GROEIEN IN GELOOF Een bezinningstocht voor de veertigdagentijd
Op de dag van ons doopsel werden we ‘ondergedompeld in Christus’. Met Hem zijn wij gestorven, om ook met Hem op te staan op de laatste dag. De paasnacht is voor alle christenen – zoekende christenen – de gelegenheid bij uitstek om opnieuw ja te zeggen op de beloften uitgesproken op de dag van het doopsel. Tijdens de veertigdagentijd kunnen we ons op dit vernieuwd engagement voorbereiden, in verbondenheid met alle mensen die zich wereldwijd voorbereiden op hun doop in de paasnacht. Een inspirerend voorbeeld Om deze kans op een vernieuwd ja niet zo maar aan ons voorbij te laten gaan, is het belangrijk om tijd uit te trekken voor bezinning. We geven een uitgewerkt voorbeeld van een dergelijke bezinning, gekaderd in een wandelnamiddag rond de doopbeloften. Het stramien en de inhoud van deze dag kunnen inspiratie bieden voor hen die in hun parochie of in ruimer verband een bezinningsaanbod willen aanreiken. Met een bezinningsboekje als leidraad (zie achteraan dit artikel) wordt een tocht afgelegd die op vijf plaatsen onderbroken word voor een bezinningsmoment rond elk van de doopbeloften. Dit bezinningsmoment omvat een doe-opdracht en een getuigenis of bezinningstekst, en word afgerond met het aanreiken van vragen die gespreksstof boden voor onderweg. Na de twee uur durende wandeling is er tijd voor ontmoeting en koffie of soep, gevolgd door een viering met de plaatselijke geloofsgemeenschap. Vanuit deze viering worden de mensen gezonden: op weg naar Pasen, en naar een nieuw ja. Verloop van de namiddag 14.30 uur
Startmoment in de kerk, met een openingslied, het verhaal van de uittocht, een moment van stilte en een zendingslied.
15 uur
Wandeltocht met opdrachten rond elk van de doopbeloften. Op vijf plaatsen wordt stil gestaan voor - een doe-opdracht - een getuigenis of bezinningstekst - het aanreiken van gespreksvragen voor onderweg
17 uur
Ontmoeting en koffie - Op vijf zuilen worden persoonlijke overwegingen genoteerd. - Aansluitend wordt een film vertoond met een getuigenis van een ‘nieuwe christen’.
18 uur
Viering met de plaatselijke parochiegemeenschap met daarin - een zendingsmoment voor wie de dag meemaakten. - de overhandiging van een aandenken (een leeg kruikje dat bestemd is om met Pasen gevuld te worden met het nieuw gewijde doopwater). - een opdracht om nog verder te groeien naar Pasen. ]
1. Stof voor het gesprek onderweg Tijdens de tocht wordt halt gehouden op vijf plaatsen. Aan de hand van een telkens terugkerend schema wordt geluisterd, nagedacht, gesproken. Eerst wordt een stukje uit de Schrift (voor)gelezen, daaruit voortvloeiend staat men stil bij een van de doopbeloften en luistert men naar een getuigenis of overweging, gelezen door een van de deelnemers. Het moment wordt afgesloten met het aanreiken van vragen waarover men op weg naar de volgende halte kan nadenken, of in gesprek kan gaan met anderen. Het zout van de aarde: de eerste halte Uit de Schrift Mt 5, 13-14 Jullie zijn het zout van de aarde. Maar als het zout zijn kracht verliest, waar moet je dan mee zouten? Het deugt alleen nog maar om weggegooid te worden en door de mensen vertrapt te worden. Mt 10, 16 Bedenk wel, Ik stuur jullie als schapen tussen de wolven. Uit de doopbelofte Om te leven in de vrijheid van God, onze Vader; ben je bereid je bestaan te grondvesten op de liefde en alles te verwerpen wat mensen verdrukt en uitsluit, wat hen tot slaven maakt, beroofd van elke hoop? Ja, ik ben bereid. Om ruimte te scheppen voor de Geest die jij bij het doopsel ontvangen hebt; ben je bereid te verzaken aan alle boosheid en je los te maken van leugen en bedrog, van alle werken van de duisternis? Ja, ik ben bereid. Overweging Vanuit onze levenservaring, en vanuit de wijze waarop we naar de wereld en de mensen rond ons kijken, krijgt het begrip liefde een specifieke invulling. Liefde in een relatie, in het gezin, in werkkring, familie en sociale groepen, in de parochie, liefde in dialoog, in de communicatie met de ander: het zijn even zovele vormen en uitdrukkingen van een en hetzelfde woord. Liefde kan zich ook vertalen in gastvrijheid, en ons uitnodigen om stil te staan bij wat werkelijke gastvrijheid betekent: durven wij over de andere spreken als over mijn broer, mijn zus? Maken wij tijd voor hen – ook als het ons niet goed uitkomt? Luisteren wij naar hun vreugden en noden? Hoe gaan we om met mensen uit onze vierde wereld? Zijn wij gevoelig voor hun smeken? Gaan we respectvol om met hen? Alle mensen hebben recht op gezondheid, op werk en onderwijs, of ze nu man of vrouw zijn, een andere taal spreken of verschillende huidskleur hebben. Toch laten we ons denken bepalen door achtergronden en opleiding, door aanzien, door ‘hebben’ of ‘bezitten’. Hoe gaan wij hiermee om?
Vanuit de liefde kunnen we even stilstaan bij het begrip dat er haaks op staat: uitbuiting. Wereldwijd worden grondstoffen geïmporteerd uit landen waarin de bevolking rechtstreeks slachtoffer is van een onrechtvaardige en oneerlijke handel. Wat doen wij, en wat kunnen wij doen? Kunnen we wegen zoeken om de vruchten die deze grondstoffen voortbrengen, ook ten goede te laten komen aan de plaatselijke bevolking? Uitbuiting is een begrip dat ook in ons leven een heel eigen invulling krijgt. Het volstaat ons af te vragen hoe vrij we ons eigenlijk nog voelen. Er ‘moet’ zoveel in ons leven, er zijn zovele eisen en idealen waaraan we willen beantwoorden. Onze kinderen ‘moeten’ zoveel mogelijk kansen benutten, en ‘moeten’ hun tijd optimaal verdelen tussen sportmuziek-turn-en dansactiviteiten … Vragen voor onderweg 1. Herken ik iets van wat in deze tekst aangebracht wordt, in mijn omgeving of veraf? 2. Hoe ga ik hiermee om? Doe ik alsof ik het niet zie, ben ik er ongelukkig om, probeer ik hier iets aan te doen? 3. Waar heb ik het soms wel erg moeilijk mee? 4. Wat zou ik concreet kunnen doen?
‘Gelukkig die …’: de tweede halte Uit de Schrift Mt 5, 3-12
Gelukkig die arm van geest zijn, want hun behoort het koninkrijk der hemelen. Gelukkig die verdriet hebben, want zij zullen getroost worden. Gelukkig die zachtmoedig zijn, want zij zullen het land erven. Gelukkig die hongeren en dorsten naar de gerechtigheid, want zij zullen verzadigd worden. Gelukkig die barmhartig zijn, want zij zullen barmhartigheid ondervinden. Gelukkig die zuiver van hart zijn, want zij zullen God zien. Gelukkig die vrede brengen, want zij zullen kinderen van God genoemd worden. Gelukkig die vervolgd worden vanwege de gerechtigheid, want hun behoort het koninkrijk der hemelen. Gelukkig zijn jullie, als ze jullie uitschelden en vervolgen en je van allerlei kwaad betichten vanwege Mij. Wees blij en juich, want in de hemel wacht jullie een rijke beloning.
Uit de doopbelofte Om te groeien in gelovige overgave aan de verrezen Christus: ben je bereid te leven volgens de wet van de zaligsprekingen en alles te verwerpen wat leidt tot onrecht, tot verbittering en eigenliefde? Ja, ik ben bereid. Overweging Na het verdriet van Goede Vrijdag, wachten we in de paaswake op de vreugde om de verrijzenis. Op Goede Vrijdag raken we het lijden aan, de pijn en de verlatenheid. Wat dat in ons leven betekent weten we, maar hoe weinig hebben we weet van de pijn van anderen! Net zomin als Jezus kunnen wij ons lijden ontlopen. Maar we mogen geloven en hopen dat op de droefenis, het de troost is die het antwoord vormt. Na Goede Vrijdag komt Pasen
– maar er is geen Pasen zonder Goede Vrijdag. Het is een sterkte die we van elkaar kunnen krijgen, en aan elkaar kunnen geven: Gelukkig de treurenden. Want zij zullen getroost worden. Wanneer we ons lijden trachten te verstoppen, worden we nog eenzamer: het lijden ontkennen maakt van ons bittere en harde mensen. Laten we ons voornemen om paasmensen te zijn, die troost brengen waar treurnis is. Vragen voor onderweg 1. Leven volgens de wet van de zaligsprekingen, hoe zou ik dat persoonlijk willen invullen? 2. Welke van de zaligsprekingen zou ik tijdens de paaswake vooral voor ogen willen houden, om er zeer bewust ja op te zeggen? Waarom?
‘Ik ben de God van uw vaderen’: de derde halte Uit de Schrift Ex 3, 4-6
De Heer zag hem naderbij komen om te kijken. En vanuit de doornstruik riep God hem toe: ‘Mozes, Mozes’. Hij antwoordde: ‘Hier ben ik’. Toen sprak de Heer: ‘Kom niet dichterbij en doe uw sandalen uit, want de plaats waar u staat is heilige grond.’ En Hij vervolgde: ‘Ik ben de God van uw vaderen, de God van Abraham, de God van Isaak en de God van Jakob.’ Mozes bedekte zijn gezicht, want hij durfde niet naar God op te zien.
Uit de doopbelofte Geloof jij in God, de Vader van Jezus, onze Heer en onze Vader, Schepper van al wat zichtbaar en onzichtbaar is? Geloof jij dat Hij ons in Christus heeft uitverkoren en geheiligd om te leven tot lof van zijn heerlijkheid? Ja, ik geloof. Kom mijn klein geloof te hulp. Overweging God is onze Vader. Hij is te ervaren, hier, in de stilte van de natuur. Hij spreekt ieder van ons persoonlijk aan. Ik zal er zijn, in je diepste binnenste, in je hart en in je handen, in je spreken en handelen. Ik zal er zijn, als liefde en trouw, in je omgaan met mensen, in je werken aan een beter samen leven voor allen. Niemand heeft God ooit gezien. Maar Hij is te zien in mensen die, elk op hun manier, van Gods naam een werkwoord maken. Vervoegbaar in alle vormen en in alle tijden. God is te zien in mensen die geloven dat Hij te doen is. Vragen voor onderweg
1. Hoe ervaar jij God, op plaatsen, in situaties, in mensen? 2. Hoe kan jij als gelovige, in het spoor van Christus, doorheen het leven van elke dag God doen?
Het Schriftwoord dat in vervulling gaat: de vierde halte Uit de Schrift Lc 4, 18-19 De Geest van de Heer rust op mij; daartoe heeft Hij mij gezalfd. Om aan armen de goede boodschap te brengen heeft Hij mij gezonden, om aan gevangenen hun vrijlating aan te kondigen, en aan blinden het licht in hun ogen. Om verdrukten in vrijheid te laten gaan, en een jaar af te kondigen dat de Heer welgevallig is. Uit de doopbelofte] Geloof jij in Jezus Christus, zijn enige Zoon in wie alles geschapen is in de hemel en op aarde? Hij heeft zichzelf voor ons gegeven tot de dood op het kruis. Hij is verrezen, Hij is de eerstgeborene onder de doden. In zijn liefde wil Hij alles en allen verzamelen. Ja, ik geloof. Kom mijn klein geloof te hulp. Overweging Wie zonder zonden is …(zijn vergevingsgezindheid). Heer, maak dat ik zien kan …(zijn nabijheid aan mensen). Doe maar wat Hij u zeggen zal …(zijn tegemoet komen aan hun vragen). Mijn God, mijn God, waarom hebt Gij mij verlaten? …(zijn zwakheid en zijn vragen). In uw handen beveel Ik mijn geest …(zijn ‘en toch’). Herkennen wij deze evangeliepericopen en de houding van Jezus? Vragen voor onderweg 1. Wat wil ik van het leven van Jezus nooit vergeten? 2. Wat maakt altijd opnieuw een enorme indruk op mij? 3. Wat tracht ik ervan te beleven in het voetspoor van Jezus?
‘Hij zal jullie alles laten begrijpen’: de vijfde halte Uit de Schrift Joh 14, 26
De helper die de Vader jullie in mijn naam zal zenden, zijn heilige Geest, zal jullie verder in alles onderrichten: Hij zal jullie alles laten begrijpen wat Ik jullie gezegd heb.
Uit de doopbelofte
Geloof jij in de heilige Geest, die je in het doopsel hebt ontvangen? Geloof je in de Kerk die het lichaam van Christus is, in de gemeenschap van de heiligen, het ene volk van God? In de vergeving van de zonden door de kracht van het kruis, en in de verrijzenis van het lichaam, als deze schepping tot voltooiing komt? Ja, ik geloof. Kom mijn klein geloof te hulp. Overweging Elke morgen wanneer de schoolbel klonk, kwamen leerlingen en leerkrachten samen in de feestzaal van de school. Elke klas vormde mooi een rij, huistaken werden opgehaald. Wat gestommel en gerommel in de boekentassen, een verontschuldiging; een niet gemaakte taak. Daarna keerde de rust in de zaal terug. Er werd een bezinningstekst gelezen. Daarna zong iedereen het Veni creator: Kom Schepper Geest. Elke dag hetzelfde ritueel. Zonder echt te begrijpen. Als nieuweling in de school leerde je de tekst ‘al doende’. Pas jaren later is het tot mij doorgedrongen. Het was geen zinloos ritueel. [Kom Schepper Geest daal tot ons neer, houd Gij bij ons uw intocht Heer; vervul het hart dat U verbeidt, met hemelse barmhartigheid. Gij zijt de gave Gods, Gij zijt de grote trooster in de tijd de bron waaruit het leven springt, het liefdevuur dat ons doordringt. Gij schenkt uw gaven zevenvoud, o hand die God ten zegen houdt, o taal waarin wij God verstaan, wij hebben onze lofzang aan. Verlicht ons duistere verstand, geef dat ons hart van liefde brandt, en dat ons zwakke lichaam leeft vanuit de kracht die Gij het geeft. Verlos ons als de vijand woedt, geef, Heer, de vrede ons voorgoed. Leid Gij ons voort opdat geen kwaad, geen ongeval ons leven schaadt.]
Vragen voor onderweg 1. Welke strofe van het Veni Creator raakt je nu op dit moment het meest? Waarom? 2. Waar en hoe heb ik de heilige Geest in mijn eigen leven ervaren als een werkzame kracht? 3. Ken ik mensen die leven ‘vanuit de kracht van de Geest’: vurige christenen?
2. Zendingsgebed op het einde van de dag
De mensen die deelnemen aan de tocht, worden bij het slot van de eucharistieviering uitgenodigd om een kring rond het altaar te vormen, en om onderstaand gebed te bidden: Deelnemers God, Gij hebt ons uw Zoon als Verlosser gezonden. Geef dat wij, die met Pasen onze doopbeloften opnieuw gaan uitspreken en bevestigen zoals de Samaritaanse vrouw, verlangen om levend water te putten en tot erkenning komen van wat ons nog belemmert. Wij bidden U: laat ons niet verloren gaan en op eigen kracht vertrouwen verlos ons van de geest van bedrog en oneerlijkheid maak ons innerlijk zuiver om de weg van het heil te gaan. Lied: Roept God een mens tot leven - Z.J. 914 Voorganger Heer Jezus, Gij zijt de bron waarnaar wij als mensen verlangen Gij zijt de leermeester die wij zoeken. Staande voor U leggen wij ons hart voor U open. Bevrijd ons van onze zwakheid, geef water aan hen die dorst hebben naar U en laat ons delen in uw vrede. Wees hier reddend aanwezig in de kracht van uw Naam die wij gelovig aanroepen. Schenk ons uw heilige Geest die ons de weg naar uw Vader toont en ons leert Hem in waarheid te aanbidden, Hij die leeft en heerst in de eeuwen der eeuwen. Daarna wordt een aandenken aan deze dag overhandigd: een klein kruikje voor doopwater. De aanwezigen worden uitgenodigd om verder op weg te gaan naar Pasen, verbonden met allen die deze namiddag meemaakten.
Inhoud van het bezinningsboekje: 1. Het programma van de namiddag. 2. Voor elke halte: - een bijbeltekst - de tekst van een doopbelofte - een tekst ter overweging - de vragen voor de volgende etappe 3. Het zendingsgebed bij het slot van de eucharistieviering. Ook na deze dag kon men nog eens naar het boekje kijken: de tocht vormt immers geen doel op zich, maar is bedoeld als voorbereiding op een persoonlijk engagement tijdens de paasviering.
