gezondheid wereldwijd

Kom op voor gezondheid wereldwijd Campagneboodschap p. 7

Partners in de bres p. 16

CAMPAGNEBROCHURE

www.wereldsolidariteit.be

Hoe campagne voeren? p. 24

Inhoudstafel Onze oproep, jouw solidariteit Voorstelling campagnepartners Campagneboodschap Toegang tot gezondheidszorg. Wereldwijd.

5 6 7

Partners in de bres voor gezondheidszorg “Elke student moet een oudere adopteren.” De strategie van GK in Bangladesh Mutualiteiten mee aan tafel voor een nationaal gezondheidsplan in Burundi La santé, ça va? Inkomen en gezondheid: een vruchtbare wisselwerking in Mali “Hulp wordt nooit geweigerd.” Solidaire gezondheidszorg in Mexico Hoe campagne voeren?

16 18 20 22 24

COLOFON Verantwoordelijke uitgever: Andre Kiekens Wereldsolidariteit vzw Haachtsesteenweg 579, 1030 Brussel Tel. 02 246 36 85 [email protected] www.wereldsolidariteit.be Redactie: Gijs Justaert, Annelies De Gendt, Jaklien Broekx en Nele Cosyns Foto’s: Wereldsolidariteit © Januari 2011 De lentecampagne is een samenwerking van Wereldsolidariteit met ACV, KAV, KWB, CM, Familiehulp, OKRA, KAJ, Kazou, Pasar, Ziekenzorg cm en ACW. Wereldsolidariteit wordt gesteund door: Groep ARCO, VDK-spaarbank, DVV, Dexia en DGD, De Belgische Ontwikkelingssamenwerking.

Waarom Wereldsolidariteit? Overal ter wereld werken mensen keihard voor een beter leven voor zichzelf en hun gezin. Maar in het Zuiden worden die inspanningen heel wat minder beloond dan hier bij ons. Arbeiders in het Zuiden krijgen geen redelijk loon, moeten vaak in zeer slechte omstandigheden werken, kennen bittere armoede en hebben geen toegang tot gezondheidszorg of sociale zekerheid.

Hoe werkt Wereldsolidariteit? Aan dit onrecht wil Wereldsolidariteit structureel iets veranderen, met duurzame oplossingen. Hoe? Door de mensen in het Zuiden alle kansen te geven om zich te organiseren, zodat ze voor hun rechten kunnen opkomen. In een vakbond. Een mutualiteit. Een vrouwenorganisatie. Een jongeren- en ouderenbeweging. Een coöperatieve. Wereldsolidariteit werkt samen met meer dan 100 sociale bewegingen in 32 landen in Latijns-Amerika, Azië  en Afrika. Wereldsolidariteit ondersteunt langetermijnplannen van deze partnerorganisaties. Campagnes in België versterken hun werk.

Samen sterk Wereldsolidariteit gelooft heel sterk in ‘de kracht van mensen samen’. Werken aan menswaardig werk en sociale bescherming, zodat iedereen een waardig leven kan leiden. Daar is het Wereldsolidariteit om te doen. Wereldsolidariteit is mogelijk dankzij de steun en medewerking van ACW, ACV, CM, Familiehulp, KAJ, KAV, Kazou, KWB, OKRA, Ziekenzorg cm en vele vrijwilligers. Arco, VDK, Dexia, DVV en DGD zijn onze structurele sponsors. www.wereldsolidariteit.be

Toegang tot gezondheidszorg wereldwijd

CAMPAGNEBROCHURE

De campagne ‘kom op voor gezondheid wereldwijd’ wordt gevoerd door Wereldsolidariteit, CM, Kazou, OKRA en Ziekenzorg cm, langs Vlaamse kant en door Solidarité Mondiale, MC, Jeunesse et Santé, Altéo en UCP langs Waalse zijde. Een nationale Belgische campagne.

4

Wereldwijd hebben 2,5 miljard mensen geen toegang tot basisgezondheidszorg. En dit kost levens: Elke dag sterven 30.000 kinderen aan ziekten die te voorkomen zijn, zoals diarree, malaria en mazelen. Hoe kan dat? Omdat ouders de dokter of de medicijnen niet kunnen betalen, omdat gezondheidscentra te ver zijn. Ook een gevolg van regeringen die te weinig belang hechten aan de gezondheid van hun bevolking. Het goede nieuws is dat mensen zich verenigen en hun gezondheid zelf in handen nemen. Door ziekenfondsen op te richten. Betaalbare geneesmiddelen aan te bie-

Onze oproep

Onze oproep, Jouw solidariteit den. Te zorgen voor een ziekteverzekering en toegankelijke gezondheidszorg. Ook voor arme en kwetsbare mensen. Wereldsolidariteit ondersteunt organisaties in het Zuiden, die werken aan ‘toegang tot gezondheidszorg voor iedereen’. Samen met CM, Kazou, OKRA en Ziekenzorg cm voert Wereldsolidariteit campagne. Om beleidsmakers in Noord en Zuid onder druk te zetten een degelijk gezondheidsbeleid uit te werken, in samenwerking met sociale bewegingen en mutualiteiten in hun land.

Jouw solidariteit en inzet. Voor toegang tot gezondheidszorg wereldwijd. De kracht van mensen samen. Laat zien dat je mee wil werken aan ‘gezondheid wereldwijd’. Hang de campagne-affiche op en draag het groene ziekenhuisbandje, het symbool voor ‘toegang tot gezondheidszorg wereldwijd’. Bouw mee aan een netwerk van fans. Breng de campagne ter sprake in je organisatie, lokale groep en zet er samen je schouders onder. Teken de petitie van de campagne. Gericht aan de Belgische Eerste Minister en Minister van Ontwikkelingssamenwerking. Onze eisen: een verhoging van het budget ontwikkelingssamenwerking bestemd voor gezondheidszorg wereldwijd; een eis aan beleidsmakers in Noord en Zuid om samen met mutualiteiten een beleid uit te werken waar iedereen toegang heeft tot gezondheidszorg en een dringende vraag om levensnoodzakelijke geneesmiddelen wereldwijd beschikbaar en betaalbaar te maken. Op 7 april 2012 – Wereldgezondheidsdag – gaan we met een eerste lading handtekeningen naar de Belgische overheid. Steun het werk en de inzet van de partnerorganisaties van Wereldsolidariteit in Afrika, Latijns-Amerika en Azië, met een gift op : BE96-7995-5000-0005. Zij werken dag in dag uit aan toegang tot gezondheidszorg voor arme en kwetsbare mensen. Over de inzet en resultaten van enkele van deze organisaties, lees je verder in deze brochure meer. Je kan ook een fruitshake of een activiteit met ‘een Hart voor het Zuiden’ organiseren, meer hierover op p. 26

5

CAMPAGNEPARTNERS Meer dan 4,5 miljoen leden schenken hun vertrouwen aan de Christelijke Mutualiteit (CM). CM ijvert voor een toegankelijke en kwaliteitsvolle gezondheidszorg, en behartigt de solidariteit die daarvoor nodig is. Om haar doelstellingen te bereiken, geeft CM mee vorm aan het gezondheids- en welzijnsbeleid, biedt ze een professionele dienstverlening aan haar leden en zet ze mensen aan tot gezond leven.

Kazou, de jeugddienst van de Christelijke Mutualiteit, is een eigentijdse jongerenorganisatie waar kinderen en jongeren zich thuis voelen, zowel vrijwilliger als vakantieganger. Kazou organiseert vakanties voor kinderen en jongeren van 6 tot 18 jaar. Jaarlijks zijn 8.000 vrijwilligers in de weer om deze vakanties tot een goed einde te brengen. Al die vrijwilligers zijn dan ook stevig gevormd.

In vele regio’s van de wereld, in het bijzonder in de zuiderse en oosterse landen, hebben de meeste families geen toegang tot kwalitatieve gezondheidszorg. Via partnerships probeert CM gezondheidszorg voor iedereen mogelijk te maken. Ook tegenover de uitdagingen van de mondialisering in de gezondheidssector biedt CM weerwerk en wil ze zo bijdragen tot een solidaire en gezondere wereld. CM wil solidariteit duurzaam maken. Daarom biedt CM, samen met Wereldsolidariteit, technische en financiële steun aan prille ziekenfondsen, tot zij op eigen benen kunnen staan. www.cm.be

Vanuit Kazou geloven we in de kracht van jongeren. We willen dan ook, hier en overal, meewerken aan een betere samenleving. Kinderen en jongeren moeten het recht hebben om veilig en gezond op te groeien, overal ter wereld: wij zijn gezond, waarom zij niet? We willen ons inzetten voor gelijke kansen voor iedereen en we zullen ook alle vrijwilligers warm maken om hier mee achter te staan, zodat ze hun blik op de wereld verruimen. Daarom ondersteunt Kazou de campagne van Wereldsolidariteit. www.kazou.be

Gelukkig en bewust oud worden, in een zorgzame beweging en samenleving. Dat is waar het bij ons om draait. In de eerste plaats staat OKRA op de bres voor de rechten en belangen van 55-plussers: een waardig pensioen, betaalbare en kwaliteitsvolle zorg, een beleid dat met ouderen rekening houdt en zo meer. Uiteraard creëert OKRA ook volop kansen tot ontmoeting en vriendschap. Hoe kan dat beter dan door samen leuke dingen te beleven? Van sporten tot reizen, van cultuur beleven tot actie voeren. De meer kwetsbare ouderen komen bij ons altijd op de eerste plaats. Iedereen verdient het om goed omringd en met een gerust hart ouder te (kunnen) worden. En daarom koestert OKRA de samenwerking met haar partner Wereldsolidariteit. www.okra.be

6

In onze samenleving leidt een chronische ziekte vaak tot ontmoediging en vereenzaming. Leven met een chronische ziekte vergt bijzonder veel energie. Samen met duizenden vrijwilligers biedt Ziekenzorg CM een waaier aan activiteiten om het sociaal isolement te doorbreken en om langdurig zieke mensen en hun omgeving te ondersteunen. Ziekenzorg CM wil met zijn werking chronisch zieke mensen sterker maken in het greep krijgen op hun leven en hen kracht geven om zelf voor hun belangen op te komen. Beter dan wie ook beseft Ziekenzorg CM dat gezondheid een kostbaar goed is en dat mensen getroffen door een chronische ziekte recht hebben op een goede sociale bescherming, gebaseerd op solidariteit. Een toegankelijke en goede gezondheidszorg voor iedereen is dan ook voor Ziekenzorg CM een prioriteit, hier en in het Zuiden. www.ziekenzorg.be

Toegang tot gezondheidszorg. Wereldwijd. Gezondheid is van levensbelang. Letterlijk. Gezondheid is bovendien een mensenrecht. Toch zijn de mondiale cijfers inzake gezondheidszorg alarmerend. Vandaag hebben wereldwijd 2,5 miljard mensen geen toegang tot basisgezondheidszorg. Omdat ze de volle pot voor een doktersbezoek en de medicijnen niet kunnen betalen, omdat gezondheidscentra te ver zijn of daar niet het nodige materiaal aanwezig is, laat staan een dokter. Een gevolg ook van regeringen, die te weinig belang hechten aan de gezondheid van hun bevolking. Jaarlijks sterven minstens 20 miljoen mensen in ontwikkelingslanden door een gebrek aan adequate basisgezondheidszorg. Een half miljoen van hen zijn moeders die sterven tijdens hun zwangerschap of bij de bevalling. Elke dag sterven 30.000 kinderen aan ziekten die te voorkomen zijn. In al deze gevallen worden mensen ziek en sterven ze aan zaken die makkelijk te behandelen zijn.

Verschillende oorzaken

Campagneboodschap

CAMPAGNEBOODSCHAP De toegang tot gezondheidszorg en een goede gezondheid zijn voor velen een verre droom. En hier zijn verschillende oorzaken voor, waarvan we de meeste terugvinden in vele landen in het Zuiden. Overheden investeren te weinig in een gezondheidsbeleid. Er is de slechte kwaliteit van de zorgverstrekking door een gebrekkige infrastructuur en het tekort aan geneesmiddelen. De commercialisering van gezondheidsdiensten waardoor patiënten met weinig financiële mogelijkheden zich niet kunnen laten verzorgen. Het gebrek aan goed opgeleid gezondheidspersoneel, dat liever andere en betere oorden opzoekt dan te blijven werken in de vaak penibele omstandigheden in de ver afgelegen gezondheidscentra op het platteland. Vaak trekken ze naar de grote steden of naar het buitenland, naar het Westen, waar de arbeidsomstandigheden en de lonen heel wat beter zijn.

Een gezonde wereld? Nog steeds sterven jaarlijks 1,5 miljoen kinderen aan diarree, een perfect te behandelen ziekte. Medische kosten drijven elk jaar zo’n 100 miljoen mensen in de armoede. In Kenia en Senegal bijvoorbeeld, belanden jaarlijks 100.000 gezinnen in de armoede, omdat ze hun doktersrekening niet kunnen betalen. En in Zuid-Afrika treft hetzelfde lot elk jaar zo’n 290.000 families. In Mexico zijn er gemiddeld 17 ziekenhuisbedden beschikbaar per 10.000 inwoners, in Burundi zijn dit er gemiddeld 7, in Mali 6 en in Bangladesh zijn er dit amper 4. Wereldwijd sterven jaarlijks zo’n 520.000 vrouwen door complicaties of slechte omstandigheden bij de bevalling. 95% van hen zijn vrouwen die leven in lage inkomenslanden. Voor alle ontwikkelingslanden samen, daalde de kindersterfte van 103 per 1000 in 1990 naar 72 in 2008. Een verbetering, maar de absolute cijfers blijven verontrustend hoog: in 2008 stierven nog 8,8 miljoen jonge kinderen aan grotendeels vermijdbare en behandelbare ziekten, waarvan de helft (4,4 miljoen) in Sub-Sahara Afrika.

olgens de Wereldgez”V sterven jaaornlidjhkesidsorganisatie kinderen aan d1,ia5 miljoen rree

7

Is er dan helemaal niets verbeterd? Toch wel, globaal genomen hebben we heel wat stappen vooruit gezet sinds 2000, het aanvangsjaar van de Millenniumdoelstellingen. De mensen leven vandaag langer dan vroeger. De kindersterfte is verminderd. Maar jammer genoeg is deze vooruitgang ongelijk verdeeld. De tegenstellingen zijn het scherpst tussen Noord en Zuid, West en Oost, maar ook binnen landen, tussen de bevolking van de stad en het platteland.

Een gebrekkig gezondheidsbeleid in het Zuiden Gezondheidszorg is een universeel mensenrecht en moet dus voor iedereen gegarandeerd zijn. Daarom is de overheid ook de eerste verantwoordelijke om een goede gezondheid van de bevolking te garanderen. Helaas slagen die overheden er in het Zuiden zelden of nooit in om toegankelijke en kwaliteitsvolle gezondheidsdiensten aan te bieden aan de bevolking. Afrikaanse gezinnen moeten soms dagenlang wachten en tientallen kilometers lopen om een dokter te kunnen zien. Uit het Wereldgezondheidsrapport 2010 blijkt dat er in Afrika gemiddeld slechts 47 vrouwen op 100 bevallen in aanwezigheid van gekwalificeerd personeel, met als drieste recordhouder Ethiopië, waar dit amper 6% bedraagt. Het gebrek aan een dokter of een ziekenhuis in de buurt is ne-

In België leven armen 2 tot 6 jaar minder lang fast in ontwikkelingslanden, zo getuigt het verhaal van de Burundese Charlotte: “Toen er zich complicaties voordeden bij mijn eerste zwangerschap was er geen geneesheer in de buurt, laat staan een vervoermiddel om mij naar het 30 km verder gelegen ziekenhuis te brengen. Met de moed der wanhoop heeft mijn man toch nog geprobeerd mij daarheen te brengen, ik achteraan op zijn fiets. Helaas te laat.” De Burundese overheid werkt intussen samen met de mutualiteiten aan een tweede Nationaal Gezondheidsplan om de gezondheidszorg in Burundi te verbeteren. Maar echte vooruitgang blijft moeilijk, wanneer de nodige middelen ontbreken of regeringen de verkeerde politieke prioriteiten stellen. Door het uitblijven van een toegankelijke gezondheidszorg van overheidswege, blijven de kosten voor de gewone patiënten ontzettend hoog. Met alle gevolgen vandien, ook voor Charlotte: “Na de miskraam ben ik vele dagen ziek geweest: hoge koorts. Een dokter kon ik niet betalen en geneesmiddelen waren buiten mijn bereik.” Gezondheidszorg is duur, en de directe en indirecte kosten veroorzaakt door ziekte kunnen hoog oplopen, zeker wanneer je niet kan terugvallen op een degelijke ziekteverzekering. En helaas zijn het de armsten in de samenleving die hiervan het grootste slachtoffer zijn. Armoede is nefast voor een goede gezondheid. Dat is ook bij ons in België het geval, waar armen gemiddeld twee tot zes jaar minder lang leven dan hun welgestelde landgenoten. Maar zeker in het Zuiden, waar de kloof tussen arm en rijk veel groter is. Een kloof die dodelijk is, letterlijk dan.

Lees het verhaal van Charlotte op p. 19

8

Campagneboodschap

Armoede en ongelijkheid: bepalend voor je gezondheid De link tussen armoede, ongelijkheid en gezondheid is makkelijk te leggen. Het zijn de armsten die zich het slechtst kunnen beschermen, het meest risico lopen om ziek te worden en niet de mogelijkheid hebben om zich te verzorgen als ze ziek vallen. Armoede ligt bovendien aan de basis van ondervoeding, wat mensen vatbaarder maakt voor ziekten en ongevallen. De strijd tegen armoede en ongelijkheid is daarom cruciaal voor een goede gezondheid. De Wereldgezondheidsorganisatie stelt dat ongelijkheden op vlak van gezondheid voor een belangrijk deel kunnen toegeschreven worden aan de omstandigheden waarin mensen geboren worden, opgroeien, leven, werken, oud worden. Sociale ongelijkheid doodt mensen, en wel op een enorme schaal. Zo ligt de levensverwachting in bijvoorbeeld Japan of Zweden op 80 jaar, terwijl die in Afrika ten hoogste 50 is. Om hierop een gepast antwoord te bieden, volstaat het niet om alleen naar de gezondheidssector te kijken. De strijd tegen sociale uitsluiting en ongelijkheid, armoede en kwetsbaarheid zijn cruciaal om voor iedereen toegang tot gezondheidszorg te creëren. We moeten ons dus ook richten naar de bredere maatschappelijke context: de scheve Noord-Zuid relaties, maar ook de dagelijkse omstandigheden waarin mensen leven, het gebrek aan waardig werk, voedselsoevereiniteit en onderwijs zijn hier maar enkele voorbeelden van. Het zijn factoren die direct of indirect een impact hebben op onze gezondheidstoestand. Mensen die ondervoed zijn, lopen immers meer risico om ziek te worden. Kinderen die niet naar school kunnen gaan, zullen het later veel moeilijker hebben om zich te ontplooien op de arbeidsmarkt … laat staan dat ze de bijsluiter van geneesmiddelen kunnen lezen. Het komt er dan ook op aan voor deze factoren gunstige omstandigheden te creëren, door een beleid van sociale bescherming. Landen met een goede sociale bescherming kunnen over het algemeen betere cijfers voorleggen op het vlak van volksgezondheid: hogere uitkeringen voor gezinnen gaan gepaard met lagere kindersterfte; gullere werkloosheidsuitkeringen en pensioenen met een hogere levensverwachting. Maar helaas moet 80% van de wereldbevolking het zonder adequate sociale bescherming stellen. Sociale bescherming is nochtans een bewezen mechanisme dat welvaart creëert en herverdeelt, met als doel iedereen een waardige levensstandaard te bieden. Het zorgt ervoor dat initiatieven om de armoede te bestrijden ook de allerarmsten en de meest kwetsbaren in de samenleving bereiken.

9

Deze mensen luisteren aandachtig naar de uitleg van UTM. Lees meer op p. 20

Het oprichten van mutualiteiten: een duurzame strategie Het oprichten van een mutualiteit gaat niet van de ene dag op de andere, maar is een werk van lange duur. Zeker wanneer je als mutualiteit duurzaam wil zijn en wil overleven in een land waar de overheid amper investeert in gezondheid. De mensen van de gemeenschap moeten worden gesensibiliseerd over solidariteit en wat het betekent om lid te zijn van een mutualiteit. Ze moeten overtuigd worden iets te sparen, een bijdrage te betalen voor iets waarvan ze niet zeker weten of ze het nodig gaan hebben. In vele landen in Afrika, waar het mutualisme nog relatief nieuw maar een groeiend fenomeen is, gaan mutualiteiten zeer voorbereid en stapsgewijs te werk. In Mali bijvoorbeeld, zal de UTM, de Union Technique de la Mutualité Malienne, steeds grondig onderzoeken of het oprichten van een mutualiteit in een gemeenschap wel haalbaar en duurzaam is. Deze haalbaarheidsstudie moet uitklaren hoe het zit met de gezondheid van de bevolking, het profiel van de bevolking en de toegang tot medische zorgen: is er bijvoorbeeld een gezondheidspost in de buurt? Maar ook de economische situatie van de mensen: zijn ze in staat om een bijdrage te betalen? En zijn er in de gemeenschap al spaarsystemen op poten gezet? Wanneer de haalbaarheidsstudie uitmaakt dat een mutualiteit in die gemeenschap leefbaar is, roept de UTM de mensen bijeen en start het proces van sensibilisering: wat kan de mutualiteit doen en hoe zorgt die voor een betere toegang tot gezondheidszorgen? Of de mutualiteit ook echt het levenslicht ziet, hangt dan in grote mate af van de mensen zelf. Hoewel de UTM het kader geeft, zal de lokale bevolking zelf de mutualiteit moeten beheren, een kerncomité samenstellen, leden werven en vergaderingen organiseren met die leden. De gemeenschap vormt de basis van de mutualiteit: de leden hebben inspraak bij de beslissingen, de aansluiting gebeurt vrijwillig, en het systeem is er niet op gericht om winst te maken.

10

Net omdat overheden wereldwijd er maar niet in slagen om een toegankelijke en betaalbare gezondheidszorg voor iedereen te organiseren, nemen mensen zelf het heft in handen. Via sociale bewegingen en ziekenfondsen nemen zij zelf initiatieven om hun gezondheid te verbeteren: waarbij mensen zich verenigen om samen hun recht op gezondheid op te eisen, waarbij ze een systeem van ziekteverzekering uitbouwen door een pot bijeen te leggen en zo de kosten van medische zorgen als groep te dragen. Samen zoeken ze een antwoord op hun voornaamste bezorgdheid: kunnen betalen voor de zorgen die ze nodig hebben. Ziekenfondsen of mutualiteiten willen een gezondheidszorg organiseren die zo dicht mogelijk bij de mensen staat, in de armere wijken van de grootsteden, maar vaak ook op het platteland, waar gezondheidsposten veelal ontbreken of op een verre afstand liggen. En als die er al zijn, hebben de mensen vaak geen geld om zich te laten verzorgen.

Hierop wil de mutualiteit een antwoord bieden. Door een kleine bijdrage van alle leden aan de mutualiteit, slagen ze erin een systeem van ziekteverzekering op te bouwen, waarbij de mutualiteit een deel van de medische kosten op zich neemt. Zo krijgen leden van de mutualiteiten in verschillende landen in West-Afrika 80% van de kosten van hun doktersbezoek terugbetaald. Voor de aankoop van een aantal generische geneesmiddelen is er op sommige plaatsen zelfs een volledige terugbetaling door de mutualiteit voorzien.

Campagneboodschap

Ziekenfondsen in de strijd voor gezondheidszorg

Wanneer een mutualiteit voldoende sterk staat, zal ze zich ook op andere activiteiten richten. Zo gaat de mutualiteit onderhandelen met het gezondheidscentrum in de buurt en maakt ze afspraken over de kostprijs van een doktersbezoek of van bepaalde medische ingrepen. Duidelijke en voordeligere prijsafspraken zijn niet enkel goed voor de leden, de hele gemeenschap vaart er wel bij. Bovendien kijkt de mutualiteit erop toe dat de kwaliteit van de aangeboden gezondheidsdiensten gegarandeerd is, dat er voldoende en ook generische geneesmiddelen beschikbaar zijn, en dat de zorgverstrekkers de factuur niet naar de patiënt, maar naar de mutualiteit sturen. Voor de leden worden ook verschillende activiteiten opgezet, zoals vorming rond HIV- en aidspreventie, sensibilisering rond hygiëne en gezonde voeding, of alfabetisering. Vaak gaan mutualiteiten ook op zoek naar activiteiten om hun leden zelf te versterken:

sme voor ”Mutualiteiten zijn meer dan een financieringsmechani volksgezondheid. Ze zijn ook een sociale investering. Indiennengoed aangepakt, kan die investering de zwakkeren emancipere ngsladenden. samenleving rechtvaardiger maken, ook en vooral in ontwikkeli WGO, Wereldgezondheidsrapport 2010

11

Lees het interview met Sandhya Roy op p. 16 coöperatieven of microkredieten om hun inkomen wat op te krikken, zoals bijvoorbeeld in Mali het geval is. In de regio van Ségou, in het Zuidwesten van Mali, werkt de mutualiteit UTM samen met de microkredietinstelling Kondo Jigima om de extreme armoede, ondervoeding en gebrek aan toegang tot gezondheidszorg aan te pakken. Met resultaat in twee richtingen, want wie een inkomen heeft, kan een bijdrage betalen aan een mutualiteit en wie gezond is, kan werken. “We zagen vaak dat mensen die voor een productieactiviteit een krediet kwamen lenen bij Kondo Jigima om bijvoorbeeld een handeltje op te richten, dit geld moesten gebruiken wanneer ze ziek werden”, vertelt Seydou Ouattara, coördinator van UTM in Ségou. “Sinds de leden van Kondo aangemoedigd worden om zich aan te sluiten bij de mutualiteit, kunnen ze terugvallen op een ziekteverzekering en dalen de kosten van een bezoek aan het gezondheidscentrum. Zo kunnen ze het geld dat ze leenden van Kondo, voortaan echt investeren in hun werk.”

12

Sociale initiatieven voor gezondheid Niet alleen mutualiteiten werken aan de verbetering van de gezondheid van de bevolking. Vaak zijn het ook vakbonden of andere sociale organisaties die gezondheidsprojecten opzetten. De organisatie GK uit Bangladesh is zo een combinatie van een mutualiteit, een verpleegsterschool en ‘geneeskunde voor het volk’. “GK organiseert gezondheidszorg over heel Bangladesh”, vertelt Sandhya Roy, verantwoordelijk voor het vrouwenprogramma van GK. “We leiden lokale mensen op tot verpleegkundigen, hoofdzakelijk vrouwen. De opleiding is gratis, maar in ruil moeten ze vier jaar bij GK blijven en de filosofie van GK onderschrijven: tot in de kleinste uithoek van het land medische zorgen verstrekken – per fiets – en betaling vragen aan de patiënten naargelang hun inkomen.” GK heeft ook speciale aandacht voor de ouderen in de samenleving. Zij blijven immers vaak alleen achter in de dorpen, terwijl de jongeren naar de stad trekken, op zoek naar werk.

Gezondheidszorg wereldwijd. Ons politiek werk.

Campagneboodschap

TEKEN DE PETITIE Een toegankelijke en kwalitatieve gezondheidszorg voor iedereen is mogelijk. Het is een kwestie van politieke wil. Een kwestie van juiste beleidskeuzes in het Noorden en het Zuiden. Maar een toegankelijke en kwalitatieve gezondheidszorg staat nog altijd niet hoog op de agenda van ontwikkelingslanden. Het is aan beleidsmakers wereldwijd om hier verandering in te brengen. En ook onze Belgische regering kan mee het verschil maken. 1. Maak van gezondheidszorg een speerpunt in het Belgisch ontwikkelingsbeleid In 2009 besteedde België 9% van haar ontwikkelingsbudget aan gezondheidszorg. Wij vragen een verhoging naar 15%. Dit is meteen een krachtig signaal aan de internationale gemeenschap. Bij de besteding van dit budget dient België zich te engageren om de nationale gezondheidsplannen van de partnerlanden in het Zuiden op lange termijn te ondersteunen. 2. Vraag aan uw collega-beleidsmakers wereldwijd om samen met mutualiteiten in hun land, een beleid uit te werken waarbij iedereen toegang heeft tot gezondheidszorg. In de uitbouw van een toegankelijk en kwaliteitsvol gezondheidsbeleid, dienen overheden in het Zuiden de rol en bijdrage van mutualiteiten te erkennen. Mutualiteiten richten zich vooral op de armen en meest kwetsbaren in de samenleving, die vandaag vaak uitgesloten zijn van gezondheidszorg. België moet er in haar dialoog met de partnerlanden op aandringen de ziekenfondsen te betrekken in de uitbouw van een nationale gezondheidszorg die voor iedereen toegankelijk is. 3. Maak levensnoodzakelijke geneesmiddelen wereldwijd beschikbaar en betaalbaar. 90% van de bevolking in ontwikkelingslanden betaalt medicatie volledig uit eigen zak. Daarmee zijn geneesmiddelen, na voedsel, de grootste uitgave in het huishoudbudget. Toegang tot goedkope en generische geneesmiddelen is noodzakelijk om basisgezondheidszorg te garanderen. Maar zolang de strenge westerse anti-namaakregels in het voordeel blijven van enkele grote farmaceutische bedrijven, zijn mensen in het Zuiden verplicht de dure prijs voor geneesmiddelen te betalen. België dient ervoor te pleiten dat beschikbaarheid van levensnoodzakelijke goedkope geneesmiddelen voorrang heeft op deze anti-namaakregels. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie zou een degelijke toegang tot essentiële geneesmiddelen elk jaar 10 miljoen levens redden. Ondersteun de eisen op www.wereldsolidariteit.be en teken voor gezondheidszorg wereldwijd!

13

Wereldsolidariteit Wer

Wereldsolidariteit ondersteunt organis

Afrika 1. Benin 2. Burkina Faso 3. Burundi 4. Ethiopië 5. Gabon 6. Ghana 7. Guinee 8. Kameroen 9. Mali 10. Mauritanië 11. Niger 12. Rwanda 13. D.R. Congo 14. Togo 15. Senegal

Latijns-Amerika 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 2 3. 24.

Bolivia Brazilië Dominicaanse Republiek Ecuador Guatemala Haïti Mexico Peru Venezuela

Azië 25. 26. 27. 2 8. 2 9. 30. 31. 32.

Bangladesh Cambodja Filippijnen India Indonesië Nepal Sri Lanka Thailand

22

18 21

20

In Mexico weigert Panamedica nooit hulp.

15 7

24 19 17

23 16

10

reldwijd”

saties in 32 landen in Azië, Afrika en Latijns-Amerika.

0

Wie gezond is in Mali kan werken. Wie een inkomen heeft, kan een bijdrage betalen aan de ziekenkas.

In streken waar GK actief is in Bangladesh, sterven 60% minder baby’s en 60% minder moeders in het kraambed.

30 9 2 6

1 14

28 11 8 5

4 13

25

32 26

27

31 3

12

29

In Burundi krijgen vrouwen en kinderen onder de vijf jaar hun medische kosten volledig terugbetaald door de mutualiteit

Bangladesh Hoofdstad: Dhaka Bevolkingsaantal: 156.118.464 Kindersterfte onder 5 jaar: 54/1000 Aantal mensen in armoede: 49,6% moet rondkomen met minder dan $1,25 per dag. Aantal dokters per 10.000 inwoners: 3 Voornaamste problemen rond gezondheidszorg: In Bangladesh is er een heel grote kindersterfte en moedersterfte. Dit heeft veel te maken met te lage uitgaven voor gezondheidszorg en een tekort aan geschoold personeel. Bangladesh heeft te kampen met veel klimaatproblemen (o.a. overstromingen), met nefaste gevolgen op de gezondheid van de Bengali, vb. epidemies, vervuild water,… Een accurate aanpak van de klimaatproblemen blijft uit.

‘Elke student moet Dhaka, Bangladesh. Sandhya Roy (58) verwelkomt me met een bescheiden glimlach. Haar warme donkere ogen stralen warmte uit. Ze lijkt eerder stil en teruggetrokken, maar als ze begint te vertellen over haar werk straalt ze pure kracht uit. In 2005 was zij één van de 1000 vrouwen die genomineerd zijn voor de Nobelprijs voor de Vrede. Sandhya is verantwoordelijk voor het vrouwenprogramma van GK en met haar veertig jaar ervaring geeft ze mee leiding aan de organisatie. Recent zet de organisatie in op ouderenzorg. GK is een partner van Wereldsolidariteit. Gonoshasthaya Kendra (GK) is een combinatie van een mutualiteit, een verpleegstersschool en ‘geneeskunde voor het volk’. GK doet het allemaal omdat niemand anders in Bangladesh een toegankelijke zorg organiseert. De privé-ziekenhuizen zijn onbetaalbaar voor de doorsnee Bengaal en de overheid neemt weinig initiatieven op vlak van gezondheidszorg. Sandhya was er van het prille begin bij: toen GK werd opgericht als veldhospitaal tijdens de onafhankelijksheidsoorlog begin jaren ‘70. Momenteel heeft de organisatie 5.450 werknemers.

Gezondheidszorg per fiets Sandhya: “GK organiseert gezondheidszorg over heel Bangladesh. We leiden lokale mensen op tot verpleegkundigen, hoofdzakelijk vrouwen. De opleiding is gratis maar in ruil moeten de studenten vier jaar bij GK blijven en de filosofie van GK onderschrijven: tot in de kleinste uithoek van het land medische zorgen verstrekken - per fiets- en betaling vragen aan de patiënten naargelang hun inkomen. We hebben momenteel 39 gezondheidscentra en 2.200 verpleegsters. GK redt levens, vooral dat van vrouwen en baby’s. In de streken waar GK actief is, sterven er 60 % minder baby’s en vrouwen in het kraambed! GK runt ook een eigen fabriek waar generische geneesmiddelen worden gemaakt, die veel goedkoper zijn.

‘in de streken wa sterven 60 % mainr GK actief is der baby’s’

16

Partners in de bres

een oudere adopteren’

Adoptie Ook in Bangladesh zijn er steeds meer ouderen. Meer dan 6% van de bevolking is ouder dan 60 jaar. Dit gaat gepaard met een afbrokkelende familietraditie, waardoor er meer en meer alleenstaande ouderen zijn die gezondheidsproblemen krijgen of vereenzamen. Sandhya: “De laatste jaren hebben we speciale aandacht voor de bejaarden. In vele dorpen blijven zij alleen achter, verlaten, soms ziek omdat de jongeren naar de hoofdstad migreren, op zoek naar werk. De ouderen worden door GK thuis opgezocht. Bloeddruk meten, nagels knippen, persoonlijke hygiëne verzorgen. En niet vergeten: het sociale contact onderhouden. Soms is het voldoende gewoon een praatje te maken. Waar nodig komt een fysiotherapeut langs. In sommige dorpen brengen we ouderen samen, om te praten bij een kopje thee of een rijstschotel. Niet minder dan 19.113 bejaarden kregen vorig jaar het bezoek van de verpleegster. De eenzaamheid is het grootste probleem. Bejaardenhuizen zijn geen oplossing. GK zet in op adoptie: elke student moet een bejaarde ‘adopteren’, om er speciale zorg en aandacht voor te hebben. Het beste medicijn voor een oudere is de warmte van een hand en een glimlach. Maar ook wandelen en zelfs zwemmen werken heilzaam. Een goede gezondheid voor ouderen heeft minder met medicatie dan met warme relaties te maken. GK probeert ook de problemen van ouderen op de politieke agenda te krijgen. Het wordt hoog tijd dat de regering een degelijk gezondheidsbeleid voor hen uittekent. Je kan de ziel van een samenleving afleiden uit de manier waarop ze met haar ouderen omgaat.”

17

Burundi

Hoofdstad: Bujumbura Bevolkingsaantal: 9.863.117 Kindersterfte onder 5 jaar: 168/1.000 Aantal mensen in armoede: 81,3% moet rondkomen met minder dan $1,25 per dag. Aantal dokters per 10.000 inwoners: 0,3 Voornaamste problemen rond gezondheidszorg: Malaria is de grootste doodsoorzaak in Burundi, maar ook HIV/aids komt heel vaak voor. Een aanpak van epidemies mankeert volledig in Burundi. Er zijn weinig (basis)gezondheidszorgdiensten, ze hebben een slechte infrastructuur en diegene die er zijn, werken niet goed. Ook is er een groot tekort aan gekwalificeerd personeel. Over het algemeen zijn er te weinig middelen voor gezondheidszorg.

18

Mutualiteiten mee voor een nationaal In het Centraal-Afrikaanse Burundi, één van de armste landen ter wereld, slaan de overheid en de mutualiteiten de handen in elkaar voor een nationaal gezondheidsplan. Dat is broodnodig én hoog tijd, zo bewijst het verhaal van Charlotte: “Toen er zich complicaties voordeden bij mijn eerste zwangerschap was er geen geneesheer in de buurt, laat staan een vervoermiddel om mij naar het 30 km verder gelegen ziekenhuis te brengen. Met de moed der wanhoop heeft mijn man toch nog geprobeerd mij daarheen te brengen, ik achteraan op zijn fiets. Helaas te laat.” Voor Charlottes eerste kindje kwam alle hulp te laat, maar zelf heeft ze het gelukkig wel overleefd. We ontmoetten haar bij de ingang van het gezondheidscentrum in Buhoro, een plaatsje in de provincie Gitega in het centrum van Burundi. Samen met haar vullen we de lange rij wachtenden aan. “Na de miskraam ben ik vele dagen ziek geweest, hoge koorts. Een dokter kon ik niet betalen en geneesmiddelen waren buiten mijn bereik.” Toen in 2006 een einde kwam aan een burgeroorlog van zowat 13 jaar tussen Hutu’s en Tutsi’s, was het sociaal-economische weefsel van het land totaal vernietigd. De arbeidsmarkt en lonen waren ingestort, de structuur van de gezondheidszorg lag zo goed als plat. In 2004 leefde zowat 99% van de bevolking onder de armoedegrens van 1,25$ per dag. Door de torenhoge militaire uitgaven tijdens de burgeroorlog, was het systeem van sociale zekerheid en de terugbetaling van ziektekosten in Burundi totaal ingestort. Bovendien sloten gezondheidscentra massaal de deuren wegens gebrek aan middelen en medicatie en nam het tekort aan gezondheidspersoneel alleen maar toe.

aan de tafel gezondheidsplan “La mutuelle”

ruil hiervoor betaalt MSAG 60% van de kosten voor medische zorgen, en voor vrouwen en kinderen onder de 5 jaar voorziet de mutualiteit zelfs 100% tussenkomst.

Om aan deze schrijnende situatie een antwoord te bieden, gingen in heel Burundi sociale bewegingen en bisdommen diensten aanbieden om deze leemte op te vullen, zoals de MSAG, de Mutuelle de Santé de l’Archidio­ cèse de Gitega, in het bisdom Gitega in het centrum van Burundi. Ook Charlotte heeft zich intussen aangesloten bij de mutualiteit. “Mijn eerste contact met “la mutuelle” was net na mijn eerste zwangerschap. Op de markt ontmoet ik altijd mijn vriendinnen en verneem ik het laatste nieuws. Ik was inmiddels opnieuw zwanger in de hoop dat alles nu beter zou verlopen. Het is tijdens het verkopen van tomaten en wortels door, dat mijn vriendin Constance me vroeg hoe het met mijn gezondheid was en of ik naar de parochiale bijeenkomst kwam, waar men toelichting zou komen geven over de mutualiteit. Ik begreep niet echt goed waarover het ging, maar ik heb er ’s avonds met mijn man over gepraat en we zijn er samen heengegaan.”

Iedereen verzekerd tegen ziekte?

Lid zijn van de mutualiteit betekent toegang hebben tot basisgezondheidszorgen, zoals consultaties in het gezondheidscentrum of toegang tot levensnoodzakelijke geneesmiddelen. De bijdrage aan de mutualiteit bedraagt jaarlijks zo’n 10.000 Francs burundais voor het hele gezin, wat overeenkomt met ongeveer 5,5 euro. In

Partners in de bres

Nadat Charlotte haar eerste kind verloor bij de bevalling, sloot ze zich aan bij de mutualiteit

Om hun activiteiten uit te breiden en een echte actor te worden in de gezondheidssector, hebben verschillende mutualiteiten in Burundi hun krachten gebundeld en zich georganiseerd in het Platforme nationale de concertation des acteurs des mutuelles de santé au Burundi. De mutualiteiten willen via dit platform betrokken en ondersteund worden door de overheid in de uitbouw van een nationale gezondheidszorg. Ze spreken voortaan met één stem en samen met de overheid willen de mutualiteiten een systeem van gezondheidszorg uitwerken dat voor iedereen toegankelijk is en een ziekteverzekering waarbij alle Burundezen zich kunnen aansluiten. Iets wat vandaag helemaal niet het geval is. De huidige ziekteverzekering dekt immers enkel overheidspersoneel en werknemers uit de privésector, met als gevolg dat meer dan 85% van de bevolking uitgesloten blijft. Met hén houden de mutualiteiten zich bezig. En om ook hén toegang tot gezondheidszorgen te verlenen, is het van cruciaal belang dat de mutualiteiten mee aan de tafel zitten voor een nationaal gezondheidsplan.

De MSAG, de Mutuelle de Santé de l’Archidiocèse de Gitega is een organisatie van ODAG, Organisation pour le Développement de l’Archidiocèse de Gitega. MSAG is een partner van Wereldsolidariteit en heeft nauwe banden met CM Midden-Vlaanderen. In de regio Gitega coördineert MSAG 16 lokale mutualiteiten, die samen zo’n 25.000 begunstigden hebben. De MSAG zorgt ervoor dat haar leden toegang hebben tot gezondheidszorg: ze bieden consultaties en geneesmiddelen aan in hun gezondheidscentra, en beschikken over een klein laboratorium waar ze bijkomend onderzoek kunnen verrichten. Ook voor opvang en zorgen bij zwangerschappen en bevallingen kunnen de leden bij de mutualiteit terecht.

19

Mali

Hoofdstad: Bamako Bevolkingsaantal: 13.796.354 Kindersterfte onder 5 jaar: 194/1000 Aantal mensen in armoede: 51,4% moet rondkomen met minder dan $1,25 per dag. Aantal dokters per 10.000 inwoners: 0,7 Voornaamste problemen rond gezondheidszorg: Armoede is een enorm probleem in Mali. De armste delen van de bevolking hebben amper toegang tot gezondheidszorg.

La santé, ça va? een vruchtbare wis Gezondheid is een kostbaar goed, voor iedereen. Maar zeker in een land als Mali waar ziek zijn vaak een ramp is, voor jezelf en je gezin. Ziek zijn staat synoniem met geen inkomen en onbetaalbare apothekerskosten. Het is dan ook niet verwonderlijk dat elk gesprek begint met de vraag: “La santé, ça va?” gevolgd door “Et la famille, est-ce que tout le monde va bien?” Een beleefdheidsformule die aantoont hoe belangrijk gezondheid is. Paradoxaal genoeg zijn het ook in Mali, net als in grote delen van Afrika, de armen die het meest betalen aan gezondheidszorg. Omdat ze niet kunnen terugvallen op een gezondheidsverzekering, die in Mali is voorbehouden aan overheidspersoneel of bedienden van bedrijven die in orde zijn met hun sociale zekerheid. In de praktijk betekent dat amper 10% van de bevolking kan terugvallen op een ziekteverzekering.

Inkomen en gezondheid

In Mali, één van de armste landen op het Afrikaanse continent, is gezondheid een kostbaar goed. Armoede en ziekte liggen dan ook dicht bij elkaar: gezondheidszorgen kosten geld, gevarieerde voeding is duur en mensen kennen vaak het belang ervan niet. Van preventie zoals muskietennetten of inentingen is er amper sprake. En de helft van de bevolking leeft op meer dan 5 km van de dichtstbijzijnde gezondheidspost. De droogte zorgt er nog eens voor dat de bodem uitermate arm is, met alle gevolgen vandien: de bevolking kampt met ondervoeding, of behelpt zich in het beste geval met éénzijdige en energiearme voeding. De cijfers liegen er niet om: 30% van de kinderen heeft groeiachterstand, 23% is ondervoed tot zelfs uitgehongerd en 40% heeft ondergewicht. Om de uitdaging van extreme armoede, ondervoeding en gebrek aan toegang tot gezondheidszorg aan te pakken, hebben de UTM, de Union Technique de la Mutualité Malienne en Kondo Jigima, een spaar- en microkredietinstelling, de handen in elkaar geslagen in verschillende regio’s in Mali. Voor Kondo Jigima is het immers belangrijk dat een klant gezond blijft om de lening te kunnen terugbetalen. En andersom blijven mensen geen lid van de mutualiteit als ze geen inkomen hebben.

“Tout petits crédits”

In de regio van Ségou, een bedrijvige handelsprovincie langs de Niger in het Zuidwesten van Mali, vinden we een mooi voorbeeld van deze samenwerking. In Ségou verleent Kondo Jigima aan zo’n 5.500 personen een microkrediet. Niet minder dan 75% van hen kan niet terecht bij een klassieke kredietinstelling.

20

“We zagen vaak dat mensen die geld kwamen lenen bij Kondo Jigima om bijvoorbeeld zaaigoed te kopen of een eigen handeltje op te zetten, dit geld moesten gebruiken wanneer ze ziek werden”, vertelt Seydou Ouattara, coördinator van UTM in Ségou. “De leden van Kondo worden dan ook aangemoedigd om lid te worden van de mutualiteit. Zo kunnen ze terugvallen op een ziekteverzekering en dalen de kosten van een bezoek aan de dokter. Het geld dat ze leenden van Kondo, kunnen ze voortaan echt investeren in een productieactiviteit.” De samenwerking heeft een resultaat dat werkt in twee richtingen: wie inkomen heeft kan een bijdrage betalen aan de ziekenkas en wie gezond is kan werken. Beide organisaties willen vooral de plattelandsbevolking ondersteunen door hen aan een inkomen te helpen en hen toegang te verlenen tot basisgezondheidszorg. Zo verleent Kondo Jigima hele kleine kredieten, hun “tout petits crédits” – tot 50 euro is dat – aan arme boeren, vrouwen en alleenstaanden met gunstige terugbetalingsvoorwaarden: lagere intresten, terugbetalingstermijnen die afgestemd zijn op de oogstseizoenen, er wordt rekening gehouden met de opbrengst, enz. En in lijn hiermee neemt de mutualiteit de ziektekosten van deze kwetsbare mensen ten laste, mits een minimale bijdrage. Op die manier bereikt UTM reeds 20% van de gezinnen in de regio Ségou met een gezondheidsverzekering, ook voor de allerarmsten. Op basis van regionale solidariteit tussen de mutualiteiten kunnen ze ook hen een gezondheidsverzekering aanbieden en proberen ze zo de gezondheid van de bevolking te verbeteren. Meer nog, voor de armste gezinnen die maar moeilijk in hun voeding kunnen voorzien, werkt de mutualiteit ook preventief: “Voor de armsten en de gezinnen met een risico op ondervoeding hebben we daarenboven een systeem van peter- en meterschap opgezet,” zegt Ilère Ngongang, coördinator van Wereldsolidariteit in West-Afrika. “De leden van de mutualiteit volgen deze gezinnen op en bieden de kinderen voedzame maaltijden aan. In 2009 werden alleen al in Ségou 546 kinderen opgevolgd.” Met hulp van Kondo Jigima konden deze vrouwen een uienversnipperaar aankopen, met een hogere productie en dus een hoger inkomen tot gevolg

Partners in de bres

Inkomen en gezondheid: selwerking in Mali. UTM of Union Technique de la Mutualité Malienne, een partner van Wereldsolidariteit en CM, is door de Malinese overheid erkend als unie van de mutualiteiten sinds 1996. UTM overkoepelt intussen 121 mutualiteiten met samen zo’n 244.028 leden die genieten van een ziekteverzekering. Naast verzekering, ontwikkelt UTM op lokaal niveau verschillende activiteiten zoals sensibilisering en vorming omtrent ziekteverzekering, gezondheid en voeding, en de uitbouw van lokale mutualiteiten. UTM organiseert overleg tussen mutaliteiten onderling en met overheden. UTM is intussen uitgegroeid tot een echte gesprekspartner van de Malinese overheid. Samen bekijken ze hoe ze universele toegang tot gezondheidszorg in Mali kunnen realiseren. Hun voornaamste eis is om ook bij het beheer van die gezondheidszorg betrokken te worden. Kondo Jigima, een partner van Wereldsolidariteit, is een spaar- en kredietinstelling die eveneens erkend is door de Malinese overheid. Zo’n 58.894 personen zijn lid bij Kondo Jigima, verspreid over 81 lokale kassen over heel Mali. Kondo richt zich vooral op de armste en meest kwetsbare groepen in de samenleving, die niet bij de klassieke kredietinstellingen terecht kunnen. Voor de terugbetaling van de kredieten gelden specifieke voorwaarden: lagere interest, termijnen afgestemd op de seizoenen, er wordt rekening gehouden met de opbrengst, enz.

21

Mexico

Hoofdstad: Mexico-City Bevolkingsaantal: 112.468.855 Kindersterfte onder 5 jaar: 17/1000 Aantal mensen in armoede: 4,0% moet rondkomen met minder dan $1,25 per dag. Aantal dokters per 10.000 inwoners: 28,9 Voornaamste problemen rond gezondheidszorg: In Mexico is er een ongelijke toegang tot gezondheidszorgen. Vooral etnische minderheden en de bevolking op het plat­­te­­land ondervinden grote problemen. Het aantal niet-overdraagbare ziekten stijgt, de mees­­­­te doden vallen bijvoorbeeld ten gevolge van suikerziekte, hoge bloeddruk en hoge cholesterol. Onder druk van internationale instellingen zoals Wereldbank, Internationaal Muntfonds en de Inter-Amerikaanse Ontwikkelingsbank, voert Mexico al meer dan 30 jaar een neo-liberaal beleid, met een verzwakking en commercialisering van de Mexicaanse gezondheidszorg tot gevolg. Hierdoor kunnen vele Mexicanen vandaag niet terecht in de (dure) privésector, noch in de verzwakte openbare instellingen. Ook gaat de kwaliteit van de zorg er steeds meer op achteruit. Er is een groot gebrek aan personeel, (basis)medicijnen en materiaal.

22

“Hulp wordt nooit

Solidaire Juanita is 73 jaar en woont in Villa Panamericana, een arbeiderswijk net buiten Mexico-City. Sinds vier jaar lijdt ze aan suikerziekte waardoor ze medicatie en een goede medische opvolging nodig heeft. Maar het was niet makkelijk voor Juanita om die te krijgen: “In het begin van mijn ziekte, ging ik naar een openbare gezondheidsinstelling, maar de wachttijden waren er zó lang, dat ik soms toch naar een privé-praktijk moest gaan om tijdig geholpen te worden. Maar dat is eigenlijk veel te duur voor mij.” Net als Juanita, kunnen zovele Mexicanen niet terecht in de bestaande gezondheidsinstellingen: de privé-praktijken zijn onbetaalbaar en bij de openbare instellingen laat de kwaliteit vaak te wensen over. Het is in deze context dat een groepje jong afgestudeerde dokters resoluut voor een andere aanpak koos. Samen met enkele buurtbewoners uit de arbeiderswijk “Villa Panamericana” net buiten Mexico-City, startten ze een “coöperatie zonder winstbejag”, met als doel een kwaliteitsvolle, betaalbare en solidaire gezondheidszorg uit te bouwen op gemeenschapsniveau.

gezondheidszorg in Mexico Solidaire betaling “Sinds Panamedica in 2007 in onze buurt is komen werken, kan ik daar terecht”, vertelt Juanita overtuigd. “Ik voel me er goed. De dokter volgt me goed op en ik kan mijn medicatie sinds kort ook in hun apotheek ophalen. En de consultaties zijn veel goedkoper dan die bij een privé-dokter! Op aanraden van de dokter ben ik naar de voedingsdienst gegaan, die me een aangepast dieet voorschreef. Daar probeer ik me nu aan te houden. En sindsdien voel ik me veel beter. Ook doe ik meer aan beweging. Zo heb ik al meegedaan aan jazzdanslessen voor ouderen, die hier in de wijk georganiseerd werden. Echt heel leuk!”

Partners in de bres

geweigerd.”

Eerst en vooral biedt Panamedica eerstelijnsgezondheidszorg aan: bewoners van de wijk kunnen er naar de huisarts, tandarts, oogarts en psycholoog. Als patiënt kan je kiezen tussen een “gewone betaling” aan 100 pesos (€ 7) per raadpleging of een “solidaire betaling”. In dit laatste geval betaal je slechts 50 pesos (€ 3,5) per raadpleging, maar moet je daarnaast ook één of ander “gemeenschapswerkje” uitvoeren. Dit betekent dat je de coöperatie helpt door bijvoorbeeld een halfuurtje te poetsen, op te ruimen of een andere activiteit uit te voeren op vraag van de artsen. Wanneer iemand echt niet kan betalen, wordt er beroep gedaan op het noodfonds van Panamedica. Want één van de principes van de coöperatie is dat er nooit hulp geweigerd kan worden!

Een positieve dynamiek Maar Panamedica doet veel meer dan eerstelijnsgezondheidszorg alleen: ze doet ook actief aan ziektepreventie en gezondheidspromotie. Zo heeft ze bijvoorbeeld een voedingsdienst, waar mensen terecht kunnen voor allerlei vragen of problemen rond voeding. Daarnaast organiseert Panamedica verschillende workshops rond gezondheid en opvoeding. Ook heeft ze een leerkliniek waar ze jongeren met leerproblemen helpt. Met deze initiatieven wil Panamedica ook op andere manieren de levenskwaliteit van de buurtbewoners verbeteren. En dit werpt duidelijk haar vruchten af. Jongeren die naar de leerkliniek gaan, doen nu beter hun best op school en ook de relaties binnen de gezinnen van de gemeenschap zijn verbeterd. Met de komst van Panamedica is er een positieve dynamiek binnen de gemeenschap ontstaan. De buurtbewoners ontmoetten elkaar op verschillende initiatieven en worden ook aangesproken op hun eigen verantwoordelijkheid, wat de solidariteit onder de buurtbewoners alleen maar heeft aangewakkerd.

23

Hoe campagne voeren? Jouw kracht. Gebruik ze. Samen beweging maken, actie voeren, opkomen voor gezondheid wereldwijd….. Een stem laten horen, je mening geven in je vereniging, op straat, bij politici. Met vrijwilligers en beroepskrachten. Mannen en vrouwen, jong en minder jong. In Noord en Zuid … de kracht van mensen samen in de praktijk! ‘Hoe campagne voeren?’ geeft de actievoerders meer uitleg. We ontwikkelden allerlei campagnematerialen, om “toegang tot gezondheidszorg wereldwijd” in de verf te zetten en hiervoor actie te voeren. De campagnekalender geeft je een overzicht van de hoogtepunten.

Hoe campagne voeren? Wereldsolidariteit voert samen met CM, OKRA, Ziekenzorg CM en KAZOU campagne rond toegang tot gezondheidszorg wereldwijd. De campagne loopt vanaf april 2011. We proberen zoveel mogelijk handtekeningen te verzamelen en zoveel mogelijk acties met een ‘Hart voor het Zuiden’ te doen. Om deze campagne een flinke duw in de rug te geven, doen we een beroep op ieder van jullie. Doe je mee?

Wil je weten welk initiatieven er in e acties en worden opgezet? jouw regio eem dan contact op met de WerN animator van jo eldsolidariteit(Zie paguinwaa2cw8-verbond. ) 24

1. Laat zien dat je mee wil werken aan ‘gezondheid wereldwijd’. Hang de campagneaffiche op en draag het ziekenhuisbandje, het symbool voor ‘toegang tot gezondheidszorg wereldwijd’. Bouw mee aan een netwerk van fans. Breng de campagne ter sprake in je organisatie, lokale groep en zet er samen je schouders onder. 2. Teken de petitie van de campagne. Gericht aan de Belgische Eerste Minister en Minister van Ontwikkelingssamenwerking. Op 7 april 2012 – Wereldgezondheidsdag – gaan we met een eerste lading handtekeningen naar de Belgische overheid. 3. Steun het werk en de inzet van de partnerorganisaties van Wereldsolidariteit, in Afrika, LatijnsAmerika en Azië, met een gift op: BE96-79955000-0005. Zij werken dag in dag uit aan toegang tot gezondheidszorg voor arme en kwetsbare mensen. Over de inzet en resultaten van enkele van die organisaties, lees je in deze brochure meer. Je kan ook een fruitshake of een activiteit met ‘een Hart voor het Zuiden’ organiseren, meer hierover op p. 26

CAMPAGNE-AFFICHE Geeft het beeld van de campagne weer. De campagneaffiche is te verkrijgen in A2 en A3 formaat.

Hoe campagne voeren?

Campagnemateriaal CAMPAGNEBROCHURE Deze heb je nu in je handen. Het is een inhoudelijke gids, met achtergrondinformatie over gezondheidszorg wereldwijd. Met veel getuigenissen van onze partners in het Zuiden. En met een overzicht van het beschikbare campagnemateriaal en contactadressen.

MASSAFOLDER Een folder die heel beknopt uitlegt waar de campagne om draait. Met een concreet verhaal van hoe de partnerorganisaties van Wereldsolidariteit toegang tot gezondheidszorg voor de allerarmsten garanderen. En met een oproep om deel te nemen aan de campagne! Je kan de folder verspreiden tijdens allerlei acties en evenementen, ‘Doe de fruitshake’, … overal waar je mensen kan overtuigen van het belang van toegang tot gezondheid wereldwijd.

WERELDBURGER CAMPAGNE Een wereldburger-uitgave rond de campagne. Op een verstaanbare manier wordt de campagne er uitgelegd, met mooie foto’s en veel voorbeelden van onze partnerorganisaties. Je kan dit magazine meegeven aan iedereen die meer wil weten over de campagne. Op infoavonden, promotiestanden,…

PETITIEFORMULIER Om handtekeningen te verzamelen op allerlei evenementen, in je vereniging, je lokale groep. Met uitleg over de politieke eisen en plaats voor veel handtekeningen. Voor wie ervan overtuigd is dat iedereen recht heeft op gezondheidszorg. Een digitale variant vind je ook op onze website: www.wereldsolidariteit.be

ZIEKENHUISBANDJE Om uit te delen bij al de acties die je doet. Mensen die de petitie ondertekend hebben krijgen een ziekenhuisbandje als symbool voor hun steun. Maar ook bij ‘Doe de fruitshake’ en andere activiteiten kan dit bandje symbool staan voor toegang tot gezondheidszorg.

CAMPAGNE DVD Met een filmpje van 10 minuten en een internetfilmpje. Een duidelijk zicht op de problematiek van gebrek aan gezondheidszorg en hoe de partners van Wereldsolidariteit dit probleem aanpakken. Met concrete voorbeelden en mooie beelden uit Benin.

GETUIGENISSEN ERVARINGREIZEN Je kan ook een getuigenis vragen van een ervarings­ reizig(st)er. Levendig en vanuit de buik verteld. Afgelopen jaren gingen vrijwilligers uit Limburg naar Guinee, uit het Antwerpse naar de Dominicaanse Republiek, uit OostVlaanderen naar Benin en uit West-Vlaanderen naar Bangladesh. Eind 2010 bezochten mensen uit Leuven Guatemala en vrijwilligers uit Brussel Indonesië.

25

LABEL ‘Hart voor het Zuiden’ Geef één van jouw activiteiten een ‘Hart voor het Zuiden-label’. Laat één of meerdere activiteiten uit jouw jaarplanning ook renderen voor de projecten van Wereldsolidariteit in het Zuiden. Vraag een bijdrage op getuigenissen of verkoop drank of versnaperingen. Gaat de opbrengst naar de partnerorganisaties van Wereldsolidariteit in het Zuiden, dàn kan je gebruik maken van het ‘Hart voor het Zuiden label’. Je kan het label downloaden van de website. Wereldsolidariteit stelt ook gratis materiaal ter beschikking: affiches voor de aankleding van de ruimte. Stickers om uitnodigingen, placemats of glazen van het label te voorzien. De stickers kunnen ook perfect op de kleding van de deelnemers aan de activiteit worden gekleefd. Of waarom vervang je je stempel niet door stickers bij sportevenementen? Activiteiten met een Hart voor het Zuiden hebben meer-waarde: voor jouw leden én voor dappere mensen in het Zuiden.

ACTIEBOX Doe de fruitshake: de fruitig verfrissende actie ten voordele van Wereldsolidariteit. Bied voorbijgangers, collega’s, leden of bezoekers aan een markt een verfrissend drankje of hapje aan. Zolang het hoofdingrediënt fruitig is, zit je goed. Wat dacht je van fruitsapjes, smoothies, fruitsla of fruitthee? Of vertrouw op je eigen shake-kwaliteiten en bied hen iets aan dat ze niet kunnen weigeren. Je vraagt de mensen geen vast bedrag voor jouw fruit­­shake, maar je geeft de vrije-bijdrage-doos een opvallende plaats en/of je stelt hen de vraag om hun gift in de doos te deponeren. De opbrengst van jouw fruitshake brengt Wereldsolidariteit het broodnodige geld op om het Zuiden een boost te geven. Je kan de gratis actiebox bestellen bij Wereldsolidariteit. Standaard leveren we je 50 ‘Doe de Fruitshakebekers’ en een schort. Samen met materiaal om jouw stand of tafel op te fleuren en een vrije-bijdrage-doos. Ook info over de lentecampagne vind je in de actiebox. Shake je mee voor een betere wereld?

WENSKAARTEN Verkoop de wenskaarten van Wereldsolidariteit! Ze zijn geschikt voor alle gelegenheden en hoewel ze een origineel formaat hebben, vallen ze gegarandeerd binnen het standaard postformaat. De wenskaarten kosten 5 euro voor een set van vijf, enveloppen inbegrepen. Voor ieder verkocht setje, gaat 3,5 euro naar onze projecten in het Zuiden.

GIFTENVELOPPEN Bestel de giftenveloppen. Ze kunnen gebruikt worden om tijdens een bijeenkomst of eucharistieviering vrijblijvend een gift over te maken. Door de gift in de enveloppe te steken, of door gebruik te maken van het aangehechte overschrijvingsformulier. Giften vanaf 40 euro of meer op jaarbasis, overgemaakt via het overschrijvingsformulier geven recht op een fiscaal attest.

Al dit materiaal kan je bestellen bij Wereldsolidariteit [email protected] Alle materiaal vind je ook terug op www.wereldsolidariteit.be vanaf 15 maart 2011.

26

10 februari 2011 Interne startdag campagne Wereldsolidariteit 7 april 2011 Wereldgezondheidsdag - perslancering van de campagne

Hoe campagne voeren?

Campagnekalender Vanaf 7 april 2011: Campagneperiode Wereldsolidariteit Dé campagne met allerlei acties en activiteiten in besturen, trefpunten en lokale groepen. 2 mei – 13 mei 2011: Internationale week Vertegenwoordigers uit Bangladesh, Filippijnen, Indonesië, Benin en Guinee te gast in België. Op uitnodiging van Wereldsolidariteit. Ze getuigen over de gezondheids­­ situatie in hun land en vertellen hoe ze met hun beweging toegang tot gezond­­ heidszorg organiseren, ook voor de armsten. Van 4 mei tot 11 mei zullen zij ook rondtoeren in verschillende regio’s in Vlaanderen. 7 – 8 mei 2011: Mano Mundo festival Het wereldmuziekfestival in Boom staat dit jaar ook stil bij de campagne ‘Kom op voor gezondheid wereldwijd’. Met muziek, dans, actie en animatie op en naast het hoofdpodium. Meer info: www.manomundo.be

27

Contacteer Campagne voeren: goede tradities koesteren of iets nieuws proberen, het kan allemaal. En je staat er niet alleen voor. In elke regio zijn er de Wereldsolidariteit-animatoren én vrijwilligers die met jou nadenken wat er interessant is voor jouw groep, jouw activiteit. Aarzel niet om je animator te contacteren voor meer informatie, een getuigenis van een ervaringsreiziger of een begeleider te vragen. Om materiaal te bestellen of om te zoeken hoe je de campagne het best aanpakt.

Nationaal Wereldsolidariteit vzw, Haachtsesteenweg 579, 1030 Brussel, Tel. 02 246 36 85 [email protected] – www.wereldsolidariteit.be

In de regio’s Antwerpen: [email protected], tel 03 220 12 14 Brussel: [email protected], tel 02 557 87 64 Brugge: [email protected], tel 050 44 43 33 Gent-Eeklo: [email protected], tel 09 269 96 69 Kempen: [email protected], tel 014 40 31 60 Leuven: [email protected], tel 016 29 81 28 Limburg: [email protected], tel 011 29 08 12 Mechelen: [email protected], tel 015 29 25 52 Oostende-Westhoek: [email protected], tel 059 55 25 73 Waas en Dender: [email protected], tel 03 760 13 53 ZO-Vlaanderen: [email protected], tel 055 23 79 02 M-Z West-Vlaanderen: [email protected], tel 056 23 37 00