Gezondheid van ons voedsel is biologisch gezonder ? Dr. Ir. Lucy van de Vijver Louis Bolk Instituut, Driebergen 25 januari 2012
Gezondheid van ons voedsel Louis Bolk Instituut: - Driebergen - Ghana + Oeganda - Onderzoek + advies - Circa 50 werknemers
Thema’s
dierenwelzijn en diergezondheid
duurzaam bodembeheer biodiversiteit
groene veredeling
Voeding en gezondheid
Waarom eten mensen biologisch ?
Waarom kiest men voor biologische voeding? • • • •
Milieu Dierwelzijn Smaak Gezondheid – Geen chemie – Geen kleur-, geur-, en smaakstoffen – Product zelf is gezonder
Biologisch – wat is dat ? (EU richtlijn 834/2007, verordening 889/2008)
• Geen chemische bestrijdingsmiddelen en gebruik van kunstmest maar wel organische mest. • Streven naar een complete kringloop van mineralen. • Aandacht en respect voor de eigenheid van plant en dier. • Geen preventief gebruik antibiotica, hormonen • Geen GMO’s • Geen kunstmatige toevoegingen bij bereiding voedsel
Biologisch – wat is dat ? (IFOAM definitie)
• Biologische landbouw is een productiesysteem dat de gezondheid van bodems, ecosystemen en mensen ondersteunt en in stand houdt. • Zij is gebaseerd op ecologische processen, biodiversiteit en natuurlijke cycli die zijn aangepast aan lokale omstandigheden.
Robuustheid en veerkracht Controle model
Adaptatie model
Conventionele benadering
Biologische benadering: robuustheid / veerkracht
• focus op een probleem • controle van de variatie • continu monitoren • direct interventie • statisch evenwicht
• focus op het systeem • gebruik maken van variatie • stimulatie van zelfregulatie • indirecte interventie • dynamisch evenwicht (Ten Napel et al., 2006; WUR/LBI)
Is biologisch gezonder ?
Ervaring van consumenten N=565
Ref: Van de Vijver, JSFA 2012 accepted for publication
Gezondheidsonderzoek
Observationele epidemiologische studies Prospectieve cohort studies Patiënt-controle studies Cross-sectionele studies Interventiestudies bij dieren* Ondersteunend o.a. in vitro studies e.a. > werkingsmechanisme Analyses van product samenstelling
Sterkte van het bewijs
Interventie studies Gecontroleerde studies in mensen
Vergelijking biologisch en gangbaar Vitamine C Eiwit Eiwit kwaliteit
= x
+ x
x x
x x x X x
X
Mineralen Droge stof Antioxidanten Sec. plant metaboliten Nitraat Pesticide residuen Mycotoxines
x x x
x x
Vergelijking biologisch en gangbaar Melk - Meer CLA vetzuren in biologisch Ei - Meer dioxine in biologische en vrije uitloop eieren (ondertussen zijn hier maatregelen voor genomen)
Dieren - Minder antibioticaresistentie in biologisch gehouden dieren - Potentieel hoger risico op ziektes i.v.m. uitloop – maar dit wordt niet gevonden ( Ref. Hoogenboom et al. 2008, Kijlstra et al. 2007, Bloksma, 2005; van de Vijver et al. 2012)
Gezondheidsaspecten in vitro • Groei kankercellen ↓ bij extract van biologische aardbeien (Olsson, 2006) • Reductie celschade ↑ bij extract van biologische ui en chinese kool (Ren, 2001)
Gezondheidsaspecten dier studies Indicaties dat biologische voeding een effect heeft op: • ↑ vruchtbaarheid (Staiger, 1988) • ↑ immuun systeem (Finamore, 2004, Lauridsen, 2005)
• ↓ Lichaamsgewicht, vetweefsel (Lauridsen et al., 2005)
“Biologisch gezonder ?” • Samenwerking LBI, Rikilt, TNO, WU • Interventiestudie met kippen - 2 generaties - biologisch of gangbaar voer •Voeranalyse - voer vergelijkbaar qua energie - gangbaar voer 10% meer eiwit - geen eiwittekorten in voeren
Resultaten Growth of body weight 2nd gen: mean ± SEM lineH lineC lineL
gram per week
A
140
140
140
120
120
120
100
100
100
80
80
80
60
60
60
40
40
40
20
KLH
* * 0
5
↓ * 10
20
KLH
******* ↓ **
0
5
10
Age in weeks
B
20
KLH
** 0
5
↓ * 10
Resultaten • Beide groepen dieren waren gezond • Groeisnelheid - hoger bij gangbaar • Na ziekmaker - hogere immuunreactiviteit bij bio - sneller herstel in groei bij bio • Verschil in gen expressie in darm
Ref.: Huber et al, BJN 2010; de Greeff et al, BJN 2010
KOALA studie • Geboorte cohort in Nederland • Start in 2000 • Samenwerking met Universiteit Maastricht • 2834 vrouwen in 34e week van de zwangerschap • 491 vrouwen geworven via “alternatieve” kanalen • Kinderen gevolgd vanaf geboorte • Ongeveer 15% van de kinderen eet matig tot veel biologisch
KOALA studie • Significant meer CLA vetzuren in moedermelk van moeders die >90% biologische melk drinken • Kinderen op 2 jaar - geen effect bio-voeding (algemeen) - wel significant minder eczeemklachten bij >90% biologische zuivel • Momenteel vervolgonderzoek - Astma, hooikoorts - Overgewicht
Ref. Kummeling, BJN 2008 Rist, BJN 2008
En nu terug naar de consument Mogelijke verklaringen: -Meer vezel -Meer vitamines -Immuunsysteem
Resultaten Biologische productkeuze
Conclusie “Is biologisch nu gezonder ?” •
We kunnen het (nog) niet bewijzen.
•
De “Body of Evidence” groeit
• Gezonde voeding is onderdeel van een bewuste, gezonde (en duurzame) leefstijl. Biologisch sluit hier goed op aan.
Dank voor uw aandacht
