Goed Drinkwater voor Gezonde Dieren Datum: 12 juni 2014
Even voorstellen:
Dr. Guillaume Counotte Toxicoloog, Relatie voer/water en diergezondheid Weerbaarheid van dieren
Water voor Dieren • • • • • • •
Belang van goed drinkwater. Hoeveel drinkt een dier? Waar komt water vandaan? Wat is de kwaliteit van water? Hoe kom ik de kwaliteit van water te weten? Wat zorgt voor slecht water? Hoe maak ik slecht water goed?
Belang van goed drinkwater • Brief van de staatssecretaris van Economische Zaken en de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport • Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der StatenGeneraal, Den Haag, 11 november 2013 • 29683 Dierziektebeleid • “Toepassing van alternatieve middelen en technologische innovaties om het antibioticagebruik te reduceren, waaronder ontwikkeling van kruidenmengsels, microbiële reinigingsmiddelen en verbetering en
monitoring van drinkwaterkwaliteit.”
Belang van goed drinkwater • Smakelijk • Beschikbaar • Niet schadelijk voor de gezondheid van dieren. • Voor dieren ook: – mag de voedselveiligheid (vlees, ei, melk) niet in gevaar brengen; – oplosmiddel voor antibiotica, vaccins.
Belang van goed drinkwater • • • •
Dieren drinken eerst en eten dan pas Goed water zorgt voor goede opname van voer. Dieren drinken eerst en eten daarna pas. Als het water minder lekker is zullen dieren minder drinken en dus minder eten. • Slechte smaak van water zorgt bijv. voor 10 – 15 % minder melk.
Hoeveel drinkt een dier? • benodigde vocht: • bij matige stress: • bij ernstige stress:
0,05 L/kg/dag 0,10 L/kg/dag 0,20 L/kg/dag
• rund 600 kg: 30 L/dag; melk: per kg 2 L. • Kalf 100 kg: 5 – 20 liter vocht • Stress is vaak hitte stress!
Hoeveel drinkt een dier? Water en hittestress. dodelijke stress
45
temperatuur (°C)
40
ernstige stress matig stress
35 lichte stress 30
25 geen stress 20 0
10
20
30
40
50
60
70
relatieve luchtvochtigheid
80
90
100
Wat zorgt voor slecht water?
Waar komt het water vandaan? • Regenwater – Komt van dak: vogels (Salmonella)
• Oppervlaktewater – Wat zit er nog meer in dat water? Rioolzuivering?
• Leidingwater – Altijd van goede kwaliteit in Nederland (einde van een leiding…).
• Eigen bronwater. – Zelf zorgen voor kwaliteit.
Waar komt het water vandaan?
Sourcy water Leiding water
Waar komt het water vandaan?
Aanleg van bron (historie). Boorbeschrijving, spuiten/boren, afwerking met kleikorrels.
Diepte van bron Meer dan 25 m diep, goede doorstroming, analyse van bron.
Waar komt het water vandaan? Blauwalgen.
Analyse van water op drinkplaats
Wat is de kwaliteit van water? Smakelijkheid van het water • • • •
ijzer; hardheid (calcium en magnesium); zout, ammonium; diversen;
Wat is de kwaliteit van water? Schadelijkheid van het water • stikstof (ammonium, nitriet, nitraat); • zwavel (sulfaat, sulfide); • omzettingen door bacteriën;
Sulfaat schadelijk?
Natrium
35
Calcium
186
Magnesium
53
Chloride
59
Sulfaat
444
Bicarbonaat
238
Hardheid
26 + 12 38 °D
Wat is de kwaliteit van water? Beschikbaar in de stal • ijzer, mangaan; • hardheid; • biofilm;
Basilica Cistern (ondergronds waterreservoir) in Istanbul
Hoe kom ik de kwaliteit van water te weten? • Laboratoriumonderzoek (oa bij GD) • Waarom wil je de kwaliteit weten?. – – – –
Is de bron nog goed? Werken mijn installaties nog goed? Wat drinken mijn dieren? Ik moet voldoen aan IKB.
• Kan ik zelf ook meten?
Wat kun je met eigen onderzoek doen? • Kleur, geur, helderheid, bezinksel, ijzer-bezinksel: – goed – matig – slecht.
• • • • •
Kleur: ammonium, ijzer. Geur: bacteriën. Helderheid: ijzer, ammonium, mangaan Bezinksel: E. coli, bacteriën. IJzer-bezinksel: ijzer, mangaan.
GD-zelftest •
kleur: – goed: het water heeft totaal geen kleur – matig: het water vertoont een lichte verkleuring – slecht: het water heeft een duidelijke kleur (geel, bruin, enz.).
•
helderheid: – goed: het water is geheel helder – matig: het water is licht troebel (men kan nog door de fles heen kijken) – slecht: het water is ondoorzichtig.
•
bezinksel: – goed: het water bevat geen deeltjes – matig: het water bevat enkele deeltjes – slecht: de bodem van de fles is geheel bedekt met (modder of ijzer)deeltjes.
•
geur: – goed: het water heeft totaal geen geur – matig: het water heeft een lichte geur – slecht: het water heeft een sterke geur (het water ruikt naar rotte eieren).
Wat kun je met eigen onderzoek doen? • Kleur, geur, helderheid, bezinksel, ijzer-bezinksel: – goed – matig – slecht.
• • • • •
Kleur: ammonium, ijzer. Geur: bacteriën. Helderheid: ijzer, ammonium, mangaan Bezinksel: E. coli, bacteriën. IJzer-bezinksel: ijzer, mangaan.
GD-zelftest voorbeeld kleur: bezinksel: helderheid: ijzerbezinksel:
slecht matig matig matig
Samen met NLTO ontwikkeld
Wat zorgt voor slecht water?
Wat zorgt voor slecht water?
15 000
27
43
1900 kve/mL
28
Wat zorgt voor slecht water? PTFE
Poly tetra fluoro ethyleen
FEP
Fluor ethyleen propyleen
PFA
Perfluor alkoxy
PVC
Poly vinyl chloride
CPVC
Gechloreerde polyvinyl chloride
PVDF
Polyvinylideen fluoride
ECTFE
Ethyleen chloor trifluor ethyleen
PP
Poly propyleen
PE
Poly ethyleen
HDPE
Hoge dichtheid poly ethyleen
Wat zorgt voor slecht water? • Soort leidingsysteem – Materiaal (kunststof, KIWA-keur), aanleg leidingen (recht/bochten), dode leidingen, veel stilstand.
• Druk in leidingsysteem – Vlotterbakken, hoge/lage druk, doseerunits, communicerende vaten.
• Drinksystemen – Open bakken, nippels, kleine bakjes, hoogte, plaatsing.
Wat zorgt voor slecht water?
Communicerende vaten
Wat zorgt voor slecht water? Invloed van ontijzeringsinstallatie • maken gebruik van zuurstof om Fe2+ om te zetten naar Fe3+; • veel zuurstof zet ook NH3 om in NO2 ; • lucht uit stal bevat NH3 en bacteriën;
Wat zorgt voor slecht water? Slecht onderhoud.
Wat zorgt voor slecht water? Biofilm
Hoe maak ik slecht water goed? Behandeladvies. • • • • •
Onderhoud installaties. Bij renovatie: let op leidingen. Bij slechte drinkbakken: overweeg vernieuwing. Schoonmaken van drinkbakken: alleen als nodig. Schoonmaken van leidingen: als eigen onderzoek dit uitwijst. • Ontsmetten: liever niet bij runderen met penswerking.
Hoe maak ik slecht water goed? Waar je op moet letten. • • • • • •
Herkomst van het water. Binnenkomst in de stal. Verloop van de leidingen. Voldoende drinkpunten (liefst open bakken). Filterinstallaties: werken ze wel goed? Aanslag in de leidingen (biofilm).
