GGZ problematiek bij adolescenten

GGZ problematiek bij adolescenten 25 november: Antoinette Drossaert (huisarts) Anne Nieuwenhuis (kinderarts) Rick Blom (Psychiater, CAP, RvA) • 2 december: Elma Noorlander (huisarts) Jan Widdershoven (kinderarts) Ingrid Mekking (kinder-en jeugdpsychiater, Herlaarhof)

Bossche Samenscholingsdagen nov. en dec. 2010

Leerdoelen: ADHD: • Herkennen van de kenmerken van kinderen met ADHD • Verwijskanalen bij kinderen met ADHD • Regionale afspraken omtrent ADHD Eetstoornissen: • Bepalen van spoedeisende karakter van noodzakelijke interventies bij adolescenten met eetstoornissen • Regionale en supraregionale verwijskanalen • Beoordeling van de fysieke gevaren die een adolescent met eetstoornis bedreigen. Bossche Samenscholingsdagen nov. en dec. 2010

Casus • Een jongen van 15 jaar komt op het spreekuur, samen met moeder. Ze zijn hier omdat het “niet goed gaat”. Op school vallen de prestaties tegen, begonnen in de brugklas VWO. Nu in 3 HAVO. Begeleiding op school en bijles geven niet het gewenste resultaat. Thuis is hij chaotisch, vergeet alles, de laatste tijd toenemend somber. De zorgcoördinator op school vindt ook dat het niet goed gaat en heeft aangeraden een afspraak bij de huisarts te maken.


Vragen (1) 1. Wat vraagt u/ wat voor onderzoek doet u? • Anamnese: klachteninventarisatie, levensverhaal tot nu toe, problemen op meerdere vlakken/situaties, familiaire belasting. • (eventueel) lichamelijk onderzoek, laboratoriumonderzoek niet noodzakelijk. Bossche Samenscholingsdagen nov. en dec. 2010

Vragen (2) 1. Wat vraagt u/ wat voor onderzoek doet u? 2. Welke diagnose (s) overweegt u?

•

ADHD , overwegend onoplettende type (ADD) – DD : angst- , stemmingsstoornis


Vragen (3) 1. Wat vraagt u/ wat voor onderzoek doet u? 2. Welke diagnose (s) overweegt u? 3. Hoe begeleidt u deze jongen/verwijst u deze jongen? •

Zelf - kinderarts - psychiater


ADHD • • • •

Attention Deficit Hyperactivity Disorder


Attention deficit and hyperactivity disorder • Hyperactiviteit: – – – –

gevoel van onrust niet stil kunnen zitten wiebelen/draaien op de stoel. steeds moeten opstaan en rondwandelen


• Hyperactiviteit vervolg: – – – – –

voortdurend friemelen met (iets in) de handen met de voeten tikken altijd doorpraten, ellenlange verhalen, zonder struktuur gespannen zijn / blijven moeilijk tot rust kunnen komen

Attention deficit and hyperactivity disorder • Aandachtstekortstoornis / onoplettendheid / verminderd concentratievermogen 1: – – – –

niet goed en/of niet lang kunnen opletten dingen vergeten spullen kwijtraken afgeleid raken


• Aandachtstekortstoornis / onoplettendheid / verminderd concentratievermogen 2: – van alles tegelijk doen – niet kunnen blijven luisteren – hyperfocussen: sterk gericht op 1 ding

Attention deficit and hyperactivity disorder • Impulsiviteit 1: – meteen of plotseling dingen doen of zeggen, zonder er eerst over na te denken – voor je beurt praten – door anderen heen praten – in de rede vallen


Impulsiviteit 2: – – – –

snel boos worden roekeloos gedrag geen gevaar zien ook: vreetbuien, gevaarlijk gedrag, snel relaties aangaan/verbreken, overmatig geld uitgeven, voordringen

Hoe ontstaat ADHD? 1 • Precieze oorzaak niet bekend • Verminderde re-uptake van dopamine en noradrenaline in of door de hersenen opgenomen, waardoor: – Verminderde/vertraagde informatieverwerking – Verminderde controle over/minder remming van bewegingen, impulsen


Hoe ontstaat ADHD? 2 • Verhoogd risico op ADHD: – Gebruik van alcohol, tabak, drugs tijdens zwangerschap – Vroeggeboorte – Slechte start bij de geboorte – Infecties van de hersenen

Hoe vaak komt ADHD voor? 1 • 3-4 % van kinderen tot 12 jaar wordt diagnose ADHD gesteld • 5-10% van kinderen tot 12 jaar vertoont kenmerken van ADHD

• Jongens : meisjes = 3-4 : 1


Hoe vaak komt ADHD voor? 2 • Jongens: overmatig bewegingsdrang ondoordacht handelen • Meisjes:moeite met concentreren snel afgeleid dromerig

Wat is ADHD? • ADHD, met hyperactiviteit, gecombineerde type • ADHD, zonder hyperactiviteit, overwegend Wat is ADD? onoplettend type.


Gaat ADHD over? • 1/3 van de kinderen met ADHD worden de problemen minder als ze ouder worden. • 1/3-2/3 van de kinderen houdt klachten, ook als ze volwassen worden. NB: ADHD komt vaak voor in de familie.


Onwaarheden over ADHD • ADHD: Alle Dagen Heel Druk, hoeft niet waar te zijn. Sommige kinderen met ADHD zijn zelfs erg rustig, dromerig of afwezig • ADHD is een modeverschijnsel • ADHD-ers zijn dom • ADHD-ers zijn lastpakken • ADHD gaat vanzelf over als je volwassen bent • ADHD komt door voedselallergie


Diagnostiek • Regionale afspraken – Huisarts of kinderarts signaleert – BJZ/GGZ Orthopedagoog/psycholoog diagnosticeert – Kinderarts behandelt medicamenteus

• Adressen: – sociale kaart Bossche Samenscholingsdagen nov. en dec. 2010

Behandeling ADHD, medicamenteus • Methylfenidaat: – – – –

Ritalin Medikinet (50% direkte afgifte, 50% verlengde afgifte) Equasym (30% direkte afgifte, 70% verlengde afgifte) Concerta (22% direkte afgifte, 78% verlengde afgifte)

• Dexamfetamine • Atomoxetine – Strattera Bossche Samenscholingsdagen nov. en dec. 2010

Methylfenidaat 1 • Farmacologie: stimulerende werking op CZS. • Startdosering 0,3 mg/kg/dag in 2 – 3 doses. Onderhoudsdosering: startdosering op geleide van de klinische respons en de verdraagbaarheid wekelijks met 5 – 10 mg/dag verhogen, gewoonlijk 0,6 – 0,8 mg/kg/dag in 2 – 3 doses.


Methylfenidaat 2 • Maximaal 2 mg/kg/dag, niet meer dan 60 mg/dag. • De toedieningstijden kan men proberen samen te laten vallen met de perioden van meeste concentratie- en gedragsproblemen.

Bijwerkingen methylfenidaat: – – – – – –

Verminderde eetlust Moeilijker inslapen (overweeg Melatonine 0,1-5 mg) Hypertensie, stijging hartfrequentie (--->RR controles) Hoofdpijn, buikpijn, Groeiproblemen Alcohol kan het effect van Methylfenidaat versterken!! Metabolisme van TCAD, SSRI’s kan worden geremd


• Dexamfetamine: – Vergelijkbaar met methylfenidaat

• Atomoxetine: – Maag-darm bezwaren

ADHD en co-morbiditeit:


Behandeling ADHD 1 • Behandeling ADHD bestaat uit 3 pijlers • Behandeling van omgeving: ouders en school – Psychoeducatie – Oudertraining/begeleiding – Schooltraining/begeleiding


Behandeling ADHD 2 • Behandeling van kind-adolescent – Psychoeducatie – Farmacotherapie – Training (niet standaard! Weinig evidentie)

Behandeling ADHD? • Neurofeedback: geen evidentie • Dieet, visolie: geen evidentie


Differentiaaldiagnostiek 1 Lichamelijke aandoeningen; schildklierstoornissen,epilepsie, visus- of gehoorstoornissen, zeldzame erfelijke syndromen

Medicatie; anti-epileptica, anti-histaminica, benzo’s, betablokkers,


Differentiaaldiagnostiek 2 Psychiatrische stoornissen; angst-, depressieve - of psychotische stoornissen, autismespectrumstoornissen hechtingsstoornissen verstandelijke handicap!!

Wat biedt de GGZ? • Herhaarhof, centrum voor Kinder- en jeugdpsychiatrie te Vught, onderdeel van de Reinier van Arkelgroep – Leeftijd 0 tot met 18 jaar

• Centrum voor Adolescenten Psychiatrie (CAP), Reinier van Arkel groep te ´s-Hertogenbosch – leeftijd 16 tot en met 23 jaar Bossche Samenscholingsdagen nov. en dec. 2010

Wat biedt de GGZ? • Op maat diagnostiek (intake, interpretatie voorinformatie, psychiatrisch onderzoek, aanvullende anamnese, systeem) • Alleen op indicatie psychologisch onderzoek of ander aanvullend onderzoek


Wat biedt de GGZ? • Behandeling: – psychoeducatie – ouderbegeleiding (Herlaarhof/CAP) – schoolbegeleiding (Herlaarhof) – op indicatie farmacotherapie – op indicatie kindaanbod (Herlaarhof) of aanbod adolescent (CAP/Herlaarhof) • Medicatiepoli Herlaarhof Bossche Samenscholingsdagen nov. en dec. 2010

VRAGEN


Casus • Sophie van 13 jaar komt met haar moeder op het spreekuur. Zij is afgevallen van 48 naar 37 Kg in 4 maanden tijd. Volgens haar moeder eet zij niets meer. Ze is vermoeid en gisteren naar huis gebracht van de hockey training. Ze is gaan afvallen, omdat zij zichzelf te dik vindt. Zij zit op 2 gymnasium en haalt heel goede cijfers. Aanvankelijk hadden de ouders niets in de gaten. Sinds 6 weken valt het slechte eten op. Sophie is meegenomen naar het spreekuur, maar vindt zelf dat er niets aan de hand is met haar. Bossche Samenscholingsdagen nov. en dec. 2010

Vragen • Wat vraagt u/ wat voor onderzoek doet u? • Welke diagnose (s) overweegt u? • Hoe begeleidt u dit meisje/verwijst u dit meisje?


DSM-IV criteria voor anorexia nervosa 1. Weigering het lichaamsgewicht te handhaven op een voor de leeftijd en lengte minimaal normaal Gewicht (< 85% van het te verwachten G; of het in de periode van groei niet bereiken van 85% van het te verwachten G). 2. Intense angst in gewicht toe te nemen of dik te worden, terwijl er juist sprake is van ondergewicht. 3. Stoornis in beleving lichaamsgewicht of lichaamsvorm, onevenredig grote invloed lichaamsgewicht, of lichaamsvorm op het oordeel over zichzelf of ontkenning van de ernst van het huidige lage lichaamsgewicht. 4. Bij meisjes, na de menarche, amenorroe, (afwezigheid van tenminste 3 achtereenvolgende menstruele cycli) Bossche Samenscholingsdagen nov. en dec. 2010

• Beperkend (restrictief) type: gewichtsbeperking door weinig of niet eten • Vreetbuien/purgerend type: geregeld bezig met vreetbuien of purgerende maatregelen (d.w.z. zelf opgewekt braken of misbruik van laxantia, diuretica of klysma’s).

Probleembewustwording • • • • • • •

Het kind snoept niet meer Erg bezig met “gezond” eten Valt zichtbaar af, draagt verhullende kleding Is overmatig aan het sporten Heeft een vertekend zelfbeeld Menstrueert niet meer Is somber, raakt in sociaal isolement

• Heeft blauwe “handschoenen en sokken” Bossche Samenscholingsdagen nov. en dec. 2010

Opnamecriteria ziekenhuis: arbitrair • ernstige ondervoeding (< 70% ILG) met uitputting en bradyfrenie (traag in praten en denken) • totale stop groei en rijping bij jonge kinderen • acute vochtweigering • lichamelijke complicaties zoals een zeer trage hartslag en lage bloeddruk, uitputting, beenmergonderdrukking, ernstige uitdroging, ritmestoornissen, verstoring van de boedwaardes voor zouten en zuur-base evenwicht, lage bloedsuikers, flauwvallen en stuipen Bossche Samenscholingsdagen nov. en dec. 2010

Verwijskanalen • • • • • •

Jeroen Bosch ziekenhuis, kinderarts Veghel GGZ- eetstoornissen (vanaf 14 jaar) Rintveld, Zeist (alle leeftijden) Psychiater Diëtist Psycholoog


VRAGEN


GGZ problematiek bij adolescenten

Recommend Documents