GHB & KETAMINE WAAR HEBBEN WE HET OVER? TOEN EN NU DE VRAGEN, DE ANTWOORDEN

FS_ghb_ketamine_DEF 27-01-2004 15:20 Page 1 (3,1)

GHB & KETAMINE DE VRAGEN, DE ANTWOORDEN

GHB en ketamine zijn twee verdovingsmiddelen. Het eerste werd vroeger en het tweede wordt nog altijd in de geneeskunde gebruikt. Ze worden ook als drugs aangewend. Wat zijn hun eigenschappen? Hoe worden ze gebruikt? Wat zegt de Belgische wet? Welke termen circuleren er? Wat zijn de effecten en de risico’s? Een kennismaking met de belangrijkste aspecten van GHB en ketamine, en het gebruik ervan.

WAAR HEBBEN WE HET OVER? . GHB staat voor gammahydroxybutyraat. Dit kalmeringsmiddel werkt in op het centraal zenuwstelsel en is van nature in het menselijk lichaam aanwezig, maar dan wel in minieme hoeveelheden. Als drug wordt het gebruikt voor zijn ontspannende, kalmerende en seksueel stimulerende werking. . Ketamine werd ontwikkeld en wordt gebruikt als snelwerkend pijnstillend middel bij kleine maar pijnlijke chirurgische ingrepen. Ook in brandwondencentra wordt het ingezet, bij het wisselen van verbanden (vooral bij kinderen). De wetenschappelijke naam is 2-methylaminocyclohexanon. De patiënt blijft wakker, maar dissocieert van zijn omgeving. Dierenartsen gebruiken het vergelijkbare Anesketin®. Ketamine wordt ook gebruikt als ‘recreatieve’ drug. Het is een dissociatief tripmiddel. Dit betekent dat het psychische bewustzijn van het lichamelijke wordt afgescheiden (‘uittreding’). . GHB is een kleuren geurloze vloeistof met een zoutsmaak. Het bestaat ook als poeder. . Ketamine is een wit poeder. Het uitzicht lijkt op cocaïne en op sommige amfetamines. Het is ook in vloeibare vorm te verkrijgen en als pil. De smaak wordt als ‘zeer slecht’ omschreven. . GHB kost € 8 tot 10 per buisje, ketamine € 18 tot 25 voor een halve gram.

TOEN EN NU GHB EN KETAMINE VROEGER… . GHB werd begin jaren 1960 voor het eerst synthetisch samengesteld. Men prees het tot eind jaren 1980 in wetenschappelijke kringen aan omdat het geen negatieve langetermijneffecten had. GHB werd als verdovend middel gebruikt (inslaapmiddel bij operaties en ook tegen slapeloosheid). De symptomen van patiënten met narcolepsie (de ziekelijke neiging om overal in slaap te vallen) verbeterden als ze overdag met stimulerende middelen werden behandeld en ’s avonds GHB kregen. In sommige landen is GHB nog altijd in gebruik om dieren te verdoven. . Ook ketamine werd begin jaren 1960 ontwikkeld als een middel voor anesthesie bij mensen en dieren. De Verenigde Staten gebruikten het onder meer in Vietnam. Al snel raakten ook de ‘recreatieve’ mogelijkheden bekend en verspreidde het gebruik zich over de hele wereld. Vooral in de jaren 1980 won het middel aan populariteit.

G H B & K E TA M I N E

1


…EN NU . Toen eind jaren 1980 de nevenwerkingen van GHB goed en wel bekend waren, werd het middel spoedig in veel landen verboden en gebruikte men het ook niet langer in de geneeskunde. Terwijl het in België vroeger wel eens in smartshops werd verkocht, is dat sinds 1996 niet langer het geval. In sommige landen is het wel nog altijd verkrijgbaar. GHB wordt onder meer gebruikt als drug door bodybuilders (het stimuleert de aanmaak van groeihormonen), als verdovend middel (rape drug, onder meer bij verkrachtingen) en als middel om gewicht te verliezen. GHB staat momenteel vooral bekend als ‘liquid ecstacy’ (‘vloeibare XTC’), al heeft het niets met XTC te maken. . Ketamine wordt vandaag als legaal middel vooral in de diergeneeskunde gebruikt (ongeveer 90% van de verkoop). Het is in de meeste landen illegaal buiten het gereglementeerde circuit. IN VLAANDEREN De DrugLijn kreeg in 1995 de eerste oproepen over ketamine. Veel gegevens over de verspreiding zijn er niet, maar alles wijst erop dat het gebruik beperkt blijft en niet te vergelijken is met meer populaire drugs, óók in milieus waar druggebruik de regel is. Vaak hebben ketaminegebruikers al andere stimulerende en hallucinogene middelen gebruikt.

DE BELGISCHE WET . GHB is in België verboden, zoals ook in meer en meer andere landen in Europa (waaronder Nederland). Elders is het soms nog vrij verkrijgbaar, wat bijdraagt tot de verspreiding ervan via het internet. . Ketamine komt zowel op de legale als op de illegale markt voor. Legaal kan het enkel op doktersvoorschrift verkregen worden en wordt het alleen gebruikt in ziekenhuizen en door veeartsen. Ketamine valt in België onder de wetgeving op de verdovende middelen en is illegaal wanneer het niet wordt voorgeschreven. Merknamen: Ketalar®, Ketaset®.

HET GEBRUIK EN DE WERKING HOE WORDT HET GEBRUIKT? . GHB wordt verkocht als poeder of (meestal) als drankje (in een buisje). Het kan worden gemengd in zoete drankjes die de zoute GHB-smaak verdoezelen (bijvoorbeeld cola, fruitsap enzovoort). Een ‘gebruikelijke’ dosis voor volwassenen is 0,5 tot 1,5 gram. . Legale ketamine (het medicijn dus) komt voor in poedervorm, in pilvorm en als vloeistof. Illegale ketamine tref je aan in tablet- of poedervorm. Ketamine wordt meestal geslikt of gesnoven. Als vloeistof wordt ketamine ingespoten. Een dosis van 25 milligram veroorzaakt al het beoogde effect. Dosissen van 1 gram en meer zijn levensbedreigend. HOE LANG WERKT HET? . GHB begint na 15 tot 30 minuten te werken. De effecten duren 3 tot 4 uur. . Ketamine werkt . bij snuiven na 5 à 15 minuten – het effect is zwakker dan bij andere toedieningswijzen; . bij orale inname na 5 à 10 tot 20 minuten; . bij inspuiten in de spieren al na ongeveer 4 minuten – de werking lijkt iets korter te zijn. De effecten duren 2 tot 3 uur. Gebruikers voelen zich pas na 24 tot 48 uur weer helemaal ‘normaal’.


2


HOE EN HOE LANG ZIJN GHB EN KETAMINE OP TE SPOREN? . GHB blijft in de urine ongeveer 12 uur opspoorbaar. . Ketamine kan in de urine 2 tot 4 dagen worden opgespoord.

WAT DOEN GHB EN KETAMINE? Vuistregel: de effecten van drugs verschillen naar gelang het individu (conditie, gewicht, geslacht, verwachtingen enzovoort), hoe vaak en hoeveel er wordt gebruikt, de plaats en het moment van het gebruik. . GHB: de effecten zijn te vergelijken met alcohol. GHB maakt euforisch, kalmeert en ontspant. Een ‘normale’ dosis werkt ook ontremmend en veroorzaakt een grotere opwinding bij aanraking. Vandaar het gebruik als seksueel stimulerend middel. . Ketamine: is een dissociërend middel. Dit betekent dat waarneming en ervaring van elkaar worden gescheiden. Gebruikers krijgen bij lage dosissen een dromerig en zweverig gevoel en gaan de wereld (kleuren, tijd, ruimte) om zich heen anders waarnemen. Hierdoor voelen ze zich gedesorienteerd en verward. Er ontstaat ook een euforische roes met fantasieën, wanen en visioenachtige toestanden. Bij hoge dosissen beleven ze een intense trip met een bijna-dood-ervaring: ze lijken uit hun lichaam te treden en hebben het gevoel te ‘sterven’.

DE TAAL VAN DE STRAAT | HET KETAMINE & GHB-JARGON

grievous bodily harm > GHB | K, special K en super K, stardust, vitamine K > ketamine | liquid XTC/ vloeibare XTC > andere naam voor GHB, al heeft XTC niets met GHB te maken: de werking is compleet verschillend | rape drug > GHB

WAT ZIJN DE RISICO’S? Zoals voor veel drugs geldt ook hier: gebruikers weten niet wat ze precies in handen krijgen en met welke stoffen de drug al dan niet is gemengd. Dat is niet per se gevaarlijk, maar die kans bestaat wel. Bovendien krijg je niet altijd (de gewenste) waar voor je (vele) geld. Van ketamine is bekend dat het soms als XTC of cocaïne werd verkocht. De effecten zijn onvergelijkbaar.


3


DE RISICO’S OP KORTE TERMIJN GHB . Het belangrijkste risico: de hoeveelheid werkzame stof in een flesje of poeder loopt erg uiteen, wat het doseren bijzonder moeilijk maakt. Een kleine overdosis (2 gram) kan al een zeer diepe slaap veroorzaken, een grotere (meer dan 2 gram) leidt tot bewusteloosheid die zelfs 5 uur kan duren, en ook tot ademhalingsproblemen, coma en alle gevaren die daarmee zijn verbonden, zoals de kans op stikken in het eigen braaksel of doordat de tong de luchtpijp blokkeert. De marge tussen ‘net genoeg’ en ‘te veel’ is erg klein. . Onaangename effecten bij hoge doseringen: duizeligheid, hoofdpijn, misselijkheid, slappe spieren, sufheid, geheugenverlies, onbedwingbare slaapneigingen. . GHB veroorzaakt gedurende enkele uren een verstoord reactie- en coördinatievermogen. Ketamine . Een ‘uittreding’ uit het lichaam kan als een ‘bad trip’ worden beleefd, met de bijbehorende angst en paniek. . De grens tussen ‘genoeg’ en ‘te veel’ is smal, wat het risico op een overdosis doet toenemen. Zo’n overdosis kan een coma veroorzaken. . Een lage dosis leidt tot concentratie- en geheugenproblemen. Hogere dosissen veroorzaken mogelijk zuurstofgebrek in de hersenen en de spieren, een verhoging van de bloeddruk, een hogere hartslag en een verstoorde ademhaling. Een overdosis (vanaf 1 gram) kan tot een hartstilstand leiden. . Gebruikers verliezen elk gevoel van pijn. Door dat gevoel van onkwetsbaarheid kunnen ze zichzelf verwonden. . Duizeligheid, misselijkheid en bewustzijnsverlies komen vaak voor. Gebruikers die voor het gebruik aten of dronken, moeten soms braken. . De motoriek en de coördinatie verlopen moeizaam, ook bij kleine dosissen. Dat kan bij braken gevaar op verstikking veroorzaken. . Deelnemen aan het verkeer of een machine besturen is levensgevaarlijk, ook voor anderen in de omgeving. . Paranoia en agressief gedrag komen voor, naast wanen. DE RISICO’S OP LANGE TERMIJN (VOORAL VOOR REGELMATIGE GEBRUIKERS) Gezondheid . GHB: hierover is nog niet veel bekend. Langdurig gebruik van hoge dosissen kan bij stoppen aanleiding geven tot onthoudingsverschijnselen. . Ketamine: ook voor dit middel geldt dat de gevolgen en risico’s op lange termijn nog niet allemaal gekend zijn. Langdurig gebruik kan leiden tot neurosen en andere mentale aandoeningen. Sociaal en maatschappelijk Zoals dat voor de meeste drugs geldt, kunnen er ook bij de ontdekking van GHB- en ketaminegebruik conflicten met de omgeving ontstaan: met de ouders, de partner, de school, het werk… Dat is nog meer het geval als gebruikers te maken krijgen met politie en justitie. RISICOGROEPEN . GHB geeft extra risico’s voor mensen met hart- en vaatziekten, epilepsie, bloeddrukproblemen, alcoholproblemen enzovoort. . Ketamine leidt tot extra risico’s voor psychisch gevoelige mensen (angststoornissen, psychosen).


4


DE RISICO’S VOOR DE VRUCHTBAARHEID EN BIJ ZWANGERSCHAP . Vruchtbaarheid: voor zover bekend heeft GHB geen invloed op de kwaliteit van sperma- en eicellen en is er geen wisselwerking met hormonale anticonceptie (bijvoorbeeld de pil). . Zwangerschap: al zijn er (nog) geen harde bewijzen voor de schadelijkheid van GHB en ketamine tijdens de zwangerschap, toch wordt zwangere vrouwen elke vorm van druggebruik sterk afgeraden. Zowel GHB als ketamine passeren de moederkoek (placenta). Stoffen hebben op de foetus een grotere invloed dan op de moeder en worden trager afgebroken. Bovendien leidt druggebruik tot een gedrag en een levensstijl met meer risico’s. . Borstvoeding: idem als voor de zwangerschap. Druggebruik is absoluut af te raden. DE RISICO’S BIJ GECOMBINEERD GEBRUIK De combinaties van GHB en ketamine met andere drugs geven onvoorspelbare effecten. Alleen al daarom is het gecombineerd gebruik af te raden. . GHB en alcohol of kalmeringsmiddelen: de combinatie werkt versterkend – het verdovende effect wordt groter – en kan levensbedreigend zijn. Het gevaar op een overdosis neemt toe. . Ketamine: ketaminegebruikers blijken als ervaren gebruikers in veel gevallen middelen met elkaar te combineren. Bij de ketamine worden tabak, alcohol, cannabis, XTC enzovoort gebruikt. Ook amfetamines en LSD worden wel eens genoemd. Gecombineerd gebruik moet absoluut worden afgeraden: combinaties kunnen uiterst gevaarlijk en zelfs dodelijk zijn.

RAAK JE ER AFHANKELIJK VAN? . GHB: over GHB en afhankelijkheid is nog niet veel bekend. Het lijkt er echter op dat een klein percentage van de gebruikers zowel lichamelijk als psychisch afhankelijk kan worden. . Ketamine: het lichaam went snel aan ketamine (er is tolerantie) en er is ook sprake van psychische afhankelijkheid. Vooral de droomachtige roes wordt als erg spannend beleefd. Lichamelijke ontwenningsverschijnselen zijn er niet.


5


Deze fact sheet maakt deel uit van de reeks

D R U G S etc. december 2003 | D/2003/6030/20 V.U. Stan Ansoms, Vereniging voor Alcohol- en andere Drugproblemen (VAD vzw), E. Tollenaerestraat 15, 1020 Brussel, [email protected], tel 02 423 03 33 tekst Patrick De Rynck vorm Meer wit

MEER INFO HULP

. Is iemand onder invloed, laat hem/haar dan zeker niet deelnemen aan het verkeer (auto, fiets…) of gevaarlijk werk (machines, elektriciteit…) uitvoeren. . Als het misloopt en er ontstaat een crisissituatie met GHB of ketamine, contacteer dan altijd een arts of een ziekenhuis (100 of 112). Bewusteloze gebruikers mogen niet alleen worden gelaten en moeten stabiel worden gelegd om verstikking bij braken te vermijden. . Objectieve informatie over druggebruik – in dit geval GHB en ketamine – en over behandelingsmogelijkheden kan voor direct betrokkenen, zoals ouders, familieleden, werkgevers, leerkrachten, jeugdwerkers, vrienden…, geruststellend zijn. Het kan helpen om de dialoog met de gebruiker opnieuw op te nemen. Ook gebruikers zelf kunnen met vragen zitten over het product en zijn werking, de risico’s, hoe te stoppen, wat de wet zegt… Voor al deze en andere vragen kan je terecht bij de huisarts of de DrugLijn. Iedereen kan anoniem bellen naar de DrugLijn (met een vast toestel bel je tegen voordeeltarief), elke werkdag van 12 tot 21 uur en op zaterdag van 15 tot 21 uur (zon- en feestdagen gesloten). Een team van medewerkers zit er klaar om alle vragen te beantwoorden. Zij weten ook waar je in je eigen buurt het best terechtkan met vragen of voor hulp. www.vad.be | www.druglijn.be


6

GHB & KETAMINE WAAR HEBBEN WE HET OVER? TOEN EN NU DE VRAGEN, DE ANTWOORDEN

Recommend Documents