ht c a N het van pens Kem oed Erfg
dt Wor
5
Gratis vrijdag 23 oktober 2015 van 19 tot 23 uur
Supertoffe erfgoedactiviteiten in de regio Erfgoedcellen Kempens Karakter & k.ERF www.kempenskarakter.be | www.erfgoedcelkerf.be 1
Beste lezer, Vijf jaar Nacht van het Kempens Erfgoed, dat betekent een jubileumeditie! En dus zorgen we voor een extra feestelijke versie dit najaar. Op vrijdagavond 23 oktober 2015 zorgen de verenigingen van Kempens Karakter en – voor de eerste keer – ook k.ERF voor een uitgebreid aanbod. Dat wil zeggen dat er dit jaar maar liefst 17 gemeenten deelnemen. Nacht van het Kempens Erfgoed groeit zo uit tot een uitzonderlijk evenement in Vlaanderen, waarbij we de gemeente- en regiogrenzen oversteken. Je vindt in deze brochure de activiteiten van Berlaar, Dessel, Geel, Grobbendonk, Heist-op-den-Berg, Herentals, Herenthout, Hulshout, Laakdal, Lier, Lille, Mol, Nijlen, Olen, Putte, Retie & Vorselaar. Dat wordt dus moeilijk kiezen. Om het je (een beetje) te vergemakkelijken, maakten we een overzicht per regio en per gemeente. Aan jou om jouw favoriete adresjes uit te kiezen. Gratis lezingen, rondleidingen, proeverijen, vertel avonden… laten je kennis maken met het erfgoed van de Kempen. En dit allemaal in een uniek kader, want de Nacht van het Kempens Erfgoed gaat – zoals de naam het zegt ’s avonds door, van 19 tot 23 uur. Dit is natuurlijk alleen mogelijk dankzij de inzet van een heleboel vrijwilligers. We willen hen hier uitdrukkelijk voor bedanken. Dit programmaboekje wijst je de weg doorheen het aanbod. Voor de meest actuele info kan je steeds terecht op www.kempenskarakter.be, www.erfgoedcelkerf.be en de websites van deelnemende organisaties. Laat ons je heuglijk ontvangen op een van de vele activiteiten. Graag tot dan! Lieven Janssens & Richard Vermeulen Voorzitters Kempens Karakter en k.ERF
Erfgoedcel Kempens Karakter Berlaar Grobbendonk Heist-op-den-Berg Herentals Herenthout Hulshout Lier Lille Nijlen Olen Putte Vorselaar
2
3
Berlaar
G r o bbe n d o n k
Wandeling: Het Berlaarse dorpsplein vertelt
Lezing: Terugblik op een eeuw onderzoek
door gemeente Berlaar
door Mercurius in samenwerking met gemeente Grobbendonk
Onder begeleiding van een gids maak je kennis met de geschiedenis van de belangrijkste plaatsen op en rond de Markt. Tal van interessante en leuke verhalen komen aan bod en onderweg word je getrakteerd op een drankje. Na de wandeling kan je gezellig nakaarten in ’t Dolhuis. Om 19, 19.30, 20, 20.30 en 21 uur Vertrek aan kiosk op de Markt (eindpunt aan Dolhuis, Legrellestraat 39) Wandeling: toegankelijk, maar ’t Dolhuis niet www.berlaar.be
Tijdens Nacht van het Kempens Erfgoed is de tentoonstelling ‘Graven in Ouwen’, een eeuw archeologie voor de laatste keer te bezoeken. Een lezing geeft inzicht in een eeuw archeologisch onderzoek in de gemeente Grobbendonk. Doorlopend open tussen 19 en 23 uur, lezing om 20 uur Sint-Lambertuskerk, Boudewijnstraat 2, 2280 Grobbendonk Geheel toegankelijk www.grobbendonk.be
Tentoonstelling en rondleiding
door Kempens Wielermuseum In het museum wordt het verhaal verteld van de grootste wielrenners die de Kempen gekend heeft. Aan de hand van verhalen, truitjes, fietsen, trofeeën en andere verzamel objecten komt de heroïek van weleer opnieuw tot leven. Sus Verhaegen, zelf ex-wielrenner, ontvangt je persoonlijk en haalt voor jou de meeste exclusieve stukken uit de kast. Doorlopend tussen 17 en 23 uur Kempens Wielermuseum, Astridplein, 2280 Grobbendonk Gedeeltelijk toegankelijk voor rolstoelgebruikers www.grobbendonk.be
4
5
H e i s t- o p - d e n - B e r g
H e r e n ta l s
Lezing: De grieven die den Vlaming drukken – Vlaamse
Lezing: Herentals en de Eerste Wereldoorlog
beweging en Vlaams-nationalisme in de regio Heist-op-den-Berg
Dr. Jan-M.Goris
Dr.Frank Seberechts
door Herentalse Geschiedkundige Kring vzw
door Koninklijke Heemkundige Kring Die Swane Frank Seberechts werkt als onderzoeker bij het Archief en Documentatiecentrum voor het Vlaams nationalisme. Hij onderzoekt al jaren de geschiedenis van de Vlaamse beweging, het Vlaams-nationalisme en de Tweede Wereldoorlog. Seberechts bestudeerde hierbij ook aspecten als verzet, Belgische collaboratie en de diaspora die ontstond na WOII. Als Puttenaar is hij uiteraard ook erg vertrouwd met de situatie van deze fenomenen in de regio Heist. Doorlopend open tussen 19 en 23 uur, lezing om 20 uur Heemmuseum Die Swane, Kerkplein 24, 2220 Heist-op-den-Berg Niet toegankelijk voor rolstoelgebruikers www.heemkringdieswane.be Reservering aanbevolen:
[email protected], 30 plaatsen
De oorzaken, de aanleiding alsook het feitelijk verloop van de oorlog worden geschetst. De spreker gaat in op drie aspecten: de inname van Herentals door het Duitse leger en de Duitse bezetting van de stad. Daarnaast de deelname van de Herentalse soldaten aan de krijgs operaties en de weerslag van de gebeurtenissen aan het Ijzerfront op Herentals. Tot slot ook het naspel van de oorlog: triomfantelijke intrede van de Belgische troepen, feestelijke huldigingen van de oorlogshelden, organisatie van oud-strijdersverenigingen en oprichting van oorlogs gedenktekens en monumenten. Lezing om 19 uur Lakenhal, Grote Markt, 2200 Herentals Toegankelijk voor rolstoelgebruikers www.hgk.be Tentoonstelling en lezing: noodgeld tijdens WOI Rudy Dillen
door Numismatica Herentals Rudy Dillen bundelde afbeeldingen, teksten en informatie over noodgeld in de Kempen tijdens WOI in een publicatie binnen de reeks Het vergeten Slagveld. De auteur geeft een lezing over zijn zoektocht en vertelt hoe hij bij dit eindresultaat kwam. Een kleine tentoonstelling toont de bezoeker een aantal prachtige biljetten. Lezing om 20.30 uur Lakenhal, Grote Markt, 2200 Herentals Toegankelijk voor rolstoelgebruikers www.herentals.be 6
7
Herenthout Tentoonstelling: Het begijnhof wacht op heropening
Academische zitting en tentoonstelling:
door vzw Toerisme Herentals, cultuurraad en Sint- Sebastiaansgilde
Lode Bosmans 90, een retrospectieve
In de Begijnhofkerk worden enkele stukken uit de collectie van het begijnhofmuseum tentoongesteld. Er zal een gids aanwezig zijn om wat duiding te geven. Dit is te zien als een soort ‘teaser’ voor de gedeeltelijke heropening van het museum in de loop van 2016.
Welkom op de academische zitting in het teken van Lode Bosmans! Lode Bosmans is geboren in Herenthout en wordt 90 in 2015. De cultuurraad zet samen met de gemeente deze kunstschilder graag in de kijker. Aansluitend kunnen aanwezigen in primeur de tentoonstelling bekijken. De Herenthoutse muziekacademie zorgt voor muzikale intermezzo’s op vleugelpiano.
Doorlopend van 19 tot 23 uur Begijnhofkerk & Begijnhof 12, 2200 Herentals – lokaal van SintSebastiaansgilde Geheel toegankelijk
door Cultuurraad Herenthout en gemeente Herenthout
Om 19.30 uur GOC Ter Voncke, Vonckstraat 17, 2270 Herenthout Toegankelijk voor rolstoelgebruikers www.herenthout.be
Open archief
door Sint-Baafskring Tentoonstelling archiefstukken van en over Noorderwijk.
De tentoonstelling is te bezoeken vanaf 24 oktober tot en met maandag 2 november in ‘zijn’ voormalige tekenschool, de Sint-Gummaruskerk
Doorlopend tussen 19 en 23 uur Ring 29, 2200 Noorderwijk Toegankelijk voor rolstoelgebruikers
8
9
hulshout
lier
Tentoonstelling & vertelling: Hulshouts diamant–
Filmvoorstelling: Louis Zimmer
verleden in al haar facetten
door Koninklijke Ciné Club, Louis Maris (cineast bij Gevaert)
door gemeente Hulshout Schitterend Geslepen is een tentoonstelling die vertelt over het diamantverleden in de Kempen. Hulshout was een echt slijpersdorp. In de jaren ’60 was meer dan de helft van de actieve bevolking in Hulshout werkzaam in de diamant sector. Er zijn nog vele locaties die daaraan doen terugdenken. De tentoonstelling toont foto’s en voorwerpen, maar ook luisterfragmenten. Schuif gezellig aan voor een vertelling met verhalen uit de tijd van toen. Nadien kan er nagepraat worden bij een drankje. Opening tentoonstelling om 19.30 uur Vertellingen om 20 en 20.45 uur Voormalige diamantslijperij: adres zal verschijnen op www.hulshout.be Reservatie gewenst, maar niet verplicht:
[email protected] of 015/22 94 83
10
Zeldzame beelden uit het dagelijks leven van Zimmer, een wandeling door Lier, zijn huldigingen en ten slotte zijn begrafenis. Filmvoorstelling: Lier in vuur en vlam
door Koninklijke Ciné Club, regie Pierre Melis Een film over de aanloop naar en de eerste dagen van WOI in Lier met originele opnamen van troepenbewegingen in en rond Lier. De film werd gemaakt in 2014-2015 naar aanleiding van de herdenkingen 14-18. Om 19.30, 20.30 en 21.30 uur Max. 30 personen per vertoning, reservatie: 0475/40 33 20 Schippershuis (onder Zimmertoren), Zimmerplein, 2500 Lier Toegankelijk voor rolstoelgebruikers
11
lille
nijlen
Tentoonstelling: Lillenaren en hun speelgoed
Gegidste wandeling: Slapende slijpers komen weer tot leven
door gemeente Lille in samenwerking met vtbKultuur
door Kempens Diamantcentrum
Sinds het voorjaar brengt de cultuurdienst Lillenaren voor de lens met hun favoriete speelgoed: stripverhalen, een voetbal, een fietsje, een pop, knikkers enzovoort. Dit heeft geleid tot een mooie tentoonstelling zwart-wit foto’s waarbij verhalen van weleer worden opgerakeld. Deze fototentoonstelling wordt geflankeerd door een prachtige mobiele speelgoedtentoonstelling samengesteld door het Mechelse Speelgoedmuseum en vtbKultuur. De collectie bevat speelgoed van nu tot decennia terug.
Gegidste wandeling op het sfeervol verlichte kerkhof van Nijlen met verhalen over de geschiedenis van de diamantbewerking in Nijlen aan de hand van het funerair erfgoed. Start om 19 en 21 uur Vertrek: Kempens Diamantcentrum, Spoorweglei 42, 2560 Nijlen Niet toegankelijk voor rolstoelgebruikers www.briljantekempen.be
Doorlopend open tussen 19 en 23 uur en ook doorlopend activiteiten Sint-Pieterkerk, Kerkplein, 2275 Lille Toegankelijk voor rolstoelgebruikers www.lille.be
Film: Een slapende slijperij komt weer tot leven
door Kempens Diamantcentrum Doorlopende filmvertoning over de restauratie van Slijperij Lieckens. Doorlopend open tussen 19 en 23 uur Kempens Diamantcentrum, Spoorweglei 42, 2560 Nijlen Toegankelijk voor rolstoelgebruikers (geen parking aan het gebouw) www.briljantekempen.be
12
13
olen Workshops, tentoonstelling, proeverij: Snoep & speel
100 jaar onderwijs in Sint-Jozef-Olen
mee op staminee
door gemeentebestuur Olen en Vrije Basisschool Toermalijn i.s.m. Heemkring De Linde
door gemeente Nijlen in samenwerking met cultuurraad Samen met een aantal enthousiaste verenigingen tovert Nijlen het gemeenschapscentrum om tot een staminee uit de vorige eeuw waar volksvermaak centraal staat! Oude volks- en gezelschapsspelen voor groot en klein. Jong en oud, kom proeven, ontdekken en proberen! Doorlopend open tussen 19 en 23 uur Gemeenschapscentrum ’t Dorp, Berlaarsesteenweg 2, 2560 Kessel Toegankelijk voor rolstoelgebruikers www.nijlen.be
14
Duik mee in de geschiedenis van 100 jaar onderwijs in Sint-Jozef-Olen met een inleefklasje van toen, filmpjes en anekdotes van oud-leerlingen, interviews met (oud-)directeurs en leerkrachten en een tentoonstelling van Heemkring De Linde en Vrije Basisschool Toermalijn. Walter Van den Broeck vertelt op deze avond ook alles over zíjn school carrière. Start om 19 uur Vrije Basisschool Toermalijn, Lichtaartseweg 129, 2250 Olen Toegankelijk voor rolstoelgebruikers www.olen.be of www.toermalijn-olen.be
15
putte Lezing en rondleiding bij de tentoonstelling: Rug Buik Steun
Demonstratie: Brood bakken zoals weleer
door Lingerie- en Ondergoedmuseum
door Heemkring Het Molenijzer
Onder de naam RUG brengt het museum 2 sessies, waarbij je een korte lezing krijgt over het belang van de tussenwervelschijf en een rechte rug en een rondleiding door de tentoonstelling Rug Buik Steun, waar je de betekenis van medische korsetten in het dagelijkse leven ontdekt.
Bakker Theo bakt op authentieke wijze brood in de oude bakoven.
Start om 19 en 21 uur Lingerie- en Ondergoedmuseum, Heuvelstraat 41b, 2580 Putte Toegankelijk voor rolstoelgebruikers
Om 19 uur Heemmuseum, Heuvelstraat 41b, 2580 Putte Toegankelijk voor rolstoelgebruikers www.bloggen.be/heemkringputte
Nacht in het museum
door Heemkring Het Molenijzer Vrij of geleid bezoek aan het heemmuseum. Doorlopend open tussen 19 en 23 uur Heemmuseum, Heuvelstraat 41b, 2580 Putte Toegankelijk voor rolstoelgebruikers www.bloggen.be/heemkringputte
Diavoorstelling: Putte vroeger en nu
door Heemkring Het Molenijzer Tal van oude beelden worden doorlopend geprojecteerd in de cafetaria van het museum. Doorlopend open tussen 19 en 23 uur Heemmuseum, Heuvelstraat 41b, 2580 Putte Toegankelijk voor rolstoelgebruikers www.bloggen.be/heemkringputte
16
17
Vorselaar
E r f g o e d c e l K . E RF
Herdenking Wereldoorlog I in Vorselaar – Opening noodwoning, lancering publicatie, tentoonstelling en voordrachten
door gemeente Vorselaar, Werkgroep WOI, Cultuurraad Vorselaar In 2015 krijgt de succesvolle tentoonstelling van 2014 een vervolg. De verzamelde verhalen en gegevens over WOI worden gebundeld in een publicatie ‘Vorsselaer in den Grooten Oorlog’, binnen de reeks Het Vergeten Slagveld. Je kan een bezoek brengen aan de tentoonstelling en de gereconstrueerde noodwoning. Bekende en betrokken Vorselarenaren brengen gedichten en verhalen over het thema. Doorlopend open tussen 19 en 23 uur 20 uur: Opening noodwoning 20.30 uur: Voorstelling publicatie 21 uur: Gedichten en verhalen over WOI, voorgedragen door bekende en betrokken Vorselarenaren. Markt en Gemeentehuis, Markt 14, 2290 Vorselaar Geheel toegankelijk voor rolstoelgebruikers www.vorselaar.be
18
Dessel Geel Laakdal Mol Retie
19
19
dessel Tentoonstelling & pop-up café: Fanfare De Eendracht
Voordracht en finissage: ‘Heilige vrouwen’ en
brengt leven rond de brouwerij
‘Fan van Dimpna’
door KF De Eendracht Dessel i.s.m. HK De Griffioen Dessel, gemeentebestuur Dessel
door Gasthuismuseum Geel i.s.m. stadsarchief Geel
De geschiedenis van Fanfare De Eendracht was nauw verbonden met de plaatselijke brouwerijen. Het café was tot het moment van sluiting in 2013 een zeer geliefd stamcafé voor ouderen en jongeren. Café en zaal vervulden al vanaf 1895 een wat we nu ‘culturele’ rol zouden noemen. Repetities, concerten, voordrachten, operettes, toneel,… gingen er door. Tijdens de Nacht van het Kempens Erfgoed zorgen oude tapploegen opnieuw voor de bediening en worden herinneringen opgehaald. Tentoonstelling 120 jaar KF De Eendracht Dessel: doorlopend open tussen 19 en 23 uur De Plaetse: Hannekestraat 1, 2480 Dessel Pop-up café De Eendracht: doorlopend open tussen 19 en 23 uur De Eendracht: Hannekestraat 7, 2480 Dessel www.eendrachtdessel.be
20
g ee l
Dr. Anneke Mulder-Bakker komt spreken over heilige vrouwen in de Kempen. In Geel zijn ze fan van Dimpna, in Balen van Odrada. Hebben deze dames echt geleefd of zijn het fictieve heiligen? Na haar voordracht is er de mogelijkheid om haar bevindingen met wat de tentoonstelling ‘Fan van Dimpna’ verzamelde. Beelden, schilderijen maar ook beertjes, hondenpakjes en andere snuisterijen worden vandaag nog ter ere van heilige vrouwen op de markt gegooid. We kunnen nog een laatste maal van de gekte genieten vooraleer de tentoonstelling haar deuren sluit. Doorlopend open tussen 19 en 23 uur, voordracht om 20 uur Sint-Dimpnakerk, Sint-Dimpnaplein, 2440 Geel Toegankelijk voor rolstoelgebruikers www.gasthuismuseumgeel.be
21
laakdal
22
Avondopening bezoekerscentrum: Pas-sage
Lezing: De Walenmannen: Kempense werkbeesten in
uitzonderlijk geopend!
Wallonië (1900-1965)
door vzw Pas-sage
door Laakdalse Werkgroep voor Geschiedenis en Heemkunde
Het bezoekerscentrum Pas-sage opende in mei haar deuren. Gesitueerd op de historische campus van OPZ Geel vertelt ze over de unieke gezinsverpleging vroeger en de psychiatrische zorg van nu. Daarbij gaat ze geen taboes uit de weg. Ervaringsdeskundigen hielpen namelijk mee de tentoonstelling opbouwen en bieden vandaag rondleiding aan groepen aan. Ook de individuele bezoeker kan kennis maken met deze bijzondere plek. Laat je inspireren door ’out-siderkunst’, leer meer over psychische kwetsbaarheid en ontdek het unieke Geelse verhaal.
De Laakdalse Werkgroep voor Geschiedenis en Heemkunde nodigt je uit voor een voordracht over de landbouwseizoenarbeid (kleine en grote biet, dorsmolen en suikerfabrieken) in de eerste drie kwart van de twintigste eeuw. Om te ontkomen aan de ellende en een onzekere toekomst, trekken vele duizenden Vlamingen naar Wallonië om er seizoenarbeid te verrichten. De laatste ooggetuigen leven nu nog. Je mag je verwachten aan een Powerpoint met veel foto’s van Walenmannen en -vrouwen ‘in Situ’.
Doorlopend open tussen 19 en 23 uur Dr. Sanodreef 2, 2440 Geel Gedeeltelijk toegankelijk voor rolstoelgebruikers www.opzgeel.be
Om 20 uur (tot 22.30 uur) Zaal Sportgalm, Vorstsebaan 2, 2431 Veerle Laakdal Toegankelijk voor rolstoelgebruikers http://lwgh-laakdal.be
23
mol Tentoonstelling: Renaat Veris/ De rijke beeldtaal
Lezing & publicatie: een trip naar het Rauw van toen
van de stilte
door Rauwse werkgroep voor cultuur en geschiedenis
door Jakob Smitsmuseum i.s.m. vzw Vrienden van het Jakob Smitsmuseum Renaat Veris stelt vanaf 17 oktober 2015 tentoon in het Jakob Smitsmuseum. Ontmoet deze kunstenaar tijdens de Nacht van het Kempens Erfgoed. Er is gelegenheid tot een informele babbel en/of toelichting. Lezing: Bij Smits op schoot
door Jakob Smitsmuseum i.s.m. vzw Vrienden van het Jakob Smitsmuseum Tijdens de Nacht van het Kempens Erfgoed wordt er voorgelezen uit de uitgebreide collectie brieven van Jakob Smits.
Alex Lefevere neemt je in een rijk geïllustreerde lezing mee op pad doorheen de geschiedenis van het Molse dorp Rauw. Verwacht je aan een trip naar het dorp van toen over de woeste heide, langs zandputten, wateringen en historische gebeurtenissen. Ontdek hoe een lap purperen heide zich in enkele decennia ontwikkelde tot een dorp. Tijdens de Nacht wordt ook een boek over het Rauw gelanceerd. Om 20 uur (deuren om 19.30 uur) Ecocentrum De Goren, Postelsesteenweg 71, 2400 Mol Geheel toegankelijk voor rolstoelgebruikers Facebookpagina Rauwse klap
Open tussen 19 en 23 uur Met muzikaal intermezzo en drankje voor elke bezoeker Sluis 155a, 2400 Mol (Parkeren kan achter de Sint-Bernarduskerk van Mol-Sluis, naast het museum) Toegankelijk voor rolstoelgebruikers www.jakobsmits.be
24
25
retie Vertelavond: Retie vertelt…volksverhalen op locatie
Erfgoedcel Kempens Karakter
door gemeente Retie
014/ 21 97 00
[email protected]
De herfst is in het land. Hét moment om ergens samen te komen, te genieten van een drankje en… een straf verhaal. Vroeger, toen er nog geen Twitter, Facebook of zelfs maar e-mail was, vertelden mensen elkaar wat ze meegemaakt hadden. Oude verhalen en gebeurtenissen die ze ‘van horen zeggen’ hadden, werden ‘aan den toog’ of op een ander moment van gezellig samenzijn gretig gedeeld. Tijdens de Nacht van het Kempens Erfgoed in Retie neemt de Kempen Express je mee naar het Retiese verleden. In het spoor van Zwette Trien of waggelend achter Zatte Peer. We rijden van de begraafplaats via ’t Geleg naar de watermolen. Een ervaren verteller bezorgt je op elk van deze locaties een unieke luisterervaring. 19.15 uur: Afspraak op de begraafplaats (Kerkhofstraat) in Retie aan de gerenoveerde Calvarieberg, 2470 Retie 20.30 uur: Volksverhalen aan ’t Geleg, het clublokaal van duivenbond Moed en Hoop, Turnhoutsebaan 44, 2470 Retie 21.40 uur: Volksverhalen in de watermolen (Watermolen 10, 2470 Retie) 23 uur: Kempen Express zet deelnemers af op de parking van GC Den Dries Inschrijven voor 15/10 is noodzakelijk voor wie met de Kempen Express het hele programma wil volgen. Wie onderweg wil inpikken, kan op eigen kracht naar een van de vertellocaties komen. Reservatie: Dienst Vrije Tijd,
[email protected] of 014/38 92 39 Niet toegankelijk voor rolstoelgebruikers www.retie.be/www.facebook.com/uitinretie
26
Mee r i n f o
Erfgoedcel k.ERF
014/ 56 66 88
[email protected]
Colofon
Teksten: Deelnemende organisaties. Samenwerking tussen erfgoedcellen Kempens Karakter en k.ERF Foto’s: Archief/Kamer voor Heemkunde Mol, De Eendracht, Dorien Pelckmans, Heemkringen De Linde, De Griffioen Dessel, Het Molenijzer en Joris Mattheussen, Henk Hilterman, Historisch Archief Berlaar, Jelle Wouters, Laakdalse Werkgroep voor Geschiedenis en Heemkunde, Rudy Dillen, Schitterend Geslepen, Stadsarchief Geel, Herentals & Lier en www.kempenserfgoed.be Grafisch ontwerp: Dasi Druk: Bulckens Verantwoordelijke uitgever: Lieven Janssens, Lepelstraat 59, 2290 Vorselaar Depotnummer: D/2015/12.027/6
27
cmyk
28
