De opkomst van mHealth: Kansen van mobile devices in de zorg Juni 2012
pwc.nl/gezondheidszorg
De opkomst van mHealth: Kansen van mobile devices in de zorg Mobiele gezondheidszorg (mHealth) is een van de grootste technologische doorbraken van onze tijd, aldus de Amerikaanse minister van Volksgezondheid, Kathleen Sebelius, keynote speaker op de jaarlijkse mHealth-topconferentie van 2011 in Washington DC. Zij stelde dat hiermee het grootste nationale probleem van haar land kan worden aangepakt. Ook in andere delen van de wereld staan de mobiele technologie en de hiermee gepaard gaande mogelijkheden steeds hoger op de agenda van de gezondheidszorg. In haar kamerbrief van 7 juni 2012 voorziet minister Schippers door inzet van technologie voordelen als meer vrijheid, zelfredzaamheid en veiligheid voor de patiënt en een oplossing voor het naderende personeelstekort en stijgende kosten in de zorg.
De belangstelling voor mHealth is begrijpelijk. De inmiddels alom aanwezige en krachtige mobiele technologie heeft het potentieel om slepende kwesties in de gezondheidszorg aan te pakken. Echter, een dergelijk enthousiasme op een gebied met nog maar weinig bewezen bedrijfsmodellen kan de indruk wekken dat het mogelijk om een op technologie gestoelde hype gaat die kan leiden tot kostbare missers. Dit rapport van PwC, opgesteld in samenwerking met de Economist Intelligence Unit, onderzoekt de huidige status en de mogelijkheden van mHealth in zowel ontwikkelde als opkomende markten, de immer aanwezige hindernissen bij de implementatie van deze technologie en de consequenties voor ondernemingen in deze branche.
Belangrijkste bevindingen De verwachtingen voor mHealth zijn hooggespannen. Ruwweg de helft van de voor dit rapport ondervraagde patiënten verwacht dat mHealth in de komende drie jaar verbetering zal brengen met betrekking tot het gemak, de kosten en de kwaliteit van hun gezondheidszorg (zie: “Over het onderzoek”). Ondertussen denken zes van
de tien artsen en betalende partijen dat een brede implementatie in hun landen in de nabije toekomst onafwendbaar is. Toch verwachten de meeste experts die werden ondervraagd voor dit onderzoek dat mHealth uiteindelijk een belangrijke rol gaat spelen in de verstrekking van gezondheidszorg, maar dat de implementatie nog een behoorlijke tijd zal duren.
In haar kamerbrief rondom eHealth definieert minister Schippers eHealth als: “het gebruik van ICT om gezondheid en gezondheidszorg te ondersteunen of te ver beteren.” Dit onderwerp kan praktisch worden verdeeld in internetzorg en mHealth. Waar internetzorg gedefinieerd kan worden als de mogelijkheid voor patiënten om zorgzaken via het internet te kunnen regelen, verstaan we onder mHealth het aanbieden van informatie over gezondheid en gezondheidszorg middels mobiele apparaten. Hierbij gaat het zowel om het inzetten van smart phones en tablets als gespecialiseerde medische mobiele apparatuur voor onder meer monitoring op afstand, video conferencing, online consultatie, inzage in het eigen medische dossier en toegang tot elektronische medicatievoorschriften.
De opkomst van mHealth
3
Figuur 1: Patiënten gaan mHealth gebruiken als dit de toegang tot zorg verbetert, de kosten hiervan reduceert en hen meer controle geeft De belangrijkste redenen voor patiënten om te overwegen mHealth-applicaties/ diensten (vaker) te gaan gebruiken
46%
Mogelijkheid om gemakkelijker/beter toegang te krijgen tot mijn zorgaanbieders
43%
Mogelijkheid om mijn eigen zorgkosten te verlagen
32%
Mogelijkheid om meer controle te krijgen over mijn eigen gezondheid
28%
Mogelijkheid om informatie te vergaren die niet of lastig te verkrijgen is uit andere bronnen
25%
Mogelijkheid om toegang te krijgen tot betere gezondheidszorg
Bron: Economist Intelligence Unit, 2012
Figuur 2: Artsen zien hogere kwaliteit en betere efficiëntie als de belangrijkste prikkels om mHealth te implementeren Wat zou de implementatie van mHealth door artsen stimuleren?
36%
Hogere kwaliteit van zorg/betere zorgresultaten
32%
Gemakkelijker toegang tot zorg voor bestaande patiënten
32%
Vermindering van administratieve rompslomp voor medisch personeel, waardoor er meer tijd vrijkomt voor de patiënt
29%
Efficiëntere interne processen/communicatie
28%
Mogelijkheid om voorheen onbereikbare patiënten toch te bereiken
26%
Verwachtingen/vraag van de patiënt
25%
Lagere totale zorgkosten voor patiënten
17%
Mogelijkheid om nieuwe diensten aan te bieden/nieuwe markten aan te boren
16%
Alomtegenwoordigheid van smartphones en applicaties in alle aspecten van het leven
14%
Stimulering door regelgevers
13%
Verwachtingen/vraag van medisch personeel of werknemers
Bron: Economist Intelligence Unit, 2012
4
De opkomst van mHealth
De sterke weerstand in de gezond heidszorg tegen verandering vertraagt de implementatie van het innovatieve mHealth. De aanwezigheid van nieuwe technologie is niet genoeg. De brede implementatie van mHealth vraagt om veranderingen in het gedrag van partijen die hun belangen proberen te beschermen. Ook minister Schippers onderkent dit door aan te geven dat zij voornemens is vanuit de overheid innovatie te faciliteren door belemmeringen weg te nemen. Het gaat dan om het integreren van eHealth in de financiering van de gezondheidszorg en het stimuleren van standaardisatie, zelfregulering en toezicht. De uitdaging is nog groter voor de zogenaamde innovators, aangezien de verbeteringen waar mHealth voor kan zorgen (zoals op de patiënt gerichte zorg en meer aandacht voor preventie) een ontwrichting gaan betekenen voor de manier waarop gezondheidszorg wordt verstrekt. Om te kunnen slagen dienen de innovators zich een weg te banen door allerlei (vaak monopolistische) systemen met een conservatieve cultuur, die in hoge mate gereguleerd en zeer gefragmenteerd zijn en die dikwijls tegenstrijdige prikkels afgeven. In Nederland is dit zichtbaar door de versnippering van vele initiatieven bij individuele zorgverleners. De diversiteit van de gevestigde belangen maken het landschap dat nu gaat ontstaan nog ingewikkelder. Patiënten willen in de zorgverstrekking meer gemak, maar ook meer controle (zie figuur 1). Dit geldt zeker voor de specifieke Nederlandse situatie waarin patiënten nog weinig zorg uit de eigen portemonnee betalen. Hoewel inmiddels het eigen risico jaarlijks stijgt wordt zorg nog steeds vooral door zorgverzekeraars en de overheid betaald. Het belang van kostenbesparingen kan een belangrijke aanjager zijn om mHealth toepassingen te adopteren en zal voor Nederlandse patiënten naar verwachting in de nabije toekomst toenemen. Voor artsen kan mHealth resulteren in betere patiëntenzorg en minder administratieve rompslomp (zie figuur 2). Zij zullen echter ook een
bepaalde weerstand voelen vanwege het verlies van macht, dat inherent is aan meer controle bij de patiënt. Betalende partijen tonen reeds interesse in mHealth, en de economische roep om meer patiëntgerichte en preventieve zorg duwt hen waarschijnlijk verder in de richting van het standpunt van de patiënt. Opkomende markten zijn de pioniers voor mHealth. Patiënten in opkomende markten zijn veel meer genegen mHealth-applicaties of diensten te gebruiken dan patiënten in de ontwikkelde markten (zie figuur 3). Dit heeft onder meer te maken met de hogere eigen bijdragen van patiënten in de zorgkosten in deze markten. Tevens bieden meer artsen in de opkomende markten mHealth-diensten aan dan hun collega’s in de ontwikkelde landen, en meer betalende partijen dekken deze kosten. Het vermogen van deze landen om een grote sprong voorwaarts te realiseren heeft te maken met de schaarste van hun bestaande gezondheidszorg: er is een grotere roep om verandering en, wat net zo belangrijk is, er zijn minder gevestigde belangen die de toepassing van nieuwe benaderingen belemmeren.
Oplossingen, in plaats van de tech nologie, vormen de sleutel tot succes. Een brede implementatie van mHealth vraagt om diensten en producten die aantrekkelijk zijn voor de huidige betalende partijen omdat patiënten, die zeer prijsgevoelig zijn, weinig inkomsten zullen genereren. Het idee van consumenten dat zij recht hebben op gezondheidszorg versterkt de prijsgevoeligheid. Daarom kunnen zorgaanbieders zich beter concentreren op het oplossen van de problemen van de betalende partijen waarbij technologie essentieel is, maar op zichzelf niet voldoende.
Figuur 3: Patiënten zijn zich meer bewust van mHealth in opkomende markten % patiënten dat bekend is met de term “mobiele zorg” of “mHealth” Ja
Nee
61%
63%
37%
39%
Ontwikkelde markten
Opkomende markten
Bron: Economist Intelligence Unit, 2012
De opkomst van mHealth
5
De visie van PwC: Wat dit voor u betekent De continue ontwikkeling van technologie maakt de opkomst mogelijk van een nieuwe, meer patiëntgerichte waardeketen in de gezondheidszorg. Daarom zijn conventionele bedrijfsmodellen die over het algemeen de consument langs de zijlijn plaatsen, mogelijk binnen afzienbare tijd niet meer van toepassing. Om hierin verandering te brengen zullen alle belanghebbenden (artsen, ziekenhuizen, ziektekostenverzekeraars, farmaceutische bedrijven, fabrikanten van medische hulpmiddelen en de overheid) zich meer op patiënt- en consumentmodellen gaan richten. mHealth oplossingen zullen gericht zijn op klinische resultaten (aantoonbaar betere zorg), waarde (meer gemak en controle) en tevredenheid van de patiënt. Ook in andere sectoren (bijv. media, detailhandel en reis/toerismebranche) worden online (vaak gratis) diensten aangeboden met toegevoegde waarde, om zo een concurrentievoordeel te creëren. De kosten worden dan gedragen door de partijen die hiermee voordelen behalen. Ook in de zorg is dit mogelijk als zorgverleners samen met de detailhandel, producenten en andere zakelijke dienstverleners de kosten van mHealth oplossingen delen zodat men niet alleen afhankelijk is van inkomsten vanuit patiënten.
Ingrediënten voor succesvolle mHealth-modellen Onderzoek van PwC heeft uitgewezen dat mHealth-oplossingen de volgende zes principes omarmen: Interoperabiliteit – Sensoren en overige mobiele/niet-mobiele hulpmiddelen werken samen met andere applicaties zoals elektronische patiëntendossiers om grote hoeveelheden medische gegevens uit te wisselen. Integratie – mHealth oplossingen zijn geïntegreerd in bestaande zorgprocessen en maken nieuwe wijzen van interactie tussen zorgverleners en patiënten mogelijk. Informatie – mHealth oplossingen maken gebruik van bestaande gegevens om op basis van intelligente analyse te komen tot de meest effectieve en efficiënte behandelwijze met productiviteits- en kwaliteitsvoordelen als resultaat. Socialisatie – mHealth oplossingen fungeren als een schakelpunt voor interactie tussen partijen die bij het zorgproces betrokken zijn door het bieden van ondersteuning, coaching, advies en andere vormen van assistentie. Resultaat – mHealth oplossingen bieden een investeringsrendement in termen van kosten, toegankelijkheid of kwaliteit van zorg. Betrokkenheid – Patiënten zijn betrokken bij de inrichting van mHealth oplossingen. Zo zorgen zij voor constante en directe terugkoppeling om daarmee de gewenste gedragsverandering en voordelen vast te houden.
6
De opkomst van mHealth
Over het onderzoek Bij de ontwikkeling van dit in opdracht van PwC opgestelde rapport heeft de Economist Intelligence Unit (EIU) twee enquêtes gehouden in tien landen: Brazilië, China, Denemarken, Duitsland, Groot-Brittannië, India, Spanje, Turkije, de Verenigde Staten en Zuid-Afrika. In de eerste enquête werden 1.027 patiënten (een zeer diverse groep voor wat betreft economische achtergrond, leeftijd, opleidingsniveau en gezondheidstoestand) gevraagd naar hun mening over verschillende aspecten van mHealth. In het tweede onderzoek werden 433 artsen en 345 functionarissen van betalende organisaties ondervraagd. De respondenten in de groep artsen kwamen uit de publieke sector (46%), de particuliere sector (49%) of waren onafhankelijk (5%). De groep betrof
grotendeels respondenten uit stedelijke gebieden (67%), deels voorstedelijke (24%) en ook nog plattelandsgebieden (10%), waarvan 45% afkomstig was uit de primaire zorg, 45% uit de secundaire en 10% uit de tertiaire zorg. De functionarissen van de betalende organisaties die reageerden op de enquête waren ruwweg gelijkelijk verdeeld over de publieke en de private sector, waarvan 55% het hoger management betrof. Bovendien is er uitgebreid bureauonderzoek gedaan en zijn 20 diepte-interviews afgenomen bij topfunctionarissen van zorgaanbieders en betalende partijen, technologieen telecommunicatiebedrijven en brancheorganisaties, en toonaangevende wetenschappers, denktanks en nietgouvernementele organisaties.
Tenslotte heeft de EIU nog opdracht gegeven aan haar landenexperts tot het opstellen van interne rapporten over mHealth voor negen van de landen die in het onderzoek betrokken werden.
Over PwC Naast de analyse van de EIU heeft PwC haar eigen commentaar gegeven op best practices en strategische overwegingen voor bedrijven en organisaties die actief zijn op het gebied van mHealth (zie “de visie van PwC” in dit rapport). We hopen verder dat de inzichten in de publicatie ‘Emerging mHealth’ door de verschillende belanghebbende worden gebruikt bij het inspelen op sectorontwikkelingen en het vinden van oplossingen voor uitdagingen in de zorg. Download het volledige Global Report op www.pwc.com/mHealth
mHealth Team for PwC
Belgium
Germany
Sweden
Global
Marc Sel +32 3 2593410
[email protected]
Markus Böhm +49 69 9585 1664
[email protected]
Jon Arwidson +46 (0) 10 213 3102
[email protected]
Canada
Greece
Switzerland
Brian McLean +1 403 781 1847
[email protected] Robert Scott +1 416 815 5221
[email protected]
Kelly Vamvaka +30 210 687 4400
[email protected]
Axel Timm +41 (0) 58 792 2722
[email protected]
India
South Africa
Mohammad Chowdhury +91 22 6669 1560
[email protected]. com Rana Mehta +91 124 330 6006
[email protected] Sujay Shetty +91 22 666 91305
[email protected]
Diederik Fouche +27 11 797 4291
[email protected]
David Levy, MD Global Healthcare Leader +1 646 471 1070
[email protected] Christopher Wasden, EdD Global Healthcare Innovation Leader +1 646 471 6090
[email protected] Dan DiFilippo, EdD Global Technology, Communications and Entertainment & Media Leader +1 646 471 8426
[email protected] Pierre-Alain Sur Global Communications Industry Leader +1 501 907-8085
[email protected] Leads by territory
Australia Klaus Boehncke +61 2 8266 0626
[email protected]
Austria Andrea Kdolsky +43 1 501 88 2959
[email protected]
China/Hong Kong/Singapore Ronald Ling, MBBS +65 62364021
[email protected] Ian Sanders +86 10 6533 2730
[email protected]
Europe & Africa Simon Samaha, MD +1 646 471 1614
[email protected]
Finland Karita Reijonsaari +358 (0) 9 22800
[email protected]
France Benoît Caussignac + 33 15 657 6902
[email protected]
Mexico Armando Urunuela +52 (0) 55 5263 6000
[email protected]
Netherlands Cokky Hilhorst +31 (0) 8879 27384
[email protected]
Spain Ignacio Riesgo +34 915 685 747
[email protected]
United States David Allen +1 713 356 6424
[email protected] Daniel Garrett +1 267 330 8202
[email protected] William H. Molloie +1 858 677 2531
[email protected]
United Kingdom Sheridan Ash +44 (0) 20 7212 2171
[email protected] Andrew McKechnie +44 (0) 20 7212 6327
[email protected] Stephen McMillan +44 (0) 121 265 5901
[email protected]
© 2012 PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. (KvK 34180284). Alle rechten voorbehouden. 201x.xx.xx.xx.xx’. In dit document wordt met ‘PwC’ bedoeld PricewaterhouseCoopers, die een member firm is van PricewaterhouseCoopers International Limited. ‘PwC’ is het merk waaronder member firms van PricewaterhouseCoopers International Limited (PwCIL) handelen en diensten verlenen. Samen vormen deze member firms het wereldwijde PwC-netwerk. Elke member firm in het netwerk is een afzonderlijke juridische entiteit en handelt voor eigen rekening en verantwoording en niet als vertegenwoordiger van PwCIL of enige andere member firm. PwCIL verricht zelf geen diensten voor klanten. PwCIL is niet verantwoordelijk of aansprakelijk voor het handelen of nalaten van welke van haar member firms dan ook, kan geen zeggenschap uitoefenen over hun professionele oordeel en kan hen op geen enkele manier binden. Niet bestemd voor verdere openbaarmaking zonder toestemming van PwC. Pagina 3, 4, 5, en 6, © 2012 The Economist Intelligence Unit Ltd. All rights reserved. ‘PwC’ is het merk waaronder member firms van PricewaterhouseCoopers International Limited (PwCIL) handelen en diensten verlenen. Samen vormen deze firms het wereldwijde PwC-netwerk. In dit document wordt met ‘PwC’ gedoeld op het wereldwijde PwC-netwerk of, als dit uit de context voorvloeit, op individuele member firms van het PwC-netwerk. Elke firm in het netwerk is een afzonderlijke juridische entiteit en handelt voor eigen rekening en verantwoording en niet als vertegenwoordiger van PwCIL of enige andere member firm. PwCIL verricht zelf geen diensten voor klanten. PwCIL is niet verantwoordelijk of aansprakelijk voor het handelen of nalaten van welke van haar member firms dan ook, kan geen zeggenschap uitoefenen over hun professioneel oordeel en kan hen op geen enkele manier verbinden. Geen van de member firms is verantwoordelijk of aansprakelijk voor het handelen of nalaten van enige andere member firm, noch kunnen zij zeggenschap uitoefenen over het professioneel oordeel van een andere member firm of een andere member firm of PwCIL op enige wijze binden. Alle member firms vallen onder de bescherming van deze disclaimer.