groeien! Brengt je bij kennis NIEUW Geef mij maar Supersnel internet op je mobieltje

Appeltjes van... china!

Afslanken in de bergen

Space shuttle te koop

Februari 2010 nummer 1

Brengt je bij kennis Geef mij maar een banaan! Glacier Girl vliegt weer! Hoe een vliegtuigcrash ijsdateringen op zijn kop zet

Supersnel internet op je mobieltje

Neandertalers

Ook maar gewone mensen

Haal maar eens diep adem

 Van water naar lucht: de bloedsomloop van een baby verandert totaal tijdens de bevalling

2350: gaan de gletsjers echt verdwijnen?

ze groeien! ZIJN DE GLETSJERS VERDWENEN IN 2350? VOLGENS IPCC WEL. MAAR... ER ZIJN ZELFS GLETSJERS DIE GROEIEN.

Met Arthur du mosch door het dode zee-gebied

NIEUzW ine

maga

VoorBeeld

Weet . februari 2010

beeld Ringer otte

Nachtelijk vuurwerk Grillig gevormde stralen raken de aarde, zoekend naar wat ze verschroeien kunnen. Lang begrepen we niet hoe deze bliksems ontstonden. Computersimulaties gaven inzage in dit wonderlijke fenomeen.

elektrisch veld Een sterk vertakte, verticale straal treedt op als er op 70 tot 90 kilometer hoogte een elektrische ontlading plaats-

2

vindt. Er vormt zich dan een elektrisch veld boven de wolk.

halo Door dat veld ontstaat een schotel van geladen deeltjes, die zachtjes schijnt: een halo. Zo’n halo begint klein en spreidt daarna uit tot een diameter van tientallen kilometers. Als hij naar beneden beweegt, wordt de

halo aan de onderkant steeds scherper, totdat de onderkant instabiel is en openbreekt. Door een ontladingskanaal van honderden meters suist de elektrische ontlading met een snelheid van 10.000 kilometer per seconde naar beneden. Als het kanaal zich na enkele kilometers vertakt, kan de nacht verlicht worden door stralen zoals die op de foto te zien zijn.

3

Inhoud

Weet . februari 2010 tekst

on topic ZOUT EN ZONDVLOED

28

Ontstaan zoutlagen echt door verdamping?

nieuw leven Negen maanden onder water... en dan?

12

ijsgeweld Het gaat zo slecht nog niet met de hymalaya-gletsjers

17

psychologie Ouderen zijn de betere beslissers Game-knobbel helpt bij studie nieuwe biologie Darwins broodje aap genetica Gezondheidschade door aangepast maïs intelligent verpakt Geef mij maar een banaan! zout en zondvloed Onstaan zoutlagen echt door verdamping? energie De eerste elektrische batterij al meer dan 2000 jaar oud opvallend Molrat geeft kanker geen kans

psychologie

20

Ouderen beslissen beter Was Obama te jong om president te worden?

israel Met de landrover op verkenning in het Dode Zee-gebied mensheid Neandertalers waren ook maar gewoon mensen operatie bolero Glacier girl vliegt weer en dan dit nog

Intelligent verpakt 26

Kunststof verpakking kan niet op tegen natuurontwerp

4

6

ogenblik Three strikes, you’re out!

Weet je… genetica

20 21 22

Jan rein de wit azn. Hoofdredacteur

Maar dat hoeft helemaal niet. Evolutionisten weten veel niet. Aan de andere kant weten wij ook nog veel niet. Niettemin mag je best op een christelijke manier trots zijn op wat er bekend is en hoe het past binnen het Bijbelse scheppingsmodel!

25

Wat gemodificeerd maïs met ratten doet nieuw leven

12

25

Happen naar lucht

26

Baby’s bloedsomloop maakt bijzondere verandering door tijdens de bevalling

28

32

35

…dat het onderschrift bij de naam van dit tijdschrift – ‘Brengt je bij kennis’ – heel bewust is gekozen. Het is een onderschrift met een dubbele betekenis. De eerste betekenis is dat Weet. magazine je bij kennis brengt die je anders niet makkelijk zult vinden. Uit marktonderzoeken, vorig jaar gedaan door Team Vier en Synovate, is gebleken dat de helft van de Nederlanders in de theorie van Darwin gelooft. De andere helft gelooft dus in wat anders, bijvoorbeeld in schepping. Met name voor deze groep wil Weet.magazine een bron van informatie zijn.

Om de verbanden te zien, is het belangrijk dat de Bijbel als toonaangevend wordt beschouwd. Dat is de basis van waaruit de redactie werkt. Niet om te bewijzen dat de Bijbel waar is. Dat staat buiten kijf. Maar om te laten zien hoe groot God is. Want als je tot je door laat dringen hoe geweldig mooi, uiterst complex en ingenieus alles in elkaar zit, dan

het is maar net hoe je tegen de dingen aankijkt

36

operatie bolero 40

44 49 51

44

Glacier Girl vliegt weer ... maar lag onder 78 meter ijs

De tweede betekenis van het onderschrift is dat Weet.magazine de lezer wil wijzen op het Bijbelse model dat beschikbaar is en waarin wetenschappelijke informatie kan worden gelegd. Noem het maar een frisse blik op de zaken. Vaak worden feiten alleen maar vanuit een evolutiedenken verklaard. In dit tijdschrift zal de nadruk heel anders liggen. Weet.magazine speelt informatie toe die gebruikt kan worden voor de beantwoording van de vraag: ‘Hoe kun je dat als christen zien zonder dat je afbreuk doet aan de boodschap van de Bijbel?’ Vaak schamen christenen zich voor hun visie op de wetenschap.

mag je ook een glimp van Gods grootheid en almacht zien. En dat ondanks de gebrokenheid waarin we leven. Genoeg reden voor Weet.magazine om die kennis te delen. En… weet je meer dan in dit magazine vermeld staat, laat het ons weten. Dat brengt ook ons weer bij kennis! [email protected]

5

On topic

Weet . februari 2010 tekst

Giftigste vis op aarde

Sirius wordt wel erg snel wit

De steenvis, ook bekend als de rifsteenvis, is een vleesetende vis met giftige stekels op zijn rug. Hij leeft op de zeebodem, gecamoufleerd als een steen. Zo onschuldig als hij eruitziet, zo gevaarlijk is hij! Ga niet op deze ‘steen’ staan, anders lig je zo gestrekt. De stekels op de rugvin van de steenvis bevatten een heel sterk gif: een neurotoxine. Als je dat in je lichaam krijgt, veroorzaakt het een hevige pijn die ervoor kan zorgen dat je in shock raakt. Er zijn zelfs gevallen bekend van mensen die deels verlamd werden. Het is ook mogelijk dat het lichaamsdeel afsterft en moet worden geampu-

Na de zon is Sirius de helderste ster aan het firmament. Het is ook één van de sterren die het dichtste bij de aarde staat. Maar dan hebben we het nog altijd over een afstand van negen lichtjaar. Sirius is, zoals we hem nu zien, blauwwit. Een paar duizend jaar geleden was de ster nog rood. Homerus meldt dat bijvoorbeeld in zijn Ilias en Ptolemeüs in zijn almanak van 140 jaar na Christus. Ook beschrijven verschillende Romeinse dichters Sirius als een rode ster. Sinds 1862 weten we dat Sirius een dubbelster is. Wat we zien is de heldere Sirius-A. Deze wordt begeleid door Sirius-B, een witte ‘dwerg’, die

niet veel groter is dan de aarde. SiriusB is zo lichtzwak dat we hem alleen kunnen zien met een sterrenkijker.

Probleem Maar er is een probleem: volgens de Big Bang-theorie, de theorie die het ontstaan van sterren wil verklaren, zijn sterren miljarden jaren oud en veranderen ze heel langzaam van kleur. De snelste kleurwijziging treedt op als een rode reus verandert in een witte dwerg. Maar ook voor dàt proces zijn miljoenen jaren nodig. De kleurverandering van Sirius is dus in strijd met deze theorie. De kleurverandering trad immers binnen 2000 jaar op.

Wanted In misdaadverhalen lijkt DNA-onderzoek vaak hét middel waarmee alles en iedereen met elkaar in verband kan worden gebracht. In Duitsland bleek vorig jaar dat dit niet altijd het geval is. Ook DNA-bewijs kan op een dwaalspoor brengen. De Duitse politie was namelijk op zoek naar een onbekende vrouw die betrokken zou zijn bij allerlei moorden, overvallen en inbraken. De vrouw leek reuzeactief, want haar DNA dook telkens ergens anders op: in Oostenrijk, Frankrijk en Duitsland. De Duitse politie was radeloos en loofde zelfs een beloning van 300.000 euro uit. Na meer dan twee jaar intensief zoeken naar de onbekende

andreas boonstra

RECENSIE The voyage that shook the World

De wereld van Charles Het begon allemaal als idee van Emil Silvestru, geoloog en spreker voor Creation Ministries International in Canada. Silvestru kwam met het idee een cameraploeg de wereld rond te sturen langs plaatsen die Darwin heeft bezocht tijdens zijn reis op de Beagle. Het was niet mogelijk alle plaatsen te bezoeken, maar de cameraploeg zou in elk geval langs de meest prominente locaties reizen. Het docudrama mocht namelijk ongeveer een uur duren, en dat beperkte de mogelijkheden en locaties die het team kon bezoeken. Deze keuze heeft echter niet afgedaan aan de volledigheid en de boodschap van het docudrama, dat The voyage that shook the world is gaan heten.

onafhankelijk In 2008 begon men met de eerste opnames; niet alleen op de Galápagos-eilanden, maar ook in Argentinië, Chili, Europa en Noord-Amerika. In de documentairefilm komen creationisten, aanhangers van de Intelligent Design-beweging en evolutionisten aan het woord. Hierdoor geeft de documentaire een onafhankelijk, evenwichtig beeld.

teerd. Geen pretje dus. Zonder medische hulp kan de steek binnen een paar uur zelfs fataal zijn. Hét middel om het gif onschadelijk te maken, is warmte. Daarom worden slachtoffers ook wel in een heet bad gelegd. Zo groot is de kans overigens niet dat een Nederlander in contact komt met het gif van de steenvis. Tenzij je op vakantie gaat naar de eilanden Réunion en Mauritius of de westkust van Australië. Daar komt hij voor in ondiep tropisch zeewater. In Nederland leeft de steenvis hooguit achter glas. In Hong Kong komt hij overigens ook veel voor… maar dan in restaurants.

vrouw, legde de politie in Heilbronn de link: het sporenonderzoek was bij alle misdrijven uitgevoerd met wattenstaafjes die van dezelfde leverancier afkomstig waren. Een vrouw die er jaren geleden werkte, had waarschijnlijk tijdens de productie haar DNA per ongeluk op de staafjes overgebracht.

Nagels groeien steeds sneller Vingernagels groeien drie keer zo snel als teennagels. Daar kwamen onderzoekers van Ohio State University in 1937 al achter. Maar recentelijk is ontdekt dat onze nagels sneller groeien dan die van onze grootouders. Hoeveel sneller? Maar liefst 25 procent! De resultaten van een recente studie aan de universiteit van North Carolina zijn

6

vergeleken met eerdere onderzoeksgegevens. Daaruit bleek dat de groeisnelheid van vinger- en teennagels de afgelopen zeventig jaar aanzienlijk is toegenomen. Vooral de nagels van jongeren en mannen groeien sneller. En de groeisnelheid verschilt ook per vinger: de nagel van de middelvinger is de snelste groeier van allemaal,

de pinknagel en nagel van de kleine teen groeien het traagst. De onderzoekers wijten de groeitoename vooral aan de veranderende leefstijl en de verbetering van de gezondheid door de jaren heen. Zeventig jaar geleden was de voeding en manier van lichaamsbeweging namelijk heel anders dan nu.

wereldbeeld De geschiedenis begint met een jongetje dat de naam Charles draagt. Charles wordt als kind en tiener sterk beïnvloed door het denken van zijn opa, Erasmus

Darwin. Erasmus geloofde dat de aarde ouder was dan dat de kerk de mensen voorhield. Erasmus Darwin ontwikkelde reeds een wereldbeeld waarin het algemene principe voorkwam van wat later ‘evolutie’ ging heten. Charles werd met deze ideeën van opa Darwin opgevoed. De documentaire neemt de kijker mee in de wereld van Darwin. De combinatie van drama en documentaire maakt deze productie de moeite van het bekijken waard. Het is geschikt voor jong en oud, ingewijden maar ook mensen die niets afweten van de controverse rondom de evolutietheorie.

denkwijze De documentaire geeft een goed beeld van de ontwikkeling van Darwins evolutietheorie en de geologische vooronderstellingen waar Charles van uitging. Vooronderstellingen die volgens hedendaagse wetenschap voor een groot deel ontkracht zijn, maar wel de basis vormden voor de denkwijze van Darwin. Een denkwijze die later in zijn leven de voedingsbodem voor de evolutietheorie zou worden.

VERKRIJGBAAR The voyage that shook the world met Nederlandse ondertiteling zal naar verwachting eind maart verkrijgbaar zijn. Houd hiervoor de website van Mediagroep In Genesis (www.scheppingofevolutie.nl) en Johannes Multimedia (www.johannesmultimedia.nl) in de gaten.

„ Alleen dommen weten op iedere vraag een antwoord” Albert Einstein

7

On topic Snel internet op je mobiel Vorig jaar is op maandag 14 december in de binnenstad van Stockholm het nieuwste mobiele netwerk in gebruik genomen door operator TeliaSonera. Het is een zogenaamd 4G netwerk of LTE (Long Term Evolution) en absoluut het snelste netwerk voor de mobiele telefoon dat momenteel wordt aangeboden. Het is een breedbandervaring die bijna te vergelijken is met een vaste glasvezelverbinding. Supersnel het laatste nieuws bekijken, msn’en, twitteren, video’s bekijken en wat al niet meer. Het is nog niet in Nederland beschikbaar en zeker nog niet in gefilterde versie (alleen Erdee Mobiel biedt gefilterd internet voor de mobiele telefoon aan in Nederland). TeliaSonera gaat het 4G-netwerk dit jaar verder uitrollen in Zweden. Of en wanneer een 4G-netwerk in Nederland en België staat gepland, is nog niet duidelijk.

‘Mijn goede en hulpvaardige agent voor de verspreiding van het evangelie — dat wil zeggen: het evangelie van de duivel.’ C. Darwin aan T.H. Huxley, 8 augustus 1860, uit ‘Leven en brieven van Charles Darwin’ door Francis Darwin, deel 2, pag. 123-124, D. Appleton & Co., New York, 1911

8

Weet . februari 2010

Bijen leveren wereldwijd een enorme bijdrage aan de akkerbouw. De waarde daarvan wordt geschat op 153 miljard euro. Boeren zetten bijen in op hun landerijen, zodat de diertjes vele hectaren met gewassen bestuiven. Vaak gaat het om het bestuiven van een enkel gewas, bijvoorbeeld koolzaad of fruitbomen. Maar volgens

Franse onderzoekers is juist dát de reden waarom het nu niet zo goed gaat met de bij.

Wetenschappers van de INRA (Institut National de la Recherche Agronomique) in Avignon hebben gekeken naar het voedingspatroon van bijen. Ze hebben de bijen verschillende diëten voorgehouden en gekeken hoe daarna hun weerstand is en welke enzymen ze aanmaken om ziekten tegen te gaan. Zij zagen dat als je de bijen voedde met alleen maar stuifmeel van één soort, dan hadden ze veel minder weerstand (en waren ze dus minder gezond). Ze hadden ook minder eiwit en vet in het lichaam, dan wanneer ze een gemengd dieet kregen van vijf soorten stuifmeel.

bescherming Bijen die pollen van een reeks planten kregen voorgeschoteld, hadden uiteindelijk veel meer glucose oxidase enzy-

men in hun lichaam: veertig procent meer dan de bijen die minder gevarieerd voedsel kregen. Glucose oxidase wordt door werkbijen gebruikt om voedsel van bacteriën te ontdoen, om dat vervolgens aan larven te geven. Daarmee beschermen de werkbijen de volgende generatie tegen ziektes en leveren ze een bijdrage aan de gemeenschappelijke immuniteit van de bijenkolonie.

monocultuur Gelukkig zijn er nog heel wat plekken in de vrije natuur waar bijen aan vijf of meer soorten stuifmeel kunnen komen. Maar het grote probleem is volgens de onderzoekers

China’s appel Wist je dat de naam ‘sinaasappel’ afgeleid is van ‘China’s appel’? Oorspronkelijk komt de sinaasappel namelijk uit China. Daar werd de vrucht vooral gebruikt ter decoratie.

Gezondheid van de bij holt achteruit dat er steeds meer gebieden komen waar maar één soort gewas wordt verbouwd (monoculturen). Dat proces is inmiddels

Blacquière: „Letterlijk

denk ik dat je dat niet kunt zeggen. Maar het is wel zo: als het milieu zo slecht is dat een goed ontwikkeld organisme als de bij het er niet mee kan doen, dan is het milieu waarschijnlijk ook voor ons niet al te gezond meer. Wij hebben er echt belang bij dat

Kortste oorlog ooit

De oorlog in 1896 tussen Zanzibar en Engeland is de kortste oorlog waarvan ooit melding is gemaakt. Zanzibar gaf zich al over na 38 minuten, toen het paleis van de sultan door enkele voltreffers was geraakt.

De laatste jaren neemt de sterfte onder honingbijen in veel landen aanmerkelijk toe. Overal ter wereld is sprake van een zogenaamd Colony Collapse Disorder (CCD), waarbij hele kolonies verdwijnen omdat veel van de werkbijen sterven. Er zijn onderzoekers die zeggen dat dit komt omdat de bijen minder in staat zijn om de kolonie te verdedigen tegen indringende parasieten. Maar er zijn ook aanwijzingen dat het komt door het verzwakte immuunsysteem van de bij. Een eenzijdig voedingspatroon zou een verklaring voor dat verzwakte immuunsysteem kunnen zijn. Opvallend bij de bijensterfte is dat het aantal verschilt per regio. In de winter van 2008-2009 was de gemiddelde sterfte in Nederland 20%, volgens bijenmonitor Coloss. Dat is hoger dan in omringende landen. Ter vergelijking: een ‘normale’ wintersterfte onder bijenvolken is circa 8%.

zo ver gevorderd dat er in bepaalde perioden van het jaar op die plaatsen maar één of twee soorten stuifmeel te vinden

Minder bijen, minder vruchten Is de bijensterfte levensbedreigend voor de mensheid? Tjeerd Blacquière, bijenexpert van Universiteit Wageningen, beantwoordde die vraag op BNR Nieuwsradio.

Instortende kolonies

zijn. Dat is bijvoorbeeld het geval in grote akkerbouwgebieden in Frankrijk. Er zijn velden waar in de wijde omgeving geen ander gewas te vinden is. Dan kan het er wel mooi groen uitzien, maar er bloeit niets. En dat heeft negatieve gevolgen voor de weerstand van de bij en zijn nageslacht. Want veel van het stuifmeel gaat uiteindelijk direct in de monden van de larven.

bijen gezond blijven. Zij verzorgen de bestuiving voor de meeste van onze gewassen. Wel meer dan tachtig procent wordt door honingbijen gedaan! Als ze dat niet zouden doen, is er geen vruchtzetting. Dan krijg je appelbomen zonder appels.”

Weet meer? Kijk hier http://news.bbc.co.uk/2/ hi/8467746.stm www.international.inra.fr/research/ some_examples/insect_pollination www.bijensterfte.nl/nl/node/46 http://sync.nl/wetenschap-in-deban-van-geheimzinnige-bijenverdwijnziekte/

Eerste computerbug De eerste computerbug was geen fout in een computerprogramma, maar een echte ‘bug’. Ongedierte dus. Om precies te zijn: het was een mot die in de computerapparatuur was beland. Op zich was het voor die mot geen grote opgave om in de computer te komen. In die dagen (1945) vulde

een computer met gemak een half klaslokaal. De wetenschappers die het beest vonden, plakten de mot in hun logboek en schreven eronder: ‘First actual case of bug being found.’ Deze ingeplakte mot is nu nog steeds te zien in het National Museum of American History.

9

On topic Wat smaakt die koffie lekker! Kopi Loewak of Civetkoffie is de duurste koffie ter wereld. Je betaalt er tussen de 200 tot 750 euro per kilogram voor. Dat de koffie zo duur is, heeft een speciale reden. De rijpe koffiebes wordt namelijk eerst gegeten en ‘uitgeworpen’ door de loewak, een civetkat. De pit passeert zijn maag-darmkanaal en krijgt hierdoor zijn geliefde smaak. Om de smaak zoveel mogelijk te behouden wordt de boon meestal licht geroosterd. Van deze koffie wordt maar heel weinig gemaakt, vandaar de hoge prijs. Het product komt onder andere voor in de Filippijnen (waar het ‘Kape Alamid’ heet), in Vietnam, in Zuid-India en op de Indonesische eilanden Sumatra, Java en Celebes.

Evolutie versus creatie In het Australische Melbourne vindt van 12 tot 14 maart de 2010 Global Atheist Convention plaats. Christen-wetenschappers van het Australische Creation Ministries International (CMI) hebben middels een open brief aangegeven op dit congres graag in debat te willen gaan met atheïstische wetenschappers. Het was de bedoeling dat er een creatie-evolutie debat werd vastgelegd op film, waarna elk van de partijen deze vrijelijk konden verspreiden. Maar het verzoek van CMI voor debatdeelname is door de congresorganisatie nog diezelfde dag afgewezen. CMI heeft intussen een alternatief congres aangekondigd, dat in hetzelfde weekend wordt gehouden, eveneens in Melbourne. Dr. Carl Wieland onderstreept op de website van CMI dat hij geen spijt heeft van het benaderen van de congresorganisatie. „Al was het alleen maar om te laten zien dat de aanspraak die ze maken op intellectuele superioriteit nergens op gestoeld is.” Wieland heeft namelijk op de CMI-website de hele briefwisseling tussen hem en de congresorganisatie openbaar gemaakt. Daaruit blijkt dat de argumentatie om het CMI-verzoek af te wijzen wel erg flauw is. Zie: http://creation.com/global-atheists-reject-debate-challenge

10

Weet . februari 2010

Vliegensvlug sms’en Met één druk op de knop alle jongeren van de JV informeren over een speciale avond die voor hen wordt gehouden? Herinneringen versturen voor de vergadering? Studenten inlichten over de uitval van een eerste lesuur? Het kan allemaal met de online smsdienst van SMSdienst.biz

„Jaap, heb jij meneer Jansen al gebeld dat zijn fiets klaar is? Hij staat hier al een hele tijd.” Of: „Tjonge, dat bestelde boek van mevrouw De Vries ligt al weken op haar te wachten.” Iedereen die een winkel heeft, zal er weleens mee te maken hebben. Mensen halen hun bestelde of gerepareerde spullen niet op. Ze reageren niet op mailtjes en brieven of ze zijn

thuis niet bereikbaar. Dat kan frustrerend zijn. In zulke gevallen biedt het sms-programma van SMSdienst.biz een oplossing. Voor vijftig euro per jaar kan deze applicatie onbeperkt worden gebruikt voor het verzenden van sms-berichten naar bijvoorbeeld klanten (exclusief de kosten per sms). Op de afgeschermde website www.smsdienst.biz kan de gebruiker zelf een aantal standaard teksten maken die verzonden moeten worden. Ook biedt de website de mogelijkheid om een compleet mobiel telefoonboek aan te leggen. Met één druk op de knop zijn vervolgens alle mensen uit het adressenbestand geïnformeerd door middel van een sms-bericht. In de praktijk blijkt dat mensen veel sneller reageren op een sms. Voorwaarde is uiteraard wel dat de gebruiker van Smsdienst.biz van tevoren vraagt om het mobiele nummer van degene die hij wil benaderen.

Altijd al naar de maan gewild? Grijp nu je kans! Eind 2010 is het einde van het Space Shuttle-programma. Dat betekent dat de Space Shuttles niet meer nodig zijn. Ze worden daarom te koop aangeboden voor een bedrag van 42 miljoen dollar per stuk. Dat is omgerekend net geen 30 miljoen euro. Maar voor dat geld heb je wel je eigen ruimteschip... De Discovery is al verkocht. Hij zal een plekje krijgen in het Smithsonian National Air and Space Museum. Voor de andere twee – de Atlantis en de Endeavour – moet je wel snel zijn, want er zijn al twintig organisaties die interesse hebben getoond.

Granaat om brand te blussen Hoe tegenstrijdig kan een naam zijn. Na explosie levert een granaat doorgaans brand op. Wat deze brandblusgranaat doet is juist het tegenovergestelde. Hij ontploft om vlammen te doven! En hij doet zijn werk opmerkelijk goed: kijk maar eens op www.brandblusgranaat.nl. In de granaat zit een branddovende vloeistof verpakt in een kunststof flacon. Bij brand werp je de flacon in de vuurhaard; het liefst met kracht zodat de flacon sneller breekt en zijn werk kan doen. Binnen enkele seconden verstikt het vuur door de vrijkomende moleculen. Ook zorgen zij ervoor dat de brand niet opnieuw oplaait als deze eenmaal is gedoofd. Wanneer je de vloeistof uit één flacon van 500 cc vermengt met 8 tot 10 liter water, wordt de effectiviteit van het middel tot wel dertig keer de standaard werking vergroot. Bijkomende voordelen zijn dat de gebruikte vloeistof milieuvriendelijk is en dat de brandblusgranaat nauwelijks onderhoud vergt. Met name handig voor gebruik in bijvoorbeeld caravan, camper of machinekamer.

Nieuw leven tekst

Weet . februari 2010

randy j. Guliuzza

N

Negen maanden onder water... en dan? In de baarmoeder drijft een baby in een veilige waterwereld. Maar onmiddellijk na de eerste ademhaling is het leven onder water voor hem onmogelijk geworden. Hoe kan het dat hij het maar liefst negen maanden onder water uithield, terwijl hij – eenmaal geboren – in water zou stikken?

Haal maar eens diep adem In 1967 lukte het dokter Christiaan Barnard om ’s werelds eerste harttransplantatie te doen. Vóór die tijd overleed de persoon wiens hart werd verwijderd. Iedereen was verbaasd over de ingreep van dokter Barnard. Vanaf nu kon iemands hart worden weggenomen, waarna er een niet-kloppend hart werd

12

teruggeplaatst dat opnieuw op gang werd gebracht! Om zo ver te komen, was

Hoewel bevallingen regelmatig slagen, mag het nooit als ‘iets gewoons’ worden gezien

waterwereld

In Nederland werden in 2008 zo’n 185.000 levensvatbare kinderen geboren. Dat hadden er zo’n 33.000 meer kunnen zijn. Volgens de Inspectie voor de Gezondheidszorg ligt het abortuscijfer in Nederland namelijk al jaren rond de 33.000…

de uitvinding van de hart-longmachine nodig. Jarenlange pogingen van ontwerp en testen leidden tot een geraffineerde uitvinding waarmee bloed kon worden gecirculeerd door het lichaam. De hartlongmachine functioneerde als de longen van de patiënt om deze zuurstof te brengen.

Ongetwijfeld lag er in datzelfde ziekenhuis in 1967 een kersverse moeder. Haar baby had juist een soortgelijke overgang gemaakt op een veel betere ‘longmachine’ om te kunnen overleven. Maar geen verslaggever maakte er melding van. Hoewel de overgang op de hart-longm a ch i n e

van dokter Barnard een grote prestatie van menselijke techniek was, is de overgang die een baby mee-

maakt tijdens de bevalling nóg wonderlijker; het kan niet verklaard worden door een natuurlijk proces. Het bijzondere is dat een bevalling inmiddels als zoiets ‘gewoons’ wordt gezien, dat het feit dat een baby gedurende negen maanden in een volledige waterwereld drijft, heel gemakkelijk over het hoofd kan worden gezien. Maar sta er eens bij stil… Onmiddellijk na de allereerste ademhaling is de baarmoeder een wereld waarin het voor een mens totaal onmogelijk is om erin te overleven. Hoe het kan dat een baby voor de geboorte hier wel kan leven? Dat kan doordat de baby – uitsluitend in de baarmoeder – bloedvaten heeft met een andere in-

De Zuid-Afrikaanse hartchirurg Christiaan Barnard haalde op 15 december 1967 de cover van Time Magazine door als eerste ter wereld een harttransplantatie uit te voeren.

13

Weet . februari 2010 richting en structuur dan een volwassene (zie kader hiernaast).

tegenovergesteld Als een baby in de baarmoeder zit, werken bijna alle vitale functies van de bloedsomloop tegenovergesteld aan dat van een volwassene. Dat is om één belangrijke reden: tijdens de groei ontwikkelt de baby volledig functionele longen, maar die zijn niet actief en inzetbaar v o o r het uitwisselen van zuurstof. Als gevolg daarvan moeten er drie grote structurele verschillen zijn met de bloedsomloop van een volwassene om het bestaan in de baarmoeder mogelijk te maken. Ten eerste moet de baby een ‘vervangende’ long hebben (een nogal grote opdracht om dat te realiseren, lazen we, zelfs voor briljante biomedische ingenieurs). De placenta voortziet in die behoefte. Het is een opmerkelijk

Opmerkelijk genoeg hebben de twee bloedstromen niet de neiging om zich te mengen orgaan. De placenta is een kort leven beschoren, maar het heeft talloze vitale functies, met name als long en nier. Ten tweede moet er een omleiding gelegd worden zodat het bloedcircuit naar de longen kan worden ontweken. Om deze tijdelijke omweg mogelijk te ma-

Bloedsomloop bij een volwassene In een volwassen mensenhart verrichten de onderste twee hartkamers (ventrikels) het grootste deel van het pompen. Onder hoge druk wordt het bloed door de eenrichtingskleppen van het hart vandaan de slagaders in gepompt. De bovenste twee, de boezems (of ‘atria’), ontvangen onder lage druk bloed vanuit de aders. Daarna herladen ze snel de kamers door het bloed erin te pompen, eveneens door eenrichtingskleppen te gebruiken. Het hart is verdeeld in een linker- en rechterhelft, gescheiden door een stevige wand van weefsel (het septum). Er zijn twee circuits voor

ken, moeten er vaten worden veranderd. Zo’n nieuwe route die om een circuit heenloopt, wordt een shunt (‘aftakking’ of ‘wissel’) genoemd. Ten derde moeten bloedvaten niet alleen de verbinding leggen tussen de placenta en de baby. Ook moeten ze in het binnenste van de baby verbinding leggen vanaf het bevestigingspunt (waar de placenta aan de baby vastzit) naar de normale vaten, die van en naar het hart leiden. De navelstreng voorziet in zo’n behoefte, met één grote ader en twee kleinere slagaders. In het binnenste

Als een baby in de baarmoeder zit, werken bijna alle vitale functies van de bloedsomloop tegenovergesteld aan dat van een volwassene.

14

Babyhart voor de geboorte Voor de geboorte werken de longen nog niet. Zuurstofrijk bloed gaat via de navelstreng naar het kindje.

de bloedsomloop van het hart vandaan: één naar de longen en terug, en één naar het lichaam en terug. De rechter harthelft pompt zuurstofarm bloed naar de longen, waar het een nieuwe lading zuurstof opneemt. De linker harthelft pompt vers zuurstofrijk bloed naar de rest van het lichaam. Bij volwassenen stroomt zuurstofrijk bloed onder hoge druk van het hart vandaan door de slagaders. Zuurstofarm bloed stroomt vervolgens onder lage druk naar het hart door de aders. Het is duidelijk dat het hart en de longen volledig afhankelijk zijn van elkaar om zuurstof naar alle plaatsen in het lichaam te krijgen.

van de baby lopen deze door als de navelstrengader en de navelstrengslagaders. De navelstrengaders vervoeren zuurstofrijk bloed naar het hart. Op een plaats naast de lever, sluiten ze aan op een grote ader, die zuurstofarm bloed terugbrengt naar het hart. Opmerkelijk genoeg hebben de twee gecombineerde bloedstromen niet de neiging om zich te mengen! Op het moment dat deze zuurstofrijke bloedstromen de rechterboezem bereiken, gaan ze door een tijdelijke opening in het septum (zie figuur pagina 15), waar het bloed doorheen stroomt, naar de linkerboezem. Dat proces vindt plaats doordat de bloeddruk in de rechterhelft van het babyhart hoger is dan in de linkerhelft. En dat is precies het tegenovergestelde van de situatie nà de geboorte!

Hoge druk De rechterhelft pompt nog altijd bloed naar de longen, maar omdat de longen nog niet zijn uitgezet, is de weer-

Doordat de longslagader met de aorta is verbonden, stroomt er minder bloed naar de nog niet werkende longen.

Zuurstofrijk bloed stroomt via een opening tussen de boezems van de rechter naar de linkerboezem.

staat dan nog niet)

Hoe kan een volledig mens in een ander mens leven?

stand tegen de bloedstroom heel hoog. Daardoor is ook de druk hoog. Een beetje bloed stroomt toch door naar rechter hartkamer (ongeveer tien procent) en vloeit vervolgens door de longen. Het blijkt dat dit precies de juiste hoeveelheid is om tegemoet te komen aan de stofwisselingsbehoeften van de longen! (maar niet met het doel om zuurstof te vervoeren; die functie be-

Bij het begin van de weeën wordt de babywereld klaargemaakt voor een radicale verandering.

valdeur Over de tijdelijke opening in het septum ligt een stuk tussenschotweefsel dat in de linkerboezem zit. Dit functioneert als een soort valdeurklep, zodat hoge druk aan de rechterkant van het hart deze bij elke hartslag open kan duwen. Bij volwassenen zou het geen zin hebben om de slagader, die zuurstofarm bloed naar de longen brengt, door middel van een groot bloedvat te verbinden met een slagader die zuurstofrijk bloed (aorta) naar het lichaam vervoert. Maar bij de baby is dit grote verbindingsvat wél nodig om de longen te passeren en zuurstofrijk bloed van de placenta naar het lichaam te brengen. Het merendeel van dit bloed gaat naar dat lichaamsdeel met de grootste zuurstofbehoefte: de groeiende hersenen.

Babyhart Na de geboorte

Op deze manier ligt de baby dus tevreden in de baarmoeder met: tijdelijke navelstrengslagaders en -aders een tijdelijke opening in het septum een tijdelijke longslagader (li-

De bloedsomloop door de longen werkt doordat de verbinding tussen de longslagader en de aorta is verbroken.

na de geboorte gaat de opening tussen de boezems direct dicht.

chaams-slagaderaftakking), een hoge druk in de longen en in de rechterkant van het hart, en een lage druk in de linkerhelft. Bij het begin van de weeën wordt de wereld van de baby klaargemaakt voor een radicale verandering!

Veranderingen De navelstrengaders hebben gevoelige plekken op zenuwuiteinden (receptoren) die reageren op veranderingen, zoals de aanwezigheid van adrenalinestoffen, veranderingen in hoeveelheden zuurstof in het bloed, oprekking en beschadigingen. Deze factoren zijn tijdens de bevalling en

15

IJsgeweld tekst

Psalm 71:6 ‘Van mijner moeders ingewand aan zijt Gij mijn Uithelper; mijn lof is geduriglijk van U’ het doorknippen van de navelstreng allemaal aanwezig. De navelstreng, die een ongewoon sterke spierlaag heeft rond de bloedvaten, reageert door de slagaders en aders snel en krachtig af te snoeren. Dat is in minder dan een minuut gebeurd. Dit stopt de bloedstroom van en naar de placenta en heeft twee gevolgen: het vermindert het risico op groot bloedverlies bij zowel de baby als de moeder en het veroorzaakt een onmiddellijke terugval in de hoeveelheid zuurstof die een baby krijgt.

ademhaling Nu is het zaak dat de ademhaling van de baby op gang komt. Het ademhalingscentrum van het zenuwstelsel moet daarvoor worden gestimuleerd. Dit gebeurt door gevoelige sensoren in bepaalde bloedvaten die de hoeveelheid CO2 in het bloed meten. Ook gebeurt dit door de huid die een plotselinge daling in de temperatuur meet, omdat het kindje het warme moederlichaam gaat verlaten. Onder normale omstandigheden geven deze twee factoren bij de baby een onweerstaanbare drang om een diepe inademing te doen en zijn longen voor de eerste keer te vullen. De longen zijn op deze gebeurtenis voorbereid door de aanwezigheid van speciale cellen, die een surfactant aanmaken. Deze stof vermindert de spanning aanzienlijk om de niet uitgezette longweefsels samen te houden. Als dat niet zou gebeuren, zouden de grote krachten die nodig zijn om de longen te openen niet door de pasgeborene kunnen worden opgebracht.

huidplooi Als de longen eenmaal zijn uitgezet, zakt de druk die nodig is om bloed door de longen te pompen met negentig procent. Op die manier daalt de druk in de rechter harthelft fors, tot onder de druk in de linker harthelft. De valdeurklep, die de tijdelijke opening in het septum in de linker boezem DA VINCI Schetsen bedekt (eigenlijk door de beroemde kunstezijn het twee huidnaar Leonardo da Vinci van plooien die netjes een ongeboren kind. in elkaar vouwen als ze worden samengedrukt), wordt onder druk gesloten. Vervolgens beginnen er cellen over de na de bevalling is het babylichaam begonranden van de klep te groeien, waardoor nen met het aanbrengen van structurele veranderingen, waardoor het in staat is deze één wordt met het septum. In minder dan één minuut na de geboor- te overleven in een totaal andere omgete geeft het zenuwstelsel van de baby ving. In de eerste dertig minuten worden signalen aan sterke sluitspieren om de daarbij alle tijdelijke vaten, shunts (aftakkingen) en openingen gesloten.

De placenta is een kort leven beschoren, maar het heeft talloze vitale functies, met name als long en nier navelstrengader af te sluiten, daar waar hij bij de lever vastzit. Hetzelfde gebeurt met de tijdelijke longslagader-aorta-aftakking; dit grote bloedvat sluit definitief af binnen één of twee dagen.

16

H Ze groeien! Het gaat zo slecht nog niet met de Himalaya-gletsjers

ongelooflijk

Om zo ver te komen dat een getransplanteerd hart in iemand verder leeft, is een bijna ongelooflijke prestatie. Maar over welk prestatieniveau spreken we om aan te geven dat een volledig mens in een ander mens kan leven? Dat is pas écht ongelooflijk! Gods hand is daarin te zien, evenals Die te zien is in Zijn Woord en in de natuur om ons heen: Hij schept, Hij dirigeert, Hij voorziet, Hij zorgt. Inderdaad, alles wat Hij doet, gaat ons voorstellingsvermogen ver te boven!

kritieke minuten Nu heeft het lichaam van de baby alle veranderingen opgestart die tijdens de volwassenheid blijven voortbestaan. Gedurende het eerste jaar veranderen deze inwendige navelstrengader en -slagaders in stabiliserende, ronde, bandvormige overblijfsels (ligamenten). Dus in die ene kritieke minuut

Rinus kiel

Copyright © 2009 Institute for Creation Research. Used by permission.

De Himalaya is in 2035 helemaal van ijs ontbloot. Dat is wat de wetenschappers van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) zeiden. Inmiddels blijkt dat hun bewering niet klopte. Het

gaat namelijk helemaal niet slecht met de hooggelegen gletsjers in de Himalaya.

Weet meer? Kijk hier www.igz.nl/actueel/nieuwsberichten/ abortussenstabiel www.rivm.nl/vtv/object_document/ o1169n16911.html www.natuurinformatie.nl/nnm.dossiers/natuurdatabase.nl/i002265.html

17

Weet . februari 2010

In de herhaling… Dat laagliggende gletsjertongen zich terugtrekken, is niet opzienbarend De toestand van de Himalaya-gletsjers wordt al tientallen jaren bijgehouden door Indiase specialisten. Daaruit blijkt dat het gletsjerbestand op de Himalayaketen zich gestaag uitbreidt, ook tijdens de periode waarin het wat warmer is geworden op aarde. Dat laagliggende gletsjertongen zich terugtrekken, is niet opzienbarend. Dat deden de afgelopen jaren alle gletsjertongen buiten de poolgebieden die beneden de 2000-metergrens kwamen. Maar algemeen be-

Het jongste rapport van IPCC, het VN-klimaatpanel dat in 2007 de Nobelprijs van de Vrede won, raakte onlangs opnieuw in opspraak. De Britse krant The Sunday Telegraph stelde dat het op een scriptie van een student aardrijkskunde en een artikel in een bergbeklimmerblad zou zijn gebaseerd.

schouwd neemt de In het recentste rapport stelt aan een onderzoeksinstituut totale hoeveelheid het IPCC dat het ijs in de in Dublin, zei in een reactie ijs op de Himalaya al bergen van de Andes, in de dat hij niet snapt waarom de sinds mensenheugeAlpen en in Afrika smelt door werkgroep die verantwoornis gestaag toe. klimaatverandering. Het klidelijk is voor dit gedeelte van In het westelijke maatpanel noemt als bewijs het rapport, zulk slordig werk deel van de Himalaya twee bronnen. Die verwijzen heeft afgeleverd. groeien ongeveer De andere bron is een scripnaar een scriptie en een tijd230 gletsjers aan, schriftartikel, aldus de Britse tie van een student van de meldde Discovery krant. Zo zijn stukken uit een master aardrijkskunde aan News vorig jaar. Wel de universiteit van Bern in artikel met anekdotes van is het zo dat op veel Zwitserland, waarin tientalbergbeklimmers, die in het plaatsen op het Tibetijdschrift beschrijven wat ze len berggidsen geciteerd taanse Plateau hoogworden. Beide artikelen zijn aan veranderingen om zich liggende gletsjers echter nooit wetenschappeheen zien in de bergen sinds slinken als gevolg lijk gescreend, iets wat wel 1970, in het rapport opgenovan stijgende temgebeurt met publicaties in men. Professor Richard Tol, peraturen. Maar in wetenschappelijke bladen. een van de auteurs van het de ruige, westelijke (Bron: ANP) VN-rapport en verbonden hoek van het plateau, is dat verhaal anders. Op de toppen van de Mount Everest bijvoorbeeld, maar ook op al meer dan dertig jaar. „Deze gletsjers de K2 en Nanga Parbat, groeien de hoog- behoren tot ’s werelds grootste gletsjers gelegen gletsjers nog steeds aan, en dat die tussen de tropen en de polen liggen”, zegt John Shroder van de Universiteit van Omaha (Nebraska, VS). Volgens hem worden de hooggelegen gletsjers in elk geval niet kleiner. „Ze blijven even groot of worden zelfs groter.”

Tegen de verwachting in De gletsjers in Noorwegen groeien, meldde het NVE, het directoraat van het Noorse ministerie van Aardolie en Energie

niet terug, maar groeit, volgens onderzoek verricht aan de Universiteit van Alaska Southeast en Fairbanks

(bron: DailyTech.com / 27 november 2008)

(Bron: Geophysical Institute, Alaska Fairbanks / 16 januari 2008)

De gletsjers in Canada groeien, blijkt uit onderzoek dat verricht is aan de Universiteit van Alaska (Bron: Canada.com / 17 november 2008)

De gletsjers in Californië groeien, wijst onderzoek uit dat gedaan is aan de Universiteit van Santa Cruz in Californië, VS (Bron: Fox News / 9 juli 2008)

De Hubbard-gletsjer trekt zich

18

De gletsjer op de Mount St. Helens in de Amerikaanse staat Washington groeit, hebben onderzoekers van de US Geological Survey aangegeven (Bron: KATU News / 14 mei 2008)

De (Alpen)gletsjers van Frankrijk en Zwitserland worden groter (Bron: Journal of Geophysical Research / 2007)

De taconnazgletsjer wordt steeds meer onbeheersbaar

Gletsjergeweld in de Alpen De Mont Blanc, de hoogste berg in de Alpen, is de laatste decennia een aantal meters hoger geworden, voornamelijk door toegenomen sneeuwval. Dit heeft de firnbekkens (waar sneeuw tot ijs wordt samengeperst en van waaruit de gletsjer ‘vertrekt’) van de drie noordelijke gletsjers – de Mer de Glace, Glacier des Bossons en Glacier de Taconnaz – behoorlijk aangevuld met ijs. Als deze ontwik-

keling doorgaat, kruipen de gletsjers steeds verder naar het Arvedal toe. De gevolgen zouden daarvan over zes tot tien jaar zichtbaar moeten zijn. Bij de steile Taconnaz-gletsjer, ook in het Mont Blanc-massief gelegen, zijn de gevolgen nu al te zien. De laatste jaren wordt de gletsjer steeds meer onbeheersbaar. Er is al van alles geprobeerd: er zijn hekken en beton-

nen wanden geplaatst, maar afbrekende stukken ijs en meegesleurd gesteente vernielen deze constructies telkens weer. In het pad van de Taconnaz-gletsjer staan geen huizen, maar de hoofdweg naar Chamonix loopt er vlak langs. Men wil tot elke prijs voorkomen dat die geblokkeerd wordt door ijs en gesteente.

IJskoude bewering Dat wat het IPCC beweerde, namelijk dat de Himalaya in 2035 grotendeels van ijs is ontbloot (later bleek dat men 2350 bedoelde), is intussen aan het licht gekomen als een uitglijder. In plaats daarvan beweren veel wetenschappers nu dat in 2050 een kwart van alle gletsjers wereldwijd verdwenen zal zijn en in 2100 de helft. (Bron: RD 29-1-2010, hoofdredactioneel commentaar)

Weet meer? Kijk hier http://news.discovery.com/earth/ himalayas-glaciers-shrink.html http://timesofindia.indiatimes. com/india/Himalayan-glaciers-haveshrunk-by-38-in-40-years/articleshow/4793466.cms http://mpkiel.org/klimaat.htm

19

Psychologie

Weet . februari 2010

Was Obama te jong om preside nt te worden?

Ouderen zijn de betere beslissers Oudere hersenen werken anders dan jongere. Maar ze hoeven daarom nog niet slechter te presteren. Het is bekend dat ouderen het moeilijk vinden om onbelangrijke informatie uit de boodschap weg te filteren. Daar staat wat tegenover: deze eigenschap levert ouderen

op

Spreuken 23:22 ‘Hoor naar uw vader, die u gewonnen heeft; en veracht uw moeder niet, als zij oud geworden is.’

geheugentests

Aan het onderzoek namen 24 jongvolwassenen deel (in de leeftijd van 17 tot 29 jaar) en 24 ouderen (60 tot 73 jaar). Ze werden aan twee geheugenEn dat tests onderworpen die op de computer werden afgenomen. maakt ze tot betere beslissers. Tussen elk van de tests zat een pauze van tien minuten. In de eerste opdracht werd een fotoserie getoond waar onbelangrijke woorden over de beelden heen Onderzoekers aan het Rotman Research stonden, bijvoorbeeld een vogel Institute in Toronto (Canada) hebben met het woord ‘springen’. Tegen ontdekt dat oudere hersenen belang- de deelnemers werd gezegd rijke informatie kunnen koppelen aan dat ze de woorden moesten onbelangrijke stukjes informatie. Op die negeren en dat ze zich almanier wordt alles effectiever opgesla- leen op de foto’s moesten gen in het geheugen. In wezen binden richten. Elke keer dat ze ouderen de belangrijke informatie vast hetzelfde beeld twee aan andere, minder relevante gegevens keer achter elkaar die ze tegelijkertijd tot zich nemen. zagen, moesten ze

juist een aanzienlijk geheugenvoordeel op ten opzichte van jongeren.

Dr Hasher van het Rotman Research Institute in Toronto deed onderzoek naar het geheugen bij jongvolwassenen en ouderen.

20

de

spatiebalk

drukken.

voordeel

Na het afronden van deze test en de pauze van tien minuten, werden de deelnemers onderzocht op hun geheugen. Op basis van wat ze in de eerste test hadden gezien, moesten ze aangeven in welk rijtje de getoonde foto’s en woorden hoorden: foto’s met overlappende woorden uit de

Yes! Weer gewonnen Game-knobbel helpt ook bij studie

Hoe oud waren ze? Hoe oud waren de presidenten van de Verenigde Staten toen ze begonnen? George Washington Thomas Jefferson Abraham Lincoln Theodore Roosevelt Dwight D. Eisenhower John F. Kennedy Ronald Reagan George H.W. Bush Bill Clinton George W, Bush Barack Obama eerste test (‘preserved pairs’), foto’s uit de eerste test maar met andere woorden (‘disrupted pairs’) en nieuwe fotowoordcombinaties (‘new pairs’). Uit de resultaten bleek dat de oudere volwassenen een geheugenvoordeel van dertig procent hadden ten opzichte van de jongeren als het gaat om het herkennen van de ‘preserved pairs’ ten opzichte van de ‘new pairs’.

wereldschaal Volgens dr. Hasher, die het onderzoek deed, speelt dit type van kennisvergaring een doorslaggevende rol bij het nemen van belangrijke beslissingen. Zij zou daarom beslissingen op wereldschaal het liefst genomen zien worden door ouderen. Obama is dus volgens haar onderzoek iets te jong voor het mooie.

Weet meer? Kijk hier www.baycrest.org/News_and_Media/ default_14260.asp

57 57 52 42 62 43 69 64 46 54 47

Altijd de beste geweest met computerspelletjes? Misschien dat het komt omdat je geboren bent met een groot corpus striatum, het gedeelte in de hersenen dat gebruikt wordt voor leren en herinneren. Wetenschappers hebben ontdekt dat mensen met een groot corpus striatum een uitdagend computerspel eerder onder de knie hebben dan mensen met een kleinere versie.

V

oor het onderzoek, dat plaatsvond aan de universiteit van Pittsburgh (VS), zijn zo’n veertig studenten geronseld, in de leeftijd van 18 tot 28 jaar. Vooraf werd de bedoeling van het computerspel uitgelegd. Space Fortress, het spel dat de studenten kregen voorgeschoteld, is niet bepaald een grafisch aantrekkelijk driedimensionaal spel. Het lijkt meer op de allereerste games die op de computer verschenen, met hoekige vormen die ruimteschepen en gebouwen moeten voorstellen.

mri-scan Maar het spel is complex. Spelers moeten met hun schip een fort beschieten terwijl ze vijanden moeten ontwijken. Extra moeilijkheid: het ruimteschip heeft geen rem. Voordat het gamen begon, moest eerst worden vastgesteld wat de grootte van het corpus striatum van elke student was. Ze moesten daarom plaatsnemen in een MRI-scanner, die het volume van het corpus striatum bepaalde. Aan het eind van het onderzoek had elke deelnemer maar liefst driehonderd spelletjes Space Fortress gespeeld, die telkens drie minuten duurden. Uit

het onderzoek bleek dat de groep studenten met een groot coprus striatum beter was in het inschatten van de spelstrategie (‘moet ik vluchten of juist aanvallen?’).

doeltreffend Sommige studenten vonden het spel uitdagender dan andere. Degenen met een groter corpus striatum pakten het spel sneller op en wisselden hun strategieën effectiever af dan studenten met een kleiner corpus striatum. Dit geeft volgens de onderzoekers aan dat zelfs onder hoger opgeleiden de grootte van het corpus striatum een belangrijke rol speelt bij het eigen maken van leervaardigheden en het doeltreffend uitvoeren van verschillende taken tegelijk (vaardigheden die goed van pas kunnen komen in het dagelijks leven). Het volgende waar het onderzoeksteam zich op wil richten, is uitzoeken of het spelen van een computergame de grootte van het corpus striatum kan beïnvloeden. Als dat zo is, computer je dus niet alleen voor je plezier, maar werk je ook meteen aan je toekomst.

Weet meer? Kijk hier www.news.pitt.edu/m/FMPro?-db=ma&lay=a&-format=d.html&id=3947&-Find

21

Nieuwe biologie

Weet . februari 2010

Varatekst JOhan démoed

Reis naar Australië veranderde het leven van bioloog Peter Borger

Darwins broodje aap Peter Borger, moleculair biologisch onderzoeker aan het universiteitsziekenhuis in Bazel, bracht onlangs een spraakmakend boek uit. Het heeft de veelzeggende titel: Terug naar de oorsprong,

of hoe de nieuwe biologie het tijdperk van Darwin beëindigt. Kort samengevat komt Borgers boodschap erop neer dat variatie in het nageslacht door organismen zelf wordt voortgebracht. Een aangeboren eigenschap, dus. En Darwin? „Zijn leer is wetenschappelijk niet houdbaar,” aldus Borger.

In 2001 vertrok Peter Borger als gepromoveerd bioloog naar Australië voor een studieverblijf. Die reis veranderde niet alleen zijn leven, maar ook zijn kijk op de biologie. Hij kwam tot de ontdekking dat de biologie zich niet gedra a g t

VOOROUDER Dat de schildpad en de vink een gemeenschappelijke voorouder zouden hebben, is wetenschappelijk niet houdbaar.

22

zoals hem geleerd was op de universiteit. Zo blijkt de biologie heel anders in elkaar te zitten dan de meeste mensen veronderstellen… inclusief de meeste wetenschappers.

Nieuwe inzichten Borger stelt dat de wetenschap er

niet langer omheen kan dat het universum naast materie en energie ook informatie bevat. Informatie die noodzakelijk is om planten, dieren en mensen te laten functioneren. Nieuwe inzichten in de moleculaire biologie wijzen volgens hem dat het standaard idee over gemeenschappelijke afstamming (al het leven vloeit voort uit één oerorganisme) niet langer houdbaar is. Borger: „In plaats van één oerorganisme moeten er vele hebben geleefd. De levensboom die Darwinisten zo graag herhalen, bestaat alleen maar in hun hoofd. Er zijn wel takken, maar er is geen stam. Zo zouden bijvoorbeeld verschillende soorten vinken op de Galapagos wel een gemeenschappelijke voorouder hebben. Maar dat ze ook weer een voorouder gemeen hebben met schildpadden, vossen of tijgers, volgt daar helemaal niet uit. Darwin zat er wat dat laatste betreft flink naast.” Borger zegt dat oerorganismen werden uitgerust met een ingebouwd mechanisme, waarmee ze zich snel konden aanpassen. Nieuwe soorten vormden zich vervolgens op vrij eenvoudige wijze. „Darwins voorstel dat soorten ontstonden door selectie van toevallige variatie (mutaties) is heel mooi, maar dit principe is niet in staat om

Peter Borger: „NIeuwe soorten vormen zich op vrij eenvoudige wijze”

Het scheppingsbos van Borger Drie figuren die de ontwikkeling van de verschillende levensvormen van vandaag de dag in beeld brengen: Aanzienlijk De variatie die je aantreft bij Galapagos-vinken is aanzienlijk. Volgens Borger is het genereren van zulke variatie een eigenschap van organismen.

het bestaan van levende systemen te verklaren. Willekeurige fouten (mutaties) in willekeurige DNA-reeksen leveren nooit bruikbare biologische informatie op. En natuurlijke selectie – de theorie van Dar-

culair bioloog bezig met de vraag hoe genen aan- en uitgezet kunnen worden. Hij vertelt daarover: „Door mijn werk heb ik inzicht gekregen in de complexiteit van het genoom (de totale hoeveelheid erfelijk materiaal). Tijdens het onderzoek houd ik me bezig met vragen als: Hoe wordt de opgeslagen biologische informatie tot uitdrukking gebracht in levende cellen? En wat kan er allemaal fout gaan door veranderingen in het DNA? Als je je daarin verdiept, wordt het wonder dat een mens vrijwel altijd gezond ter wereld Peter Borger wijst erop dat het uitkomt steeds groschakelen van veel genen geen geter.” brekkige organismen oplevert. Er zijn de afgelopen twintig jaar verrassende ontdekkinwin waarin gesteld werd dat de sterkste gen gedaan, zegt Borger. „De grootste overwint en de geslachtslijn bepaalt – verrassing was dat het uitschakelen van speelt slechts een beperkte rol binnen veel genen geen gebrekkige dieren of de biologie,” aldus Borger. „Het is in elk planten oplevert. In de praktijk blijkt dat geval geen creatieve, scheppende kracht het geval te zijn voor maar liefst negenbinnen de ontwikkeling van organismen. tig procent van de genen van bacteriën, De theorie van Darwin was fout vanaf de rondwormen en planten. Ook bij dieren dag dat hij ermee kwam.” zien we dit verschijnsel. Daardoor komt Darwins evolutietheorie op losse schroeGrote verrassingen ven te staan: de motor van evolutie – het Momenteel houdt Borger zich als mole- selectiemechanisme van ‘de beste wint’ –

Figuur A De Darwinistische levensboom. Alle takken gaan terug naar één oerorganisme. Figuur B Het ’scheppingsgrasveld’, zoals Darwinisten doen voorspiegelen dat christenen geloven. Hierbij zouden alle soorten afzonderlijk zijn geschapen. Figuur C Het ’scheppingsbos‘, zoals Borger en andere christenen het voorstellen. „Organismen werden geschapen om zich makkelijk aan te passen en soorten te vormen.”

werkt dan niet.” Daarnaast toont de nieuwe biologie volgens Borger ook aan dat de genetische kloof tussen mens en chimpansee vele malen groter is dan altijd werd aangenomen. „Een gemeenschappelijke afstamming wordt daardoor wel heel erg onwaarschijnlijk.”

Meer weten? Terug naar de oorsprong; dr. Peter Borger; uitgeverij Johannes Multimedia; ISBN 9789057982989; 325 pagina’s; € 19,95

23

Genetica

Word abonnee A

A

AA

APOLOGETICS A CA DE M Y

Een rationele fundering voor je geloof Zomercursus voor (toekomstige) studenten 12 t/m 16 juli 2010 Zijn we geschapen of geëvolueerd? Is de Bijbel echt Gods Woord? Hoe weten we überhaupt dat het christelijke geloof het juiste is? Met dit soort vragen zul je als christelijke student vroeg of laat geconfronteerd worden. Apologetics Academy wil jou toerusten met wetenschappelijk houdbare antwoorden, zodat je deze uitdagingen niet uit de weg hoeft te gaan!

Kijk elders in het dit blad voor de antwoordkaart en stuur ‘m op

www.ApologeticsAcademy.nl

Het beste onderwijs uw Onderwijs Evangelisch Bijbelgetro

Als steunstichting steunden we in het verleden projecten als: -de verschillende Passie scholen -diverse Evangelische basisscholen -diverse publicaties Projecten liggen allemaal op het terrein van

Bijbelgetrouw Onderwijs

Gezondheidsschade door aangepast maïs Uit een onderzoek dat december 2009 is gepubliceerd in The International Journal of Biological Sciences blijkt dat genetisch aangepast graan schade toebrengt aan nieren, lever en andere organen van ratten. Het onderzochte graan was afkomstig van het Amerikaanse bedrijf Monsanto, ’s werelds grootste producent van genetisch aangepast maïs, sojabonen, koolzaad en katoen.

De kritiek op de producten van Monsanto is niet nieuw. Vijf jaar geleden waren er ook al geluiden dat laboratoriumratten schade aan hun gezondheid opliepen door genetisch aangepast maïs te eten. Toen leek het erop dat Monsanto de resultaten van nota bene haar eigen onderzoeken onder de tafel schoof. In de recente studie, waarover verslag wordt gedaan in The International Journal of Biological

Voor leerkrachten, kinderwerkers en ouders.

De Stichting Steun Evangelisch Bijbelgetrouw Onderwijs feliciteert de initiatiefnemers van dit magazine met dit

1e nummer!

Als steunstichting ondersteunen we dit van harte

Meer informatie? Vraag dan onze nieuwsbrief aan door overmaking van een willekeurige gift naar rekeningnummer 15.19.17 t.n.v. Stichting EBO, Heerhugowaard en ontvang het boekje Het Beste Onderwijs.

Ratten die monsantomaïs aten, kregen nier- en leverproblemen Sciences, staat echter dat men de hand heeft weten te leggen op Monsanto’s eigen ruwe onderzoeksgegevens. Uitkomst van het onderzoek is dat de analyse van

nier en lever een duidelijk negatief effect uitwijst op het functioneren van deze organen bij ratten die gedurende negentig dagen gemodificeerde maïsvarianten hebben gebruikt. Dit is niet de eerste keer dat onderzoek uitwijst dat genetisch aangepast voedsel een negatieve invloed heeft

In 2008 is wereldwijd 125 miljoen hectare aan genetisch gemodificeerde soja, maïs, katoen en koolzaad geoogst. Ten opzichte van 2000 is dat een verdriedubbeling. Ter vergelijking: in 2008 werd in Amerika 62,5 miljoen hectare aan genetisch gemodificeerde gewassen verbouwd. (Bron: ProfNews.nl)

op de gezondheid. In 1998 wees een onderzoek al uit dat ratten die genetisch gewijzigde aardappelen aten vergelijkbare afwijkingen hadden als de Monsanto-ratten.

Weet meer? Kijk hier www.biolsci.org/v05p0706.htm

Wat is genetische modificatie? Hoe krijg je een plant die niet ziek wordt van een schimmelinfectie? Eén manier is om de plant net zolang te kruisen met een andere soort die de resistentie van nature al bezit. Je kruist dus net zolang totdat je een plant hebt die de gewenste eigenschap ook bezit. Als je het op zo’n natuurlijke manier aanpakt, kan het heel lang duren. Een tweede, veel snellere manier is om het resistentie-gen uit het

DNA van een resistent organisme te knippen en het direct in het DNA van de plant te zetten. De plant heeft nu een nieuwe eigenschap gekregen (resistentie tegen schimmelinfecties), maar in de natuur zou dat nooit voorkomen. Dit doelgericht toevoegen van nieuwe genetische (overerfbare) eigenschappen aan een organisme dat die eigenschap van nature niet heeft, noemen we genetische modificatie.

25

Intelligent verpakt tekst

Ringer otte

Een verpakking die van nature aan alle eisen voldoet

Geef mij maar een

banaan! Uitglijden over een bananenschil… wie kent het grapje niet? Dankzij de olieachtige stof die in de gele schil zit, kan iemand een flinke smak maken. Maar deze stof zorgt

er ook voor dat de schil een hele goede bananenverpakking is. Zelfs

zo goed dat de industrie een verpakking als deze nog niet heeft kunnen verbeteren!

BANANENSPIN De bananenspin is een van de meest giftige spinnen ter wereld en komt nogal eens (doorgaans dood) voor in de aanvoerhaven van Rotterdam, verscholen tussen de bananentrossen. Ze eten geen bananen, maar de insecten en vogels die eropaf komen.

26

Weet . februari 2010

Een verpakking moet tegenwoordig aan veel eisen voldoen. De klant moet als het ware verleid worden om iets te kopen. En dus moet de verpakking er aantrekkelijk uitzien. Maar belangrijk is ook dat hetgeen erin zit, goed blijft. Of dat nu een koekje, chocoladereep of chips is. Daarnaast mag een verpakking niet teveel kosten, moet het makkelijk te maken zijn en – als het even kan – opnieuw te gebruiken.

Handig in gebruik

schil zit, zorgt ervoor dat de aroma’s en het vocht niet uit de vrucht kunnen ontsnappen. Verder Een ander gebied waarin de bananenschil uitblinkt, is het heeft de schil een ingegebruiksgemak. Ooit iemand problemen zien hebben met wikkelde structuur die het openen van een rijpe banaan? ervoor zorgt dat de banaan lekker blijft als hij Ja, als hij groen is, gaat het wat lastiger. Maar dat is in zijn jasje zit. dan ook precies waarom hij nog groen is. De verpakking Hoe snel een banaan zegt als het ware: ‘Wacht nog even’. bederft, is gauw getest. Leg een ontbloot Tegenwoordig zijn kunststof verpakkingen ver gevorexemplaar een derd en kunnen ze ook aangeven dat een product bijna bepaar minuten op EFFICIËNT Heb je weleens gelet op hoe dorven is of niet. Maar de bananenschil doet al duizenden de tafel en hij compact bananen in elkaar liggen? Er zit minjaren zijn werk: groen = onrijp, geel = rijp, bruin = overrijp. begint meteen der vrije ruimte tussen bananen dan tussen bruin te worden. een set yoghurtpotjes. En dat scheelt weer Ook de schil veel opslagruimte bij vervoer. Goed wordt uiteindelijk bruin, maar dat banaanproductie is het een heel ander voor het milieu! duurt dagen. Een bruine schil is verhaal: de boom haalt zelf zijn materiaal voor de meeste mensen een uit de grond en de banaan hoeft niet te Nog op een andere manier is de teken dat de banaan nodig worden vervoerd om te worden verpakt. bananenschil goed voor het milieu: moet worden opgepeuzeld. gooi hem op de mesthoop en insec„Hij is overrijp,” zeggen we ten en bacteriën zorgen ervoor dat dan. Maar het mooie is dat er niets meer van overblijft. Wat de ‘verpakking’ zo goed is een verschil met het yoghurtpotje! ontworpen dat de banaan nog heerlijk is als de schil er bruingevlekt uitziet.

bruingevlekte schil of niet, de banaan blijft lekker

Nu zijn er complete bedrijfstakken gericht op het maken van verpakkingen. En doorgaans kiezen deze bedrijven voor een kunststof materiaal. Het voordeel van kunststof is dat het materiaal zo kan worden aangepast dat het voldoet aan de eisen die de verpakker stelt. Moet de verpakking luchtdicht zijn of juist luchtdoorlatend, met kunststof kun je dat ‘instellen’.

houdbaar jasje Het opmerkelijke van een bananenverpakking is dat de schil van nature aan alle eisen voldoet om een prima verpakking te zijn. De olieachtige stof bijvoorbeeld, die in de

Geen machines Om verpakkingen te maken, heeft een bedrijf machines nodig. De banaan heeft de boom als ‘machine’. Een boom die koolstofdioxide (CO2) gebruikt en zuurstof (O2) uitstoot. Dus bij elke banaan is CO2-gas, waarvan men zegt dat het het klimaat bedreigt, omgezet naar zuurstof. Een ander voordeel van de bananenschil ten opzichte van haar kunststof concurrenten is dat de schil meegroeit met de banaan. Veel producten die door mensen verpakt worden, moeten eerst gesteriliseerd worden, zodat de bacteriën doodgaan. Dat hoeft bij een banaan niet, want de verpakking zit er al omheen. Ook scheelt het ‘maken’ van een bananenverpakking veel uitstoot van CO2. Grondstoffen voor kunststof verpakkingen moeten vanuit het hele land worden aangevoerd om de machine van materiaal te voorzien. En de vrachtwagens die dat doen, moeten daarvoor brandstof verstoken. Bij de

De schil krijg je er zo bij. Verder is een bananenboom geen omvangrijke installatie. Het heeft weinig onderhoud nodig: genoeg water, goede grond en zonlicht. Eén nadeel: de boom is erg moeilijk na te bouwen. Dat is ons tot op heden nog niet gelukt.

De productie en handel in bananen is een miljardenindustrie. Per jaar worden wereldwijd bijna 100 miljoen ton bananen gegeten. Na graan, suiker, koffie en cacao zijn het de meest verhandelde agrarische producten ter wereld. (Bron: Maxhavelaar.nl)

27

Zout & Zondvloed tekst

stef Heerema

O

Weet . februari 2010

Deel 1

Ontstaan zoutlagen echt door indamping?

Scheuren in de grote slenk

Grote slenk In de Grote Slenk, een scheur in de aardkorst die zich van Syrië naar Mozambique over 6.000 kilometer uitstrekt, ligt de Danakil-zoutformatie. De Erta Ale, de meest actieve vulkaan van Ethiopië, is daar te vinden.

Op alle werelddelen worden dikke zoutlagen gevonden. Ze liggen tot wel 10 kilometer onder de grond. En deze grillige lagen zijn soms kilometers dik. Onder die lagen wordt veel gas gevonden.

Maar hoe zijn die zoutlagen eigenlijk ontstaan? Is het allemaal achterblijfsel van zilt water dat verdampt is?

zoutformaties wereldwijd De belangrijkste zoutformaties op aarde. Hoewel er wereldwijd veel meer zoutformaties zijn gevonden, zijn ze op deze kaart niet allemaal ingetekend. Ook is de Grote Slenk (‘The Great Rift’) in Afrika getekend. Deze scheur in de aardkorst loopt vanaf Syrië door de Dode Zee en de Danakil-woestijn naar Mozambique, 6000 kilometer verderop.

28

29

Weet . februari 2010 We kennen allemaal keukenzout. Kleine korreltjes in een potje. In het noorden van Nederland, bij Slochteren, ligt ook keukenzout. Maar dan in lagen. Eronder zit veel aardgas opgesloten. Gelukkig hoeven de bewoners niet bang te zijn dat het om losliggende korreltjes gaat, anders zou het inzakkingsgevaar wel erg groot zijn als je er naar gas boort. Deze zoutlagen zijn namelijk gasdicht en zo hard als steen. Vandaar dat we meestal spreken van steenzout.

 eukenzout houdt gas K onder Slochteren.

STICHTING

indampingsverhaal Er zijn wetenschappers die beweren dat het zout in ondergrondse zoutlagen is achtergebleven na verdamping van veel

Dikke zoutformaties in de grote slenk bevestigen de vulkanische oorsprong van het zout zeewater. Dit ‘indampen’ duurt natuurlijk héél erg lang. Miljoenen jaren. Maar volgens de Bijbel is de aarde helemaal geen miljoenen jaren oud. Hoe kan dat?

klopt het? De vraag is dus of dit indampingsverhaal wel klopt? Er valt namelijk wel het nodige tegen in te brengen: Voor een zoutlaag van één kilometer dik heb je – schrik niet – een zee nodig van 60 kilometer diep! Om aan te geven hoe diep dat is: het diepste punt in de huidige oceanen is de Marianentrog, een ravijn met een diepte van ‘slechts’ elf kilometer. In de zoutlagen zit bijna geen klei of zand. Terwijl wij in de Waddenzee

toch kunnen zien dat een zee veel zand en klei afzet.

(zoals lava uit vulkanen). En wel om de volgende redenen:

Iets anders wat tegen het indampingsverhaal pleit, is dat er geen fossielen van zeedieren in de zoutlagen zitten. Dus geen vissen, schelpen, algen en dergelijke. Dat is toch onbegrijpelijk? Moet je zien hoeveel er op het strand ligt als je daar een wandeling maakt. Dan moet er toch ook iets van een schelp of krab in de zoutlagen terug te vinden zijn als het uit zoveel water is ontstaan?

Het zout in de zoutlagen kan gesmolten worden bij temperaturen vanaf 800°C. Dat is voor vulkanische magma, wat uit de aarde opborrelt bij een uitbarsting, een makkie. Zo is dit zout als een pure zoute vulkanische magma diep uit de aarde omhoog gespoten. Gloeiend heet gesmolten zout. Misschien kun je het een beetje vergelijken met kaarsvet, maar dan veel en veel heter en in onvoorstelbaar grote hoeveelheden.

Het derde wat je tegen het indampingsverhaal kunt inbrengen, is dat er in een De Grote Slenk kustgebied miljoenen in vogelvlucht Gesmoljaren lang heel veel ten zout wordt zonneschijn moet zijn net zo dun als geweest om al het water te laten verdampen. Ook mag er bij- water. Dit magma zal net als water naar na geen regen zijn geweest en mag er de laagste plaatsen stromen. Omdat dit geen rivier in de buurt zijn geweest die hete zout veel zwaarder is dan water, rivierklei afzet. Om aan die eisen te vol- vloeit het onder het water en maakt daardoen, zal de vorming van zoutlagen door bij veel stoom. Het kokende water zet indamping dus een zeldzaam en kwets- kalk af op het zout. En dat is nu precies baar proces zijn geweest. Toch vinden we wat we rond de zoutlagen tegenkomen: over de hele wereld veel grote zoutlagen. kalkafzettingen met fossielen.

uit de aarde

Een dwarsdoorsnede van de zoutlaag onder de Golf van Mexico. De paarse laag in het midden is de zoutlaag. De grillige structuur is duidelijk het resultaat van een vulkanische uitbarsting van onderaf. Hoe komen geleerde professoren erbij om dit te beoordelen als het resultaat van indamping..?

30

Dat de zoutlagen door indamping zouden zijn ontstaan, is onjuist. Maar wat is er dan gebeurd? Het meest voor de hand ligt dat deze zoutlagen gevormd zijn doordat het zout uit het binnenste van de aarde kwam

HULP VERVOLGDE CHRISTENEN

zoutlagen tezamen met olie, gas en steenkool.

Het gesmolten zout stolt snel bovenop alles wat leeft in de door vulkaanuitbarstingen overrompelde vallei. Zo verkolen deze planten en dieren naar steenkool en gas. De ondoordringbare zoutkorst, die zich er nu boven vormt, sluit zelfs het gas eronder op. Ook de planten en dieren in de omringende kalklagen worden omgezet naar olie en gas. Daarom vinden we nu wereldwijd

De Dode Zee-zoutformatie in Israël en de Danakil-zoutformaties in Ethiopië zijn respectievelijk 10 kilometer en 5 kilometer dik. Ze bevinden zich diep in de vulkanische scheur in de aardkorst in de Grote Slenk (op het kaartje van pagina 28: ‘The Great Rift’ in Afrika). Deze bijzonder dikke formaties in de scheur in de aardkorst bevestigen de vulkanische oorsprong van het zout.

God verhoort onze gebeden, er komen in Irak en Iran duizenden mensen per maand tot geloof!

NOODKREET Er is een tekort aan Bijbels! Nieuwgelovigen in Irak/Iran verzoeken dagelijks om een Bijbel, maar wij moeten ze vaak teleurstellen. Want zonder uw hulp kunnen wij ze geen Bijbel geven.

Gunt u ze ook Gods Woord?

Samenpersen Hier zie je hoe water door het zand het aardgas samenperst. Dat gebeurt onder het zout. Iedere kilometer waterkolom veroorzaakt een druktoename van 100 bar.

Ter vergelijking: als jij in het zwembad drie meter onder water duikt, ervaar je een waterdruk van 0,3 bar op je oren. Om 100 bar te voelen, moet je dus 1000 meter duiken.

Dit is een vrije vertaling van Stef Heerema’s wetenschappelijke artikel in de Journal of Creation 23(3) 2009; blz. 116-118. Volgende keer zullen we zien hoe dit zout getuigt van de zondvloed. Weet meer? Kijk hier http://www.creatie.info/videos/vidid/74

Voor € 7,- geeft u aan uw vervolgde broeders en zusters een Bijbel in hun eigen taal. En het smokkelen zullen wij voor onze rekening nemen! Schenkt u ze Gods Woord? Maak uw gift over naar: 561455139 of 3134057 (giro) t.n.v. Stichting HVC o.v.v. Bijbels Irak/Iran Wilt u betrokken blijven bij onze vervolgde en noodlijdende broeders en zusters? Abonneer u dan nu op ons gratis HULP Magazine. Surf naar: www.stichtinghvc.nl Vragen? Mail naar: [email protected] Of bel: 0183-563628 Stichting HVC is door de Belastingdienst aangemerkt als ANBI (Algemeen Nut Beogende Instelling). Uw giften aan onze stichting zijn dus belastingaftrekbaar.

Energie tekst

Weet . februari 2010

johan démoed

D Eureka

De eerste elektrische batterij al meer dan 2000 jaar oud

in de oudheid

Een van de eerste elektrische batterijen zoals wij die kennen werd volgens de geschiedenisboeken in 1866 ontwikkeld. Georges Leclanché, een elektrotechnicus uit Frankrijk, was de bedenker ervan. Maar

wist je dat de allereerste elektrische batterij waarschijnlijk nog véél eerder is bedacht? En wel een

paar honderd jaar voor Christus?

In 1938 maakte Wilhelm Konig, een Duitse archeoloog en toenmalige directeur van het Bagdad Museum in Irak, melding van een maar liefst tweeduizend jaar oude elektrische batterij. Veel ruchtbaarheid werd er toen niet aan gegeven. Het paste niet binnen de archeologische inzichten

32

van die tijd. De kritiek was fors. Nog steeds zien velen Konig’s bewering dat we hier te maken hebben met een oude elektrische batterij hooguit als een mogelijkheid. Maar Konig’s batterij kon niet verzwegen worden. In de loop van de jaren zijn er namelijk nog meer van deze voorwerpen

batterij, gevuld met druivensap, gebruikt om een halve volt aan elektriciteit voort te brengen. En dat lukte. In het televisieprogramma demonstreerde Eggebrecht dat de batterij stroom kon voortbrengen waarmee in twee uur een zilveren beeldje van een dun laagje goud kon worden voorzien (galvaniseren). Dr. Eggebrecht vermoedde dat veel musea voorwerpen tonen die onterecht als gouden objecten worden betiteld. Als de elektrische batterijen vroeger veel zijn gebruikt voor galvaniseren, dan zouden de voorwerpen slechts aan de buitenkant zijn voorzien van een laagje goud; de rest is dan van een ander, minder edel materiaal.

Waarschijnlijk was azijn het zuur dat men gebruikte aan dat het voorwerp een bepaalde vloeistof moet hebben bevat. In die tijd waren nagenoeg alle beschikbare vloeistoffen zuur, afgezien van plantaardige en minerale oliën. De logische conclusie zou zijn dat deze stenen kruikjes met hun inhoud gebruikt werden voor het produceren van een elektrische stroom. Waarschijnlijk was azijn het zuur dat gevonden in Parthische nederzettingen vlakbij Bagdad.

men gebruikte.

Ingenieus systeem

Maar kan zo’n batterij wel stroom opleveren? Dat is al verschillende keren getest. Twee tests springen daarbij in het oog. Op de Britse televisie heeft Egyptoloog dr. Arne Eggebrecht een replica van de

Hoe ziet de batterij eruit? Hij bestaat uit een stenen fles van 14 centimeter hoog, met een diameter van 8 centimeter en een opening aan de bovenzijde (3,3 centimeter). In deze opening wordt een uit koperplaat gefabriceerd buisje op zijn plaats gehouden door teer. En op de bodem is dat buisje verankerd met een koperen schijf, die ook met teer op zijn plaats wordt gehouden. Aan de afdichting (deksel) van teer hangt een ijzeren pen in de koperen buis. Het gebruik van een teerafdichting geeft

Wat zeggen de tests

Bagdad Batterij Hij bestaat uit een ijzeren schacht met daarin een koperen cilinder. seren. Ook kan hij zijn gebruikt voor elektrostimulatie, waarbij de zenuwen van de mens door middel van elektrische stroompjes gestimuleerd worden. Dit zou volgens de MythBusters bijvoorbeeld gebruikt kunnen zijn voor religieuze doeleinden, om de godsdienstige beleving intenser te maken.

citroensap Wat was hun proefopstel-

De andere test is uitgevoerd in het televisieprogramma MythBusters van Discovery Channel. Aan de hand van hun praktijkonderzoek stelden de makers vast dat het inderdaad aannemelijk is dat mensen tweeduizend jaar geleden de ‘Bagdad Batterij’, zoals hij inmiddels genoemd wordt, gebruikt hebben voor galvani-

VOLTA Graaf Volta (1745-1827) was een Italiaanse natuurkundige die bekend is geworden door zijn ontdekking van het principe van de elektrische batterij. Het kan dus best zijn dat de Parthen hem voor waren…

De tijd ver vooruit Hoe ver men in de Oudheid gevorderd was met de ontwikkelingen van apparaten, blijkt als je Genesis 4 vers 22 erop naslaat. De nederzetting waar de batterij gevonden werd, was Parthisch; een rijk volk dat de zijderoute beheerste.

Daar staat dat zelfs vóór de zondvloed de mensen Tubal-Kaïn een leermeester was van alle werkers in koper en ijzer.

Men maakte zelfs al muziekinstrumenten (Genesis 4 vers 21). Misschien mag je Genesis 6 vers 4, waar staat dat er reuzen op aarde leefden, dus niet alleen letterlijk lezen – dat er inderdaad grote mensen waren – maar ook in intellectueel opzicht.

33

Opvallend

Weet . februari 2010 De Bagdad Batterij werd gevonden in een Parthische nederzetting. ling? Tien handgemaakte terracotta vaten werden gebouwd volgens het principe van de Bagdad Batterij. Citroensap werd gebruikt als elektrolyt, een stroom geleidende vloeistof. Dit citroensap is gekozen om de elektrochemische reactie tussen het koper en het ijzer in gang te zetten. Uit de test bleek dat elke batterij geen aanzienlijke hoeveelheid energie voortbracht. Maar als ze aan

middel van naalden kan worden gevoeld (toen de batterijen samen op twee naalden werden aangesloten, kreeg de MythBuster zelfs te maken met een brandend gevoel). Zo kan de inzet van deze batterijen ook een heel bijzondere waarde hebben gekregen bij het ‘onder stroom zetten’ van religieuze beeldjes. Men kon immers dat vreemde gevoel niet verklaren…

therapie

Elektroshock met vissen In de Griekse en Romeinse oudheid werden elektrische vissen gebuikt voor medische doeleinden. Te denken valt aan pijnverlichting bij hoofdpijn en jicht. Scribonius Largus, arts aan het hof van de Romeinse keizer Claudius, schreef lang geleden: ‘Voor elke soort van jicht aan de voeten is het goed om bij aanvang van de pijn op een levende zwarte torpedovis te gaan staan op het strand. Men moet daarbij niet staan op een droog deel, maar daar waar de zee actief spoelt. Totdat men voelt dat zijn hele voet en enkel verdoofd zijn, tot aan de knieën.’ Hoewel elektrische vissen in de Middellandse Zee en de rivier de Nijl aangetroffen worden, komen ze niet voor in de Perzische Golf of de rivier(en) van Mesopotamië.

Ook Paul T. Keyser van de Universiteit van Alberta (Canada) komt met een verklaring waar Op zich zou er dus met de ontwikkeling van een de MythBusters naar elektrische batterij ingespeeld kunnen zijn op ‘een verwijzen. In een artikel gat in de markt’… in het Journal of Near Eastern Studies beweert hij dat In Sumerië, Akdeze batterijen kad en Babylonië, gebruikt werden waren er twee soorten als pijnstiller. Hij dokters: de ‘Asu’ en de elkaar gekoppeld werden, kon de proef- wijst erop dat er ‘Asipu’. De laatsten stelden opstelling van tien van deze batterijen aanwijzingen zijn de diagnose aan de hand van dat sidderalen ingewel een voltage opbrengen van 4 volt! de symptomen van de patiënt. zet werden voor pijnOok gebruikte men waarzeggeHieruit volgden drie mogelijke doelein- verdoving. In zo’n geval rij om de aard van de aandoening den waarvoor de Bagdad Batterij kan zijn zou de elektrische batvast te stellen. Maar de ‘Asu’ schreven gebruikt: galvaniseren, pijnvermindering terij kunnen hebben voorzien medicijnen voor of gebruikten bezwerin(door acupunctuur) en om religieuze erva- in een minder rommelige, beter beschik- gen om ziekteherstel te krijgen. De ‘Asu’ ringen te bereiken. Als de batterijen aan bare methode voor pijnbestrijding. zouden degenen geweest kunnen zijn die elkaar gekoppeld worden, kan er name- Natuurlijk zal het voltage dat door één de batterijen gebruikten bij de behandelijk genoeg stroom geleverd worden voor Bagdad Batterij wordt opgewekt te wei- ling van hun patiënten. het galvaniseren van een kleine munt. nig zijn om ook maar een stukje huid te Voor acupunctuur leverden de batte- verdoven. Keysers volgende conclusie Keyser wijst ook op het feit dat er batrijen een gemiddelde ‘schok’ op die door was dan ook: men moet ontdekt hebben terijen zijn gevonden waar koperen en hoe verscheidene ijzeren naalden bij lagen. Hij vermoedt batterijen in serie dat deze naalden mogelijk voor acupuncgeschakeld kunnen tuur werden gebruikt. Op zich geen uit worden om zo een de lucht gegrepen bewering, omdat het Dr. Eggehogere spanning te toepassen van acupunctuur toen al een brecht vermoedde krijgen. standaard werkwijze was in China.

Sceptici zeggen dat tests laten zien dat de batterij werkte, maar dat hij niet voor galvaniseren hoeft te zijn gebruikt

dat veel musea voorwerpen tonen die onterecht als gouden objecten worden betiteld. Ze zouden van een laagje goud zijn voorzien met behulp van ‘Bagdad-batterijen’.

34

Als de batterijen gebruikt zouden zijn voor medische therapie, zijn het dokters geweest die de stroom aan hun patiënten toedienden.

Weet meer? Kijk hier http://mythbustersresults.com/episode29 www.uh.edu/engines/epi1972.htm www.answersingenesis.org/creation/v16/ i2/battery.asp www.smith.edu/hsc/museum/ancient_inventions/

Molrat geeft

kanker geen kans Naakte molratten zijn de enige zoogdieren ter wereld met koloniegedrag, waarbij ze hun koningin onderdanig zijn alsof het mieren waren. Iets anders wat molratten uniek maakt, is dat ze geen pijn schijnen te voelen. En een minstens zo unieke eigenschap is dat ze geen kanker krijgen!

Wetenschappers van de universiteit van Rochester (New York) hebben recentelijk onderzoek gedaan naar de reden waarom de naakte molrat immuun is voor kanker. Uit het onderzoek blijkt dat de cellen van de molrat een gen kunnen uitstoten dat de cellen de opdracht geeft om te stoppen met delen. Dit gen heet P16 en vormt een tweede verdedigingsring dat de cel tegen kanker beschermt. De meeste zoogdieren, waaronder mensen, hebben maar één gen, P27, dat hen tegen kanker beschermt. En waar de meeste kankers een manier weten om P27 te omzeilen, weet P16 ze in de kiem te smoren.

een kanker ingebracht in een cel van een molrat. Opmerkelijk was dat, in tegenstelling tot vergelijkbaar aangepaste muizencellen, de verkankerde cel van de molrat niet deelnam aan de continue verspreiding van kanker.

opmerkelijk

lang leven

In het experiment hebben onderzoekers

Naakte molratten staan al langer bekend

om hun extreem lange levensduur. Ze worden gemiddeld veel ouder dan andere knaagdieren van vergelijkbare grootte (muizen leven hooguit een paar jaar, molratten worden maar liefst 28). Men ging ervan uit dat dit kwam doordat ze de stofwisseling aanzienlijk kunnen terugschroeven in tijden van nood en voedseltekort. Maar het is nu bijna zeker dat ook de vastgestelde immuniteit voor kanker aan een langere levensduur bijdraagt.

Weet meer? Kijk hier www.rochester.edu/news/show.php?id=3479

Cheese! Een paar opmerkelijke feiten rond de molrat: Zijn voortanden zitten buiten zijn mond, boven zijn bovenlip.

Het brein van een naakte molrat kan tot wel 30 minuten lang zonder zuurstof.

Als je zuur op zijn huid morst, levert het geen brandwonden op. Hij kan zijn lichaamstemperatuur niet goed reguleren. Daarvoor moet hij koude (diepe) en warme (dichter bij het oppervlak) plekjes in zijn gangenstelsel opzoeken.

35

Israël tekst

Weet . februari 2010

johan démoed

D schoonheid

Met de landrover op verkenning in het Dode-Zeegebied

van een verdorven land

Kiezelstenen stuiven omhoog als de landrover voortsnelt over de hobbelige woestijnbodem. Het is warm in december. De zon

Land van de rode aarde

staat hoog aan de hemel en laat zijn licht stralen over het gebergte rond de Zoutzee. Toch voelt de

nabijheid van de Dode Zee lagen. In de NBG-vertaling worden ze omschreven als ‘asfaltputten’. warmte niet benauwend. „Oké, Maar wat zijn we zijn er”, zegt gids Arthur als dat precies voor putten? de landrover vaart mindert. In de Het komt een schaduw van het mergelgebergte aantal keer in Genesis voor begint hij zijn verhaal. dat er gesproken wordt over ‘lijm’ of ‘lijmputten’. Kort na de zondvloed „Kijk, hier is vorige week een stuk rots bouwden Nimrod en de zijnen een hoge naar beneden gekomen door een aard- toren van klei of leem (lijm), een combinabeving.” Gids Arthur du Mosch wijst naar tie van asfalt, kalk en gips, die overvloeeen zwarte plek op de grond, pakt een steen uit het gruis en houdt het tegen de neus. „Het ruikt naar teer. Weet je wat het is?” De omstanders blijven stil. „Asfalt. Dat vind je hier overal. Een van de namen van de Dode Zee is ook wel Asfaltzee. In het ondiepe deel van de zuidelijke punt van de Dode Zee komen vandaag de dag nog steeds stukken asfalt boven drijven.” dig in deze landen voorkwam. De leem Lijmputten werd gewonnen uit putten; daar borrelde De Bijbel meldt dat het op, net als de stukken asfalt die nog er lijmputten in de steeds uit de Dode Zee opkomen.

Arthur du Mosch: „Er komen nog steeds stukken asfalt boven drijven”

Het woord ‘Sodom’ is hetzelfde woord voor ‘Siddim’. In het dal van Siddim bevonden zich, volgens Genesis 14, de lijmputten. Maar wat betekent ‘Siddim’? Het is afkomstig van het hebreeuwse woord ‘sada’, wat staat voor: doordrenken, dat wat doordrenkt is. Het dal van Siddim was een diepte in het Jordaandal dat doordrenkt was met water. Erg vruchtbaar dus. Het was zo’n mooi gebied dat Mozes in Genesis 13 vers 10 schrijft dat ze was ‘als de hof des HEEREN.’ In de omgeving van het gebied waar ooit Sodom lag, heeft de aarde een rode kleur. Dat is nog steeds opmerkelijk om te zien. De aanwezigheid van lijmputten heeft hier ook alles mee te maken. Het hebreeuwse woord voor ‘lijm’ is ‘chamar’ (waar ons woord ‘keramiek’ van is afgeleid). Nauw verwant aan ‘chamar’ is het Arabische woord ‘achmar’ en dat betekent ‘rood’. Overdrachtelijk toegepast wijzen de ‘chamar’-putten dus op de aanwezigheid van rode aarde in deze regio.

Deze lijmputten komen ook voor in Genesis 14 vers 10. Daar wordt gezegd dat de koningen van Sodom en Gomorra ‘aldaar vielen’ toen zij vluchtten voor de legers van koning Kedor-Laomer en zijn bondgenoten. Als je bedenkt dat er een hevige strijd in de buurt van zulke putten

Volgens Du Mosch ligt de Dode Zee op een breuklijn tussen twee continentale platen. „De ‘bumper’ van Afrika botst tegen de ‘bumper’ van Azië. In de gleuf ligt de Dode Zee.”

Met een meter per jaar verdampt de Dode Zee, waardoor het resterende water steeds zouter wordt.

36

37

Weet . februari 2010

Aardverschuiving Op de top van de Sodomberg is het uitzicht prachtig. De Dode Zee strekt zich uit naar het noorden en in het oosten liggen de bergen van Moab, die Ruth en Naomi ooit hebben bedwongen. Arthur vertelt dat de Dode Zee precies op een breuklijn ligt tussen twee continentale platen. „De Dode Zee ligt bijna vierhonderd meter onder de zeespiegel en is daarmee het diepste punt op aarde waar je te voet kunt komen. Twee aardplaten stoten hier tegen elkaar aan. De ‘bumper’ van Afrika botst als het ware tegen de ‘bumper’ van Azië. In de gleuf daartussen ligt de Dode Zee.”

arabieren Arthur pauzeert even en kijkt naar het oosten. „Daar, achter de bergen van Moab en daarachter ligt alleen maar land; het hele Aziatische continent. De Aziatische plaat ligt wat dat betreft een stuk steviger dan hier op

de Afrikaanse plaat, aan de westkant van de Dode Zee. Het gevolg is dat de bergen van Moab elk jaar stijgen en Israël in zijn geheel westwaarts wordt geduwd, richting Middellandse Zee.” Lachend: „Hebben die Arabieren toch gelijk als ze zeggen: ‘Stuur de Joden maar de zee in!’ Technisch gesproken komt dat voor elkaar…”

‘Daar zijn nog steeds de overblijfselen van dat Goddelijk vuur en de sporen van de vijf steden zijn er nog steeds te bezien’

dor en doods

Oorlogen van de Joden, Flavius Josephus schrijft hier over het Dode Zee-gebied in zijn tijd

Bij de landrover aangekomen wil Arthur nog iets kwijt: „Dat het hier zo dor en doods is, komt doordat het gebied als het ware in de schaduw van de hoge bergen van Moab ligt. De regen blijft daar hangen. Maar als het hier een keer regent, kunnen er bijzondere dingen gebeuren. In de Bijbel staat dat de woestijn zal bloeien. Dat heb ik een keer gezien. Na een paar zachte regens ontkiemden in dit zoute gebied plantjes. Alles werd in een paar maanden groen. Heel bijzonder. De zaden liggen hier als het ware te wachten op ontkieming. Lees Ezechiël 47 maar eens. Daar staat dat er nog heel wat gaat gebeuren!”

38

zijn daarom afgezet met hekken, zodat toeristen er niet kunnen komen. De grondsoort is klei en kan soms zomaar wegzakken. Dit wijst erop dat er ooit zoet water heeft gestroomd. Als een asfaltput instort, betekent dat doorgaans een gewisse dood voor degene die erin valt (de koning van Sodom is er wat dat betreft goed vanaf gekomen!). Een lichaam zal als het ware mineraliseren. Er zijn mensen die hierin de

‘De berg van Sodom, een dorre wildernis, verrijst scherp boven de Dode Zee. Niemand heeft ooit de vernietigde steden Sodom en Gomorra gevonden, maar wetenschappers geloven dat zij in de Valei van Siddim tegenover deze kliffen lagen. Waarschijnlijk hebben vloedgolven van de Dode Zee hen overstroomd als gevolg van een aardbeving.’

National Geographic windt er geen doekjes om in de editie van december 1957: er moet een uitzonderlijke ramp hebben plaatsgevonden in het DodeZeegebied. En dat strookt met de verklaring van het ondersteboven keren van Sodom en Gomorra, beschreven in Genesis. Er hééft een geweldige ramp plaatsgevonden. Zwavel en vuur regende uit de hemel, zo hevig

verklaring zoeken voor het feit dat Lots vrouw veranderde in een zoutpilaar toen ze Sodom ontvluchtte. Ze keek immers om toen ze wegrende en kon daarbij een asfaltput over het hoofd hebben gezien. Het blijft een vooronderstelling. Feit is dat ze in een zoutpilaar veranderde. De bekende Joodse historicus Flavius Jo-

is geweest, dan kun je je ook voorstellen dat er ongetwijfeld krijgers in die putten zijn gevallen… Het opmerkelijke is dat deze lijmputten nog steeds te bezichtigen zijn langs de oever van de Dode Zee. Vanwege instortingsgevaar is het echter risicovol om op die plekken te komen. Je moet niet in zo’n put vallen, want je zakt erin weg. Het is zachte grond, omdat er water omhoog welt. Sommige delen rond de Dode Zee

Verschrikkelijke ramp

Mineraliseerde de vrouw van lot? Feit is dat ze een zoutpilaar werd

laar aan die de vrouw van Lot moet voorstellen, maar die pilaar is maar liefst 17 meter hoog..!

Sodomberg De rit gaat verder, dwars door niemandsland. De chauffeur vergt het uiterste van

kloof

Van zo’n ramp toont het Dode-Zeegebied nog steeds duidelijke sporen. Dat schrijft ook de Duitse archeoloog Werner Keller: ‘Samen met de basis van de machtige kloof, die precies door dit gebied loopt, dook de Valei van Siddim, inclusief Sodom en Gomorra, op een dag in de afgrond. Hun vernietiging kwam tot stand door een grote aardbeving die waarschijnlijk met explosies en uitstoot van natuurlijk gas en gewone branden gepaard ging.’

aardbevingszone De Dode Zee is bovenop een

de vierwielaandrijving van zijn voertuig. Het terrein wordt ruiger. In de verte doemt een tientallen meters hoge berg op. Aan de voet gekomen, schreeuwt Arthur boven het motorgeluid uitkomend iets in het Hebreeuws. De chauffeur zet de wagen stil en laat de motor stationair draaien. „Uitstappen!” Arthur – zelf christen en al 25 jaar verblij-

actieve aardbevingszone geplaatst. Werner Keller koppelt hieraan de verzakking van Sodom en Gomorra: ‘De verzakking liet vulkaankrachten vrij die over de gehele lengte van de breuklijn hadden liggen sluimeren. In de bovenste vallei van Jordanië, vlakbij Bashan, zijn nog steeds reusachtige kraters van uitgewerkte vulkanen te vinden. Grote stukken lava en diepe lagen van basalt zijn op het kalkstenen oppervlak gestort.’

getuigen Deze lava en basaltlagen, maar ook de honderdduizenden gele zwavelstenen die nog steeds te vinden zijn in het Dode-Zeegebied, zijn de stille getuigen van de ondergang van Sodom en Gomorra, zo’n vierduizend jaar geleden.

vend in Israël – loopt naar de rotswand en haalt de passage in de Bijbel aan waarin Abram aan Lot vroeg in welk gebied hij wilde wonen. „Lot koos het meest vruchtbare en vertrok richting Sodom. Het is hier dus, vóór de omkering van Sodom en Gomorra, erg vruchtbaar gebied geweest. Zou je nu niet zeggen, toch?”

water over de rots Wat vroeger het meest vruchtbare land was, is nu het meest doodse. In de Dode Zee, die elk jaar door verdamping zouter en zouter wordt, leeft niets dan algen. En de vegetatie op de bergen rond de Zoutzee is verdwenen.

kristal sephus schrijft dat deze zoutpilaar nog tot in zijn tijd heeft gestaan. Maar dat zegt weinig. Ook nu wijst men een pi-

dat het gebied na afloop wel leek op een rokende oven.

Arthur pakt een volle thermosfles uit de auto. „Ik zal eens wat water over die rots gooien.” Hij

schroeft de fles open en giet wat vocht over de wand van de Sodomberg. Een laag aarde spoelt weg, wit kristal wordt zichtbaar. Het lijkt of het geribbelde oppervlak gevormd is door regen die erlangs is gestriemd. „Nergens ter wereld kun je zo’n grote zoutberg vinden”, licht Arthur toe.

koel

een plek aan waar een groot gat zit. „Het kan hier ’s zomers heel heet worden. Als je dan bij dit gat zit, is dat een verademing. Aan de oostkant van de Sodomberg is namelijk ook een opening en de lucht die daar doorheen stroomt, komt hier weer uit. Daardoor koelt de lucht wel met tien graden af.”

Hij loopt verder en wijst

39

Mensheid tekst

Weet . februari 2010

peter Borger

D

„Deze vondst is ‘the smoking gun’ die een ein d maakt aan het beeld dat ze achterlijk waren”

Bij een Neandertaler denk je aan een slimme aap of een dom mens. En velen denken dat het een voorloper was van de moderne mens. Vanuit Bijbels oogpunt kan die visie niet worden gedeeld. Maar hoe zit het dàn met Neandertalers?

Recent onderzoek toont aan dat Neandertalers helemaal zo dom niet waren. Ze konden zelfs

Neandertalers waren ook maar gewoon mensen Praten als een Neandertaler

bodypainten!

met kleurpigmenten. Er zijn schelpen gevonden met gekleurde resten die volgens de onderzoekers gebruikt zijn als ‘makeupdoosjes’. Op twee verschillende plaatsen in de provincie Murcia in ZuidSpanje zijn deze schelpen gevonden.

Deze reconstructie van een Neandertaler-kind is te zien in Musée National de Préhistoire, Les Eyzies, Frankrijk.

Niets menselijks was de Neandertaler vreemd! Die conclusie kan worden getrokken uit het artikel dat december vorig jaar in Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS), het officiële orgaan van de Amerikaanse National Academy of Sciences, stond. Wetenschappers geven hierin aan dat ze het eerste overtuigende bewijs hebben gevonden dat Neandertalers hun lichaam versierden

40

Meer dan bodypaint Professor Joao Zilhao, een archeoloog van Bristol University in Engeland, die het onder-

zoek leidde, zegt tegen BBC News dat hij en zijn team schelpen hebben onderzocht die gebruikt zijn als bakjes voor het mixen en opslaan van kleurpigmenten. Zwarte stokjes met mangaanpigment, die gebruikt kunnen zijn

De ‘make-updoosjes’ van de Neandertaler

Eerder werd al een strottenhoofd van een Neandertaler opgegraven. Het was niet te onderscheiden van dat van een modern mens, behalve dat het iets groter was. Deze ijstijdmensen waren dus gewoon in staat om te communiceren, precies zoals de moderne mens dat doet. Wat nog interessanter is: genetische studies naar een belangrijk gen dat spraak mogelijk maakt, het FOXP2-gen, laten twee typisch menselijke eigenschappen zien. Deze eigenschappen vind je niet bij apen, maar wel in de Neandertaler. Dat geeft aan dat Neandertalers ook maar gewoon mensen waren. Grote en sterke mensen weliswaar, maar toch...

voor bodypaint, zijn al eerder ontdekt in Afrika. „Maar dit is het eerste zekere bewijs voor het gebruik van cosmetica”, aldus Zilhao. „Het gebruik van deze complexe recepten is nieuw. We hebben het hier over meer dan alleen bodypainting.” De onderzoekers vonden knobbeltjes bestaande uit gele pigmenten,

Zoals dit moderne mensenstrottenhoofd moet ook dat van een Neandertaler eruit hebben gezien.

die – denken ze – gebruikt werden als een ondergrond voor andere kleuren. Ze vonden ook rood poeder dat gemixt

sommige schelpen zouden gedragen kunnen zijn als sieraden

41

Weet . februari 2010

Gewone mensen Door evolutionisten is lang staande gehouden dat Neandertalers dom waren. Ze stonden immers dichter bij de aap dan de moderne mens, luidt hun redenering. Het onderzoek van professor Zilhao is een heenwijzing naar de Bijbelse visie, die christen-wetenschappers hebben: Neandertalers zijn gewone mensen en geen aparte soort binnen de afstamming van de gemeenschappelijke voorouder van aap en mens. Neandertalers hadden veel gebruiken die wij als volledig menselijk beschouwen, zoals het dragen van sieraden en het begraven van hun doden. Het enige is dat Neandertalers leefden onder barre omstandigheden, vermoedelijk gedurende de ijstijd, en dat de gevolgen daarvan nog terug te zien zijn aan hun uiterlijke kenmerken.

your Apple business partner

• Hardware • Software • Installatie

• Training • Beheer • Reparatie

• Detachering • Pro Video

is met een reflectief, schitterend, zwart mineraal. Sommige van de bewerkte, helder gekleurde schelpen zouden door Neandertalers gedragen kunnen zijn als sieraden.

Niet achterlijk Tot op de dag van vandaag dachten veel wetenschappers dat alleen moderne mensen make-up dragen als decoratie of voor religieuze doeleinden. „Voor mij is deze vondst ‘the smoking gun’ die een eind maakt aan het beeld dat Neandertalers achterlijk waren,” zegt professor Zilhao. Professor Chris Stringer, een paleontoloog van de Natural History Museum in Londen, valt Zilhao bij: „Ik vind dat deze vondst aan-

De Apple dealer voor het bedrijfsleven.

Jaap Bijzerweg 20 3446 CR Woerden T 0348 - 485 265 www.mc-partners.nl

Deze schedel is een van de honderden overblijfselen van Neandertalers die gevonden zijn. Dit exemplaar werd in 1886 in het Belgische Spy opgegraven. andertalers’. Ik zie wat dat betreft niet gebeuren dat kranten hun koppen binnen afzienbare tijd zullen aanpassen.”

toont dat het onjuist is om te zeggen dat Neandertalers dom waren.” Maar volgens Stringer zal het nog een tijd duren voordat het in de samenleving doordringt dat Neandertalers weldenkende mensen waren. „Als voetbalfans zich slecht gedragen of wanneer politici buitengewone zienswijzen verdedigen, worden ze nogal eens aangeduid als ‘Ne-

Weet meer? Kijk hier www.pnas.org/content/early/ 2010/01/06/0914088107.abstract www.cell.com/current-biology/abstract/ S0960-9822(07)02065-9 www.bijensterfte.nl/nl/node/46 http://antiquity.ac.uk/projgall/buquet322/

Amputatie in de oudheid Archeologen ontdekten onlangs nabij Parijs een graf waarin – naar eigen zeggen volgens evolutionistische tijdrekening – zo’n 6900 jaar geleden een man is gelegd met een geamputeerde arm! Het is niet de eerste keer dat blijkt dat de medische kennis duizenden jaren geleden verder gevorderd was dan vaak wordt aange-

nomen. Eerder werden er al eens schedelboringen aangetroffen. De afbeeldingen die getoond zijn naar aanleiding van de vondst bij Parijs, geven aan dat er heel precies is gewerkt bij de amputatie van de onderarm. Volgens de onderzoekers moet de patiënt nog wel maanden, misschien wel jaren heb-

ben geleefd. Om een ledemaat te amputeren moest men weten hoe men kon voorkomen dat de patiënt na de ingreep zou doodbloeden. Ook moest de vroegere dokter geweten hebben hoe hij ontstekingen kon bestrijden.

Gereedschap van de Neanderthaler

43

Operatie Bolero tekst

Weet . februari 2010

rinus kiel

Z

Zestig jaar na crash kiest gevechtstoestel weer het luchtruim

Juli 1942. Groenland wordt geteisterd door slecht weer. Acht vliegtuigen scheren over de ijzige vlaktes. Ze proberen de overtocht te maken van Amerika naar Europa. De tweede vlucht van Operatie Bolero. Maar dan opeens gaat het niet meer. Het weer is zo slecht dat de zes

Glacier Girl vliegt weer! historische context operatie bolero In de lente van 1942 zette de Amerikaanse legeraanvoering Operatie Bolero in gang. Bolero was de codenaam voor de opbouw van het Ame-

44

rikaanse aandeel in de invasie van Europa. Het werd uitgevoerd door de Amerikaanse aan- en afvoertroepen. Het was hun taak om in totaal 1,5 miljoen soldaten en 5 miljoen ton goederen in Engeland te krijgen. Er werd van alles naar Engeland gesleept om de Amerikaanse soldaten zo goed mogelijk uit te rusten voor de invasie in Europa. Er waren de ‘gewone oorlogsbenodigdheden’, zoals 8.000 vliegtuigen, 450.000 ton munitie en

Het duurt maar liefst 14 weken om het vliegtuig uit het ijs te verlossen P-38’s en twee B-17’s een noodlanding moeten maken. De toestellen schuiven over het ijs. Gelukkig loopt het voor de inzittenden goed af. Na enkele dagen worden de onfortuinlijke vliegers uit de kou verlost en teruggebracht naar Amerika. De vliegtuigen blijven achter. Overgeleverd aan sneeuw en ijs… Mei 1992, vijftig jaar later. Er is bedrijvigheid op de anders zo stille Groen-

Oktober 1992: de Glacier Girl wordt gerestaureerd in het Lost Squadron Museum in Middlesboro (Kentucky, VS). Daar is het vliegtuig momenteel ook te bezichtigen.

landse vlakte. Een team van onderzoekers heeft de opdracht gekregen ‘The Lost Squadron’ te vinden en te bergen. Uiteindelijk vinden ze iets op de radar. De Super Gopher wordt ingezet, een graafmachine met een diameter van 1.20 meter en een verwarmde kop. Telkens zakt de Gopher dieper in het ijs. Als eerste wordt een B-17 gevonden, maar die is te veel beschadigd om nog te kunnen herstellen. De P-38 waar de Super Gopher later op stuit, ziet er beter uit. Het duurt maar liefst 14 weken om het vliegtuig uit het ijs te verlossen. De Gopher moest zich door 78 meter ijs boren. Oktober 2002, weer tien jaar later. Het gerestaureerde jachtvliegtuig, dat inmiddels omgedoopt is tot Glacier Girl omdat het een halve eeuw onder het ijs lag, kiest opnieuw het luchtruim boven Middlesboro, Kentucky. Glacier Girl vliegt weer!

De Glacier Girl tijdens een vliegshow met de F15 Eagle.

een groot aantal voertuigen (ongeveer 50.000). Daarnaast was er ook nog een grote hoeveelheid kauwgum aanwezig om zeeziekte tegen te gaan. En er waren doodskisten om de gesneuvelden in te begraven. Ook werden er 20.000 spoorwagons en 1.000 locomotieven uit Amerika gehaald om over de 250 kilometer nieuw aangelegde rails de goederen door het land te transporteren. (Bron: Aboutworldwar2.tk)

45

Weet . februari 2010

In 1992 werd de P-38 door een onderzoeksteam uit het noordpoolijs gesmolten.

Ijsringen Veel evolutionisten denken dat deze ijsringen (l) vergelijkbaar zijn met de jaarringen van een boom. Elk jaar groeit de boom dikker... maar geldt dat ook voor ijs?

78 meter ijs in 50 jaar De vondst van de Glacier Girl zet ijsringen-datering in een ander licht

Ergens in Denver (VS) staat een reusachtige diepvrieskast waar ijskernen liggen opgeslagen. Deze kernen zijn in Antarctica met een enorme boor uit het ijs gehaald. Die ijskernen worden in Denver bewaard omdat ze volgens onderzoekers meer kunnen vertellen over de leeftijd van het poolijs. Ook kan men ermee vaststellen welke pollen of zanden er vroeger voorkwamen. En aan de hand daarvan kan men weer uitspraken doen over het toen heersende klimaat. Met name het ijs

Een opmerkelijk detail van het ‘uitsmelten’ van Glacier Girl is dat er 78 meter ijs op het toestel lag. Een ijslaag van 78 meter kan zich dus in een halve eeuw vormen. Want we weten zeker dat het vliegtuig in 1942 is ingevroren en dat het 50 jaar later uit de vrieskou tevoorschijn kwam. Wat is het weerwoord

van geologen die zeggen dat het duizenden jaren duurt om een paar meter ijs te vormen?

46

van Antarctica kan op de buitengewone interesse van onderzoekers rekenen.

Iedere laag een jaar? IJskernen vertonen verschillende lagen. Er zijn witte lagen, maar ook lagen die helder zijn van kleur. Veel wetenschappers denken dat deze ijslagen vergelijkbaar zijn met de jaarringen van een boom. Elk jaar groeit de boom dikker. Dat laagje wordt zichtbaar in de stam. Zo zou dat ook met ijslagen zijn. Elke ijsring vertegenwoordigt een jaar doordat ze de overgang laten zien van zomer en winter. Maar hoe ontstaan deze ijsringen dan volgens deze wetenschappers? In de zomer, als de bovenste laag van de sneeuw smelt en opnieuw bevriest, verschijnt dit ijs als doorzichtig ijs. In de winter, als het

sneeuw op elkaar gepakt wordt, verschijnt het ijs als een witte laag in de ijskern. Omdat de poolkap heel dik is en uit miljoenen ijslagen bestaat, tellen evolutionisten de lagen bij elkaar op en komen op een hoge ouderdom uit van miljoenen jaren.

Warm, koud De vondst van Glacier Girl haalt echter een streep door deze berekeningen. Het blijkt namelijk dat een laag van 78 meter dik zich in vijftig jaar kan vormen. Daarmee is de ijslaag gemiddeld 1,63 meter per jaar dikker geworden. Bob Cardin heeft geholpen met de opgraving van dit vliegtuig. En volgens hem lagen er vele honderden lagen ijs boven de vliegtuigen.

Zelfs in één winter kunnen relatief warme perioden voorkomen Maar wat zijn de ijsringen dan? De witte en heldere delen in de ijskernen geven volgens andere wetenschappers helemaal geen zomer- en winterperiode aan, maar warme en koude perioden. Zelfs in één winter kunnen relatief warme perioden voorkomen en in de zomer ook koudere. Heldere of witte delen zijn dus geen jaarringen, maar ringen die warmere en koude perioden aangeven. Daarvan zijn er verscheidene per jaar.

Duizenden jaren

Op 26 oktober 2002 was het zover. Op deze dag koos Glacier Girl, na meer dan zestig jaar op de grond te hebben gestaan, het luchtruim.

We laten de ijsringen even voor wat ze zijn. Laten we een hard feit nemen en op basis van de diktegroei uit het Glacier Girl-voorbeeld nagaan hoe lang het duurt voordat de huidige ijslaag van Antarctica zich vormt. Wat is er bekend? We hebben de volgende gegevens tot onze beschikking: 84% van Groenland is bedekt met landijs van gemiddeld 1600 meter dik.

Jonger dan gedacht De vondst van Glacier Girl maakt duidelijk dat er geen processen van miljoenen jaren nodig zijn om dik, gelaagd ijs te vormen. Zo zijn er nog andere voorbeelden te noemen die aangeven dat de aarde jonger is dan velen denken. Een greep daaruit: Steenkool dat in een paar maanden is gevormd, simpelweg door het verhitten van hout. (R. Hayatsu et al., Organic Geochemistry 6:463471, 1984)

De vorming van 180 meter gelaagd afzettingsgesteente dat zich in een paar maanden heeft opgebouwd na een vulkaanuitbarsting. (Footprints in the Ash, The Explosive Story of Mount St. Helens, dr. John Morris en dr. Steven A. Austin, 2003)

Een kostbare opaal die in een paar maanden is gevormd.

(Creation 17(1)14-17, 1995)

Gevonden voorwerpen op de Zuid- pool, zoals de vlag, tent en slee die door ontdekkingsreiziger Amundsen in 1911 zijn achtergelaten. Deze spullen lagen 12 meter onder het ijs toen ze in 1995 gevonden werden.

(Salt Lake Tribune, 19 maart 1995)

In het midden is de dikte zelfs 3000 meter. De gemiddelde dikte op Antarctica bedraagt ongeveer 4600 meter. Berekeningen die hierop gebaseerd zijn, wijzen uit dat – als je uitgaat van de gemiddelde dikte van 4600 meter op heel Antarctica – de ijskap in minder dan 2800 jaar kan zijn gevormd.

Weet meer? Kijk hier http://p38assn.org/glacier-girl.htm www.scheppingofevolutie.nl/art_ ijsboringen.htm

47

Weet . februari 2010

OUDE WERELD DVD 1 t/m 5 Voor het middelbaar en hoger onderwijs ter voorbereiding op de universiteit

DUIZENDEN… NIET MILJARDEN? - DVD 2 Hoe oud is de aarde? Duizenden of miljarden jaren? Doet het ertoe? Voor evolutie is een aarde van miljarden jaren nodig, maar het getuigenis van Genesis wijst op een jonge aarde. EINSTEINS WAARSCHUWING. - DVD 3 De film toont indrukwekkend de niets ontziende opmars van deze gedachte, ondanks de waarschuwing van Einstein ‘God dobbelt niet’ – en laat zien dat de fundamentele vraag naar de oorsprong van het leven alleen dan zinvol beantwoord kan worden, als achter de dingen en het leven een bouwplan en een Schepper aangenomen wordt.

PER STUK

15,95

DVD’S ALS LESMATERIAAL OP SCHOOL Ook voor persoonlijk gebruik

BIJBELS GEOLOGIEMODEL Eind lager- en middelbaar onderwijs

Bijbels geologiemodel. Aan de hand van een presentatie laat geoloog dr. Tas Walker een bijbels geologiemodel zien, en toont hoe en wanneer de verschillende aardlagen ontstaan zijn.

WAT DARWIN NIET KON WETEN. - DVD 4 Prof.dr. Siegfried Scherer komt in zijn lezing tot het resultaat, dat de beslissende vragen 150 jaar na Darwin nog steeds onopgelost zijn: • Het ontstaan van het leven is onbekend. • De fossiele gegevens zijn ondanks de grote aantallen vondsten teleurstellend. • Macro-evolutie is niet experimenteel bewezen. • Ondanks dat het tegendeel beweerd wordt, geldt nog steeds wat de grote onderzoeker Louis Pasteur aantoonde: ’Leven ontstaat alleen uit leven.’ WAAR IS DE AAPMENS? - DVD 5 De raadselachtige kloof tussen mens en dier kon tot op de dag van vandaag niet worden gedicht. Door de vondsten van nieuwe fossielen is de kloof zelfs nog breder geworden.

SERIE INCREDIBLE CREATURES Vanaf eind lager onderwijs

PER STUK

12,95 INCREDIBLE CREATURES - DEEL 1 Onvoorstelbare wezens die de evolutie tarten 1 laat sterke bewijzen zien die aantonen dat de ontwerpen van dieren enkel en alleen aan een Schepper toegeschreven kunnen worden. Zij kunnen onmogelijk door evolutie verklaard worden. Deze film zal u inspireren om de wereld rondom ons nauwkeuriger te bekijken. INCREDIBLE CREATURES - DEEL 2 Hoe bepaalde vogels duizenden kilometers over zee kunnen vliegen en nooit verdwalen? Hoe vuurvliegen en glimwormen puur licht kunnen creëren zonder hitte af te geven?

PER STUK

10,95

INCREDIBLE CREATURES - DEEL 3 Heeft u zich ooit afgevraagd... Welke vogelsoort met één trap een leeuw kan doden? Hoe sommige honden van tevoren weten dat er een storm op komst is? Of aanvoelen wanneer hun baasje een toeval of epilepsieaanval dreigt te krijgen?

Voor meer lesmateriaal, kijk op:

www.creatie.info 48

En dan nog dit

BESTAAT ER BEWIJS VOOR MACRO-EVOLUTIE? - DVD 1 De dvd bevat een uitgebreid keuzemenu en is bijzonder goed geschikt voor zowel persoonlijke studie, als gebruik in klaslokaal of collegezaal.

Bijzonder vliegtuig Het Britse bedrijf Virgin Limited Edition heeft een nieuw vliegtuig ontwikkeld. Niet voor in de lucht, maar voor onder water. Er is plaats voor drie personen, die samen kunnen genieten van een panoramaview onder water. De Necker Nymph duikt diep: maar liefst 10.972 meter. Dat is zo’n 2.000 meter meer dan de hoogte van de Mount Everest! Iedere duik duurt maximaal twee uur. Onderwijl maakt de Necker Nymph dolfijnachtige bewegingen en dalen de reizigers steeds verder af naar de diepere delen van de oceaan. Denk alleen niet dat een tochtje met de Necker Nymph voor de gewone burger betaalbaar is. Het duikvliegtuig is alleen te huur in combinatie met Virgins Necker Belle, een luxe catamaran, waarvan de huur 63.500 euro per week bedraagt. Om de Necker Nymph er een week bij te krijgen, moet nog eens 18.000 euro worden bijgelegd.

Kankercellen weg met magneet Magnetische deeltjes van een nanometer groot kunnen zich binden aan kankercellen, waarna ze gezamenlijk het lichaam kunnen verlaten door het gebruik van een magneet. in een onderzoek, dat gedaan is aan het Georgia Institute of Technology en het Ovarian Cancer Institute in Atlanta (VS), zijn kankercellen van een muis een groene kleur gegeven. De magnetische nanodeeltjes kregen een rode kleur. De wetenschappers lieten zien hoe de magnetische deeltjes de kankercellen meetrokken door de magneet erbij te houden. Dit lukte ook in menselijke cellen. Veel tumoren ontstaan als gevolg van uitzaaiing. Door de magneettechniek toe te passen op de moedertumor, kan (in theorie) het bloed en andere vloeistoffen rond de tumor worden opgeschoond.

Is daar iemand? Mensen met zwaar hersenletsel kunnen in coma raken. Voor verplegend personeel in ziekenhuizen, maar met name voor familie, is dat zwaar. Wat zou er in dat hoofd omgaan? Wordt er überhaupt nog gedacht?

gedachten lezen Dankzij nieuw onderzoek is het in sommige gevallen mogelijk om te weten te komen wat een patiënt wil. Een groep Britse en Amerikaanse wetenschappers heeft met behulp van fMRI-scans 53 proefpersonen onderzocht. Met deze scanmethode kan aan de hand van een sterk magneetveld en radiogolven worden vastgesteld welke plaatsen in de hersenen betrokken zijn bij bepaalde activiteiten. Vier van de 53 onderzochte proefpersonen konden aangeven wat hun wensen

waren. Ze deden dat door aan iets te denken wat voor ‘ja’ of ‘nee’ stond. De onderzoekers vroegen bijvoorbeeld om aan ‘tennissen’ te denken als het antwoord ‘ja’ moest zijn en aan ‘een huis’ voor ‘nee’. De scans registreerden de hersenactiviteit, waardoor de onderzoekers wisten welke plek van de hersenen actief werd. Zo kon men herleiden wat het antwoord van de patiënt was.

betaalbaar Nu dit resultaat is bereikt, willen de wetenschappers de techniek verder ontwikkelen en meer betaalbaar maken, zodat het breder kan worden ingezet in ziekenhuizen. Uiteindelijk zou deze scanmethode duidelijkheid kunnen verschaffen bij de vraag of een patiënt zelf voor levensbeëindiging zou kiezen of niet.

Snel je kilootjes kwijt Stap je iedere dag verschrikt van de weegschaal en weet je niet hoe je je overtollige kilo’s kwijt moet raken? Misschien dat een vakantie op een hoge berg dé oplossing voor je is? Twintig corpulente mannen verloren gemiddeld anderhalve kilo toen ze een week op de Zugspitze, Duitslands hoogste berg, verbleven. Meteen moet erbij gezegd worden dat een groep van twintig man niet representatief is om al te stellige conclusies uit dit onderzoek te trekken, maar toch… de studie die onlangs uitgevoerd werd door wetenschappers van de universiteit van München, is voor veel mensen erg hoopgevend. Tijdens hun verblijf hebben de mannen, die gemiddeld 105 kilo wogen, zich niet zwaar ingespannen. En ze mochten zoveel eten als

ze wilden. Ook gaven de mannen bloed af zodat de wetenschappers konden zien of er hormonen in zaten die eetlust en obesitas beïnvloeden. Aan het eind van de week waren de resultaten opmerkelijk: het gewicht nam gemiddeld met anderhalve kilo af, de bloeddruk was lager, de stofwisseling steeg en het aantal leptinehormonen in het bloed nam toe. Dat laatste is bijzonder omdat het leptinegehalte normaal gesproken afneemt als je minder voedsel eet. Hoewel de mannen mochten eten wat ze wilden, aten ze ook minder dan gebruikelijk. Dat is een bekend verschijnsel: de eetlust op grote hoogtes neemt af. Het kan zijn dat de proefpersonen té bewust met hun eetgewoonten bezig waren tijdens hun bergvakantie. Maar het laat onverlet dat het gemiddelde gewicht toch flink daalde. De onderzoekers vermoeden dat de gestegen stofwisseling daar de oorza ak van is.

49

Ogenblik colofon

Wat is Weetschap?

Weet wat je leest! Weet.magazine is een populair-wetenschappelijk tijdschrift dat je bij kennis brengt. Bij kennis die nogal eens onderbelicht blijft in andere media. In Weet.magazine staan boeiende artikelen over wetenschappelijke thema’s. Er komen onderwerpen aan de orde die te maken hebben met thema’s als natuur, menselijk lichaam, kosmologie en het leven van alledag. Niet alleen maar om spannende artikelen te brengen, maar om middels een avontuurlijke opzet jongvolwassenen kennis bij te brengen over het ingenieuze van de schepping.

Is de acceptgiro al gebruikt? Maak uw gift dan over op rekening 15.63.64.514 t.n.v. Christelijke Tijdschriften BV inz. Weet.Magazine

duidelijk onderscheid Een team van wetenschappers en journalisten halen de wereld van de wetenschap dichtbij. Een duidelijk onderscheid met andere bladen is dat er in Weet.magazine geschreven wordt vanuit een Bijbels oogpunt. De feiten blijven zoals ze zijn, maar de medewerkers leggen ze in het raamwerk dat de Bijbel biedt. Dat betekent dat Weet.magazine de wetenschap van de Schepper hoger acht dan menselijke bevindingen.

ondersteun Deelt u het uitgangspunt van Weet.magazine? Ondersteun dan dit initiatief om de talloze wetenschappelijke feiten in Bijbels licht te plaatsen. Het kan werkelijk voor velen een nieuw inzicht betekenen, zeker als we beseffen wat er op de universiteiten wordt geleerd. Helpt u mee? Het is nodig om juist nu aan te geven dat de aannames van bioloog Darwin niet zo vanzelfsprekend zijn als ze worden voorgesteld. Steun dit project! Dan maakt u het Weet.magazine mogelijk kennis te delen met een ieder die de Bijbel hoog acht. Bij voorbaat hartelijk voor uw betrokkenheid.

Ringer Otte uitgever

Uitgever Christelijke Tijdschriften BV Brigittenstraat 1 3512 KJ Utrecht Uitgever: Ringer Otte

tekst

Johan Démoed

Three strikes, you’re out!

Hoofdredacteur Jan Rein de Wit Eindredactie Johan Démoed Redactie Andreas Boonstra, Joop Buker, Kees van Helden – Brigittenstraat 1, 3512 KJ Utrecht – 030 230 3508 –  [email protected] Medewerkers Daniel en Nancy Adams, Lex van Bokhove, Jan Bor, Dr. Peter Borger, Koos van Delden, Bert Dorenbos, Willy Duister, Tjarko Evenboer, Erik van Geel, Andre van Gelder, Frans Gunnink, Stef Heerema, dr. Wim Hoek, Drs. Hans Hoogerduijn, Johan Huibers, Ruben Jorritsma, Rinus Kiel, Erik Koning, Jan van Meerten, Peter Scheele, Pieter Siebesma, Ton Verdam, Gerrit de Wit Art Direction Chris-Jan de Leeuw Vormgeving en druk: GBU - Lub Post GBU - Mierande Visser Marketing Hans van Lindenberg Abonnementen Een jaarabonnement op Weet Magazine kost € 25,- (6 nrs). Adreswijziging of opzegging uiterlijk 4 weken voor einde abonnementsperiode bekend maken via: Brigittenstraat 1, 3512 KJ Utrecht - 030 230 3508 - [email protected] Beeldrechten Indien niet specifiek vermeld, berusten de fotorechten bij de volgende fotostockbureaus: StockExchange, Istock, Wikimedia; Pag 2-3: Ringer Otte; Pag 4-5: Tselem (J.R. de Wit); Pag 6: Nasa (Sirius); Pag 23: Peter Borger; Pag 36-39: Johan Démoed; Pag 40-43: V. Mourree; Pag 44-47: Ben Bloker, Trask Smith, Ed White, Lou Sapienza, Gary Takeuchi. www.weet-magazine.nl © Weet Magazine 2010

Een foutje is menselijk, dus iedereen moet een tweede kans krijgen. Toch? Ik zie je knikken. En een derde kans? En een vierde? Dat wordt al moeilijker. Nou, wat vind je hier dan van? Eerst hadden we Climate Gate. Een interne klokkenluider bracht computergegevens en e-mails van de Climate Research Unit van de universiteit van East Anglia naar buiten. Deze onderzoeksunit is één van de drie instituten die klimaatgegevens levert aan het IPCC, de VN-club die verantwoordelijk is voor het samenbrengen van die gegevens. Dat klokgelui bracht aan het licht dat er met gegevens is gesjoemeld om opwarming van de wereldtemperatuur aan te tonen. Kwalijk, want veel milieuministers hebben zakken geld gereserveerd om op het ‘weeralarm’ van het IPCC in te spelen. Zo wil Nederland voor ettelijke miljoenen aan CO2 de grond in laten slurpen (voor de niet-scheikundigen onder ons: CO2 is dat gas wat ook in cola zit en in de lucht die je uitademt). Oliegigant Shell boort deze nieuwe markt aan en injecteert het ‘lugubere goedje’ in de onderste delen der aarde. Glacier Gate was de tweede uitglijder van het IPCC. 2035 werd als jaar aangekondigd waarop de Himalaya ontbloot is van ijs. Weg gletsjers! Een ijskoude bewering die niet bleek te kloppen, gaf het IPCC later toe. In plaats van 2035 moest het 2350 zijn. Kan gebeuren, zo’n slip of the finger, maar het leverde het IPCC natuurlijk wel de nodige imagoschade op. De wijze mannen vonden zelf dat dat wel meeviel. Ze bleven dan ook pal achter de rest van de beweringen in klimaatrapport AR 4 staan. Want waarom zou één fout in een rapport van drieduizend pagina’s de

geloofwaardigheid aantasten? Na twee uitglijders hoop je dat een gerenommeerd klimaatpanel, dat in 2007 nog de Nobelprijs voor de Vrede kreeg, iets heeft geleerd (overigens dezelfde prijs waarover president Obama zich twee jaar later verwonderde dat hij hem kreeg). The Sunday Telegraph laat die hoop als sneeuw voor de zon verdwijnen. Volgens deze krant is IPCC’s bewering dat het ijs in de bergen van de Andes, de Alpen en in Afrika smelt door klimaatverandering gestoeld op twee nietszeggende bronnen: een scriptie van een aardrijkskundestudent en een tijdschriftartikel met anekdotes van bergbeklimmers, waarin ze vertellen hoe erg ze de gletsjers zien smelten sinds 1970. Later bleek dat ook actiedocumenten van Greenpeace en het Wereldnatuurfonds als bewijsmateriaal zijn gebruikt... En dan, als klap op de vuurpijl: het geklungel met de zeespiegelstand. Nederland

Welke klimatologen kunnen het balletje wel raak slaan? zou zich volgens het IPCC-rapport voor 55 procent onder de zeespiegel bevinden. In werkelijkheid is dat ongeveer 20 procent. Hoe dat verschil is ontstaan? Het IPCC had abusievelijk bij de 20 procent het deel van Nederland opgeteld dat onderloopt als de rivieren overstromen (29 procent). Lekker hoor. Vier uitglijders in nog geen twee maanden! Hoe serieus moet je het IPCC dan nog nemen? Is het vreemd dat milieuminister Cramer aangeeft dat ze het niet meer vertrouwt? Het gaat immers om miljoenenbedragen en de toekomst van de wereld? In een honkbalspel is het: three strikes, you’re out! Het is hoog tijd dat andere wetenschappers de kans krijgen om het balletje raak te slaan.

51