Groene voornemens Namiro Alert januari 2015 - deel één
In dit Alert - Nieuwjaarswens - Waarom Namiro blijft ‘zeuren’ over de komst van 5 windturbines van 180 meter hoog bij de Kabeljauwbeek in Ossendrecht
Allereerst wensen wij natuurlijk al onze leden, onze mede-natuurbeschermers, alle medewerkers van de gemeente Woensdrecht en betrokken leden van de Provincie NoordBrabant alle goeds voor 2015! We hebben groene voornemens gemaakt en zijn vast van plan die weer met frisse energie aan het publiek in de gemeente Woensdrecht over te brengen. Zo mag u van ons dit jaar een nieuwe website verwachten. Een bijzondere aanbieding van de kleindochter van ons overleden oud-bestuurslid en erelid Bertus Ars, Caitlin Ars, en haar vriend Ims Storm van Leeuwen, die grafische vormgeving en web design studeren en aanboden om als eerbetoon aan zijn pionierswerk voor Namiro een nieuwe website te helpen vormgeven. Nog een goed nieuwtje is de komst van een aspirant nieuw bestuurslid: Peter de Coo uit Hoogerheide. Hij gaat een deel van de vele werkzaamheden die het bestuur heeft overnemen. Het januari Alert bestaat uit twee delen, met in dit eerste deel een lekker leesbare samenvatting van het beroepschrift dat Namiro heeft ingediend bij de Raad van State over het bestemmingsplan inzake de plaatsing van 5 windturbines bij de Kabeljauwbeek in Ossendrecht. Een lang artikel, maar het is exemplarisch voor het werk van Namiro, vandaar dat we het u toch warm aanbevelen. Het tweede deel van het Alert verschijnt half januari. Wij wensen u veel leesplezier
Waarom Namiro blijft ‘zeuren’ over de komst van 5 windturbines van 180 meter hoog bij de Kabeljauwbeek in Ossendrecht
Wat vindt u? Mag een bedrijf afval lozen op een plekje achteraf in een bos omdat de kosten voor het verwijderen zo hoog worden en op de winst drukken? Mag je buurman een B&B bouwen in zijn achtertuin omdat hij zijn pensioenbreuk wil compenseren met verhuur aan toeristen? Mag de overheid bij het uitvoeren van haar verplichting om ‘schone’ energiebronnen te realiseren haar eigen (natuurbeschermings)regels overtreden? Hopelijk vindt u ook dat er bescherming is door wetgeving om te voorkomen dat bedrijven en mensen vooral hun eigen belang nastreven. Natuurwetgeving is ook zo bedoeld. Natura 2000 is zo’n wet, en ook de EHS-gebieden zijn via wetgeving door de overheid aangewezen als beschermd natuurgebied. Die wetten moeten worden nageleefd, om te voorkomen dat bedrijven en burgers hun eigen belang kunnen nastreven ten koste van de natuur. Ook de overheid moet deze, nog wel haar eigen, regels naleven. Zo. Het staat er behoorlijk zwart op wit. Maar hier gaat het namelijk om in de kwestie van de 5 windturbines. Ook de overheid moet zich houden aan die wetten, en volgens Namiro doen de provincie Noord-Brabant en de gemeente Woensdrecht dit niet of onvoldoende. Daarom hebben we een beroepschrift ingediend bij de Raad van State, om de bouw van deze windturbines tegen te houden – omdat volgens Namiro wet- en regelgeving door de gemeente en provincie Noord-Brabant naar eigen inzicht en belang worden toegepast. Het eigen belang van de overheden lijkt zo op het eerste gezicht juist te gaan om behoud van de natuur: zij spannen zich in om schonere energie op te wekken dan via de verbranding van fossiele brandstoffen. Windenergie is daarvoor een goed alternatief, zou je zeggen, dus waar maakt Namiro zich dan toch druk over? Omdat bestaande natuurwetten en –regels niet of onvoldoende worden nageleefd in dit hele plan. Dat is ons pakkie-an. De Verordening Ruimte 2014, door de Provincie opgesteld, moet ook in het geval van deze 5 windturbines worden nageleefd. Volgens Namiro gaat het hier mis: Gedeputeerde Staten van de provincie Noord-Brabant hebben gebruikgemaakt van een zogeheten ‘proactieve aanwijzing’ voor de omgeving van de Kabeljauwbeek als gebied waar de 5 windturbines geplaatst mogen worden. In bepaalde gevallen mag de provincie dit doen als provinciale belangen voorrang moeten krijgen op gemeentelijke plannen. Maar de Kabeljauwbeek heeft nooit in het ‘zoekgebied’ gelegen van de provincie, een verplichting in art. 32 lid 1 van de Verordening Ruimte 2014. De proactieve toewijzing van de Kabeljauwbeek door de provincie is in strijd met een aantal punten in de Verordening Ruimte (VR) van de provincie zelf. In de toelichting bij de VR 2014 staat: ‘Voor toepassing van de proactieve aanwijzing komen alleen initiatieven in aanmerking die aantoonbaar maatschappelijke meerwaarde opleveren. […] Een initiatief is betekenisvol indien het uitblinkt en excelleert in de manier waarop het bijdraagt aan de provinciale doelen. […] Verder mag het plan geen onaanvaardbare
afbreuk doen aan één van de volgende strategische thema's, en het liefst draagt het juist aan één van de thema's bij: 1. Realiseren van een robuust en veerkrachtig water- en natuursysteem; 2. Versterken concurrentiepositie; 3. Bevorderen transitie landbouw; 4. Bereiken gezonde leefomgeving; 5. Onderhouden van een goede stedelijke structuur; 6. Versterken regionale identiteit.’ Bron: Provincie Noord-Brabant Mmmmm… dat het initiatief ‘uitblinkt en excelleert in de manier waarop het bijdraagt aan de provinciale doelen’, is wel wat hoog gegrepen. Letterlijk. De plaatsing van 180 meter hoge windturbines bij de Kabeljauwbeek draagt slechts bij aan één doel: de opwekking van windenergie. Punt 2 is niet van toepassing want de opgewekte windenergie is voor Nederlands eigen gebruik. De landbouw (3) heeft er in die zin iets aan dat de grondeigenaren waarop de windturbines komen te staan een fors huurbedrag mogen incasseren (wat ze van harte gegund is overigens). Als er al een positief effect op een gezonde leefomgeving (4) als gevolg van realisering van dit windpark zou zijn, is dat effect minimaal. Dat zou er wel kunnen zijn als het verstoken van fossiele brandstoffen, met bijkomende uitstoot van schadelijke stoffen, essentieel wordt verminderd als gevolg van realisering van dit windpark. Dat effect is echter tot op heden nimmer aangetoond en/of aannemelijk gemaakt. ‘Alle windturbines in Nederland bij elkaar leveren jaarlijks ongeveer 5,2 miljoen MWh elektriciteit. Dat is 4,5 procent van alle elektriciteit die in Nederland wordt verbruikt (huishoudens, industrie, verkeer etc.’ Bron: Nederlandse Wind Energie Associatie www.nwea.nl Het dichtst bij de Kabeljauwbeek ligt alleen de stad Antwerpen, en daar zal de provincie geen beleid voor hebben bedoeld (5). Als laatste: zijn 5 windturbines een versterking van de Brabantse Wal, de regionale identiteit (6) waaraan de gemeente Woensdrecht zoveel belang hecht en waarvoor inmiddels miljoenen worden geïnvesteerd als hoogwaardig natuurgebied? Wie vanaf de Brabantse Wal naar het Antwerps havengebied kijkt zou zeggen: acht, daar staat al het nodige. Maar vanaf elke andere kant, bijvoorbeeld komend vanuit Zeeland, zijn de turbines een aantasting van de prachtige steilrand bij Ossendrecht. Kortom, via de proactieve aanwijzing beoogt de provincie een ontwikkeling mogelijk te maken die in strijd is met de Verordening Ruimte 2014. Aan die ontwikkeling worden vervolgens wel diverse voorwaarden gesteld, zoals ‘zorgplicht voor ruimtelijke kwaliteit’ en ‘kwaliteitsverbetering van het landschap’ (artt. 3.1 en 3.2 VR 2014). Met een maximale tiphoogte van ruim 180 meter zijn de turbines hoger dan alle vormen van bebouwing in de omgeving. De industriële complexen in de havens van Antwerpen reiken niet verder dan tot 120 meter. Het betreft een affakkelinstallatie, een koeltoren en schoorsteenpijpen, die van een soortgelijke massiviteit zijn als de windturbines. De
windturbines die ten noorden van het plangebied reeds zijn gerealiseerd hebben ook een tiphoogte van 139 meter, die ten westen van het plangebied 129 meter; resp. 40 en 50 meter minder dan de voorziene turbines aan de Kabeljauwbeek. De koeltorens van de kerncentrale te Doel zijn in totaal 170 meter hoog. De ervaring is dat deze torens vanuit tientallen kilometers in het omliggende (vlakke) gebied te zien zijn. Hoewel de turbines minder massief zijn, zullen ze ook tot in de wijde omtrek het landschap domineren. Overigens: nergens aan de Nederlandse kant van de grens in de zeer wijde omgeving staan gebouwen met een dergelijke hoogte. De provincie kan ons inziens hier echt niet spreken van een kwaliteitsverbetering van het landschap. Dat de windturbines geen significante effecten op de beleving van het landschap zullen hebben, zoals de gemeente in haar reactie op eerder ingediende zienswijzen stelt, is zo bezien dan apert onjuist. Volgens de gemeente heeft het plan geen landschappelijke aantasting tot gevolg. Kwaliteitsverbetering van het landschap zou dan ook niet noodzakelijk zijn. Maar kwaliteitsverbetering wordt nu juist als eis gesteld in de Verordening Ruimte. Ook hier voldoet de gemeente dus niet aan de voorwaarden van de VR. Wel wordt er € 75.000 in een landschapsfonds gestopt, om schade te kunnen compenseren, maar dat betreft een zogeheten ‘anterieure overeenkomst’, die niet is opgenomen in het bestemmingsplan. Controle of deze gelden werkelijk aan het landschap ten goede komen valt dus voor derden, zoals Namiro, niet te controleren. En waar komt de hoogte van dit bedrag vandaan? Is het reëel? Onze conclusie is dan ook dat in dit bestemmingsplan fysieke verbetering van het landschap feitelijk, juridisch en financieel niet is geborgd. Ook in dit opzicht is er strijd met de VR 2014. Last but not least: de natuur Natura 2000 Het plangebied bij de Kabeljauwbeek vormt een belangrijke verbinding tussen twee Natura 2000-gebieden; de Westerschelde met het Verdronken Land van Saeftinghe en de Brabantse Wal. Om de instandhoudingsdoelstellingen van Natura 2000 te verzekeren, moet een ongestoorde migratie tussen beide gebieden plaats kunnen vinden. De windturbines vormen een ernstige barrière tussen beide gebieden. Bovendien vallen er aanzienlijke aantallen aanvaringsslachtoffers als gevolg van de draaiende turbines. De gemeenteraad had ons inziens dan ook niet in redelijkheid kunnen stellen dat de instandhoudingsdoelstellingen van de genoemde Natura 2000-gebieden niet worden geschonden. EHS De meest westelijke turbine is gepland op slechts 100 meter afstand van het meest nabijgelegen EHS-natuurgebied. Vaststelling van het bestemmingsplan komt in strijd met art. 5.1 lid 6 van de VR 2014. In de toelichting bij het bestemmingsplan wordt gesteld dat er geen, of hooguit zeer beperkte effecten optreden. Dat standpunt acht Namiro, gezien de nabijheid van EHS, onjuist. Er zal tenminste sprake zijn van verstoring als gevolg van het geluid van de turbines, en er zullen aanvaringsslachtoffers zijn onder vogels en vleermuizen. Flora- en faunawet Uit de toelichting bij het ontwerpplan en uit het bijgevoegde flora- en faunarapport leest Namiro dat er volgens de gemeenteraad geen, of verwaarloosbare effecten
op beschermde soorten zijn en dat er geen verbodsbepalingen van de Flora- en faunawet (Ffw) worden overtreden. Er zal volgens de stukken aldus geen ontheffing op grond van de Ffw noodzakelijk zijn. Toch blijkt uit de onderzoeken (onder andere door Eneco gedaan) dat er zeker dodelijke slachtoffers onder vleermuizen zullen vallen. Dat betekent dat er wel degelijk een ontheffing noodzakelijk is. Namiro wijst in dat verband bijvoorbeeld op jurisprudentie van de Rechtbank Zeeland-West-Brabant d.d. 25 februari 2014 en naar jurisprudentie van de Raad van State d.d. 16 april 2014. Eneco heeft besloten om alsnog een ontheffing van de Flora- en Faunawet (Ffw) aan te vragen bij de Rijksdienst v. Ondernemend Nederland. Op dit moment is de ontheffing nog niet verleend. Kortom, wat Namiro betreft hebben de provincie en de gemeente zich niet aan eigen wet- en regelgeving gehouden en kan het bestemmingsplan in deze vorm niet worden uitgevoerd. Met ons beroep bij de Raad van State vragen wij de Raad onze bezwaren op het bestemmingsplan te willen toetsen.
Foto: jim de blank
Zicht op het Antwerps Havengebied (BASF)
