Gratis borrelen én kerstrecept van chefkok Ron Blaauw

december 2009 | iedere maand gratis | www.mugweb.nl

Gratis borrelen én kerstrecept van chefkok Ron Blaauw

Stadsdichter Stitou neemt afscheid Schrijfster Hülya Cigdem was zelf importbruid Wouter Klootwijk eet liefst alle dagen haring Kerstprijsvraag: win Jan Rothuizens 'Zachte Atlas'

UITKERING BEËINDIGD?

088-BIJSTAND (088-245 78 26) [email protected] WWW.VOCAAT.NL

Gratis Rechtshulp voor minima

020 - 627 37 95 Uitkeringen, Arbeidsrecht en Strafrecht

Willering Advocaten Singel 190 Amsterdam - www.willering-advocaten.nl

Heeft u problemen met uw uitkering? Walker & Wittensleger advocaten tel. 020-6730055

Zie advertentie pagina 18

de maand MUG

Inhoud

MUG begint de nieuwe maand met een overzicht van de vorige. Welke gebeurtenissen, wetswijzigingen of politieke ideetjes raakten uw portemonnee? Wie kwam voor uw belangen op? Waar werd u wijzer van? Wat hielp u aan werk of zorgde ervoor dat u het straks wat beter hebt? MUG maakt de balans op.

5

• Bezuinigingen op Stadspas •

6,7

• Wijkaanpak: Huurdersvereniging Amsterdam en Kanaleneiland Utrecht •

8

• De Wajong nieuwe stijl • Welzijnsorganisatie IJsterk failliet •

11 

• De Zachte Atlas van Amsterdam • Amsterdam vanuit de tram • Levend standbeeld •

12 

• Andere kerst en andere kerstculturen •

21

• De Hooge Stoep: luxe studentenhuis met verplicht vrijwilligerswerk •

2/3 De Maand MUG 9, 10 Achtergrond: Resto's VanHarte en Vluchtelingenadvocaat | 14 Kunst & Cultuur: Broedplaats Zaal 100 | 20 Achtergrond: Biografie Anton de Kom | 23 Sport: Wielrenster Eva Heijmans | Rubrieken: 3 Kafka | 5 Hoe kom je de maand door met weinig geld | 5 De Ombudsman | 9 Werken met DWI |14 Ramsj | 24 Jacques Peeters | 25 Betoog van Maurits Groen van Milieu en Communicatie over klimaat | 27 Klerenzooi / Koopwijzer

foto voorpagina: John Melskens, model: Sophie Roos

$

 !

" # !
"
!#! 



 

 ### %
 

 #
!

2 ac t ueel

september

20 0 9

■ Oudere werknemer is bij de overheid niet welkom Met veel moeite wist Wouter Bos genoeg partijleden te overtuigen van de noodzaak om de AOWleeftijd naar 67 jaar te verhogen. Hij moest wel van coalitiegenoot Donner (CDA). Des te harder moet het nieuws bij de PvdA-leider zijn aangekomen dat zelfs het Rijk niet op 50-plussers zit te wachten. Ook de overheid bezondigt zich aan leeftijdsdiscriminatie, zo blijkt uit meldingen die de PvdA zelf heeft mogen ontvangen. UWVwoordvoerder Frank Bartelds bevestigt: ,,Het is bekend dat werkgevers doorgaans niet zo tuk zijn op oudere werknemers. De overheid vormt daarop geen uitzondering. Afgelopen jaar zijn er over alle sectoren zo'n 800.000 vacatures vervuld. Slechts 2 procent van die banen ging naar 55-plussers.'' Een verklaring voor de leeftijdsdiscriminatie bij de overheid, die toch het goede voorbeeld zou moeten geven, heeft Bartelds niet: ,,Misschien is de overheid al vergrijsd. Er zijn wel speciale adviseurs benoemd om

werkzoekenden tussen de 45 en 50 extra te begeleiden. Dat heeft wel iets winst opgeleverd.'' ■ Maar Amsterdam heeft al veel oudjes in dienst Wethouder Marijke Vos, verantwoordelijk voor het personeelsbeleid van de gemeente, bestrijdt dat Amsterdam zich aan leeftijdsdiscriminatie schuldig maakt: ,,Integendeel, wij voeren juist een actief beleid om ouderen aan het werk te houden, bijvoorbeeld door omscholing en begeleiding. Ook schakelen we regelmatig een uitzendbureau voor 55-plussers in.'' Vos lijkt de cijfers aan haar kant te hebben. In 2007 telde het gemeenteapparaat 8.073 werknemers van 45 jaar en ouder, oftewel 50,7 procent van het totale ambtenarenleger. In 2008 liep dat percentage op tot 52,8 procent (8.303 45-plussers). Je zou eerder van vergrijzing kunnen spreken. Maar deze cijfers zeggen nog niets over het aannamebeleid. PvdA-gemeenteraadslid Daniel Sajet peinst: ,,Leeftijdsdiscriminatie komt overal voor. Zou het bij de gemeente echt anders zijn? En wat doe je eraan?'' Sajet kan zich er wel kwaad over maken. ,,Zeker in het licht van de verhoging van AOWleeftijd is het natuurlijk schandalig

dat oudere sollicitanten bijna geen kans maken op het vinden van een baan.'' Wethouder Vos erkent: ,,Zeker met de crisis is het dringen op de arbeidsmarkt. Als gemeente willen we iedereen een eerlijke kans geven, ook vrouwen, migranten en jongeren. De gemeente wil een afspiegeling van de samenleving zijn. De concurrentie is dus groot.'' ■ Alleenstaande moeder kind van de rekening Vooral alleenstaande moeders doen vaak een beroep op noodfondsen. Ze hebben relatief vaak te maken met problematische schulden. Dit blijkt uit het rapport Het kind van de rekening van onderzoeks- en adviesbureau Kwiz. Alleenstaande moeders hebben specifieke problemen, die om een eigen benadering vragen. Veel vrouwen verkeren in een financiële, emotionele en sociale afhankelijkheid van hun (gewezen) partner, of hebben daar lang onder geleden. Soms is sprake van fysiek geweld. Veel van deze vrouwen zijn al tijdens hun relatie in de schulden gekomen en daar alleen mee achtergebleven. Landelijk gaat het om zo’n zevenduizend gezinnen. Cijfers voor Amsterdam zijn niet bekend. Het rapport signaleert knelpunten in de hulpverlening als lange wachttijden en onvoldoende nazorg. In Amsterdam zijn er volgens Bert Strijker van de Blankenberg Stichting, in tegenstelling tot veel andere gemeenten, geen wachttijden. ,,Daarnaast krijgen vrouwen, die voor schuldhulpverlening in aanmerking komen, via de sociale dienst (DWI) een budgetcursus aangeboden, om toekomstige geldproblemen zoveel mogelijk te voorkomen.'' De schrijvers van het rapport vinden dat de politiek meer aandacht moet hebben voor deze kwetsbare groep. ■ Zorgverzekering duur, overstappen kan lonen Een goedkopere ziektekostenver-

zekeraar kan een paar tientjes per jaar uitmaken, zeker nu de maandpremie voor 2010 met gemiddeld zo'n 5 procent stijgt. Bij de meeste verzekeraars komt de basispremie daarmee rond de €95 euro per maand te liggen. Overstappen kan nog, alleen deze maand. Voor de basisverzekering geldt dat verzekeraars acceptatieplicht hebben. Wat je ook onder de leden hebt, een verzekeraar mag je niet weigeren.

Overstappers dienen de termijnen goed in het oog te houden. De huidige verzekering moet vóór 1 januari worden opgezegd, daarna is er tot 1 februari 2010 tijd om een andere verzekeraar te vinden. Handige vergelijkende websites zijn independer.nl en kiesbeter.nl ■ Vooral aanvullende pakketten verschillen Voor medische hulp die niet in het basispakket valt, zijn er aanvullende pakketten, zoals voor tandzorg en fysiotherapie. De variatie is enorm, de premieverschillen navenant. Let wel op, want voor aanvullende pakketten geldt de acceptatieplicht niet. Veel verzekeraars verlangen een uitgebreid medisch onderzoek. De uitkomst daarvan kan een hoge premie opleveren. Er zijn uitzonderingen zoals CZ, met 3,3 miljoen verzekerden een van de grootste van Nederland. CZ accepteert iedereen zonder medisch onderzoek. CZ-woordvoerder Dirk-Jan Westerwoudt: ,,Behalve de duurste tandzorgverzekering. Daarvoor willen we een verklaring dat iemand recentelijk naar de tandarts is geweest. Het komt voor dat iemand

De Europese Commissie (EU) heeft 2010 uitgeroepen tot Jaar van de Bestrijding van Armoede en Sociale Uitsluiting. De EU trekt er 17 miljoen euro voor uit, om ‘een beslissende impuls te geven aan de bestrijding van armoede’. Aangezien in de EU 78 miljoen mensen op de armoedegrens leven, rekent de EU dus iets meer dan 20 cent per arme inwoner. Het armoedejaar moet ‘een stem geven aan degenen die in stilte lijden’. De EU vraagt met name de media een rol te spelen. Verder gaat subsidie naar voorlichting, evenementen en het stimuleren van onderzoek op lokaal niveau. (zie ook: www.mugweb.nl)

jarenlang niet is geweest, zich even verzekert voor een paar tientjes en zich daarna voor duizenden euro's laat behandelen. Vervolgens wordt de verzekering doodleuk weer opgezegd. Dat is niet solidair.” ■ Korting op de premie dankzij DWI of FNV Minima kunnen in bijna alle gemeenten gebruik maken van een collectieve verzekering. In Amsterdam wordt deze verzorgd door de Dienst Werk en Inkomen (DWI), in samenwerking met verzekeraar Agis. Het aanbod geldt niet alleen voor bijstandsgerechtigden. Er geldt wel een inkomensgrens van 110 procent van het sociaal minimum ofwel de bijstandsnorm. Wie tussen de 110 en 130 procent zit, kan een premiekorting krijgen van 10 procent. Amsterdammers die zich bij de collectieve verzekering willen aansluiten, kunnen bellen met 020346.3684. Naast de 'soos-polis' zijn er andere collectieven, vaak georganiseerd door werkgevers of vakbonden. Zo heeft de FNV een alliantie met Menzis. Die levert FNV-leden een maandelijkse korting van ruim zes euro op. ■ Premieknallers voor gezonde minima met lef Wie nooit naar de dokter gaat, kan terecht bij AnderZorg en Zekur, de prijsvechters van Menzis respectievelijk Univé. Met alleen het basispakket plus het maximale vrijwillige eigen risico ben je bij AnderZorg voor €58 per maand klaar. In de strijd om de goedkoopste verzekering wint de Groningse verzekeraar het van Zekur. Deze is vier euro per maand duurder. Met een maximale zorgtoeslag van de Belastingdienst van €57 per maand kan iemand met een laag inkomen dus voor één euro per maand verzekerd zijn. Maar dan mag er niets mis gaan. Een EHBO-bezoekje kan al voldoende zijn om het eigen riscio op te souperen. Een 'casinopolis' is dus geschikt voor gezonde mensen, die de gok willen wagen dat hen niets zal overkomen. Ook dienstverlening is niet het sterkste punt van de 'premieknallers'. Het contact met de klant verloopt zowat geheel via het internet. ■ Remigratieregeling wordt beperkt De remigratieregeling, voor migranten die het in het achter Geert Wilders' blanke top der duinen wel gezien hebben, wordt beperkt tot uitkeringsgerechtigden van de eerste generatie. Hiermee heeft het kabinet in november ingestemd, op voorstel van minister Eberhard van der Laan (PvdA) van Integratie. De remigratieregeling is voor mensen die terug willen naar hun land van herkomst, nadat zij hier in een economisch uitzichtloze situatie zijn beland. Sinds het begin van de regeling in 1985 hebben dertienduizend mensen er gebruik van gemaakt. Remigranten krijgen een uitkering mee voor levensonderhoud en ziektekosten, toegesneden op het prijspeil van het remigratieland en dus lager dan de uitkering in Nederland. Een oprotpremie,

M U G m ag a zine

redactioneel

Foto:Ingrid de Groot

Kraken, nu het nog mag Zolang de Senaat zich nog niet heeft uitgesproken over het kraakverbod, blijft het bezetten van woningen en ander onroerend goed toegestaan. Het aanstaande verbod heeft tot een ware hausse aan kraakacties geleid onder studenten. Op

2 november werden drie studenten-containerwoningen gekraakt aan de Wenckebachstraat te Amsterdam. De woningen stonden al geruime tijd leeg. In het eerste weekeinde van november vonden er in het hele land kraakacties plaats door studenten. Zij wilden hiermee protesteren tegen de enorme woningnood onder studenten. Natuurlijk is het ook nooit verkeerd om een tijd geen huur te hoeven betalen. Wat er gaat gebeuren met het fenomeen kraken, mocht het wetsvoorstel de senaat passeren, niemand die het weet. In de Amsterdamse gemeenteraad gingen stemmen op om het kraken dan maar te gedogen. Strafbaar maken heeft krakers in andere Europese landen er ook nooit van weerhouden de koevoet ter hand te nemen.

zeggen de kritikasters. Een kans op een beter bestaan in het land van herkomst, vinden anderen. Wie niet kan aarden in zijn moederland, mag binnen één jaar weer naar Nederland terugkeren.

■ ...maar geldt nu wel

voor meer immigranten In het wetsvoorstel zit ook een uitbreiding. Voorheen was remigratie met een maandelijkse uitkering alleen voor migranten uit de klassieke migratielanden. De regeling gaat nu gelden voor alle niet-westerse immigranten met een inburgeringsplicht. Hij vervalt echter voor de tweede generatie. De reden is dat immigranten die hier zijn opgegroeid meer binding met Nederland hebben. Verder gaat de leeftijdgrens omhoog van 45 naar 55 jaar. Met de huidige leeftijdsgrens worden mensen te vroeg afgeschreven voor de arbeidsmarkt, vindt het kabinet. Ten slotte veranderen de termijnen. Zo moet iemand acht jaar legaal in Nederland verblijven, nu is dat drie jaar. Ook is een aanvraag pas mogelijk nadat iemand een jaar werkloos is. ■ Drama TNT Post nadert ontknoping Grote spanning bij de werknemers van TNT Post. Is massaontslag onvermijdelijk of is er nog een uitweg mogelijk? Eind november stemden de leden van vier vakbonden tegen een voor-

M U G m ag a zine

stel van het TNT-bestuur om loon in te leveren in ruil voor behoud van werkgelegenheid. Hiermee lijkt het massa-ontslag, dat al sinds maart dreigt, onvermijdelijk. Peter Wiechmann, bestuurder bij AbvaKabo FNV: ,,Onze leden geven met deze uitslag een duidelijk signaal over de richting

KAFKA Mevrouw Snijders ontving in één keer €17.000 van het UWV. Dat is smullen... vooral voor de Belastingdienst. Mevrouw Snijders is gedeeltelijk arbeidsongeschikt en werkt maar een deel van de week. Ze heeft recht op een gedeeltelijke WIA-uitkering. Het UWV betaalt zo'n gedeeltelijke WIA-uitkering in principe via de werkgever. Mevrouw Snijders heeft echter twéé werkgevers en dat past niet in het systeem. Zo kwam het dat de betalingen anderhalf jaar bleven liggen, totdat UWV de achterstallige WIA in één keer uitbetaalde, rechtstreeks aan mevrouw Snijders. Ze schrok zich wild toen ze die €17.000 op haar bankrekening zag en belde direct met het UWV. Zij wil het geld niet omdat ze haar uitkering al via haar werkgevers had ontvangen. UWV had het geld naar die werkgevers moeten overmaken. Ook verzuimde het UWV een specificatie mee te sturen, waaruit blijkt welk deel bestemd is voor welke werkgever. De Ombudsman moest eraan te pas komen. Die vindt het niet netjes dat UWV er na anderhalf jaar achter komt dat er nog een bedrag aan WIA-rechten openstaat en dat UVW het probleem met de nabetaling bij mevrouw Snijders neerlegt. Ook kreeg zij nog een hoge belastingaanslag omdat haar inkomsten na de nabetaling immers veel hoger uitvielen. De Ombudsman vindt dat het UWV het geleden nadeel volledig moet vergoeden.

die wij op moeten gaan. Op basis hiervan bepalen we een cao-inzet waarover we met TNT om tafel gaan." Wiechmann waarschuwt voor optimisme. ,,De onderhandelingen worden loodzwaar. Niet alleen omdat TNT en de bonden nog steeds mijlenver van elkaar af staan. Ook vanwege allerlei niet te tolereren praktijken op de werkvloer.” Momenteel heeft TNT Post 23.000 werknemers. In het meest dramatische scenario verdwijnen er 11.000 banen ■ ...maar de messen blijven voorlopig geslepen ,,Teleurgesteld en verbaasd”, zo luidt de reactie van TNT Post op het afwijzen door de vakbonden van het voorstel om loon in te leveren voor werkgelegenheid. Woordvoerder Ernst Moeksis: ,,TNT Post heeft altijd ingezet op het behoud van werkgelegenheid. We zijn teleurgesteld dat we niet tot een akkoord voor behoud van werk zijn gekomen. In plaats daarvan stellen de vakbonden nu een looneis van 1,5 procent. Dat verbaast ons zeer. We hebben te maken met een dalende postmarkt. Elk jaar krijgt TNT Post 6 procent minder post te verwerken. Dat is de realiteit, die de vakbonden niet willen zien.” De onderhandelingen over een nieuwe cao zijn op 1 december gestart. Het worden lange en moeilijke onderhandelingen, vreest Moeksis. Dat er ontslagen gaan vallen, staat volgens hem als een paal boven water. Het steekt hem dat de AbvaKabo spreekt van ontoelaatbare handelingen op de werkvloer. ,,Een voorspelbare reactie. De bonden willen verdoezelen waar het echt om gaat, de afnemende postmarkt. Zij zoeken naar een middel om de actiebereidheid te verhogen.”

Stille nacht, heilige nacht... en natuurlijk eerst 'wie zoet is krijgt lekkers, wie stout is de roe'. Menig MUGlezer heeft het niet zo op de feestdagen of laat ze gelaten aan zich voorbijgaan. Hoort u bij de kersthaters? Lees dan Wouter Klootwijks column op pagina 26. Ook voedseljournalist Klootwijk, alias Ben de Cocq, heeft het niet op plofkip en krentenbrood. Of baalt u er juist van dat u geen geld heeft voor een copieus kerstmaal? Topkok Ron Blaauw van het gelijknamige restaurant in Ouderkerk aan de Amstel was zo vriendelijk om speciaal voor MUG een budget-vriendelijk kerstmenu te bedenken. Wel zelf de keuken in en natuurlijk eerst naar de markt, de Dirk of de Appie voor goedkope ingrediënten. De prijzen zijn natuurlijk exclusief drank. Voor wie van een slok houdt, heeft MUG ook nuttige tips. Verslaggevers Jos Verdonk en Marcel Schor gingen 'proletarisch borrelen'. Als party crashers togen ze naar vernissages en promoties. Wie zegt dat december duur moet zijn? De redactie wenst u alvast prettige feestdagen. U heeft het verdiend, want zo'n fijn jaar was 2009 niet met een fikse economische crisis in volle gang. Veel minima zullen daar overigens weinig van hebben gemerkt, want voor hen is het al jaren crisis. Voor wie daar nog aan twijfelde, maakte Marcel van Dam met filmer Hans Heijnen de documentaire De onrendabelen (eind november door de VARA uitgezonden). De onrendabelen zijn de door de maatschappij afgeschreven Nederlanders. Ze kosten meer dan ze opbrengen, economische gezien. Terwijl de welvaart in de jaren negentig tot PC Hooft-hoogte steeg, werden de achterblijvers op steeds grotere achterstand gezet. Wie zich niet geschikt wist te maken voor de prestatiemaatschappij werd 'onrendabel'. Van Dam laat zien hoe Nederland tijdens de economische boom asocialer werd. In 1980 leefde 4 procent van de huishoudens onder de armoedegrens, nu is dat 11 procent. ‘We benaderen het neo-liberale Engeland en Amerika’, constateert de voormalige PvdA-coryfee. De onrendabelen is voor snelle internetters nog te zien op www. uitzendinggemist.nl (ook via www.mugweb.nl) Joop Lahaise december

20 0 9 ac t ueel 3

ombudsman

Achter het nieuws

rondkomen

Stadspas dreigt abonnement bibliotheek te schrappen Gemeentelijk ombudsman Ulco van de Pol behandelt klachten van burgers Stel, u bent rolstoelgebruiker en u wilt een dagje naar de stad om inkopen voor de feestdagen te doen. Met de metro bent u in een ommezien in het centrum. Eenmaal bij het metrostation aangekomen blijkt dat u uw plannen voor die dag noodgedwongen moet wijzigen. De lift is defect en niemand kan u helpen. Helaas is dit geen incident. Op diverse metrostations zijn de liften of roltrappen regelmatig langere tijd defect of vertonen achterstallig onderhoud. Waar kunt u in zo’n geval uw beklag doen? Moet u bij de gemeente aankloppen, bij het GVB of misschien wel bij de NS, wanneer vanaf het station ook treinen vertrekken? En wie lost die klacht op? Onlangs publiceerde ik een rapport over de behandeling van klachten over het openbaar vervoer in Amsterdam. Uit het onderzoek bleek dat zowel bij de burger, de betrokken instanties als de politiek, veel onduidelijkheid bestaat over de verantwoordelijkheid voor de afhandeling van klachten. Op zich niet vreemd wanneer je kijkt naar het aantal betrokken partijen. Naast het GVB spelen ook de Stadsregio, de gemeente, de stadsdelen en de producent van de ov-chipkaart een rol bij de uitvoering van het openbaar vervoer. De meeste klachten worden in Amsterdam door het GVB ontvangen en afgehandeld, ook wanneer ze eigenlijk bij de gemeente of de Stadsregio thuishoren. Daardoor worden burgers ook niet naar mij verwezen. Sinds de verzelfstandiging van het GVB kan ik immers geen klachten over dit bedrijf meer onderzoeken. Dat neemt niet weg dat men met klachten waarbij de gemeente of de Stadsregio is betrokken wel degelijk bij mij terecht kan. Momenteel kunnen klagers die niet tevreden zijn de Geschillencommissie Openbaar Vervoer inschakelen. Ik heb echter mijn twijfels over de effectiviteit en laagdrempeligheid van deze instantie, temeer omdat het onderzoek niet altijd gratis is. Ik pleit dan ook voor één loket waar alle klachten over openbaar vervoer kunnen worden ingediend. Dit moet er ook voor zorgen dat ze op de juiste plek terechtkomen. www.gemeentelijkeombudsman.nl M U G m ag a zine

Michiel Wetzer Raken de Stadspas-houders hun gratis abonnement op de Openbare Bibliotheek kwijt? Directeur Hans van Velzen van de OBA zal zich er niet zomaar bij neerleggen.

V

oor het gemeentelijk Bureau Stadspas betekenen de gemeentelijke bezuinigingen een ‘versobering’ in het budget van twee ton. Het voorstel is om het gratis abonnement op de bibliotheek uit het Stadspas-aanbod te schrappen. Zo’n twintigduizend minima maken daarvan per jaar gebruik. ,,Heel vervelend”, vindt directeur Hans van Velzen van de Openbare Bibliotheek. ,,Er wordt veel gebruik van gemaakt. Bovendien sluit het mooi aan bij de Per jaar maken twintigduizend Stadspasleden gebruik van het gratis abonnement van de Openbare Bibliotheek. Wat vinden zij van de bezuinigingen? Abdel is dankzij de Stadspas al jaren lid van de biliotheek. ,,Maar ik gebruik mijn lidmaatschap niet veel. Tenminste niet om boeken te lenen. Ik kom ook niet heel vaak in de bibliotheek, misschien eens in de twee weken ofzo. En ik leen alleen maar cd’s, geen boeken. Kijk, ik heb er nu ook een paar bij me. Ja, natuurlijk maak ik daar thuis een kopie van. Dat kan dan straks niet meer. Maar ik kan mijn muziek ook van het internet halen. Wat kost zo’n lidmaatschap eigenlijk? Vijfentwintig euro per jaar? Och, dat kan ik vast wel missen. Maar ik kan me wel voorstellen dat het voor anderen heel vervelend is, zeker als je weinig geld én kinderen hebt. Beloftes uit de politiek? Daar weet ik niets van. Maar het verbaast me niets dat die niet worden nagekomen; daarom volg ik de politiek juist niet.” Marlies is net weer lid geworden van de bibliotheek, dankzij de Stadspas. ,,Tot nu toe heb ik van mijn nieuwe abonnement niet veel gebruik gemaakt. Het vervoer naar de bibliotheek op het Oosterdokseiland is niet praktisch: ik moet met de tram naar het CS en dan nog een flink stuk lopen. De Opstapper komt ook niet altijd opdagen. Vroeger kwam ik heel vaak bij de bibliotheek, ook om dingen op te zoeken voor mijn werk. Maar

doelstellingen van de gemeente wat betreft armoedebestrijding: het geeft de minima toegang tot culturele voorzieningen. En wat is er nu laagdrempeliger dan de bibliotheek?” Het probleem is ontstaan bij de groep gebruikers van vijfenzestig jaar en ouder, legt Van Velzen uit. ,,Ook zij krijgen de Stadspas. Maar oorspronkelijk was de pas uitsluitend bedoeld voor mensen met een uitkering. En vijfenzestigplussers hebben ook vaak een aanvullend pensioen. De politieke vraag is of daarmee de Stadspas zijn doel voorbijschiet. Voor de rest van de doelgroep is het verhaal helder. Mensen onder de vijfenzestig met een Stadspas hébben een uitkering.Op drie december ga ik inspreken bij de gemeenteraad, met name om het lidmaatschap voor deze groep minima te behouden. Verder wil ik voorstellen om een gereduceerd tarief voor vijfenzestigplussers met Stadspas in te voeren.” De dreiging hing al een tijdje in de lucht. Dankzij een motie van de PvdA- en GroenLinks-

raadsfracties zou de bezuiniging echter geen effect hebben voor de gebruikers van de Stadspas. Er zou moeten worden bezuinigd door minder externe adviseurs aan te trekken en efficiënter te werken. ,,Voorlopig is er nog niets aan dat idee veranderd”, zegt Rudy Lion Sjin Tjoe, de woordvoerder van wethouder Ossel van Werk en Inkomen. ,,De definitieve begroting wordt pas deze maand door de gemeenteraad vastgesteld.” Maar laat de gemeente dan het idee varen dat de oorspronkelijke bezuinigingen geen effect hebben voor de cliënten van de Stadspas? Dat werd immers in juli beloofd. Lion Sjin Tsoe zwijgt. ,,Een hele slechte zaak”, vindt Piet van der Lende, woordvoerder van de Bijstandsbond. ,,In Nederland loopt een miljoen analfabeten rond. Iedereen moet toegang hebben tot leren en lezen; faciliteiten daarvoor moeten juist worden gestimuleerd voor alle bevolkingsgroepen. En nu moeten we gaan korten op voorzieningen die dat kunnen bieden? Het is een schande!”

'De bibliotheek is een omgeving die enorm inspirerend werkt'

Het terras van de OBA op het Oosterdokseiland. Foto: John Melskens

toen was de hoofdbibliotheek nog op de Prinsengracht, daar liep ik zo naartoe. Nu kom ik er vooral om boeken te lenen. En om dure tijdschriften te lezen die ik zelf niet kan betalen. Dat de bibliotheek uit het Stadspasbestand wordt geschrapt, vind ik een hele slechte zaak. Mensen kunnen nu van alles opzoeken op internet, maar niet iedereen heeft dat thuis. Bovendien is de bibliotheek een omgeving die enorm stimuleert om dingen op te zoeken, te lezen en te leren. Ik vind dan ook dat de bibliotheek zéér toegankelijk moet zijn - voor iedereen. Wat kost het eigenlijk op jaarbasis? Ik ben bijna vijfenzestig. Kost het dan vijftien euro? Och... dat is nog wel te doen. Hoewel: elk tientje telt tegenwoordig...”

,,Tja, het moet uit de lengte of uit de breedte komen”, zegt Els over de dreigende bezuiniging op de Stadspas. ,,Ik zou het wel heel jammer vinden als het lidmaatschap op de bibliotheek uit het Stadspasaanbod wordt geschrapt. Maar ik denk wel dat ik lid blijf. Ik ben namelijk al decennia lid van de bibliotheek en eigenlijk kan ik me niet herinneren dat ik ooit niet lid ben geweest. Toen ik nog gewoon werkte, had ik als vanzelfsprekend een betaald lidmaatschap. Ik lees dan ook graag en veel. Bovendien kom ik graag in de bibliotheek. Ik vind het heerlijk om door alle boeken te snuffelen en trek er makkelijk een paar uur voor uit om voor mezelf een paar goede boeken uit te kiezen."

Lezers vertellen hoe zij de maand doorkomen met weinig geld. Maxinne Baltus (57) is parttime administratief medewerkster en oma van vier kleinkinderen. Maxinne: ,,Ik ben geboren in Suriname. Ik woon al 37 jaar in de Pijp. Helaas heb ik al vele Nederlanders en medelanders zien vertrekken. Klagen over hoe ze de buurt hebben zien veranderen. Maar je moet er zelf wat van maken, ik zeg altijd ‘Ik ben een wereldburger’ ik pas me overal aan. Na mijn werk ga ik nog even snel mijn boodschappen halen op De Albert Cuypmarkt. De markt is goedkoper, zeker als je aan het einde van de dag komt. Sinds de kinderen de deur uit zijn heb ik niet zoveel boodschappen meer nodig. Ik was toen gewend voorraden het huis in te slepen, altijd bang dat mijn kinderen te kort zouden hebben. Als je het goed bekijkt, zijn al die voorraden liggend geld. Ik had 5 flessen zonnebloemolie in de kast staan. Tja... wat moet je ermee als je alleen woont? Mijn salaris is €993. Als alle vaste lasten zijn betaald, hou ik €290 over. Ik doe mee met een eeuwenoude Surinaamse spaarmethode die ‘Kasgeld’ heet. Bijvoorbeeld, twaalf personen leggen elke maand €75 euro in een pot, bij de kasgeldbeheerder. Door duidelijke afspraken krijgt één persoon per maand de hele pot (€900). Na twaalf maanden is iedereen aan de beurt geweest. Ik vraag de pot altijd in december. Van dat geld kan ik kerstinkopen doen. En de uitverkoop begint in januari. Meestal gaat mijn dochter mee, zogenaamd om mij te helpen leuke kleding uit te kiezen, maar als ik niet oppas gaat zij naar huis met een tas vol kleding. Het hele jaar door verzamel ik kleine cadeautjes. Van het Kruidvat, de Action of de Wibra. Ik kom nooit met lege handen op visite. Ik heb nog een tijd bij een sportschool gezeten (€45) dat werd mij toch te duur. Nu loop ik heel veel, van de Pijp naar Plein 40/45 of ik maak een grachtenwandeling. ‘s Zomers bezoek ik de gratis concerten in het Vondelpark, Oosterpark en het Kwakoe festival. Amsterdam, ik ben er niet geboren, maar ik voel me er wel getogen.’’ Lea Nortan december

20 0 9 ac t ueel 5

Liever echt gesprek

wijkaanpak

Teksten: Jos Verdonk, Michiel Wetzer, Marcel Schor

Huurdersvereniging Amsterdam: corporaties zijn allesbehalve arm Buiten in gesprek met de buurt. Foto: Edwin van Eis

Buurtgesprekken tegen uitsluiting Albert Heijn let niet alleen op de kleintjes maar ook op de buurt, althans in Slotervaart. In de personeelskantine van de AH-vestiging aan het August Allebéplein gingen begin november de stadsdeelwethouder, de wijkagent, de welzijnswerker en het supermarktpersoneel met elkaar in gesprek. Onderwerp: hoe ga je 'het gesprek' met de buurt aan? Wat leeft er en hoe kom je daarachter? Per e-mail, gsm of toch liever in een persoonlijk gesprek? Begin november werd de Nationale Week van de Dialoog gehouden. In 45 gemeenten gingen 12.000 mensen aan 1.250 tafels met elkaar in gesprek. De Dialoog begon in 2002 in Rotterdam, als reactie op de aanslagen in New York en Washington. Aan de gesprekstafels discussieerden mensen uit alle bevolkingsgroepen over onderwerpen die ze bezighouden. Ook in Amsterdam waren tientallen gesprekstafels. Bij Albert Heijn op het August Allebéplein zaten tien mensen aan tafel. Ineke Ketelaar (PvdA) is in Slotervaart stadsdeelwethouder Stedelijke Vernieuwing. Zij gelooft in het gesprek van persoon tot persoon: ,,In de Staalmanbuurt hebben onderzoekers van deur-tot-deur naar de mening van bewoners over de buurt gevraagd. Voor elk gesprek was 45 minuten uitgetrokken. Het werkte, mensen gingen praten.” Ook wijkagent Rob Reuter kiest voor de persoonlijke benadering: ,,Het zou mooi zijn als ik de e-mailadressen van alle buurtbewoners heb en zij

van mij. Met één druk op de knop kan ik dan met iedereen communiceren. Maar dat haalt het niet bij een persoonlijk gesprek. Om echt te weten wat er in een buurt leeft, moet je praatjes met bewoners maken en dat blijven doen. Iemand die bijvoorbeeld een verkeersovertreding begaat, heeft er meer aan dat je hem er ter plekke op wijst, dan dat hij na zes weken een acceptgiro in de bus krijgt.” AH-medewerkster Ikram vindt persoonlijk contact ook erg belangrijk: ,,Internet gebruik ik alleen voor school. Als ik met mijn vriendinnen wil praten, spreken we altijd ergens af.” Welzijnswerker Lahcen Farah is het daar mee eens: ,,Als wij een buurtbijeenkomst houden en we nodigen vijftig mensen uit, dan komen er drie tot vier opdagen. We gaan daarom langs de huizen en nodigen buurtbewoners persoonlijk uit, desnoods met een tolk erbij.” Rob Reuter vult aan: ,,Het is belangrijk om langs de deur te gaan. Het risico bestaat anders dat mensen uitgesloten worden. Veel allochtonen en senioren in Slotervaart beheersen de taal niet voldoende of hebben geen internet.” Supermarktmanager Sebastian de Vos ziet veel ouderen in zijn winkel die om een praatje verlegen zitten. ,,Het is voor sommige senioren het enige contact dat ze op een dag hebben.” Reuter beaamt dat: ,,We moeten oppassen dat ouderen niet vereenzamen. Internet is naar mijn idee geen geschikt communicatiemiddel. Het is onpersoonlijk. Het is van belang dat we nog meer in sociale activiteiten investeren.”

Praten over de buurt. Foto: Daphne van Horn 6 ach t er g ro nd

december

20 0 9

Frans Ligtvoet is voorzitter van de Huurdersvereniging Amsterdam. Foto: Michel Hobbij

Huurdersvereniging Amsterdam komt onverminderd op voor de belangen van alle huurders, ook voor die van de 'scheefwoners'. Wat de HA betreft, worden de corporaties weer verenigingen.

E

en betaalbare huurwoning van goede kwaliteit voor iedereen, blijft het streven van de jubilerende Huurdersvereniging Amsterdam (HA). ,,De afgelopen tien jaar is er weinig veranderd. Sociale huurwoningen zijn nog even schaars. We hebben dus genoeg te doen”, stelt HA-voorzitter Frans Ligtvoet. De Huurdersvereniging vierde in september haar tienjarig bestaan maar de kiem ervan werd al in de jaren zeventig gelegd, tijdens de eerste stadsvernieuwing. Actieve bewoners voerden actie voor goede, betaalbare woningen. Om kennis uit te wisselen en krachten te bundelen werd het Overleg en Bundeling Acties Stadsvernieuwing opgericht. De nieuwe organisatie schoolde en informeerde bewonersgroepen bij groot onderhoud en renovatieplannen. De HA werd in 1999 opgericht, als samenvoeging van huurdersorganisaties. Bijna alle huurdersgroepen van corporaties en particuliere verhuurders zijn aangesloten, maar ook speciale huurdersgroepen zoals ouderenorganisaties. Hoofddoel is het opkomen voor de belangen van Amsterdamse huurders. Speerpunt is het vergroten van de slaagkans van woningzoekenden. Ligtvoet: ,,Het knelpunt is een te-

kort aan woningen voor jongeren, grote gezinnen en ouderen.” De HA is een vaste overlegpartner van de gemeente en speelt een actieve rol bij de wijkaanpak (sloop en vernieuwing), waarin ook wijksteunpunten en huurteams een belangrijke rol spelen. Op initiatief van de vereniging zijn door de hele stad Wijksteunpunten Wonen opgericht, waar huurders gratis informatie en advies kunnen krijgen. Over huurbescherming en behoud van sociale woningbouw is bijna dagelijks wel iets te doen. Dit najaar waarschuwde Aedes, de koepelvereniging van woningcorporaties, dat het einde van de sociale huur in zicht komt als de woningmarkt niet snel drastisch wordt hervormd. Sociale huurwoningen zijn voor de verhuurder onbetaalbaar geworden. Ligtvoet is niet onder de indruk: ,,Laat die corporaties eens beginnen om de salarissen van hun bestuurders aan te pakken. Verder moeten ze naar de bedrijfskosten kijken. Die fusies kosten veel geld. Ik heb er alle vertrouwen in dat Den Haag de sociale huisvesting overeind laat.” De alarmerende woorden van Aedes volgden op de verliezen die de corporaties vorig jaar leden. Ook Stadgenoot, Rochdale en De Key lieten een flinke veer. Ligtvoet: ,,Dat gaat grotendeels om een boekhoudkundige afwaardering. Het is niet zo dat de corporaties bijvoorbeeld dertig of veertig miljoen minder inkomsten hebben. Als de crisis achter de rug is, zal er niets aan de hand blijken te zijn. De afwaardering wordt namelijk gecompenseerd door extra inkomsten bij de verkoop van huizen die straks weer in waarde zullen zijn gestegen.” Het liefst ziet Ligtvoet dat corporaties terug gaan naar hun oorsprong: van en voor huurders, als

'woningbouwvereniging'. ,,Corporaties moeten zich minder met commerciële activiteiten bezighouden en meer met sociale huisvesting. Huurders moeten meer zeggenschap krijgen. Het is daarom van groot belang dat huurders zich nog beter organiseren.” Als het moet, knokt de HA voor haar achterban. In 2004 kwam de vereniging in actie tegen de huurliberalisatieplannen van toenmalig minister Dekker (VVD). Met vijfendertigduizend ondertekende oproepen met de kreet ‘stop de huurontploffing’ toog de HA naar het binnenhof. Ligtvoet: ,,De bewering dat de huren in Amsterdam te laag zijn, is onjuist. De prijs per vierkante meter is vergelijkbaar met elders in het land. De lage huurprijs van sociale huurwoningen in Amsterdam komt doordat het overgrote deel uit kleine woningen bestaat.” Op de jubilieumbijeenkomst van de vereniging benadrukte minister Van der Laan van Wonen (PvdA) dat hij ‘zeer zeker niet meedoet aan liberalisering van de huurprijzen.’ Van der Laan laat wel onderzoeken of 'scheefwoners' meer kunnen gaan betalen. De HA moet ook daar niets van hebben: Ligtvoet: ,,Het gaat slechts om 5 procent van de bewoners van sociale woningbouw.” De HA heeft nog zat wensen. ,,Er moet veel meer sociale woningbouw in Amsterdam komen. De ringweg moet opschuiven richting tweede Coentunnel en Westrandweg, waardoor meer gebouwd kan worden. Almere-satellietstad biedt ook mogelijkheden.” Verder zou de HA graag aanschuiven bij de zogenaamde ‘ambtswoninggesprekken’, waar bestuurders over wonen en volkshuisvesting praten. meer informatie: www. huurdersvereniging-amsterdam.nl M U G m ag a zine

Sloop biedt creatieveling kans Probleemwijk zet creatieve ondernemer in tegen verloedering

'Bewust gekozen voor de tweede etage, met minder kans op inbraak'. Foto: Rob Wetzer

Verhuur leegstaande sloopwoningen tijdelijk aan jonge creatieve ondernemers en je stopt de verloedering. In de Utrechtse wijk Kanaleneiland blijkt dat een succesvolle aanpak.

I

n Utrecht ligt, als een ‘echt eiland’ tussen het AmsterdamRijnkanaal en het Merwedekanaal, het Kanaleneiland. Het ziet er troosteloos uit. De portiekflats liggen er groezelig bij, grauwe verf bladdert van de gebouwen. Hier en daar is een raam gebroken. De woningen zijn niet gewild, wat voor een deel is toe te schrijven aan het gebrek aan goede isolatie en centrale verwarming. De groenstroken, ooit de trots van de wijk, liggen er rommelig bij. Op de hoek kijken een paar jongens chagrijnig onder hun grote capuchons vandaan. Dit is duidelijk een sloopwijk, een Vogelaarwijk in optima forma. Kanaleneiland is vervallen tot het afvalputje van Utrecht. De wijk is synoniem voor werkloosheid, armoede en criminaliteit. De woningvoorraad bestaat voor ruim tweederde (68 procent) uit sociale huurwoningen, waarin vooral gezinnen van Marokkaanse en Turkse afkomst wonen. Ruim driekwart van de 15.000 bewoners is van niet-Nederlandse afkomst. M U G m ag a zine

Ook wonen er verhoudingsgewijs veel jongeren in de wijk (28 procent). De inkomens zijn laag, er wonen veel druggebruikers en de doorsnee gezondheid is er slecht. De gemeente schat het gemiddeld jaarinkomen van de Kanaaleilanders op €16.800. In 2007 gaven de bewoners hun eigen wijk het rapportcijfer 4,7. De grootste oorzaken van overlast waren jeugd, criminaliteit en drugs. Oud-minister Vogelaar had alle reden om Kanaleneiland in haar lijst met aandachtswijken op te nemen. In 2008 werd voor het Kanalen-eiland het ‘Wijkactieplan Kanaleneiland Leert!’ opgesteld. Hiervoor sloegen de gemeente Utrecht en corporaties Mitros, Portaal en Bo-ex de handen ineen. Een onderdeel van de plannen is het project ‘Eiland 8’. Corporaties verhuren leegstaande woningen in sloopflats aan jonge, creatieve ondernemers. Op die manier zou de wijk een nieuwe impuls moeten krijgen. Het project behelst acht flatgebouwen in de wijk, waarin vierhonderdvijftig woningen vrijkomen. Het is allemaal maar tijdelijk. De sloop van de flats is voor 2012 gepland en de verwachting is dat tot die tijd de wijk langzaam leegloopt. Dat stimuleert verloedering. Tijdelijke verhuur kan dat tegengaan. ,,Ik kon kiezen”, zegt Rob Wetzer, fotograaf en een van de deelnemers aan ‘Eiland 8’. Samen met vijf andere fotografen huurt hij een woning in een portiekflat op het Kanaleneiland. Als bedrijfs-

ruimte. ,,Er was plek op de begane grond of op de tweede etage. Het blijft natuurlijk wel Kanaleneiland en bovendien weet iedereen dat er zich hier jonge ondernemers vestigen. Die nemen allemaal apparatuur mee. Dus heel bewust hebben wij gekozen voor een ruimte op de tweede etage. Daar breek je toch wat minder makkelijk in dan op de begane grond en bovendien heb je vanaf de straat niet direct zicht op wat er te halen valt.” ,,Jonge ondernemers moeten de kans krijgen om te starten”, legt Joost Maas, woordvoerder van corporatie Portaal, uit. ,,Die krijgen ze in Eiland 8.” Hij zegt dat de gemeente bewust zoekt naar startende ondernemers in de creatieve sector. De gemeente stelt als eis aan de nieuwe bewoners dat ze ‘iets aan de wijk bijdragen’. ,,Het is de bedoeling dat het een soort broedplaats wordt”, zegt Maas. ,,Daarmee stimuleren ze niet alleen elkaar maar kunnen bovendien een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van de buurt. We zijn nog niet zo lang bezig, dus ik kan zo gauw geen hele concrete voorbeelden noemen, maar we merken wel dat langzamerhand het initiatief begint te lopen. Wat veel scheelt, is dat er in de buurt al wel een grote sociale cohesie is.” Fotograaf Rob Wetzer zegt dat in ieder geval in zijn beroepsomgeving veel interesse is voor betaalbare ruimte. Dat de omgeving minder chique is, maakt hem niet zoveel uit. ,,Relletjes zoals die waarover je in de kranten hebt kunnen lezen, zien we hier niet

meer. Maar wel staan daar op die straathoek vaak hangjongeren verveeld gedrag te vertonen. Er is ook verder niets anders voor ze te doen. Zelf ben ik nog jong; ik laat me niet zo snel intimideren. Ik zit er niet mee om hier mijn klanten te ontvangen. Het is ook maar tijdelijk. Uiteindelijk worden deze flats gesloopt.” Of de boel tot die tijd bewoonbaar blijft, ligt volgens Rob aan de corporatie. ,,Mitros, de corporatie die dit beheert, heeft een spilfunctie. Succes staat of valt met hun rol. Los van het plaatsingsbeleid dat ze hanteren (de corporatie bepaalt wie wel en wie niet als tijdelijke huurder in 'Eiland 8' wordt geaccepteerd, red.) heeft de corporatie ook een netwerkfunctie. Ze kunnen bijvoorbeeld voorlichtingsavonden organiseren, of borrels. Op die manier kunnen de nieuwe bewoners elkaar leren kennen en wordt de sociale samenhang in de wijk versterkt. Een aantal van de nieuwe creatievelingen heeft al opdrachten aan elkaar doorgespeeld.” Rob ziet nog veel potentie in de wijk. ,,Het is een armoedige omgeving, dat klopt. Maar ondanks die armoede, misschien zelfs wel juist daardoor, bestaan hier nog sociale structuren. Bovendien is er in de wijk nog veel groen en speelruimte; waar zie je dat nog in een grote stad? En natuurlijk is het goedkoop wonen. Ik kan me voorstellen dat ook veel jonge gezinnen hier nog jarenlang met veel plezier kunnen wonen.”

Kort Rumah Kami geopend Het ontmoetingscentrum voor vrouwen Rumah Kami is 12 november feestelijk geopend door Jan Hoek, portefeuillehouder Zorg en Welzijn van stadsdeel Zeeburg. Vrouwen uit de Indische Buurt kunnen voortaan bij Rumah Kami terecht voor advies, scholing en zinvolle vrijetijdsbesteding. Welzijnsaanbieder Civic is verantwoordelijk voor het beheer en de programmering van dit nieuwe ontmoetingscentrum. Het openingsprogramma bestond onder andere uit een markt met producten gemaakt door de bewoners van Zeeburg en rondetafelgesprekken over het toekomstperspectief van vrouwen. Buurtdiensten op maat Het Amsterdamse college van B&W gaat akkoord met een projectsubsidie voor ‘Buurtdiensten’, een nieuwe combinatie van welzijnswerk en hulp bij het huishouden. Amsterdammers die hulp willen bij het doen van boodschappen, schoonmaken of huishoudelijke klusjes kunnen een beroep doen op deze regeling. De gemeente wil hiermee ondersteuning op maat bieden, participatie bevorderen en voorkomen dat mensen in een isolement raken. In 2010 en 2011 trekt Amsterdam voor dit plan elk jaar € 530.000 uit. Vrijwilligers in Bos en Lommer Het aantal mensen dat in Bos en Lommer vrijwilligerswerk doet is gestegen van 34 procent in 2006 naar 37 procent in 2008. Dit blijkt uit het onlangs verschenen rapport Staat Van De Stad. Hiermee gaat Bos en Lommer tegen de Amsterdamse trend in. In heel Amsterdam is het aantal mensen dat vrijwilligerswerk verricht juist afgenomen. Van alle Amsterdammers zet 34 procent zich vrijwillig in voor bijvoorbeeld verenigingswerk. Digitaal bewonerspannel Stadsdeel Noord heeft een digitaal bewonerspanel geopend. Bewoners van AmsterdamNoord kunnen zich hiervoor sinds eind oktober aanmelden. Het stadsdeel zal de panelleden viermaal per jaar vragen hun mening te geven over actuele onderwerpen. Op deze manier wil het stadsdeel sneller en efficiënter de meningen van de bewoners in kaart brengen en bewoners laten meedenken over verbeteringen in Amsterdam-Noord. december

20 0 9 ach t er g ro n d 7

Wajong-er moet vaker aan de baan

GL A DI AT OR

Martin Brandwagt Voor jongeren die arbeidsongeschikt raken of gehandicapt zijn, verandert per 1 januari de regeling. De Wajong blijft maar de keuring gaat voortaan in twee delen.

mensen vragen mij wel eens of ik mij schaam omdat ik al zolang een uitkering heb.....

D

e Wet Arbeidsongeschiktheidsvoorziening voor Jonggehandicapten (Wajong) wordt gezien als het nieuwe WAO-probleem. Terwijl het aantal WAO-ers met sprongen omlaag gaat door de invoering van de WIA (Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen), stijgt het aantal Wajongers met tienduizend per jaar. Eind 2005 waren er 147.000 Wajong-ers. Twee jaar later was dit aantal al opgelopen tot 167.000. In september 2009 stond de teller op 188.000. Voor een deel was deze stijging te wijten aan de invoering van de Wet Werk en Bijstand in 2004. Veel bijstandsgerechtigden bleken in hun jeugd een aandoening te hebben opgelopen en zaten dus in de verkeerde regeling. Zij werden alsnog tot Wajong-er gepromoveerd. De wet spreekt uitdrukkelijk van 'jonggehandicapte' en niet van 'jonge gehandicapte'. Iemand kan op zijn zestigste nog in de Wajong belanden. De regering kondigde in 2008 een wetsvoorstel aan om de toeloop naar de Wajong af te remmen. Jongeren onder de 27 jaar zouden in het

Wajongers zijn gemotiveerde werknemers. Foto: Ingrid de Groot

voorstel van minister Donner tot maar 70 procent van het minimumloon worden aangevuld. In reactie op kritiek vanuit de vakbonden en de Wajong-ers paste de regering de plannen aan. De Tweede Kamer stemde met de nieuwe regeling in. In de nieuwe Wajong krijgen jonggehandicapten meer steun bij het vinden van werk. Wie nog wel kansen heeft op de arbeidsmarkt (volgens Donner 70 procent van de instroom) komt in de nieuwe Werkregeling Jonggehandicapten. De Werkregeling stelt dat de jongere die kan werken, dat ook doet, parttime maar met een aanvulling op het inkomen. Uitvoerende instantie van de Wajong is UWV (Uitvoeringsinstituut

Werknemersverzekeringen). Om werkgevers over de brug te krijgen om jongeren met een handicap aan te nemen, opende UWV in november speciale Werkmarkten om de partijen bij elkaar te brengen. De eerste resultaten zijn bemoedigend, vindt André van Amsterdam, programmamanager Wajong. Volgens hem zijn Wajong-ers goede, gemotiveerde arbeidskrachten waar bedrijven en instellingen veel aan kunnen hebben. ,,We piekeren ons suf hoe we voor die jongeren een plek op de arbeidsmarkt kunnen creëren. Aan de jongeren ligt het niet, die zijn gemotiveerd. Je moet ze eerder afremmen dan stimuleren. Het feit dat ze een baan hebben, met collega's en sociale

contacten heeft een enorme impact op ze. En ze zijn niet vaker ziek dan andere werknemers, dat blijkt uit al onze onderzoeken.” De belangrijkste concrete verandering is dat de keuring voor de Wajong voortaan in twee fasen gaat. De eerste keuring is vlak voor de achttiende verjaardag en krijgt het stempel 'voorlopig'. De definitieve keuring volgt op 27-jarige leeftijd. De inkomsten uit arbeid worden aangevuld tot 120 procent van het minimumloon. De Wajong blijft ongewijzigd voor de zware gevallen. Wie een aandoening heeft die zo ernstig is dat hij geen enkel perspectief meer heeft op een baan, krijgt net als voorheen 75 procent van het minimumloon.

IJsterk onderuit Peter van Lieshout Welzijnsorganisatie IJsterk is op de fles. Werknemers wachten op hun loon. Stadsdelen beraden zich.

W

gorter

elzijnsorganisatie IJsterk houdt een Amsterdamse traditie in stand: verzelfstandigde welzijnsstichtingen lijken gedoemd failliet te gaan. Teruglopende inkomsten en een falend bestuur brachten IJsterk in de problemen en veroorzaakten een hoop onrust onder de met ontslag bedreigde werknemers. De stadsdelen Westerpark en Centrum zitten met de gebakken peren. Gedupeerd zijn de bezoekers en gebruikers van de buurtcentra, speeltuinen en peuterspeelzalen. Overal heerst de bange vrees dat gewaardeerde voorzieningen op het gebied van ontmoeten, ontspannen en ontplooien weg zullen vallen. Er verschenen spandoeken op puien, en de ramen werden be-

8 ach t er g ro n d

december

20 0 9

plakt met woedende affiches. Tot in de Stopera klonk het protestgezang van het huiskoor van buurthuis de Boomsspijker in de Nieuwmarkt. De gedupeerde, naar hun salaris fluitende welzijnswerkers van IJsterk, gesteund door collega's van andere maatschappelijke ondernemingen als Combiwel, Impuls, Dynamo, Swazoom en Welzijn Zuideramstel, beraamden een demonstratieve staking. Buurthuizen, speeltuinen, kinderopvang en wijksteunpunten zouden een middagje lang hun deuren sluiten. Tot op het laatste moment duidelijk werd dat de stadsdelen niet willen snoeien in het beschikbare welzijnsbudget van in totaal acht miljoen euro en de activiteiten van IJsterk door vier nieuwe stichtingen zullen worden voortgezet. Zo valt de sector buurtbeheer Westerpark, voor het overgrote deel bemand door ID-werknemers, voortaan onder de van oorsprong Rotterdamse stichting Dock, die eerder dit jaar alle Noord-Amsterdamse jongerencentra van Kansweb (vroeger Stichting Buurtwerk Noord) overnam. Waar IJsterk overigens al actief was. Die jon-

Woedende reacties bij buurtcentrum de Boomsspijker. Foto: Ingrid de Groot

gerenwerkers treden in dienst bij Dock. Een deel van de ID-ers krijgt een vaste aanstelling, zodat de tienprocentskorting op de loonkostensubsidie achterwege blijft. Vallen ID-werkplekken alsnog weg, dan geldt de vangnetregeling: begeleider Pantar heeft de taak een nieuwe plaats te vinden. Volgens AbvaKabo-bestuurder Ben Hoogendam, zijn ID-ers daarmee de enige IJsterk-werknemers die niet in de gevarenzone zijn beland. Hoogendam: ,,Na elk faillissement is het oude weg maar valt van het nieuwe nog geen spoor te bekennen. Van hoog tot laag heerst onzekerheid. Zeker een kwart van

de arbeidsplaatsen staat op de tocht: vijftig tot zestig (deeltijd-) banen. Een onderzoek naar het hoe en waarom is hard nodig. De relatie overheid/aanbieders en het hele systeen van aanbesteden moet onder de loep worden genomen. Er is in de welzijnssector sprake van keiharde concurrentie en branchevervaging. Daarom organisen we in januari met de ondernemingsraden van de commerciële welzijnsclubs een conferentie over de toekomst van het welzijnswerk.” De geschrokken deelraad van Centrum discussieert in 2010 over de vraag hoe het verder moet met het welzijnswerk in de binnenstad. M U G m ag a zine

werken met dwi

De Dienst Werk en Inkomen (dwi) verstrekt uitkeringen én helpt mensen aan werk, opleiding of dagbesteding. mug noteert elke maand hun ervaringen. Deze maand: Franc (46) doorloopt een ‘heractiveringstraject’.

Voor weinig geld eten in activiteitencentrum Reigersbos, dat door Resto VanHarte in een restaurant is omgetoverd. Foto: Michel Hobbij

Samen eten bestrijdt isolement Toine Graus In een Resto VanHarte kunnen buurtbewoners voor weinig geld een goede en gezonde driegangenmaaltijd krijgen in een sfeervolle omgeving.

H

et idee om mensen bij elkaar te brengen door een gezamenlijke maaltijd is niet nieuw. Buurt-barbecues bestaan al sinds jaar en dag. Maar Resto VanHarte voegt er iets aan toe: 'liefde voor de gast'. Fred Beekers opende in 2005 de eerste vestiging. Hij was ook een van de oprichters van Artsen zonder Grenzen Nederland, werkte jarenlang bij de Verenigde Naties en Unicef en zag veel armoede en ellende in de wereld. Terug in Nederland viel hem een ander soort armoede op, sociale armoede. Hij ontdekte dat een op de tien Nederlanders in een sociaal isolement zit. Dat zijn anderhalf miljoen mensen. Sindsdien werpt hij zich op als ambassadeur voor de eenzamen. De Resto’s VanHarte vormen zijn belangrijkste wapen in de strijd tegen het isolement. In heel Nederland zijn er twintig van die buurtrestaurants. In Amsterdam sinds kort vier: één in Amsterdam - Noord, één in Slotervaart en twee in Zuidoost. In de Bijlmer wordt elke vrijdagavond een VanHarte-maaltijd geserveerd in het activiteitencentrum van Reigersbos en sinds kort ook één op maandag in buurthuis De Bonte Kraai in Kraaiennest. Op een vrijdagavond in november is het activiteitencentrum in Reigersbos omgetoverd in een sfeervol restaurant. Tafeltjes zijn bij M U G m ag a zine

elkaar geschoven zodat er zes grote tafels zijn gevormd. Ze zijn gedekt met witte, linnen tafelkleden. Op elke tafel staat een bloemetje en de kaarsen branden al. Borden, bestek en servetten liggen er onberispelijk bij. Er zijn karaffen met water en aparte glazen voor water en wijn. Steeds meer mensen druppelen binnen, schuiven aan en stellen zich met een handdruk voor aan hun tafelgenoten. Dat werkt prima, iedereen raakt meteen in gesprek. Debby(42) praat met haar buurvrouw Ali. Haar zoon Lionel van negen zit er naar te luisteren. ,,Het is hier altijd mooi verzorgd, absoluut geen gaarkeukensfeer”, zegt Debby. ,,Je schuift aan en je begint te kletsen. Ik woon in de G-buurt. In zo’n flat ben je geïsoleerd van de straat. Met slecht weer blijf je al snel binnen, maar hiervoor ga ik graag de deur uit.” Ondertussen zijn alle tafels bezet. Een kleine zestig mensen zijn er vanavond op uitgegaan om hier te eten. Veel ouderen, moeders met kinderen en voor de Bijlmer opvallend weinig mensen met een kleurtje. Coenraad Bekink, de manager van Resto VanHarte Reigersbos heeft moeite om boven het geroezemoes uit te komen. Hij vraagt applaus voor de medewerkers, de koks Oscar en Hassan en de vrijwilligers die meehelpen in de keuken en met serveren. Ze staan op een rijtje, met felrode Resto VanHarte schorten voor. Oscar, de chefkok kondigt het menu aan: een pittige tomatensoep vooraf, een stamppotje andijvie met merguez-worstjes en bitterkoekjespudding toe. Dan gaat het rap. De soep met brood en kruidenboter staat in no time op tafel en smaakt prima, pittig inderdaad en met verse ingrediënten bereid. Dat proef je. Aan een van de tafels zit een groepje dat elkaar al langer lijkt te

kennen. ,,We zijn lijndansers, hier uit de buurt. Daar kennen we elkaar van. We hebben afgesproken om met z'n allen hier naartoe te gaan voor de gezelligheid”, vertelt Helma Kooijmans (70) ,,Op één stel na zijn we alleenstaanden. Je kookt niet graag alleen voor jezelf. Het eten is altijd prima. We komen elke week. En het is goedkoop, €2,50 met Stadspas of vijf zonder. Een glas wijn kost €1.80, maar ook dan nog is thuis koken duurder.” De andijviestamppot wordt opgediend. Voor sommigen zijn de merguez-worstjes wat al te pittig, maar die komen al snel op het bord van de buurman terecht. Aan een andere tafel zitten vier kinderen met hun moeders Nancy (41) en Thea (43). Ze zijn vriendinnen en voor hen is het Resto VanHarte een uitkomst. ,,Makkelijk, je hoeft niet te koken en het is altijd lekker”, zegt Nancy. ,,En geen afwas”, voegt Thea eraan toe. ,,Het is altijd een verrassing wat er op tafel komt. Je weet het pas als de kok het vertelt. Het kan van alles zijn, Indonesisch, pasta of Hollandse gerechten. Het enige nadeel is dat de kinderen niet altijd alles even lekker vinden.” Met de stamppot hebben ze geen moeite zo te zien. Dat ligt een tikje anders bij Fanny en haar dochter Isabelle van elf. Ze zijn twee van de weinige bezoekers van Surinaamse afkomst. En stamppot is niet echt hun favoriete maaltijd. ,,We zijn uitgenodigd door de kok. Dit is de eerste keer dat we hier komen. Hij is de vader van Isabelle. De soep was lekker maar we hebben pech met de stamppot.'' Waarom er zo weinig Surinaamse Bijlmerbewoners zijn weet Fanny niet. ,,Meestal komen Surinamers pas als er al bekenden zijn. De drempel is voor de meesten te hoog. Bovendien is het koud. Ze zijn beter te porren als het lekker warm weer is. Ik kom zeker terug

en dan neem ik mijn moeder mee. De sfeer is heel gezellig”. Chefkok Oscar Melchior komt er even bijzitten. ,,Ik probeer te koken wat ikzelf zou willen eten, gezond en lekker. Alleen verse ingrediënten, nooit diepvries of blik. Ik probeer ook veel variatie in het eten te brengen. Vorige week heb ik Thais gekookt en daarvoor Italiaans. Met een team van vijf vrijwilligers bereiden we elke week zo’n honderd maaltijden, hier en in Kraaiennest. Eten is een prima bindmiddel. Het wordt steeds drukker hier en in Kraaiennest loopt het ook prima”.

In het eerste kookboek van de Resto's VanHarte staan lekkere recepten gecombineerd met optimistische verhalen uit achterstandswijken. 'Hartverwarmend' is uitgegeven door het Mooiste Contact Fonds, prijs €17,95. Een Resto VanHarte vindt u in  Amsterdam Noord in Buurthuis de Meeuw Motorwal 300 open op woensdag en donderdag  Slotervaart op de Aalbersestraat 248 A open op maandag  Zuidoost in Activiteitencentrum Reigersbos Reigersbos 309 open op vrijdag en in Kraaiennest in buurthuis de Bonte Kraai op maandag Vanaf 17:30 uur bent u welkom. De maaltijden beginnen om 18:00 uur. Reserveren is noodzakelijk, tel 0800 01514 (op werkdagen tot 12.30 uur). Zie ook www.restovanharte.nl

,,Vroeger werd ik als ‘onbemiddelbaar’ gezien, maar dat begrip bestaat nu niet meer. Ook ik moet iets doen. Maar ik heb mijn hele leven al een aandoening aan mijn rug. Bovendien ben ik verslaafd aan harddrugs en word ik behandeld voor mijn depressie. DWI plaatste me eerst op een sociale werkplaats. Ik zat er tussen een stuk of tien ongeïnteresseerde schoolverlaters en de rest was geestelijk gestoord. We moesten pennen op puzzelboekjes plakken. Het moest precies zó en zó worden geplakt. Ik moest er meteen voluit meedraaien. ‘Om me tegemoet te komen’ mocht ik de eerste dag een half uurtje later beginnen, maar de tweede dag werd ik al geacht er om half acht te zijn. Tegen de tijd dat ik thuiskwam, was ik volkomen uitgeput. Na twee dagen ben ik er weggebleven. Toen volgde een gesprek met DWI. Ze boden mij mijn huidige ‘heractiveringscursus’ aan. Dit houdt in dat ik twee dagdelen per week vanaf half tien ‘s morgens bij een re-integratiebedrijf moet zijn, samen met een stuk of vijftien andere mensen van hetzelfde kaliber als ik. We ontbijten samen – dat ben ik thuis niet gewend. Daarna hoef je verder eigenlijk niets te doen. Er staan wat computers en er worden laagdrempelige cursussen gegeven. Het blijkt dat ik heel geduldig kan uitleggen en dat hebben ze bij het bedrijf ook gemerkt. Die cursussen zou ik kunnen gaan geven. Het lijkt me leuk, maar op die dagen moet ik bij een arts zijn. Inmiddels ben ik alweer 46 jaar. Ik ben intelligent genoeg maar word belemmerd door mijn rug: zowel door de reuma als door het gebrek aan graat. Ik snap ook wel dat DWI me niet zomaar ergens kan plaatsen. Een normaal baantje is nog een stap te ver. Ik zou dan alleen maar kansen verspelen. En ik heb al zo’n slecht zelfbeeld. Inmiddels gaat het er mij vooral nog om – en dat is misschien heel lullig voor DWI – dat ik als persoon wat beter in mijn vel zit.“ Michiel Wetzer december

20 0 9 ach t er g ro n d 9

Advocate Evelien van de Sande Bakhuijzen: 'De regels worden steeds strenger. Het vreemdelingenrecht is helemaal dichtgetimmerd.' Foto: John Melskens

Geen papieren, dan sluiten we u op

'Immigratie is de prijs voor het sluiten van oneerlijke handelsverdragen met Afrika'

Martin Brandwagt Evelien van de Sande Bakhuijzen is advocaat vreemdelingenzaken. Een kosmopoliet en idealiste in donkere dagen.

Z

e is geboren in Eindhoven, woonde een tijdje in Joegoslavië en ging intensief om met Afrikaanse immigranten. Evelien van de Sande Bakhuijzen is een kosmopoliet, die zich kan opwinden over de huidige discussie over immigranten. Waarom ben je vreemdelingenadvocaat geworden? Dat is toch een frustrerend beroep? ,,Ik ben na mijn afstuderen in contact gekomen met een groep Afrikanen in Amsterdam. Eén keer in de week aten we samen. Op een gegeven moment vroegen ze mij advies over bepaalde zaken. Zo is het begonnen. Het is inderdaad vaak frustrerend, zeker nu. In de jaren tachtig was het vreemdelingenrecht nog niet zo dichtgetimmerd.” Zie je nog wel eens iemand uit die tijd? Hoe zijn ze terecht gekomen? ,,Sommigen zijn terug gegaan naar Afrika. Anderen zitten in Spanje 10 ach t er g ro nd

december

20 0 9

of Italië. Ik ben er veel uit het oog verloren maar ik weet dat de meesten goed terecht zijn gekomen. Zij die in Nederland zijn gebleven, zijn goed geïntegreerde burgers geworden.” Dat is tegenwoordig wel anders. Bijvoorbeeld met mensen die ten onrechte worden uitgewezen en waar nooit meer wat van vernomen wordt. ,,Mensen die teruggestuurd worden, zitten meestal eerst in vreemdelingenbewaring. Dat zijn mensen die worden aangehouden, bijvoorbeeld vanwege een overtreding of het vermoeden van illegaliteit. Zonder papieren krijgt een immigrant het heel lastig. Als de ambassade een beetje meewerkt, kan iemand snel worden teruggestuurd naar het land van herkomst. Anders zitten ze lang vast, soms wel een jaar. De mensen die worden opgesloten begrijpen er niets van. Ze vragen zich af: 'Waarom zit ik vast? Wat heb ik misdaan?' ” Heeft Nederland dan niet het recht om papierlozen vast te zetten?. ,,Het is niet strafbaar om zonder papieren in Nederland te verblijven. Iemand wordt opgesloten zodat hij zich niet tegen uitzetting kan verzetten. In de periode dat de immigrant vastzit, probeert de IND (Immigratie- en Naturalisatiedienst) zijn identiteit te achterhalen. En te controleren of zijn verhaal klopt.”

Als een Irakees die in zijn eigen land politiek vervolgd wordt naar Nederland komt, heeft hij dan een kans op asiel? ,,Wat ontzettend helpt, is je vluchtverhaal bevestigd zien te krijgen. Bijvoorbeeld met een artikel uit een krant waar jouw naam in staat. Of een arrestatiebevel. Maar zelfs dan is het heel lastig. De IND onderzoekt jouw verhaal en als er ook maar iets niet blijkt te kloppen, kun je het eigenlijk wel vergeten.” Een goede voorbereiding is het halve werk? ,,Ja, dat is heel paradoxaal. Je bent immers vluchteling. Je hebt je land moeten ontvluchten, soms halsoverkop. Heb je dan wel de gelegenheid om je goed voor te bereiden?” Wat is jouw mening over het generaal pardon? ,,Dat is heel strak uitgevoerd. Als iemand criminele antecedenten had, al was het maar voor een licht vergrijp, was dat al reden voor afwijzing. Dat is bij duizenden mensen gebeurd. Als illegaal moet je ook geld hebben om te kunnen eten. Maar zonder verblijfsvergunning mag je niet werken. Iemand mag er blijkbaar wel zijn maar hij mag niet eten. Dat vind ik eigenlijk een inbreuk op de mensenrechten.” Je doet veel zaken die gaan over gezinsvorming en gezinshereniging. Stel: ik ontmoet een leuke Oekraïense en ik wil haar naar Nederland halen.

Wat moet ik doen? ,,Dat is heel lastig. Allereerst moet zij een examen in het Nederlands doen buiten ons land. Dat is al een enorme horde. Daarna moet ze een machtiging voor voorlopig verblijf aanvragen. Kost je 830 euro, krijg je niet terug. Jij moet een vaste baan hebben en genoeg inkomen voor twee personen. De norm is 120 procent van de bijstand voor gehuwden. Bij gezinshereniging is dat lager, maar dan moet je als buitenlander al getrouwd zijn met een Nederlander voordat je hier naar toekomt.” Toch heerst er het beeld van een ‘tsunami van vreemdelingen’. Waar komt dat dan vandaan? ,,Bij het grote publiek is weinig bekend over het vreemdelingenrecht. Daar spelen politici als Wilders op in. Er is natuurlijk een groepje dat zich niet wil aanpassen en in criminaliteit vervalt. Maar de overgrote meerderheid bestaat uit hardwerkende burgers. ” Misschien verdedigt kosmopolitisch Nederland zijn zaak slecht en kan zij niet duidelijk maken wat er aantrekkelijk is aan een multiculturele samenleving? ,,In veel media wordt multicultureel afgeschilderd als passé, als een achterhaald idee. Zelf vind ik dat onzin. We zullen moeten wennen aan een wereld die steeds kleiner wordt. We kunnen ons niet afschermen op een eilandje. We léven in een

multiculturele wereld. Die gaat nooit meer weg.” Is aan de andere kant xenofobie niet een normale menselijke emotie? De wereld verandert in een enorm tempo. Mensen voelen zich onzeker en stemmen daarom conservatief. ,,Dat kan ik me voorstellen. Maar dat de wereld verandert, is een onontkoombaar feit. Dat is niet de schuld van de mensen die hierheen komen. Wij zijn ontzettend rijk, onder meer door ons verleden van kolonialisme en slavernij. En dan heb je ook nog de zeer oneerlijke handelsverdragen. Afrika is verdoemd tot het leveren van grondstoffen. Koffie en cacao worden niet verwerkt in Afrika zelf maar in Europa. Zolang daar niets aan verandert, is immigratie de prijs die we moeten betalen.” Wat bedoel je met ‘prijs’? Zijn het niet juist de Afrikaanse landen die de prijs betalen. Die lijden toch onder de uittocht van hun beste mensen? ,,Klopt. Dus ik ben er een groot voorstander van om de handelsverdragen aan te passen. Ook Nederland maakt zich schuldig aan oneerlijke handel. We importeren massaal soja uit Afrika. In ruil daarvoor krijgen zij ons overtollig kippenvlees, tegen dumpprijzen waar geen Afrikaanse boer tegen op kan. Je vroeg me eerder in dit gesprek naar mijn motivatie om dit werk te doen: een beetje de ongelijkheid in de wereld proberen te verhelpen.” M U G m ag a zine

Doe mee aan de prijsvraag op pagina 26 en win een exemplaar van Jan Rothuizens Zachte Atlas van Amsterdam.

De ontoegankelijke plekken van de stad prikkelen de nieuwsgierigheid van Jan Rothuizen. Voyeurisme en exhibitionisme brengen hem in beweging.

Fragment van Flierbosdreef 19, de 24-uurs opvang voor drugsgebruikers en daklozen, in De zachte Atlas van Jan Rothuizen.

Op de tekeningen van Rothuizen moet alles kloppen Marcel Schor

B

eeldend kunstenaar Jan Rothuizen (41) maakte met De zachte Atlas zijn derde gebundelde werk. De meer dan honderd tekeningen zijn niet onder één noemer te vangen. Ze vertellen een verhaal in beelden en woorden, maar in tegenstelling tot een strip hoef je zijn verhaal niet per se van linksboven naar rechtsonder te lezen. Elk fragment staat op zichzelf en toont het dagelijkse leven op een hoek van een plein of een plek in een slaapkamer. ,,Het zijn getekende plattegron-

den, waarin tekst een belangrijke rol speelt”, legt Rothuizen uit. Hij is niet het archetype van de kunstenaar die de hele dag in zijn atelier doorbrengt. ,,Op straat voel ik mij op m'n best. De straat is mijn inspiratiebron.” Rothuizen is gefascineerd door de stad, die als een machine steeds groter en ingewikkelder wordt, zonder dat iemand nog precies weet hoe deze werkt. Het ongrijpbare ervan trekt hem aan. Een van zijn tekeningen veroorzaakte een relletje: ,,In een buurtkrantje stond mijn tekening van het Jac. P. Thijsseplein. In die teke-

Het nieuws ligt in de tram

Met de tram door Amsterdam. Foto: John Melskens

Neptunus op de Dam

Een standbeeld heeft ook last van de crisis. Foto: John Melskens M U G m ag a zine

ning schreef ik dat een Nigeriaanse man mij deed denken aan Zwarte Piet vanwege de dikke gouden ringen in zijn oren. Zijn zoontje werd hier door buurtjongetjes op aangesproken.” De titel van zijn nieuwe bundel verwijst naar het boek Soft City van Jonathan Raban. Hierin stelt de schrijver dat de stad vooral een plek is waar de ‘harde’ werkelijkheid van straten en gebouwen botst met de ‘zachte’ persoonlijke ervaringen en verwachtingen van de bewoners. Treffende voorbeelden daarvan zag Rothuizen tijdens zijn bezoek aan een isoleercel van de Bijlmer-

bajes, de atoomkelders onder de Wibautstraat en een Turks jongensinternaat in Geuzenveld. Het Centrum Beeldende Kunst Zuidoost gaf hem de opdracht om van alle buurten in Zuidoost tekeningen te maken. Het was voor Rothuizen een mooie gelegenheid om een kijkje te nemen op Flierbosdreef 19, de eerste 24-uurs opvang in Nederland voor daklozen en drugsverslaafden. ,,Ik heb interviews gemaakt en goed om mij heen gekeken, ook in de gebruikersruimte.” Hij hecht er veel belang aan om alles precies vast te leggen. Het moet kloppen.

Rothuizen wilde ooit grafisch ontwerper worden maar verruilde na anderhalf jaar de Rietveld Academie voor een bestaan in New York. Hij volgde daar een academische opleiding schilderen en tekenen. Sindsdien wandelt hij door steden over de hele wereld. De tekeningen die daaruit voortvloeien laten zien hoe hij of zijn reisgezelschap de stad ervaart. Voor De zachte Atlas keerde hij terug naar de stad van zijn jeugd.

Peter van Lieshout

bleef om plaatjes te draaien en heel veel boekjes te lezen. Cultureel antropoloog Gerri Eickhof hoorde bij die laatste groep én bij de eerste. Door de grillen van het toeval kwam Eickhof in de journalistiek terecht. Hij is alweer jaren een van de gezichten van het NOSJournaal. Hij schreef een boek over zijn belevenissen als oorlogscorrespondent in Bagdad maar nam ook het advies van Hofland ter harte. Met de tram door Amsterdam heet Eickhofs laatste boek, en daar is geen woord Frans bij. Eickhof was van kindsbeen af tramfanaat. Thuis waren de centjes voor een echte vakantie namelijk niet voorradig. Dit jaar besloot hij alle zestien

Amsterdamse tramlijnen te verkennen. Verdeeld over 213 kilometer rails. Totale reisduur retour: zestien uur en twintig minuten. Eickhof weet veel van de stad die hij schokkend, piepend en kronkelend doorkruist. Soms ook 'bokkend', GVB-vaktaal voor hard op de rem trappen. Hij kijkt en luistert aandachtig en snuffelt naar wat er binnen en buiten de tram passeert. Eickhof beschrijft zijn bevindingen met aanstekelijk enthousiasme. Geknipt voor wie hart heeft voor de stad en de tram.

toeristen om hem heen. Er worden foto’s gemaakt en het bakje raakt al gauw vol. Geboren in Oekraïne woonde hij negentien jaar in Sint-Petersburg, waar hij keramiek maakte. Daar ontmoette hij een Nederlandse vrouw. Al elf jaar staat hij elke dag op de Dam, óók in de winter. Alleen als het regent blijft hij thuis. Voor hun rechten hebben de standbeelden actie gevoerd. ,,We mochten hier maar twee uur per dag staan,'' vertelt Youri, ,,en moesten steeds vergunningen aanvragen. We worden nu vrijgelaten. Als levend standbeeld ben ik vrij bekend. Er bestaan ansichtkaarten van mij en de koningin heeft loven-

de woorden over me gesproken'', zegt de kunstenaar. Zijn kostuum heeft hij zelf gemaakt, evenals dat van zijn neef die als Mars op de Dam staat. ’s Avonds repareert hij de pakken. Om fit te blijven doet Youri aan yoga. Hij verdient naar eigen zeggen genoeg. ,,Ik ben hier een halve miljonair mee geworden!'', lacht hij. ,,Nee, ik hou van mijn werk en ik ben gelukkig, maar het is ook een hard bestaan. Dat er een economische crisis is, merk ik goed. Ik verdien 30 procent minder.'' Om drie uur ’s middags stapt Youri van de sokkel en neemt zijn ware gedaante weer aan. Het masker gaat af. Morgen weer een dag.

In de jaren tachtig barstte het nog van de idealen, in vele soorten en maten. Beginnende krantenjongens reisden het liefst naar verre oorden, om stof te vinden voor prachtreportages. De reactie van de nestor-krantenman Henk Hofland sprak boekdelen: 'Begin eerst maar eens met een reisreportage over tramlijn 3.' Sommigen koesterden andere idealen. Menig kersvers afgestudeerd academicus zag een prettige toekomst voor zich als Bewust Baanloze Bijstandsgerechtigde. Een uitkering waarvan net te leven viel en waarbij verder alle tijd over-

Kirsten Dorrestijn Tussen het winkelend publiek en concurrent Madame Tussaud staat Youri Terletski (53) als levend standbeeld op de Dam. Om half elf komt hij aangefietst, met een grote kist achterop. Zorgvuldig zoekt hij een plek uit, op voldoende afstand van de andere levende standbeelden Mask, Star Wars en De Dood. Youri haalt één voor één zijn accessoires tevoorschijn: turquoise broek beplakt met schelpen en glinsterende stenen, harnas, masker, blauwe schoenen en een zilveren schaaltje voor het geld. Om half twaalf pakt Neptunus zijn drietand beet. Direct vormt zich een groepje

De zachte Atlas van Amsterdam Uitgeverij Nieuw Amsterdam 128 pagina’s €18,50

Uitgeverij Conserve ISBN: 978 90 5429 282 1 200 pagina's €17,00

december

20 0 9 ach t er g ro n d 11

Bij kerst horen tradities en verhalen. Theatergroep De Slapelozen zit met publiek aan tafel en Noord-NDSM heeft het Midwinterfeest.

Toneelgroep De Slapelozen laat het publiek meedineren tijdens hun kerstvoorstelling in jeugdtheater De Krakeling. Foto: De Slapelozen

Naar Noord of De Krakeling voor een andere kerst Thea Golverdingen

K

erst kan op veel manieren worden gevierd. Wie geen zin heeft thuis te blijven of naar familie te gaan, kan een kerstvoorstelling bezoeken. Het Kerstcircus in Carré hoeft geen reclame, maar er is meer te beleven, voor jong en oud. Ook tegen een schappelijke prijs. Theatergezelschap De Slapelozen verzorgt voor de vijfde keer een kerstvoorstelling in de kelder van jeugdtheater De Krakeling. Acteur Victor Mentink: ,,Ja, het begint al echt een traditie te worden. Omdat we vorig jaar nogal groots hebben uitgepakt met een speurtocht door

Oud-West, houden we het dit jaar intiem. In de voorstelling En toen zaten er geen lichtjes aan… grijpen we terug op onze eigen kindertijd, met de mooie verhalen van toen, de warme chocolademelk en de sneeuw die er toen nog wel eens lag. Wij hangen nogal aan traditie en aan nostalgie. Maar ook de clichés komen aan de orde. We stellen vragen als: Wat doen we met oma dit jaar? Gaan we dit jaar nu wel of niet gourmetten? Kerst heeft ook iets treurigs. Er zijn altijd eenzame mensen met kerst. Uiteindelijk heeft iedereen wel iets met kerst. Ook al heb je er niets mee, dan heb je er toch iets mee, namelijk niets!”

Het publiek zal actief bij de voorstelling worden betrokken. Mentink: „De kerstboom moet worden opgetuigd en de tafel gedekt. Iedereen moet een cadeautje meebrengen, voor onder de boom. En enkele mensen uit het publiek kunnen voor het diner reserveren. Zelf zitten we ook aan tafel; we zitten dus gewoon tussen de bezoekers. Het verrassende is dat je als tafelgenoot onverwacht een rol of een tekst van ons kunt krijgen.” Ook in Amsterdam-Noord bestaat een kersttraditie, in het leven geroepen door Nancy Wiltink. Zij nam zes jaar geleden het initiatief voor een verhalenroute. Wiltink. ,,Ik heb een tijdje in een klein berg-

dorpje in Zuid-Amerika gewoond. Daar worden de feestdagen met het hele dorp gevierd. Alle dorpsbewoners stellen hun huis ter beschikking. Behalve dat er gegeten en gedronken wordt, zijn er verhalenvertellers die de mooiste verhalen en anekdotes vertellen. Dat was zo warm en bijzonder dat ik er iets mee wilde doen. Terug in Amsterdam ben ik gaan kijken of er hier ook mensen waren die hun huis voor zoiets beschikbaar wilden stellen. Dat lukte vrij goed.” Dit initiatief, voorheen bekend onder de naam Novena, is vorig jaar omgedoopt tot het Midwinterfeest. Vanaf de NDSM-werf zal meerdere keren per avond de Mid-

winterbus vertrekken. De route voert door verschillende wijken in Noord. Daar kunnen de bezoekers van huiskamer naar huiskamer lopen, om te luisteren naar hartverwarmende verhalen uit verschillende culturen, verteld door mensen met allerlei achtergronden. Ook is er een route langs de bibliotheken. Op de NDSM-werf zullen verhalen worden verteld uit Mexico, ZuidAfrika en India. Want, hoe vieren ze in die landen nu eigenlijk kerst? Krakeling: €17,50 volwassenen en €15 kinderen (korting met CJP en Stadspas) www.slapelozen.com. Midwinterfeest vraagt een vrijwillige bijdrage: www.amsterdams uitburo.nl.

Ook moslims en boeddhisten hebben iets met kerst Niet iedereen viert kerst in de christelijke traditie, zoals James Akwasi Okyere. Hoe breng je die dagen door als je boeddhist bent of moslim zoals stadsdeelvoorzitter Ahmed Marcouch?

Tamara Muller

M

okshagandhi (52) groeide op als Mireille van der Plas in een gezin waar elk jaar een boom in de kamer werd neergezet. Mokshagandhi: ,,We gingen niet naar de kerk maar gaven elkaar wel een cadeautje.'' Vijftien jaar geleden werd ze boeddhist. ,,Ik mediteerde al regelmatig. Soms heb ik een te hoge verwachting van mezelf en zeg te vaak 'ja' als mensen me iets vragen. Door te mediteren kom ik tot rust. Het vergroot je bewustzijn. De stap naar het boeddhisme was daarna klein. In het boeddhisme leer je jezelf verbeteren. Hierdoor sta je positiever in het leven. Je wordt vriendelijker naar anderen toe. Dat heeft ook effect op die ander. Vooral het altruïstische aspect ervan sprak me aan.'' Een jaar geleden trad Mireille

12 K uns t & Cult uur

december

James Akwasi Okyere, lid van een van de vele Ghanese kerken in Zuidoost, Mokshagandhi, boeddhist en Ahmed Marcouch, politicus en moslim. Foto's MUG Magazine en stadsdeel Geuzenveld

van der Plas toe tot de WBO (de Westerse Boeddhisten Orde), waardoor ze voortaan onder de naam Mokshagandhi door het leven gaat. Mokshagandhi: ,,Als boeddhist doe je niet aan kerst. Maar meestal haal ik wel een boom in huis, een kleintje. Contact met mensen en een goede sfeer is belangrijk voor me. Ik vind het leuk om iets te geven dus geef ik nog steeds een kerstcadeautje. Kerst is een feest van licht en samenzijn tijdens de kille winterdagen. In het boeddhisme is het niet verboden om het te vieren. Dit jaar doe ik overigens niks aan kerst want ik ga rond de feestdagen in retraite. Er komt een leraar uit Engeland, die lezingen geeft. Ik zoek de stilte op en ga veel mediteren. Wel plan ik een bezoek aan mijn familie in de week ervoor.'' Ahmed Marcouch, de dezer dagen veel besproken PvdA- stads20 0 9

deelvoorzitter van Slotervaart, was een jaar of tien toen hij voor het eerst kennismaakte met Kerstmis in Nederland. Daarvoor had hij er zelfs nog nooit van gehoord. Hij kan zich die tijd nog goed heugen en grinnikt als hij eraan terug denkt. ,,Ik zat op de lagere school. We moesten op een dag allemaal een kaarsje mee naar school nemen. Ik wist niet wat er zou gebeuren. Er stond een kerstboom in de klas, die helemaal was versierd. Af en toe deed de juf het licht uit zodat we in het donker naar de lichtjes konden kijken. Het raakte me wel. Ik vond het heel mooi en gezellig maar begreep niet goed wat er aan de hand was. Pas veel later snapte ik dat het met het christendom te maken had. Thuis vierden we geen kerst maar overal om je heen proefde je de sfeer. Die sfeer snuif ik nog steeds

graag op. De straten zijn versierd, er hangen lichtjes. Later toen ik als politieman werkte, stond er elk jaar een kerstboom in de kantine. Er is geen ontkomen aan. Ik vond het altijd een gezellige tijd met mijn collega's. In die zin heeft kerst wel een plek bij me gekregen. Je bent twee dagen vrij. De winkels zijn gesloten. Familieleden komen en gaan.'' Toch heeft er bij Ahmed Marcouch thuis nooit een kerstboom in de huiskamer gestaan. Marcouch: ,,Ik heb het wel eens overwogen maar uiteindelijk kwam het er toch niet van. Het is me te commercieel.'' Wat hij dit jaar zal doen met de kerstdagen weet hij nog niet. ,,Waarschijnlijk breng ik ze, net als de rest van Nederland, met familieleden door.'' Voor James Akwasi Okyere is Kerstmis in de eerste plaats een religieuze belevenis. Okyere: ,,We

vieren die dag de geboorte van Jezus Christus.'' Tweede kerstdag is voor hem een vrije dag. Overigens kijkt het grootste deel van de wereld je raar aan als je het hebt over 'tweede' kerstdag. Dat is een typisch Nederlands fenomeen. Okyere gaat op eerste kerstdag met zijn gezin naar de kerk. Hij is lid van de New Bethel Revival-kerk, een van de vele bloeiende kerkgenootschappen in verzamelgebouw de Kandelaar in de Bijlmer. Okyere bezoekt eerst de mis, die zeker drie uur duurt. Vervolgens worden de offers gebracht. ,,Nee, geen geitjes of enge dingen.'' Na de dienst keert hij terug naar huis en brengt hij de rest van de dag door met zijn familie. Hij zal zich niet speciaal uitdossen of opdoffen voor de gelegenheid. ,,God kijkt niet naar de buitenkant.” Okyere legt zijn hand op zijn hart. ,,God kijkt alleen naar je innerlijk.” M U G m ag a zine

Ook bij de boekpresentatie van Cor Jaring in Pakhuis de Zwijger smaakte het gratis bier prima (NB: de personen op de foto komen niet in het verhaal voor). Foto: John Melskens

Proletarisch borrelen doe je zo December is al duur genoeg. Gelukkig wemelt het rond kerst en na nieuwjaarsdag van de recepties en openingen. Het hele jaar door is er trouwens volop gelegenheid om gratis een hapje en een drankje te scoren. Wie niet rijk is maar wel slim profiteert ervan. Voorwaarde: hou je aan de etiquette.

Marcel Schor Jos Verdonk

B

uurtbijeenkomsten, boekpresentaties, vernissages in galeries en promoties. Zelfs op het stadhuis en in stadsdeelkantoren valt wel eens een drankje te scoren. MUG ging op onderzoek uit en deed zich te goed aan bubbels en borrelnootjes, zonder één cent bij de hoofdredacteur te hoeven declareren. De boekpresentatie Uitgeverijen brengen nieuwe boeken graag onder de aandacht. Een hapje en een drankje hoort daarbij. M U G m ag a zine

Vanwege het vijftigjarig jubileum van fotograaf Cor Jaring werd vorige maand in Pakhuis de Zwijger een overzichtsboek van zijn werk gepresenteerd. Aan die presentatie zat een expositie vast, die door burgemeester Job Cohen werd geopend. Het publiek bestond vooral uit vijftigers en zestigers. Opvallend veel mannen met weelderige baardgroei. Bij binnenkomst kreeg elke bezoeker twee consumptiebonnen uitgereikt. Aan hapjes was niet gedacht, kennelijk heeft ook de uitgeversbranche last van de crisis. MUG werd aangesproken door een keurige dame. ,,Enig zoals die fotograaf de working class in de havens heeft vastgelegd." ,,Mogen wij u iets u iets vragen: waar is hier de bar?” In de zaterdagbijlage van Het Parool staan wekelijks de aankondigen van boekpresentaties. Kijk ook op de websites van boekhandels Athenaeum en Scheltema. Of google 'boekpresentatie'. De buurtbijeenkomst Stadsdelen doen er alles aan om buurtbewoners te informeren en te mobiliseren. Bewoners worden uitgenodigd voor openingen, informatie-avonden of om mee te denken over het verbeteren van de buurt. Op veel van die buurtbijeenkomsten zijn hapjes en drankjes ruim voorradig. De stadsdelen zijn gul: van soep met lekkere broodjes tot dadeltaart met caramel. Wees wel bedacht op gelikte presentaties van ingehuurde communicatiebureau's en oeverloze speeches.

Verstandig is om tegen het einde van de bijeenkomst te komen. Tip: bedenk van te voren waarom het thema van de avond je zou kunnen interesseren. Bewoners kunnen daar naar vragen. Kijk op de websites van de stadsdelen voor bijeenkomsten met een natje en droogje. De promotie Promoties zijn een makkie. Op de websites van de UvA en de VU worden vrijwel dagelijks promoties aangekondigd, met doorgaans een afsluitende borrel. Deze zijn altijd toegankelijk voor het publiek. Wees wel op tijd want op de aanvangstijd sluiten onverbiddelijk de deuren. Na een uur klinkt dan het hora est en dan is het binnen twintig minuten voorbij. Op naar de drank! Met een beetje timing is het mogelijk om de feitelijke promotie aan je voorbij te laten gaan en pas aan te sluiten als de borrel aanvangt, maar dat is niet sportief. Tip: kies een promotie die enigszins aansluit bij je interesses. Een uur lang wetenschappelijke resultaten van medisch onderzoek naar borst- of longkanker beluisteren is niet echt bevorderlijk voor de gretige dorst en lekkere trek. De expositie Vrijwel dagelijks is er wel ergens een opening van een expositie in een galerie, met hapjes en drankjes, Aldi-wijn en muziek. Een gevulde buik schijnt goed voor de verkoop te zijn. Op zaterdag zijn er vaak meer dan tien openingen.

MUG maakte op vrijdag 13 november een kleine galerietocht. De proletarische stapavond startte in het monumentale Lloyd-hotel, waar de moderne Japanse kunstexpositie ‘Stamppot met rode kool’ werd geopend. Opvallend: voor de wijn en de Nederlandse biermerken moest betaald worden maar het exclusieve Japanse groene theebier was gratis. Wij hebben maar niet geklaagd. Een bezoekster vroeg aan de bardame een tweede rondje theebier: ,,Ik wil niet als een snoeper overkomen maar ben het wel.” Na de onvermijdelijke speeches werd het tijd voor de stamppot met rode kool en rondwandelende Japanse hapjes. Helaas erg kleine porties. Vier bordjes waren nodig om de honger te stillen. Op naar de tweede en derde vernissage (jargon voor opening, red.) in de Czaar Peterstraat en in de Hartenstraat. Weinig Wein, Weib und Gesang, wel gratis bier, wijn, chips en nootjes. Ook bij de vierde opening in de Voetboogsteeg is het raak: gratis mierzoete minigebakjes, drank, en een film: Twilight-The Birthday Party. Extra verrassing op deze vrijdag: om de hoek van de Voetboogsteeg vindt een academische literaire borrel plaats. Hetzelfde verhaal: wijn, bier en borrelhapjes. Na vier uur stappen in de wereld van de vernissages keerden de proletarische borrelaars bevredigd huiswaarts, zonder een rooie cent te hebben uitgegeven. Kijk op vernissage-magazine.nl of google 'vernissage'.

Begrippenlijst Party crashers gezelligheidszoekers en feestneuzen, veelal kunstliefhebbers of kunstenaars. Gate crashers (‘poortkrakers’): maken er een sport van om zonder uitnodiging binnen te komen en te gniffelen als het weer is gelukt. Free loaders zijn niet geïnteresseerd in kunst en verbloemen dat ook nauwelijks. De free loader is het om zoveel mogelijk hapjes en drankjes te doen. Ze zijn niet geliefd bij de party- en gate crashers. Hidden agenda’s zijn niet zozeer in hapjes en drankjes geïnteresseerd, maar bezoeken openingen om er, al dan niet commercieel, te netwerken. Tips & tricks   Kleed je netjes; poets je schoenen.   Loop bij de ingang zelfverzekerd door, leg contact met galeriehouders en bezoekers.   Enige basiskennis over kunst is handig. Het bijhouden van de kunstpagina in de krant is daarvoor voldoende.   Wees altijd vriendelijk en beleefd.   Toon belangstelling voor hetgeen geëxposeerd, gepromoot of verkocht wordt, ook als je geen belangstelling hebt.   Neem iemand mee: soms is het moeilijk aansluiting te vinden bij de andere gasten en alleen is maar alleen.   Zet je naam en adresgegevens in het gastenboek. De volgende keer komt er dan een uitnodiging.

december

20 0 9 K uns t & Cult uur 13

broedplaats

Ramsj

Poëzieparadijs Op een steenworp afstand van de boekenmarkt in de Oudemanhuispoort is boekhandel Perdu gevestigd, die geheel gewijd is aan de poëzie. Perdu is een vrijwilligersorganisatie met hart voor letterkunde en dus vooral poëzie. Behalve boekhandel is Perdu ook uitgeverij, theater en culturele instelling. De winkel wordt door een vijftal vrijwilligers bestierd. Boekhandel Perdu is niet al te groot maar wel licht en ruim. Ze hebben hier van alles, de collectie omvat duizenden jaren dichtkunst: van de klassieke Griekse poëzie tot aan de winnares van de Anna Bijnsprijs van dit jaar, Tjitske Jansen. De nadruk ligt echter op de moderne poëzie.Er is een bescheiden plankje met antiquariaat, een doosje met bundels voor de halve prijs en een bakje bundels voor vijf euro. Boekverkoopster Paula: ,,Er komen hier allerlei soorten mensen. Jong en oud, studenten die van poëzie houden en beginnende zowel als geoefende en ontwikkelde lezers. Ook toeristen, die even een boekje komen halen in hun eigen taal. Een gedicht is meestal kort en compact. Niet iedereen heeft altijd de behoefte om een hele roman te lezen. Een gedicht heeft vaak meer zeggingskracht. Poëzie staat voor mooie taal, metaforen en muzikaliteit. Zo maak je kennis met het gedachtegoed van de dichter.” In Perdu is poëzie in vele talen en vertalingen aanwezig. Er is een grote Engelstalige afdeling. Maar behalve poëziebundels en bloemlezingen kun je er ook terecht voor poëzieposters, ansichtkaarten, poëziecd’s en zelfs kussenslopen met gedichtenprints: ‘poëzie om te kussen’. En voor wie er dan nog niet genoeg van kan krijgen, zijn er in het zaaltje achter de winkel elke vrijdag lezingen, openbare interviews en optredens van dichters en theatermakers. ,,Ik doe dit al heel lang”, vervolgt Paula. ,,We hebben hier de grootse collectie poëzie van Nederland en vinden het leuk om klanten te adviseren. Wat andere boekhandels niet hebben, hebben wij vaak wel. Boekhandel Perdu is het paradijs van de poëzie." Perdu is gevestigd aan de Kloveniersburgwal 86 en heeft een website waar de poëzieavonden worden aangekondigd: www.perdu.nl

Diana Ozon leest gedichten voor van de overleden muze Baafje Wezelman. Foto: Michel Hobbij

Met zijn allen door één deur In de serie ‘Broedplaats’ gaan we elke maand op zoek naar een creatieve broedplaats bij u in de buurt. Deze maand: Zaal 100 in Westerpark.

Thea Golverdingen Jos Verdonk

O

m meteen maar een misverstand uit de weg te ruimen: Zaal 100 in De Wittenstraat is geen officiële broedplaats en valt ook niet onder de paraplu van Bureau Broedplaatsen. Frits van der Heijden, bij Zaal 100 verantwoordelijk voor de programmering en de techniek spreekt liever van een ‘vrijplaats’. In 1984 sloot basisschool De Binding haar deuren. Een uur later

was het pand gekraakt en had het opnieuw een buurtbestemming gekregen. Het bellenbord bij de ingang verraadt dat Zaal 100 niet de enige gebruiker is van het pand. Op de etages erboven zijn ateliers gevestigd, bedrijfsruimten voor de creatieve, artistieke en alternatieve sector en zelfs een tiental woningen. Er is echter maar één ingang, wat het huiskamergevoel hier nog versterkt. ,,We gaan hier letterlijk met zijn allen door één deur naar binnen”, verklaart bureaumanager Hilde Strijker.'Ik woon in Zaal 100’ is hier dan ook een veel gehoorde en gevleugelde uitdrukking geworden. En een vrijplaats is het. Van der Heijden: ,,Het is eenvoudiger uit te leggen wat hier niet kan. Geen partijpolitieke en religieuze bijeenkomsten. En hersenloze disco willen we hier ook niet.” De kerntaak van Zaal 100 is de kunst. Experimenteel en alternatief, zolang het maar niet mainstream is. Muziek neemt in de pro-

grammering een belangrijke plaats in. Er is veel aandacht voor jazz en andere geïmproviseerde muziek. ,,We hebben hier elke dinsdagavond gastoptredens van jazzmuzikanten”, vervolgt Van der Heijden. ,,Er zijn maar een paar regels: er mogen geen bestaande composities worden gespeeld en bandjes of orkesten met een vaste bezetting optreden. Een orkestje met een gastmuzikant of andere gelegenheidscombinaties mag weer wel. Qua programmering zitten we dichter bij het oude Bimhuis dan bij De Badcuyp.” Elke donderdag is de grote zaal het domein van de Oktopedians, een orkest dat al sinds 1972 bestaat. De leden van het orkest organiseren wekelijks een bijeenkomst die het midden houdt tussen een openbare repetitie, een workshop en een jamsessie. Voor slechts drie euro mag elke amateurmuzikant zich bij het orkest voegen, ook al kan hij of zij geen noot spelen. Voor toehoorders is deze happening gratis.

In het restaurant annex kleine zaal worden een paar keer per week vegetarische en veganistische maaltijden geserveerd. Een driegangenmenu kost maximaal acht euro. De bediening is huiselijk en informeel en de porties zijn groot en smakelijk. Elke derde donderdag van de maand gaan in het restaurant de tafels aan de kant voor het ‘Café vol Dichters’. Aja Waalwijk organiseert en presenteert deze voorleesavond al elf jaar en is ook verantwoordelijk voor de wisselende exposities van beeldende kunst aan de muren. ,,Wij stellen geen criteria of grenzen. Het gebeurt wel eens dat we tot twee uur doorgaan en het gaat er hier soms behoorlijk dadaïstisch aan toe. We hebben ooit een hoorspel met teddyberen gehad en een middernachtelijke polonaise. Maar dan niet op muziek, maar op de klanken van de poëzie.” Zaal 100, De Wittenstraat 100 www.zaal100.nl

MUGWEBWINKEL AANBIEDINGEN v.l.n.r. Belle & Sebastian: Life Pursuit (cd) € 6,99 |Garage du Nord: Sex ‘n jazz vol.1 (cd) € 8,99 Oorlogswinter (dvd) € 9,99

www.mugweb.nl

Jos Verdonk 14 K uns t & Cult uur

december

20 0 9

M U G m ag a zine

Stadsdichter Mustafa Stitou: 'De verliefdheid is voorbij. Nu wordt het tijd voor de liefde.' Foto: fotonova.nl

Een dichter springt van ijsschots naar ijsschots, een poëtisch overleven Mustafa Stitou (1974) werd begin dit jaar ingehuldigd als stadsdichter van Amsterdam. Die klus zit er bijna op. Stitou blikt terug en kijkt vooruit.

Jos Verdonk

M

ustafa Stitou woont vijftien jaar in Amsterdam en studeerde filosofie aan de UvA. Hij werd in Marokko geboren en verhuisde, nog maar twee maanden oud, naar Lelystad. Hij was de op een na jongste in een gezin van zes kinderen. Zijn vader werkte in een fabriek. De opvoeding van Stitou was niet heel streng maar stond wel in het teken van geloof en traditie. ,,Als kind werden mijn broertje en ik meer verwend dan de oudere kinderen. Mijn ouders verwachtten van mijn oudste broer en zus dat ze veel voor het gezin deden. Van mij werd veel minder verwacht dan bijvoorbeeld van mijn oudste broer.” De jonge Mustafa begon met dichten toen hij een jaar of dertien, veertien was. ,,Op een rommelmarkt in Lelystad kocht ik voor weinig geld een oude typemachine. Omdat die machine geen correctielint had en ik toen al lichtelijk neurotisch was, draaide ik elke keer als M U G m ag a zine

ik een typefout maakte een nieuw vel in de machine. Door steeds opnieuw aan een tekst te beginnen krijg je meer gevoel voor taal en het inzicht dat je op verschillende manieren kunt formuleren.” De jonge Stitou werd gevormd door de moderne Nederlandse poëzie uit de tweede helft van de twintigste eeuw. De Arabische dichtkunst heeft minder vat op hem gehad, vooral omdat zijn kennis van het Arabisch zeer beperkt is. ,,Op mijn zeventiende had ik mijn eerste bundel af: De dwerg in het circus. Ik heb die naar een aantal uitgeverijen opgestuurd en kreeg keurige bedankbriefjes terug. Die bundel werd door iedereen geweigerd. Een paar jaar geleden heb ik die gedichten nog eens teruggelezen en natuurlijk zijn ze niet goed. Maar het waren wel de gedichten van iemand die al serieus met poëzie bezig was. Dat is wel mooi om te zien, ontroerend en ontwapenend. Poëzie van grote gevoelens en abstracte woorden, omdat ik als zeventienjarige dacht dat het zo hoorde. Ik heb mezelf lang geleden afgeleerd om zo te dichten. Het werkte gewoon niet. Op een gegeven moment prikte ik er gewoon doorheen. Ik heb toen die opgeklopte gevoelens en grote woorden losgelaten en geprobeerd tot de kern door te dringen. Dat was een bevrijding.” Stitou bezoekt als dichter op uitnodiging van de stichting School der Poëzie (die poëzie onder scholieren wil promoten) regelmatig

middelbare scholen. ,,Het is interessant om steeds geconfronteerd te worden met dezelfde vooroordelen. Leerlingen denken dat poëzie per definitie moeilijk is, of dat gedichten altijd moeten rijmen. Ze hebben vaak het romantische idee dat een gedicht in één keer goed moet zijn. Ik laat ze dan zien dat dat niet zo is. Héél soms gebeurt het dat je in één keer een goed gedicht schrijft, maar meestal duurt het een tijdje voor het af is, als dat al lukt. Dat realiseren jongeren zich vaak niet. Ik geef niet zozeer workshops maar vertel over mezelf. Hoe ik ben begonnen, een kijkje in de keuken van de dichter. Ik vertel ze dan dat ik met dichten ben begonnen om een meisje te imponeren. Dat is voor leerlingen heel herkenbaar. Ze gaan vervolgens zelf aan de slag en lezen uiteindelijk hun eigen werk Mustafa Stitou debuteerde op twintigjarige leeftijd met de bundel 'Mijn vormen' (1994). Daarna publiceerde hij 'Mijn gedichten' (1998) en 'Varkensroze ansichten' (2003). Die laatste bundel werd zowel bekroond met de Jan Campertprijs als met de VSB Poëzieprijs.

voor in een poëzie-revue.'' Ook het idee dat je als dichter rijk kunt worden, haalt Stitou met liefde onderuit: ,,Het valt niet mee om als dichter in Nederland rond te komen. Een collega heeft het bestaan van een dichter eens omschreven als ‘iemand die van ijsschots op ijsschots springt’. Alleen van mijn bundels kan ik niet leven. Ik verdien mijn geld ook met optredens en voordrachten en met het schrijven in opdracht. Zo heb ik ook voor toneel geschreven. En dan zijn er de fondsen. Met een werkbeurs van het Fonds voor de Letteren kan ik weer een half jaartje vooruit.” De gedichten van Mustafa Stitou zijn niet alleen om te lezen maar ook om naar te luisteren. ,,Ik vind het geen straf om op het podium te staan. Als ik daar eenmaal sta, valt alle schroom van me af. Maar bij mij moeten gedichten wel altijd goed op papier werken. Op het podium zijn vooral de meer hermetische (gesloten, moeilijk toegankelijke, red.) gedichten niet zo geschikt. Die lees ik dan ook zelden of nooit voor.” De poëzie van Stitou wordt wel getypeerd als een combinatie van het alledaagse en het verhevene, het profane en het sacrale. Zelf heeft hij daar een verklaring voor: ,,Hoewel niet heel streng, ben ik toch vrij conservatief opgevoed. Van huis uit kreeg ik een religieuze opvoeding mee met verheven elementen, met God, engelen en wetten die nooit verbroken mo-

gen worden. Vaststaande eeuwige zaken enerzijds, maar anderzijds ben ik ook een jongen die gewoon in de alledaagse, banale omgeving van Lelystad is opgegroeid. Dat botst natuurlijk en misschien komt dat wel tot uitdrukking in mijn gedichten. Door het profane met het sacrale te combineren openbaart zich het mysterie: het wonder van de werkelijkheid.” Stitou's stadsdichterschap zit er bijna op. In januari kiest Amsterdam weer een andere poëet om de stad te bezingen. ,,Als stadsdichter dien je minimaal zeven gedichten over Amsterdam te schrijven. Een jaar lijkt lang maar is ook kort. Je kunt als stadsdichter op de actualiteit reageren maar dat heb ik weinig gedaan. Het moet natuurlijk wel poëzie zijn. Ik begin er steeds meer in te komen, maar in januari is het alweer voorbij.” Ondertussen schrijft Stitou rustig voort. ,,Ik probeer met elk gedicht iets nieuws uit. Ik voel me niet gebonden aan een bepaald soort poëzie of een bepaalde stijl. Dat vind ik niet zo interessant. Binnenkort begin ik aan een nieuwe toneeltekst en heb de halve afspraak met mezelf gemaakt dat ik volgend najaar een nieuwe bundel af wil hebben. Ik denk dat het een wat meer ingetogen bundel wordt dan mijn vorige. De verliefdheid is voorbij: nu wordt het tijd voor liefde. En in die liefde zit natuurlijk nog steeds verliefdheid, maar het gaat nog veel meer om trouw en toewijding.”

december

20 0 9 K uns t & Cult uur 15

agenda cultuur 13 okt 2009 t/m 24 jan 2010 Tentoonstelling Meijer de Haan

Di 1 dec t/m 10 zo jan Zwieren en zwaaien op het Leidseplein

Dinsdag 15 dec t/m 30 dec Film ‘The 39 steps’ van Alfred Hitchcock

In het Joods Historisch Musem de allereerste overzichtstentoonstelling ooit gewijd aan de schilder Meijer de Haan. De Haan was goed bevriend met Theo van Gogh, de jongere broer van Vincent en werkte nauw samen met Paul Gauguin. De portretten en genrestukken uit Meijer de Haans Amsterdamse tijd zijn duidelijk beïnvloed door de tijdgeest en door zijn joodse achtergrond. Ze tonen een opvallende tegenstelling met zijn latere Bretonse schilderijen. Het onverwachte contrast in stijl, licht en kleur uit deze twee cruciale perioden vormt de leidraad in de tentoonstelling. locatie Joods Historisch Museum, Nieuwe Amstelstraat 1 info 020 53 1031 [email protected] tijd 11:00–17:00 toegang €10,50 met stadspas €7,50

Voor ouderwetse gezelligheid op naar de ijsbaan op het Leidseplein. Mooier, groter, gezelliger en toegankelijker dan ooit. Sfeervolle verlichting en versiering, gezelligheid, eten en drinken. De ijsbaan is gratis toegankelijk en met de december/januaribon zijn er gratis schaatsen te huur en is er bovendien gratis warme chocomel of frisdrank en een portie poffertjes. Locatie Leidseplein info www.kermisplaza.nl/ijsbaanleidseplein open dagelijks 10:00-23:00 schaatshuur €4,50 drankje €2,50 poffertjes €4 met december/januari bon gratis

In het filmmuseum in het Vondelpark is deze klassieke film uit 1935 van Alfred Hitchcock in een gerestaureerde versie te zien. In deze thriller raken doodgewone mensen verwikkeld in de vreemdste avonturen en worden dramatische gebeurtenissen met onderkoelde humor gebracht. De film geldt als klassieker en wordt gezien als een van de hoogtepunten uit Hitchcocks Engelse periode. Op 15 december word de film voorafgegaan door een zogenaamde Klassiekerlezing door Willem Pool van de UvA. locatie Filmmuseum, Vondelpark 3 info 020 589 1400 www.filmmuseum.nl aanvang 15/12 19:30 17 t/m 30/12 18:00 + 20:00 toegang €7,80 Stadspas €6,50 met lezing op 15/12 €10,80/8,80

1

Ma 7 nov t/m zo 7 feb Fotopresentatie Minirok

Tijdens de museumnacht opende in het Amsterdams Historisch Museum 'Minirok'. Met deze fotopresentatie heeft het AHM ervoor gekozen om de minirok te tonen zoals deze gedragen werd door vaak jonge vrouwen in het Amsterdamse straatbeeld van toen. Het nieuwe kledingstuk sloeg in als een bom en shockeerde, want de lengte van de rokken ging naar zo'n 20 centimeter boven de knie. Op foto's van fotografen als o.a. Ed van der Elsken en Ben van Meerendonk is treffend vastgelegd hoe geliefd de minirok in Amsterdam was. De fotopresentatie is te zien op de grote binnenplaats van het museum. locatie Amsterdams Historisch Museum, Nieuwe Zijds Voorburgwal 357 info 020 523 1822 www.ahm.nl open 10:00 – 17:00 toegang gratis

t/m 6 januari 2010 Berlijnse Muur in foto's

2 1

16 K uns t & Cult uur

december

20 0 9

Op 9 november is het twintig jaar geleden dat de Berlijnse muur viel. De onlangs gestorven beeldhouwer Shinkichi Tajiri (1923-2009) maakte een heel bijzonder document: een complete fotografische documentatie van de Berlijnse Muur. Hij heeft de 43 kilometerlange muur in zijn geheel en meter voor meter vastgelegd. Ook maakte hij vanuit een helikopter een videofilm van de muur die ook op de tentoonstelling te zien is.Tajiri heeft het gesloten karakter, de stenenmassa’s en de scheiding van de stad letterlijk als muur en als beeld opgevat. Ook draagt de muur de boodschap in zich dat muren die mensen in- of uitsluiten van alle tijden en plaatsen zijn. locatie Exposorium Vrije Universiteit, De Boelelaan 1105 info 020 598 5648 www.vu.nl/exposorium tijd ma t/m vr 9:00 - 22:30 za 9:00 15:30 toegang gratis

2

Donderdag 10 december Tango door Filtzer en Sleking

Een gevariëerd Zuid-Amerikaans programma met tango’s. Braziliaans repertoire en chansons. Liederen van bijvoorbeeld Mercedes Sosa, maar ook vertaalde nummers en eigen composities. Nadja Filtzer zingt en won dit jaar de publieksprijs in de finale van het Concours de la Chanson. Kay Sleking speelt op gitaar en contrabas, treedt op met verschillende tango-groepen in Europa en geeft les aan het Rotterdams Conservatorium. locatie Pleintheater, Sajetplein 39 info 020 665 45 68 www.pleintheater.nl aanvang 20:30 met kortingspassen €7

Wo 16 en do 17 december

Kerstconcert in Westerkerk Na het succes van vorig jaar is er opnieuw een Ave Maria kerstconcert. Het orkest is de Staatsfilharmonie Banatul Timisoara uit Roemenië. Het koor bestaat uit cum laude afgestudeerde solisten. Kom op sfeervolle wijze in kerststemming. Locatie Westerkerk, Prinsengracht 281 info www.ejbentertainment.com aanvang 20:00 kaartverkoop AUB ticketshop, Stadsschouwburg, Leidseplein toegang €45,00 met Stadspas €22,50 met december/ januaribon €10 reserveringskosten per kaart €2

Vr 11 dec t/m wo 6 jan 2010 Foto’s van nieuwe lichting studenten

De foto’s vormen de eerste expositie van de nieuwe lichting studenten aan de Fotoacademie. De sfeervolle zwart-witbeelden van het praktijkweekend op Schiermonnikoog laten het begin van een eigen stijlontwikkeling zien. locatie Fotogalerlie Fotogram, Korte Prinsengracht 33 info 020 530 9250 www.fotogram.nl open ma t/m do 9:30 – 21:00 vr en za 9:30 – 17:00 toegang gratis

Zondag 13 december Bewegingstheater met Zwanenmeer

Een bewerking voor kinderen van 3 t/m 8 jaar van het beroemde ballet ‘het Zwanenmeer’ van componist Tchaikovsky. Choreografie, dans, ontwerp schimmenpoppen en poppen: Jordis Cordua en Regina Magnus. Locatie De Ruimte, Cliffordstraat 38 info 020 488 1010 [email protected] aanvang 14:00 toegang kinderen €4,50 met Stadspas €4 volwassenen €6/5 Zondag 13 december Kerstconcert met Kerstmarkt

Kerstconcert door het Wittenburgs Fanfare Orkest o.l.v. Richard Diekman met medewerking van het Vierwindenkoor o.l.v. Marieke Hoks. locatie Oosterkerk, Kleine Witteburgerstraat 1 info 020 627 2280 www.oosterkerk.nl aanvang 13:00 toegang gratis

Dinsdag 22 december Tropische Winter Open Bak

De Open Bak van Theater de Engelenbak is al dertig jaar hét open podium van Amsterdam. Traditie is dat deze één keer per jaar plaatsvindt in het Tropentheater: de Tropische Winter Open Bak. Alles kan en alles mag: muziek, dans, cabaret, poëzie, toneel, stand-up, film – als het maar niet langer duurt dan vijftien minuten. De muzikale bijdragen worden verzorgd door de Bakband. locatie Tropentheater, kleine zaal, Linnaeussraat 2 info 020 330 1184 www. tropentheater.nl aanvang 20:30 toegang €10,00

Zat 26 t/m wo 30 december Circus Elleboog: The Lunatics voor kinderen

Een jubileumvoorstelling ter gelegenheid van 60 jaar circus Elleboog. Voor deze voorstelling werkt Elleboog samen met the Lunatics. Die maken al vijftien jaar theaterspektakel op uiteenlopende locaties over de hele wereld. Het beeldend theater van The Lunatics, de energie en vindingrijkheid van de jongeren van Elleboog en het wonderlijke van circus maakt van deze voorstelling een belevingsspektakel. Locatie De Krakeling, Nieuwe Passeerdersstraat 11 info 020 624 5123 www.krakeling.nl aanvang 14:30 toegang t/m 17 jaar €8 begeleider €9 CJP/Stadspas €7 volwassene €11 M U G m ag a zine

agenda politiek Maandag 7 december De toekomst van de media

Media verkeren in roerige tijden. Kranten wisselen van eigenaar, het versnipperde bestel in Hilversum krijgt er weer nieuwe omroepen bij. Minister Plasterk in discussie met de hoofdredacteuren van NRC Handelsblad en Elsevier en met de voorzitter van de Nederlandse Publieke Omroep. Locatie De Rode Hoed, Keizersgracht 102 Reserveren en informatie: 638 56 06 www.rodehoed.nl aanvang 20:15 toegang €10 voorverkoop €9

Dinsdag 8 december

De Onrendabelen in het nieuws Debat met politici over het verharde politiek klimaat n.a.v. de VARA-film 'De Onrendabelen', van Marcel van Dam en Hans Heijnen. De film gaat over een groeiende groep mensen, die niet kan voldoen aan de steeds strengere eisen in de prestatiemaatschappij. Locatie De Rode Hoed, Keizersgracht 102 Informatie www.joop.nl en www.onrendabelen.vara.nl Reserveren 638 56 06 aanvang 20:00 Toegang €7 VARA-leden gratis

Donderdag 10 december Café Europa

In Lissabon is de ambitie uitgesproken de Europese Unie te laten uitgroeien tot de leidende economie in de wereld. Om uit het economische dal te komen wordt opnieuw de hoop gevestigd op ‘innovatie’. De vraag is: zijn de beleidsmaatregelen van de regering er wel voldoende op gericht innovatie alle kansen te geven? Wat betekent Europa voor de innovatie? Locatie Felix Meritis, Keizersgracht 324 Aanvang 15:30 Toegang gratis

Dinsdag 15 december Een ongehoorde waarheid

Over mensenrechten als sleutel in de strijd tegen armoede. Irene Khan (secretaris-generaal Amnesty International) in debat met Jan Pronk, Farah Karimi (directeur Oxfam Novib) en Peter Baehr (emeritus hoogleraar Mensenrechten). Voertaal Engels! Locatie De Rode Hoed, Keizersgracht102 Reserveren www.amnesty.nl/ debatongehoordewaarheid Aanvang 15:30 Toegang gratis

Woensdag 16 december Kunst en openbaarheid

Pascal Gielen, kunstsocioloog, praat samen met het publiek over de rol van kunst in de openbare (denk)ruimte. Kunstenaars moeten internationaal denken en op de hoogte zijn van wat speelt op politiek en cultureel gebied. Locatie Theater Frascati, Nes 63 Reserveren en informatie 662 66 866 of www.theaterfrascati.nl Aanvang 20:00 Toegang inclusief consumptie €5 M U G m ag a zine

Is ook te zien in de Openbare Bibliotheek (OBA) op het Oosterdokseiland, op de vijfde etage bij het hobbyplein.

Empty your pocket Job Cohen Fotoproject MUG-fotograaf George Maas | www.fotonova.nl

J

ob Cohen is PvdA-lid en sinds 2001 burgemeester van Amsterdam. ,,De foto is genomen in mijn ambtswoning waar ik voor de gelegenheid mijn spullen op de tafel heb uitgestald. Je ziet dat ik erg weinig op zak heb en dat stemt me heel tevreden. Daar heb ik een gewoonte van gemaakt. Hoe minder ik bij me draag, hoe liever het me is. Sleutels bijvoorbeeld, die heb ik alleen bij me wanneer ik niet met mijn chauffeur op pad ben. Ook heb ik altijd verrassend weinig kleingeld bij me. Als ik even wat

nodig heb, leen ik dat meestal snel ergens. Je ziet in het midden van het beeld een visitekaartje liggen. Ik kan me zo gauw niet herinneren van wie dat is. Waarschijnlijk heb ik dat kaartje net gekregen voordat de foto werd gemaakt, want ik heb bijna nooit kaartjes in mijn zak. Ik geef ze altijd keurig af aan mijn secretaresse en die achiveert ze daarna voor me. Aan de linkerkant ligt een zakdoek op tafel. Als je goed kijkt, zie je dat er een knoop in zit. Ik heb dat heel lang een buitengewoon

handige manier gevonden om bepaalde zaken te onthouden. Het is heel toevallig dat er op deze foto een knoop in die zakdoek zit – het is waarschijnlijk net de laatste keer geweest dat ik op die manier mezelf ergens aan wilde herinneren. Inmiddels maak ik bijna nooit meer gebruik van dat systeem, want ik vergat steeds waarvoor ik ook alweer die knoop had gelegd. Ik zou dan ook nu niet meer weten waar deze knoop mij aan moest herinneren. Het alternatief voor de zakdoek december

ligt er ook: dat is mijn telefoon. Eigenlijk is die Blackberry het enige zinnige ding dat ik in mijn zak heb. Verder heb ik niet zo veel met gadgets maar hiermee kan ik alles. Als er iets is dat ik niet mag vergeten, stuur ik mezelf een berichtje als herinnering. Ik kan mijn mail er op bekijken, mijn agenda zit erin enzovoorts. Die telefoon is mijn ‘kantoor’ voor wanneer ik ‘op reis’ ben. Of zoals je wil 'mijn bureau' voor alle gelegenheden buiten het stadhuis." Michiel Wetzer 20 0 9 K uns t & Cult uur 17

Journaliste Hülya Cigdem schreef een roman over een importbruid, oftewel haar eigen levensverhaal. Een tweede boek is onderweg. Foto: John Melskens

Hülya Cigdem was zelf importbruid Ze spreekt uit ervaring: 'Het moet strenger, ik vond dat al vóór Wilders.' Marcel Schor Op haar vijftiende werd Hülya Cigdem met haar instemming uitgehuwelijkt. Maar het familieverband knelde, ze bevrijdde zich en schopte het tot journalist. Vorig jaar debuteerde ze met een roman over het leven van een importbruid, háár leven.

Z

e voelt zich sterk maatschappelijk betrokken en heeft een uitgesproken mening. Vorig jaar debuteerde de Turks-Nederlandse schrijfster Hülya Cigdem met De Importbruid, een roman over meisjes die naar Europa komen om hier te trouwen, vaak uitgehuwelijkt. De Importbruid is autobiografisch en actueel. Het kabinet besloot dit najaar de regels rond huwelijksmigratie aan te scherpen. Wat Cigdem betreft, is dat hard nodig: ,,Het moet strenger. Ik vond dat al vóór de komst van Wilders. Importbruiden moeten verplicht M U G m ag a zine

Nederlands leren, de cultuur leren kennen en een opleiding volgen, zodat ze zichzelf kunnen redden. Ik gun het iedereen om economisch zelfstandig te zijn. Inburgeringscursussen stellen op dit moment weinig voor.” Volgens Cigdem sluit het huidige overheidsbeleid kansarmen uit. ,,Over het algemeen is de importbruid laag opgeleid en onbekend met de Nederlandse taal en cultuur. Voordat zij een beetje Nederlands heeft geleerd zijn we een jaar of vijf verder en is ze een paar kinderen rijker. Die gaan met een taalachterstand naar school. Zo sukkelen we nog een paar generaties door. Het is dweilen met de kraan open.” Op de vraag waarom ze De Importbruid schreef, zegt Cigdem: ,,Veel deskundigen hebben er over geschreven maar de bruiden zelf kwamen niet aan het woord. Ik vond dat Nederlanders hun verhaal moesten horen. Hoe verschrikkelijk het is, de ongelooflijke druk die op een bruid wordt uitgeoefend. Het moest een interessant verhaal worden, in romanvorm.” Cigdem werd in 1975 in de Turkse hoofdstad Ankara geboren. Haar vader was aannemer. ,,Ik kom uit een goed milieu, wel traditioneel. Ik mocht geen vriendjes hebben. Als jongens mij op straat aanspraken, raakte ik in paniek want ik wilde mijn vader niet teleurstellen. Hij was als de dood dat ik met een

vriendje naar bed zou gaan. Mijn moeder zat er bovenop, want ze wist dat als haar dochter zou ontsporen zij daarvan de schuld zou krijgen.” Op haar dertiende werd ze door kennissen van haar ouders ten huwelijk gevraagd voor hun jongste zoon. ,,Hij woonde in Tilburg. Ik wilde weg bij mijn moeder en heb toen op het huwelijk aangedrongen. Mijn ouders waren tegen maar ik kreeg mijn zin.” Cigdem had hoge verwachtingen van Nederland. ,,In Turkije worden de Verenigde Staten en Europa als de hemel op aarde gezien. Mijn schoonvader pochte over Nederland. Hij vertelde dat je wegzakte in zijn tapijt. Ik zag mijzelf in een villa wonen, zoals in Beverly Hills.” Toen Cigdem naar Nederland kwam, trok ze traditiegetrouw in bij haar schoonfamilie in Tilburg. ,,Het viel knap tegen dat ik in een rijtjeswoning terecht kwam. In Turkije bestaat dat soort woningen niet. De eerste teleurstellingen waren de hal, de keuken en de huiskamer. Alles viel eigenlijk tegen. Het huis was afgeleefd. Het fantastische tapijt bleek in werkelijkheid zo erg versleten dat je er doorheen kon kijken.” Kort na haar huwelijk kreeg ze een kind. ,,Ik was volledig afhankelijk van mijn man en schoonouders. Ik wilde daarom Nederlands leren. Mijn schoonmoeder was de baas

in huis en vond dat zonde van de tijd. Ik kon beter gaan werken. Zo kwam ik in een naaiatelier terecht.” Toch wilde Cigdem dolgraag Nederlands leren. ,,Toen mijn schoonouders in Turkije waren, heeft mijn man me opgegeven voor een taalcursus in een buurthuis. Na die cursus ging ik naar de volwasseneneducatie, vijf ochtenden per week. Ik kreeg hoe langer hoe meer omgang met Nederlanders. Die contacten openden mijn ogen. Ik kreeg een eigen mening en kwam er achter dat ik werd onderdrukt. Als ik naar de snackbar wilde, moest ik toestemming van mijn schoonouders hebben.” De bemoeizucht en controle van haar schoonouders ging Cigdem steeds meer opbreken. ,,Ik wilde er weg en heb net zo lang bij mijn man zitten zeuren totdat hij toegaf. Na vijf jaar zijn mijn man en ik ‘gescheiden’ van mijn schoonfamilie en in een andere wijk gaan wonen. Ik stond op mijn benen te trillen toen ik het ze vertelde. Ik vond het heel dapper dat mijn man voor mij koos.” Het lukte Cigdem om zonder vooropleiding toegelaten te worden aan de Hogeschool voor de Journalistiek. ,,Ik wilde leren hoe je een boek schrijft.” In haar opleiding kwam ze in contact met nietgelovige mensen. ,,Ik dacht, hoe kun je niet geloven? Je bent dan als een ongeleid

projectiel in de ruimte. Langzamerhand kwam ik er achter dat je ook zonder geloof een goed mens kunt zijn. Het geloof benauwde me steeds meer. Je moet dit en dat. Allah was overal, zelfs in de wc. Tot zeven jaar geleden deed ik aan vasten. Ik geloof nu niet meer. Mijn moeder is ervan overtuigd dat ik in de hel kom. Mijn broer is natuurkundige en ziet in de werking van atomen en moleculen het bewijs van een schepper. Ik begrijp niet dat een wetenschapper gelooft.” Cigdem schreef voor onder meer NRC Next, Brabants Dagblad en Nieuwe Revu. Tegenwoordig is ze bureauredactrice bij de NPS. Ze doet het voorbereidende werk voor het radioprogramma Dichtbij Nederland. ,,Ik hoop dat iedereen het beste uit zichzelf haalt. Zelf heb ik er hard aan getrokken om te komen waar ik nu ben. Ik heb daarom geen sympathie voor mensen met een uitkering die niet willen werken. Ze moeten verplicht worden om iets te doen. Ga maar in je eigen tijd op je luie reet liggen. Hoe is het mogelijk dat er mensen zijn die niets willen doen!” Ze is op dit moment bezig met een tweede boek, over de verleiding van het grote geld en de ondergang van een Turkse familie. De Importbruid is uitgegeven bij De Arbeiderspers en kost €12,50 december

20 0 9 ach t er g ro n d 19

Boven: verzetsman en vrijheidsstrijder Anton de Kom. Rechts: het omstreden standbeeld voor deze Surinamer. Foto rechts: Ingrid de Groot

Vrijheidsstrijder Anton de Kom met biografie geëerd

H

et heeft even geduurd maar 1 november was het zover. Verzetsman en vrijheidsstrijder Anton de Kom is met een biografie geëerd. Het boek werd in het gebouw van de Vereniging Ons Suriname aan de Zeeburgerdijk gepresenteerd, in aanwezigheid van De Koms dochter Judith en zoon Ad. Het boek van schrijversechtpaar

Alice Boots en Rob Woortman is het resultaat van vijf jaar onderzoek naar het leven van een man die van grote betekenis is geweest voor de bewustwording van het Surinaamse volk. Dit jaar is het 75 jaar geleden dat zijn belangrijkste werk Wij slaven van Suriname (1934) verscheen, een aanklacht tegen het Nederlandse kolonialisme. Anton de Kom werd op 22 februari 1898 in Paramaribo geboren. Zijn vader was slaaf geweest. Van hem hoorde hij verhalen over de gruwelijkheden van het slavenbestaan. Die verhalen voedden de Koms afkeer tegen het kolonialisme. In 1920 vertrok hij naar Nederland en begon met het publiceren van opstellen en gedichten. Ook hield hij lezingen over de koloniale onderdrukking van zijn geboorteland. De Kom ontdekte het communisme. 'En gij Nederlandse proletariërs voor wie ik mede dit boek schrijf, gij

Particulieren, bedrijven en organisaties kunnen voor €10 een mini-advertentie in mug plaatsen. Inbegrepen: doorplaatsing van de advertentie op mugweb.nl, gedurende één maand. Geadverteerd kan worden in de volgende rubrieken: diensten, vast werk, tijdelijk werk, vrijwilligers, cursussen, cultuur, kennismaking,

Diensten aangeboden Herstelpunt Computer Service Helpdesk aan huis voor reparatie, onderhoud en datarecovery www.herstelpunt.nl [email protected] 020-6248992 / 06 23678827 Minima en non-profit organisaties betalen een lager tarief. KvK en BTW. No cure no pay.

20 ach t er g ro nd

december

die geen deel had aan de schatten der Hollandse regenten, die in de Gouden Eeuw gebrek leed en (...) gij die de schuld niet deelt der overheersers, omdat gij zelve overheerscht werd, gij zult de voorvechters onzer vrijheid met ons lief hebben en hun beeltenis zal meegedragen worden in Uw stoeten naast dien van Lenin op den dag, dat de grote afrekening met het kapitalisme zal plaats vinden', luidt het in een voorpublicatie van Wij slaven van Suriname in het blad Links Richten van mei 1933. Dit citaat zou niet in de uiteindelijke versie van het boek verschijnen. Terug in Suriname startte De Kom, die in de gaten werd gehouden door de geheime dienst, een bureau, waar Surinamers konden klagen over hun erbarmelijke leefsituatie. Een volksopstand was in de maak en De Kom werd gearresteerd. Bij een demonstratie voor zijn vrijlating opende de politie het vuur op de menigte: twee

ruilen. Stuur je advertentie naar administratie@ mugweb.nl of per post naar postbus 6259, 1005 EG Amsterdam, en maak €10 over op rekening 5855336 t.n.v. Stichting bbu, Amsterdam. Let op: miniMUG’s zijn niet langer dan 250 lettertekens, inclusief spaties. De betaling moet binnen zijn op de laatste dag van de maand.

Cursussen

Cursussen

Weekly meditation class 
Dec 7 and Dec 14, 19.30h
ABC Treehouse, Voetboogstraat 11, Amsterdam. Every class includes meditation and practical explanations on how to cultivate positive minds based on Buddhist teachings. €8/class, [email protected]

Gratis les rijbewijs theorie-examen bij Verkeersschool Nelen.

20 0 9

Elke ma.- en do. avond 18.00 - 19.00 is iedereen welkom. Er zijn 40 plaatsen beschikbaar. Verkeersschool Nelen Wibautstraat 133 1097 DN Amsterdam www.nelen.nl

doden en 22 gewonden. Later dat jaar, in mei '33, werd De Kom als banneling op de boot naar Nederland gezet. Terug in Nederland schreef hij Wij slaven van Suriname. Na de Duitse inval in 1940 sloot hij zich aan bij het Nederlands verzet, waar hij onder meer voor de illegale communistische pers schreef. In '44 werd hij opgepakt. Op 24 april '45, kort voor de bevrijding, overleed hij in kamp Sandbostel (Neuengamme) aan tbc. Pas in 1960 werd zijn stoffelijk overschot geïdentificeerd en op de erebegraafplaats Loenen herbegraven. In '82 werd hem het verzetsherdenkingskruis toegekend. Sinds 1983 draagt de universiteit van Suriname zijn naam. Als één woord het leven van Anton de Kom typeert, dan is dat het woord ‘omstreden’. Wel of geen communist, wel of geen vakbondsman. Op 24 april 2006 werd in Am-

sterdam-Zuidoost een standbeeld van De Kom onthuld. Boze Surinamers protesteerden omdat ze het beeld te bloot vonden. Een naakte man deed hen aan de slaventijd denken. Het beeld zou nog ettelijke malen worden beklad. Met het verschijnen van de biografie is er opnieuw kritiek: waarom moest die worden geschreven door blanke Nederlanders, nazaten van de koloniale onderdrukkers? Historicus en surinamist Gert van Oostindië: ,,De biografie moet op de inhoud worden beoordeeld, niet op de kleur van de auteurs. Het zou gevoelsmatig aardiger zijn geweest als de biografie was geschreven door iemand van Surinaamse afkomst. Maar draai het om: Dat geen Surinamer dat de afgelopen zes decennia deed, kan de auteurs niet worden aangerekend.” Anton de Kom, Biografie uitgeverij Contact, €49,95

MUG in de BUS

Lezers kunnen mug magazine toegestuurd krijgen voor € 29 per jaar, met Stadspas voor € 18. Een steunabonnement voor verenigingen en instellingen kost € 95 per jaar. (U ontvangt meerdere exemplaren per maand). Ja, ik wil mug in de bus * Privé-abonnement Steun-abonnement Naam

.................................................................................

Adres

.................................................................................

Plaats

.................................................................................

Telefoon .................................................................................

✂

Charles Braam Alice Boots en Rob Woortman schreven de biografie van Anton de Kom. Een eerbetoon aan een zwarte mensenrechtenactivist door witte wetenschappers.

Email

.................................................................................

* Aankruisen wat van toepassing is

mug magazine | Antwoordnummer 10520 |1000 RA Amsterdam | [email protected].

M U G m ag a zine

De studenten die in De Hooge Stoep wonen, zijn niet per se gelovig. Foto: Ingrid de Groot

De Hooge Stoep, meer dan studentenhuis Je kunt riant wonen in Oud-Zuid, mits je maatschappelijk betrokken blijkt Toine Graus De Hooge Stoep is de naam van een kast van een huis in de Lairessestraat in OudZuid. Er wonen zestien studenten, die verplicht vrijwilligerswerk doen.

I

n een enorm pand van vijf verdiepingen met een vorstelijk balkon dat uitzicht biedt op het Hilton Hotel in Oud-Zuid kunnen een aantal studenten heel goedkoop wonen. ,,Een grote kamer kost 290 euro inclusief en een kleine 220. Dan is het natuurlijk niet zo gek dat je vanuit zo’n luxe positie iets voor de samenleving doet", zegt Annika Smits (22). Zij is de coördinator van dit huis dat de naam De Hooge Stoep draagt. Met medebewoonster Nienke Post (19) geeft ze een rondleiding. Dat ‘iets doen’ waar Annika het over heeft, bestaat uit vrijwilligerswerk. Alle zestien studenten verplichten zich tot minimaal één dagdeel vrijwilligerswerk per twee weken. Vaak wordt dat meer. De bewoners kiezen zelf het soort werk dat bij ze past. Er zijn er die bij de voedselbank werken, bij de daklozenkrant of als buddy. Anderen geven taalles aan allochtonen, helpen asielzoekers of werken bij een goededoelenproject. M U G m ag a zine

33 jaar geleden werd het huis gekocht door de Stichting Ruimzicht om er theologen in te huisvesten. Nu staat het open voor elke student die zich kan vinden in de opzet van het huis: maatschappelijke berokkenheid en open staan voor anderen, ongeacht religie. Annika: ,,We hebben nog twee theologen in huis en verder van alles, christenen, boeddhisten, 'íetsisten’. Zelf ben ik niet christelijk, wel maatschappelijk betrokken. Daar balanceren we een beetje tussen. De helft studeert aan de Vrije Universiteit en de andere helft aan de Universiteit van Amsterdam. We liggen er geografisch ook precies tussenin." Nienke: ,,Ik vind het imago van ons huis moeilijk te definiëren. Zelf ben ik met allerlei religies bezig. New age, zo zou je het kunnen noemen.” Nienke was pas zeventien toen ze een kamer ging zoeken in Amsterdam. ,,De Hooge Stoep was mijn eerste poging. Na mijn bezoek aan dit huis wist ik, hier wil ik wonen. Het vrijwilligerswerk betekent veel voor me. Ik werk elke donderdagavond in De Kloof, een opvang voor dak-en thuislozen op de Wallen. In het begin was ik heel schuchter. In het dorp waar ik vandaan kom zijn geen daklozen. Hoe ga je met die mensen om? Meestal werk ik samen met Remco, een andere bewoner van ons huis. Op een dag was hij er niet en stond ik er alleen voor. Remco had mij verteld dat ik ze niet moest zien als probleemgevallen maar als gewo-

ne mensen. Hij had zo gelijk. Maar je kunt dat pas als je wat ervaring hebt. Nu voel ik me steeds vrijer en ga ik veel gemakkelijker met de klanten van de Kloof om.” Met Annika’s vrijwilligerswerk is het raar gegaan, het werd een betaalde baan. ,,Ik gaf godsdienstles op een basisschool in Amstelveen. Daar stond ik op een dag voor 27 kindertjes van groep zes met een krijtje in mijn hand. Theater bleek heel goed te werken bij die kinderen. Dan liet ik er een Mozes spelen en een ander de farao. Het was leuk werk en ik had altijd al juf willen worden. En nu hebben ze me gevraagd om dit werk als betaalde leerkracht te gaan doen. Het is knettergek dat het kan, maar ik ben er heel blij mee. Dat betekende wel dat ik ander vrijwilligerswerk moest gaan zoeken. Nu werk ik voor een non-profit organisatie die zich bezig houdt met duurzame ontwikkeling. Ik moet sponsors en subsidiegevers zoeken. Heel ingewikkeld werk, ongelooflijk die regelgeving. Ik leer er veel van en het sluit goed aan bij mijn studie antropologie.” Verderop in het huis is de kamer van Jasper Schonewille (20), die meer wegheeft van een geluidsstudio annex atelier dan van een studentenkamer. Vijf gitaren, twee synthesizers, een gigantische versterker en nog wat ‘effectendingetjes’, zoals Jasper de verzameling electronica noemt. Verder staan er metersgrote houten panelen tegen de wand, door hem zelf beschil-

derd. Jasper is geen artiest maar student theologie. ,,Er zijn veel mensen in dit huis bezig met muziek, een studeert aan het conservatorium. Laatst hebben we hier met zijn drieën zitten jammen.” Hij laat de panelen zien, een imposant drieluik dat in een galerie niet zou misstaan. Jasper: ,,Annika schildert ook. Samen zijn we op zoek naar een atelier.” Muziek, schilderen, theologie, en dan ook nog vrijwilligerswerk? Jasper: ,,Ik ben nog op zoek naar geschikt vrijwilligerswerk. Ik woon hier pas sinds juni dit jaar. Een vriendin van me doet vrijwilligerswerk in Osdorp, misschien kan ik daar iets doen. Ik wil ook wel eens met Annika mee naar de school waar ze godsdienstles geeft want dat sluit beter aan bij mijn studie. Ik wil niet per se kerkelijk werk doen, voor de klas staan lijkt me ook wel wat of iets met ontwikkelingswerk. Het leuke van dit huis is dat veel verschillende studierichtingen bij elkaar komen. Iedereen heeft hier een uitgesproken mening en is heel open. We houden felle discussies; soms slaat iemand de deur met een flinke klap dicht, maar de volgende dag sta je toch weer samen te koken.” Frans Dekker(23) heeft een kamer op dezelfde verdieping. Hij is laaiend enthousiast over zijn vrijwilligerswerk; ,,Ik verkoop de daklozenkrant Z aan daklozen in het disttributiecentrum aan de Tweede Oosterparkstraat. Gewoon aan de balie met een kassa en een namen-

lijst. Ik doe dit werk nu een jaar en ik voel me er heel ontspannen bij. Het zijn aardige en vaak ook bijzondere mensen. Neem iemand als Paolo. Ik kende hem al voordat ik dit werk deed want hij stond altijd met de Z-krant bij station WTC, waar ik vaak langskwam. Ik vond het altijd een beetje moeilijk om hem voorbij te lopen. Ik wilde hem niet negeren maar hij had een minder plezierige uitstraling. In de kantine van de Z-krant raakten we aan de praat. Bleek het een zeer intelligente en belezen Italiaan te zijn met de wildste theorieën. Het is zo’n verrassing als iemand heel anders blijkt te zijn dan je denkt. Ik ken nu alle Z-krantverkopers in de stad. Als ik met vrienden de stad in ga, komen we er altijd wel eentje tegen en dan maken we een praatje.” Over De Hooge Stoep is hij zo mogelijk nog enthousiaster dan over zijn vrijwilligerswerk. ,,Ik was nogal huiverig voor dit huis vanwege de christelijke achtergrond. Ik ben niet christelijk, ook niet iets anders, maar ik zat zonder kamer en heb toch maar een brief geschreven. Ik had de plank volledig misgeslagen. Dit huis heeft een enorme meerwaarde. Over weinig dingen kan ik zo enthousiast zijn. Er zijn hier studenten die op zondag naar de kerk gaan, maar er zijn ook atheïsten. Dat is het sterke van De Hooge Stoep, die twee extremen kunnen respect voor elkaar opbrengen. Respect en openstaan voor anderen, dat is de kern van De Hooge Stoep.” december

20 0 9 ach t er g ro n d 21

Eva Heijmans: ‘Lekker gassen achter de rug van Jan Jonker.’ Foto: Hilco Koke

Vrouwen fietsen vaak voor lege tribunes sport

André Stuyfersant Topsport eist opofferingen maar als je ook nog eens studeert, heb je het dubbel zo zwaar. Wielrenster én studente internationale betrekkingen Eva Heijmans weet met bijbaantjes, hulp van ouders én sponsoring van een fietsenzaak de eindjes aan elkaar te knopen.

M U G m ag a zine

E

en lullige maandagmorgen in het Velodrome van Amsterdam. Op het middenterrein maakt gangmaker Jan Jonker zijn derny, een lichte motorfiets, bedrijfsklaar als een paar meter verder een metamorfose plaatsvindt. Met het opzetten van een fietshelm verandert een lief ogende jonge vrouw in een stoere wielrenster. Achter Jonker’s inmiddels knetterende derny gaat Eva Heijmans, 24 jaar, een uur lang trainen of zoals zij dat formuleert: ‘lekker gassen’. Maar eerst onthult Heijmans, een baanrenster mét aspiraties, haar verhaal. Dat is de story van een topsportster die zich tegen de verdrukking in omhoog werkt, want als ‘vrije’ rijdster is ze niet opgenomen in een selectie of poenige sponsorploeg. Ze moet het dus allemaal zelf uitzoeken. Dat betekent improviseren, doorzettingsvermogen en laveren tussen studie en dagelijkse trainingen. Opofferingen die niet voor niets waren: vorige maand deed Heijmans mee in het voorprogramma van de Zesdaagse van Amsterdam. De Zesdaagse is topsport in de ambiance van een bruine kroeg: bruisende, schuimende bierpompen, de lucht van vers gebakken friet, worstenbroodjes, massageolie, snoeiharde muziek, en overvolle tribunes. Hoe een modale baanrenster daarin terecht kwam, vertelt Heijmans. ,,In september werd ik niet alleen tweede op het kampi-

oenschap van Nederland bij de puntenkoers maar ook bij het onderdeel scratch. Tot mijn verrassing kreeg ik een uitnodiging om mee te doen aan de six van mijn stad. Ik werd gekoppeld aan een Amerikaanse renster die ik nooit eerder had gezien." Tijdens de Zesdaagse, waar renners in koppels fietsen, valt er een flinke zak geld te verdienen. Maar niet voor de vrouwen. ,,Wij reden in het voorprogramma van de mannen", vertelt Heijmans. ,,We hadden zes avonden lang volle bak gereden en werden uiteindelijk derde. Wat dat opleverde? Driehonderd euro. Dat bedrag moest ik ook nog delen met mijn ploeggenoot. Vrouwen verdienen minder dan de mannen." Heijmans beklaagt zich niet, als arme studente is voor haar iedere cent er één. En ondanks die fooi heeft ze een geweldige week gehad. ,,Normaal rijden wij onze koersen voor lege tribunes. Bij de Zesdaagse was het iedere avond afgeladen. Een heel bijzondere sfeer, heel gezellig, waarbij de speaker een zeer belangrijke rol vervulde, we vlogen er iedere avond in. Ik ben een temporijdster en moest steeds de gaatjes dichtrijden of de sprint aantrekken voor mijn ploeggenootje. Op de laatste avond wonnen wij de koppelkoers." In alle takken van sport bedrijven vrouwen heel aantrekkelijke topsport, wat niet altijd beloond wordt met de nodige mediabelangstelling

en waardering. Ook niet bij het wielrennen. ,,Het niveau van het damesfietsen is nergens zo hoog als in Nederland", begint Heijmans. ,,Er zijn hier heel veel koersen waar rensters uit de hele wereld op afkomen. In Nederland, maar ook in Vlaanderen, staan honderdvijftig rensters aan de start waarvan er honderddertig de koers uitrijden. Dat is nergens anders zo. Maar de mediabelangstelling én de geldelijke beloning is nihil en dat is behoorlijk frustrerend." Als voorbeeld noemt ze de ronde van Vlaanderen voor dames, die vlak voor de herenversie verreden wordt. ,,Ieder jaar een geweldige koers om te zien. Ze kunnen toch het laatste half uur uitzenden? De camera’s zijn er toch", roept ze wanhopig. Terwijl in de hemel Joke Smit, de voorvechtster van de vrouwenemancipatie, haar hoofd schudt, maakt de studente internationale betrekkingen haar verhaal af. ,,Ik rij ook koersen op de weg. Afgelopen seizoen heb ik nog een koers gewonnen, maar mijn voorkeur gaat uit naar de wielerbaan. De hele winter blijf ik doortrainen, niet alleen op de baan maar ook buiten. Gisteren heb ik nog vier uur op de weg gefietst. Koud? Welnee, ik ben goed gekleed." Volgens sommigen is pijn fijn, want kastijding schijnt ‘zuiverend’ te werken op ziel en lichaam, maar daar moet wel iets tegenover staat: de hemel of de top in de sport. Heijmans progressie is de bondscoach van de nationale selectie niet ontgaan. Deze

maand mag ze als stagiaire een week meetrainen op de baan van Apeldoorn. ,,Ik wil een goed winterseizoen rijden. Begin februari is het Nederlands kampioenschap omnium. Dat zijn de gelegenheden waarbij ik mij in de kijker kan rijden. Ook heb ik een contractje gehad voor de Zesdaagse van Rotterdam, die begin januari gehouden wordt." Met een investering van ongeveer vijftig euro komt een tafeltennisser al een eind, want die heeft alleen een batje en een balletje nodig. Kom daar maar eens aan bij een wielrenner. De sport is een financieel bodemloze put, waar je aan materiaal en reiskosten kapitalen kwijt bent. ,,Ik woon bij mijn moeder waar ik niets voor betaal. Samen met een bijbaantje bij een racefietsenzaak in Betondorp én mijn studiefinanciering red ik het net. Ik ga nooit uit", zegt de aantrekkelijke en goed verzorgde Heijmans. ,,Dat kan ook niet in mijn sport. Maar nogmaals, ik klaag niet want ik kies hiervoor. Dit is mijn leven waarin ik mij gelukkig voel." Eva Heijmans heeft genoeg verteld, klikt haar schoenen in de pedalen en fietst de houten baan op. Geroutineerd brengt ze haar fietsje op snelheid en sprint achter de motor van Jonker aan. Scherend tegen het spatbord van Jonker's motortje rijdt ze, in een akelig hoog tempo, de spijkers uit de baan. Eva Heijmans is dan ook een vrouw met een doel. december

20 0 9 spor t 23

colofon

jacques peeters

sociaal raadslieden

Aan de deur wordt niet gekocht! Hoofdredactie en directie: Joop Lahaise Redactie: Martin Brandwagt, Thea Golverdingen, Toine Graus, Peter van Lieshout, Marcel Schor, Jos Verdonk, Michiel Wetzer Eindredactie: Martin Ottens, Marlies Scholtens Grafische vormgeving: Eddo Gorter, Gert Meijerink, Jaap van der Sluijs Beeldredactie: John Melskens Fotografie: Edwin van Eis, Michel Hobbij, Daphne van Horn, Ingrid de Groot, Hilco Koke, George Maas, Rob Wetzer Illustraties: Eddo Gorter Aan dit nummer werkten mee: Charles Braam, Kirsten Dorrestijn, Lea Nortan, Jacques Peeters, André Stuyfersant, Ingrid Toth Deadline kopij: Kopij voor het decembernummer dient uiterlijk 17 december in ons bezit te zijn Telefoon redactie: 020 607 76 00 fax: 020 607 76 01 E-mail: [email protected] Secretariaat en distributie: Petra van Bockel, Richard Nadort, Tony Strijbosch, Fred van der Zee Telefoon secretariaat: 020 6077600 Abonnementen: €29 per jaar, met Stadspas €18 per jaar Steunabonnement voor verenigingen en instellingen: €95 (meerdere exemplaren per maand) Adres: Postbus 6259, 1005 EG Amsterdam. Antwoordnummer 10520, 1000 RA Amsterdam Redactie Mugweb.nl: Martin Brandwagt Webmaster: Jaap van der Sluijs Advertenties: Quiny Voorn, Telefoon: 020 6077602 / 020 6415857 E-mail: [email protected] MUG is een uitgave van stichting BBU en wordt gemaakt door een onafhankelijke redactie, bestaande uit vaste medewerkers en vrijwilligers. MUG is gratis verkrijgbaar op 550 distributiepunten: bibliotheken, buurthuizen, DWI’s, medische centra, scholen, supermarkten, ziekenhuizen en culturele instellingen. Oplage: 30.000 Druk: Dijkman Offset, Diemen

Robin Hood legt het loodje Het schijnt dat de crisis over haar hoogtepunt heen is, althans de financiële dan. Daarentegen moet de crisis op de arbeidsmarkt nog echt losbarsten. Oftewel tienduizenden mensen gaan hun baan de komende jaren nog verliezen. Toch schijnen we het allerergste achter de rug te hebben. Hoe pervers kun je zijn? Je zou het geloof in je medemens helemaal kunnen verliezen. Zeker in deze donkere maanden. Maar de decembermaand is ook een maand van hoop. Getuige het verhaal van deze Duitse bankmanager. De 62-jarige vrouw was werkzaam bij een bank in de buurt van Bornheim. Zij had de ondankbare taak om mensen te helpen die in de problemen dreigden te komen, doordat ze te lang rood stonden. Vlak voor de peildatum waarop de kredietwaardigheid werd beoordeeld maakte de vrouw geld over naar de rekeningen van haar klanten. Het geld haalde ze tijdelijk van de rekeningen van rijke stinkerds. Op deze manier maakte zij tussen december 2003 en februari 2005 in totaal 7, 6 miljoen euro over. De bankmanager boekte het geld zo snel mogelijk terug. Helaas kon ze niet alles terugboeken, omdat sommige klanten te veel schulden hadden. Zo ging 1,1 miljoen euro verloren en liep ze tegen de lamp. Gevraagd naar de motivatie voor haar daden, zei de vrouw dat klanten haar vroegen om hulp. Een vluchtige inspectie maakte haar snel duidelijk dat deze werkwijze de enige manier was om haar clientèle aan een krediet te helpen. Uiteindelijk werd ze door een rechtbank veroordeeld tot een voorwaardelijke straf van 22 maanden. De rechter was ervan overtuigd dat de vrouw uit medelijden handelde en er zelf geen cent aan over gehouden heeft. Integendeel zelfs, ze is haar baan kwijt en leeft inmiddels zelf van een uitkering. Ze komt nu enigszins terug op haar vroegere activiteiten door te zeggen dat ze het nu niet meer zou doen. En dat ze aan een hulpverlenerssyndroom geleden moet hebben. Voor ondergetekende blijft ze een moderne Robin Hood. Helaas wel eentje die gepakt werd, waar de middeleeuwse variant vrijuit ging. Dus zo een mooi eind is het niet. Maar het past wel in de huidige tijdgeest. Een tijdgeest die ons wil doen geloven dat de crisis voorbij is. Terwijl we nu al weten dat tienduizenden hun baan gaan verliezen en nooit meer aan de slag zullen komen.

In de vorige eeuw hingen mensen een bordje op de deur met 'aan de deur wordt niet gekocht' dan werden ze met rust gelaten. Die tijd is voorbij want er word je van alles aangesmeerd via de telefoon, op straat of via internet. Met alle nare gevolgen van dien. Je blijkt ineens een contract te hebben met een andere energiemaatschappij. Of er ligt een pakket tijdschriften in de bus waar je geen interesse in hebt. Gelukkig zijn er regels om ons te beschermen. Regels bij kopen aan de deur Als u aan de deur toch iets gekocht heeft en u krijgt daar spijt van: bnnen acht dagen kunt u de koop ongedaan maken. U hoeft dan niets te betalen en u hoeft ook geen reden op te geven. Dat ongedaan maken moet wel schriftelijk gebeuren. Zo’n regel geldt ook voor het aan de deur of op straat afsluiten van een contract met een andere energieleverancier. Als ineens blijkt, dat u bent overgestapt naar Eneco, Nuon of een ander bedrijf zonder dat te willen:

u hebt zeven dagen tijd om die overstap ongedaan te maken. U hebt deze bescherming ook als u van gedachten verandert. Veel mensen ontdekken pas later dat ze een boete moeten betalen aan het energiebedrijf waarbij ze een contract hebben. Vaak kan zo’n contract wel tussentijds stopgezet worden, maar daar staat dan wel een boete op. Veel mensen realiseren zich vaak pas na het tekenen van een nieuw contract, dat het ingewikkeld wordt of dat het maandbedrag toch hoger uitvalt. In al deze gevallen hebt u zeven dagen de tijd om terug te komen op uw handtekening. Denkt u er wel aan: reageer snel en schriftelijk! Veel mensen gaan dan bellen, dat kan, maar stuur ook een brief. Regels bij kopen via telefoon of internet Ook voor het kopen via telefoon, internet of uit een catalogus met een bestelbon zijn beschermende regels. • Voldoet wat u gekocht hebt niet aan de verwachtingen die u ervan hebt? Is het beschadigd of

werkt het niet goed? Dan kunt u de leverancier aanspreken. Heeft dat geen resultaat, dan kunt u het gekochte op kosten van de leverancier terugsturen. Ook hier hebt u zeven dagen bedenktijd. • Zonder opgaaf van reden mag u de koop ongedaan maken en het gekochte terugsturen. De verzendkosten moet u dan wel betalen. • De leverancier moet dan binnen 30 dagen het door u betaalde geld terugstorten. • Het product moet u in de oorspronkelijke staat en in de originele verpakking terugsturen. Met alles wat erbij zat. • De leverancier mag niet eisen dat de verpakking niet geopend is. • Als u bezorgkosten hebt betaald en u maakt gebruik van de bedenktijd van 7 dagen, moet de leverancier deze kosten terugbetalen. Peter Hendriks Sociaal raadsman Dienstencentrum Oosterpark

juridisch loket

Tien tips voor de werknemer bij ontslag Uw werkgever geeft aan dat hij wegens economische redenen helaas genoodzaakt is u te ontslaan en vraagt u een papier te tekenen waarbij in onderling overleg wordt besloten de werkovereenkomst te beëindigen. Hoe te handelen? Tip 1. Teken niets, vraag bedenktijd. Voordat u tekent dient u onderzocht te hebben wat de gevolgen zijn in uw situatie. Een beëindigingscontract wordt juridisch een vaststellingsovereenkomst genoemd. Gebruikelijk is dat een werknemer een periode van veertien dagen wordt gegund om een gesprek aan te gaan met een jurist om zich te laten voorlichten. Tip 2. Besef dat het belang van de werknemer verschilt met die van de werkgever. Als ontslag niet aan de orde is, zijn de belangen van de werknemer en de werkgever vaak gelijk, beiden hebben belang bij een prettige samenwerking. Maar bij ontslag lopen de belangen vaak uiteen. De werkgever heeft belang bij een korte, goedkope afhandeling van het ontslag, terwijl de werknemer baat heeft bij een zorgvuldige afhandeling

Juridisch Loket

tel. 0900-8020 (10ct per minuut) iedere werkdag 9:00 - 17:00 Bezoekadres Vijzelgracht 21-25 website: www.hetjl.nl

met het oog op de WW-uitkering en zijn rechten op een mogelijke schadevergoeding. Tip 3. Neem vrij om met een jurist te praten. De gevolgen van een vaststellingsovereenkomst kunnen groot zijn, dus bespreek met uw werkgever dat u desnoods onder werktijd een afspraak maakt met een jurist. Is dat niet mogelijk maak dan een afspraak met een jurist aan het eind van de dag. Tip 4. Weet wat u wilt. U kunt kiezen om de vaststellingsovereenkomst wel of niet te tekenen. De jurist kan u informeren over de gevolgen van uw keuze, maar u maakt zelf de beslissing of u het contract al dan niet tekent. Tip 5. Maak zo snel mogelijk een afspraak met het Juridisch Loket. Het Juridisch Loket beoordeelt kosteloos uw contract en uw vaststellingsovereenkomst en kan u informeren over de gevolgen in het kader van het arbeidsrecht en de WW-uitkering. Maak daarom direct een afspraak via 0900-8020 en vraag naar een medewerker van Juridisch Loket Amsterdam. Tip 6. Verzamel stukken. Als u een afspraak maakt met een jurist

Sociaal Raadslieden

Centrum 1e Laurierdwarsstr. 6 St Antoniebreestr. 32-46 Kleine Wittenburgerstr. 1 Haarlemmerstr. 132/136 tel. 557 33 33 Zuidoost Hoofdvestiging Kempering 100B, tel. 314 16 18

neemt u dan mee: uw contract(en), de vaststellingsovereenkomst, loonstroken, uw CAO, Sociaal Plan en uw inkomen voor belastingen over 2007. Tip 7. Ken uw contract. Het is belangrijk of u een vast dienstverband heeft danwel een tijdelijk contract, of een reeks tijdelijke contracten. Wat zegt het contract over de opzegtermijn en bevat uw contract een concurrentiebeding? Tip 8. Ken uw opzegtermijn. De opzegtermijn kan in uw arbeidsovereenkomst staan, maar kan ook in de CAO geregeld zijn. De werkgever dient altijd een opzegtermijn in acht te nemen. Tip 9. Vergoeding. Als u meerdere jaren heeft gewerkt bij hetzelfde bedrijf kunt u bij een jurist informeren of u aanspraak zou kunnen maken op een vergoeding. Tip 10. Ziekte. Als u ziek bent is het tekenen van een vaststellingsovereenkomst doorgaans niet in uw belang. Wilt u toch tekenen, bespreek de zaak eerst met een jurist. I. Muller Juridisch Loket Amsterdam

Noord Volendammerweg 51B Hagedoornplein 1B Tuindorp Oostzaan Aldebaranplein 2C Banne Buiksloot Botterstraat 185B tel. (cliënten): 435 45 55 website: www.sociaalraadslieden.nl

Jacques Peeters 2 4 O pin ie

december

20 0 9

M U G m ag a zine

betoog

ingezonden

nuttige adressen

Stuur uw brief naar redactie@ mugweb.nl of naar MUG, Antwoordnummer 10520,1000 RA Amsterdam. Vermeld als onderwerp 'ingezonden'. De redactie behoudt zich het recht voor uw brief in te korten. Anonieme inzendingen worden niet geplaatst.

Amsterdams Centrum Buitenlanders 627 94 60 Kabelweg 37 Amsterdams Steunpunt Wonen 523 01 30 Nieuwezijdsvoorburgwal 32 ANBO voor 50-plussers (ouderenbond) 624 40 67 Plantage Middenlaan14 Belasting- en Wetwinkel 624 70 03 Oudemanhuispoort 2-3 Dienst Gemeentebelasting 652 45 24 Bijlmerplein 395 Bijstandsbond 689 88 06 Da Costakade 162 Cliëntenraad DWI 346 12 34 Jan van Galenstraat 323 Formulierenbrigade 346 36 36 (Algemeen verwijsnummer) Gehandicapten Overleg Amsterdam 577 79 55 Plantage Middenlaan 14-1 Gemeentelijke Kredietbank Amsterdam 626 66 33 Gemeentelijke Ombudsman 625 99 99 Singel 250 Huurcommissie Amsterdam 0800-4887243 De Ruyterkade 7 Juridisch Loket 0900 8020 Vijzelgracht 21-25 Kinderrechtswinkel 626 00 67 Staalstraat 19 Klachten & Adviesburo politieoptreden 552 35 05 Meldpunt discriminatie Amsterdam 638 55 51 Vijzelstraat 77/1 Ombudswerk voor vrouwen 675 80 91 Praatlijn voor ouderen 627 33 85 Rechtswinkel Amsterdam 673 13 11 Dusartstraat 50/52 Rechtswinkel Bijlmermeer 525 33 17 Kempering 100b Rechtswinkel Migranten 675 05 51 Wilhelminastraat 78 SOS Telefonische Hulpdienst 675 75 75 Steunpunt Werk en Handicap 672 20 05 J.Veltmanstraat 463 Vereniging Basisinkomen Igor Strawinskisingel 50, 3069 MA Rotterdam Vrijwilligerscentrale 530 12 20 Hartenstraat 16 Vrijwilligerscentrale regio Nieuw West 408 10 40 Jan Tooropstraat 6a Werklozen Belangenvereniging 618 18 15 Da Costakade 162 Wooninformatiecentrum 552 79 87 Zuiderkerkhof 72

Weduwenpensioen

Ook scooters, vooral tweetakt, dragen bij aan de vernieting van onze aarde. Foto: Ingrid de Groot

'Met groene stroom keren we het onheil en sparen we geld uit' Voor Betoog nodigt MUG maandelijks een schrijver uit om zijn of haar mening te geven over een actueel onderwerp

Maurits Groen van adviesbureau Milieu en Communicatie voorspelt 50 procent kans dat er binnen afzienbare tijd een klimaatramp plaatsvindt. Alleen te voorkomen met echt groene stroom.

E

r wordt heel wat onzin uitgekraamd over energie en klimaatverandering. Het lijkt wel voetbal: iedereen denkt dat hij er verstand van heeft. Niemand haalt het in zijn hoofd om ineens allerlei stellige uitspraken te doen over de relativiteitstheorie of de meest efficiёnte manier om fotosynthese te bevorderen. Men kijkt wel uit, want je valt onmiddellijk door de mand. Maar zelfs een gierend gebrek aan de meest elementaire kennis over energie en klimaat weerhoudt velen niet van het debiteren van de grootste flauwekul met de gelijkhebberigheid van een onbenul. Een paar voorbeelden van dit soort flauwekul: 'Laat eerst die Chinezen maar eens ophouden met allemaal nieuwe kolencentrales te bouwen! Windturbines draaien niet op wind, maar op subsidie! In Nederland schijnt de zon toch nauwelijks? Die zonnecellen zijn hartstikke duur en leveren niks op! Trouwens, de geleerden zijn het helemaal niet met elkaar eens dat die klimaatverandering echt bestaat. De ijsberen sterven helemaal niet uit; er komen er juist steeds meer!’ De weerlegging: wetenschappers M U G m ag a zine

zijn het erover eens - althans 999 van de 1000, niet unaniem maar toch een aardige meerderheid - dat het ijs van Groenland en West-Antarctica onherroepelijk smelt als de gemiddelde wereldtemperatuur met slechts 2 graden Celsius stijgt. En dan stijgt de zeespiegel wereldwijd met 12 meter. Onvermijdelijk en onherroepelijk. Dat is geen kwestie van geloof, maar van natuurkunde en wiskunde. De kans dat die ramp gaat plaatsvinden is momenteel fifty fifty. Wie stapt er onbekommerd in een vliegtuig, in de wetenschap dat er 50 procent kans is dat je niet heelhuids aankomt? Trouwens de kans om die klimaatramp te voorkomen is ook alleen maar fifty fifty als de meest ambitieuze energiebeleidsdoelen van alle regeringen op de wereld voor 100 procent worden gehaald. Wie de krant leest, wordt daar niet erg optimistisch over. Loopt het echt zo’n vaart? Ja, helaas wel? Wanneer? Tsja, daar kunnen de geleerden nog niet veel over zeggen. Zou best een paar honderd jaar kunnen duren. Zou ook een stuk eerder kunnen zijn. Dan misschien toch maar proberen er iets aan te doen? Maar wat? Investeren in energie-efficiency en echt groene stroom (met milieukeur)? Helpt dat? Nederland is op wereldschaal toch maar een postzegel? Maar gelukkig is er ook een authentiek Hollandse reden voor energie-efficiency en echt groene stroom: geld. Het is goedkoper. Maar dan moet je het wel slim en goed aanpakken. Als overheid en als bedrijf. Maar ook als eenvoudige burger. Ook en juist als burger met een uitkering. De energiekosten gaan namelijk binnenkort weer stijgen. Fors. En onomkeerbaar. Fossiele brandstoffen zoals olie, kolen en hout worden steeds schaarser omdat de vraag gaat toenemen, want al

die Chinezen, Indiёrs, Brazilianen etc. gaan ook meer energie gebruiken. Ze zitten nu nog altijd op een fractie van wat wij gebruiken. Ook zijn nieuwe fossiele bronnen steeds moeilijker te vinden en lastiger, duurder om te winnen. Daarnaast zal de vervuiling die fossiele energie veroorzaakt, steeds vaker in de prijs worden verwerkt, in de vorm van bijvoorbeeld CO2heffing en het kostbbaar afvangen en ondergrondse opslaan van CO2. Dus wat moet je doen als slimme MUG-lezer? Je zoekt een echt groene energieleverancier, die bovendien de goedkoopste is. Bestaat die combinatie? Ik kan en mag hier geen reclame maken, dus je moet er even wat moeite voor doen: zoek via internet het onderzoek van de Consumentenbond op. Die is wat objectiever dan die populaire zangers, die hun eigen bankrekening spekken door jou aan te praten dat je naar leverancier X moet gaan. Je zult een verrassende ontdekking doen: het blijkt mogelijk om tegelijkertijd de groenste en de goedkoopste energieleverancier te zijn en dan ook nog met de objectieve milieukeur. Zonder milieukeur mag je twijfelen aan de echtheid van de 'groene' stroom. Dus red de wereld en spaar je portemonnee. Mooie combinatie! Maurits Groen is directeur van adviesbureau Milieu en Communicatie ([email protected]) Naschrift redactie: eind november, aan de vooravond van de Milieu-top in Kopenhagen, kondigde minister Van der Hoeven van Economische Zaken aan dat de energierekening de komende jaren extra omhoog gaat in verband met de Europese klimaatdoelstellingen. Het gaat eerst om een paar tientjes per jaar maar zal oplopen tot een paar honderd euro rond 2020.

Nadat ik een oudere dame had gesproken, die vanaf haar 52e weduwe is en al 22 jaar AOW heeft, vroeg ik mij af waar zij daarvoor van had geleefd. Waarschijnlijk heeft zij een weduwenpensioen ontvangen uit het inkomen van wijlen haar man en krijgt dat nog steeds bovenop haar AOW. Dat is natuurlijk fijn voor haar, zo'n dubbel inkomen en geen kinderen. Het komt er op neer dat zij, omdat zij toevallig met haar man getrouwd was, na diens overlijden recht heeft op een pensioenuitkering uit zijn inkomem, puur en alleen omdat zij met hem getrouwd is geweest. Zij heeft daar zelf geen cent premie aan meebetaald. Het kromme van de situatie is dat haar denkbeeldige even oude zus, die niet met een man is getrouwd die op haar 52e is overleden, geen recht heeft op weduwenpensioen en dus gewoon moet werken voor haar geld, in ieder geval tot haar 65e. Deze regeling is natuurlijk van lang geleden toen men ervan uitging dat de man de enige kostwinner was. De situatie is nu geheel anders, vrouwen werken nu bijna allemaal en in ider geval is de politiek het er over eens dat iedereen zijn eigen geld moet verdienen, getrouwd of niet. We leven in een tijd van idividualisering. Stelt u zich eens een ongetrouwde vrouw voor van 58 jaar die met hard werken de eindjes aan elkaar knoopt. Zij ziet haar zus die weduwe is en geen moeite hoeft te doen, omdat zij een weduwenpensioen krijgt van haar dooie vent. Dat valt in Nederland anno 2009 niet uit te leggen! Eenzelfde fundamentele twijfel heb ik over het verschijnsel alimentatie. Dat stamt ook nog uit de tijd dat de man kostwinner ws en de vrouw de huissloof zonder eigen inkomen. Waarom moet een man die gescheiden is geld blijven schuiven voor zijn ex-vrouw? Kan die niet zelf haar geld gaan verdienen, net als ieder ander? In de tijd van Madonna en Heleen van Royen maakt deze regeling geen sense meer. Alimentatie voor de kinderen oké, maar alimentatie voor het gedeukte ego van mevrouw, ik denk het niet. Bovendien, heb je ooit gehoord van een vrouw die haar ex-man alimentatie moest betalen? Hans Unger, Amsterdam

Voedselbanken Om in aanmerking te komen voor de Voedselbank is het noodzakelijk om een intakegesprek te voeren. Meer info: www.amsterdam. voedselbank.org of 638 44 77

december

20 0 9 opin ie 25

Feest met gebakken bokking Wouter Klootwijk Wat is dat toch met die feestdagen: een zoute haring mag niet, het moet een dikke vogel zijn met bruine korst en gevuld met vruchten.

H

et eten op de feestdagen dient anders te zijn dan op alle andere dagen, waarop Jezus niet zijn verjaardag viert of wij zijn dood niet gedenken. Kerst en eerste paasdag: veel eten ter ere van de Heer, met in elk geval een gebakken beest als hoofdmaal. Was met kerst de visboer open, dan at ik er een haring, staand aan de kraam. Haring is voor mij altijd

feest. Kalkoen kan mij niet bekoren. En ik mag van geluk spreken want ik eet nooit niet lekker. Het is voor mij altijd een feestmaal of het nu grauwe erwten zijn met augurken of spiegeleieren, gebakken in wat vet van gerookt spek. De plek telt ook mee om het tot een feest te maken: eten uit een trommeltje terwijl je in het gras van het talud van de IJsselmeerdijk naar naakte meiden zit te kijken. Welnee, dat is niet alleen bij Zandvoort, bij Katwoude heb je ze ook, alleen niet met kerst. Dan

is het wat koud. Je moet eens vragen aan je opoe wat ze zich van vroeger herinnert, wat ze ooit het lekkerste vond van alles wat haar werd voorgeschoteld. Ondervraag het halve bejaardenhuis: wat was het meest hemelse wat je te eten kreeg? Nooit, echt helemaal nooit zal het iets van doen hebben gehad met de feestdagen, met dat stomme krentenbrood. Eerder was het roggebrood met meikaas, van de buurjongen die je opoe in de hooiberg ontmoette. De feestdagen zijn het verveWouter Klootwijk (1945) is journalist, schrijver en programmamaker. Hij publiceerde diverse kinder- en kookboeken, schreef voor De Groene Amsterdammer en De Volkskrant en heeft een

KERSTPRIJSVRAAG

lendst aan tafel. Ook omdat je liegen moet dat het verrukkelijk is. Maar het is gewoon een plofkip. Haring zei ik, dat is iets vieren en dat doe ik tweehonderd keer per jaar. En als het eens geen zoute is dan moet het een gebakken bokking zijn. Dat is een licht gezouten, licht gerookte dikke haring, in olie gebakken of beter nog, in half olie, half boter in de koekenpan. Mijn visboer staart soms even voor zich uit als ik hem om een gebakken bokking vraag. Herinnering. Hij heeft het me verteld en column in NRC Handelsblad. Als televisiemaker is hij betrokken bij De Keuringsdienst van Waarde, een kritisch consumentenprogramma over voedsel en de presentator van Klootwijk aan Zee,

zoals hij het vertelde, dat deed me watertanden. Zijn moeder stoofde rode kool en aardappelen, zijn vader bakte bokkingen. Aan tafel prakte iedereen een warme bokking door de warme stamppot met rode kool. ,,Zóó lekker als dat was,” zei de visboer met zijn ogen even dicht. En ik wist het, bij hem thuis was het ook elke dag feest aan tafel. Je hebt er de Here niet bij nodig noch de profeet van een andere Heer. En vijf gangen hoeven ook helemaal niet om het ernstig naar je zin te hebben. een programma over visserij, vissers en vis. Vanaf 6 januari 2010 presenteert Wouter Klootwijk voor de RVU De Wilde Keuken, een ‘onstuimig’ kookprogramma vanuit zijn eigen, chaotische keuken.

Win een exemplaar van De zachte Atlas van Amsterdam

Beeldend kunstenaar Jan Rothuizen wandelt over de hele wereld door steden. Tijdens deze wandelingen noteert hij wat hij ziet, denkt en voelt. Het levert plattegronden op die niet alleen een verslag zijn van wat er is, maar die ook laten zien hoe hij, of zijn gezelschap, de stad ervaart. De zachte Atlas van Amsterdam van Jan Rothuizen is verschenen bij uitgeverij Nieuw Amsterdam en kost €18,50. Het boek kan besteld worden via de MUG-webwinkel op www.mugweb.nl

MUG verloot de drie exemplaren van De zachte Atlas van Amsterdam (beschikbaar gesteld door uitgeverij Nieuw Amsterdam) onder de inzenders van de goede antwoorden op de volgende vragen:

1. In welke stad is schrijfster Hülya Cigdem geboren? 2. Welke Utrechtse probleemwijk probeert creatievelingen aan te trekken? 3. Hoe heet de chefkok van Resto VanHarte in het activiteitencentrum van Reigersbos?

Inzenden kan uitsluitend naar [email protected]. Geef de goede antwoorden en vermeld duidelijk uw naam en het adres waar het boek naar toe moet worden gestuurd. Alleen e-mails die vóór donderdag 17 december zijn ontvangen dingen mee. De winnaars krijgen het boek automatisch toegestuurd. Het is niet mogelijk over de prijsvraag te corresponderen of te bellen.

Koopwijzer

Recept Topkok Ron Blaauw maakte voor MUG-lezers een driegangen top-kerstdiner, dat wel wat creatief kokkerellen vraagt maar geen aanslag op de portemonnee doet.

Topkok Ron Blaauw. Foto: John Melskens 26 serv i ce

december

20 0 9

Geroosterde artisjok met bloemkool en Oude Beemster Benodigd: 8 kleine violetartisjokken, 200 gram bloemkool in kleine roosjes, klein scheutje olijfolie, 1 theelepel dragon, gehakt mespuntje knoflook-pulp, zout en versgemalen witte peper. Voor de paprikadressing: 1 Italiaanse puntpaprika, 4 eetlepels olijfolie, 1/2 theelepel piment d’Espelette, 1 blaadje limoenblad, nerf verwijderd, ragfijn gesneden djeroek poeroetblad. Voor het schuim van Oude Beemster: 100 gram versgeraspte Oude Beemster, 200 ml halfvolle melk, 1/2 theelepel knoflookpulp, 3 gram agar-agar, 6 eidooiers, zout en peper. Breng de artisjokken met zout aan de kook. Zodra het water kookt, de pan van het vuur halen en de artisjokjes in het kookvocht laten afkoelen. Verwijder de bladeren. Snij een stuk van het steeltje af, schil de

artisjokharten en halveer ze. Verhit de olijfolie, rooster de artisjokjes en bloemkoolroosjes samen heel kort. Schep om met dragon en knoflookpulp. Breng op smaak met zout en peper. Pof de paprika’s op een vel aluminiumfolie in een hete oven van 200 ºC. Sprenkel er weinig olijfolie over en bestrooi met zout en peper. Vouw de folie dicht en pof ze in 15 minuten in de hete oven. Laat de paprika’s afkoelen en verwijder de zaden. Snijd de paprika in heel kleine blokjes, vang het vocht uit de paprika’s op. Doe dat in een pannetje met de olijfolie, de piment d’Espelette en het limoenblad. Voeg de gesneden stukjes paprika toe en roer om. Verwarm de kaas en de melk tot de kaas is gesmolten. Goed mengen. Voeg de knoflook toe en breng op smaak met zout en peper. Doe de agar-agar erbij, kook op laag vuur 4 minuten door en roer even om. Voeg al kloppend één voor één de dooiers toe aan de warme massa. Hou het mengsel in een kidde (slagroomspuit) au bain-marie warm. Doe het artisjokken-bloemkoolmengsel over op het bord. Schep de paprikadressing eromheen. Spuit met de kidde een mooie toef kaasschuim op elke artisjok. Garneer met een toefje kruidensla.

Gnocchi met crème van boerenkool, bloedworst en appel Benodigd voor de gnocchi: 250 gram Doré-aardappelen, 50 gram bloem, 15 gram geraspte Parmezaan, 10 gram eidooier. Verder: 2 Fuji-appels, 200 gram bloedworst, halve krop Cavolonera (zwarte kool). En: 1 dl rookolie en 100 gram malto (texturas), 500 gram gesneden boerenkool en 250 gram spinazie. Kook de aardappelen, stoom ze droog en pureer ze. Mengen met de bloem, eidooier, Parmezaanse kaas, peper, zout en nootmuskaat. Schil de appels en snij ze in blokjes van 1 bij 1 cm. Doe hetzelfde met de bloedworst. Snij de nerven uit de zwarte kool. Rol de bladeren op en snij ze in hele fijne julienne. Frituur de kool op 180 graden 1 minuut (niet teveel in een keer!). Voeg de malto in 4 delen door de olie en meng dit tot je een mooi poeder (sneeuw) hebt. De gesneden boerenkool en de spinazie in een sapcentrifuge doen. Het vocht door een fijne zeef opvangen en dan rustig verwarmen tot 60-70 graden. Als het 70 graden is doe je er een hand ijsblokjes bij. Giet het geheel op een zeef met een passeerdoek. Tarte Tatin met ijs en caramel 60 gram boter, 100 gram fijne M U G m ag a zine

klerenzooi

Kerstoutfit voor onder de kerstboom In de rubriek ‘Klerenzooi’ wordt elke maand gekeken hoe je je voor weinig geld leuk kunt kleden. Karin de Loor (32) is moeder van Bo Elin (7,5 maand) en volgt een opleiding aan de Artemis Styling Academie. ,,Ik heb nooit echt geweten wat voor werk ik wilde doen”, vertelt Karin, ,,totdat vrienden, als ze bij ons thuis kwamen, vroegen of ik soms styliste was. Het klopt wel dat ik altijd in de weer ben met het stylen van ons huis maar verder heb ik daar eigenlijk nooit bij stil gestaan. Na wat wikken en wegen ben ik een opleiding aan de Artemis Styling Academie begonnen. Eindelijk had ik het gevoel dat ik op mijn plek zat.” Tijdens haar studie werd Karin zwanger van Bo Elin. Op de vraag of het een ‘ongelukje’ was antwoordt ze: ,,Nee, eigenlijk niet. Ik was bijna afgestudeerd en dacht: dit doe ik er wel even tussendoor. Nou, mooi niet. Door complicaties tijdens de zwangerschap moest ik mijn studie afbreken.” Achteraf gezien is Karin blij met haar keuze: ,,Ik zou Bootje voor geen goud willen missen. En in maart 2010 ga ik alsnog afstuderen.” Door haar achtergrond als styliste wist ze met het budget van MUG meteen waar ze terecht kon voor leuke en betaalbare kleding. ,,Het maakt niks uit of je weinig geld hebt. Waarom zou je veel geld uitgeven aan kleding? Het meeste is

basterdsuiker, 4 in zessen gesneden appels, 1 rondje taartdeeg van 2 mm dikte en 25-26 cm diameter. Voor het ijs: 120 ml slagroom, 80 gram fijne basterdsuiker, 275 ml. volle melk, 3 eidooiers, caramelsaus Verhit de oven tot 180ºC. Gebruik een pan met een dikke bodem van 20 cm. Wrijf de pan in met boter en strooi daar 60 gram suiker over uit. Rangschik de stukjes appel in de pan, met de rest van de suiker. Zet de pan in de oven totdat de appel goudbruin is en de suiker gecarameliseerd. Haal de pan uit de oven. leg het deeg over de appel en druk de zijkanten in. Bak de tarte tatin 17 minuten in het midden van de oven. Haal hem uit de pan. IJs: Verhit de room en de suiker tot 80 graden. Kluts melk en dooiers door elkaar. Als de room op temperatuur is, melk en eieren erdoor en roeren. Laat afkoelen en plaats het mengsel in een ijsmachine of iets wat daarvoor doorgaat. Serveer de tarte tartin met het ijs erop en een streepje caramelsaus.

M U G m ag a zine

toch seizoengevoelig of je bent er zelf op uitgekeken.” Als het gaat om winkelen met een smalle beurs heeft Karin een vaste aanpak. ,,Ik blader eerst verschillende modebladen door om te zien wat de trends zijn en om inspiratie op te doen. Vervolgens ga ik naar de goedkopere winkels en zoek ik zo mijn outfit bij elkaar. Voor deze kerst had ik het thema ‘klassieke chique’ in mijn hoofd. Ik wilde een outfit die ik zowel bij het kerstdiner als op een ander feestje aankan". Karin bezoekt winkels zoals Wibra, Bristol en Zeeman waar je voor je kleine spruit leuke kleding kunt kopen. Karin: ,,Wel verschillende winkels blijven combineren, anders heb je zo een Wibra-kindje. Het petticoatje voor Bo heb ik bij de H&M gekocht. Al zal ik daar niet zo snel meer winkelen. H&M heeft mij een iets te hoog ‘Hello Kitty’gehalte. Bij de Bristol loop ik ook regelmatig even naar binnen om leuke schoenen te zoeken. Zo heb ik ook deze schoenen gevonden, voor maar tien euro!" Als er een kindje jarig is, kun je volgens Karin prima slagen bij Zeeman. Vooral als ze nog zo klein zijn. ,,Laatst heb ik voor vijf euro wel drie cadeautjes gekocht. En nog leuk ook! Echt perfect voor een dure maand als december. Op tweede kerstdag gaan we met de hele familie plus aanhang lekker samen eten en daar horen natuurlijk een heleboel cadeuatjes bij voor onder de kerstboom". Nog een goede tip van Karin: zoek

je kleding bij de budgetstore van het Leger des Heils per kilo uit. Voor een kilo kleding betaal je ongeveer zeven euro. Als je op zoek bent naar betaalbare merkkleding kun je bij de tweedehandswinkel Zora op de Linaeusstraat en Marktplaats.nl terecht. Heb je zelf kleding waar je vanaf moet, zet die dan op Marktplaats. Met het verdiende geld kun je weer lekker verder shoppen. Zo zie je maar, met de juiste aanpak kun je er met een krappe beurs toch feestelijk uitzien. Karin en Bo Elin zijn in ieder geval klaar voor de feestdagen. Kleding Karin: • Jurkje: €25 Stacy B, Dapperstraat 30 • Schoenen: €10 Bristol • Panty: €3,50 Albert Cuyp markt Kleding Bo Elin: • Truitje: €3,50 HEMA • Petticoat: €9,95 H&M • Maillot: €1 Wibra • Kerstmutsje: €2 Zeeman tekst: Thea Golverdingen foto's fotonova.nl

Tip: pinda's in plaats van pijnboompitten MUG geeft elke maand consumententips. Oftewel, hoe voorkom je dat je wordt uitgekleed, als je toch al niet veel te besteden hebt. Een bijzondere Koopwijzer, vanwege de aanstormende kerst. MUG schreef enkele topkoks aan voor advies. 'Stel, je hebt niet zo veel te besteden en wilt toch graag met de kerstdagen iets feestelijks op tafel. Hoe doe je dat?' Een enkel restaurant haalde z'n neus op voor onze vraag. Het prestigieuze La Rive in het Amstelhotel antwoordde beleefd: 'Gezien het onderstaande budget (rond de €10,- per persoon, red.) zijn wij van mening dat er een verkeerd beeld ontstaat van wat wij in restaurant La Rive nastreven. Hierdoor kunnen wij niet ingaan op uw aanbod.' Nou ja, La Rive heeft ook 'maar' één Michelin-ster. Toeschietelijker was Ron Blaauw, van het gelijknamige tweesterrenrestaurant (jawel!) in Ouderkerk aan de Amstel. Bij Amsterdammers ook bekend van Palazzo, de circustent met varieté en goddelijk eten, jarenlang door Blaauw verzorgd.

Topkok Ron Blaauw was een van de eerste chefs die Amsterdam kennis liet maken met echte haute cuisine. Inmiddels heeft hij al tien jaar een zeer succesvol restaurant in Ouderkerk aan de Amstel. Restaurant Ron Blaauw is al enkele jaren goed voor maar liefst twee Michelin-sterren. Een hele prestatie, vooral het behouden van die internationale erkenning. Bij Ron Blaauw dineren is niet voor elke Nederlander vanzelfsprekend, maar de chef is ervan overtuigd dat je ook voor weinig geld lekker kunt eten. Als je het maar een beetje handig aanpakt. ,,Je moet altijd de tijd nemen als je boodschappen gaat doen. Ga pas om vijf uur 's middags naar de markt en probeer eens om ouderwets af te dingen. Zo raar is dat niet, want marktkooplui gaan het liefst met lege kratten naar huis. En houd rekening met de seizoenen. Het is onzin om aardbeien in december te kopen. Hetzelfde geldt voor groene asperges.” Blaauw gaat altijd uit van de basis en dat zijn de koolhydraten. Dat kunnen aardappels zijn – een

ingrediënt waar de chefkok al zijn hele kokende bestaan een zwak voor heeft – maar ook rijst, linzen of bonen. ,,Je kunt met een stuk of vijf ingrediënten al een heerlijke maaltijd bereiden. Denk ook eens aan eenpansgerechten, zoals stampotten en ovenschotels. Als je niet zoveel te besteden hebt, kun je dure onderdelen vervangen door voordelige. Zo betaal je voor één ons pijnboompitten al gauw twee euro, terwijl je met gewone fijngemalen pinda's een gerecht ook verrassend en origineel kunt maken.” De kok uit Ouderkerk mag dan een overwegend welgestelde clientele bedienen, op kapsones is hij niet te betrappen. ,,Ik haal soms ook gewoon een frikadel bij de snackbar. Niks mis mee.'' Blaauw vindt het wel belangrijk om kinderen al op jonge leeftijd vertrouwd te maken met lekker en vooral gezond eten. ,,Kinderen lusten vaak geen spruitjes en dat is niet zo gek. In spruitjes zit een gas dat voor kinderen onder de zes jaar ongezond is. Snacken daarentegen is niet eens zo heel ongezond. Het zijn vooral de mayonaise en de satésaus die de

ongezonde vette hap maken. Mijn advies aan ouders is, zet gewoon een fles tomatenketchup naast de frites. Doen ze in het buitenland ook, daar zie je bijna nooit van die vette mayonaise. Kinderen vinden het vooral fijn om te dippen, het maakt ze niet zoveel uit waarin. Met tomatenketchup is weinig aan de hand, dat is gewoon tomaat.'' Tot slot heeft Blaauw nog een paar tips voor jonge koks, want crisis of geen crisis, Nederland heeft nog steeds een schreeuwende behoefte aan echte topkoks. ,,Je moet altijd in jezelf blijven geloven en investeren. Toon ook je durf. Als iedereen in de culinaire wereld linksaf gaat, ga jij dan eens rechtsaf.” Voor wie toch een keer geld over heeft, of in het bezit is van een rijk familielid, geven we nog even het adres van Ron Blaauw Restaurant: Kerkstraat 56, Ouderkerk a/d Amstel (www.ronblaauw.nl). Overigens is hij eerste kerstdag al volgeboekt. MUG adviseert: maak gewoon het gerecht hiernaast..... Tekst: Jos Verdonk Foto: John Melskens december

20 0 9 serv i ce 27