Great Place to Live Magazine. Dynamiek in communities LIVE MAGAZINE. 1, 2, 3, 10! - De Baak - Driebergen

Great Place to Live Magazine Dynamiek in communities

LIVE MAGAZINE

1, 2, 3, … 10! - De Baak - Driebergen Editie: Great Place to Live 12 - 03 - 2010

VERBINDEN IK VERBIND ME MET JOU DAARMEE MET JOUW WERELD IK GEEF JE DOOR AAN HEN UIT MIJN WERELD IK ZIE JE WAARDE EN WAAR JIJ DIE TOEVOEGT NIET ALLEEN VOOR MIJ OOK VOOR WIE IK KEN IK GEEF JE DOOR IK VERBIND ME MET JE KENNIS JE IDEEËN, JE RELATIES EN LEER DAAR VAN IK GEEF OOK WAARDE UIT MIJN WERELD AAN JOU IN DE VORM VAN VERBINDINGEN VAN KENNIS VAN IDEEËN ZO VERBINDEN WIJ ONS MET ELKAAR ONZE WERELDEN ONZE MENSEN ONZE IDEEËN HUN IDEEËN HUN CONTACTEN ZO GROEIT ONZE WERELD EN NIET ALLEEN IN OMVANG IK VERDRINK BIJNA VAN BESEF

Anja Wassenaar www.anjawassenaar.nl

2

- VOORWOORD -

DYNAMIEK IN COMMUNITIES. HET IS DE SUCCESFACTOR VAN BLOEIENDE WIJKEN, BOEIENDE SCHOLEN, INNOVATIEVE ONDERNEMINGEN. ALTIJD WERKT ER EEN GROEP MENSEN SAMEN. SUCCESVOL. ZÓ SUCCESVOL DAT MANAGERS DIT OOK WILLEN... ORGANISEREN. Kan je sociale dynamiek organiseren? Wanneer ontstaat synergie tussen een groep mensen waarbij allen pro-actief deelnemen en bijdragen? In wijken, in virtuele velden, in bedrijven? Deze editie van Great Place to Live belicht dit onderwerp in al zijn aspecten. Great Place to Live: als laboratorium van de toekomst... Wat gebeurt er als een honderdtal pioniers, vrijdenkers en creatievellingen zich met hart en ziel stort op zeven casussen uit de praktijk in een inspirerende bruisende omgeving als De Baak in Driebergen? Dan wordt de dynamiek van een community zichtbaar, tastbaar. Het resultaat is dit live magazine... Live!, omdat het vandaag, 12 maart 2010, in elkaar is gezet. Door de ontwerpers van O.K. Parking en haar manschappen die in het roze katern woord en beeld verslag deden van al wat vandaag borrelend en bruisend zijn uitweg vond. En daarmee is dit magazine zelf verworden tot een laboratorium... ‘Doe mee en leg je steentje op het pad naar de wereld van overvloed!’ (zie de column van Jeroen Doensen). Want samen maken we zichtbaar dat de toekomst allang bestaat. En dat dynamiek in communities alleen succesvol is met échte aandacht. Het is aan onszelf om ons sociaal kapitaal in te zetten… Wat wil jij bijdragen? Door zelf in beweging te komen, creëer je beweging om je heen, inspireer je anderen en de community. Zo kunnen we grootse en mooie dingen creëren! En dat hebben al die vrijdenkers en pioniers vandaag ook gedaan... Geniet van het resultaat in dit magazine en geef het door!

Sonja van der Sar en Noor Bongers Namens Great Place to Live En dankjewel Mirjam, Floris, Michiel, Fanny, Harold, Roel en Jeroen voor het organiseren van 1, 2, 3, ……. 10! en aan alle vrijdenkers die voor dit magazine al eerder in de pen klommen om een inspirerende bijdrage te leveren!

Meebouwen en pionieren? Stuur een mail naar: [email protected] Great Place to Live is een onafhankelijk platform van pioniers, mensen die de wereld mooier maken, gewoon tijdens hun werk. Variërend van burgemeesters tot kunstacademie studenten tot professoren tot ZZP’ers en visionairs binnen en buiten organisaties. Onregelmatig verschijnt er een publicatie of zelfs een magazine en we ontmoeten elkaar op initiativen uit het netwerk, altijd vanuit de waarden Lef, Liefde en Integriteit! Jij kan zelf ook iets organiseren. Of een casus voorleggen aan het netwerk, zoals we hebben gedaan op 1, 2, 3…..10! En ook heel fijn, een donatie.... Want daar maken we dit magazine van. Door vrijwilligers allemaal. Dus doe mee. Of doneer...;-) Maak een donatie over op 3109.38.724 t.a.v. Great Place to Live Ook als je het magazine thuis wilt ontvangen of een T-shirt kopen: www.greatplacetolive.nl

- STEL JE EENS VOOR ... / GEEN SYSTEEM -

EEN WERELD WAARIN WE AL ONZE DROMEN, IDEEËN, kennis, behoeften, wensen en wat we over hebben eenvoudig kunnen uitwisselen en realiseren. Dat klinkt misschien als een droom, maar het mooie is dat dit al realiteit is en dat er in communities volop wordt geëxperimenteerd om dit verder uit te bouwen. Als ik om me heen kijk zie ik dat het de kinderschoenen al voorbij is en dat er hard wordt gezocht naar de passende zevenmijlslaars. Initiatieven als Durf te vragen, de Meemakers en natuurlijk ook Great Place to Live laten zien dat hier behoefte aan is en dat het werkt. In verschillende vormen, zowel online als in levende lijve, delen mensen hun kennis en netwerk, stellen vragen en helpen elkaar. Zonder dat er een directe tegenprestatie of beloning wordt verwacht. Immers, als we dit allemaal doen, komt er vanzelf weer wat bij de gever terug volgens het principe van wederkerigheid. Zo had iemand laatst binnen een uur een beamer nodig op een specifieke plek en via #durftevragen op Twitter, werd dit simpel geregeld. Door de stormachtige ontwikkeling van het internet en een groeiend bewustzijn dat ons huidig economisch systeem niet houdbaar is, zitten we aan de vooravond (of is die al achter de rug) van een transformatie. Veel dingen waar we nu nog bedrijven voor nodig (denken te) hebben, gaan we gewoon zelf doen. Waarom nog een verzekering afsluiten bij een bedrijf met als hoofddoel winstmaximalisatie? Als je ze nodig hebt, proberen ze daar door middel van juridische kronkels onderuit te komen en minimaal de helft van het geld dat we aan premie betalen, komt nooit meer terug bij de verzekerden. Dat kunnen we ook wel zelf! Zoals verzekeringen ook begonnen zijn.

4

Heel veel meer dan heldere afspraken en uitgangspunten, een transparant administratiesysteem en vertrouwen is daar niet voor nodig. Een administratiesysteem opzetten is tegenwoordig zo gepiept en vertrouwen is al een essentieel onderdeel van bestaande communities. Naast een financiële uitkering kun je bij zo’n ‘verzekering nieuwe stijl’ ook terecht voor diensten en kennis die je op dat moment in je situatie nodig hebt. Die zijn immers bij de verzekerde community in overvloed aanwezig. We zijn dit millennium begonnen met de nuller jaren. Creativiteit en innovatie werden op de hoogste niveaus tegengewerkt. Maar gelukkig zijn we onze gang blijven gaan en staat er heel veel te gebeuren; de tienerjaren zijn begonnen! We gaan het lekker zelf doen, wij weten wel wat goed voor ons is, dwars tegen de gevestigde orde in of in samenwerking met, als ze mee willen veranderen. Iedereen kan meedoen, je hoeft niet te gaan zitten wachten. Leef je droom na, kom in actie en maak het verschil. De mogelijkheden zijn er, zeer laagdrempelig en goedkoop, om iets in gang te zetten en een bijdrage te leveren aan de transformatie. Doe mee en leg je steentje op het pad naar de wereld van overvloed!

Jeroen Doensen www.ikbenjeroen.nl

VERWARD Dat is hoe ik me voel nu ik ben betrokken bij het organiseren van het laboratorium van de toekomst.Ik werd naar Great Place to Live toegetrokken op een moment dat ze begonnen met de organisatie van dit evenement. Uit enthousiasme ben ik erin gedoken. Maar al snel raakte ik in de war en werd ik onzeker. Ik schrijf en vertel over de Nieuwe Wereld. Maar het is verwarrend om je in de Nieuwe Wereld te begeven, met het jasje van de Oude Wereld aan. Ook al is mijn hart nog zo ‘Nieuwe Wereld’, de conditioneringen zijn hardnekkig. Ik zoek naar houvast in systemen. Ik dacht: ik kijk even rustig mee, leer hoe het systeem van De Nieuwe Wereld werkt en dan ga ik het ‘een volgende keer’ toepassen. Maar wat blijkt: er is geen systeem. Noor vraagt: Mirjam, waar ben jij? En ik word wakker. Wakker uit een afwachtende houding. Dat ik morgen zou snappen hoe de Nieuwe Wereld werkt en het zou gaan toepassen. Maar ik voel nu dat de Nieuwe Wereld dóór ons heen ontstaat. Nu. Wij zijn het. Ik ben het. Alleen als ik me ervoor open en door me heen laat stromen, is het er. Gaan we geven, delen, komen we samen om er een mooiere wereld van te maken. Het is fijn om wakker te worden. En te beseffen: ik mag er gewoon zijn. Net zoals jij. En als deze krachten elkaar ontmoeten, ontstaan er mooie dingen.

Mirjam Slothouber Tijdgeestwatcher bij Bloom www.tobloom.nl

- IN JE HART WEET JE WAT IK BEDOEL! -

HOE KRIJG JE MENSEN ZOVER DAT ZE SAMEN IETS WILLEN DOEN? DAT ZE VERBONDEN WILLEN ZIJN EN BLIJVEN AAN EEN GROEP DIE ZICHZELF ONDERHOUDT EN GAAT ONTWIKKELEN? Ik help (maatschappelijke) organisaties om van mensen (hun medewerkers en netwerk) een groep te maken die zich verbindt aan een doelstelling. En dat is zeker niet altijd makkelijk. Maar wat mij betreft zijn de fundamenten wél simpel. Wat is sociaal kapitaal? Sociaal kapitaal is het saldo van bereidheid om te geven en te ontvangen. Dat saldo staat op de bank van wensen en waarde, gevestigd in de harten van mensen. Met sociaal kapitaal lukken dingen, komen mensen in beweging, krijgt iedereen de kans om te schitteren. Sociaal kapitaal stroomt tussen buren, vrienden, collega’s, samenwerkingspartners, binnen netwerken, op het internet en ja, ook bij organisaties. Het is een universeel saldo: het gaat niet alleen om een saldo tussen persoon A en persoon B, het kan véél verder doorstromen. Er zit geen valuta tussen vraag en aanbod, de waarde is flexibel en relatief. Sociaal kapitaal is impliciet en onmeetbaar. Vaag? In je hart weet je wat ik bedoel! Wanneer gaat sociaal kapitaal stromen? Als er een goede vraag gesteld wordt.

WAT IS EEN GOEDE VRAAG? Een goede vraag nodigt uit tot wedervragen en doorvragen. Een goede vraag brengt onbewuste aannames naar boven en stimuleert een goed gesprek. Een goede vraag is simpel, maar niet simplistisch. Op een goede vraag zijn meerdere antwoorden mogelijk. Een goede vraag is een open vraag; JA of NEE als antwoord voldoet niet. Een goede vraag is helder. Een goede vraag zet aan tot meedenken, genereert energie. Een goede vraag levert kansen, mogelijkheden en acties op. Een goede vraag begint bij jezelf: ‘Hoe kan ik...’, ‘Hoe kunnen wij...’ Waar moet je een goede vraag dan stellen zodat dat sociale kapitaal gaat stromen? In een sociaal netwerk. >>>

6

Mombasa, schoolgaande kinderen in uniform. Door Sanne Roemen

- IN JE HART WEET JE WAT IK BEDOEL! -

>>>

- IN JE HART WEET JE WAT IK BEDOEL! -

>>>

WAT IS EEN SOCIAAL NETWERK? In een sociaal netwerk draait het om een gezamenlijke doelstelling of een gedeelde passie. Die doelstelling kan impliciet of expliciet zijn. Tegelijk biedt het netwerk een plek om aan persoonlijke doelen te werken. Vroeger gebruikte men formele structuren om te netwerken om je doelen te bereiken. Nu gebeurt dat vaak meer informeel, de verbanden zijn losser. Maar nog steeds gebruiken mensen groepen om een persoonlijke en eventueel gezamenlijke doelstelling te bereiken. Dat komt doordat mensen geneigd zijn om anderen te helpen. Iemand helpen is namelijk erg leuk. Een sociaal netwerk kan een heel los en fuzzy verband zijn, zoals de gebruikers van Twitter. Of het kan heel veel samenhang hebben, bijvoorbeeld bij een ondernemersnetwerk of beroepsvereniging.

WANNEER WILLEN MENSEN JOU HELPEN? Ze helpen als ze jou leuk vinden. Er is een klik, ze herkennen iets van zichzelf in jou. Ze voelen sympathie. Ze helpen als de vraag, het thema, issue, gebeurtenis hen raakt of aanspreekt. Als ze er zelf ook iets mee hebben of er zelf ook last van hebben. Ze helpen als je de juiste vraag stelt. Ze helpen wanneer het heel makkelijk voor hen is om te helpen. Wanneer het duidelijk is wat iemand kan doen om te helpen; en datgene wat hij kan doen gaat hem ook nog eens makkelijk af. Kortom, het kost niet al teveel moeite. Ze helpen als ze jou ook hebben zien helpen. Altruïsme is aanstekelijk! Mensen vinden het extra leuk om te helpen wanneer het hun talent of ambitie raakt. Wanneer ze dus iets kunnen doen wat ze goed kunnen of wat ze graag willen leren. Kortom: veel mensen ervaren het als een cadeautje wanneer ze iemand ergens mee kunnen helpen. Dus: wie helpt nou wie? Waarom

IS HET DAN TOCH VAAK ZO LASTIG?

8

Ik denk dat ik al een beetje antwoord heb gegeven op die vraag. Loop jij wel eens tegen barrières op? Formuleer eerst de essentiële vraag waar je mensen voor in beweging wilt krijgen. Hier zit de kern: het raakt aan de identiteit van je organisatie, aan de werkelijke missie. Het is zo verleidelijk om die na verloop van tijd uit het oog te verliezen en je te richten op het voortbestaan van de organisatie als doel. Pijnpuntje: je wilt helemaal niet dat de essentiële vraag beantwoord of opgelost wordt, want dan zou je óf moeten stoppen, óf radicaal van koers moeten veranderen. En dat vraagt om een avontuur buiten je comfortzone. Maar onthoud een ding: de leukste en mooiste dingen gebeuren juist daar, buiten de comfortzone.

Sanne Roemen www.sanneroemen.nl Geïnspireerd op: The World Café, een krachtige gespreksmethode, zie www.theworldcafe.com/what.htm DurfTeVragen, een on- en offline plek waar dingen lukken door het stellen van de juiste vraag. www.durftevragen.com Literatuur: Charles Leadbeater: We-Think (gratis download NL) / Tara Hunt: The Whuffie Factor (gratis download NL) / Don Tapscott and Anthony Williams: Wikinomics

- IS DIT EEN EEND OF EEN KONIJN De huidige financiële en economische crisis is volgens Willem Verbaan een systeemcrisis van het westerse kapitalistische model. Een oplossing, zo is zijn mening, moet worden gezocht in een economie en een sociale dynamiek die gebaseerd is op krimp en duurzaamheid. Macro-econoom Verbaan - tevens oprichter van Synergie - pleit voor deze nieuwe combinatie in het boek Wolk777, dat hij met innovatiesocioloog Gertrud Blauwhof heeft geschreven.

“KRIMP EN DUURZAAMHEID KUNNEN DE DRIJVENDE KRACHTEN WORDEN... ... achter de sociale, politieke, ruimtelijke en economische ontwikkeling in deze eeuw. En de noodzakelijke paradigmawisseling is al in gang gezet.’’ Een nieuwe generatie is hard aan het werk: organisch, los van bestaande hiërarchieën en denkwijzen. Zij maken de wereld ‘plat’. Volgens Verbaan heeft deze nieuwe groep de slagkracht om de wereldorde te veranderen. En daarin speelt het stellen van de juiste vraag een grote rol. Want is dat wel een eend. Of zou het evengoed een konijn kunnen zijn? Verbaan: “We zijn op weg naar een duurzame samenleving en daar horen andere vragen bij. We moeten loskomen van oude patronen, rollen en functies en onze toekomst herdefiniëren.

Re-thinking the future, daar komt het in essentie op neer. Alleen op die manier kunnen we door. We willen van groei naar krimp, van consumptieve bestedingen naar duurzaamheid, van grootschalig naar kleinschalig, van global naar local.” Om die reden heeft Synergie samen met het Instituut voor Maatschappelijke Innovatie het initiatief genomen voor de 21e Heroverwegingswerkgroep. Deze werkgroep, die is ontstaan in reactie op de 20 ambtelijke werkgroepen die bezuinigingsvoorstellen formuleren voor het kabinet, ziet in ‘het anders (leren) kijken’ de sleutel tot innovatie. Verbaan: “In de jaren tachtig was ik al eens lid van een werkgroep die zich boog over overheidsbezuinigingen. Niet moeilijk, want we hadden de deur naar de samenleving wagenwijd open staan. Dat is nu niet het geval. Niemand weet wat er gebeurt. Iedereen praat over 35 miljard bezuinigen. Maar wat is de waarde van zo’n cijfer? De waarom-vraag wordt niet meer gesteld.” Deze Heroverwegingswerkgroep denkt na over hoe overheidsplannen op een andere manier kunnen worden benaderd; hoe op een andere manier naar de staatsschuld gekeken kan worden. “Misschien moeten we ons niet meer de vraag stellen waar we gaan snoeien, maar waar we waarde gaan creëren. Waardecreatie kan ‘m ook zitten in iets wat we nu niet meten. Neem de mantelzorg of vrijwilligerswerk. Op het moment dat we daar een betaald iemand voor inzetten, is het plots een kostenpost…” Volgens Verbaan is de vraag dus niet meer of onze klassieke stelsels nog werken. “De overheid legt nog meer snelwegen aan,

maakt ze breder, kortom investeert miljarden in asfalt. Maar voor het jaar 2016 gaan veel babyboomers met pensioen. Bovendien werkt de jonge generatie op een andere manier, minder gebonden aan vaste werkplekken. Dus is de vraag: kun je dat geld niet beter investeren in meer glasvezel en breedband internet?” Zou demissionair minister Eurlings van Verkeer en Waterstaat zichzelf deze vraag ook gesteld hebben?

Willem Verbaan Wolk777 www.synergie-advies.nl Interview en tekst Sonja van der Sar www.sonjavandersar.nl

Illustratie: Het Bos, Utrecht, www.hetbos.nl

- CREATIVE CURRENCIES -

“IF YOU’RE SHORT ON MONEY, PRINT YOUR OWN, THE BANKS DO IT TOO” TIJDENS EEN CO-WERKMIDDAG VAN GREAT PLACE TO LIVE WERD HET IDEE GEBOREN...

Floris Koot

10

Creative Currencies. Iedereen kan zijn eigen geldvorm bedenken. Geld is tenslotte papier waarop wij allerlei waarde projecteren. We bepalen persoonlijk en collectief hoeveel waarde en macht we eraan geven en welke betekenis dat heeft. Wat voor de ene persoon of samenleving een lastig middel is, is voor de ander een heilig doel. Het huidige systeem lijkt, mede door de crisis, rot. Het heeft ondoorzichtige spelregels en groot vals voordeel voor sommige partijen. Dat kan anders, maar hoe?

Tijdens de Cowerkdag van Great Place to Live speelden we met zelfgemaakte valuta van minuten. Het mooie was dat de spelregels onhelder waren. Als ik jou vijf minuten geef, is dat van mijn tijd of juist van jouw tijd? We stonden, in goed vertrouwen en met wederzijdse hulpvaardigheid, voor beide varianten open. Zou een nieuw geldsysteem op minuten gebaseerd moeten zijn? We wisten het niet en bedachten iets heel anders. Er zijn natuurlijk al heel veel initiatieven voor alternatief geld. Sommige hebben een duidelijk doel in een kleine kring. Andere zijn experimenten die een alternatief moeten bieden voor het huidige systeem. Het probleem is vaak dat ze geboren zijn in een subcultuur en vaak weinigen buiten eigen kring weten te overtuigen. De velen die overtuigd zijn van het eigen gelijk, die vinden dat hun systeem het nieuwe zou moeten worden, schieten vaak weinig op. Wellicht gaat het erom juist zoveel mogelijk beweging te creëren op dit vlak en in de gaten te houden wat werkt. Hoe gaan we dat doen? We willen we een eigen gelddrukkerij openen, met bijbehorende wesbite. Daarmee hebben we drie doelen. Ten eerste willen we met de website Creative Currencies en de drukkerij een verzamelplek creëren voor nieuwe valuta en de mogelijkheid bieden tot het ontwerpen van nieuwe valuta en deze up of down te loaden. Naast onszelf willen we vooral jongeren laten experimenteren met het ontwikkelen van eigen waardesystemen. Het is spel en het is zo echt als wij en anderen het echt laten zijn. Mijn verwachting is dat een jongere met het jackpot idee komt dat als rage over Nederland zal gaan. Wat heb je liever 100 Floris, 1000 Noor, 1 knuffel, 3 minuten, een uitje, 2 vol vertrouwen, 5 GoodKarma, 5 kudos, enz.? Ten tweede willen we het Once Upon a School Project in de drukkerij vormgeven. Huiswerkbegeleiding met opmaat naar eigen publicaties. En wellicht subsidies. De drukkerij is dan tevens een denkplek en zelfs een plek waar huiswerkhulp geboden wordt. Om te weten hoe dat werken kan, kijk vooral naar het fantastische TEDfilmpje van Dave Eggers op internet. Versterken van de community of tribe van GPtL en aanverwante, zoals Mindz of Naamlooz. Door een in- en uitloop plek te creëren waar aanwezigheid is gewenst (want huiswerkbegeleiding en drukkerij runnen), het leuk en inspirerend is en tevens een goed doel dient, wordt lijfelijke aanwezigheid en uitwisseling makkelijker en sterker. Tevens staan we met de drukkerij in het midden van sociale experimenten. Nu nog een politie-inval ;-)

Floris Koot www.creativecurrency.nl www.ted.com/talks/dave_eggers_makes_ his_ted_prize_wish_once_upon_a_school.html onceuponaschool.org

RUIMTE VOOR DYNAMIEK IN DE WIJK

OPMERKELIJK. JE BENT EEN PRACHTWIJK, COMPLEET MET ALLE PROBLEMEN VAN DIEN. EN JE WILT WAT. MET NAME MÉT DE MENSEN DIE ER WONEN. WANT STEL JE EENS VOOR DAT DEZE ALLEMAAL WEG GAAN. DAN HEB JE GEEN PRACHTWIJK MEER. In ieder mens schuilt een talent. Prachtmensen! En dit wil je benutten. Dat kan. Door mensen serieus te nemen in dat wat zij wensen en willen. Door heel mooi het proces te faciliteren om deze wens tot uitdrukking te laten komen. Niet door zelf te zeggen wat mooi of goed is, maar door de mensen dit te laten ontdekken. En als vanzelf willen de mensen dit als uitgangspunt nemen. Zij gaan staan voor hun eigen waarden.

12

Dit betekent ook dat hier wel eens iets anders uit kan komen dan door beleidsmakers is bedacht. Of op een ander moment. Dit betekent ruimte. Ruimte die flexibel kan worden ingevuld door mensen. Mensen met visie. Mensen met plannen in hun eigen wijk. Zo stond daar een flat. Niet helemaal goed meer. Maar kon nog niet worden gesloopt. De flat was wél .... tja ..... droeg eigenlijk wél bij aan verpaupering. En toch ...... wat was de kans die hier lag waarmee de zelfwerkzaamheid van de burgers (in nette termen) kon worden aangewakkerd? Een prijsvraag! Binnen de wijk. Fotografie Jan Beun

Met daarna iedereen één stem om te kiezen. “Tja”, zei de woningcorporatiedirecteur, “krijg ik ook maar één stem?”. “Jazeker meneer de directeur, u krijgt één stem, net als iedereen”. Het feest der presentaties barstte los. En daar was tie dan opeens. De kansenflat. Beeldbepalend voor Wielwijk. Vol met enthousiaste ondernemers uit de wijk. Trots, waardig en buitengewoon plezierig. En zo leidt het creëren van oningevulde ruimte tot een prachtig resultaat. Want over smaak valt te twisten, maar over een groep waarin iedereen op gelijkwaardige wijze participeert niet. Want dat is jouw groep. Jouw wijk. Wielwijk.

Noor Bongers Voor meer informatie over het sociale programma van deze prachtwijk in Dordrecht zie www.wielwijk.nl. De ruimte voor dynamiek en innovatie wordt mede mogelijk gemaakt door Jacqueline Gommans.

- JA IK WIL -

IK BEN VAN DE ZOMER GETROUWD. NIET DAT HET DAAROM IN EEN LEVEN MOET GAAN. De vorm waarin je verbintenissen wilt bekrachtigen, bepaal je gelukkig helemaal zelf. Maar voor mij was het de dag van mijn (nieuwe) leven! In mijn trouwgelofte en de bijpassende ceremonie verbond ik me weloverwogen en met hart en ziel aan een ander mens. JAAAA, ik wil! Dat zeggen, horen en voelen maakt een groot verschil. Verbinden is namelijk een keuze, vanuit verlangen, om gezamenlijk te bouwen, te creëren, vanuit liefde en vertrouwen in jezelf, geloof in de ander en ten dienste van de wereld om je heen. Ja ik wil!

14

De essentie voor duurzame samenwerking, cocreatie en community-vorming ligt voor mij in deze woorden. Een gedeelde missie, een bereidheid om het contact aan te gaan en ieders talenten en eigen kracht daarin te laten stromen. Voor Marnix Lamers – mijn partner bij Raakvlak – zijn dat de laatste twee jaar leidende principes. Die in alle eenvoud kan worden teruggebracht tot een kernvraag: in hoeverre gunnen we elkaar een deel in het creatieproces en durven we voort te bouwen op wat er is? In de praktijk botsen we bij samenwerking op elkaars ego, op druk vanuit het systeem, de maatschappij, op controlemechanismes en/of diepere angsten. Marnix ben ik op die manier letterlijk en figuurlijk vaak tegengekomen. En stevig. Die strijd is gaandeweg omgeslagen (gelukkig maar) in een diep vertrouwen in het wederzijdse talent en een – praktisch en wezenlijk noodzakelijk - frequent afstem-

men. Nog een voorwaarde om de creatie in onszelf, tussen ons beiden en ten dienste van een hoger doel te laten plaatsvinden. Want al doende leert men. Raakvlak verzamelde sinds 2007 ‘eigen mensen’ om zich heen, met verbindende principes als uitgangspunt. Tegelijkertijd schoten er overal andere communities uit de grond, deels geboren uit de techniek die ons snel ‘in contact’ brengt met zo’n beetje de hele wereld. De dynamiek van veel van deze groepen kent overeenkomstige patronen. Bijeenkomsten zijn altijd inspirerend en voedend. Vervolgens trekt het merendeel zich terug in eigen keuken. Van al die leuke dingen kan de schoorsteen thuis immers niet roken. De vraag: wat levert het MIJ op? is ‘bewust of onbewust - nog steeds scherprechter. Ik zag mezelf dezelfde bewegingen maken. Tot ik ontdekte dat mensen uit duurzame systemen, relaties en organisaties altijd door eenzelfde missie gedreven zijn, vanuit eigen kracht kunnen en mogen werken en ook persoonlijk betrokken zijn bij elkaars ontwikkelweg, daaraan willen bijdragen. Ze hebben elkaar – als het ware - het ja-woord gegeven. Een dergelijk commitment kun je niet afdwingen. Met contact maken, transparantie en een groeiend vertrouwen in ieders individuele bijdrage en systeemkracht werk je naar zo’n verbintenis toe. Klein, vanaf de grond en stap voor stap. Alles heeft immers een eigen, natuurlijk ritme. Dan ontstaat er een bedding, onderling vertrouwen en de bereidheid

om de grote sprong te maken. De ‘sprong’ waarover in organisatiewerk wordt gesproken (zie Spiral Dynamics) begint bij onszelf, met het jazeggen tegen jezelf en de ander, met het ja-zeggen tegen een gezamenlijke missie en met het ja-zeggen tegen wat er onderweg gebeurt. Alleen een hoger doel – een Great Place to Live – kan dergelijke krachten losmaken. Ik nodig daarom iedereen uit om elke dag te doen wat er voor jou toe doet, gelijkgerichten om je heen te verzamelen, contact te maken, ieder zijn deel te gunnen en te blijven afstemmen. Als je daar dan ook nog een passend businessmodel aan vastkoppelt, heb je een onderneming van de toekomst. Daarin is het geheel groter dan de som der delen.

Rob van der Poel www.raakvlakonline.nl www.de-ruimte.info www.expeditie-eigenkracht.nl

- NIEUWE OUDE DAG -

STEL JE VOOR … JE MAAKT EEN SPRONG IN DE TIJD NAAR 2030 EN KIJKT TERUG. WAT IS ER VERANDERD IN DE SAMENLEVING EN HOE HEEFT DAT ZIJN WEERSLAG GEHAD OP DATGENE WAT WE IN 2010 NOG DE “OUDE DAG” OF “PENSIOEN” NOEMDEN? 2010 In 2010 werd het duidelijk, bij steeds meer mensen. Het systeem van “de overheid zorgt voor je als je 67 bent geworden” piepte en kraakte. Mensen hadden geen zin om gelabeld te worden als oudere, het verzorgingstehuis paste niet meer bij de eigen levensstijl en de zorgsector die toen nog bestond werd onbetaalbaar.

NIEUWE NORM Natuurlijk waren er in 2010 al volop mensen die het doorhadden, dat het

systeem haar langste tijd had gehad. Zij waren al aan het experimenteren met ruilhandel, nieuwe vormen van waardebepaling en ideeën voor hun “tweede vitale fase (67+)”. De toenmalige economische en financiële crisis zorgde voor een schokeffect. Behoorlijk onverwacht ontstond er een collectief besef waarbij het “oude systeem” werd vervangen door een nieuwe norm. Met de 67+ ers in een actieve, centrale rol. Niet individualistisch naar eerst nog werd gevreesd, maar als actieve deelnemer aan zelfsturende collectiefjes. Gedreven door de wens om je eigen talent en passie ook na je 67e in te zetten, actief te blijven en waardevol te zijn. Sinds 2015 zitten ouderen niet meer achter de geraniums, maar participeren ze actief in communities en hebben ze hun toekomst in hun eigen hand. Eindelijk onafhankelijk. Oorzaak van de verandering Wat heeft er nu toe geleid dat die nieuwe norm ontstond? Wat was “the tipping point”, de bron van de stroomversnelling? Daarover zijn de meningen tot nu toe verdeeld. Nog steeds doen verschillende verhalen de ronde over de drijvende krachten achter die nieuwe norm. - De overheid moest rond 2012 drastisch schrappen in de zorguitgaven, waardoor grote groepen Nederlanders zelf de zorg voor hun ouders, vrienden en buren op zich namen. In eerste instantie nog omdat het moest, maar opmerkelijk genoeg leidde dit tot een opwaardering van “zorgen”. Na de ideologie van het genieten en consumeren, kwam de trend van duurzaamheid en authenticiteit, met in de slipstream: >>>

16

- NIEUWE OUDE DAG -

>>>

aandacht en zorg voor elkaar. Zorgen zat tot die tijd nog in een hokje “niet leuk, dat besteed je uit aan staatsinrichtingen”. Wie kan zich dat nu nog voorstellen? Nu is zorgen voor elkaar onderdeel geworden van ons DNA, het geeft bijna iedereen vervulling en geluk. - Maar er was meer aan de hand. Ouderen met een vergelijkbare levensstijl richtten steeds meer samen hun leventje in. Zij hadden geen zin in een “koude oude dag” en sloegen de handen ineen. Samen zorg inkopen. Samen huisvesting regelen. Samen een nuttige bijdrage leveren aan de samenleving. Van jobcoaching en studiebegeleiding tot kinderopvang. De ouderen verzilverden hun kennis en inzichten tot waardevolle diensten. Soms voor geld, maar veel vaker als bijdrage “in natura” aan de communities waarvan zij deel uitmaakten.

18

- Er ontstonden niet alleen communities van ouderen. Ouderen gingen juist steeds vaker participeren in clubjes, divers qua leeftijd, professie en geografische ordening. Een gedeelde intrinsieke motivatie was het bindmiddel in die communities en juist de diversiteit van talent zorgde voor het actief uitruilen van waarde. Zowel vanuit eigen belang als collectief belang. - En dan had je natuurlijk de ontwikkeling die al was ingezet met het snel groeiende aantal zzp’ers (in 2010 waren het er pas een miljoen!): een leven lang werkplezier. Van je 25e tot je 80e elke week een goede balans tussen werken, liefhebben, sporten, etc. Wat is dat lang geleden, die strikte scheiding tussen jezelf kapot werken en jezelf daarna kapot genieten. Je hele leven lang waarde blijven toevoegen, hoe bijzonderder hoe

waardevoller. In 2015 wierp dat ook een heel ander licht op “ziek zijn”. De basishouding werd: je bent nooit ziek of afgekeurd. Iedereen heeft altijd kwaliteiten die ingezet kunnen worden, juist als autist, adhd’er of allochtoon uit een achterstandswijk. Het zzp-denken is sinds 2015 ongeveer de norm geworden voor werkend Nederland. En nu in 2030 is dat de norm voor het hele leven. Ken je waarde, voeg waarde toe aan andere netwerkjes. Haal uit jezelf wat erin zit. Hoe het ook zij … De norm van “zelfsturende collectiefjes” heeft ergens rond 2015 definitief de norm vervangen van “de overheid zorgt voor je na je 67ste”. En dat heeft ons veel opgeleverd; voor jonge mensen, oudere mensen en de samenleving in totaal. De netwerksamenleving heeft ons weer tot gidsland gemaakt voor de wereld, met cocreatie en overvloed als leidende principes.

NIEUWE WAARDEN Laat ons nog eens kijken naar een paar begrippen die in de laatste twintig jaar een heel andere betekenis hebben gekregen. Altijd handig als je terugkijkt en probeert te begrijpen waar mensen in 2010 mee bezig waren. Zorg: dat was toen (2010) een soort geïnstitutionaliseerde dienst die je uitbesteedde aan een professionele bedrijfstak. Nu (2030) zijn aandacht en zorg voor elkaar net zoiets als “geld verdienen” rond het jaar 2000. Een vast onderdeel ook van het onderwijs en de opvoeding. Ouderen: toen (2010) waren dat mensen, ouder dan 65 of 67, een leeftijd waar iedereen naartoe leefde. Na jaren van plichtmatig werken, werd je met je 65e een “oudere” en hoefde je niets meer te doen behalve plichtmatig genieten. Nu (2030) is de actieve, vitale leeftijd geen harde grens meer. Voor de ene persoon is het 62, maar

voor de meesten 80. Zinnen als ‘een leven lang leren’ en ‘participeren in de maatschappij’ zijn gemeengoed geworden en ouderen hebben een actieve (óf passieve) rol IN de maatschappij in gelijkwaardigheid met andere groepen. Arbeid: dat was toen (2010) een soort plicht, iets wat je deed voor het geld en voor de gezelligheid. Uitgangspunt was wat de economie van je vroeg en daar werd je voor opgeleid. Nu (2030) bestaat het woord arbeid niet meer en wordt het gezien als iets uit de industriële tijd. Werkplezier is het uitgangspunt waarbij werk energie moet opleveren in plaats van dat dit energie aan je onttrekt. Verantwoordelijkheid voor het “geheel” is de norm en hoe je bijdraagt wordt bepaald door je eigen talent en motivatie. Ruilwaarde: ruilwaarde werd (in 2010) uitgemeten in vaste eenheden, meestal in geld en tijd. Nu (2030) is dit persoonlijk en wordt het individueel beoordeeld. Ruilwaarde is gericht op het geven van mogelijkheden voor de ánder aan wie je iets geeft.

COMMUNITIES Met het wegvallen van het “one size fits all”-systeem waarbij de nationale overheid zorgde voor haar burgers, zijn het de zelfsturende private collectiefjes geworden die inhoud geven aan werk, hobby, zorg, etc. Net als bij Facebook destijds maak je nu als zeventigjarige deel uit van meerdere clubjes rondom een intrinsieke motivatie. Sommige zijn tijdelijk, andere kennen een langere levensduur. Sommige clubjes werken internationaal, andere juist “in my backyard”. Voorbeelden zijn: studiegenoten, geloofsgenoten/ spirituele stromingen, huisgenoten (verzamelgebouw), taartenliefhebbers, aandeelhouders/vereniging van

- NIEUWE OUDE DAG -

eigenaren, familie, gezin, antibewegingen, gemeenschappelijke geschiedenis, etc. Communities gaan door generaties heen, in andere blijven leeftijdsgenoten elkaar opzoeken. Vergeleken met 2010 zijn de communities nu in 2030 veel minder leeftijdgebonden, omdat zij uitgaan van waardeuitwisseling en daarom belang hebben bij diversiteit. Opvallend is het verschil tussen geografisch georiënteerde communities en wijd verspreide communities gebaseerd op een gedeelde attitude.

SOLIDARITEIT De mechanische solidariteit (waarbij de rijkere de arme helpt vanuit goeddoen), is vervangen door organische solidariteit. Daarbij ben je solidair met mensen die je zelf uitkiest. En dat zijn niet automatisch groepen voor het leven. Niets is zeker. Alleen de waarde die je toevoegt aan de groepjes waar je bij hoort.

PARTICIPEREN Heeft u ideeën? Wilt u participeren? Neem contact op met: Frido Kraanen (PGGM), Harold Smits (A*Life) of Noor Bongers (Noor Bongers onderneemt).

www.nieuweoudedag.nl ook voor het downloaden van de kaart Deze toekomstvisie is een co-creatie van: Gerard te Kaath, Emmie Lewin, Johan Strik, Twan van den Munckhof, Joop Jaspers, Jan Kleberg, Dirk Dekker, Willem Brethouwer, Jan van der Linden, Hein Middelhoven, Johan Frisse, Noor Bongers en Harold Smits. Deze visie is gepubliceerd op nieuweoudedag.ning.com waar ook een forum is geopend ter verrijking, verdieping, reflectie én ontwikkeling van deze visie. Deze community is op uitnodiging. Ook zoeken wij actief naar voorbeelden die NU al deze visie uitdragen.

“Man knows himself only to the extent that he knows the world; he becomes aware of himself only within the world, and aware of the world only within himself. Every object, well contemplated, opens up a new organ within us.” -J. W. von Goethe

20

- INTEGRAAL DENKEN IS NOODZAAK -

DE NIEUWE OOSTERBEGRAAFPLAATS IN AMSTERDAM. S’AVONDS LAAT. TWINTIG STUDENTEN MET ZAKLAMP DWALEN TUSSEN DE ZERKEN. Daar staan ze in het donker, een lugubere plek. Ze klitten samen en lachen het duister weg... anderen lopen doelloos rond “ Wat in Godsnaam doe ik hier?!” Welkom bij het Honoursprogramma ‘Pioneering in Leadership Learning’. Thieu Besselink, management consultant en UvA-docent heeft zijn studenten een half uur gegeven, zonder specifieke opdracht. Zijn doel is dat ze zelf invulling geven aan hun tijd. Én om een beetje chaos te scheppen, want daarin ontstaat ruimte. Voor initiatief, nieuwe ideeën en ... met een beetje geluk laten studenten hun overtuigingen los. Het honoursprogramma is een laboratorium voor leiderschapsonderwijs met onconventionele methodes. En dat is nodig volgens Besselink. ‘We hebben een tijd gehad van specialisatie, vaste disciplines en heel veel kaders. Maar de huidige tijd vraagt om het leggen van verbindingen, tussen individuen, disciplines, organisaties en alle specifieke visies. Integraal denken is absolute noodzaak geworden. Het is tijd voor nieuwe vormen van leiderschap, en een nieuwe sociale dynamiek.’ En waar kan je dan beter beginnen dan bij de pioniers van de toekomst? In het programma laat Besselink een interdisciplinaire groep ambitieuze en gedreven studenten een nieuwe sociale dynamiek ervaren, gericht op het ontdekken van ieders talent. < Links: Alejandro Noe

Hij gebruikt hiervoor verschillende methodes, waaronder de filosofie van generative research. Deze methodologie gaat ervan uit dat je de complexe wereld alleen kunt kennen door te participeren in de verandering. Maar ook dat je hem alleen kunt veranderen door hem van binnenuit te leren kennen in jezelf. ‘Ik wil graag de condities scheppen waaronder studenten zelf eigenaarschap over hun ontwikkeling nemen en de capaciteiten en kennis ontwikkelen die deze onzekere en chaotische tijd van hen vraagt. Ik wil ze de kans geven hun innerlijke obstakels te overwinnen, hun angsten en zwakke plekken, maar ook die waar ze in de buitenwereld tegenaan lopen. Mensen of organisaties die zeggen: kan niet..., mag niet...’ Want, is Besselinks overtuiging, pas als ze zelf in beweging komen, vanuit authenticiteit, kunnen ze waarde toevoegen aan de community. En daarmee waarde aan de wereld. Besselink stuurt zijn studenten ook regelmatig die wereld ín, in groepjes, met camera’s, met een opdracht. Hij hecht grote waarde aan ervaring, en niet alleen aan het spelen met ideeën. ‘Op deze leeftijd is een verscheidenheid aan ervaringen belangrijk om een goed oordeelsvermogen te vormen en te ontdekken wat ze willen. Een complexere wereld vraagt om integraal en eco-systemisch denken in

plaats van alleen disciplinair of functioneel. Samenhang en verbinding wordt belangrijker dan specificatie en fragmentatie, ook om in je eigen leven cohesie en betekenis te scheppen. Wanneer verschillen tussen belevingswerelden en culturen steeds groter worden, is het belangrijk om dialoog te kunnen voeren, en niet alleen in debat te gaan. Het volgen en vormen van je intuïtie wordt steeds belangrijker naast het intellect. Waarmee je betekenis kunt scheppen door een verhaal te vertellen, en niet alleen door bevindingen te rapporteren.’ Dit leren aan studenten is een hele uitdaging! Ook nodigt Besselink leading pioneers uit, ter inspiratie. Mensen die risico’s en verantwoordelijkheid nemen met een holistisch beeld van de wereld. Zoals Henk Ovink, directeur ruimtelijke Ordening ministerie van VROM én kunstenaar, architect en wiskundige. Ovink werkt met de studenten aan multi-stakeholder processen en complexe beleidssystemen. En deelt met hen zijn persoonlijke beleving, zowel qua werkveld als zijn eigen ontdekkingstocht. De eerste paar weken van het traject zijn natuurlijk een chaos: de leerlingen herontdekken zichzelf. De intensieve ontdekkingsreis werpt haar vruchten af; de studenten maken een stakeholderanalyse over het opzetten van een waterstoftaxi naar Schiphol met als doel de waterstofeconomie te stimuleren. Want ten slotte dient de opleiding een hoge ambitie : Let’s Rock to change ; )

www.iis.uva.nl/honoursonderwijs www.thieubesselink.com Interview en Tekst Sonja van der Sar

22

LIVE MAGAZINE

1, 2, 3, … 10! - De Baak - Driebergen Editie: Great Place to Live 12 - 03 - 2010

- LIVE MAGAZINE – 1, 2, 3, … 10! -

LABORATORIUM VAN DE TOEKOMST EEN DAG VOL BESMETTELIJKE EXPERIMENTEN

Geen witte jassen in het Laboratorium van de Toekomst. Ook geen smetvrije werkomgeving. Eerder besmettelijk. In het Laboratorium van de Toekomst borrelt en bruist het. Van de ideeën en van de mensen. Van de mensen met ideeën. Jeroen Doensen van Great Place to Live legt uit wat het laboratorium is: ‘Een warm bad voor pioniers met ideeën voor een betere wereld. We bieden een plek waar zij elkaar kunnen ontmoeten. Tegelijkertijd zetten we de energie die hier vrijkomt in om aan een aantal cases te werken. We gaan brainstormen en experimenteren.’

24

Plek van handelen is Landgoed de Horst, in 1835 aangekocht door een rentenier uit Zeist, nu een plek waar mensen en organisaties elkaar treffen. 150 pioniers komen er, al doet de NS er alles aan om dat aantal in te perken. Als om 16.00 uur wordt afgetrapt op de zolder van het grote herenhuis, zitten een aantal mensen nog vast in de trein of op het station. In het lab draait alles om het jaar 2022. Hoe ziet de wereld er dan uit? En wat kunnen wij er nu aan doen om die wereld mede vorm te geven. Gastheer Floris Koot spreekt de aanwezigen toe vanuit het jaar 2022. ‘Twaalf geleden zijn wij bijeen geweest in Landgoed de Horst. Sindsdien is de wereld veranderd. Ten positieve. Het is mooier en beter geworden. Laat je gedachten daar eens over gaan. In wat voor huis woon je? In welke auto rijd je naar je werk? Stel je een wereld voor waar je graag wonen wilt en stel je een probleem voor in die wereld. Bedenk een oplossing die heel natuurlijk is in die wereld die overeenkomt met de manier waarop ze daar problemen oplossen. Is het een andere manier van denken, zijn er andere technische middelen voor handen, is alles anders ingericht, andere organisaties en relaties? Als je nu iets mee terugneemt van hoe wij in 2010 onze problemen oplossen, dan wordt het vandaag een mooie reis.’ Daarop volgt uitleg over de zeven cases waarop de pioniers zich mogen uitleven. Met de kennis van 2022 het liefst. Jeroen maakt zich over de uitslag dan ook geen zorgen. ‘We gaan hier niet alleen dromen, maar ook de eerste stappen zetten.’ Op naar 2022 dus.

GPTL-EVENT 1,2,3,.....10! DE BAAK - DRIEBERGEN In het Laboratorium van de toekomst bogen wij ons over de volgende casussen: Ruimte maken in communities gebaseerd op macht Mauk Mulder Jongeren betrekken bij duurzaamheid in de wijk Willemijn Phielix en Roel Simons Leiderschap is persoonlijk Jasper van Impelen De leermeesters van 2022 Linde ten Broek en Sandra van Kolfschoten Nieuwe Oude Dag, pensioen in 2022 Harold Smits Hoe faciliteer je innovatieve ondernemers Martin Kuipers Pimp een sociaal en spiritueel contract voor Europa Kristof de Ridder

- LIVE MAGAZINE – 1, 2, 3, … 10! -

‘Volgens mij is Great Place to Live een vrijplaats om aan je hartenwens te werken. Een architect vertelde me dat hij in elk huis dat hij ontwerpt een kamer tekent die geen functie heeft. Zo prikkelt hij de verbeelding van de mensen die er gaan wonen. Ze zullen zich afvragen waar de kamer voor dient. En vanuit die kamer gaan ze zich dan het hele huis eigen maken. Zo wordt het huis van henzelf. Great Place to Live is die kamer. Mensen blijven mij vragen: Wat is het dan? Wat kan je er doen? Buiten de kamer moet je schipperen, je moet geld verdienen, en rekening houden met politiek. Binnen de kamer kan je delen waar het voor jou echt om gaat.” Noor Bongers

- LIVE MAGAZINE – 1, 2, 3, … 10! -

EXPERIMENTEREN MET ZEVEN CASUS Als je ergens vrijuit kunt experimenteren dan is het in een laboratorium. Tijdens het Lab van de Toekomst lagen er zeven cases. Om mee te experimenteren. Een herenhuis vol pioniers liet zich gaan. Het vonkte, leerde een rondgang langs de kamers van het huis.

26

In de salon gaat het over de nieuwe oude dag, ons pensioen in 2022. Een enorme boekenkast zorgt voor inspiratie. Buiten kijken we uit op de provinciale weg vol forenzen. Binnen is het ook een soort van spitsuur. Er wordt nagedacht. En gepraat. Op een vel papier staat het resultaat van de eerste sessie. Onder ‘Exit’ lezen we: ‘betuttelen van ouderen’, ‘euro’s only’, ‘bejaardenhuizen met een ziekenhuisgevoel’, ‘het woord bejaard’. Aan tafel wordt er gebouwd aan de toekomst. Iemand in het gezelschap ziet wel wat in een relatiebemiddelaar, niet op het romantische vlak, maar eentje die verzorgers en zorgbehoevenden bij elkaar brengt. Vervolgens gaat het over community’s. Iedereen is het er over eens dat je aan één community niet genoeg hebt. Niemand beweegt zich in één en dezelfde community ook niet als je straks oud bent. ‘Het kernwoord is passie’, roept een ander. ‘Mensen die met passie in de zorg werken branden op dit moment als eerste op. De zorg moet dynamischer anders verdwijnt straks die passie.’ In de Kinderkamer gaat het over jongeren en duurzaamheid op wijkniveau. Hoe betrek je ze daarbij? De kamer wordt grotendeels opgevuld door een grote ronde tafel die volledig is dichtgeplakt met wit papier. Er liggen stiften en postit-stickers zodat iedereen zijn gedachten kan achterlaten. Gedurende de middag vult de tafel zich met tekst. Het gesprek gaat ondertussen gewoon door. Kun je mensen in de wijk alles zelf laten organiseren, is een van de vragen. Een ontwerper merkt op: ‘Ik kan niets met ‘maak er maar wat moois van’. Als ik iets ontwerpen moet, heb ik randvoorwaarden nodig.’ Ondertussen schrijft iemand op de tafel ‘Ontwerpen van binnen naar buiten’. Er is eensgezindheid over het uitgangspunt dat je de verbindende krachten in de wijk moet zien te vinden. In een hoek van de zolder is het gespreksonderwerp leiderschap. Op een flip-over staat ‘Leiderschap is persoonlijk’. Het is geen vraag maar eerder een vaststelling zoals het daar opgeschreven staat. Het gesprek loopt op zijn einde. De waterkan is leeg. Iemand legt uit hoe belangrijk de verbinding tussen leiderschap en leren is. ‘Als je zelf leert en dus groeit, heb je meer weg te geven. Doen anderen dat ook dan groei je met z’n allen.’ Een ander vult aan: ‘Dat is een natuurlijk proces, evolutie. Iedereen blijft zo doorgroeien.’ Ten slotte zegt iemand: ‘Leiderschap heeft veel bijvoeglijke naamwoorden.’ Iets om nog even over na te denken.

- LIVE MAGAZINE – 1, 2, 3, … 10! -

casus jongeren betrekken bij duurzaamheid in de wijk

- LIVE MAGAZINE – 1, 2, 3, … 10! -

28

deelnemers casus Nieuwe Oude Dag

- LIVE MAGAZINE – 1, 2, 3, … 10! -

Willemijn Phielix

- LIVE MAGAZINE – 1, 2, 3, … 10! -

30

ONDERWIJS IN 2022: ALS ENZYMEN DIE BEWEGING BRENGEN

- LIVE MAGAZINE – 1, 2, 3, … 10! -

Het Laboratorium van de Toekomst kende een zevental cases. Aan één tafel schoof Rob van der Poel aan om de dynamiek te volgen en verslag te doen van wat er in drie partituren en door wisselende teams ter tafel werd gebracht. De vraag: Hoe ziet ons onderwijs er over twaalf jaar uit? Wat is de rol van de leraar en hoe ziet de leeromgeving er in 2022 uit? Wat hebben we nodig, hoe maken we het mooier? Negen mensen schuiven aan voor het eerste half uur, dat door Sandra van Kolfschoten (http://www. meestersadvies.nl) en Linde ten Broek (www.watzoujijhetliefstewillendoen.nl) wordt ingeleid middels een kort filmpje ‘What teachers make…’ van Taylor Mali (TEDtalks). ‘’Een inspirerend praatje,’’ zegt Sandra. Want ze geeft toe: “ik weet zo langzamerhand zelf ook niet meer naar welke school ik mijn dochter van vier ga sturen” De dynamiek van de eerste ‘onderwijsgroep’ levert een spervuur aan ideeën op, die allemaal in een paar woorden op een flap (‘’het werden er uiteindelijk drie’’ ) vastgelegd worden. De nieuwe leraar moet, zo is een mening die veel weerklank krijgt, vooral een avonturenbegeleider worden; een man met een toverstaf die de magie van het leven weer in de klas binnenlaat. Het accent van zo’n leraar moet niet meer liggen op het lesgeven, maar op het geven. Hij is de organisator van het leerproces. Maar waar blijft dan de expertise van wij als docenten? zo klinkt een verontrustend geluid van een gods< Links: Jan Vaessen / Linde ten Broek

dienstleraar. ‘’Ik heb hart voor mijn vak, ben elke dag ook zelf nog leerling en vind het werk prachtig.’’ Maar toch: we hebben het onderwijs van de wereld afgepakt en het wordt tijd dat we het weer terug aan de wereld geven. Met die conclusie wordt het tweede half uur afgesloten, overigens met een heel ander gezelschap. Alleen Geert Hoekstra (‘’ik heb zo’n beetje alles gedaan in het onderwijs, maar ben 20 jaar terug afgeknapt’’) neemt de moeite om te zien wat er in de discussie gebeurt. ‘’Er ontstaat meer gesprek, meer dialoog. Fascinerend, want er is van de inhoud die eerder op tafel kwam, niets herhaald. Alsof alle informatie in de lucht blijft hangen en voor iedereen beschikbaar is.’’ Het instituut onderwijs heeft zijn langste tijd gehad en de leraar zit in een ieder van ons. Het bewijs wordt steeds vaker geleverd, zo bevestigt een leraar-in-de-dop. Onlangs had hij als gastspreker de kinderen aan zijn lippen hangen. ‘’Ik ben een computernerd en wat mij opviel is dat jonge kinderen informatie werkelijk opzuigen. Ik vond het geweldig.’’ Via initiatieven als dagjelesgeven.nl worden zij nadrukkelijker dan ooit naar de onderwijsmarkt getrokken. En dat mag best meer gebeuren, klinkt het bijna in koor. In het derde half uur – in steeds kleiner wordend gezelschap – is er nog meer rust en aandacht en wordt er nadrukkelijker op elkaars ingevingen gebouwd. ‘’Misschien dat we de deuren van de school dicht kunnen doen, dan kan er ook werkelijk iets

nieuws ontstaan,’’ zo luidt de meest innovatieve bijdrage. Het zal in elk geval het proces versnellen om meer contact met elkaar te maken, zichtbaarder te worden en elkaar vooral op lokaal niveau meer te vinden en te verbinden. Dit beeld past in de tendens van meer kleinschaligheid en het vertrouwen dat alle kennis en informatie aanwezig is, misschien wel in een cirkel van 500 meter om je eigen huis. Maar hoe spreek je elkaar aan, hoe maak je echt contact? ‘’Ik vind dat dus best wel moeilijk,’’ zo vertelt een kwetsbare deelnemer. Leraar of geen leraar. De uitsmijter biedt genoeg ruimte voor een persoonlijke invulling . ‘’Zie ons allemaal maar als enzymen. Enzymen die iets losmaken en in beweging kunnen brengen in de directe omgeving, maar het leerproces vervolgens overlaten aan de ander. ‘’ Loslaten dus maar weer… Rob van der Poel

- LIVE MAGAZINE – 1, 2, 3, … 10! -

OP WEG NAAR 2022 Een laboratorium van de Toekomst met 150 pioniers over de vloer die een middag en avond lang gaan vrijdenken. Het klinkt fantastisch. Maar levert het ook wat op? We waagden er een kortlopend onderzoekje aan. Een snelle rondgang langs de bezoekers was voldoende om een keiharde conclusie te trekken. Ja, het Laboratorium van de Toekomst is waardevol. Mensen met plannen ontmoeten mensen met plannen. Plannen die nu verwezenlijkt gaan worden. De vooruitzichten zijn gunstig: die Great Place to Live in 2022 kan er wel eens komen.

‘Yes we can! Dat is wel wat ik hier concreet aan overhoud. Herkenning en bemoediging. En ook geloof in de maakbaarheid van de samenleving. Heel concreet? Ik ben mensen tegengekomen met wie ik ga samenwerken in de het opbouwen van een eco-dorp. We hebben al een locatie op het oog. Dat is nu nog een militair terrein.’ Boudewijn

32

‘Ik ben zes keer verrast vandaag, met een mooi verhaal. Het zegt genoeg dat ik hier om half negen nog steeds ben, terwijl ik om half zeven thuis had willen zijn. Concreet heb ik hier drie mensen gesproken met wie ik nog een keer afspreken ga. Op termijn gaat dat zeker resultaat opleveren. Daar heb ik alle vertrouwen in.’ Luc ‘Deze dag bood mij een verbreding van mijn gezichtsveld. Groot denken. Normale denkkaders loslaten. En ik heb veel mooie, open mensen ontmoet.’ Nynke

‘Ik heb iemand gesproken die zich sterk maakt voor zzp’ers, iemand die ook toegang kan verschaffen tot grote bedrijven, onder het motto ‘samen staan we sterk’. Ik ben zelf zzp’er en zie zeker mogelijkheden om met hem verder te gaan.’ Hein ‘Ik heb iemand ontmoet met wie ik waarschijnlijk ga samenwerken. We zijn allebei bezig met spellen die de economie begrijpelijk maken. Mijn spel is thuis ontstaan. De kinderen hadden met lego te weinig stenen. In plaats van nieuwe stenen te kopen, hebben we naar een andere oplossing gezocht. Het is een spel geworden waarin de kinderen aan de hand van het tekort aan legostenen en geld ontdekken hoe je de economie draaiende kan houden en hoe je hem stil legt. Diegene die ik ontmoet heb, heeft zelf ook een geldspel ontwikkeld. Ons spel zou daar de volgende versie van kunnen worden.’ Anja

- DE TIJDGEVER EN DE WERKGEVER -

Laatst had ik het met mijn vriendin over concurrentiebeding. Ze is diëtiste en heeft een afspraak met haar werkgever dat ze niet voor een andere werkgever in dezelfde branche mag werken of voor haar zelf mag beginnen en vervolgens klanten meeneemt. Best goed zo’n afspraak, dacht ik. Maar als ik alle aspecten tegen het licht houd, blijft daar niet veel van over.

IK ZAL JE UITLEGGEN WAAROM

34

Drie jaar geleden richtte ik met drie anderen het softwarebedrijf Lable in Leeuwarden op. We zijn onze onderneming gestart vanuit een duidelijke visie en met bewuste doelstellingen. Al onze projecten moeten bijvoorbeeld maatschappelijke (meer) waarde hebben. Daarnaast toetsen we elk project op financiële en sociale duurzaamheid en de impact op onze planeet. We zijn ambitieus en huren voor de ‘grote klussen’ mensen in op freelance- en op projectbasis. Soms willen mensen gratis bijdragen, soms krijgen ze goedbetaald. De vier vennoten krijgen naar aandeel betaald. Wie veel waarde toevoegt krijgt daar ook veel waarde voor terug. We meten dat in tijd en hebben plannen om het ook in assessments vast te stellen. We willen naar een systeem met een ‘basissalaris’ en een ‘flexibel aanvullend salaris’. We kijken naar de toekomst en zorgen goed voor onze partners. Dat zijn onze klanten en collega’s. Inmiddels ben ik ook ruim een jaar afgestudeerd. Ik zat op een hogeschool in het noorden van het land. Kort daarna verhuisde mijn school naar een prestigieuze unielocatie, waar de bouwkosten al gauw de

begroting overschreed. Er moest dus fors bezuinigd worden en dat werd onder andere gedaan op personeel. Parttimers die naast hun docentschap ook een eigen onderneming draaiden, gingen er als eerste uit. Terwijl ze nota bene van onschatbare waarde zijn voor de school met hun up-to-date kennis en praktijkervaring. Als ik ze spreek, zeggen ze: “De hele cultuur is veranderd. Het gaat alleen nog maar om docent-student ratio’s en andere getallen. Het aantal contacturen is op sommige opleidingen teruggebracht naar drie per week! De student is dus de dupe. Zo kun je toch geen kwaliteitsonderwijs geven!” Hun handen jeuken om zelf een opleiding te starten. En gelukkig hebben deze docenten geen ‘concurrentiebeding’. Het is namelijk aannemelijk dat zij binnen een paar jaar de daad bij het woord voegen. Bedrijven die werken vanuit beheersing, winstmaximalisatie en risicobeperking zetten hun medewerkers klem. Niet de mensen en hun resultaten tellen, maar de doelstellingen en de cijfers. Maar voor het halen van doelstellingen en cijfers kom ik niet elke werkdag om acht uur uit mijn bed om vervolgens de winst aan mijn werkgever te doneren. En er zijn meer mensen die zich niet thuis voelen in een dergelijke omgeving. Zij beginnen voor zichzelf. Het aantal zzp-ers is nog nooit zo groot geweest in Nederland. En zij kunnen hun klanten nog de aandacht geven die ze verdienen. Tijd voor bedrijven om zich achter de oren te krabben. Blijkbaar is er iets mis met de dienstverlening en/of met de HR-afdeling. Voor de werknemers van Lable

bestaat er geen concurrentiebeding. Ik wil niet controleren wat iemand in zijn vrije tijd doet en ik geloof dat werken voor andere opdrachtgevers heel inspirerend kan zijn. Daar kunnen alle partijen van profiteren. Als de band en de communicatie open en transparant blijft, dan is iedereen op de hoogte van wat er speelt. Worden wederzijdse verwachtingen uitgesproken en hoeft niemand teleurgesteld te zijn. Een paar algemene regels? Heb aandacht voor elke emotie. Kijk hoe het beter kan bij onvrede. Kom na wat je belooft. Neem de oorzaak van irritatie onder de loep en creëer begrip. En het allerbelangrijkste: vier de successen met elkaar! Misschien zijn ‘vrijheid en aandacht’ belangrijke voorwaarden voor mensen om hun kennis in te brengen, en om intenties en dromen van de organisatie vorm te geven. Dat ieder met zijn eigen unieke talent kan bijdragen en daarvoor gewaardeerd worden. Ik voel me een tijd- en een aandachtgever. Ik en mijn werk- en geldgever werken samen om zoveel mogelijk waarde te creëren.

Michiel Wijgmans www.lable.org blog.wijgmans.nl

Ester Kroezenga, Blijf Kijken

36

Porto, foto Noor Bongers

- WERELD VAN CO-CREATIE -

Stel je eens voor. Dat je vanuit gelijkwaardigheid samen iets heel moois creeert dat waarde toevoegt aan de economie, jouw eigen liefste wensen én dat dat de wereld mooier maakt. Fantastisch! Zo fantastisch dat veel mensen het als utopie bestempelen. Toch is co-creatie heel dichtbij. En noodzakelijk. De economie vraagt om bezuinigingen en tegelijk om drastische veranderingen. Ik sprak met vooruitstrevende ambtenaren en zij draaien de vraag graag om: stel je voor dat je in plaats van 20 procent te moeten bezuinigen, 20 procent meer duurzamer moet zijn of 20 procent synergie moet maken. Hoe ga je dan denken? Vanuit mogelijkheden ...! De schaarste en moeilijkheden die kunstmatig hoog worden gehouden en zorgen voor veel hoofdpijn, hoofdbrekens en controlemechanismen, kunnen ook worden bezien als kans. Als een mogelijkheid tot de noodzaak van co-creatie. Samen. Samen ondernemen. Samen vorm geven aan de wereld waarin wij leven. Samen een waanzinnig product verzinnen. Samen organiseren. (Pfff. Echt wel veel samen. Echt wel moeilijk... Samen staat voor sommige mensen gelijk voor heel moeilijk en dit is het ook als je uit gaat van besturen en controleren.) Draai het proces eens om. In plaats van een doel te definiëren dat iedereen effectueert, creëer je een ambitie waarin velen zich kunnen vinden. Ga je uit van de essentie van een vraagstuk. Want, wáár draait het nu écht om? En hoe, willen jij en jij en jij en ik daaraan bijdragen? Wat is jullie belang in dit vraagstuk? Wat wil je er voor jezelf uithalen? Hoe draagt het oplossen van dit vraagstuk bij aan jouw doelen? En .... vullen wij elkaar hierin aan? Wauw! Denken in mogelijkheden en uitgaan van je eigen talenten en intrinsieke motivatie geeft plezier en ondernemingslust! Het principe is eenvoudig: voeg waarde toe. Aan het individu, de economie, de maatschappij. Oftewel, onderneem vanuit je eigen talent, neem een échte vraag als leidraad voor het proces van creatie en je zult zien dat als vanzelf een nieuw economisch principe ontstaat, dat is gebaseerd op overvloed in plaats van op schaarste. Co-creatie. Waanzinnig effectief, plezierig én innovatief. Waarom dan moeilijk doen? Waarom creëert niet heel Nederland meteen co? Waarom is de politiek niet gericht op co-creatie met elkaar en met ons (als burgers)? Helaas. Je ziet het pas als je het door hebt ; ) Het betekent ook loslaten van wat je zelf per sé wilt. Loslaten van een korte termijn oplossing. Het betekent dieper kijken naar wat er echt speelt en de belangen van alle stakeholders hierin erkennen. Én hen betrekken in het creëren van een oplossing die bijdraagt aan ieders wensen. Of beter, een proces organiseren waarin een ieder zich kan ontwikkelen, waarin je elkaar echt ontmoet en gericht bent op elkaars groei. En waarde toevoegt aan dat éne essentiële vraagstuk ... Synergie maken is eenvoudig. Als je bij het begin begint.

Noor Bongers www.noorbongers.nl Noor Bongers onderneemt en bereidt samen met Sonja van der Sar een boek over co-creatie voor.

“CO-CREATIE. WAANZINNIG EFFECTIEF, PLEZIERIG ÉN INNOVATIEF.”

- ALMERE ONTWAAKT -

ALMERE, DE NIEUWE STAD DIE DERTIG JAAR GELEDEN WERD ONTWORPEN OP UIT ZEE GEWONNEN LAND, ZAL IN 2030 IN ÁLLE ASPECTEN LEEFBAAR EN GEZOND ZIJN. DAT IS DE AMBITIE. OÓK OM DIT SAMEN MET JONGEREN VORM TE GEVEN. Er worden tal van projecten ontwikkeld om jongeren bewust te maken van de wereld waarin zij leven en hoe zij hieraan vorm willen geven. Waar ga jij eigenlijk voor staan? En hoe? Het is altijd spannend of jongeren op gelijkwaardige wijze worden betrokken bij deze plannen. Ga je co-creëren of zeg je hen wat te doen en schep je kaders? En wat zijn de uitgangspunten waarmee jongeren zélf willen participeren?

38

Almere heeft de Almere Principles. Een inspirerend richtsnoer voor ontwikkeling. Het zijn er zeven. 1. Koester diversiteit; 2. verbind plaats en context, 3. combineer stad en natuur, 4. anticipeer op verandering, 5. blijf innoveren, 6. ontwerp gezonde systemen, 7. mensen maken de stad. Opmerkelijk. De heelheid van de aarde, de synergie tussen belangen van mensen, natuur en maatschappij zijn leidende elementen. Jongeren kunnen van Almere ook een wákkere stad maken. De jeugd als wekker om iedereen scherp te houden ; ) Hen faciliteren in hun eigen kracht te staan maakt dit mogelijk. Wakker. En ook duurzaam? Draagt een wakkere jeugd bij aan de ambitie van de gemeente? Het Kenniscentrum voor co-creatie brengt de Almere Principles dicht bij de jeugd en de dagelijkse werkelijkheid. “Wat betekent dit voor jullie?

Wat zijn jullie wensen, dromen en verlangens? Waar botsen jullie tegenop?” Dit zijn vragen die ze hen wil stellen, en “Wat wil je zélf dóen?”. Niet onbelangrijk is om dit doen dan ook werkelijk te faciliteren. Zoals we lezen in het artikel over Wielwijk in deze editie van Great Place to Live, is hiervoor veel vrije ruimte nodig. Wie biedt deze ruimte?

infrastructuur van straatlantaarns en een enkel huis. En dan een dame die haar hond uit laat: “Mevrouw, wij zijn op zoek naar de nieuwe wijk van Ymere”, “Nee, die is hier niet, die ligt nog op de tekentafel. Hier zijn allemaal koopwoningen voor mensen met een bijzondere hobby”, “Een bijzondere hobby?!”, “Ja, een bijzondere hobby anders kon je hier helemaal geen grond kopen!”.

NIEUWE PLANNEN Samen met woningcorporatie Ymere ontwikkelt het DuurzaamheidsLab de wijk Almere Hout Noord. Hout Noord; een ondernemende, talentvolle en ecologische wijk. Het gaat er vooral om dat mensen de wijk zélf maken, niet alleen door het bouwen van hun woning of bedrijf, maar ook door zeggenschap over het grotere geheel; onderwijs, sport en ontmoeting.

We keken naar de hond en knikten vriendelijk. Maar inderdaad, Almere wordt al ingericht en ontwikkeld voor specifieke doelgroepen met bijzondere wensen. Spannend uitgangspunt in combinatie met de Almere principals. Wat zou dat bij de jonge doelgroep teweeg brengen?

Almere Hout Noord wordt zo een wijk waar mensen hun eigen oplossingen kiezen, weer wat met elkaar hebben. En uiteraard wil Ymere daarin graag samenwerken met jongeren. We zijn benieuwd hoe hier de vrije ruimte wordt gemaakt om de gewenste sociale dynamiek te laten ontstaan die deze ambitie mogelijk maakt.

Noor Bongers en Roel Simons

Spannend intermezzo: Noor maakt een reis, ‘s nachts door Almere Hout. Op zoek naar de nieuwe wijk van Ymere. Zonder resultaat. Wél grote villa’s in natuurgebieden zonder centrum. En grote leegtes met een

Ymere, DuurzaamheidsLab en Kenniscentrum voor cocreatie maken graag een hink, stap, sprong de toekomst in tijdens Great Place to Live bijeenkomst 1, 2, 3, ........ 10! Ook benieuwd wat hun gezamenlijke casus oplevert: hoe jongeren te betrekken bij Almere Hout Noord? Volg de resultaten op een van de onderstaande websites. http://cocreatie.ning.com/group/Jeugdprojecten Het Kenniscentrum voor Cocreatie. Johan Smits & Thierry de Wijn ([email protected]) http://www.wijkvoorinitiatieven.nl Woningcorporatie Ymere Roel Slagter ([email protected]) DuurzaamheidLab Alex van Oost ([email protected])

Mario Schellingerhout - www.nothingfancy.nl

- COLOFON -

ORGANISATIE EN IDEE 1, 2, 3, ....... 10! Mirjam Slothouber, Floris Koot, Michiel Wijgmans, Fanny Koerts, Noor Bongers, Harold Smits, Jeroen Doensen en Marjelle Vogel

BIJZONDERE BIJDRAGEN 1, 2, 3, ..... 10! Willemijn Phielix, Mauk Mulder, Roel Simons, Jasper van Impelen, Martin Kuipers, Linde ten Broek, Sandra van Kolfschoten, Kristof de Ridder, Arjen Meijer, Jeroen Bos, Glenn Wolters, Sis Josip

DONATIES VAN BETEKENIS PGGM, Frido Kraanen :: Dank! Voor de start van een nieuwe editie GPTL! Stefan Schuwer, Ymere :: ook zeer bedankt, we spreken elkaar in Almere Gemeente Almere, Alex van Oost :: gaan we het samen realiseren? En natuurlijk De Baak, Harrie Starren :: dankjewel voor de prachtige locatie van 1, 2, 3, … 10! En iedereen die heeft meegedacht en mogelijkheden aandraagt Great Place to Live samen te realiseren. We zien elkaar in Seats 2 Meet of op Naamlooz.

REDACTIE GREAT PLACE TO LIVE MAGAZINE Noor Bongers en Sonja van der Sar

MET BIJDRAGEN VAN Thieu Besselink, Noor Bongers, Vivian Brokerhof, Jeroen Doensen, Jacqueline Gommans, Floris Koot, Ester Kroezenga, Perry Oostrum, Rob van der Poel, Sanne Roemen, Sonja van der Sar, Mirjam Slothouber, Mario Schellingerhout, Anja Wassenaar, Willem Verbaan en Michiel Wijgmans

REDACTIE GREAT PLACE TO LIVE * LIVE MAGAZINE * Joost van der Steen, Jennifer Schäfer, Martijn Brugman en Tom Roelofs www.livemagazines.nl Naar een idee van O.K. Parking www.ok-parking.nl Oplage 4.000 Ontwerp en productie O.K. Parking www.ok-parking.nl Jaargang 5 uitgave 1

EXTRA DANK AAN ..... De wondere wereld der pioniers ; )