GIDS VOOR AUTOCONTROLE VAN DE OPHALING EN HET TRANSPORT VAN RAUWE MELK

GIDS VOOR AUTOCONTROLE VAN DE OPHALING EN HET TRANSPORT VAN RAUWE MELK

Revisie 0 dd. 16.12.05

Gids autocontrole voor de ophaling en het transport van rauwe melk – 16.12.05 – revisie 0

1/100

Inhoudstabel 1 2

ALGEMENE DEFINITIES ............................................................................................................................ 5 INLEIDING .................................................................................................................................................. 10 2.1 TOEPASSINGSGEBIED ....................................................................................................................... 10 2.2 KWALITEITS- EN VEILIGHEIDSPOLITIEK EN STRUCTUUR VAN DE INTERPROFESSIONELE WERKGROEP ........................................................................................... 12 2.2.1 De Interprofessionele Werkgroep IKM/QFL/QMK...................................................................... 12 2.2.2 De technische werkgroepen .......................................................................................................... 13 2.3 DOELSTELLINGEN ............................................................................................................................. 13 2.4 VERSPREIDING ................................................................................................................................... 14 2.5 VERWACHT GEBRUIK ....................................................................................................................... 14 2.5.1 Zelfevaluatie.................................................................................................................................. 14 2.5.2 Aanvraag ....................................................................................................................................... 14 2.5.3 Evaluatie........................................................................................................................................ 15 2.5.4 Certificering .................................................................................................................................. 16 2.6 WERKMETHODE EN MIDDELEN ..................................................................................................... 16 2.7 REGISTRATIE EN DOCUMENTATIE................................................................................................ 17 2.8 MELDINGSPLICHT.............................................................................................................................. 17 2.9 TRACEERBAARHEID ......................................................................................................................... 18 3 GTP ............................................................................................................................................................... 23 3.1 MODULE A : MELKOPHALING...................................................................................................... 23 3.1.1 Doel............................................................................................................................................... 23 3.1.2 Toepassing .................................................................................................................................... 23 3.1.3 Referenties .................................................................................................................................... 23 3.1.4 Werkwijze ..................................................................................................................................... 23 3.2 MODULE B : TRANSPORT .............................................................................................................. 28 3.2.1 Doel............................................................................................................................................... 28 3.2.2 Toepassing .................................................................................................................................... 28 3.2.3 Referenties .................................................................................................................................... 28 3.2.4 Werkwijze ..................................................................................................................................... 28 3.3 MODULE C : MELKONTVANGST .................................................................................................. 32 3.3.1 Doel............................................................................................................................................... 32 3.3.2 Toepassing .................................................................................................................................... 32 3.3.3 Referenties .................................................................................................................................... 32 3.3.4 Werkwijze ..................................................................................................................................... 32 3.4 MODULE D : REINIGINGSSTATION ............................................................................................. 35 3.4.1 Doel............................................................................................................................................... 35 3.4.2 Toepassing .................................................................................................................................... 35 3.4.3 Referenties .................................................................................................................................... 35 3.4.4 Werkwijze ..................................................................................................................................... 35 3.5 MODULE E : CONTROLE OP DE REINIGING VAN DE TANKS EN VAN DE UITRUSTING VAN DE OPHAAL- EN TRANSPORTCAMIONS................................................... 38 3.5.1 Doel............................................................................................................................................... 38 3.5.2 Toepassing .................................................................................................................................... 38 3.5.3 Referenties .................................................................................................................................... 38 3.5.4 Werkwijze ..................................................................................................................................... 38 4 HACCP ......................................................................................................................................................... 43 4.1 INLEIDING ............................................................................................................................................. 43 4.2 STAP 1 – SAMENSTELLING HACCP-TEAM ...................................................................................... 44 4.3 STAP 2 – PRODUCTBESCHRIJVING ................................................................................................... 45 RAUWE VOLLE EN AFGEROOMDE MELK ..................................................................... 45 4.4 STAP 3 – VERWACHT GEBRUIK VAN HET PRODUCT................................................................... 46 4.5 STAP 4 + 5 – PROCESFLOW + VERIFICATIE PROCESFLOW ......................................................... 47 4.6 STAP 6 – GEVARENANALYSE ............................................................................................................ 48 4.7 STAP 7, 8, 9, 10 – RISICOANALYSE, TOLERANTIES VOOR CCP’S VASTLEGGEN, MONITORING VAN CCP’S, CORRIGERENDE MAATREGELEN .................... 63 4.8 STAP 11 – VERIFICATIE ....................................................................................................................... 82 4.9 STAP 12 – DOCUMENTATIE ................................................................................................................ 83


2/100

5

BIJLAGEN ................................................................................................................................................... 85 5.1 DOC. A4: PROCEDURE TE VOLGEN VOOR HET LADEN VAN DE MELK OP DE MELKPRODUCTIE-EENHEID............................................................................... 85 5.2 DOC. C1 : PROCEDURE VOOR DE ONTVANGST VAN RAUWE MELK ..................................... 86 5.3 DOC. D1 : CONTROLE VAN HET REINIGINGSSTATION.............................................................. 89 5.4 DOC. D3 : PROCEDURE VOOR ANALYSES VAN HET REINIGINGS- EN HET SPOELWATER ....................................................................................................... 90 5.5 DOC. E1 : CONTROLE DOOR DE CHAUFFEURS OP DE AANWEZIGHEID EN OP DE REINIGING VAN DE NODIGE UITRUSTING VOOR DE OPHALING............. 90 5.6 DOC. E2 : CONTROLE DOOR DE CHAUFFEURS VAN DE PROPERHEID VAN DE CAMIONS EN DE UITRUSTING. ......................................................................... 91 6 FORMULIEREN .......................................................................................................................................... 93 6.1 MODEL VOOR TRANSPORTVERSLAG ........................................................................................... 93 6.2 MODEL VOOR COMMUNICATIE MET DE INTERPROFESSIONELE ORGANISMEN EN DE GEWESTEN I.V.M. DE PRODUCENTEN .......................................................................................... 94 6.3 RITVERSLAG ....................................................................................................................................... 96


3/100

Algemene definities


4/100

1

ALGEMENE DEFINITIES

AANHANGWAGEN en OPLEGGER Tank die voldoet aan de wetgeving voor transport van voedingsmiddelen (Koninklijk Besluit van 17 maart 1994 betreffende de productie van melk en tot instelling van een officiële controle van melk geleverd aan kopers), die rust op een mobiel onderstel en dient voor het transport van melk naar het ontvangstcentrum of de overslagplaats. AUDITEUR Een persoon die door het controle-organisme aangesteld is om de implementatie van de gids te controleren. Deze term verwijst eveneens naar de term inspecteur volgens ISO 17020. BEMONSTERING BIJ DE MELKINNAME Afname van een bepaalde hoeveelheid rauwe melk op elke melkproductie-eenheid, representatief voor de samenstelling en de kwaliteit van elk volume melk die de R.M.O. ophaalde, met een erkend en geïdentificeerd mechanisch toestel. BEMONSTERING BIJ DE ONTVANGST Afname van een hoeveelheid rauwe melk van de R.M.O. en de aanhangwagen en/of oplegger representatief voor de samenstelling en de kwaliteit van het volledige volume melk die ontvangen wordt. CHAUFFEUR VOOR TRANSPORT NA OVERSLAG De persoon die verantwoordelijk is voor het melktransport tussen een overslagplaats en een ontvangstcentrum. CIP Cleaning in Place. Intern, automatisch en geprogrammeerd reinigingscircuit voor de leidingen van de tanks (RTP: Reiniging ter plaatse). CMR Vrachtbrief die opgesteld wordt als het transport niet wordt uitgevoerd door de melkinrichting waaraan de producenten leveren.

AUTOCONTROLE Het geheel van maatregelen dat door de exploitanten wordt genomen om ervoor te zorgen dat de producten in alle stadia van de productie, verwerking en distributie die onder hun beheer vallen : - voldoen aan de wettelijke voorschriften inzake voedselveiligheid; - voldoen aan de wettelijke voorschriften inzake kwaliteit van hun producten, waarvoor het F.A.V.V. bevoegd is; - voldoen aan de voorschriften over de traceerbaarheid en het toezicht op de effectieve naleving van deze voorschriften. KEURINGSORGANISME OF CONTROLE-ORGANISME Het controleorganisme auditeert de autocontrole en is geaccrediteerd volgens de norm ISO 17020. FAVV Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen. In elke provincie heeft het

FAVV een provinciale controle-eenheid (PCE). GIDS VOOR AUTOCONTROLE VAN DE PRIMAIRE PRODUCTIE VAN RAUWE MELK Document goedgekeurd door het F.A.V.V. dat als basis dient voor de implementatie van een autocontrolesysteem eigen aan de productie-eenheid en gebaseerd is op hygiënevoorschriften en het bijhouden van registers. GIDS AUTOCONTROLESYSTEEM ZUIVELINDUSTRIE (ACS-ZUIVEL) Document goedgekeurd door het F.A.V.V. dat als basis dient voor de implementatie van een autocontrolesysteem eigen aan de melkinrichting en gebaseerd op een HACCP-analyse. GTP Good Transport Practice omvat de voorwaarden en criteria aan dewelke moet voldaan worden om te garanderen dat op een voldoende hygiënische en veilige manier gewerkt wordt, waardoor contaminaties tijdens het ophaal- en transportproces vermeden worden. Gids autocontrole voor de ophaling en het transport van rauwe melk – 16.12.05 – revisie 0

5/100

INDUSTRIEEL TRANSPORT VAN RAUWE MELK Transport dat volgt na een eerste ontvangst van de rauwe melk, naar een derde melkinrichting of naar een andere verwerkingseenheid van dezelfde melkinrichting. INTERPROFESSIONELE ORGANISMEN Het interprofessioneel organisme is door de minister erkend voor de bepaling van de kwaliteit en de samenstelling van de melk. Het wordt paritair bestuurd door de producenten en de kopers van de melk. Er zijn twee Interprofessionele Organismen in België, MCC-Vlaanderen voor Vlaanderen en het Comité du Lait voor Wallonië. INTERPROFESSIONELE WERKGROEP De interprofessionele werkgroep IKM/QFL/QMK is een feitelijke vereniging samengesteld uit acht leden van de landbouworganisaties (ABS en Boerenbond leveren elk twee leden; FWA levert vier leden), uit acht leden van de zuivelindustrie (BCZ-CBL), uit twee vertegenwoordigers van de Interprofessionele Organismen (één voor Vlaanderen en één voor Wallonië) en uit twee secretarissen. KOPER Een onderneming of groepering, erkend door het FAVV, die van een producent melk koopt - om deze, ook in het kader van een loonwerkovereenkomst, in te zamelen, te verpakken, op te slaan, te koelen en te behandelen of te verwerken; - om deze door te verkopen aan een of meer bedrijven die melk of andere zuivelproducten behandelen of verwerken. Een groepering van in een zelfde geografisch gebied gevestigde kopers die voor rekening van de aangeslotenen administratieve en boekhoudkundige handelingen verricht welke noodzakelijk zijn voor de betaling van de heffing, wordt als koper beschouwd. LEVERAAR De koper van de melk kent een leveraarsnummer toe aan de melkproductie-eenheden die bij hem de rauwe melk leveren. MELKINRICHTING Inrichting, erkend door het FAVV, die functioneert als a) Centraal melkdepot: een inrichting waar rauwe melk verzameld en eventueel gekoeld en gezuiverd mag worden. b) Centrum voor standaardisering: een inrichting die niet verbonden is aan een centraal melkdepot of een melkbehandelings- of melkverwerkingsinrichting, waarin rauwe melk mag worden afgeroomd of waarin het gehalte aan natuurlijke melkbestanddelen mag worden gewijzigd. c) Melkbehandelingsinrichting: een inrichting waar melk een behandeling ondergaat. d) Melkverwerkingsinrichting: een inrichting en/of een melkproductie-eenheid waar melk en producten op basis van melk worden behandeld, verwerkt en verpakt. MELKOPHALER-TRANSPORTEUR Elke natuurlijke of rechtspersoon die rauwe melk ophaalt en/of vervoert als koper of voor rekening van een koper. MELKPRODUCTIE-EENHEID en MELKPRODUCTIE-EENHEIDSNUMMER (PE-nummer)

Het geheel van de functioneel samenhangende middelen, door de producent uitgebaat en door het FAVV erkend voor de productie van melk omvattend, voor zijn exclusief gebruik, de melkveestal, de voor de melkproductie gebruikte gronden, de melkinstallatie, de melkkoeien, de voedervoorraden en de melkkoeltank of de melkkruiken. De productie-eenheden dienen te voldoen aan bijlage I (algemene hygiënevoorschriften voor de primaire productie) en bijlage II (het bijhouden van registers voor de primaire productie) zoals bepaald in het Koninklijk Besluit van 14 november 2003 betreffende de meldingsplicht, autocontrole en traceerbaarheid. Het FAVV kent aan elke melkproductie-eenheid een nummer toe met name het productie-eenheidsnummer (PE-nummer).


6/100

MELKTRANSPORT De gids transport is toepasselijk op alle types transport van rauwe volle en afgeroomde melk, vertrekkend van de melkproductie-eenheid tot het lossen in een ontvangstcentrum, inclusief het transport tussen twee ontvangstcentra. MELKVEEBEDRIJF Het geheel van de door een producent uitgebate melkproductie-eenheden. ONTVANGSTCENTRUM

Plaats met vaste installatie waar de rauwe melk wordt gelost, geanalyseerd, eventueel gekoeld en gestockeerd vóór verwerking in of verder transport naar een melkverwerkend bedrijf. OVERSLAG

Het overpompen van rauwe melk van een R.M.O. naar een geïsoleerde aanhangwagen of oplegger buiten een ontvangstcentrum. PRODUCENT De natuurlijke of rechtspersoon die alleen of de groepering van natuurlijke of rechtspersonen die gezamenlijk een door het FAVV erkende melkproductie-eenheid uitbaten. RAUWE AFGEROOMDE MELK Het product voortkomend van het melken van één of meerdere koeien waarvan het vetgehalte na het ontromen niet boven 5 g/l ligt en thermisch niet boven 40°C behandeld werd en die evenmin een behandeling met een gelijkaardig effect heeft ondergaan. RAUWE MELK Het product voortkomend van het melken van één of meerdere koeien dat thermisch niet boven 40 °C behandeld werd en die evenmin een behandeling met een gelijkaardig effect heeft ondergaan. RAUWE VOLLE MELK Het product voortkomend van het melken van één of meerdere koeien waarvan het natuurlijke vetgehalte niet werd gewijzigd en thermisch niet boven 40°C behandeld werd en die evenmin een behandeling met een gelijkaardig effect heeft ondergaan. RIJDENDE MELKONTVANGST (R.M.O.) R.M.O. of oplegger (tank die voldoet aan de wetgeving over het vervoer van voedingswaren) met pompsysteem, bemonsteringsapparaat, systeem voor het bepalen en registreren van de geladen hoeveelheden en daarvoor erkend is door het FAVV. Hij dient voor het ophalen van rauwe melk in de melkproductie-eenheden en het transport naar het ontvangstcentrum of de overslagplaats. R.M.O.-CHAUFFEUR De persoon, in het bezit van een vergunning afgeleverd door F.A.V.V, die verantwoordelijk is voor het ophalen, de monsterneming en het vervoer van de rauwe melk naar een ontvangstcentrum of een overslagplaats. RIT Een rit is een melkophaling die georganiseerd wordt in meerdere landbouwbedrijven en ingedeeld volgens een preciese chronologie. De ophaaldienst van de melkinrichting stelt een planning op die gevolgd moet worden door de chauffeur van de RMO. Deze planning herneemt de trajecten die gevolgd moeten worden en de bedrijven waar de melk opgehaald moet worden. De rit is dusdanig georganiseerd om de trajecten van de RMO te optimaliseren en om de RMO zo optimaal mogelijk te vullen. De rit houdt dus het geheel in van de bezochte bedrijven om de citerne van de RMO te vullen.


7/100

RITVERSLAG Registratiedocument dat in het protocol van de Interprofessionele Organismen voorzien is en dat de R.M.O.-chauffeur gebruikt tijdens zijn ronde om de informatie op te tekenen die nodig is voor de organisatie en het opvolgen van de bemonstering, voor het beheer van de analyseresultaten en het beheer van de betwistingen door de producenten. Dit document is bestemd voor de Interprofessionele Organismen en wordt bij hen bewaard. TRANSPORTVERSLAG Alle documenten die door de melkinrichting worden gebruikt en die in de opleggers en de R.M.O.’s liggen. De chauffeur moet hierin de informatie die vastgelegd is in de gids transport, of alle andere informatie registreren. Een model in overeenstemming met deze normen van de gids wordt aan de bedrijfsverantwoordelijken die het wensen voorgesteld. De melkinrichting moet zelf oordelen of het voorleggen van een transportverslag of gelijk welk ander document nodig is. TRANSPORT NA OVERSLAG Transport van rauwe melk na overslag van een R.M.O. naar een aanhangwagen of een oplegger naar een ontvangstcentrum. ZUIVELFABRIEK Is een melkinrichting waar rauwe melk een behandeling ondergaat tot het bekomen van een eindproduct of halffabrikaat voor de handel. Ze moet erkend zijn door het FAVV.


8/100

Inleiding


9/100

2 2.1

INLEIDING Toepassingsgebied

Deze gids werd gemaakt om de implementatie van een autocontrolesysteem voor de ophaling, het transport en de ontvangst van de rauwe volle en afgeroomde melk van uitsluitend melkkoeien te vergemakkelijken. Deze gids zorgt voor de nodige basiskennis om het autocontrolesysteem in overeenstemming met de wetgeving betreffende de autocontrole, de traceerbaarheid en de meldingsplicht in de voedselketen op punt te stellen. Deze gids is gemakkelijk in te passen in de eigen structuur van elke koper. Het vervoer van de melk kan uitgevoerd worden door een koper met een eigen wagenpark of gebruik makend van een extern transportbedrijf, een ophaler-transporteur die handelt als koper, maar de melk rechtstreeks in een ontvangstcentrum aflevert dat niet tot zijn eigendom behoort of een koper met een eigen ontvangscentrum maar zonder melkverwerking. Voor kleine kopers wordt het transport opgenomen in een aangepaste versie van de gids ACS-zuivel, voor hoevezuivelaars in de gids hoevezuivel. Het moet duidelijk zijn dat in de context van deze gids enkel voor rekening van een door het FAVV erkende koper melk mag opgehaald worden bij een door het FAVV erkende melkproductie-eenheid, voor de verwerking in een eigen industriële melkinrichting of de verkoop aan een andere industriële melkinrichting. Hierna volgt een beschrijving van alle schakels die doorlopen worden: - ophaling van de rauwe melk op de productie-eenheid inclusief de officiële staalname voor de bepaling van de kwaliteit en de samenstelling van de melk; van toepassing voor alle kopers en beschreven in module A van het GTP-gedeelte - transport van de rauwe melk naar het ontvangstcentrum al dan niet na overslag in een aanhangwagen of oplegger en transport van de officiële stalen naar het ontvangstcentrum; van toepassing op alle wagens en op alle types rauwe melktransporten en beschreven in module B van het GTP-gedeelte. De mogelijke transporten worden hieronder gespecificeerd: o vervoer tussen melkproductie-eenheid en ontvangstcentrum (melkinrichting) ; o vervoer tussen melkproductie-eenheid en plaats van overslag; o vervoer tussen plaats van overslag en ontvangstcentrum ; o vervoer tussen twee melkinrichtingen (industrieel transport). Alle transporten, zowel binnenlandse transporten als transporten van of naar een lidstaat, over korte of lange afstand, moeten voldoen aan de voorwaarden van de Europese verordening 852/2004 van 29 april 2004 inzake levensmiddelenhygiëne, bijlage II, hdst. IV en de Europese verordening 853/2004 van 29 april 2004 houdende vaststelling van specifieke hygiënevoorschriften voor levensmiddelen van dierlijke oorsprong, sectie IX, hdst. II en III. - ontvangst van de rauwe melk op het ontvangstcentrum inclusief de aflevering en bewaring van de officiële stalen voor de bepaling van de kwaliteit en de samenstelling van de melk; van toepassing op het lossen van rauwe melk in de ontvangstcentra in België en beschreven in module C van het GTP-gedeelte - industrieel transport van de rauwe melk van het ontvangstcentrum naar een melkinrichting of tussen twee melkinrichtingen; van toepassing op alle wagens en op alle types rauwe melktransporten en beschreven in module B van het GTP-gedeelte - reiniging van de RMO-camions, de aanhangwagens, de opleggers en het materiaal en de apparaten die met de melk in contact komen; van toepassing in de reinigingsstations van de melkinrichtingen in België, voor alle voertuigen en alle transporttypes van rauwe melk en beschreven in modules D en E van het GTP-gedeelte.


10/100

Flowchart:

Gids autocontrole voor de ophaling en het transport van rauwe melk – 16.12.05 – revisie0

11/100

De melkophaler-transporteurs, meer specifiek de RMO-chauffeurs, worden gewezen op hun verantwoordelijkheid voor het correct verloop van de staalname van de officiële monsters voor de bepaling van de kwaliteit en de samenstelling van de melk.

2.2

Kwaliteits- en veiligheidsbeleid en structuur van de Interprofessionele Werkgroep

Door deze aanpak van de kwaliteitszorg en de veiligheid via autocontroles wil de melksector aan de spits blijven inzake integrale ketenbewaking in de voedselketen. Tegelijk wordt de volledige keten, van de producent tot de verbruiker, in een duurzaam systeem verankerd om zo het imago van de kwaliteit en voedselveiligheid van de melktransporten naar de verbruikers toe te versterken.

2.2.1 De Interprofessionele Werkgroep IKM/QFL/QMK De gids werd uitgewerkt in samenspraak met de verschillende organisaties in de melksector. Hiervoor werd nationaal een Interprofessionele Werkgroep IKM/QFL/QMK opgericht. Hierdoor wordt elke betrokken partij via zijn vertegenwoordigers in de Interprofessionele Werkgroep geraadpleegd. Deze werkgroep is samengesteld uit: - 8 vertegenwoordigers van de drie landbouworganisaties: 2 voor het Algemeen Boerensyndicaat (ABS), 2 voor Boerenbond (BB) en 4 voor de Fédération Wallonne de l'Agriculture (FWA), die samen 97 % van de melkveehouders in België

vertegenwoordigen, -

8 vertegenwoordigers van de zuivelindustrie via de Belgische Confederatie van de Zuivelindustrie (BCZ), die 99 % van de opgehaalde melk vertegenwoordigt, - 2 vertegenwoordigers van de Interprofessionele Organismen (één voor Vlaanderen en één voor Wallonië), 2 secretarissen. De werkgroep komt zo dikwijls samen als het nodig is om de werking van de groep te verzekeren. De Voorzitter en de Ondervoorzitter, elk van een verschillend taalgebied, worden verkozen bij het begin van de eerste werkvergadering van de groep voor een periode van twee jaar. Bij de volgende verkiezing wordt de Voorzitter uit een ander taalgebied dan het taalgebied van de vorige gekozen. De werkgroep vergadert met gesloten deuren. De beraadslagingen, stemmingen en individuele meningen van leden van de werkgroep, alsmede vergaderingsdocumenten en eventuele personalia zijn vertrouwelijk. Tenzij de werkgroep hierover punctueel anders beslist, zijn adviezen en beslissingen van de werkgroep, met hun motivatie, niet vertrouwelijk. De werkgroep kan maximaal drie waarnemers en/of drie deskundigen uitnodigen een of meer punten van de besprekingen van de werkgroep bij te wonen. Waarnemers hebben geen stemrecht. Beslissingen worden genomen bij drievierde meerderheid van de uitgebrachte stemmen. Er worden over de beraadslagingen van elke vergadering notulen opgesteld. Deze verslagen worden

gearchiveerd op beide zetels van de Interprofessionele Werkgroep: Treurenberg 16, Brussel 1000, Route de Herve 104, Battice 4651.


12/100

2.2.2 De technische werkgroepen Technische werkgroepen kunnen gevormd worden om meer specifieke onderwerpen te bespreken. Deze werkgroepen werken voorstellen uit en stellen besluiten voor aan de Interprofessionele Werkgroep. Aan de hand van deze besluiten stelt de groep nieuwe werkinstructies op die aan de betrokkenen worden overgemaakt.

2.3

Doelstellingen

De gids draagt bij om de voedselveiligheid en de transportomstandigheden te bewaken. De moderne en bewuste consument wil weten hoe zijn product behandeld werd. Voor de melkophaling en melktransporten garandeert deze gids de goede praktijk van de melkophalers-transporteurs en waarborgt de voedselveiligheid en de traceerbaarheid van de grondstof rauwe melk. De ‘goede transportpraktijk’ GTP omschrijft een aantal controlepunten onderverdeeld in vier essentiële delen: - Een correcte melkophaling op de melkproductie-eenheid impliceert de controle, het laden en de bemonstering van de rauwe melk in optimale technische en hygiënische omstandigheden. - Een correct transport van rauwe melk tussen de ophaling op de melkproductie-eenheiden de melkinrichting en tussen de melkinrichtingen onderling. De nadruk wordt gelegd op de maatregelen die moeten genomen worden om de oorspronkelijke melkkwaliteit te bewaren. - De ontvangst van de rauwe melk in een melkinrichting gebeurt in optimale technische en hygiënische omstandigheden. - Een efficiënt reinigingsstation en het reinigen van het materiaal en de apparaten die met de melk in aanraking komen. De reinigingen ontsmettingsproducten worden gecontroleerd en tevens de reinigingstemperatuur en het gebruikte water, dat van humane drinkwaterkwaliteit moet zijn. GTP omvat de voorwaarden en criteria aan dewelke moet voldaan worden om te garanderen dat op een voldoende hygiënische en veilige manier gewerkt wordt, waardoor contaminaties tijdens het ophaal- en transportproces vermeden worden. De gevaren voor de voedselveiligheid worden onderzocht in een HACCP-studie. Bij het opmaken van deze sectorgerichte HACCP-benadering werd rekening gehouden met het 12 stappenplan (met 7 basisprincipes) zoals dit door Codex Alimentarius wordt voorgesteld. De toepassing van de normen uit deze gids geeft invulling aan de beheersmaatregelen van de kritische controlepunten (CCP) en de punten van aandacht (PVA) en beschrijft tevens de corrigerende maatregelen. Voor elke geïdentificeerde CCP of PVA wordt verder verwezen naar een beheersingstabel, die verwijst naar de GTP ophaling en transport waar deze punten nader worden uitgewerkt. Het dient opgemerkt dat PVA’s eigenlijk GTP-eisen zijn die extra aandacht en opvolging vereisen. Deze aanpak heeft geleid tot een voorbeeld van HACCP-plan, waarbij een inschatting van de kans op voorkomen en het effect van het gevaar wordt onderbouwd door literatuurgegevens en praktijkervaring op sectorniveau. Dit model kan als basis dienen voor de uitwerking van het HACCPplan op bedrijfsniveau. Bij deze uitwerking moet echter de sectorale onderbouwing getoetst worden aan de bedrijfseigen situatie.


13/100

2.4

Verspreiding

De Interprofessionele Werkgroep IKM/QFL/QMK is eigenaar van deze gids. De inleiding en de inhoudstafel van de gids zijn vrij te raadplegen op de IKM-website. De volledige gids is beschikbaar (electronisch of per post) op aanvraag bij de secretariaten van de Interprofessionele Werkgroep: Treurenberg 16 1000 Brussel tel.: 02 / 510 63 15 fax: 02 / 510 63 08 [email protected] route de Herve 104 4651 Battice tel.: 087 / 69 26 08 fax: 087 / 69 26 40 [email protected] In de tekst wordt soms verwezen naar documenten die niet in de gids opgenomen zijn. Deze wetteksten, andere gidsen,…zijn voor de gebruiker beschikbaar op de hierboven vermelde websites of kunnen aangevraagd worden op de hierboven vermelde adressen. Melkinrichtingen die deze gids wensen te gebruiken voor de certificatie van hun autocontrole, moeten de voorwaarden voor het gebruik van deze gids aanvragen bij de secretarissen van de Interprofessionele Werkgroep IKM/QFL/QMK, waarvan u de adresgegevens hierboven vindt. De

prijs voor het bekomen van de gids bedraagt € 250. 2.5

Verwacht gebruik

2.5.1 Zelfevaluatie Vooraleer zijn certificatieaanvraag in te dienen kan de koper zelf een evaluatie maken aan de hand van de gids. De gids bevat zes hoofdstukken: algemene definities, inleiding, GTP, HACCP,

bijlagen en formulieren. Tevens moet voldoende benadrukt worden dat op ieder ogenblik aan de borgingspunten moet voldaan zijn. Autocontrole is een continu systeem waarbij de koper de werkzaamheden op zijn bedrijf en zijn professionele activiteiten aan een kritische evaluatie onderwerpt en bijstuurt waar nodig. Zelfevaluatie dient verder te gaan dan het nachecken van de borgingspunten net vóór een aangekondigde inspectie.

2.5.2 Aanvraag Als de koper ervan overtuigd is dat alles in orde is, kan hij een aanvraag indienen bij een geaccrediteerde keuringsinstelling of een controle aanvragen bij het FAVV Bij een aanvraag voor een certificering voor de autocontrole moeten de volgende lijsten bijgevoegd worden: 1) Lijst van de Belgische ontvangstcentra van de melkinrichting met vermelding van het juiste adres en telefoonnummer.


14/100

2) Lijst van de Belgische reinigingsstations van de melkinrichting met vermelding van het juiste adres en telefoonnummer. Volgende lijsten dienen ter gelegenheid van de audit op de melkinrichting aanwezig te zijn: 3) Lijst van de externe transporteurs en transportbedrijven die voor rekening van deze: a) de melk ophalen in de melkproductie-eenheden. b) de rauwe melk vervoeren na overslag. 4) Lijst van alle chauffeurs van de melkinrichting, van een transporteur of transportbedrijf die regelmatig of occasioneel melk ophalen in de bedrijven van alle producenten, leveraars van de melkinrichting: met de vermelding van de naam, voornaam en intern bedrijfsnummer van elke chauffeur, indien dit nummer gebruikt wordt op de registratiedocumenten. 5) Lijst van alle R.M.O.’s, aanhangwagens en opleggers van de melkinrichting, van elke transporteur of transportbedrijf dat instaat voor het vervoer van rauwe melk voor rekening van de melkinrichting. Deze zijn in 2 groepen ondergebracht: a) Ophaling in de bedrijven: Betreft het vervoer tussen de melkproductie-eenheden en een overslagplaats of ontvangstcentrum. Uitsluitend de lijst van de R.M.O.’s, reservewagens inbegrepen. b) Transport na overslag Betreft het vervoer tussen een melkoverslagplaats en een ontvangstcentrum. Lijst met de aanhangwagens en opleggers (die niet dienen voor de ophaling zelf) en eventueel betrokken R.M.O.’s. Elk van deze 2 lijsten geeft het inschrijvingsnummer, het chassisnummer en het bedrijfsnummer van elke camion, indien het laatste nummer als registratiedocument wordt gebruikt. De gevraagde informatie geldt voor de opleggers, niet voor de trekker. 6) Lijst en volledig adres van alle koelkasten die de melkinrichting gebruikt om de melkmonsters voor de officiële controle van de samenstelling en de kwaliteit van de melk door de Interprofessionele Organismen, op te slaan en te bewaren.

2.5.3

Evaluatie

De evaluaties worden om de twee jaar uitgevoerd per koper door een geaccrediteerd controleorganisme en zijn gebaseerd op de checklist en de leidraad van het FAVV.Als gedurende deze twee jaar de melkinrichting overgenomen wordt, dient er een nieuwe controle te gebeuren binnen de 6 maanden na de overname. Aan de controle-organismen worden de volgende voorwaarden gesteld: - beschikken over een accreditatie volgens de norm ISO 17020. - voldoende expertise kunnen bewijzen van audits in de zuivelsector . - beschikken over auditeurs die naast een basisopleiding (hoger onderwijs in een vak dat verband houdt met de voedselveiligheid) een gepaste en voortdurende opleiding krijgen. - beschikken over auditeurs met een relevante beroepservaring van ten minste twee jaar in de voedingsector - beschikken over auditeurs die voldoende taalvaardig zijn om de evaluaties in de taal van de koper uit te voeren. - beschikken over auditeurs die geen familiale of commerciële banden hebben met de te auditeren kopers tenzij die ten minste 2 jaar geleden zijn beëindigd. Gids autocontrole voor de ophaling en het transport van rauwe melk – 16.12.05 – revisie0

15/100

-

beschikken over ervaren auditeurs zodat de controlebezoeken correct kunnen uitgevoerd worden de duur van een audit bedraagt 6 uren op de administratieve zetel van de melkinrichting en 2 uren per bijkomend ontvangstcentrum. De vermelde tijd is berekend exclusief de voorbereiding, de documentenbeoordeling, de rapportage, de voorafgaande bezoeken en de administratieve behandelingen. De evaluatierapporten worden: -

2.5.4

opgesteld op basis van de checklist van het FAVV. door de auditeurs ingevuld volgens de leidraad van het FAVV.

Certificering

Een certificaat wordt door een volgens de ISO 17020 geaccrediteerd controle-organisme afgeleverd op basis van boven vermelde controles. Het certificaat geldt voor een periode van twee jaar.

2.6

Werkmethode en middelen

De gids werd uitgewerkt door de Interprofessionele Werkgroep IKM/QFL/QMK. Hiervoor werd beroep gedaan op verschillende bronnen. - technici uit verschillende beroepsorganisaties: landbouworganisaties en BCZ, - technici van de Interprofessionele Organismen, - Projet Sécurité Alimentaire Lait, réalisé par PVT Consult pour la Confédération Belge de l'Industrie Laitière (mai 2001).


16/100

- Protocole pour la détermination de la qualité et de la composition du lait fourni aux acheteurs, Comité du Lait de Battice. - Protocol voor de officiële bepaling van de kwaliteit en de samenstelling van melk geleverd aan kopers, MCC-Vlaanderen. - Richtlijn van de Raad van 16 juni 1992, betreffende de sanitaire regels voor de productie en de verkoop van rauwe melk, van thermisch behandelde melk en van zuivelproducten (92/46/EEG). - Koninklijk Besluit van 17 maart 1994 betreffende de productie van melk en tot instelling van een officiële controle van de melk geleverd aan kopers. - Ministerieel besluit van 17 maart 1994 betreffende de officiële bepaling van de kwaliteit en de samenstelling van melk geleverd aan kopers, - Koninklijk besluit van 7 maart 1994 betreffende de erkenning van de melkinrichtingen. - Koninklijk Besluit van 14 januari 2002 betreffende de kwaliteit van voor menselijke consumptie bestemd water dat in voedingsmiddeleninrichtingen verpakt wordt of dat voor de fabricage en/of het in de handel brengen van voedingsmiddelen wordt gebruikt.

- Koninklijk besluit van 14 november 2003 betreffende autocontrole, meldingsplicht en traceerbaarheid in de voedselketen. - Ministerieel besluit van 22 januari 2004 betreffende de modaliteiten voor de meldingsplicht in de voedselketen. 2.7

Registratie en documentatie

De registraties zijn een essentieel element in de autocontrole. Zij bieden immers de mogelijkheid om te bewijzen dat wat op papier staat in werkelijkheid is uitgevoerd. Het geheel aan documentatie moet zodanig beheerd worden dat zij gemakkelijk kan bijgewerkt worden, makkelijk beschikbaar is en op een eenvoudige en samenhangende manier kan ingekeken worden. Alle registratiedocumenten en de documenten die de traceerbaarheid moeten verzekeren, moeten gedurende een periode van 2 jaar die volgt na de houdbaarheidsdatum van eindproducten maar bij gebrek daaraan ten minste gedurende 2 jaar, bewaard worden. 2.8

Meldingsplicht

De meldingsplicht heeft als belangrijkste doel een zo snel mogelijke tussenkomst te realiseren om op die manier een eventueel probleem niet verder te verspreiden over de hele voedselketen. Het is dan ook van het grootste belang dat er een nauwe samenwerking komt tussen de betrokken melkophalertransporteur, de verantwoordelijke koper en het FAVV om het gemelde probleem zo snel mogelijk goed te omschrijven. In navolging van het Koninklijk Besluit van 14 november 2003 betreffende de autocontrole, de meldingsplicht en de traceerbaarheid in de voedselketen en Ministerieel besluit van 22 januari 2004 betreffende de modaliteiten voor de meldingsplicht in de voedselketen, moet elke exploitant onmiddellijk het FAVV verwittigen als hij van oordeel is of redenen heeft om aan te nemen dat een product dat hij heeft ingevoerd, geproduceerd, geteeld, gekweekt, verwerkt, vervaardigd of gedistribueerd schadelijk kan zijn voor de gezondheid van de mens, dier of plant. Hij informeert het FAVV over de maatregelen die hij heeft genomen om een risico te voorkomen.


17/100

Elke melding is het resultaat van een voorafgaande evaluatie van het risico voor de gezondheid van de mens zoals beschreven in het HACCP-gedeelte van deze gids. De meldingslimieten zijn waarden die de grens aangeven tussen de nog aanvaardbare aanwezigheid en de niet-aanvaardbare aanwezigheid van een gevaar. Verontreinigingen kunnen van microbiologische, fysische of chemische aard zijn en het risico wordt vastgelegd in normen in deze gids. Algemeen geldt dat indien de normen van de gids overschreden worden de verantwoordelijke koper onmiddellijk het FAVV inlicht. Als de rauwe melk zich nog steeds in de melkinrichting bevindt en er corrigerende maatregelen kunnen genomen worden om het gevaar te elimineren of te reduceren zoals beschreven in deze gids, is het evenwel niet noodzakelijk om te melden. De verwerkte producten die met deze rauwe melk geproduceerd zijn, vallen onder de toepassing van de gids ACS-zuivel.

In elk geval moeten de melkinrichtingen wanneer dit nodig is, de procedure van de meldingsplicht volgen. Zo moeten de melkinrichtingen die een remstoffentest uitvoeren op niveau van de RMO’s elk positief resultaat melden bij het FAVV.

De persoon die de melding doet, brengt de in zijn provincie gevestigde provinciale controleeenheid (PCE) van het FAVV, telefonisch op de hoogte en bevestigt gelijktijdig de informatie door het meldingsformulier, vervolledigd met de reeds beschikbare gegevens, toe te zenden aan dezelfde controle-eenheid. Van zodra hij er in het bezit van is, vult hij ze aan met de noodzakelijke gegevens. Het meldingsformulier en de telefoonnummers van de provinciale controle-eenheden zijn beschikbaar op de website van het FAVV (www.favv.be). Deze maatregel heeft als belangrijkste doelstelling een zo snel mogelijke interventie te realiseren en op die manier de contaminatie van de volledige voedselketen te beperken. 2.9

Traceerbaarheid

Op de productie-eenheid. De gegevens over de opgehaalde hoeveelheden rauwe melk worden automatisch geregistreerd via informatica, conform het Ministerieel Besluit van 17 maart 1994 betreffende de officiële bepaling van de kwaliteit en de samenstelling van de melk geleverd aan kopers. De gegevens vermelden tevens het nummer van de rit, de datum, het nummer van elke producent en het aanvangsuur van elke melkinname. In het geval de traceerbaarheid niet verzekerd is door de automatische registratie van de opgehaalde hoeveelheden op de R.M.O., wordt een document opgemaakt door de chauffeur van de R.M.O. dat de bovenstaande informatie bevat. Indien om één of andere reden de melk niet geladen wordt, noteert de chauffeur dit op het formulier 6.1. De R.M.O.-chauffeur is verantwoordelijk voor deze registraties. Overslag. In geval van overslag wordt door de chauffeur van de R.M.O. een monster genomen van de volledige lading (methode van monstername zie bijlage Doc. C1 punt 2). De chauffeur van de R.M.O. stelt een document op. Dit document (CMR of vervoerdocument of leveringsbon) vermeldt de identificatie van de R.M.O., de identificatie van de aanhangwagen of de oplegger, een schatting van de overgeslagen hoeveelheid en eventueel de nummers en de hoeveelheden van de compartimenten van de R.M.O. Gids autocontrole voor de ophaling en het transport van rauwe melk – 16.12.05 – revisie0

18/100

De CMR moet opgemaakt worden in 3 exemplaren : één voor de chauffeur van de RMO, één voor de transporteur (deze kan ofwel een transporteur zijn in eigen beheer van de melkinrichting ofwel een transporteur die voor derde rijdt) en één voor de melkinrichting die de melk ontvangt. Deze documenten moeten door de verschillende operatoren bijgehouden worden (één bij de melkophaler-transporteur, één bij de transporteur en één bij de melkinrichting). Op de melkinrichting. Bij zijn aankomst op de melkinrichting en vóór de melkontvangst wordt elke R.M.O., elke aanhangwagen en oplegger geïdentificeerd en de datum wordt genoteerd door de daartoe aangewezen persoon. Als de melk gelost wordt in een wachttank, noteert de door de melkinrichting daartoe aangewezen

persoon de datum, het nummer van de camion die de melk heeft geleverd en het nummer van de tank waarin de melk opgeslagen wordt. Als de melk uit de wachttank verwerkt wordt in dezelfde melkinrichting, wordt de verdere traceerbaarheid verzekerd door de ACS-gids voor de zuivelindustrie. Als de melk uit de wachttank getransporteerd wordt naar een andere melkinrichting, maakt de daartoe aangewezen persoon een CMR of een ander document op dat de datum, de hoeveelheid, het nummer van de tank en de identificatie van de camion die het transport naar de andere melkinrichting uitvoert, vermeldt. Na de melkontvangst wordt de verdere traceerbaarheid verzekerd door de ACS-gids voor de zuivelindustrie. Alle gegevens over de traceerbaarheid die beschreven zijn in het onderstaande schema, worden

gedurende de wettelijk verplichte periode ter beschikking van de bevoegde overheid gehouden en maken de traceerbaarheid van de rauwe melk mogelijk. Deze gegevens worden gearchiveerd bij de koper en moeten binnen een redelijke termijn kunnen voorgelegd worden aan de bevoegde overheid.


19/100

R.M.O. IN Automatische registratie (of manuele, in geval van nood) op de productie-eenheid: - de opgehaalde hoeveelheid melk - nr producent - nr rit - datum van de ophaling -

beginuur van elke lading

OUT Automatische registratie (of manuele, in geval van nood) van het register IN wordt overgemaakt aan en bewaard door de koper In geval van overslag: CMR of vervoerdocument of leveringsbon: - identificatie van de R.M.O . - identificatie van de aanhangwagen of de oplegger - schatting van de overgeslagen hoeveelheid - datum Gids autocontrole voor de ophaling en het transport van rauwe melk – 16.12.05 – revisie0

20/100

Deze documenten, opgemaakt in drie exemplaren, moeten door de verschillende operatoren bijgehouden worden (één bij de melkophaler-transporteur, één bij de transporteur en één bij de melkinrichting).

AANHANGWAGEN OF DE OPLEGGER IN Eén exemplaar van de CMR of vervoerdocument of leveringsbon van het register OUT van de R.M.O, wordt bewaard door de transporteur. OUT Eén exemplaar van de CMR of vervoerdocument of leveringsbon wordt overgemaakt aan de koper bij aankomst op de melkinrichting en door hem bewaard.

ONTVANGSTCENTRUM IN Registratie van - elke R.M.O., elke aanhangwagen en elke oplegger - de datum - het uur Als de melk gelost wordt in een wachttank: - registratie van de datum - registratie van het nr van het voertuig dat de melk levert - registratie van het nr van de tank waarin de melk wordt gestockeerd. Als de melk uit de wachttank wordt verwerkt in de melkinrichting, wordt de verdere traceerbaarheid verzekerd door de gids ACS-zuivel. De registers IN van het ontvangstcentrum worden bewaard door de melkinrichting waartoe het ontvangstcentrum behoord. OUT Als de melk uit de wachttank naar een andere melkinrichting getransporteerd wordt, wordt een CMR of een ander document opgesteld met vermelding van: - de datum - de liters - de nr van de tank - de identificatie van de camion die het transport naar de andere melkinrichting uitvoert Deze documenten, opgemaakt in drie exemplaren, moeten door de verschillende operatoren bijgehouden worden (één bij de melkinrichting waartoe het ontvangstcentrum behoord, één bij de transporteur en één bij de melkinrichting van de bestemming van de melk).

MELKINRICHTING IN

Eén exemplaar van de CMR of een ander document van het register OUT van het ontvangstcentrum van de melkinrichting waarvan de melk afkomstig is, wordt overgemaakt aan en bewaard door de melkinrichting van de bestemming van de melk. Na ontvangst van de melk wordt de verdere traceerbaarheid verzekerd door de gids ACS-zuivel.


21/100

GTP


22/100

3

GTP

3.1

MODULE A : MELKOPHALING

3.1.1

Doel

Het controleren, ophalen en bemonsteren van de rauwe melk op een melkproductie-eenheid in optimale technische en hygiënische omstandigheden. 3.1.2

Toepassing

De verschillende punten in deze module gelden voor alle kopers, onafhankelijk van de los- en reinigingsplaats. Deze module is van toepassing op alle bewerkingen en gebruikte middelen voor het ophalen van rauwe melk in de melkproductie-eenheden. Deze module betreft meer bepaald: het opvolgen van de producenten, de R.M.O.-chauffeurs, de veiligheid tijdens het ophalen, de ophalingsprocedure, de registratie van de specifieke gegevens bij het ophalen, de bemonstering, de opslag en het bewaren van de monsters. 3.1.3

Referenties

4.1.3.1. Doc. A1

4.1.3.2. Doc. A2

4.1.3.3. Doc A3

4.1.3.4. Doc. A4

:

Koninklijk Besluit van 17 maart 1994 betreffende de productie van melk en tot instelling van een officiële controle van melk geleverd aan kopers, artikel 3 tot 14. : Ministerieel Besluit van 17 maart 1994 betreffende de officiële bepaling van de kwaliteit en de samenstelling van melk geleverd aan kopers, artikel 2 en 5. : Protocol voor de bepaling van de kwaliteit en de samenstelling van melk geleverd aan kopers - Interprofessioneel organisme voor het bepalen van de kwaliteit en de samenstelling van de melk, hoofdstuk 2-5 (www.mcc-vlaanderen.be). Protocole pour la détermination de la qualité et la composition du lait livré aux acheteurs – Organisme interprofessionnel pour la détermination de la qualité et de la composition du lait, chapitre 2-5 (www.comitedulait.be). : Procedure te volgen voor het laden van de rauwe melk op de melkproductie-eenheid.

3.1.4

Werkwijze

1.

De koper maakt een lijst op van alle producenten. Deze zijn ook geïdentificeerd. De koper beschikt over een lijst met alle producenten,leveraars van de melkinrichting met voor elk de vermelding van de naam, het leveraarsnummer, het PE-nummer, het nummer van de overeenstemmende rit.


23/100

2.

De koper verwittigt minimaal maandelijks de Interprofessionele Organismen en de Gewesten over alle administratieve wijzigingen bij zijn producenten. De nodige informatie wordt aan de Interprofessionele Organismen en aan de Gewesten doorgegeven volgens een interne procedure. Model met de nodige informatie in punt 6.2.

3.

De R.M.O.-chauffeur die instaat voor de ophaling van rauwe melk, moet houder zijn van een vergunning afgeleverd door het FAVV, overeenkomstig Doc. A1 en Doc. A2, en respecteert de wettelijke voorschriften, overeenkomstig Doc. A3. De koper beschikt over een lijst met alle bestuurders melkophalers (zie lijst 4 van de aanvraag, zie pt. 2.5.2 van de gids) met voor elk de naam, de voornaam, het voorlopige of definitieve vergunningsnummer met vervaldatum. De vergunning moet om de 3 jaar vernieuwd worden. Wanneer de datum vervallen is moet de koper het bewijs van vernieuwingsaanvraag leveren (uitgezonderd voor de voorlopige vergunningen van het lopende jaar). Voor de nieuwe melkophalers geldt een voorlopige vergunning. De bevoegde overheid verleent zo vlug mogelijk een voorlopige vergunning aan de R.M.O.-chauffeur. Voor het behouden van hun vergunning dienen de R.M.O.-chauffeurs de wettelijke voorschriften die in de referenties Doc.A1 en Doc. A3 bepaald zijn te respecteren. Er zijn 3 voorwaarden aan verbonden: - de reglementering toepassen in verband met het ophalen, het transport en het bemonsteren van rauwe melk in het kader van de officiële bepaling van de kwaliteit en van de samenstelling van de rauwe melk die aan de kopers geleverd wordt. - aanvaarden zich te onderwerpen aan allerlei controles door de vertegenwoordigers van de minister of door de agenten van de Interprofessionele Organismen. - éénmaal per jaar een opleiding volgen om een continue bijscholing te waarborgen.De koper is verantwoordelijk voor de initiële opleiding van nieuwe chauffeurs in afwachting van de jaarlijkse cursus gegeven door de IO’s.

4.

Elke R.M.O.- chauffeur is in het bezit van een medisch attest overeenkomstig Doc. A1 dat éénmaal per jaar dient vernieuwd te worden. De koper houdt een dossier bij voor het opslaan van de kopieën van de medische attesten van elke R.M.O.-chauffeur.

5.

De koper bezorgt de nodige informatie in verband met het ophalen van de melk aan de chauffeurs. De koper beschikt over een schriftelijke procedure voor de communicatie met de R.M.O.chauffeurs, met specifieke voorschriften betreffende de producenten en de organisatie van de ophaalritten (vb: leveringsverbod, verdenking van de aanwezigheid van remstoffen, gezondheidstoestand van de melkveestapel, separate ophaling, de volgorde in het ophalen, te respecteren uurregeling, …). Bij afwijking van de temperatuur kan de melk al dan niet geladen worden volgens de interne procedures van de melkinrichting.


24/100

6.

De chauffeur en/of de koper wordt door de producent verwittigd over eventuele problemen met de koeling van de tank. Vóór het begin van elke rauwe melkophaling dient de chauffeur een visuele en geurcontrole uit te voeren in de koeltank om eventuele verzuring of vervuiling van de melk vast te stellen. Bij het begin van de ophaling moet hij ook de temperatuur van de melk controleren en hij behandelt de melk volgens de procedure in Doc. A4. Administratieve controle - Registratie door de chauffeur van de vastgestelde afwijkingen: geur, uitzicht, temperatuur niet conform (eventueel op het transportverslag, zie formulier 6.1). Het registratiedocument vermeldt de naam en de handtekening van de chauffeur, de datum, de nummerplaat of het interne nummer van de tank- en aanhangwagen, het nummer van de rit voor de R.M.O.'s. - De interne procedure van de melkinrichting wordt bezorgd aan alle chauffeurs die instaan voor het ophalen van rauwe melk. Visuele controle Elke R.M.O.-chauffeur (zie lijst 2 van de aanvraag, zie pt. 2.5.2 van de gids) verricht de nodige controles vóór elke ophaling in overeenstemming met de procedure beschreven in Doc.A4. Bij afwijking van de geur en/of het uitzicht van de melk in de koeltank wordt niet geladen. Bij afwijking van de temperatuur kan de melk al dan niet geladen worden volgens de interne procedures van de melkinrichting. Als de chauffeur bij de visuele controle een vreemd voorwerp opmerkt of hij wordt ervan verwittigd door de producent: lading of geen lading i.f.v. de aard van het probleem.

7.

De R.M.O. is op elk ogenblik in regel met de reglementering inzake het ijkwezen. Een controle gebeurt volgens de wettelijke regeling. De metrologische controle gebeurt door een erkend organisme. Administratieve controle Elke R.M.O. moet voorzien zijn van een identificatieplaatje dat door de constructeur aangebracht wordt en niet kan gedemonteerd worden zonder de zegels te verbreken. Het identificatieplaatje vermeldt het bouwjaar, het fabricagenummer en het modelgoedkeuringsnummer van de pompinstallatie. Het identificatieplaatje wordt afgestempeld door een vertegenwoordiger van de FOD Economie, KMO, Middenstand en Energie bij de eerste ijking en vóór de ingebruikname van de R.M.O. De metrologische dienst maakt bij de eerste ijking een ijkingskaart op die alle gegevens vermeldt en bij elke jaarlijkse of periodieke ijking door de erkende ijker moet worden ingevuld. Deze kaart moet de R.M.O. steeds vergezellen om de controles van de ijkingen toe te laten. Wanneer de metrologische controles door een erkend ijker uitgevoerd zijn, moet deze een erkenningscertificaat voor de metrologische controle en de ijkingscontrole van de meet- en registratietoestellen afgeleverd door de FOD Economie, KMO, Middenstand en Energie (metrologische dienst) voorleggen met het erkenningsnummer, de bedrijfsnaam en de geldigheidsduur. De melkinrichting mag beroep doen op een erkend ijker van een ander bedrijf. In dit geval bezit de melkinrichting een kopie van het erkenningscertificaat op naam van het andere bedrijf. Visuele controle Elke R.M.O. is uitgerust met een elektronisch meettoestel en met een geïnformatiseerd registratiesysteem voor de hoeveelheden van de opgehaalde melk. Dit registratiesysteem is sinds 01/01/2002 verplicht voor alle R.M.O.s (reservewagens inbegrepen) (zie Doc.A2). Verzegeling met loodje van het elektronische meettoestel of van het geïnformatiseerde registratiesysteem.


25/100

8.

De gegevens over de opgehaalde hoeveelheden worden automatisch geregistreerd via informatica, conform Doc. A2. Deze gegevens worden gedurende de wettelijk verplichte periode (2 jaar) ter beschikking van de bevoegde dienst gehouden en maken de traceerbaarheid van de rauwe melk mogelijk. De frequentie van de ophaling is conform Doc. A2. In het geval de traceerbaarheid niet verzekerd is door de automatische registratie van de opgehaalde hoeveelheden op de R.M.O., wordt een document opgemaakt door de chauffeur van de R.M.O. dat het nummer van de rit, de datum, het nummer van elke producent, het aanvangsuur van elke melkinname en de hoeveelheid opgehaalde melk bij elke lading bevat. De computerlijsten van de automatische registratie van het aantal opgehaalde liters melk bij elke producent moeten aanwezig zijn bij de koper. Deze lijsten vermelden het ritnummer, de datum van de ophaling, het nummer van elke producent, het beginuur van elke lading, de hoeveelheid opgehaalde melk bij elke lading. Dit registratiesysteem is verplicht voor alle R.M.O.’s (reservewagens inbegrepen) (zie Doc.A2) Deze lijsten en de archivering moeten gedurende 2 jaar na het einde van de zuivelcampagne bewaard worden. De ophaling van de melk mag een gemiddeld maandelijks interval van 72 uur niet overschrijden. De individuele intervallen tussen twee ophalingen mogen nooit meer zijn dan 75 uur, behalve bij overmacht als deze volledig gerechtvaardigd is. Voor melk die zonder warmtebehandeling verwerkt wordt, mag het interval tussen twee melkophalingen niet groter zijn dan 48 uur.

9.

De R.M.O. voor de rauwe melkophaling moet door de bevoegde dienst van het FAVV overeenkomstig Doc. A1 officieel erkend zijn. De R.M.O. moet uitgerust zijn met een bemonsteringsapparaat overeenkomstig Doc. A2. Administratieve controle Er dient bij de koper een lijst aanwezig te zijn met alle R.M.O.’s (lijst 5a van de aanvraag, zie pt. 2.5.2 van de gids) die de rauwe melk ophalen bij alle leveraars van de melkinrichting (reservewagens inbegrepen) met de vermelding voor elke R.M.O. van het erkenningsnummer, het identificatienummer van het bemonsteringstoestel, het inschrijvingsnummer en het chassisnummer. Wanneer een erkenning aangevraagd is volgens het protocol van de Interprofessionele Organismen, moet het bewijs van de aanvraag kunnen voorgelegd worden. De bevoegde overheid verleent zo vlug mogelijk een erkenning. De overeenstemmende erkenningskaart of een kopie ervan moet in elke R.M.O. aanwezig zijn (de R.M.O.’s uitgerust met een nieuw toestel, waarvan de erkenning aangevraagd is uitgezonderd). Visuele controle Op het bemonsteringstoestel moet het identificatienummer of erkenningsnummer, overeenkomstig de gegevens op de erkenningskaart vermeld staan (met uitzondering voor de R.M.O.’s die uitgerust zijn met een nieuw toestel van een erkend type, waarvoor de erkenning en de identificatie aangevraagd zijn).


26/100

10.

De monsterlepel voor éénmalig gebruik voor de officiële manuele monsterneming moet na elk gebruik verwijderd worden. De monsterlepel of de monsterpothouder voor herhaald gebruik moeten na elk gebruik gereinigd worden met drinkbaar water beschikbaar gesteld door de producent (overeenkomstig Doc. A3) en proper gehouden. Indien nodig (defect mechanisch toestel of te weinig melk voor monsterneming) mag de manuele monsterneming bij de producenten enkel met een lepel gebeuren. In elke R.M.O. moet een monsterlepel aanwezig zijn zoals voorzien in Doc. A2 en Doc. A3. In geval van een niet-conformiteit voorzien de protocols van de Interprofessionele Organismen een procedure volgens dewelke dit punt binnen een korte termijn in orde moet worden gesteld. Als bij de monstername of bij de visuele controle van de koeltank een vreemd voorwerp in de melk terechtkomt: lading of geen lading i.f.v. de aard van het probleem.

11.

De thermisch geïsoleerde bakken voor de bewaring en het vervoer van de monsters voor de officiële kwaliteitsbepaling en de samenstelling van de melk, zijn in goede staat en gesloten om besmetting te voorkomen. De monsters worden onmiddellijk na monstername in de thermische monsterbak (koelbox met ijswater) geplaatst en bewaard bij een temperatuur tussen 0 °C en 4 °C. Deze thermische monsterbak is gemakkelijk te bereiken. De binnenkant moet proper zijn met stevige afwasbare wanden. Hij moet in goede staat zijn met een thermisch goed afsluitend deksel met een dichting wanneer de bak onbeschermd buiten de wagen bevestigd is. Een koelkast (zonder ijs, zonder water) mag in België niet gebruikt worden. Het rekje moet horizontaal gehouden worden en rusten op een drager of op een vaste ondergrond. In geval van een niet-conformiteit voorzien de protocols van de Interprofessionele Organismen een procedure volgens dewelke dit punt binnen een korte termijn in orde moet worden gesteld.

12.

De bemonstering van de rauwe melk in het kader van de officiële kwaliteitsbepaling en de samenstelling van de rauwe melk, de bewaring van de monsters tijdens het transport en de bijhorende administratieve taken gebeuren overeenkomstig Doc. A2 en Doc. A3. De R.M.O.-chauffeur (zie lijst 4 van de aanvraag, zie pt. 2.5.2 van de gids) past correct de bemonsteringsregels en de bewaring van de monsters toe, zoals die in het protocol van de Interprofessionele organismen aangegeven staan. In geval van een niet-conformiteit voorzien de protocols van de Interprofessionele Organismen een procedure volgens dewelke dit punt binnen een korte termijn in orde moet worden gesteld.

3.2


27/100

MODULE B : TRANSPORT 3.2.1

Doel

Het nemen van de nodige maatregelen zodat tijdens alle types vervoer van de rauwe melk de oorspronkelijke kwaliteit behouden blijft. 3.2.2

Toepassing

De punten in deze module zijn van toepassing op alle wagens (lijsten 5a en 5b van de aanvraag, zie pt. 2.5.2 van de gids) en op alle types rauwe melktransporten (ophalen, transport na overslag en industrieel transport), de transporten inbegrepen naar de ontvangstcentra die geen deel uitmaken van de melkinrichting die het certificaat aanvraagt, of die niet in België gevestigd zijn.. De module is toepasselijk op alle melkinrichtingen, waar ook wordt gelost. Deze module slaat op alle operaties en gebruikte middelen voor het transport van rauwe melk tussen de melkproductie-eenheden en een ontvangstcentrum en voor het industrieel transport van rauwe melk. Deze module behandelt meer bepaald: de uitrusting en de technische kenmerken van de tanks, de veiligheid en de hygiëne tijdens de operaties, het behoud van de kwaliteit van de melk tijdens het transport, de traceerbaarheid. 3.2.3

Referenties

3.2.3.1. Doc. B1 3.2.3.2. Doc. B2

3.2.3.3. Doc. B3

3.2.4

1.

2.

:

Koninklijk Besluit van 7 mei 2002 betreffende het vervoer van zaken over de weg, artikel 3, 56 en 57. : Ministerieel Besluit van 8 mei 2002 ter uitvoering van het KB van 7 mei 2002 betreffende het vervoer van zaken over de weg, artikel 33 tot 35. : Koninklijk Besluit van 7 maart 1994 betreffende de erkenning van melkinrichtingen en kopers, artikel 2 en bijlage 2b.

Werkwijze

De tanks bestemd voor het vervoer van melk worden best hiervoor exclusief gebruikt, ze mogen voor andere levensmiddelen gebruikt worden mits alle passende maatregelen worden genomen om kruiscontaminatie of aantasting van de melk te voorkomen, rekening houdend met de nieuwe Europese hygiëneverordeningen (852/2004 en 853/2004). Op de tanks moet duidelijk vermeld staan dat zij slechts voor het transport van levensmiddelen mogen worden gebruikt (Doc. A1) De vermelding is aangebracht op de buitenkant van elke R.M.O., aanhangwagen en oplegger (zie lijsten 5a en 5b van de aanvraag, zie pt. 2.5.2 van de gids).

De tanks zijn uitgerust met een loopbrug voor de toegang tot de deksels, voorzien van een borstwering of een leuning en bereikbaar via een ladder. Deze uitrusting is in goede staat. Deze uitrusting is noodzakelijk om de veiligheid van de chauffeurs of van het personeel tijdens de handelingen en werkzaamheden boven de tank te garanderen (monsterneming in elk compartiment, reiniging van de buitenwanden van de tank, nazicht van de properheid in de tanks en van de wasbollen, nazicht en verzegeling van de deksels, enz.).


28/100

3.

De chauffeur moet lichamelijk verzorgd en hygiënisch zijn. Zijn kledij en zijn schoenen zijn proper en aangepast. De chauffeur mag niet roken, niet eten en niet drinken wanneer hij ophaalmateriaal gebruikt, tijdens de overslagoperaties, bij het lossen en bij het reinigen, conform Doc. B3. De chauffeur rookt en eet niet wanneer hij behandelingen met de melk uitvoert of wanneer hij materiaal gebruikt. Hij loopt er tevens niet slordig bij. Als bij de monstername of bij de visuele controle van de koeltank een vreemd voorwerp in de melk terechtkomt: lading of geen lading i.f.v. de aard van het probleem (zie Doc. A4). Als tijdens de overslag van de melk een vreemd voorwerp in de melk terecht komt, dat aanleiding kan geven tot buitensporige ontwikkeling van pathogenen (zie punt 4.6. stap 6 gevarenanalyse, punt 1.2.), wordt de melk apart gelost. Aanvullende controle (directe of indirecte methode) op deze melk voor behandeling nl. het kiemgetal mag niet >300.000/ml bij 30°C bedragen anders mag deze melk niet consumptiemelk als bestemming krijgen. Deze melk (> norm) moet bovendien op een ander moment behandeld worden dan de melk bestemd voor de bereiding van consumptiemelk (zoals beschreven in de gids ACS-zuivel3.2. HACCP-plannen per producttype – stap 2). Als tijdens de overslag van de melk een vreemd voorwerp in de melk terecht komt (zie punt 4.6. stap 6 gevarenanalyse, punt 3.), wordt de melk apart gelost. Deze melk mag enkel verder verwerkt worden voor menselijke consumptie als het vreemde voorwerp door de filter op de losleiding tegen gehouden wordt en de kleur en de geur van de melk correct zijn.

4.

De aanhangwagens en opleggers gebruikt bij het rauwe melktransport moeten voorzien zijn van een systeem waardoor een onbevoegd persoon geen toegang heeft tot de rauwe melk zonder dat het gezien wordt. De chauffeur moet elke verzegeling nakijken vóór de overslag en wanneer een ervan verbroken is moet hij de koper verwittigen en de melk afzonderlijk lossen. R.M.O.’s die onbeheerd achterblijven moeten van hetzelfde veiligheidssysteem voorzien zijn als een aanhangwagen of een oplegger. Administratieve controle De zegels die door de chauffeur verbroken zijn, tijdens het ophalen of het transport, moeten systematisch vervangen worden. Vóór elke overslag moet de chauffeur de verzegeling nagaan. Hij registreert het resultaat van deze controle op het voorziene document (eventueel het transportverslag, zie formulier 6.1). Het registratiedocument vermeldt de naam en draagt de handtekening van de chauffeur, de datum, het inschrijvingsnummer of het interne nummer van de tank- en de aanhangwagen, het ritnummer voor de ophaaltanks. Archivering: een periode van 2 jaar die volgt na de houdbaarheidsdatum van eindproducten maar bij gebrek daaraan ten minste gedurende 2 jaar. Visuele controle De tank van elk transportmiddel (lijst 5b van de aanvraag, zie pt. 2.5.2 van de gids) voor het transport van rauwe melk na overslag is uitgerust met een systeem waardoor elke opening die toegang geeft tot de vervoerde melk kan worden verzegeld: deksels, leidingkranen voor het laden en lossen. Als de verzegeling van de camions verbroken is, wordt de melk vernietigd.

5.

De aanhangwagens en opleggers gebruikt bij rauwe melktransport moeten thermisch geïsoleerd zijn. Melk die zonder warmtebehandeling verwerkt wordt, moet rechtstreeks door de R.M.O. aan het ontvangstcentrum geleverd worden en mag niet overgeslaan worden in een aanhangwagen of oplegger. De voor dit doel gebruikte R.M.O.’s moeten thermisch geïsoleerd zijn.


29/100

Administratieve controle Beschrijvend certificaat of elk ander document (vb. factuur, attest van een hierin gespecialiseerde firma, …) dat de thermische isolatie van de tank van elke aanhangwagen of oplegger voor rauwe melktransport na overslag en van de R.M.O.’s voor rauwe melk die zonder warmtebehandeling verwerkt wordt, bevestigt (zie lijst 5b van de aanvraag, zie pt. 2.5.2 van de gids). Visuele controle De tanks van alle voertuigen die gebruikt worden voor rauwe melktransport na overslag en van de R.M.O.’s voor rauwe melk die zonder warmtebehandeling verwerkt wordt, moeten thermisch geïsoleerd zijn.

6.

De nodige voorzorgen moeten worden getroffen dat de temperatuur van de rauwe melk bij de ontvangst zowel voor R.M.O.’s, aanhangwagens als opleggers, niet hoger is dan 10 °C (Doc. A1). De organisatie binnen de melkinrichting zorgt ervoor dat het vervoer na elke ophaalrit niet onderbroken wordt en dat de ophaaltanks onmiddellijk bij hun aankomst in het ontvangstcentrum kunnen gelost worden. De melkinrichting neemt de nodige voorzorgsmaatregelen opdat bij de ophaling de procedure (Doc. A4) gevolgd wordt en dat de volle wachtende camions of aanhangwagens niet in de hitte blijven staan. De omgevingstemperatuur heeft weinig invloed op de temperatuur van de melk tijdens het transport. De belangrijkste factor is de temperatuur van de melk in de koeltank van het melkveebedrijf. In de praktijk is deze minder dan 4°C tenzij binnen de 2 uur na het melken. Voor internationale transporten en transporten over langere afstanden is het zeer belangrijk om de koude keten te bewaren. Voor transport op langere afstand met geïsoleerde tanks heeft meting uitgewezen dat de temperatuur slechts met afgerond 2°C stijgt op een afstand van 250 kilometer. Als de temperatuur hoger is dan 10°C , wordt de melk apart gelost. Aanvullende controle (directe of indirecte methode) op deze melk voor behandeling nl. het kiemgetal mag niet >300.000/ml bij 30°C bedragen anders mag deze melk niet consumptiemelk als bestemming krijgen. Deze melk (> norm) moet bovendien op een ander moment behandeld worden dan de melk bestemd voor de bereiding van consumptiemelk (zoalsbeschreven in de gids ACS-zuivel- 3.2. HACCP-plannen per producttype – stap 2).

7.

Bij overslag of industrieel transport, wordt een document opgemaakt dat de nodige informatie betreffende de herkomst en de bestemming van de rauwe melk bevat, en dat bij het volledige rauwe melktransport aanwezig is (Doc. B1 en B2). In geval van overslag wordt door de chauffeur van de R.M.O. een monster genomen van de volledige lading. Om de traceerbaarheid te garanderen gebruikt de chauffeur een aangepast document in drievoud (Leveringsborderel, CMR-vrachtbrief, contract van goederentransport over de baan-, overslagdocument, weegbon of andere) om het vervoer te begeleiden van rauwe melk na overslag.Een eerste exemplaar van dit document blijft in geval van overslag bij de R.M.O, in geval van industrieel transport bij het ontvangstcentrum vanwaar de melk vertrekt. Een tweede exemplaar blijft bij de transporteur en een derde exemplaar bij de koper van de melk. Bij overslag moeten volgende elementen geregistreerd worden: bedrijfseigen nummer of inschrijvingsnummer van de R.M.O. en van de aanhangwagen van de welke de melk ontvangen werd, nummer van de rit (herkomst van de vervoerde rauwe melk), datum, geraamde melkhoeveelheden, eventueel nummers en hoeveelheden van de compartimenten van de R.M.O. en bestemming (plaats van het lossen). Bij industrieel transport wordt de datum, de hoeveelheid, het nummer van de tank en de identificatie van de camion die het transport naar de andere melkinrichting uitvoert, vermeld.De koper houdt een lijst bij van de unieke federale identificatienummers of andere


30/100

door het FAVV erkende nummers voor elke losplaats. Archivering: 5 jaar.


31/100

3.3

MODULE C : MELKONTVANGST

3.3.1

Doel

Het afleveren van de rauwe melk in de melkinrichting in optimale technische en hygiënische omstandigheden. 3.3.2

Toepassing

De punten in deze module zijn enkel van toepassing op het lossen van rauwe melk in de ontvangstcentra in België. Deze module slaat op alle operaties en gebruikte middelen voor de ontvangst van rauwe melk in elke melkinrichting. Deze module behandelt meer bepaald: de ontvangstprocedure, de registratie van de eigen ontvangstgegevens, de uitrustingen op de ontvangstplaats. De administratieve en visuele controles worden voor alle ontvangstcentra van de melkinrichting uitgevoerd (zie lijst 1 van de aanvraag, zie pt. 2.5.2 van de gids). Deze module geldt voor alle transporttypes (ophalen en transport na overslag). Ze geldt eveneens voor de ontvangst van rauwe melk die door andere melkinrichtingen werd opgehaald. Ontvangstcentrum en reinigingsstation op een zelfde locatie mogen niet gescheiden worden, zelfs al maken zij niet deel uit van hetzelfde bedrijf. Bij melkontvangsten in melkinrichtingen die niet eigen zijn aan de koper, wordt de gids ‘ACS zuivel’ gevolgd. 3.3.3

Referenties

4.3.3.1. Doc. C1

:

Procedure voor de ontvangst van rauwe melk.

3.3.4

Werkwijze

1.

De rauwe melk wordt ontvangen overeenkomstig een duidelijk omschreven procedure van de melkinrichting, conform aan de bijlage Doc. C1. Hierbij worden de punten van de ontvangstprocedure die hen betreffen, ter beschikking gesteld van de chauffeurs.

Administratieve controle De schriftelijke procedure die de melkinrichting voor elk ontvangstcentrum heeft opgemaakt (zie lijst 1 van de aanvraag, zie pt. 2.5.2 van de gids) moet bij elke levering van rauwe melk gerespecteerd worden en omvat minimum volgende elementen: • Registratie van de ontvangstdatum en van de identificatie van elk ontvangen voertuig. Archivering: een periode van 2 jaar die volgt na de houdbaarheidsdatum van eindproducten maar bij gebrek daaraan ten minste gedurende 2 jaar. • Methode naar keuze: nummerplaat of intern nummer van de R.M.O. of van de oplegger of nummer van de rit en de deelrit of naam van de chauffeur of een ander alternatief systeem die het mogelijk maakt de traceerbaarheid te waarborgen. •

Methode voor een representatieve monsterneming voor het geheel van de vervoerde melk in de tanks van de R.M.O. en van de aanhangwagen (één monster voor het geheel is toegestaan als de lading in zijn geheel gestockeerd of verwerkt wordt) vóór het lossen of tijdens het lossen indien de melk in een wachttank wordt overgeheveld. De procedure duidt de persoon aan die verantwoordelijk is voor de monsterneming. Methodes voor monsterneming naar keuze. ° Manuele monsterneming boven de tanks.


32/100

•

•

De procedure voorziet dat de chauffeur de borstwering plaatst op de loopgang van elke tank – indien de camion over deze uitrusting beschikt – en dat hij het deksel van elk compartiment opent. De verantwoordelijke neemt de nodige hoeveelheid melk in elk compartiment om een representatief bemonster te bekomen. Na gebruik, spoelt en ontsmet hij het materiaal waarmee hij manueel het monster nam: lepel of stang met ring aan het uiteinde om een monsterflesje vast te nemen. De procedure voorziet een bak met een ontsmettingsvloeistof op de ontvangstplaats. De ontsmettende oplossing moet regelmatig vervangen worden. ° Manuele monsterneming met behulp van een kraantje onder aan elk compartiment van de tanks. De daartoe aangewezen persoon neemt de nodige hoeveelheid melk in elk compartiment om een representatieve bemonstering te bekomen. De aangeduide verantwoordelijke moet zorgen voor de reiniging en de controle op de properheid van elke uitlaatkraan. ° Automatisch en proportioneel bemonsteringstoestel in de R.M.O.'s, waarmee tijdens de melkophaling telkens een representatief monster genomen wordt. De aangeduide verantwoordelijke moet zorgen voor de reiniging en de controle op de properheid van het proportioneel bemonsteringstoestel. ° Proportionele druppelaar voor monsterneming op de loslijn. Dit systeem is enkel geldig wanneer de melk overgeheveld wordt in een wachttank. Een verantwoordelijke wordt aangeduid om de reiniging en de controle op de properheid van het toestel voor monsterneming met druppelaar na te gaan. Identificatie van de genomen monsters: etiket met datum en nummer van de rit en de deelrit of een ander nummer (nr. van de camion, registratienr. van de chauffeur, …) of een ander alternatief systeem die het mogelijk maakt de traceerbaarheid te waarborgen. De procedure duidt de verantwoordelijke aan voor de identificatie. Vooraleer gelost wordt of tijdens het lossen wanneer de melk in een wachttank overgeheveld is worden volgende tests op de monsters uitgevoerd: ° pH-test en/of alcoholtest ° temperatuurcontrole. De temperatuurcontrole is niet geldig op monsters die buiten de ontvangstplaats werden genomen. De controle van de temperatuur kan op twee manieren gebeuren: ofwel op een genomen monster ofwel op de losleiding met een automatische temperatuurmeting. Als de temperatuur van de geloste melk te hoog is stopt de pomp en wordt het lossen onderbroken... ° test op remstoffen: volgens de vigerende wetgeving .

De procedure duidt de verantwoordelijke aan voor de analyses. Deze kan slechts aangeduid worden indien hij/zij de nodige opleiding kreeg. •

De aangeduide verantwoordelijke registreert de resultaten. Archivering: een periode van 2 jaar die volgt na de houdbaarheidsdatum van eindproducten maar bij gebrek daaraan ten minste gedurende 2 jaar. • Te respecteren normen voor elk beschouwd criterium. ° pH-test: tussen 6,5 en 6,9 ° Alcoholtest: negatief ° Temperatuur: lager dan 10 °C. Indien de tests niet conform zijn moet de melk apart gelost worden en behandeld volgens de vigerende wetgeving en volgens de gids ACS-zuivel. Visuele controle De geschreven procedure die de chauffeurs telkens bij het lossen van rauwe melk moeten toepassen wordt op elk ontvangstcentrum meegedeeld en zichtbaar aangebracht voor alle chauffeurs die toegang hebben tot de ontvangstplaats.Deze procedure beschrijft tevens dat Gids autocontrole voor de ophaling en het transport van rauwe melk – 16.12.05 – revisie0

33/100

om kruiscontaminatie te voorkomen, bij het lossen van de melk steeds gecontroleerd dient te worden of de tank volledig geledigd werd. Elke ontvangst van rauwe melk gebeurt overeenkomstig de door de melkinrichting opgemaakte procedure. Op de loslijn is een melkfilter aanwezig die vreemde voorwerpen tegenhoudt en regelmatig gereinigd wordt. Door het uitvoeren van een periodieke visuele controle wordt de intactheid van de filter gecontroleerd.

2.

De chauffeurs hebben toegang tot een verwarmd lokaal, uitgerust met toilet en wasbak met koud en warm water, zeep en een systeem om handen te drogen. Deze uitrusting is noodzakelijk om de elementaire hygiëne te garanderen, met name de manipulatie van de monsters en van het materiaal dat met de melk in contact komt.

3.

De monsters genomen in het kader van de officiële kwaliteitsbepaling en de samenstelling van de rauwe melk die door de melkproductie-eenheden wordt geleverd, worden vervoerd naar, opgeslagen en bewaard in een koelkast van de koper overeenkomstig Doc. A2 en Doc. A3. Aanwezigheid van een koelkamer of koelkast voor het opslaan en bewaren van de monsters voor de officiële controles voor de kwaliteit en de samenstelling van de melk op een door de koper en het Interprofessioneel Organisme afgesproken plaats die goedgekeurd is door het FAVV. Elke koper implementeert een procedure om in de koelkamers of koelkasten de temperatuur te beheersen en te waken over de properheid en het exclusief gebruik voor de monsters.De persoon of de personen die aangesteld zijn door de koper zijn verantwoordelijk voor de toepassing van deze procedure. De temperatuur van de koelkasten ligt tussen 0 °C en 4 °C en wordt gecontroleerd door het Interprofessioneel Organisme.

4.

De lijst van de personen die toegang hebben tot de bewaringskoelkasten wordt bij elke wijziging bijgewerkt en goedgekeurd door het FAVV (Doc. A2). De toegang tot de bewaringskoelkasten met de officiële monsters is beperkt en enkel geldig voor bevoegde personen (Doc. A2). Het FAVV heeft de beperkte toegang goedgekeurd. De toegang tot de koelkasten wordt beveiligd met een slot (bv. sloten met sleutel of elektronisch systeem). Voor elke koelkast (zie lijst 6 van de aanvraag, zie pt. 2.5.2 van de gids) is de door het FAVV goedgekeurde lijst van bevoegde personen beschikbaar bij de verantwoordelijke aangeduid door de koper van de melk. De toegang tot de koelkasten is beperkt tot de bevoegde personen vermeld op de goedgekeurde lijst.


34/100

3.4

MODULE D : REINIGINGSSTATION

3.4.1

Doel

De goede werking van het automatische reinigingssysteem C.I.P. controleren. 3.4.2

Toepassing

Alle punten in deze module zijn enkel van toepassing in de reinigingsstations van de melkinrichting in België. Deze module betreft alle operaties en gebruikte middelen voor het opvolgen van de stations die gebruikt worden voor het reinigen van de binnenkant van de tanks en van de leidingen van de R.M.O.’s, aanhangwagens en opleggers die dienen voor het ophalen en het vervoer van rauwe melk. Deze module behandelt meer bepaald: de kwaliteit van het gebruikte water, de kenmerken van de reinigingsmiddelen, de controle van de concentratie en de temperatuur van het waswater, de controle van de doeltreffendheid van de interne wasbeurt, de reinigingsinstallaties waarover de chauffeurs beschikken. De administratieve en visuele controles worden voor alle reinigingsstations van de melkinrichting uitgevoerd (zie lijst 2 van de aanvraag, zie pt. 2.5.2 van de gids). Reinigingsstation en ontvangstcentrum op een zelfde site mogen niet gescheiden worden: samen maken zij al dan niet deel uit van hetzelfde bedrijf. 3.4.3

Referenties

3.4.3.1. Doc. D1: 3.4.3.2. Doc. D2:

Controle van het reinigingsstation. Koninklijk Besluit van 14 januari 2002 betreffende de kwaliteit van voor menselijke consumptie bestemd water dat in voedingsmiddeleninrichtingen verpakt wordt of dat voor de fabricage en/of het in de handel brengen van voedingsmiddelen wordt gebruikt, artikel 5-7.

3.4.3.3. Doc. D3:

Procedure voor analyses van het reinigings- en het spoelwater.

3.4.4

Werkwijze

1.

Het reinigings- en het spoelwater moeten van drinkbare kwaliteit zijn. Analyses moeten uitgevoerd worden door een geaccrediteerd laboratorium, conform Doc. D2 en Doc. D3.

2.

Voor de reiniging in de CIP-installatie en voor de manuele reiniging van het materiaal dat niet met het CIP-systeem gereinigd wordt, moeten aangepaste en adequate reinigingsmiddelen en/of erkende ontsmettingsmiddelen gebruikt worden, conform Doc. D1. Administratieve controle Het/de gebruikte product(en) is/zijn aangepast om een efficiënte reiniging te bekomen. Voor elk gebruikt product moet een recente aankoopfactuur beschikbaar zijn bij de koper met de naam van het product. Voor elk gebruikt product moet een beschrijvende technische fiche beschikbaar zijn waaruit de al dan niet ontsmettende eigenschappen van het product blijken en waarop men zich ervan kan vergewissen dat het product aangepast is voor de toepassing. Voor elk gebruikt ontsmettingsmiddel moet de benaming en het erkenningsnummer van het product in de lijst met pesticiden voor niet landbouwkundig gebruik, vermeld staan: lijst van de toegestane ontsmettingsmiddelen.


35/100

Lijst erkende ontsmettingsmiddelen: http://www.favvafsca.fgov.be/images/cereus/nl/SanteAnimale/pdf/desinfectants05082005.pdf Visuele controle Met het identificatie-etiket op de bus/vat van elk gebruikt product is het mogelijk de naam en het eventuele erkenningsnummer van het product te achterhalen.

3.

Gebruik het reinigingsmiddel in de door de fabrikant aanbevolen concentratie, conform Doc. D1. Eenmaal per week wordt een monster van de reinigingsoplossing genomen en geanalyseerd om de concentratie van het reinigingsmiddel te controleren. De grenswaarden zijn ter beschikking van de persoon die verantwoordelijk is voor de analyse. Eénmaal per week wordt de concentratie van de reinigingsoplossing bepaald en geregistreerd. Indien de concentratie onder de minimale grenswaarde ligt wordt deze aangepast en de daartoe aangewezen persoon voegt reinigingsmiddel toe. Het registratiedocument vermeldt: - De maximale en minimale grenswaarden van de concentratie, die moeten gerespecteerd worden. - De naam van de aangewezen personen om de procedures uit te voeren (monsterneming, analyses, aanpassing van de concentratie). - De datum van de uitvoering. - De gemeten concentratiewaarden. - Toegepaste correcties. - De wisseling tussen zuren en basen, indien toepasselijk. Archivering: een periode van 2 jaar die volgt na de houdbaarheidsdatum van eindproducten maar bij gebrek daaraan ten minste gedurende 2 jaar. Geurtesten kunnen over de aanwezigheid van deze reinigings- en ontsmettingsmiddelen reeds een indicatie geven.

4.

Het automatische systeem van het reinigingsstation controleert constant de temperatuur van de reinigingsoplossing. Bij daling van de temperatuur wordt deze automatisch bijgestuurd, conform Doc. D1. De temperatuur is afleesbaar en de thermometers worden minstens tweemaal per jaar gecontroleerd aan de hand van een geijkte thermometer. Administratieve controle Elke thermometer is geïdentificeerd en wordt gekalibreerd met behulp van een geijkte thermometer. De gemeten waarden bij het kalibreren worden geregistreerd en de afwijking mag niet groter zijn dan 1 °C. Archivering: een periode van 2 jaar die volgt na de houdbaarheidsdatum van eindproducten maar bij gebrek daaraan ten minste gedurende 2 jaar Visuele controle Visuele controle van elk reinigingsstation.

5.

Om de doeltreffendheid van de reiniging te controleren, wordt het spoelwater dat uit de tank van de R.M.O. wordt geloosd éénmaal per maand bacteriologisch geanalyseerd (kiemen en/of coli), conform met Doc. D1 (controle van het reinigingsstation). Bij onbevredigend resultaat wordt een nieuwe controle uitgevoerd op de properheid van de tanks en worden nieuwe monsters genomen. Eénmaal per maand wordt, na de CIP-cyclus, een monster van het spoelwater genomen aan de uitgang van alle R.M.O.’s, aanhangwagens en opleggers die regelmatig het reinigingsstation gebruiken. Deze monsters worden geanalyseerd en de resultaten die dienen om de doeltreffendheid van


36/100

het CIP te controleren worden geregistreerd. Het registratiedocument vermeldt de naam van de verantwoordelijke voor de bemonstering, de nummerplaat van elke R.M.O., aanhangwagen en oplegger waarvan een monster werd genomen, het resultaat van de overeenstemmende bacteriologische analyse en bij slecht resultaat, de resultaten van de bijkomende analyses na controle op de properheid van de tanks. Als het resultaat slecht blijft wordt een corrigerende actie voorzien om het probleem op te lossen. Archivering: een periode van 2 jaar die volgt na de houdbaarheidsdatum van eindproducten maar bij gebrek daaraan ten minste gedurende 2 jaar.

6.

De chauffeurs beschikken over de infrastructuur, het materiaal en de nodige producten voor het reinigen van de oppervlakten en van de uitrustingen die enkel manueel gereinigd kunnen worden. Op het ontvangstcentrum moet er adequaat materiaal en aangepaste producten aanwezig zijn: - Om een properheid van de buitenkant van de R.M.O.’s, aanhangwagens en opleggers te garanderen. - Om de properheid van de binnenkant van de technische cabine en van het materiaal voor het ophalen en vervoeren van de rauwe melk te garanderen. - Om een efficiënte en makkelijke reiniging van de uitrusting die in contact komt met de melk en die enkel manueel kan gereinigd worden, te garanderen. Indien de CIPprocedure de volledige reiniging van de zuigslang niet kan verzekeren, beschikken de chauffeurs over een reinigingsbak, warm water, borstels en aangepaste reinigingsmiddelen. - De chauffeurs beschikken over de nodige gesloten vuilnisbakken aan de reinigingsstations om hun afval weg te werpen.


37/100

3.5

3.5.1

MODULE E : CONTROLE OP DE REINIGING VAN DE TANKS EN VAN DE UITRUSTING VAN DE OPHAAL- EN TRANSPORTCAMIONS Doel

Het nemen van de nodige maatregelen om een doeltreffende reiniging van het materieel en de instrumenten te waarborgen. 3.5.2

Toepassing

De punten in deze module gelden voor alle voertuigen (lijsten 5a en 5b van de aanvraag, zie pt. 2.5.2 van de gids) en voor alle transporttypes van rauwe melk (ophaling in de melkproductie-eenheden en transport na overslag), de transporten naar de ontvangstcentra die geen deel uitmaken van de melkinrichting of die niet in België gevestigd zijn, inbegrepen. De module is toepasselijk op alle melkinrichtingen, waar de reinigingsplaats ook gevestigd is. Deze module behandelt alle operaties en gebruikte middelen die nodig zijn om te reinigen en om controles op de properheid van de tanks van de R.M.O.'s en andere transporten van rauwe melk uit te voeren. Deze module heeft meer bepaald betrekking op: de reinigingen controleprocedure, de registratie van de gegevens eigen aan de reiniging, het reinigingscertificaat, de controle op properheid van de tanks en van de uitrustingen, de kenmerken en de technische controles van de tanks en de uitrusting. 3.5.3

Referenties

4.5.3.1. Doc. E1 4.5.3.2. Doc. E2

3.5.4

:

Controle door de chauffeurs op de aanwezigheid en op de reiniging van de nodige uitrusting voor de ophaling. : Controle door de chauffeurs van de properheid van de camions en de uitrusting.

Werkwijze

1.

Het materieel en de instrumenten, of de oppervlakte daarvan, die bestemd zijn om in contact te komen met de rauwe melk bij het ophalen of het vervoer ervan moeten vervaardigd zijn van een glad, gemakkelijk te reinigen en te ontsmetten corrosiebestendig materiaal dat geen elementen aan de melk afgeeft in zodanige hoeveelheden dat een gevaar voor de menselijke gezondheid ontstaat, een ongunstige verandering van de samenstelling van de rauwe melk teweeg wordt gebracht of een nadelige invloed wordt uitgeoefend op de organoleptische eigenschappen van de melk (Doc. A1). De oppervlakte van alle materiaal dat in contact komt met de melk, moet aan deze voorwaarden voldoen. Indien het materiaal niet conform is met de specificaties: klacht bij de leveraar en terugsturen van het materiaal voor correctie. Tijdens de jaarlijkse technische controle: vervanging van alle onderdelen die sporen van slijtage vertonen.

2.

Na ieder transport of na elke reeks van transporten (reeks = wanneer de tijd tussen het lossen en de volgende lading kleiner dan 4 u. is), maar in elk geval ten minste eenmaal per dag als zij in gebruik zijn, moeten de tanks en de leidingen die voor het ophalen (R.M.O.’s) en het transport (aanhangwagens en opleggers) van de rauwe melk worden gebruikt, gereinigd en gecontroleerd worden op hun properheid alvorens ze opnieuw worden gebruikt, volgens een CIP methode die duidelijk gedefinieerd werd door de melkinrichting en conform is met Doc.


38/100

E1. Elke chauffeur is in het bezit van de reinigings- en controleprocedure. Administratieve controle Elke chauffeur dient de geschreven procedure van de melkinrichting voor de interne reiniging en de controle van de tanks en de leidingen te respecteren. Deze bevat minstens volgende elementen: • De chauffeur respecteert de volgende principes: o Minstens eenmaal per 24 u. gebeurt een interne reiniging. o Er is een interne reiniging telkens na het lossen, indien de periode vóór een nieuwe lading langer is dan 4 uur. o De tanks die dienen voor het vervoer van andere levensmiddelen dan vloeibare melkproducten moeten vóór elk nieuw transport van rauwe melk gereinigd te worden. • Vóór het lossen dient de R.M.O.-chauffeur de ontluchter van de zuiginstallatie leeg te maken. • Na het lossen controleert de chauffeur dat de tanks (tank- en aanhangwagen) leeg zijn. • Voor elke tank (tank- en aanhangwagen), aansluiting van de reinigingsslangen en opening van alle kranen zodat het waswater kan doorstromen. • Starten van het automatische reinigingsprogramma voor de binnenkant van de tanks. Het CIP-programma kan niet stopgezet worden behalve in noodgeval. • Tijdens de reiniging moet de chauffeur in de buurt blijven van de wagen om eventuele gebreken tijdig te kunnen vaststellen. • Na reiniging worden de CIP-reinigingsslangen losgekoppeld en op de voorziene plaatsen teruggeplaatst. • Bij automatische registratie wordt het beginuur, het einduur van de reiniging of de gebruikte hoeveelheid reinigingsoplossing in liters of de duur van de reiniging automatisch via informatica op de R.M.O.’s geregistreerd. • Bij manuele registratie noteert de chauffeur de gegevens betreffende de reiniging op het voorziene document (eventueel het transportverslag, zie formulier 7.1) met name de reinigingsplaats, het beginuur van de reiniging en het einduur van de reiniging. Het registratiedocument vermeldt de naam en de handtekening van de chauffeur, de datum, de nummerplaat of het interne nummer van de tank- en aanhangwagen, het nummer van de rit voor de R.M.O.'s. • Verwijdering van het spoelwater dat in de tanks kan gebleven zijn. Berging van het gebruikte materiaal (waterslang, borstels, recipiënten, enz…). • Respect voor het milieu en afval in de voorziene vuilnisbakken werpen. • De deksels en alle uitlaatkranen (tank- en aanhangwagen) moeten gesloten zijn vóór het vertrek. • Verzegeling van elke opening langs waar men met de vervoerde melk contact kan hebben, op de tanks die het vereisen (onbewaakte R.M.O.’s, aanhangwagen, oplegger) • De chauffeur zorgt ervoor dat alle uitrustingen goed functioneren en eventueel vervangen worden, alvorens te beginnen met de ophaling en het vervoer. • Na elke reiniging registreert de door de koper aangestelde persoon het resultaat van de controle van de 3 volgende punten op het voorziene document (eventueel op het transportverslag, zie formulier 7.1), voor elke tank (tank- en aanhangwagen): o Dat de tanks volledig leeg zijn. o Dat alle openingen en kranen dicht zijn. o Dat de zegels geplaatst zijn waar het moet. Het registratiedocument vermeldt de naam en de handtekening van de chauffeur, de datum, de nummerplaat of het interne nummer van de R.M.O. en aanhangwagen, het ritnummer voor de R.M.O.’s. Deze procedure wordt bezorgd aan alle transporteurs en chauffeurs die instaan voor het ophalen en het transport van rauwe melk. Visuele controle Elke interne reiniging en elke tankcontrole gebeurt door de chauffeur in overeenstemming Gids autocontrole voor de ophaling en het transport van rauwe melk – 16.12.05 – revisie0

39/100

met de procedure van de melkinrichting. Wanneer bij de visuele controle een onvolledige of onvoldoende reiniging vastgesteld wordt moet de reiniging volledig opnieuw beginnen.

3.

Wanneer de interne reiniging van een R.M.O. of een transportcamion gebeurt in een reinigingsstation dat geen deel uitmaakt van de melkinrichting of dat niet in België is gevestigd, dan moet het externe bedrijf, dat verantwoordelijk is voor de installatie, een certificaat voorleggen dat de toepassing van de correcte CIP-werking bevestigt. Dit certificaat is niet nodig indien de reiniging in België gebeurt, in een bedrijf dat de gids voor autocontrole volgt. Het certificaat wordt opgemaakt op briefhoofd van de melkinrichting dat voor het reinigingsstation verantwoordelijk is of draagt een stempel met de naam van dit bedrijf. Dit vermeldt de plaats, de datum en het uur van de reiniging, de nummerplaat van de tank- en aanhangwagen, de naam en de handtekening van de verantwoordelijke persoon van het externe bedrijf. Voorbeeld van mogelijke formulering: "De verantwoordelijke, die dit document ondertekent, bevestigt dat de tanks van elk vermeld voertuig intern werden gereinigd op het aangeduide uur, in het reinigingsstation van het betrokken bedrijf. Hij bevestigt dat de werking van het station perfect in orde was en dat de voorwaarden (temperatuur, duur, concentratie, druk) die nodig zijn voor een kwalitatieve reiniging conform waren met de normaal vereiste normen. Hij bevestigt dat de chauffeur gebruik kan maken van de infrastructuur, het materiaal en de nodige producten om de oppervlakten en de uitrusting manueel te reinigen." Het externe bedrijf levert een certificaat voor elk uitgevoerde interne reiniging. Per 24 uur mag één enkel certificaat voor verschillende tankreinigingen van verschillende voertuigen afgeleverd worden. Het certificaat mag eventueel verwerkt worden in het registratiedocument waarvan sprake in punt E 2 en mag gedeeltelijk door de chauffeur aangevuld worden (plaats, datum, uren, nummerplaat). In dit geval vermeldt de verantwoordelijke van de melkinrichting, indien hij aanwezig is, zijn naam, ondertekent hij het document en plaatst een stempel van de melkinrichting. Archivering: een periode van 2 jaar die volgt na de houdbaarheidsdatum van eindproducten maar bij gebrek daaraan ten minste gedurende 2 jaar.

4.

De chauffeur zal minimaal éénmaal per 24 uren, bij voorkeur na de laatste ophaling van de melk, de oppervlakten en de uitrusting gebruikt voor het ophalen en transport van rauwe melk en die niet automatisch met CIP worden gereinigd, na gebruik manueel reinigen. Vóór elke ophaling of transport of na elke reinigingsbeurt moet de chauffeur de properheid van het totale voertuig en van de uitrusting nagaan, conform Doc. E2.

Administratieve controle Vóór elke ophaling of transport of na elke reinigingsbeurt, moet de chauffeur zich ervan vergewissen dat de volledige R.M.O., aanhangwagen, oplegger en de uitrusting die manueel gereinigd werd (of manueel in het interne reinigingscircuit moeten geïntegreerd worden), proper zijn. Hij registreert het controleresultaat op het voorziene document (eventueel op het transportverslag, zie formulier 7.1) Volgende elementen moeten gecontroleerd worden op de properheid: • Binnen- en buitenkant van de zuigstang (enkel op de R.M.O.’s) • Binnen- en buitenkant van de pompslang (enkel op de R.M.O.’s) • Binnen- en buitenkant van de overslagslangen • Buitenkant van het monsterapparaat (enkel op de R.M.O.’s) • Materiaal voor manuele monstername (vb. monsterlepel) (enkel op de R.M.O.’s) Gids autocontrole voor de ophaling en het transport van rauwe melk – 16.12.05 – revisie0

40/100

• •

Binnenkant van de monsterbak (enkel op de R.M.O.’s) Binnenkant van de technische cabine en van het pompsysteem. Afwezigheid van materiaal, goederen of producten die niet gebruikt worden voor de ophaling of het transport van melk (enkel op de R.M.O.’s) • Melkfilter (enkel op de R.M.O.’s) • Aansluitingen en vervalstukken • Buitenkant van de camions Het registratiedocument vermeldt de naam en de handtekening van de chauffeur, de datum, de nummerplaat of het interne nummer van de R.M.O. en van de aanhangwagen, het nummer van de rit voor de R.M.O.’s. Archivering: een periode van 2 jaar die volgt na de houdbaarheidsdatum van eindproducten maar bij gebrek daaraan ten minste gedurende 2 jaar. Visuele controle Controle op de properheid van de oppervlakten en de uitrusting die enkel manueel kunnen gereinigd worden. Wanneer bij de visuele controle een onvolledige of onvoldoende reiniging vastgesteld wordt moet de reiniging volledig opnieuw beginnen. Geurtesten kunnen over de aanwezigheid van deze reinigingen ontsmettings-middelen reeds een indicatie geven. Bij vermoeden van onvoldoende leegloop na de spoeling, moet opnieuw gespoeld worden.

5.

De toestand en de properheid van de essentiële stukken die deel uitmaken van de rauwe melkophaal- en vervoeruitrusting worden minstens eenmaal per jaar technisch gecontroleerd. Het controleverslag wordt in de melkinrichting bewaard. Administratieve controle De technische controle van elke tank- aanhangwagen en oplegger (zie lijsten 5a en 5b van de aanvraag, zie pt. 2.5.2 van de gids) omvat minstens het nazicht op de goede staat en de properheid van volgende stukken: • Zuigstang (glad oppervlak, niet poreus rubber, geen kleefband) • Zuig- en/of overpompslang (gladde binnenwand, niet overdreven versleten buitenwand, geen gaten, geen kleefband) • Melkfilter (verplicht op elke R.M.O.). • Melkpomp. • Ontluchter. • Kranen. • Pakkingsringen. • Dekseldichtingen. • Sproeibollen (geen verstopte gaatjes) • Monsterbak (zie punt A 11) Het controleverslag vermeldt elk gecontroleerd stuk, de nummerplaat van elk voertuig, de datum van elke controle, de staat waarin elk stuk zich bevindt en de eventuele correcties, de naam van de verantwoordelijke voor de technische controle en zijn handtekening.

Visuele controle Wanneer de melkinrichting regelmatig technische controles laat uitvoeren op haar voertuigen dan zal de uitrusting in goede staat blijven. Tijdens de jaarlijkse technische controle: vervanging van alle onderdelen die sporen van slijtage vertonen.


41/100

HACCP

Dit voorbeeld geldt enkel ter illustratie; het mag in geen geval als zodanig worden gebruikt voor de toepassing van een autocontrolesysteem in een bepaald bedrijf.

Gids autocontrole voor de ophaling en het transport van rauwe melk – 16.12.05 – revisie 0 Enkel als voorbeeld te gebruiken.

42/100

4

HACCP

4.1 INLEIDING Bij het opmaken van deze sectorgerichte HACCP‐benadering werd rekening gehouden met het 12 stappenplan (met 7 basisprincipes) zoals dit door Codex Alimentarius wordt voorgesteld. Deze stappen worden in dit document nader toegelicht. Waar nodig worden richtlijnen gegeven voor een gepaste implementatie op bedrijfsniveau. Overzicht 12‐stappenplan van Codex Alimentarius Stap 1 ‐ Samenstelling HACCP team Stap 2 ‐ Productbeschrijving Stap 3 Verwacht gebruik van het product Stap 4 ‐ Procesflow Stap 5 ‐ Verificatie procesflow Stap 6 ‐ Gevarenanalyse – Principe 1 Stap 7 ‐ Risicoanalyse (CCP’s) – Principe 2 Stap 8 ‐ Toleranties voor CCP’s vastleggen – Principe 3 Stap 9 ‐ Monitoring van CCP’s – Principe 4 Stap 10 – Corrigerende maatregelen – Principe 5 Stap 11 ‐ Verificatie – Principe 6 Stap 12 ‐ Documentatie – Principe 7 Deze aanpak heeft geleid tot een voorbeeld van HACCP‐plan, waarbij een inschatting van de kans op voorkomen en het effect van het gevaar wordt onderbouwd door literatuurgegevens en praktijkervaring op sectorniveau. Dit model kan als basis dienen voor de uitwerking van het HACCP‐plan op bedrijfsniveau. Bij deze uitwerking moet echter de sectorale onderbouwing getoetst worden aan de bedrijfseigen situatie.


43/100

4.2 Stap 1 – Samenstelling HACCP‐team Bij het opmaken van een HACCP‐studie op bedrijfsniveau dient een multidisciplinair HACCP‐team te worden samengesteld. Zij dienen samen over voldoende kennis te beschikken omtrent het gehele productieproces, gaande van de grondstoffen tot en met de afgeleverde producten en de gevaren die relevant zijn voor de HACCP‐studie. Verantwoordelijken die in de praktijk bijna dagelijks met het productieproces bezig zijn, kunnen immers de meeste informatie i.v.m. deze gevaren geven. Hun kennis zal het best tot uiting komen indien het team ondersteund wordt door iemand met zowel praktische als theoretische HACCP‐ervaring. Essentieel hierbij is dat alle leden van de werkgroep getraind worden in de HACCP‐ principes, methodologie en de toepassing ervan. Hiervoor kan een korte opleiding noodzakelijk zijn. Een voorbeeld van samenstelling kan zijn: -

kwaliteitsverantwoordelijke van de koper

-

verantwoordelijke van de melkophaling

-

verantwoordelijke van de melkontvangst

-

verantwoordelijke van de CIP‐installatie

-

een R.M.O.‐chauffeur of de verantwoordelijke van de chauffeurs


44/100

4.3 Stap 2 – Productbeschrijving Rauwe volle en afgeroomde melk SCOPE Rauwe volle en afgeroomde melk van één of meerdere koeien afkomstig die thermisch niet boven 40 °C behandeld werd en geproduceerd werd door één of meerdere productie‐ eenheden met een geïdentificeerd, geregistreerd en epidemiologisch bewaakt veebeslag. WETTELIJKE SPECIFICATIES De specificaties van het product zijn ten minste conform met de door de wetgever vastgestelde normen. Hieronder wordt een schematische en niet exhaustieve samenvatting gemaakt van de wetgeving betreffende de ophaling en het transport van rauwe melk (voornamelijk het KB van 17.03.94, het MB van 17.03.94, het KB van 7.03.94 en het KB van 14.01.02). Materiaal en instrumenten : in glad materiaal dat gemakkelijk te reinigen en te ontsmetten is, bestand tegen corrosie, dat geen bestanddelen aan de melk afgeeft in zodanige hoeveelheden dat er een gevaar voor de menselijke gezondheid ontstaat, een ongunstige verandering van de samenstelling van de melk teweeg wordt gebracht of een nadelige invloed wordt uitgeoefend op de organoleptische eigenschappen van de melk. De ophaling van de melk mag een gemiddeld maandelijks interval van 72 uur niet overschrijden. De individuele intervallen tussen twee ophalingen mogen nooit meer zijn dan 75 uur, behalve bij overmacht indien die volledig gerechtvaardigd is. - Gedurende het transport mag de temperatuur van de melk de 10°C niet overschrijden. - Reiniging en ontsmetting minstens één maal per Voorwaarden voor de reiniging dag. van de tanks voor het transport - Bij transport van andere voedingsmiddelen, aangepaste maatregelen treffen om elke besmetting of ongunstige verandering van de melk te voorkomen. - Normen voor reinigingswater. Voorwaarden voor de ophaling en het transport van rauwe melk

-


45/100

4.4 Stap 3 – Verwacht gebruik van het product Dit product richt zich tot de verwerkers en/of verpakkers van rauwe melk.

Deze passen op hun beurt de gids voor de verwerking toe. De opgehaalde rauwe melk wordt verwerkt door een melkbehandelings‐ en/of melkverwerkingsinrichting. Deze gids ʹophaling en transportʹ heeft dus een sterke band met de ACS‐zuivelgids ‘verwerking’. Met de stap melkbehandeling en/of melkverwerking die volgt op de stap ophaling en transport, werd dus terdege rekening gehouden bij de uitwerking van deze gids.


46/100

4.5 Stap 4 + 5 – Procesflow + verificatie procesflow

PRODUCTGROEP: RAUWE VOLLE EN AFGEROOMDE MELK Ophaling Transport inclusief overslag Ontvangst Transport na ontvangst Reiniging en desinfectie De scoop van de gids ʹophaling en transportʹ omvat alle activiteiten vanaf het aankoppelen van de opzuigslang aan de kraan van de koeltank op het melkveebedrijf of van de slang van een ontvangstcentrum voor industrieel transport tot aan het aankoppelen van de opzuigslang van een ontvangstcentrum. De slangen en koppelingen van het ontvangstcentrum behoren tot de verwerkingseenheid en worden opgenomen in de gids ‘verwerking’.

Datum opstelling procesflow : …………………………… Verificatie door (een verificatie van deze procesflow op het terrein moet gebeuren en gedocumenteerd worden): ……………………… op …………………………………………….….


47/100

4.6 STAP 6 – Gevarenanalyse In deze stap wordt bepaald welke gevaren als relevant worden beschouwd en verder meegenomen worden in de HACCP‐studie. HACCP is gericht op voedselveiligheid maar er kan voor geopteerd worden om ook andere factoren in de HACCP‐studie mee te nemen zoals bv. de gevaren voor kwalitatieve achteruitgang van het product . In deze sectorbenadering beschouwen we enkel de voedselveiligheid. Naar voedselveiligheid toe onderscheiden we 3 types gevaren nl. -

(Micro)biologische gevaren

-

Chemische gevaren

-

Fysische gevaren

In deze stap wordt de scope van de HACCP‐studie bepaald m.a.w. vanuit een ruime lijst van gevaren voor melk‐ en zuivelproducten worden de belangrijkste gevaren weerhouden. Deze gevaren worden dan meegenomen in de risicoanalyse (stap 7). Deze gevarenanalyse is gebaseerd op literatuurgegevens en op beschikbare bedrijfservaring. Deze aanpak heeft geleid tot een voorbeeld van gevarenanalyse. Dit model kan als basis dienen voor de uitwerking van een gevarenanalyse op bedrijfsniveau. Bij deze uitwerking moet echter de sectoriele onderbouwing getoetst worden aan de bedrijfseigen situatie. Daarom zullen sommige gevaren in de scope moeten opgenomen of eruit gelaten worden.


48/100

1. Relevante microbiologische gevaren 1.1. Mogelijke microbiologische gevaren die geassocieerd worden met de grondstof melk Hieronder wordt een overzicht gegeven van de potentiële microbiologische gevaren. Er wordt telkens geargumenteerd waarom een potentieel gevaar al dan niet wordt weerhouden in de scope van de HACCP‐studie. Er zijn drie belangrijke redenen om een gevaar niet te weerhouden in de scope nl. -

Het potentiële gevaar betekent geen gevaar voor de volksgezondheid.

-

Het potentiële gevaar wordt niet geassocieerd met een besmetting via de grondstof melk.

-

Het potentiële gevaar komt niet voor in West‐Europa.

Alle andere potentiële microbiologische gevaren worden wel weerhouden. In het vervolg van de microbiologische gevarenanalyse wordt ernaar verwezen via een verzamelnaam (vb. pathogenen). POTENTIEEL GEVAAR Prionen in koemelk

Brucella ssp.

Mycobacterium bovis

WEERHOUDEN REDENERING IN SCOPE? NEEN Er is geen gevaar voor de Volksgezondheid aangetoond. Melk wordt door WHO en het wetenschappelijk comité van de EU‐ Commissie niet beschouwd als een besmettingsbron van BSE. JA De bestaande controle op het voorkomen van runderbrucellose gebeurt minimum 4 keer per jaar op elke melkproductie‐eenheid. Melk afkomstig van bedrijven met een statuut B4 (rundveebeslag dat officieel brucellose‐vrij is) vormt dus in principe geen probleem. Tussentijds kan echter wel een geval van runderbrucellose optreden, waardoor toch de kans bestaat dat melk met runderbrucellose geleverd wordt aan een zuivelbedrijf. Gezien de bestaande controle, de meldingsplicht voor deze dierziekte en de vastgestelde procedures van de overheid is de kans wel klein dat dergelijke rauwe melk wordt verwerkt. Achtergrondinformatie: de toepassing van een correct uitgevoerd pasteurisatieproces (71,7°C, 15s) op rauwe melk zorgt voor een eliminatie van de veroorzakers van runderbrucellose (bv. Brucella abortus). JA De bestaande veterinaire controle op het voorkomen van rundertuberculose gebeurt


49/100

enkel in het kader van retracering indien er contact geweest is met een haard, indien er rechtstreekse verkoop is van melk en door opsporing bij iedere aankoop en post mortem in het slachthuis. Melk afkomstig van bedrijven met een statuut T3 (rundveebeslag dat officieel tuberculosevrij is) vormt dus in principe geen probleem. Tussentijds kan echter wel een geval van rundertuberculose optreden waardoor toch de kans bestaat dat melk met rundertuberculose geleverd wordt aan een zuivelbedrijf. Gezien de bestaande controle, de meldingsplicht voor deze dierziekte en de vastgestelde procedures van de overheid is de kans wel klein dat dergelijke rauwe melk wordt verwerkt. Achtergrondinformatie: de toepassing van een correct uitgevoerd pasteurisatieproces (71,7°C, 15s) op rauwe melk zorgt voor een eliminatie van de veroorzakers van rundertuberculose (bv. Mycobacterium bovis).


50/100

Mond‐ en klauwzeer

NEEN

Campylobacter jejuni

JA

Listeria monocytogenes

JA

Salmonella ssp.

JA

Clostridium perfringens

JA

Er is geen aangetoond gevaar voor de volksgezondheid. Bovendien is België officieel vrij van MKZ. Daarnaast is het zo dat het MKZ‐virus een correct toegepast pasteurisatieproces (71,7°C, 15s) niet overleeft. Deze pathogeen komt voor in 0 tot 3,5% van de monsters genomen op rauwe melk. Achtergrondinformatie: Deze pathogeen overleeft een goed uitgevoerd pasteurisatieproces (71,7°C, 15s) niet (D70°C = 0,001 min). De minimale pH en wateractiviteit voor groei bedragen respectievelijk 4,9 en 0,94. Deze pathogeen komt voor in 0 tot 17% van de monsters genomen op rauwe melk. Achtergrondinformatie: Deze pathogeen kan een goed uitgevoerd pasteurisatieproces (71,7°C, 15s) overleven (D70°C = 0,3 min) wanneer grote aantallen aanwezig zijn. Bovendien kan Lm bij lage temperaturen uitgroeien (psychrotroof, vanaf 0°C). Het behoud van de koude keten (< 6°C) verhindert de uitgroei van deze bacterie dus niet. Deze bacterie is de meest hitteresistente niet sporenvormende pathogeen. De minimale pH en wateractiviteit voor groei bedragen respectievelijk 4,3 en 0,92. Deze pathogeen komt voor in 0,3% van de monsters genomen op rauwe melk. Achtergrondinformatie: Deze pathogeen overleeft een goed uitgevoerd pasteurisatieproces (71,7°C, 15s) niet (D70°C = 0,001 tot 0,01 min). Uitgroei van Salmonella gebeurt vanaf 5 à 6°C. De minimale pH en wateractiviteit voor groei bedragen respectievelijk 4 en 0,94. De kans op voorkomen van deze sporenvormer (D121°C= 0,15 min) in rauwe melk is groot. De literatuur duidt er echter op dat deze kiem meestal slechts voorkomt in kleine aantallen. Achtergrondinformatie: Deze pathogeen groeit enkel uit bij hoge temperaturen (vanaf 15°C). De minimale pH en wateractiviteit voor groei bedragen respectievelijk 5 en 0,95.


51/100

Bacillus cereus

JA

Staphylococcus aureus

JA

De kans op voorkomen van deze sporenvormer in rauwe melk is groot. Ze komen echter meestal in zeer kleine aantallen voor (< 1/ml). Resultaten van de monitoring in België zijn terug te vinden op de BCZ‐ website: monitoring (www.bcz‐cbl.be). Achtergrondinformatie: B.cereus produceert 2 types toxines nl. het diarreetoxine (weinig hitteresistent) en het braaktoxine (hittestabiel). Melk en zuivelproducten worden met beide types in verband gebracht. Een sterilisatie (of UHT‐behandeling) zal echter zowel de kiemen, de sporen als het toxine afdoden. Gepasteuriseerde melk bevat in vele gevallen B. cereus. Intoxicatie wordt echter voornamelijk geassocieerd met het niet respecteren van de bewaarvoorschriften waardoor de uitgroei van de bacterie niet wordt gecontroleerd (Tmin = 4 à 5°C maar bij de meeste types van B. cereus ligt de Tmin hoger nl. 7 à 8 °C). De minimale pH en wateractiviteit voor groei bedragen respectievelijk 4,3 en 0,91. Uit de resultaten van monitoring blijkt dat B. cereus in 29% van de gevallen (recente resultaten: zie BCZ‐website ‐ monitoring) in gepasteuriseerde melk voorkomt maar in kleine aantallen waardoor het gevaar als miniem kan worden beschouwd wanneer de bewaarvoorschriften worden gerespecteerd. Melk wordt in de literatuur beschouwd als een slechte voedingsbodem voor de productie van het Bacillus‐toxine. Deze pathogeen komt voor op de huid van de runderen en is medeveroorzaker van mastitis. Deze pathogeen komt bijna steeds voor in rauwe melk. De aanwezige aantallen hangen echter nauw samen met het voorkomen van mastitis. Achtergrondinformatie: Experimenten wezen uit dat 0,38% van de kiemen overleven bij T= 72°C (15s). Deze pathogeen groeit niet beneden 6°C en kan slechts toxine produceren vanaf 10°C. Dit toxine is behoorlijk hitteresistent (D121°C= 1 min). Een sterilisatie (of UHT‐behandeling) zal zowel de kiemen als het toxine afdoden. Deze


52/100

Escherichia (VTEC)

coli

0157:H7

Mycobacterium avium paratuberculosis (MAP)

Yersinia enterocolitica

JA

NEEN

JA

pathogeen veroorzaakt voornamelijk voedseluitbraken bij consumptie van gedroogde zuivelproducten en kaas. Vloeibare en vooral gefermenteerde melkproducten komen minder in aanmerking. De minimale pH en wateractiviteit voor groei bedragen respectievelijk 4,5 (5,2 voor toxinevorming) en 0,86 (0,90 voor toxinevorming). Deze pathogeen komt weinig voor in rauwe melk. Er zijn enkele uitbraken geweest voornamelijk met betrekking tot rauwe melk en zachte kazen die worden bereid uitgaande van niet gepasteuriseerde melk. Ook andere zuivelproducten op basis van rauwe melk kunnen een gevaar inhouden. Achtergrondinformatie: Deze bacterie produceert verotoxines (VT) die schadelijk zijn voor de volksgezondheid. Een besmetting kan leiden tot diarree maar in uitzonderlijke gevallen ook tot de dood. Slechts enkele van de VTEC‐types geven aanleiding tot problemen voor de volksgezondheid. Deze pathogeen is niet bijzonder hitteresistent en overleeft een goed uitgevoerd pasteurisatieproces (71,7°C, 15s) niet. Uitgroei van deze pathogeen start vanaf 7°C. Voedselintoxicaties met deze pathogeen in zuivelproducten worden het meest geasoccieerd met nabesmetting. Deze pathogeen wordt nogal eens gerapporteerd in producten met een lage pH waardoor gefermenteerde producten bijzondere aandacht vereisen. De minimale pH en wateractiviteit voor groei bedragen respectievelijk 4,4 en 0,95. Er is nog geen gevaar voor de Volksgezondheid aangetoond. We nemen deze pathogeen daarom niet mee in de scope van deze HACCP‐studie. Deze vegetatieve pathogeen wordt soms teruggevonden in rauwe melk. Achtergrondinformatie: Deze vegetatieve pathogeen wordt afgedood door een goed uitgevoerd pasteurisatieproces (71,7°C, 15s). De pathogeen vertoont wel een sterk psychrotroof gedrag, uitgroei is immers


53/100

Coxiella brunetti

NEEN

Aeromonas hydrophila

NEEN

Shigella dysenteriae

NEEN

Vibrio cholerae

NEEN

Hepatitis A‐virus

NEEN

Norwalk‐like (norovirussen)

Rotavirussen

virussen

NEEN

NEEN

vanaf ‐1°C mogelijk. In de literatuur wordt nabesmetting als de voornaamste reden voor Yersinia‐voedselintoxicaties geciteerd. De minimale pH en wateractiviteit voor groei bedragen respectievelijk 4,2 en 0,96. Er zijn in W‐Europa geen recente uitbraken gekend die geassocieerd worden met zuivel. Er zijn in W‐Europa geen recente uitbraken gekend die geassocieerd worden met zuivel. Deze bacterie komt voornamelijk in ontwikkelingslanden voor. Er zijn in W‐ Europa geen recente uitbraken gekend die geassocieerd worden met zuivel. Deze bacterie komt voornamelijk in ontwikkelingslanden voor. Er zijn in W‐ Europa geen recente uitbraken gekend die geassocieerd worden met zuivel. De grondstof melk wordt niet aanzien als een relevante bron van besmetting. Achtergrondinformatie: veroorzaker van hepatitis. Wordt eerder geassocieerd met manipulaties tijdens de verwerking (overgang van mens ⇒ levensmiddel) of door contact met besmet water. De grondstof melk wordt niet aanzien als een relevante bron van besmetting. Achtergrondinformatie: veroorzaker van gastro‐enteriditis. Wordt eerder geassocieerd met manipulaties tijdens de verwerking (overgang van mens ⇒ levensmiddel) of door contact met besmet water. Het virus dat in vee wordt teruggevonden is genetisch verschillend van de types die bij de mens werden teruggevonden. De grondstof melk wordt niet aanzien als een relevante bron van besmetting. Achtergrondinformatie: veroorzaker van gastro‐enteriditis. Wordt eerder geassocieerd met manipulaties tijdens de verwerking (overgang van mens ⇒ levensmiddel) of door contact met besmet water.


54/100

1.2. Microbiologische gevaren tijdens ophaling, transport en ontvangst POTENTIEEL GEVAAR Uitgroei vegetatieve pathogenen (incl. psychrotrofen) Uitgroei sporenvormende pathogenen Uitgroei toxineproducerende pathogenen + vorming van toxines Besmetting met pathogenen wegens kruisbesmetting door een vorige lading bij onvoldoende reiniging & desinfectie Besmetting met pathogenen wegens onvoldoende reiniging & desinfectie van machines en apparatuur (bv. slangen, koppelingen of tanks) in direct contact met melk

WEERHOUDEN IN DE SCOPE? JA JA JA JA

JA


55/100

2. Relevante chemische gevaren Hieronder wordt een overzicht gegeven van de potentiële chemische gevaren. Enkel de potentiële gevaren waaraan de zuivelindustrie zelf nog iets kan doen worden weerhouden in de scope. Vanuit de HACCP‐logica (preventieve aanpak) is dit perfect te verantwoorden. Het moet immers duidelijk zijn dat enkel potentiële chemische gevaren waarvoor haast onmiddellijk analyseresultaten beschikbaar zijn nog kunnen leiden tot een ingrijpen in het productieproces (nl. weigering van de grondstof melk: eliminatie is op geen enkele andere manier mogelijk). Daarom moet voor wat de potentiële chemische gevaren die niet in de scope worden weerhouden een preventieve aanpak in de voorgaande stappen van de keten gebeuren. Dit moet natuurlijk aangevuld worden met een monitoring om een zicht te krijgen op de effectiviteit van deze aanpak. In de onderstaande analyse wordt daarom telkens verwezen naar de meest recente resultaten van deze monitoring. 2.1.

Mogelijke chemische gevaren die geassocieerd worden met de grondstof melk

POTENTIEEL GEVAAR Aflatoxine M1

WEERHOUDEN REDENERING IN SCOPE? NEEN Aflatoxine B1 komt via de veevoeding in de maag van de koe terecht waar het wordt gemetaboliseerd tot aflatoxine M1. Dit is veruit het belangrijkste mycotoxine dat in melk wordt teruggevonden. Dit aflatoxine speelt een rol in de ontwikkeling van kanker. Aflatoxine M1 was opgenomen in het monitoringsprogramma van de overheid. De voorbije jaren werden geen overschrijdingen van de norm meer geconstateerd (recente resultaten: zie BCZ‐website ‐ monitoring). Een eliminatie op het niveau van de verwerking is echter niet meer mogelijk. Daarom werkt het FAVV jaarlijks een controleprogramma uit voor deze contaminant. Indien een overschrijding optreedt, wordt bepaald welke maatregelen moeten genomen worden m.b.t. de reeds geproduceerde eindproducten. Tevens is een doorzichtige ketenbeheersing noodzakelijk. Contaminatie van veevoeding met dit mycotoxine moet dan ook worden vermeden. Ondermeer de aflatoxineconvenant met de mengvoederindustrie en de eisen in de gids productie dragen hiertoe bij. In de gids wordt de melkveehouder immers verplicht zijn mengvoeders af te nemen van fabrikanten die een eigen gids volgen.


56/100

Ander aflatoxines (B2, G1, G2) Ochratoxine A

NEEN

Zearalenone

NEEN

Fumonisin B1

NEEN

DON

NEEN

NEEN

Organochloorpesticiden

NEEN

Organofosforpesticiden

NEEN

Carbamaten

NEEN

Deze mycotoxines komen niet voor in de grondstof melk. Dit mycotoxine werd enkel in melk in Noord‐ EU teruggevonden. Bij een vroegere monitoring (DVK Melle) in België werd dit type mycotoxine nooit in melk gedetecteerd. Voor dit mycotoxine wordt geen transmissie in melk vastgesteld. Voor dit mycotoxine wordt een zeer minieme transmissie in melk vastgesteld. Een eliminatie op het niveau van de verwerking is echter niet meer mogelijk waardoor een doorzichtige ketenbeheersing noodzakelijk is (zie aflatoxine B1). Voor dit mycotoxine wordt een zeer minieme transmissie in melk vastgesteld. Een eliminatie op het niveau van de verwerking is echter niet meer mogelijk waardoor een doorzichtige ketenbeheersing noodzakelijk is (zie aflatoxine B1). Deze persistente pesticiden (weinig toxisch) werden in 1970 verboden in de landbouwteelt. Monitoring (recente resultaten: zie BCZ‐website ‐ monitoring) wijst uit dat de normen in melk reeds geruime tijd niet meer overschreden worden. Daarom werkt het FAVV jaarlijks een controleprogramma uit voor deze contaminant. Indien een overschrijding optreedt, wordt bepaald welke maatregelen moeten genomen worden m.b.t. de reeds geproduceerde eindproducten. Van deze weinig persistente organofosforpesticiden werden in de monitoring (recente resultaten: zie BCZ‐website ‐ monitoring) geen overschrijdingen van de normen vastgesteld. Een eliminatie op het niveau van de verwerking is echter niet meer mogelijk. Daarom werkt het FAVV jaarlijks een controleprogramma uit voor deze contaminant. Indien een overschrijding optreedt, wordt bepaald welke maatregelen moeten genomen worden m.b.t. de reeds geproduceerde eindproducten. Op het niveau van de keten dient hier ook de nodige aandacht aan te worden geschonken (gids productie). Deze weinig persistente carbamaten (toxischer


57/100

PCB’s

NEEN

Dioxines

NEEN

dan organochloorpesticiden) zijn niet opgenomen in de monitoring. Overschrijding van de normen via metingen in melk werden echter nog nooit in België vastgesteld (DVK Melle). Beheersing op het niveau van de verwerking is niet mogelijk. Op het niveau van de keten dient hier dan ook de nodige aandacht aan te worden geschonken (gids productie). Deze contaminanten worden opgevolgd via monitoring door de overheid (CONSUM). Er werden geen overschrijdingen van de norm vastgesteld (recente resultaten: zie BCZ‐website ‐ monitoring). Een eliminatie op het niveau van de verwerking is echter niet meer mogelijk. Daarom werkt het FAVV jaarlijks een controleprogramma uit voor deze contaminant. Indien een overschrijding optreedt, wordt bepaald welke maatregelen moeten genomen worden m.b.t. de reeds geproduceerde eindproducten. Op het niveau van de keten dient hier dan ook de nodige aandacht aan te worden geschonken (gids productie: eisen omtrent dierenvoeding, CONSUM dieren‐ voeders). Brongerichte overheidsmaatregelen (emissienormen) zullen mogelijke veront‐ reinigingen nog verder kunnen terugdringen. Deze contaminanten worden opgevolgd via monitoring door de overheid (CONSUM). In mengmonsters werden geen overschrijdingen van de norm vastgesteld (recente resultaten: zie BCZ‐website ‐ monitoring). Een eliminatie op het niveau van de verwerking is echter niet meer mogelijk. Daarom werkt het FAVV jaarlijks een controleprogramma uit voor deze contaminant. Indien een overschrijding optreedt, wordt bepaald welke maatregelen moeten genomen worden m.b.t. de reeds geproduceerde eindproducten. Op het niveau van de keten dient hier dan ook de nodige aandacht aan te worden geschonken (gids productie: eisen omtrent dierenvoeding, CONSUM dierenvoeders). Brongerichte overheidsmaatregelen (emissienormen) zullen mogelijke veront‐ reinigingen nog verder kunnen terugdringen.


58/100

Zware metalen nl. arseen, lood, kwik & cadmium

NEEN

Overige metalen (vb. tin, koper, ijzer, …)

NEEN

Radioactiviteit

NEEN

Remstoffen

Hormonen (BST)

Reinigings – en desinfectieproducten

JA

NEEN

JA

Deze zware metalen worden opgevolgd via monitoring door de overheid. Er werden geen overschrijdingen van de normen vastgesteld in 2002 (recente resultaten: zie BCZ‐website ‐ monitoring). Een eliminatie op het niveau van de verwerking is echter niet meer mogelijk. Daarom werkt het FAVV jaarlijks een controleprogramma uit voor deze contaminant. Indien een overschrijding optreedt, wordt bepaald welke maatregelen moeten genomen worden m.b.t. de reeds geproduceerde eindproducten. Deze metalen worden niet opgevolgd in een monitoringsprogramma van de overheid. De wetenschappelijke literatuur is het er echter over eens dat deze metalen minder risico’s inhouden naar de volksgezondheid toe omdat het toxisch effect pas optreedt bij hogere concentraties. Metingen naar radioactiviteit wijzen erop dat de radioactiviteit te wijten aan nucleaire straling momenteel lager ligt dan de natuurlijke kosmische straling. In de melkveehouderij worden geneesmiddelen gebruikt. Gezien het grote belang die aan deze parameter wordt gehecht en de beschikbaarheid van sneltests wordt deze parameter meegenomen in de scope. Melk met residuen van geneesmiddelen die de normen overschrijden, mag immers volgens de wetgever niet meer worden verwerkt voor producten bestemd voor menselijke consumptie. Daarnaast wordt er getracht om dit gevaar reeds op het niveau van de productie te beheersen (o.a. wetgeving voor melkveehouder (respecteren wachttijden), gids productie, gids voor de veeartsen en systematische controle van elke levering (met invloed op de uitbetaling van de melkveehouder)). De EU verbiedt het gebruik van dit hormoon in de melkveehouderijsector. Het verbod baseert zich op redenen van dierenwelzijn. Er werd geen negatieve invloed van dit hormoon op de volksgezondheid vastgesteld. De kans bestaat dat reinigings‐ en desinfectiestoffen voorkomen in de grondstof melk. De aanwezigheid van deze stoffen in


59/100

Antiparasitaire stoffen (zoals anthelmintica)

NEEN

Anti‐inflammatoire stoffen

NEEN

Andere infectiewerende

NEEN

concentraties die normaliter lager liggen dan 2 ppm houdt geen gevaar in naar directe toxiciteit. Naar chronische toxiciteit toe zijn weinig literatuurgegevens beschikbaar. De wetgever bepaalt dat er geen residuen van deze producten mogen voorkomen in melk en zuivelproducten. Aangezien bepaling hiervan bij melkontvangst mogelijk is, worden deze producten meegenomen in de scope. De eliminatie van deze substanties op het niveau van de verwerking is echter niet meer mogelijk. Daarom wordt getracht dit gevaar zoveel als mogelijk op het niveau van de productie te beheersen (o.a. gids productie & controle melkmonsters door de Interprofessionele Organismen) Deze stoffen leveren een risico op voor de volksgezondheid indien zij in hoge dosis worden opgenomen. De monitoring wijst uit dat de normen niet overschreden werden (recente resultaten: zie BCZ‐website ‐ monitoring). Een eliminatie op het niveau van de verwerking is echter niet meer mogelijk. Daarom werkt het FAVV jaarlijks een controleprogramma uit voor deze contaminant. Indien een overschrijding optreedt, wordt bepaald welke maatregelen moeten genomen worden m.b.t. de reeds geproduceerde eindproducten. Daarom wordt ook getracht dit gevaar zoveel als mogelijk op het niveau van de productie te beheersen (o.a. gids productie) Deze stoffen leveren een risico op voor de volksgezondheid indien zij in hoge dosis worden opgenomen. De monitoring wijst uit dat de normen niet overschreden werden (recente resultaten: zie BCZ‐website ‐ monitoring). Een eliminatie op het niveau van de verwerking is echter niet meer mogelijk. Daarom werkt het FAVV jaarlijks een controleprogramma uit voor deze contaminant. Indien een overschrijding optreedt, wordt bepaald welke maatregelen moeten genomen worden m.b.t. de reeds geproduceerde eindproducten. Daarom wordt ook getracht dit gevaar zoveel als mogelijk op het niveau van de productie te beheersen (o.a. lastenboek productie) Deze stoffen leveren een risico op voor de


60/100

stoffen dan antibiotica (o.a. nitro‐imidazolen)

volksgezondheid indien zij in hoge dosis worden opgenomen. Bepaalde van deze stoffen zoals de nitro‐imidazolen zijn door de wetgever verboden. De monitoring voor de nitro‐ imidazolen wijst uit dat zij niet gebruikt worden (recente resultaten: zie BCZ‐website ‐ monitoring). Een eliminatie op het niveau van de verwerking is echter niet meer mogelijk. Daarom werkt het FAVV jaarlijks een controleprogramma uit voor deze contaminant. Indien een positief resultaat voorkomt, wordt bepaald welke maatregelen moeten genomen worden m.b.t. de reeds geproduceerde eindproducten. Daarom wordt ook getracht dit gevaar zoveel als mogelijk op het niveau van de productie te beheersen (o.a. lastenboek productie)

2.2

Mogelijke chemische gevaren die geassocieerd worden met het transport

POTENTIEEL GEVAAR Residuen van reinigings‐ en desinfectiestoffen

Corrosie van het materiaal

WEERHOUDEN REDENERING IN SCOPE? JA Een goed uitgevoerde reiniging‐ en desinfectie van de tankwagens en alle materiaal die in contact komt met de melk, is van belang. Mogelijke residuen moeten dan ook vermeden worden. JA Contaminatie is mogelijk.


61/100

3. Relevante fysische gevaren POTENTIEEL GEVAAR Grondstof melk: onzuiverheden,… Omgeving: materiaal, … Apparatuur: bouten, moeren & kunststof, … Personeel: sieraden, glas, GSM, haarspelden, munten, schrijfgerief, … Technisch onderhoud: ijzervijlsel, borstelharen, bouten, moeren, doekjes, stukjes kabel, stukjes isolatie, …

WEERHOUDEN REDENERING IN SCOPE? JA Contaminatie is mogelijk. JA JA

Contaminatie is mogelijk. Contaminatie is mogelijk.

JA

Contaminatie is mogelijk.

JA

Contaminatie is mogelijk.


62/100

4.7 STAP 7, 8, 9, 10 – Risicoanalyse, Toleranties voor CCP’s vastleggen, Monitoring van CCP’s, Corrigerende maatregelen 1. Werkwijze In deze stappen worden voor elke processtap de relevante gevaren voortkomend uit de gevarenanalyse (stap 6) bekeken. Er wordt op basis van de beslissingsmatrix een inschatting gemaakt of we te maken hebben met een CCP, PVA of GTP. Voor elke geïdentificeerde CCP, PVA of GTP wordt verder verwezen naar een beheersingstabel, die verwijst naar het onderdeel goede transportpraktijk (GTP) waar deze punten nader worden uitgewerkt. Het dient opgemerkt dat PVA’s eigenlijk GTP‐eisen zijn die extra aandacht en opvolging vereisen. 2. Definities Good Transport Practices ‐ GTP GTP omvat de voorwaarden en criteria aan dewelke moet voldaan worden om te garanderen dat op een voldoende hygiënische en veilige manier gewerkt wordt, waardoor contaminaties tijdens het ophaal‐ en transportproces vermeden worden. Volgende hoofdstukken komen aan bod: 1. Personeel en personeelsvoorzieningen 2. Apparatuur en materiaal 3. Reiniging en desinfectie van de ophaal‐ en transportwagens 4. Afval en afvalverwijdering 5. De installaties en het beheer van de melkinrichting 6. De transportvoorwaarden en procedures 7. De verantwoordelijkheden 8. De voorzorgen Punten van Aandacht ‐ PVA Zijn punten die continu aandacht vergen maar waarbij de risico’s kunnen afgedekt worden met beheersmaatregelen van algemene aard die behoren tot de elementaire basisregels om op een goede, hygiënische en veilige manier in een levensmiddelenbedrijf te werken. Deze maatregelen dienen echter op specifieke stappen van het productieproces (PVA’s) met meer dan gewone aandacht te worden opgevolgd en gecontroleerd. Wanneer regelmatig wordt toegezien op de uitvoering van deze preventieve maatregelen, dan mag worden aangenomen dat de risico’s voldoende beheerst worden. Ook hier is registratie noodzakelijk! Kritisch Controlepunt – CCP CCP’s zijn punten waar een nagenoeg continue controle/beheersing noodzakelijk is om een gevaar te elimineren of tot een aanvaardbaar niveau terug te brengen. Aantoonbaarheid (aan de hand van registraties) van de uitgevoerde controles is vereist. Gids autocontrole voor de ophaling en het transport van rauwe melk – 16.12.05 – revisie 0 Enkel als voorbeeld te gebruiken.

63/100

3. Beslissingsmatrix Wat is de kans op welk negatief effect in het eindproduct wanneer in de beschouwde stap van het productieproces geen specifieke aandacht wordt besteed aan dit gevaar? Kans = de kans dat het gevaar zich in het eindproduct voordoet als er in deze stap geen specifieke beheersmaatregelen worden getroffen of deze beheersmaatregelen falen Effect = het effect van dit gevaar op het eindproduct of op de gezondheid van de consument Op deze manier (beschouwde stap bekijken i.f.v. eindproduct) wordt vermeden dat er nog via een beslissingsboom moet worden uitgemaakt of er in een later stadium nog een specifieke beheersmaatregel (vb. sterilisatie) bestaat die dit gevaar kan elimineren. De gehele risico‐analyse kan dus d.m.v. één beslissingsmatrix worden gemaakt. Voor een benadering op sectorniveau is deze werkwijze doorzichtiger en daarom eerder verkiesbaar.

KANS (K) Groot (4) 4 Reëel (3) 3 Klein (2) 2 Zeer klein 1 (1) Zeer beperkt (1)

5 4 3 2

6 5 4 3

7 6 5 4

Matig (2)

Ernstig (3)

Zeer ernstig (4) EFFECT (E)

DETERMINATIE VAN DE RISICO‐ANALYSE Risicocategorie 1 & 2 – geen specifieke acties nodig, voldoende afgedekt door GTP Risicocategorie 3 & 4 – punt van aandacht (PVA) – PVA’s worden beheerst via GTP‐ werkinstructies en de GTP‐controleplannen met een controlefrequentie die lager ligt dan bij een CCP Risicocategorie 5, 6 & 7 – Kritisch controlepunt (CCP) – CCP’s worden beheerst via een nagenoeg continue controle met registratie INSCHATTING VAN DE KANS Voor de inschatting van de kans dient men zich te baseren op metingen, analyseresultaten, waarnemingen, klachten & verwachtingen van de bedrijfsspecifieke situatie. Zeer klein -

Theoretische kans / het gevaar heeft zich nog nooit voorgedaan.

-

Er zijn geen maatregelen nodig of de bestaande maatregelen volstaan.

-

Er is nog een volgende stap in het proces waarbij een eliminatie van het gevaar mogelijk is.


64/100

-

De beheersmaatregelen of het gevaar zijn van die aard dat indien het gevaar optreedt of indien de beheersmaatregelen voor het gevaar falen, er geen productie meer mogelijk is of geen bruikbare eindproducten meer bekomen kunnen worden.

Klein -

Het is weinig waarschijnlijk dat door het falen/ontbreken van de specifieke beheersmaatregel het gevaar reeds (merkbaar) in het eindproduct aanwezig zal zijn.

-

De beheersmaatregelen voor het gevaar zijn van algemene aard (GTP), deze beheersmaatregelen zijn reeds geïmplementeerd en worden goed opgevolgd; de opvolging van deze maatregelen volstaat als borging.

Reëel -

Het falen/ontbreken van de specifieke beheersmaatregel leidt niet tot een systematische aanwezigheid van het gevaar in het eindproduct maar het gevaar zal wel in een zeker percentage eindproducten van de betrokken partij voorkomen.

Groot -

Het falen van de specifieke beheersmaatregel leidt tot een systematische fout; de kans bestaat dat het gevaar voorkomt in nagenoeg alle producten van de betrokken partij.

INSCHATTING VAN HET EFFECT Zeer beperkt -

De consument ondervindt geen nadeel op het vlak van gezondheid (papier, zachte plastic, grote vreemde voorwerpen zoals een mes).

-

Het gevaar kan nooit een concentratie bereiken die gevaarlijk is.

Matig -

Er doet zich een ontwikkeling / bijkomende besmetting / verontreiniging voor die kan leiden tot vroegtijdig bederf.

-

Beperkte, weinig ernstige verwondingen en/of ziekteverschijnselen die zich nauwelijks manifesteren of slechts bij blootstelling aan een uitzonderlijk hoge dosis gedurende lange tijd.

-

Een tijdelijk, maar duidelijk lichamelijk ongemak, of een blijvend klein ongemak.

Ernstig -

Grote kans op een duidelijk lichamelijk ongemak dat zich zowel onmiddellijk als op lange termijn kan manifesteren maar zelden leidt tot sterfte

-

Ernstige ziekteverschijnselen op lange termijn bij blootstelling aan verhoogde dosis en/of gedurende lange tijd (dioxines, residuʹs van bestrijdingsmiddelen, mycotoxines)

Zeer ernstig -

De consumentengroep behoort tot een risicocategorie en het gevaar kan aanleiding geven tot sterfte.


65/100

-

Het gevaar is levensbedreigend (ernstige ziekteverschijnselen met mogelijk dodelijke afloop).

-

Onherstelbare verwondingen; blijvende letsels.

4. Inschatting kans van microbiologische gevaren De inschatting van de kans op voorkomen van een microbiologisch gevaar is ondermeer afhankelijk van de eigenschappen van het product en de beheersmaatregelen die inherent zijn aan de ophaling, het transport en de verwerking van de melk. Voor de inschatting van de kans, kunnen we onderscheid maken tussen de volgende types van beheersmaatregelen: 1. De specifieke beheersmaatregelen die genomen worden ter voorkoming van de microbiologische gevaren tijdens de ophaling en het transport zelf. 2. Beheersmaatregelen waardoor microbiologische gevaren geëlimineerd worden tijdens de ophaling en het transport, zijn onbestaande. 3. De beheersmaatregelen die de ontwikkeling van eventueel aanwezige microbiologische gevaren onder controle houden, zodanig dat deze hoogstwaarschijnlijk nooit een onaanvaardbaar niveau kunnen bereiken. Voor de ophaling en het transport is de temperatuurscontrole het belangrijkst. 4. Competitie tussen pathogenen en onschadelijke bederfbacteriën: de groei van pathogenen zal in de meeste gevallen beperkt worden door de groei van de in grotere aantallen aanwezige bederfbacteriën. Dit is zowel van toepassing bij groei in rauwe melk als groei na nabesmetting. 5. Inschatting effect van microbiologische gevaren In deze sectorbenadering werd het effect van een microbiologisch gevaar steeds als ‘ernstig’ ingeschat. Men heeft zich hiervoor gebaseerd op het feit dat van de grondstof melk geweten is dat pathogenen kunnen aanwezig zijn. Het effect van Mycobacterium bovis en Brucella abortus dient als ‘zeer ernstig’ te worden ingeschat bij alle melk of die al dan niet na een warmtebehandeling wordt verwerkt. 6. Impact van de inschatting van kans en effect van microbiologische, fysische en chemische gevaren Door deze benadering wordt zelfs bij de laagste inschatting van de kans (‘zeer klein’) steeds een PVA bekomen. Het vastleggen van deze PVA’s impliceert echter niet dat in deze stappen van de ophaling en het transport een intensieve controle vereist is. PVA’s worden immers in principe beheerst door een strikte naleving van doeltreffende GTP richtlijnen. In deze sectorbenadering voor het vastleggen van deze PVA’s is het dus de bedoeling om de melkinrichtingen attent te maken op het feit dat de naleving van de GTP richtlijnen in deze stappen van essentieel belang zijn voor het borgen van de voedselveiligheid. In deze optiek wordt dan ook geadviseerd om bij de implementatie van deze gids op bedrijfsindividueel niveau: 1. te verifiëren of de voorgestelde beheersmaatregelen sluitend zijn voor de bedrijfseigen situatie 2. het personeel attent te maken op het essentiële belang van de beheersmaatregelen 3. op regelmatige basis te verifiëren of de beheersmaatregelen strikt nageleefd worden. Gids autocontrole voor de ophaling en het transport van rauwe melk – 16.12.05 – revisie 0 Enkel als voorbeeld te gebruiken.

66/100

HACCP-studie RISICOANALYSE OVERZICHTSTABEL HACCP Ophaling en transport van rauwe melk flowchart

Ophaling

Transport en transport na ontvangst

Aard van gevaar

M

K/E CCP 1/4 (1)*

PVA 1

gevaar GTP - 1. Buitensporige ontwikkeling van pathogenen in de koeltank op de productie-eenheid

1/3

-

2

-

1/3

-

3

-

F

1/1

-

-

1

C

2/1

-

-

2

M

2/3

1

1/3

-

2

-

1/3

-

4

-

F

1/1

-

-

3

C

1/1

-

-

4

2/1

-

-

2

1/4

-

5

-

-

Versie .. - datum: ……… Vrijgave: Beheersprocedure (punten van GTP) Visuele en geurcontrole en controle van de temperatuur op de koeltank. Procedure A5, A6, Gids productie Zie gevaar 17

2. Buitensporige ontwikkeling van pathogenen door slechte reiniging Zie gevaar 4 3. Buitensporige ontwikkeling van pathogenen door contaminatie van vreemde voorwerpen 4. Vreemde voorwerpen A6, A10, B3, gids productie 5. Resten reinigingen ontsmettingsmiddelen 6. Buitensporige ontwikkeling van pathogenen tijdens het transport 7. Buitensporige ontwikkeling van pathogenen door slechte reiniging 8. Buitensporige ontwikkeling van pathogenen door contaminatie van vreemde voorwerpen 9. Vreemde voorwerpen 10. Corrosie en slecht onderhoud van materialen 11. Resten reinigingen ontsmettingsmiddelen 12. Vandalisme

Zie gevaar 18 Beheersing van de temperatuur Procedure B5, B6 Zie gevaar 17

Zie gevaar 9

B3 B1, E1, E5 Zie gevaar 18 B4


67/100

Ontvangst

Reiniging

F

1/1

-

-

5

13. Vreemde voorwerpen

melkfilter

C

2/2 2/1

-

6 -

6

14. Remstoffen 15. Reiniging- en ontsmettingsmiddelen

Gids ACS-zuivel C1

M

1/3

-

7

-

1/3

-

2

-

2/1

-

-

2

Gebruik drinkwater. 16. Besmetting met pathogenen door een slechte Procedure D1 waterkwaliteit Controle van de reiniging en 17. Buitensporige ingangscontrole van de ontwikkeling van melk. pathogenen door slechte Procedure D5, E2, E4 reiniging 18. Resten reinigingen D3, E4 ontsmettingsmiddelen

C

* : enkel CCP bij verwerking zonder thermische behandeling


68/100

Betreft

Opmerkingen/ Motivatie

Gevaar 1

Het gevaar bestaat dat bacterieel besmette melk wordt geladen als de geur en het uitzicht van de melk in de koeltank niet beoordeeld wordt vóór het laden. Om een snelle ontwikkeling van het totaal van de kiemen, in het bijzonder de pathogenen, in de koeltank te voorkomen, zijn de voorwaarden i.v.m. temperatuur en koeltijd van de melk op de melkproductie‐eenheid opgenomen in de gids productie. De kans is zeer klein maar als er geen thermische behandeling gebeurt in het verwerkingsproces wordt de kans verhoogd tot 3 (reëel) en wordt dit zonder meer een kritisch controlepunt.

Gevaar 2

Zie gevaar 17

Gevaar 3

Zie gevaar 4 Het gevaar bestaat dat door vreemde voorwerpen die tijdens de ophaling in de melk terecht komen, een buitensporige besmetting van pathogenen in de melk ontstaat. De kans op een besmetting van de melk ten gevolge van vreemde voorwerpen is zeer klein omdat de melk gekoeld is tot minder dan 6°C.

Gevaar 4

Het gevaar bestaat dat bij de beoordeling van de melk in de koeltank of bij het nemen van een monster van de melk via het deksel van de koeltank, vreemde voorwerpen in de melk terecht komen (bv. bril, hoofddeksel, ring van de chauffeur, staalnamepotje, enz.). De kans is zeer klein maar als er toch vreemde voorwerpen in de melk overblijven, worden ze tegengehouden door de melkfilter op de aanvoerleiding van de R.M.O. of door de melkfilter op de losleiding van het ontvangstcenter van de melkinrichting.

Gevaar 5

Zie gevaar 18

Gevaar 6

Er bestaat een gevaar voor ontwikkeling van pathogenen tijdens het transport. Dit gevaar kan onder controle gehouden worden als de temperatuur van de melk tijdens het transport onder 10°C blijft, vandaar dat de kans op dit gevaar klein is. Nochtans wordt de controle van de temperatuur bij ontvangst een CCP omwille van het microbiologisch gevaar. Voor rauwe melk die zonder warmtebehandeling verwerkt wordt, is de kans op ontwikkeling van pathogenen reëel (3) en wordt dit zonder meer een kritisch controlepunt.

Gevaar 7

Zie gevaar 17

Gevaar 8

Zie gevaar 9 Het gevaar bestaat dat door vreemde voorwerpen die tijdens het transport in de melk terecht komen, een buitensporige besmetting van pathogenen in de melk ontstaat. De kans op een besmetting van de melk ten gevolge van vreemde voorwerpen is zeer klein omdat de temperatuur van de melk maximaal 10°C bedraagt.


69/100

Gevaar 9

Het gevaar bestaat dat tijdens het transport vreemde voorwerpen in de melk terecht komen als geen adequate voorzorgen genomen worden. De kans is echter zeer klein.

Gevaar 10 Een gevaar voor de menselijke gezondheid kan ontstaan wanneer door corrosie, al dan niet door transport van andere levensmiddelen dan melk, of door slecht onderhoud van het materiaal een ongunstige verandering van de samenstelling van de melk teweeg wordt gebracht of een nadelige invloed wordt uitgeoefend op de organoleptische eigenschappen van de melk. Een regelmatige technische controle van de essentiële onderdelen die deel uit maken van de uitrusting voor de ophaling en het transport kan dit gevaar beheersen, zodat de kans op dit gevaar dan ook zeer klein is. Gevaar 11 Zie gevaar 18 Gevaar 12 Door vandalisme kan de melk gecontamineerd worden. De kans op vandalisme tijdens het transport is nochtans zeer klein. Het effect kan nochtans zeer ernstig zijn. Gevaar 13 Het gevaar bestaat dat bij de monstername van de melk via de deksels van de compartimenten van de R.M.O.’s, aanhangwagens en opleggers, vreemde voorwerpen in de melk terechtkomen (bv. bril, portefeuille, ring van de chauffeur, staalnamepotje, enz.). De kans is zeer klein maar als er toch vreemde voorwerpen in de melk overblijven, worden ze tegengehouden door de melkfilter op de losleiding van het ontvangstcenter van de melkinrichting. Indien als nog vreemde voorwerpen in de melk achterblijven zullen deze de werking van de centrifuge of de homogenisator dusdanig verstoren dat ze verdere productie onmogelijk maken. Gevaar 14 In de melk opgehaald bij één of meerdere leveraars kunnen, ondanks de voorzorgen die op de productiebedrijven genomen worden en beschreven zijn inde gids productie, residuen van remstoffen aanwezig zijn. De melk in de R.M.O., aanhangwagen of oplegger kan gecontamineerd zijn. De kans dat dit gebeurt is klein en het effect matig. Dit punt blijft een punt van aandacht. Omdat de wet voorziet dat melk met residuen niet mag verwerkt worden tot producten voor humane of dierlijke bestemming wordt de controle op het niveau van de wachttanks een kritisch controlepunt in de gids ‘verwerking’. Gevaar 15 In de melk opgehaald bij één of meerdere leveraars kunnen, ondanks de voorzorgen die op de productiebedrijven genomen worden en beschreven zijn inde gids productie, residuen van reinigings‐ en ontsmettingsmiddelen aanwezig zijn. De melk in de R.M.O., aanhangwagen of oplegger kan gecontamineerd zijn. De kans dat dit gebeurt is evenwel klein. Gevaar 16 Het water dat gebruikt wordt voor de reiniging en het spoelen van de binnenkant van de tanks van de R.M.O.’s, aanhangwagens en opleggers en van het materiaal dat niet automatisch kan gereinigd worden, moet van humane Gids autocontrole voor de ophaling en het transport van rauwe melk – 16.12.05 – revisie 0 Enkel als voorbeeld te gebruiken.

70/100

drinkwaterkwaliteit zijn. Als dit niet het geval is kan bacteriële contaminatie van het spoelwater aanleiding geven tot bacteriële contaminatie van de melk bij de volgende lading via normale of accidentele spoelresten. Nochtans is de kans zeer klein. Gevaar 17 Het gevaar bestaat dat door onvolledige of onvoldoende reiniging van alle delen van de R.M.O.’s, aanhangwagens en opleggers (tank, opzuigslang, koppeling, leidingen, enz.) die in contact komen met de melk, bij de volgende lading een buitensporige besmetting van pathogenen in de melk ontstaat. De kans op een besmetting van de melk ten gevolge van een slechte reiniging is zeer klein. Gevaar 18 Accidentele resten van reiniging‐ en ontsmettingsmiddelen in de verschillende delen van de R.M.O.’s, aanhangwagens en opleggers (tank, opzuigslang, koppeling, leidingen, enz.), door onvolledige of onvoldoende spoeling kunnen de melk bij een volgende lading contamineren. De kans is evenwel zeer klein.


71/100

HACCP‐studie CCP/PVA/GTP‐BEHEERSINGSTABEL HACCP Ophaling en transport van rauwe melk

Versie 1 – datum: 05.03.04 Vrijgave:

Elke CCP, PVA & GTP dient te worden toegelicht in een werkinstructie. Voor wat betreft de uit te voeren metingen dienen telkens richtwaarden en toleranties te worden aangegeven. Via een controleformulier / opvolgingsformulier (o.a. resultaten van de metingen) wordt de uitvoering van deze instructie geregistreerd. Bij overschrijding van de tolerantiewaarden bij metingen dienen corrigerende maatregelen toegepast te worden. CCP PVA GTP Omschrijving beheersmaatregelen (1)‐

1

‐

Gids productie: de melk wordt in de melkkoeltank gekoeld tot max. 6°C binnen de 2 uur na het einde van de instroom van de melk in de melkkoeltank. De bewaartemperatuur van de melk in de melkkoeltank tussen twee koeltijden is niet hoger dan 6°C. De melkkoeltank is uitgerust met een thermometer en een roerwerk om de melk regelmatig te mengen.

Corrigerende maatregel Bij afwijking van de geur en/of het uitzicht van de melk in de koeltank wordt niet geladen. Bij afwijking van de temperatuur kan de melk al dan niet geladen worden volgens de interne procedures van de melkinrichting.

De producent verwittigt de chauffeur en/of de zuivelfabriek van eventuele problemen met de koeling van de tank. De koper bezorgt de nodige informatie in verband met eventuele defecten van het koelsysteem bij de producent, aan de chauffeurs zodat deze geen besmette melk zou kunnen laden. (Procedure GTP A5)

‐

2

‐

Vóór het begin van elke rauwe melkophaling dient de chauffeur een visuele en geurcontrole uit te voeren in de koeltank. Hij moet ook de temperatuur die op de koeltank aangegeven staat controleren volgens de procedure in Doc. A4. (Procedure GTP A6) CCP Voor melk die zonder warmtebehandeling verwerkt wordt, mag het interval tussen twee melkophalingen niet groter zijn dan 48 uur. (Procedure GTP A8) Vóór elke ophaling of transport of na elke reinigingsbeurt moet de chauffeur de properheid van het totale voertuig en van de uitrusting nagaan, conform Doc. E1 en E2.

Wanneer bij de visuele controle een onvolledige of onvoldoende reiniging vastgesteld wordt moet de reiniging volledig opnieuw


72/100

(Procedure GTP E2 en E4)

beginnen.

De controle van het reinigingsstation gebeurt Als de resultaten van de bacteriologische analyse van het conform Doc. D1. spoelwater onvoldoende zijn, (Procedure GTP D5) wordt een nieuwe analyse uitgevoerd bij de volgende melkontvangst. Als het resultaat slecht blijft wordt een corrigerende actie voorzien om het probleem op te lossen.

‐

‐

3

‐

‐

1

Gids productie

Als het resultaat van de uitgevoerde tests bij de melkontvangst slecht is, wordt de melk apart gelost. De verdere verwerking van deze melk gebeurt volgens de gids ACSzuivel. Als de chauffeur bij de visuele controle een vreemd voorwerp opmerkt of hij wordt ervan verwittigd door de producent: lading of geen lading i.f.v. de aard van het probleem.

Vóór het begin van elke rauwe melkophaling dient de chauffeur een visuele controle uit te voeren in de koeltank. Wanneer het uitzicht van de melk verdacht schijnt , wordt deze melk behandeld volgens de procedure in Doc. A4. Als bij de monstername of bij de (Procedure GTP A6) visuele controle van de koeltank een vreemd voorwerp in de melk terechtkomt: lading of geen lading i.f.v. de aard van het probleem. Gids productie Als de chauffeur bij de visuele controle een vreemd voorwerp Vóór het begin van elke rauwe melkophaling opmerkt of hij wordt ervan dient de chauffeur een visuele controle uit te verwittigd door de producent: voeren in de koeltank. Wanneer het uitzicht van lading of geen lading i.f.v. de de melk verdacht schijnt , wordt deze melk aard van het probleem. behandeld volgens de procedure in Doc. A4. (Procedure GTP A6) Als bij de monstername of bij de visuele controle van de koeltank De monsterlepel voor éénmalig gebruik voor een vreemd voorwerp in de melk de officiële manuele monsterneming moet na terechtkomt: lading of geen elk gebruik verwijderd worden. De lading i.f.v. de aard van het monsterlepel of de monsterpothouder voor probleem. herhaald gebruik moeten na elk gebruik gereinigd worden met drinkbaar water beschikbaar gesteld door de producent (overeenkomstig Doc. A3) en proper gehouden. (Procedure GTP A10) De chauffeur moet lichamelijk verzorgd en hygiënisch zijn. Zijn kledij en zijn schoenen


73/100

‐

‐

2

zijn proper en aangepast. De chauffeur mag niet roken, niet eten en niet drinken wanneer hij ophaalmateriaal gebruikt, tijdens de overslagoperaties, bij het lossen en bij het reinigen. (Procedure GTP B3) Gebruik het reinigingsmiddel in de door de fabrikant aanbevolen concentratie, conform Doc. D1. Eenmaal per week wordt een monster van de reinigingsoplossing genomen en geanalyseerd om de concentratie van het reinigingsmiddel te controleren. De grenswaarden zijn ter beschikking van de persoon die verantwoordelijk is voor de analyse. (Procedure GTP D3)

Geurtesten kunnen over de aanwezigheid van deze reinigingen ontsmettingsmiddelen reeds een indicatie geven. Bij vermoeden van onvoldoende leegloop na de spoeling, moet opnieuw gespoeld worden.

De chauffeur zal éénmaal per 24 uren, de oppervlakken en de uitrusting gebruikt voor het ophalen en transport van rauwe melk en die niet automatisch met CIP worden gereinigd, na gebruik manueel reinigen. Vóór elke ophaling of transport of na elke reinigingsbeurt moet de chauffeur de properheid van het totale voertuig en van de uitrusting nagaan, conform Doc. E2. (Procedure GTP E4) 1

‐

De aanhangwagens en opleggers gebruikt bij rauwe melktransport moeten thermisch geïsoleerd zijn. Melk die zonder warmtebehandeling verwerkt wordt, moet rechtstreeks door de R.M.O. aan het ontvangstcentrum geleverd worden en mag niet overgeslaan worden in een aanhangwagen of oplegger. De voor dit doel gebruikte R.M.O.’s moeten thermisch geïsoleerd zijn. (Procedure GTP B5) De nodige voorzorgen moeten worden getroffen dat de temperatuur van de rauwe melk bij de ontvangst zowel voor R.M.O.’s, aanhangwagens als opleggers, niet hoger is dan 10 °C (Doc. A1). (Procedure GTP B6) Vooraleer gelost wordt of wanneer de melk in een wachttank wordt geplaatst, wordt de temperatuur gemeten en/of een alcoholtest en

Als de temperatuur hoger is dan 10°C of het resultaat van de uitgevoerde tests slecht is, wordt de melk apart gelost. Aanvullende controle (directe of indirecte methode) op deze melk voor behandeling nl. het kiemgetal mag niet >300.000/ml bij 30°C bedragen anders mag deze melk niet consumptiemelk als bestemming krijgen. Deze melk (> norm) moet bovendien op een ander moment behandeld worden dan de melk bestemd voor de bereiding van consumptiemelk (zoals beschreven in de gids ACSzuivel- 3.2. HACCP-plannen per producttype – stap 2). Voor verwerking op basis van rauwe melk mag de


74/100

/of een pH-test uitgevoerd en geregistreerd door de daartoe aangewezen persoon die hiervoor de nodige, voorafgaandelijke opleiding heeft gekregen. (Procedure GTP C1)

temperatuur bij ontvangst meer dan 10°C zijn als: - als de verwerking gebeurt binnen de 4 uren na het begin van de melkophaling, - het kiemgetal lager is dan 300.000 kiemen/ml, - de temperatuur van de grondstof hoger moet zijn om technische redenen voor de vervaardiging van bepaalde specifieke zuivelproducten.

‐

4

‐

De chauffeur moet lichamelijk verzorgd en hygiënisch zijn. Zijn kledij en zijn schoenen zijn proper en aangepast. De chauffeur mag niet roken, niet eten en niet drinken wanneer hij ophaalmateriaal gebruikt, tijdens de overslagoperaties, bij het lossen en bij het reinigen. (Procedure GTP B3) De aanhangwagens en opleggers gebruikt bij rauwe melktransport moeten thermisch geïsoleerd zijn. (Procedure GTP B5) De nodige voorzorgen moeten worden getroffen dat de temperatuur van de rauwe melk bij de ontvangst zowel voor R.M.O.’s, aanhangwagens als opleggers, niet hoger is dan 10 °C (Doc. A1). (Procedure GTP B6)

Als tijdens de overslag van de melk een vreemd voorwerp in de melk terecht komt dat aanleiding kan geven tot buitensporige ontwikkeling van pathogenen (zie punt 4.6. stap 6 gevarenanalyse, punt 1.2.), wordt de melk apart gelost. Aanvullende controle (directe of indirecte methode) op deze melk voor behandeling nl. het kiemgetal mag niet >300.000/ml bij 30°C bedragen anders mag deze melk niet consumptiemelk als bestemming krijgen. Deze melk (> norm) moet bovendien op een ander moment behandeld worden dan de melk bestemd voor de bereiding van consumptiemelk (zoals beschreven in de gids ACSzuivel- 3.2. HACCP-plannen per producttype – stap 2).

‐

‐

3

De chauffeur moet lichamelijk verzorgd en hygiënisch zijn. Zijn kledij en zijn schoenen zijn proper en aangepast. De chauffeur mag niet roken, niet eten en niet drinken wanneer hij ophaalmateriaal gebruikt, tijdens de overslagoperaties, bij het lossen en bij het reinigen. (Procedure GTP B3)

Als tijdens de overslag van de melk een vreemd voorwerp in de melk terecht komt (zie punt 4.6. stap 6 gevarenanalyse, punt 3.), wordt de melk apart gelost. Deze melk mag enkel verder verwerkt worden voor menselijke consumptie als het vreemde voorwerp door de filter op de losleiding tegen gehouden wordt en de kleur en de geur van


75/100

‐

‐

4

de melk correct zijn. Op de tanks moet duidelijk vermeld staan dat Indien het materiaal niet conform zij slechts voor het transport van is met de specificaties: klacht bij levensmiddelen mogen worden gebruikt (Doc. de leveraar en terugsturen van het materiaal voor correctie. A1). (Procedure GTP B1) Tijdens de jaarlijkse technische Het materieel en de instrumenten, of de controle: vervanging van alle oppervlakte daarvan, die bestemd zijn om onderdelen die sporen van in contact te komen met de rauwe melk bij slijtage vertonen.

het ophalen of het vervoer ervan moeten vervaardigd zijn van een glad, gemakkelijk te reinigen en te ontsmetten corrosiebestendig materiaal dat geen elementen aan de melk afgeeft in zodanige hoeveelheden dat een gevaar voor de menselijke gezondheid ontstaat, een ongunstige verandering van de samenstelling van de rauwe melk teweeg wordt gebracht of een nadelige invloed wordt uitgeoefend op de organoleptische eigenschappen van de melk (Doc. A1). (Procedure GTP E1)

‐

5

‐

‐

5

De toestand en de properheid van de essentiële stukken die deel uitmaken van de rauwe melkophaal- en vervoeruitrusting worden minstens eenmaal per jaar technisch gecontroleerd. Het controleverslag wordt in de melkinrichting bewaard. (Procedure GTP E5) De aanhangwagens en opleggers gebruikt bij het rauwe melktransport moeten voorzien zijn van een systeem waardoor een onbevoegd persoon geen toegang heeft tot de rauwe melk zonder dat het gezien wordt. De chauffeur moet elke verzegeling nakijken vóór het lossen en wanneer een ervan verbroken is moet hij de koper verwittigen en de melk afzonderlijk lossen. R.M.O.’s die onbeheerd achterblijven moeten van hetzelfde veiligheidssysteem voorzien zijn als een aanhangwagen of een oplegger. (Procedure GTP B4) Op de loslijn is een melkfilter aanwezig die vreemde voorwerpen tegenhoudt en regelmatig gereinigd wordt.

Als de verzegeling van de camions verbroken is, wordt de melk vernietigd.

Door het uitvoeren van een periodieke visuele controle wordt de intactheid van de filter gecontroleerd.


76/100

6

‐

‐

‐

6

‐

7

‐

De rauwe melk wordt ontvangen Verwerken volgens de vigerende overeenkomstig een duidelijk omschreven wetgeving en volgens de normen procedure van de melkinrichting, conform aan van de gids ACS-zuivel. de bijlage Doc. C1. Hierbij worden de punten van de ontvangstprocedure die hen betreffen, ter beschikking gesteld van de chauffeurs. Vooraleer gelost wordt of wanneer de melk in een wachttank wordt geplaatst, wordt een antibioticatest uitgevoerd en geregistreerd door de daartoe aangewezen persoon die hiervoor de nodige, voorafgaandelijke opleiding heeft gekregen. (Procedure GTP C1) De rauwe melk wordt ontvangen Indien de test residuen van deze overeenkomstig een duidelijk omschreven stoffen aantoont, wordt de melk procedure van de melkinrichting, conform aan apart gelost. Verwerken volgens de bijlage Doc. C1. Hierbij worden de punten de vigerende wetgeving en van de ontvangstprocedure die hen betreffen, volgens de normen van de gids ter beschikking gesteld van de chauffeurs. ACS-zuivel. Geurtesten kunnen over de aanwezigheid van deze reinigingen ontsmettings-middelen reeds een indicatie geven. (Procedure GTP C1) Het reinigings- en het spoelwater moeten van Bij afwijkende resultaten wordt drinkbare kwaliteit zijn. Indien het water van het water behandeld. De kiemen het reinigingsstation geen leidingwater is, en coliforme bacteriën blijven wordt minimaal jaarlijks een analyse onder controle door reiniging uitgevoerd door een geaccrediteerd van de installatie en continue laboratorium. Het resultaat van deze analyse ontsmetting. moet voldoen aan de volgende normen: het nitraatgehalte is lager dan 50 mg/l, het nitrietgehalte lager dan 0,5 mg/l, het totaal aëroob kiemgetal lager dan 100/ml en het totaal aantal coliforme bacteriën lager dan 1/100 ml. (Procedure GTP D1)


77/100

VOORBEELDEN VAN BEHEERSINGSFORMULIEREN VOOR PVA’S EN CCP’S Voor de beheersing van CCP’s en PVA’s kunnen onderstaande formulieren als voorbeeld dienen. Voor elke geïdentificeerde CCP en PVA dient een formulier met minimaal deze gegevens opgesteld te worden. Er is een verschillende systematiek voor de beheersing van een CCP of een PVA. Beide vereisen immers een verschillende aanpak. Gezien de situatie voor elk individueel bedrijf verschillend is, werden geen ingevulde formulieren opgesteld. Voor het invullen van de onderstaande beheersingsformulieren zal de hierboven weergegeven “CCP/PVA/GMP‐ BEHEERSINGSTABEL HACCP” echter als leidraad kunnen dienen. WERKWIJZE VOOR CCP’s: 1. Identificatiegegevens: Vul de identificatiegegevens bovenaan en onderaan het beheersingsformulier in (productgroep, pagina, versie, datum van vrijgave, opsteller document, enz.). 2. Nummer CCP Geef het nummer van deze CCP weer. Deze CCP kan ook verkort beschreven worden bvb. ‘temperatuur van de op te halen melk op de productie‐eenheid’ 3. Streefwaarden en kritische grenswaarden Geef de streefwaarden en kritische grenswaarden voor deze CCP weer. Waar wetgeving voorhanden is, moeten deze waarden minimaal de wettelijke normen respecteren (zie stap 2 – vb. temperatuur van de op te halen melk op de productie‐eenheid: Tmax = 6°C). Waar geen wetgeving voorhanden is moet op basis van de aanwezige ervaring in het bedrijf zelf een streefwaarde en grenswaarde worden vastgesteld. Voor nieuwe producten moet dit onderbouwd worden zoals is voorzien in het deel met de basisvereisten van een kwaliteitssysteem. 4. Monitoring Onder ‘methode’ wordt beschreven op welke manier de CCP wordt beheerst. Er kan hier verwezen worden naar een meer gedetailleerde werkinstructie of procedure. Onder ‘frequentie’ wordt aangegeven met welke regelmaat deze CCP moet worden gecontroleerd. Onder ‘verantwoordelijke’ wordt de verantwoordelijke voor deze controle aangeduid. Onder ‘registratie’ wordt aangeduid op welk formulier de registratie van deze controle gebeurt. 5. Corrigerende maatregelen Hier wordt aangegeven wat onmiddellijk moet gebeuren wanneer de kritische grenswaarde van de betreffende CCP werd overschreden.


Enkel als voorbeeld te gebruiken.

78/100

78/100

HACCP‐studie CCP‐BEHEERSINGSFORMULIER HACCP Ophaling en transport van rauwe melk

Pagina: Versie: – datum: Vrijgave:

CCP Nr. X Streefwaarden en kritische grenswaarden

Monitoring

Corrigerende maatregelen

Methode

Frequentie

Verantwoordelijke Registratie

Maatregel

Verantwoordelijke Registratie



79/100

79/100

WERKWIJZE VOOR PVA’s: 1. Identificatiegegevens: Vul de identificatiegegevens bovenaan het beheersingsformulier in (productgroep, pagina, versie, datum van vrijgave, enz.). 2. Nummer PVA Geef het nummer van deze PVA weer. 3. Omschrijving PVA Omschrijf kort deze PVA. Geef hier eventuele kritische grenswaarden aan. 4. Monitoring Hier wordt beschreven op welke manier de PVA wordt beheerst. Er kan hier verwezen worden naar een meer gedetailleerde werkinstructie of procedure. 5. Corrigerende maatregelen Hier moet aangegeven worden wat moet gebeuren wanneer de betreffende PVA niet meer wordt beheerst. De corrigerende maatregelen geven aan wat kan gedaan worden met producten die met onvolledige beheersmaatregelen werden geproduceerd. 6. Documenten Hier moet verwezen worden naar alle documenten betreffende deze PVA (procedures, werkinstructies, registratiedocumenten, enz.). 7. Actie door Hier moet worden aangegeven wie verantwoordelijk is voor de beheersing van deze PVA.



80/100

80/100

Opgemaakt door:

Goedgekeurd door: naam:

datum:

handtekening:

HACCP‐studie PVA‐BEHEERSINGSFORMULIER HACCP Ophaling en transport van rauwe melk

Pagina: Versie: – datum: Vrijgave:

PVA

Omschrijving PVA

Monitoring

Corrigerende maatregel

Documenten

Actie door

PVA X

PVA X+1 PVA …



81/100

81/100

4.8 STAP 11 – Verificatie Nadat het HACCP‐plan is opgesteld en de daarop gebaseerde instructies zijn uitgewerkt en opgevolgd worden, is het werk niet af. Het systeem moet immers up‐to‐date worden gehouden. Daarom is er een verificatie nodig. De verificatie van het HACCP‐systeem heeft een 3‐ledig doel nl. -

toetsing van het HACCP‐systeem

-

onderhoud van het HACCP‐systeem

-

verbetering van het HACCP‐systeem

Een verificatie van bepaalde gedeelten van het HACCP‐plan is steeds nodig als er wijzigingen zijn inzake productengamma, procesomstandigheden, procesflows, wetgeving of wetenschappelijke opinies, enz. Op dat ogenblik is het de bedoeling dat wordt nagegaan welke elementen van de HACCP‐analyse moeten worden aangepast. Jaarlijks moet er tevens een verificatie van het ganse HACCP‐plan gebeuren. Dan moeten alle stappen van het HACCP‐plan worden herzien. Dit alles resulteert in een verificatierapport dat aanleiding zal geven tot de aanpassing van het HACCP‐handboek. De verificatie van het HACCP‐plan kan op diverse manieren gebeuren bvb. 1. Verificatie van CCP’s en PVA’s: moeten de beheersingsformulieren niet worden bijgewerkt?; zijn de registraties correct gebeurd?, enz. 2. Verificatie via audits (intern, leverancier, extern): interne audits worden uitgevoerd. 3. Verificatie van het handboek: alle procedures, instructies, registratieformulieren e.d. worden kritisch bekeken. 4. Verificatie via klachtenafhandeling: de klachtenafhandeling is strikt noodzakelijk. 5. Verificatie via monstername & analyses: om zich te verzekeren van de geldigheid van het HACCP‐plan/autocontrolesysteem moeten zuivelbedrijven een bemonsterings‐ en analyseplan opstellen. In deze sectorgids worden daarom enkele richtsnoeren gegeven voor monstername en analyse. In deze autocontrolegids wordt momenteel enkel verwezen naar het FAVV‐ controleprogramma voor wat de monstername in het kader van de autocontrole betreft. Volgens de afspraken met het FAVV zal een autocontrolesysteem door de sector worden opgezet tegen 1.01.06. Als gevolg van dit akkoord zal tijdens de overgangsperiode enkel naar het FAVV‐ controleprogramma worden verwezen. Gids autocontrole voor de ophaling en het transport van rauwe melk – 16.12.05 – revisie 0 Enkel als voorbeeld te gebruiken.

82/100

4.9 STAP 12 – DOCUMENTATIE Documenteer het geheel in een HACCP‐handboek. Alle documenten die in de hiervoor behandelde stappen werden besproken moeten worden opgenomen in het HACCP‐ handboek.


83/100

Bijlagen


84/100

5 5.1

BIJLAGEN DOC. A4: PROCEDURE TE VOLGEN VOOR HET LADEN VAN DE MELK OP DE MELKPRODUCTIE-EENHEID

Gekend probleem met de koeling

JA

NEE

NEE

JA

Visueel conform Geur conform

RISICOANALYSE

NEE NEE

1. RISICO-ANALYSE

Binnen 2 uur na het einde van de melkbeurt

JA

JA

LADEN

1. RISICO-ANALYSE


T : ≤6°C

LADEN

85/100

GEUR EN/OF HET UITZICHT De chauffeur voert een visuele controle uit van de melk in de koeltank nadat hij er zich heeft van vergewist dat de tank hermetisch gesloten was. Bij afwijking van de geur en/of het uitzicht van de melk in de koeltank wordt de melk niet geladen. GEEN VREEMDE VOORWERPEN IN DE TANK Er dient onderscheid gemaakt tussen twee types vreemde voorwerpen: deze die met de melk kunnen reageren (insecten, met mest bevuilde voorwerpen of kledingsstukken, …) en inerte voorwerpen die niet met de melk reageren (bril, GSM, balpen, …).

Vlottende voorwerpen De chauffeur voert een visuele controle uit van de melk in de koeltank nadat hij er zich heeft van vergewist dat de tank hermetisch gesloten was. Als geen enkel voorwerp in de melk drijft (en dus zichtbaar is voor de chauffeur) wordt de melk geladen. Als er wel een voorwerp in de melk drijft, wordt rekening gehouden met de aard van het voorwerp. Als het om een voorwerp gaat dat een risico inhoudt voor de besmetting van de melk in de tank (zie punt 4.6. stap 6 gevarenanalyse, punt 1.2.) wordt de melk niet geladen. Als het voorwerp een eerder onbelangrijk risico van besmetting inhoudt (bijvoorbeeld de melkfilter die tijdens de laatste melkbeurt is gebruikt) kan de chauffeur de verantwoordelijke van de melkophaling verwittigen die dan de beslissing neemt om de melk uit de bewuste koeltank te laden of niet te laden. Als het om een inert voorwerp (zie punt 4.6. stap 6 gevarenanalyse, punt 3.) gaat, wordt het voorwerp verwijderd en kan de melk geladen worden.

Verborgen voorwerpen Als een vreemd voorwerp, dat niet werd opgemerkt in de melk omdat het niet boven dreef, mee opgepompt wordt, zal het tijdens het laden tegengehouden worden door de filter van de R.M.O. De filter raakt hierdoor verstopt. De oorzaak van de verstopping wordt opgezocht en het type gevaar wordt geëvalueerd zoals hierboven beschreven. TEMPERATUUR De beslissingsboom zoals hierboven beschreven en de interne procedures volgen. De tijdspanne tussen het einde van de melkbeurt en het begin van het laden dient in acht genomen. In elk geval controleert de chauffeur de goede werking van de koeltank vooraleer het laden begint. Bij een eventuele panne van de koelinstallatie is een afzonderlijk onderzoek nodig. Er worden door de melkerijen 2 uitzonderingen toegestaan op de maximale wettelijke temperatuur van 6°C tot dewelke de melk moet gekoeld worden. 1) de melkophaling gebeurt binnen de 2 uren na het einde van de melkbeurt. Melk met een temperatuur tussen 6 en 10°C kan geladen worden omdat in sommige gevallen de tijd tussen het einde van de melkbeurt en de ophaling te kort is om de melk beneden de 6°C te koelen. De rauwe melk van de laatste melkbeurt zal de temperatuur van de melk in de tank, die beneden de 6°C gekoeld was, doen oplopen. Omwille van logistiek kan dit probleem zich herhaaldelijk bij eenzelfde producent voordoen. 2) de koelinstallatie van de producent valt in panne na de laatste melkbeurt. De rauwe melk van de laatste melkbeurt zal de temperatuur van de melk in de tank, die beneden de 6°C gekoeld was, doen oplopen. Er is dus geen sprake van besmetting van de melk. De melkerij zal contact opnemen met de producent en er met technisch advies voor zorgen dat het probleem zich bij een volgende ophaling niet meer voordoet. De R.M.O.’s kunnen uitgerust zijn met een temperatuurmeter die zo ingesteld kan worden dat de pomp afslaat wanneer de temperatuur van de melk hoger is dan 10°C. De pomp kan enkel herstart worden na manuele tussenkomst van de chauffeur. Wanneer dit het geval is, wordt dit genoteerd op het ritverslag.

Als de R.M.O. niet uitgerust is met dit systeem en de temperatuur van de melk in de tank meer dan 10°C bedraagt en toch mag geladen worden (bijvoorbeeld bij weidemelken), wordt dit genoteerd op het ritverslag. Gids autocontrole voor de ophaling en het transport van rauwe melk – 16.12.05 – revisie 0

86/100

5.2

1.

DOC. C1

: PROCEDURE VOOR DE ONTVANGST VAN RAUWE MELK

Bij zijn aankomst op het zuivelbedrijf wordt de wagen geïdentificeerd en de datum wordt genoteerd door de daartoe aangewezen persoon.

2. Eén representatief staal (mimimaal 50 ml), verzameld uit elk compartiment van de wagen en van de aanhangwagen wordt genomen door de daartoe aangewezen persoon vóór het lossen of tijdens het lossen als de melk opgeslagen wordt in een wachttank. Methode van monsterneming: - Manuele monsterneming boven aan elk compartiment van de tanks: de chauffeur plaatst de borstwering van de loopgang van elke tank van de wagen en de aanhangwagen. de chauffeur opent de deksels van elk compartiment. de daartoe aangewezen persoon neemt de nodige hoeveelheid melk in elk compartiment om een representatieve bemonstering te bekomen. Na gebruik, spoelt en ontsmet hij het materiaal waarmee hij manueel het monster nam: lepel of stang met ring aan het uiteinde om een monsterflesje vast te nemen. - Manuele monsterneming met behulp van een kraantje onder aan elk compartiment van de tanks: De daartoe aangewezen persoon neemt de nodige hoeveelheid melk in elk compartiment om een representatieve bemonstering te bekomen. De aangeduide verantwoordelijke moet zorgen voor de reiniging en de controle op de properheid van elke uitlaatkraan. - Automatisch en proportioneel bemonsteringstoestel in de R.M.O.'s, waarmee tijdens de melkophaling telkens een representatief monster genomen wordt. de aangeduide verantwoordelijke moet zorgen voor de reiniging en de controle op de properheid van het proportioneel bemonsteringstoestel. - Proportionele druppelaar voor monsterneming op de loslijn. Dit systeem is enkel geldig wanneer de melk overgeheveld wordt in een wachttank. een verantwoordelijke wordt aangeduid om de reiniging en de controle op de properheid van het toestel voor monsterneming met druppelaar na te gaan 3. De daartoe aangewezen persoon kleeft op elk monster een etiket met de datum en het nummer van de rit en deelrit of een andere nummer (nummer van de camion).

4. Vooraleer gelost wordt of wanneer de melk in een wachttank geplaatst wordt, worden de volgende tests op basis van de volgende normen uitgevoerd en geregistreerd door de daartoe aangewezen persoon die hiervoor de nodige, voorafgaandelijke opleiding heeft gekregen : - test op alcohol (negatief) en/of pH (tussen 6,5 en 6,9) - controle van de temperatuur van de melk (mag niet hoger dan 10°C zijn). De controle van de temperatuur is niet geldig voor monsters die genomen zijn buiten het ontvangstcentrum. - test op remstoffen: volgens de vigerende wetgeving (MB van 17.03.94 en betreffende omzendbrieven).


87/100

5. Indien de tests niet conform zijn moet de melk apart gelost worden en behandeld volgens de gids ACS-zuivel. 6. Het lossen moet steeds de toestemming krijgen van de door de koper aangewezen verantwoordelijke. 7. Om kruiscontaminatie te voorkomen dient bij het lossen van de melk steeds gecontroleerd te worden of de tank volledig geledigd werd. 5.3


88/100

DOC. D1

: CONTROLE VAN HET REINIGINGSSTATION

1. De concentratie van het aangepaste en adequate reinigingsmiddel en/of van erkende ontsmettingsmiddel stemt overeen met de concentratie die door de fabrikant aanbevolen wordt. 2. De concentratie van de reinigingsoplossing wordt éénmaal per week gecontroleerd en geregistreerd. Bij daling van de concentratie wordt deze aangepast door de daartoe aangewezen persoon door toevoeging van de nodige hoeveelheid van het aangepaste en adequate reinigingsmiddel en/of erkende ontsmettingsmiddel. Het registratiedocument vermeldt de volgende punten: - de minimale en maximale grenswaarden van de concentratie - de naam van de aangewezen personen om de procedures uit te voeren (staalname, analyse, aanpassing van de concentratie) - data van uitvoering van de procedures - toegepaste correcties - de wisseling van zure en basische producten, indien van toepassing. 3. De temperatuur van het reinigingssysteem wordt door het systeem zelf constant gecontroleerd. Bij daling van de temperatuur wordt er opgewarmd. - elke thermometer is geïdentificeerd, - elke thermometer is gekalibreerd aan de hand van een geijkte thermometer. De gemeten waarden bij de kalibrage worden geregistreerd en de afwijking mag niet groter zijn dan 0,5°C. 4. Elke maand wordt een monster genomen van het spoelwater dat uit de tank wordt geloosd en een bacteriologische analyse (kiemen en/of coli’s) wordt uitgevoerd om de doeltreffendheid van de reiniging te controleren. - het monster wordt genomen door de daartoe aangewezen persoon bij de uitloop van alle R.M.O.’s, aanhangwagens en opleggers die regelmatig gebruik maken van het reinigingsstation. - het registratiedocument vermeldt de volgende punten: de resultaten van de analyses met inbegrip van de bijkomende analyses die uitgevoerd worden als de eerste resultaten niet voldeden. de nummerplaat van de R.M.O.’s, aanhangwagens en opleggers.


89/100

5.4

DOC. D3 : PROCEDURE VOOR ANALYSES VAN HET REINIGINGS- EN HET SPOELWATER

De voorwaarden voor het wateronderzoek bij bedrijven in de voedingssector zijn opgenomen in een nota van het FAVV betreffende de waterkwaliteit in de voedingssector.. U vindt deze nota op de site van het FAVV. Het koninklijk besluit dat van toepassing is, is het KB van 14 januari 2002 betreffende de kwaliteit van voor menselijke consumptie bestemd water dat in voedingsmiddeleninrichtingen verpakt wordt of dat voor de fabricage en/of het in de handel brengen van voedingsmiddelen wordt gebruikt. Dat KB is een omzetting van de richtlijn 98/83/EG van de Raad van 3 november 1998 betreffende de kwaliteit van het water bestemd voor menselijke consumptie. Het KB kan uw vinden op de site van het FAVV.

5.5

DOC. E1 : CONTROLE DOOR DE CHAUFFEURS OP DE AANWEZIGHEID EN OP DE REINIGING VAN DE NODIGE UITRUSTING VOOR DE OPHALING.

1. Een reiniging van de binnenkant wordt uitgevoerd - minstens eenmaal per 24 uren voor de camions die in gebruik zijn - telkens na het lossen, indien de periode vóór een nieuwe lading langer is dan 4 uur - vóór elk nieuw transport van rauwe melk wanneer de tanks gebruikt zijn voor het vervoer van andere levensmiddelen dan rauwe melk en afgeroomde melk. 2. Vóór het lossen dient de R.M.O.-chauffeur de ontluchter van de zuiginstallatie leeg te maken. 3. Na het lossen controleert de chauffeur dat de tanks (tank- en aanhangwagen) leeg zijn. 4. Voor elke tank (tank- en aanhangwagen), worden de reinigingsslangen aangesloten en alle kranen geopend zodat het waswater kan doorstromen. 5. Starten van het automatische reinigingsprogramma voor de binnenkant van de tanks.Het CIPprogramma kan niet stopgezet worden behalve in noodgeval. 6. Tijdens de reiniging moet de chauffeur in de buurt blijven van de wagen om eventuele gebreken tijdig te kunnen vaststellen. 7. Na reiniging worden de CIP-reinigingsslangen losgekoppeld en op de voorziene plaatsen teruggeplaatst. 8. Registratie van de gegevens over de reiniging: - bij manuele registratie noteert de chauffeur de gegevens betreffende de reiniging op het voorziene document (eventueel het transportverslag, zie formulier 7.1). Het registratiedocument vermeldt de naam en de handtekening van de chauffeur, de datum, het inschrijvingsnummer of het interne nummer van de tank- en aanhangwagen, het nummer van de rit, de reinigingsplaats, het beginuur van de reiniging en het einduur van de reiniging. - bij automatische registratie wordt het beginuur, het einduur van de reiniging of de gebruikte hoeveelheid reinigingsoplossing in liters of de duur van de reiniging automatisch geregistreerd. 9. Verwijdering van het spoelwater dat in de tanks kan gebleven zijn. 10. Berging van het gebruikte materiaal (waterslang, borstels, recipiënten, enz…). 11. Respect voor het milieu en afval in de voorziene vuilnisbakken werpen. 12. De deksels en alle uitlaatkranen (tank- en aanhangwagen) moeten gesloten zijn vóór het vertrek.


90/100

13. Verzegeling van elke opening langs waar men met de vervoerde melk contact kan hebben, op de tanks die het vereisen (onbewaakte R.M.O.’s, aanhangwagen, oplegger). 14. De chauffeur zorgt ervoor dat alle uitrustingen goed functioneren en eventueel vervangen worden, alvorens te beginnen met de ophaling en het vervoer. 15. Na elke reiniging registreert de chauffeur het resultaat van de controle van de 3 volgende punten op het voorziene document: - dat de tanks volledig leeg zijn - dat alle openingen en kranen dicht zijn - dat de zegels geplaatst zijn waar het moet.

5.6

DOC. E2 : CONTROLE DOOR DE CHAUFFEURS VAN DE PROPERHEID VAN DE CAMIONS EN DE UITRUSTING.

Vóór elke ophaling of transport of na elke reinigingsbeurt, moet de chauffeur zich ervan vergewissen dat de volledige R.M.O., aanhangwagen, oplegger en de uitrusting proper zijn. Hij registreert het controleresultaat op het voorziene document. Dit document vermeldt de naam en de handtekening van de chauffeur, de datum, de nummerplaat of het interne nummer van de R.M.O. en van de aanhangwagen, het nummer van de rit. Volgende elementen moeten gecontroleerd worden op de properheid: 1. Binnen- en buitenkant van de zuigstang 2. Binnen- en buitenkant van de pompslang 3. Binnen- en buitenkant van de overslagslangen 4. Buitenkant van het monsterapparaat 5. Materiaal voor manuele monstername (vb. monsterlepel) 6. Binnenkant van de monsterbak 7. Binnenkant van de technische cabine en van het pompsysteem. Afwezigheid van materiaal, goederen of producten die niet gebruikt worden voor de ophaling of het transport van melk 8. Melkfilter 9. Aansluitingen en vervalstukken 10. Buitenkant van de camions.


91/100

Formulieren


92/100

6 6.1

FORMULIEREN Model voor transportverslag

MODEL VOOR TRANSPORTVERSLAG Overeenkomstig de normen van de gids transport 1 document per 24 uur of per interne reiniging Datum N° rit (enkel voor R.M.O.’s) Naam/namen chauffeur(s) (verschillende namen mogelijk in geval 24u/24 ophaling) Inschrijvingsnummer (of intern nummer) R.M.O. of trekker Inschrijvingsnummer (of intern nummer) aanhangwagen of oplegger Controle op de properheid vóór het begin van de ophaalronde of transport Enkel R.M.O.’s: Properheid OK • Binnen- en buitenkant uitlaatkraan JA / NEEN • Binnen- en buitenkant pompdarm JA / NEEN • Buitenkant van het bemonsteringstoestel JA / NEEN • Monsterlepel JA / NEEN • Binnenkant monsterbak JA / NEEN • Binnenkant van de technische cabine en van het pompsysteem JA / NEEN • Melkfilter JA / NEEN Alle voertuigen • Binnen en buitenkant van de overslagdarm JA / NEEN • Aansluitstukken en vervallen JA / NEEN • Buitenkant van tank- en aanhangwagen JA / NEEN Lijst van de producenten waarbij niet-conforme melk niet werd opgehaald (enkel voor R.M.O.’s) N° Product. Temperatuur °C

Controle van de verzegelingen vóór elke overslag Overslag I Overslag II Verzegeling Ja / Neen Ja / Neen OK

Overslag III

Uitzicht OK Ja / Neen Ja / Neen Ja / Neen

Geur OK Ja / Neen Ja / Neen Ja / Neen

Overslag IV

Ja / Neen

Ja / Neen

Interne reiniging • Plaats van het reinigingsstation • Begin van de reiniging • Einde van de reiniging Controle na de interne reiniging R.M.O. Binnenkant van de tanks en deksels correct gereinigd Tanks volledig leeg Alle openingen (mangaten) en kranen gesloten Alle nodige verzegelingen zijn geplaatst Handtekening chauffeur:

AANHANGWAGEN of OPLEGGER JA / NEEN JA / NEEN JA / NEEN JA / NEEN JA / NEEN JA / NEEN JA / NEEN JA / NEEN

Handtekening chauffeur:


93/100

6.2

Model voor communicatie met de Interprofessionele Organismen en de Gewesten i.v.m. de producenten

BETREFT : WIJZIGING LEVERAARSGEGEVENS Datum aanvraag : Zuivelfabriek : Nieuwe leveraar : leveraarsnr. rit nr.

: :

prod. eenheidsnr. : producentnr.

:

naam

:

straat

:

gemeente

:

postnr.

BTW nr.

:

telefoonnr. Faxnr.

levert de eerste maal op 0 COLIGETALBEPALING UITVOEREN

:

:

JA / NEEN

0 DEZE LEVERAAR LEVERDE VOORHEEN AAN ZUIVELFABRIEK ONDER HET NUMMER

0 DIT IS EEN OVERNAME VAN EEN NIEUWE MELKPRODUKTIEEENHEID 0 DIT IS EEN OVERNAME VAN : leveraarsnr.

:

prod. eenheidsnr. : producentnr.

:

naam

:

straat

:

gemeente

:

postnr.

dit bedrijf is een AA-melkbedrijf : stopt definitief op Labels te drukken en te bezorgen in

ja / neen

: :

Gelieve deze gegevens zo vlug mogelijk door te faxen. Verantwoordelijke ZF (Naam + Handtekening)


94/100

N° COMITE : ……………………….

Fiche de renseignements producteurs Date de 1ere livraison :

…………………………………………

Nouveau N° producteur :…………………

Ancien N° producteur :…………………..

Nom : ……………………………………………………

Nom :………………………………………………….

Adresse et n° : …………………………………………………………………………………………………………… Code Postal :

…………..

Localité :

N° Téléphone : ……………………………… N° Fax :

……………………………………..

N° GSM :

…………………………………….

………………………………

N° CTI exploitation : ………………………………….. N° CTI producteur :

…………………………………..

Centre Administratif : …………………..

Centre de dépotage : ………………….

Agent relation ferme :………………………….

Tournée : ……………….

Lait AA Prime QFL Etiquettes

Date

Archivage

OUI OUI OUI OUI

-

NON NON NON NON

Signature

Classement : dans la farde des modifications producteurs, chez le chef de bureau Archivage : selon les modalités de la farde des modifications des producteurs.

6.3 Gids autocontrole voor de ophaling en het transport van rauwe melk – 16.12.05 – revisie 0

95/100

Ritverslag


96/100

RAPPORT DE TOURNEE

FEU-RPT-00001(2)

Document à compléter par le chauffeur et doit l’accompagner durant toute la tournée. Destiné au Comité du Lait de Battice (1 rapport par chauffeur et par tournée) Laiterie : Nom chauffeur :

Date : _____/_____/_______ N° Immatr. camion :

N° Tournée :

z Anomalies concernant l’échantillonnage : INDIQUER LES N° DES PRODUCTEURS CONCERNES Prélèvement manuel Présence de cuves ou de cruches Refroidisseurs multiples (2 ou 3) Echantillon ouvert ou abîmé (transvasé dans un autre pot)

Agitateur en panne Refroidisseur en panne Panne d’électricité ou coupure de courant Refroidisseur non vidé complètement

Lait de plus de 72 heures Impossibilité de laver le refroidisseur lors du passage Demande le suivi germes pendant une semaine (à partir de l’éch. mécanique suivant)

Demande l’assistance technique z Problèmes rencontrés en cours de tournée : COCHER LA CASE CORRESPONDANTE Rien à signaler, tout est en ordre. Appareil de prélèvement défectueux ou fonctionnant de manière irrégulière. Appareil de prélèvement en panne. Absence de glace ou de plaques eutectiques congelées au centre de collecte. Quantité de glace ou de glaçons disponible insuffisante. Autre problème de conservation : __________________________________________ Absence de casiers vides au centre de collecte. Autre : _______________________________________________________________


97/100

z Echantillons spéciaux : A ne compléter que si ces échantillons accompagnent le casier de la tournée. INSCRIRE LE N° DE PRODUCTEUR, LE NOMBRE D’ECHANTILLONS, ET COCHER LES ANALYSES DEMANDEES. N° prod. Nbre M.G. PROT. GERM. CEL. ANTIB. CRYO. LIPO. BUTY. COLIS Nombre d’échantillons de camions et/ou remorques : z Commande d’étiquettes : COLLER L’ETIQUETTE DE RECOMMANDE (1 par case) OU INSCRIRE LE N° DE PRODUCTEUR. Nbre échant. product. : Signature chauffeur :


98/100

TOUR BERICHT FEU-RPT-00001(2)

Dieses Dokument ist durch den Fahrer auszufüllen und muss bei der Sammeltour immer vorhanden sein. Für das Milchkomitee von Battice (1 Bericht je Fahrer und je Sammeltour) Molkerei : MILCH UNION HOCHEIFEL Name Fahrer :

Datum : _____/_____/_______

Wagenkennzeichnung :

Nr. Sammeltour : ______

z Unregelmäßigkeiten bei der Probenentnahme : NUMMER DER BETROFFENEN LIEFERANTEN VERMERKEN Handprobe Behälter oder Kannen Mehrere Kühltanks (2 oder 3) Geöffnete oder beschädigte Probeflache (umgeschüttet in eine andere Flasche)

Rührwerk defekt Milchkühlung defekt Strompanne oder Strom abgeschaltet

Kühltank nicht vollständig geleert Milch älter als 72 Stunden Nicht möglich den Kühltank nach der letzten Entleerung zu reinigen Anfrage auf regelmäßige Keimanalysen während einer Woche (ab der nächsten automatischen Probe)

Anfrage auf Beratung durch den technischen Dienst

z Probleme während der Sammeltour : ZUTREFFENDES ANKREUZEN Keine Bemerkung, alles in Ordnung. Probenentnahmegerät defekt oder unregelmäßiges Funktionieren. Probenentnahmegerät in Panne. Kein Eis oder keine Gefrierplatten an der Abladestelle. Nicht genügend Eis oder Eiswürfel zur Verfügung. Andere Probleme bei der Konservierung der Proben : _______________________________________ Keine leeren Kasten an der Abladestelle. Andere : ___________________________________________________________________________ Gids autocontrole voor de ophaling en het transport van rauwe melk – 16.12.05 – revisie 0

99/100

z Sonderproben : Nur ausfüllen wenn diese Proben sich im Kasten befinden. LIEFERANTENNUMMER, ANZAHL PROBEN, UND GEWÜNSCHTE ANALYSEN VERMERKEN. Anzahl FETT EIW. KEIME ZEL. ANTIB. Gefrierp. LIPO. BUTY. COLIS Nr. Lief. Anzahl Proben Wagen und/oder Anhänger : z Bestellung Etikette: ETIKETT AUFKLEBEN (1 pro Kästchen) ODER LIEFERANTENUMMER EINTRAGEN Anzahl Proben Liefer. : Unterschrift des Fahrers :


100/100

GIDS VOOR AUTOCONTROLE VAN DE OPHALING EN HET TRANSPORT VAN RAUWE MELK

Recommend Documents