gevolgen en oplossingen stapsgewijze verhoging van AOW-leeftijd
Your business technologists. Powering progress
Gevolgen van de stapsgewijze verhoging AOW-leeftijd in Nederland Sinds 2009 wordt in Nederland gesproken over een verhoging van de AOW-leeftijd. Toenmalig minister Donner zette het onderwerp op de politieke agenda. Werkgevers- en werknemersvertegenwoordigers sloten in 2011 een pensioenakkoord. Dit alles lijkt nu te zijn achterhaald door een nieuwe fase in deze discussie. Onlangs werd in het zogeheten Lenteakkoord afgesproken dat vanaf 2013 de pensioenleeftijd stapsgewijs gaat worden verhoogd naar vooralsnog 67 jaar. De stappen bedragen een, twee en drie maanden.
De kwestie wordt nog iets lastiger vanwege het feit dat niet langer wordt gerekend met een geheel aantal jaren, maar met een aantal jaren plus een aantal maanden. Een aspect waar processen en systemen veelal niet op zijn ingericht.
De gevolgen van deze besluitvorming zullen zich in vele systemen en processen in Nederland laten voelen. Sinds jaar en dag is het bereiken van de leeftijd van 65 jaar niet alleen op persoonlijk vlak een omslagpunt, maar ook op financieel vlak. Sinds de invoering van de AOW is de leeftijd van 65 jaar een harde grens geweest. Als zodanig is deze dan ook veelal absoluut ingebouwd in regels en systemen. En dit gaat een stuk verder dan het, in eerste instantie eenvoudig te bepalen, aanpassen van AOW- en pensioensystemen.
Om deze problematiek op een adequate wijze te kunnen aanpakken, heeft Atos een aantal diensten ontwikkeld. Diensten die te maken hebben met zowel het signaleren van waar dit aspect zich bevindt, als diensten die zich richten op een geschikte oplossing van het geheel.
“Minister Kamp (Sociale Zaken) verwacht niet dat het voornemen uit het Lenteakkoord na de verkiezingen nog wordt teruggedraaid.” Bron: Telegraaf, 11-7-2012
2
Gevolgen en oplossingen stapsgewijze verhoging AOW-leeftijd
Wat doet u met 65?
Gevolgen en oplossingen stapsgewijze verhoging AOW-leeftijd
3
Nadere verkenning van de invloed op wet- en regelgeving De stapsgewijze verhoging van de AOW-leeftijd heeft op veel processen en systemen invloed. Hierna volgt een niet limitatieve opsomming van de geraakte domeinen. Belastingen
Pensioenen
Sociale wetgeving
De wijze van berekenen van de loon- en inkomstenbelasting houdt in dat er vanaf de 65-jarige leeftijd geen werknemerspremies meer worden ingehouden. Vanaf 65 jaar wordt de belasting dan ook op een andere wijze berekend.
Voor pensioenen geldt een aantal analoge regels, net zoals voor de belastingen. Ook hier zal gaan worden gewerkt met een flexibele AOW-leeftijd. Deze heeft gevolgen voor een aantal aspecten, namelijk de berekening van de benodigde reserves, de berekening van de pensioenruimte, de berekening van het pensioen zelf, de berekening van de in te houden premies bij uitkeringsgerechtigden etc. Maar ook de processen en werkvoorraden zullen ander gedrag gaan vertonen. Afhankelijk van de wijze van invoering van de nieuwe regels kan dit tot gevolg hebben dat gedurende een periode van een, twee of drie maanden geen ouderdomspensioenen zullen ingaan. Dit zal leiden tot een andere wijze van inplannen en verdelen van de werkzaamheden over een geheel jaar.
De sociale wetgeving zal ook de nodige gevolgen ondervinden van de stapsgewijze verhoging van de AOW-leeftijd. Immers, de volledige sociale wetgeving gaat uit van het beëindigen van een aantal uitkeringen (WW, WIA/WAO, Bijstand, Anw etc.) op het moment dat de desbetreffende uitkeringsgerechtigde de 65-jarige leeftijd bereikt. Dus zal dit de nodige gevolgen gaan hebben voor de systemen die voor het berekenen, toekennen en beëindigen van deze uitkeringen worden gebruikt. En analoog aan de gevolgen voor de processen en werkzaamheden bij de uitvoering van de pensioenen, zullen ook de uitvoerders van de sociale regelingen te maken krijgen met onregelmatige verdeling van werkzaamheden over een jaar.
Als gevolg van de aanpassing in de AOW-leeftijd zal het nu harde getal 65 moeten worden vervangen door een meer flexibele AOW-leeftijd. De berekening zal dusdanig worden aangepast dat tot de AOW-datum, die op dat moment van toepassing is, gewoon sociale premies zullen worden afgedragen. Daarnaast zijn er verschillende regels opgenomen in de belastingregelgeving die te maken hebben met de hoeveelheid opgebouwd pensioen en de ruimte die iemand heeft om fiscaal gefacilieerd additioneel pensioen op te bouwen. Gezien het feit dat de AOW-leeftijd jaarlijks een maand opschuift, zullen deze regels moeten worden geflexibiliseerd. Dit geldt zowel voor de regels voor de berekening van overmatig pensioen als voor de regels met betrekking tot de berekening van een eventueel pensioentekort. Overigens kan het hierbij interessant zijn wanneer het ene jaar wordt berekend dat een burger fiscaal gefacilieerd extra pensioen mag opbouwen en dat vervolgens het jaar daarop kan worden geconstateerd dat er sprake is van bovenmatige pensioenopbouw. Kortom, deze regels kunnen straks vrij complex gaan worden.
Op dit moment is nog niet helder op welke wijze de nieuwe regelgeving er op dit laatste terrein zal gaan uitzien. Dat er veranderingen zullen optreden is echter evident.
4
Gevolgen en oplossingen stapsgewijze verhoging AOW-leeftijd
Hoe ziet het speelveld er uit? Het speelveld is zeer breed. De AOW-leeftijd zit diep ingebakken in de Nederlandse samenleving. Daar waar de natuurlijke reactie is te denken dat 65 het domein van de pensioenuitkeringen betreft, blijkt praktisch gezien veel meer te worden geraakt. En niet alleen systemen zullen worden getroffen. Ook procesmatig zullen aanpassingen op verschillende plaatsen moeten worden aangebracht.
Er kunnen daardoor ongewenste (of bijzondere) situaties ontstaan ten aanzien van de werkverdeling en de processen. Uiteraard werkt dit ook weer door in de financiële cijfers van de pensioenadministrateurs. De berekeningen en voorspellingen zullen er niet eenvoudiger op worden.
Gevolgen en oplossingen stapsgewijze verhoging AOW-leeftijd
(Ziektekosten) Verzekeraars
Banken
UWV
Sociale wetgeving
et nw ing ioe ev ns lg Pe -rege en
Neem als voorbeeld het feit dat pensioenadministrateurs maandelijks anticiperen op de groep mensen die binnen een bepaald tijdsbestek met pensioen zullen gaan. Wanneer elk jaar een verschuiving gaat plaatsvinden met 1, 2 of 3 maanden heeft dit tot gevolg dat er gaten gaan ontstaan in de geplande werkvoorraden.
Pensioen Administrateurs
AOW leeftijd
Werkgevers
SVB
Be we lastin g tge vin g
De gevolgen van de flexibilisering van de AOWleeftijd kunnen dan ook in een groot aantal organisaties en domeinen doorwerken. Van de omslagleeftijd voor het berekenen van de belastingen tot aan het berekenen van ouderdomspensioenen en het bepalen van het moment van ingang. Van het moment van beëindigen van bijstandsuitkeringen tot het berekenen van de pensioenreserves. In bijgaand schema is weergegeven welke bedrijfstakken en welke bedrijfsprocessen kunnen worden geraakt. Ook is in dit schema aangegeven dat consequenties zich niet beperken tot een bepaald domein maar zich uitstrekken over de verschillende domeingrenzen heen.
Gemeenten
Belastingdienst Salarishuizen
5
Gedetailleerde verkenning van de invloed op de verschillende processen en systemen Over het algemeen wordt in Nederland overal uitgegaan van een AOW-leeftijd van 65 jaar. Dit geldt voor de belastingregels, de pensioneringsregels en vele andere regels die in systemen zijn ingebouwd. Daarnaast wordt ervan uitgegaan dat de uitstroom van het arbeidsproces naar de AOW gelijkmatig verdeeld over het jaar plaatsvindt. Vaak is de pensioenleeftijd van 65 jaar hard in systemen ingebouwd en de bijbehorende regels ook. Dit is niet vreemd, gezien het feit dat deze leeftijd al meer dan 50 jaar wordt gehanteerd en ook nooit onderwerp van discussie is geweest. Overal waar deze leeftijd voorkomt, zal deze moeten worden aangepast en geflexibiliseerd. Op de volgende pagina’s is een aantal gevolgen voor verschillende bedrijfstypen weergegeven. Opnieuw betreft het zeker geen limitatieve opsomming.
Uitvoering Sociale Zekerheid – Sociale Verzekeringsbank (SVB) De SVB is de uitvoerder van de volksverzekeringen. Zij zorgt ervoor dat de AOW, Anw en AKW worden uitbetaald. Daarnaast voert de SVB ook voor een aantal gemeenten de aanvullende bijstand op een onvolledig AOW-pensioen uit. Voor wat betreft de AOW zal er sprake zijn van flexibilisering van de aanvangsleeftijd. Dit betekent dus dat de desbetreffende applicaties rekening moeten gaan houden met een andere aanvangsleeftijd. Vermoedelijk zal de AOW van de eventuele niet werkende partner ingaan op de op dat moment geldende algemene AOW-leeftijd. Voor wat betreft de Anw is het zo dat deze nu eindigt op het moment dat de 65-jarige leeftijd wordt bereikt. Deze leeftijd zal moeten worden geflexibiliseerd. Voor de bijstandsuitkering als aanvulling op een onvolledig AOW-pensioen is hetzelfde van toepassing als voor de AOW.
Uitvoering Sociale Zekerheid - UWV Door het UWV worden de werknemersverzekeringen uitgevoerd. Het UWV beoordeelt de uitkeringsaanvragen voor de ZW, WW, WIA/ WAO, TW, TRI en Wajong. Tevens betaalt het deze uitkeringen. Aangezien het hier werknemersverzekeringen betreft en de AOW-leeftijd voor werknemers wordt geflexibiliseerd, zullen veel systemen van het UWV moeten worden nagelopen en vervolgens aangepast aan het beëindigen van uitkeringen op basis van de nieuwe AOW-leeftijd. Het lijkt er op dat het aanpassen van de inhoudingregels voor sociale premies en belastingen hierbij niet behoeft te gebeuren. Immers, de uitkeringen in het kader van werknemersverzekeringen eindigen bij het bereiken van de AOW-leeftijd. En dit is ook het moment waarop de mogelijke UWV-uitkering wordt beëindigd. Wanneer er dus logischerwijze geen rekening is gehouden met deze AOW-leeftijd in de berekening van de in te houden bedragen, zal aan deze kant van de systemen geen probleem ontstaan.
“De wet moet in heel korte tijd (ongeveer zes maanden) worden ingevoerd. Er moet zeer veel gebeuren, waaronder tijdige informatievoorziening, aanpassing van administratieve processen en ICT-systemen.” Bron: Actal, juni 2012
Gevolgen en oplossingen stapsgewijze verhoging AOW-leeftijd
65
Uitvoering Sociale Zekerheid - Gemeenten De gemeenten zijn onder andere verantwoordelijk voor de uitvoering van de WW en de Wmo.
Beide aspecten zullen moeten worden aangepast aan gewijzigde wetgeving. Uitgangspunt hierbij is dat werknemerspremies moeten worden betaald tot het moment dat de AOWgerechtigde leeftijd is bereikt. Ongeacht wat deze leeftijd op dat moment is
Voor de WW zal ook de beëindiging per AOWleeftijd moeten worden aangepast.
Pensioenadministrateurs
Voor wat betreft de Wmo zal een extra peilmoment van het inkomen moeten worden ingebouwd op het moment dat de desbetreffende persoon die een beroep heeft gedaan op deze wet AOW gaat ontvangen. Het inkomen wordt dan immers geheel anders en dit kan gevolgen hebben voor het bedrag aan eigen bijdrage dat de desbetreffende persoon moet betalen.
Ook bij pensioenuitvoerders is 65 jaar een vaststaande leeftijd waar veel om draait. Een aantal uitkeringen wordt per die leeftijd gestopt (denk aan vroegpensioen, arbeidsongeschiktheidspensioen, nabestaanden-pensioen) en het ouderdomspensioen start per deze datum. Deze leeftijd is gekoppeld aan de AOW-leeftijd.
Daarnaast geldt een andere maximum eigen bijdrage vanaf 65 jaar. Deze eigen bijdrage zal moeten worden gekoppeld aan de AOW-leeftijd.
Belastingdienst Bij de Belastingdienst wijzigen de berekeningen op het moment van bereiken van de AOWgerechtigde leeftijd. Daarnaast wordt er van uitgegaan dat een aantal uitkeringen in het kader van werknemersverzekeringen eindigt per de 65-jarige leeftijd.
Ook hier zal de AOW-leeftijd moeten worden geflexibiliseerd. Nog niet bekend is in hoeverre deze flexibilisering van de AOW-leeftijd gevolgen heeft voor de duur van een arbeidsongeschiktheidspensioen of een nabestaandenpensioen.
leen de berekening van deze factor zal derhalve gaan wijzigen. Voorts zullen er consequenties zijn ten aanzien van de reserveberekeningen. Er zal rekening moeten worden gehouden met het jaarlijks verschuiven van de AOW-leeftijd.
Salarissystemen Salarissystemen gaan uit van een AOW-leeftijd van 65 jaar. Deze leeftijd wordt gehanteerd voor de berekening van de sociale premies en de belastingen. Dit zal moeten worden geflexibiliseerd.
Personeelssystemen Ook personeelssystemen gaan uit van de 65 jarige leeftijd voor de AOW en dus de pensionering. Ze zullen dezelfde aanpassingen moeten ondergaan als de salarissystemen.
Daarnaast wordt bij de premie vaak een factor ingebouwd voor de AOW. Dat deze AOWinbouw jaarlijks wijzigt, is nu ook al het geval. Al-
“Pensioenfondsen weten niet hoe ze moeten omgaan met de verhoging van de AOW-leeftijd, maar ook de rekenmodellen die gehanteerd moeten worden om de financiële positie te bepalen, staan niet vast.” Bron: Telegraaf, 20-7-2012
Gevolgen 7 en oplossingen stapsgewijze verhoging AOW-leeftijd
Gevolgen en oplossingen stapsgewijze verhoging AOW-leeftijd 7
Verzekeraars Voor verzekeraars heeft de flexibilisering van de AOW-leeftijd een aantal gevolgen. Hieronder een opsomming. a. De berekeningen voor lijfrentes en individuele pensioenen moeten worden aangepast. Aangezien de uitkeringen later zullen ingaan, zal de uitkeringsduur korter worden en de duur van premie betalen langer. b. Overlijdensrisicoverzekeringen zullen een andere berekening moeten krijgen voor zover ze lopen tot de pensioengerechtigde leeftijd. c. Berekeningen voor de zogenoemde Woonlastenbeschermers moeten worden aangepast. Het betreft hier verzekeringen die er voor zorgen dat de hypotheek kan blijven worden betaald ingeval van werkloosheid of arbeidsongeschiktheid. Aangezien de leeftijd waarop deze uitkeringen eindigen wijzigt, zullen de premies hiervoor anders moeten worden berekend. Ook eventuele uitkeringen zullen niet meer automatisch op 65 jaar kunnen stoppen. d. Er bestaat een aantal verzekeringen voor de opvang van verschillende hiaten, zoals het Anw-hiaat en het AOW-hiaat. Ook hier zal het een en ander aan de premieberekeningskant en aan de uitkeringskant (einddatum) moeten worden aangepast.
f. In hoeverre er ook bij een aantal verzekeringsvormen sprake is van aspecten die te maken hebben met de leeftijd van de verzekerde is ons niet duidelijk. Het kan eventueel wel zo zijn dat daar waar sprake is van collectieve kortingen van het personeel van bepaalde bedrijven en deze kortingen eindigen bij het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd er ook op andere systemen sprake zal zijn van bepaalde aanpassingen.
Hypothekenapplicaties Omdat bij het bereiken van de 65-jarige leeftijd het inkomen verandert, zal er ook bij hypothekenapplicaties rekening moeten worden gehouden met de verandering van de AOWleeftijd. Vaak wordt bij hypotheekadviezen aan oudere mensen uitgebreid doorberekend hoe de financiële situatie zal zijn na pensionering. Dit zal moeten worden aangepast aan de flexibele AOW-leeftijd.
In ieder geval zal er sprake zijn van aanpassingen op zowel adviessoftware als op de back office systemen.
Ziektekostenverzekeraars De ziektekostenpremies voor ouderen zijn - zeker waar het aanvullende verzekeringen betreft - anders dan die van jongeren. Er zal dan ook het een en ander wijzigen op het moment dat de AOW-leeftijd gaat schuiven. De verandering van premieberekening zal dan gekoppeld zijn aan het bereiken van de AOW-leeftijd. Hier doet zich dus opnieuw hetzelfde fenomeen voor.
Ziektewet De ziektewet is een volksverzekering die loopt tot de 65-jarige leeftijd. Bij intreding van de flexibele AOW-leeftij zal zowel aan de uitkeringskant (beëindigen op het moment van bereiken van AOW-leeftijd) als aan de verzekeringskant (verzekerd tot het bereiken van de AOW-leeftijd) flexibilisering in de systemen moeten worden aangebracht.
e. Net zoals bij pensioenfondsen is er bij verzekeraars sprake van een aantal wettelijk verplichte voorzieningen voor het kunnen uitbetalen van uitkeringen. De berekening hiervan zal moeten worden aangepast en ingesteld op de flexibele AOW-leeftijd.
8
Gevolgen Gevolgen en en oplossingen oplossingen stapsgewijze stapsgewijze verhoging verhoging AOW-leeftijd AOW-leeftijd
Gevolgen en oplossingen stapsgewijze verhoging AOW-leeftijd
97
Waar kan Atos u helpen? De AOW-problematiek kan op veel plaatsen binnen een organisatie spelen. Het kan processen raken, maar ook systemen en data. Er bestaat dan ook geen one size fits all oplossing. Wat nodig is, is een gedegen kennis van wat zich kan voordoen. Deze kennis ligt verankerd in de genen van onze organisatie. Via speciale educatieve programma’s zijn onze consultants opgeleid in de materie en voorbereid op wat zich rond de processen, systemen en data kan voordoen. Wij volgen daarbij een standaard modulaire aanpak die op maat kan worden gemaakt voor uw eigen organisatie. Onze aanpak start met een assessment. Op een gestructureerde wijze wordt met behulp van een uitgebreide questionnaire in korte tijd een inschatting gemaakt van de plaatsen waar zich de problematiek voordoet en hoe diep deze zit. De volgende stap is een in depth scan. De op hoog niveau tijdens het assessment geconstateerde problematiek wordt zorgvuldig en gedetailleerd door ons gescand. Deze scan levert u een verfijnd beeld op van de daadwerkelijke impact op uw systemen en organisatie.
10
De volgende stap betreft de solution & integration fase. Op basis van de geconstateerde impact wordt de architectuur van uw organisatie, uw processen en uw systemen onder de loep genomen en wordt een geïntegreerde voor u op maat gemaakte oplossing ontworpen. Uiteraard doen wij dit tezamen met uw eigen medewerkers. Een oplossing die past binnen uw applicatie- en proceslandschap. Er wordt een plan van aanpak, dat recht doet aan de werkwijze en cultuur van uw bedrijf, vervaardigd
Tijdens de daaropvolgende adaption fase wordt de daadwerkelijke uitvoering van de oplossing ter hand genomen. Samen met de daarvoor aangestelde medewerkers binnen uw organisatie gaan we de ontworpen en geplande oplossing die voor u geschikt is bevonden en door u is goedgekeurd, uitrollen binnen uw bedrijf. Onze ervaren consultants zijn uitstekend in staat u te helpen uw applicaties aan te passen, uw processen te herontwerpen en uw data te verbeteren.
Gevolgen Gevolgen en en oplossingen oplossingen stapsgewijze stapsgewijze verhoging verhoging AOW-leeftijd AOW-leeftijd
Na de adaption fase wordt vervolgd met de testfase. In de testfase wordt vanuit een AOW testcenter, die zowel organisaties in de sociale wetgeving, als pensioenwet- en regelgeving en belastingwetgeving helpt, getoetst of uw organisatie AOW-proof is geworden. De basis voor het uitvoeren van het testen wordt ingericht vanuit een lichte, flexibele en schaalbare testaanpak welke op maat gemaakt wordt voor uw organisatie. Daarbij worden - op de bedrijfsprocessen aangesloten - testscenario’s gestructureerd en herhaalbaar opgezet en voor uw specifieke situatie uitgewerkt zodat deze naadloos aansluiten voor de toetsing op de gewenste kwaliteit van uw aangepaste applicaties en processen. Uiteindelijk volgt de implementation fase waarin wij u helpen de aangepaste situatie binnen uw bedrijf uit te rollen.
Omdat iedere organisatie uniek is, gaan wij niet verkondigen dat wij de oplossing hebben. Onze consultants weten waar zij het over hebben. Op basis van uw behoeften en uw mogelijkheden wordt gezocht naar de optimale oplossing met een maximaal resultaat en rendement.
Gevolgen en oplossingen stapsgewijze verhoging AOW-leeftijd
11
Over Atos Atos is een internationale IT-dienstverlener met een jaaromzet van 8,5 miljard euro. Het bedrijf biedt werk aan 74.000 collega’s in 48 landen. Wereldwijd levert Atos aan haar klanten hi-tech transactieservices, advies en technologie, systeemintegratie en managed services. Met haar diepgaande technologische expertise en kennis van industriële sectoren ondersteunt zij klanten in de volgende marktsectoren: Manufacturing, Retail, Services; Overheid, Gezondheidszorg en Transport; Financiële dienstverlening; Telecom, Media & Technology en Energy & Utilities. Atos focust op het aanbieden van zakelijke technologie die klanten vooruit helpt en in staat stelt hun onderneming van de toekomst te creëren. Atos is de wereldwijde IT-partner voor de Olympische Spelen en Paralympische Spelen en staat genoteerd aan de Paris Eurolist Market. Atos opereert onder de namen Atos, Atos Consulting & Technology Services, Atos Worldline en Atos Worldgrid .
Meer informatie
[email protected]
nl.atos.net
Atos, the Atos logo, Atos Consulting, Atos Worldline, Atos Sphere, Atos Cloud, Atos Healthcare (in the UK) and Atos Worldgrid are registered trademarks of Atos SA. August 2012 © 2012 Atos.
