DELFT HIGH LIGHTS 10
OK TOBER
SPORTINSTITUTE GEOPEND
2014
NUMMER
4
! N E O D N E GRO
De mens kan nog hoger, sneller en beter!
P.3 DAG VAN DE WETENSCHAP
Laat je informeren over wetenschap, techniek en innovatie. Boeiend voor jong en oud.
P.5 GROENE ENERGIE ... EN DAN?
Deltagoot na ruim twee jaar bouwen klaar voor gebruik
Raken we in de ban van ICT?
P.10 JOIN THE PIPE
Bouwt u ook mee aan een wereldwijd schoon-waterleidingnet?
P.12
DE HOOGSTE KUNSTMATIGE GOLVEN TER WERELD WORDEN IN DELFT OPGEWEKT / Een enorme betonnen bak van 300 meter lengte, een diepte van 9 meter en een breedte van 5 meter. Dat is de Deltagoot van Deltares, gevestigd ‘gewoon in Delft’. Sinds 2012 wordt er aan de Deltagoot gebouwd. In april van komend jaar wordt hij officieel in gebruik genomen. Volgende maand beginnen de eerste tests. De hoogste
kunstmatige golven van de wereld kunnen er worden opgewekt: zeker 4,5 meter hoog! Delft High Lights kreeg een voorproefje. Tekst: Ron Labordus Foto’s: Ron Labordus en Guus Schoonewille Het is indrukwekkend om te lopen in de enorme Deltagoot. Nu kan dat nog. Vol-
gende week wordt hij gevuld met meer dan 9 miljoen liter water. Er worden in de Deltagoot tests uitgevoerd op een schaal van 1:32. Bijna natuurgetrouw. Onderzocht wordt hoe waterkeringen zich houden en gedragen onder alle denkbare weersomstandigheden, ook dus bij extreme neerslag en stormen > Lees verder op pagina 2
2
DELFT HIGHLIGHTS
/
NO.4
/
12 OKTOBER 2014
> Vervolg van pagina 1
DE HOOGSTE KUNSTMATIGE GOLVEN TER WERELD WORDEN IN DELFT OPGEWEKT /
HIGH TECH CENTRE IN DELFT BIEDT UITDAGEND MIDDELBAAR TECHNIEK ONDERWIJS /
Uitdagend middelbaar techniekonderwijs met de modernste apparatuur. Dat wordt het nieuwe High Tech Centre Delft. In januari 2015 gaat het van start. Het High Tech Centre is een samenwerking van ROC Mondriaan uit Delft, bedrijven uit de technische sector, onderwijsinstellingen en de gemeente Delft. Ze slaan de handen ineen om uitdagend techniekonderwijs te organiseren. Het Ministerie van Onderwijs verstrekt een subsidie van 400.000 euro.
met golven die bijna 5 meter hoog zijn.
UNIEKE /
SOFTWARE
Met de bouw van de Deltagoot aan de Rotterdamseweg is begonnen in september 2012. Er waren maar liefst 800 heipalen voor nodig van een lengte die varieerde van 24 tot en met 30 meter. Er is drie maanden lang geheid. De bodem van de goot heeft een betondikte van 1.80 meter. Rob de Jong, senior engineer: “De golven worden voortgebracht door een golfschot van 10 meter hoog. Het systeem wordt dankzij geavanceerde software computer-aangestuurd en werkt met hydraulische cilinders die door op en neer bewegen de noodzakelijke golfslag veroorzaken. Vervolgens rollen de golven naar de natuurgetrouw nagebouwde dijken, oevers, zeeweringen, havenhoofden, kades, enzovoort. Al naar gelang de opdracht. We
OVER /
DELTARES
Deltares is een onafhankelijk toegepast kennisinstituut op het gebied van water, ondergrond en infrastructuur. Wereldwijd werkt het bedrijf aan slimme innovaties, oplossingen en toepassingen voor mens, milieu en maatschappij. Deltares richt zich voornamelijk op delta’s, kustregio’s en riviergebieden. Omdat het
werken veel voor Rijkswaterstaat, maar ook voor bedrijven. Zowel nationaal als internationaal.”
BESPARING / Gemiddeld is er ongeveer zes weken nodig om een testopstelling te maken. De tests duren afhankelijk van de opdracht meestal een week tot tien dagen. De Jong: “Daarna worden de opstellingen afgebroken en wordt het water weggepompt naar de naast de goot liggende reservoirs. Het water wordt dus hergebruikt. Door de unieke bouw van de Deltagoot zijn alle denkbare metingen uit te voeren zoals golfhoogtes, golfdrukken, golfkrachten, stroomsnelheden en golfoverslag. Vervolgens zijn metingen te verrichten van schadeontwikkeling en dwarsprofielwijzingen. Uit de resultaten van de tests weten onderzoekers en bouwers exact of bijvoorbeeld zeeweringen, dijken en havenhoofden in de praktijk
beheer van deze dichtbevolkte en kwetsbare gebieden complex is, werkt Deltares nauw samen met overheden, ondernemingen, kennisinstellingen en universiteiten in binnen- en buitenland.
VOOR MEER IN F O R M AT IE www.deltares.nl
goed genoeg zijn. Onderzoek kost weliswaar veel geld, maar met de besparing is een nog veel groter bedrag gemoeid.”
Dat geld is vooral nodig voor de aanschaf van de inrichting van het centrum. De komende jaren wordt circa 1,4 miljoen geïnvesteerd. De gemeente Delft draagt 200.000 euro bij. De rest komt
LEZERS MAKEN KANS OM DE DELTAGOOT TE BEZOEKEN /
Van de redactie
Lezers van Delft High Lights maken een unieke kans om de Deltagoot te bezoeken. Tien lezers krijgen een exclusieve rondleiding. Hoe komt u ervoor in aanmerking? Op de eerste plaats door twee vragen te beantwoorden. Vraag één luidt ‘Hoe lang is de Deltagoot?’ en vraag twee ‘Hoeveel liter water wordt erin gepompt?’. Schrijf de goede antwoorden in een mail aan
[email protected]; schrijf erbij waarom u de Deltagoot zou willen bezoeken. Vergeet uw naam, leeftijd en telefoonnummer niet te vermelden. Uit de goede en origineelste inzendingen kiest de redactie van Delft High Lights vijf inzendingen die goed zijn voor twee personen. De redactie neemt contact met de winnaars op en u hoort dan op welke datum de rondleiding is. Inzenden kan tot en met zondag 19 oktober.
VOOR MEER IN F O R M AT IE www.youtube.com/ watch?v=dSzBj0dOG6U
GROEN
van onderwijsinstellingen en bedrijven.
POPULAIR / Het centrum is nodig, omdat er een toenemende vraag in heel Haaglanden is naar goed opgeleid technisch personeel. Dergelijke opleidingen zijn populair. Dat bleek uit de enorme belangstelling tijdens open dagen bij ROC Mondriaan en het Wellant College in Rijswijk en het aantal inschrijvingen voor deze opleidingen.
LOCATIE / De voorbereidingen beginnen binnenkort. Er wordt nog gezocht naar een locatie. Het is de bedoeling dat er een plek komt in de buurt van de TU Delft en de Haagse Hogeschool op de TUcampus in Delft.
DOEN
/ De nieuwe Delft High Lights staat weer in het teken van techniek, duurzaamheid en innovatie. We vatten het samen in het begrip Groen – Doen en Groen is Goed. In het nieuwe Reinier de Graaf halen ze de natuur zelfs binnen. Groen doet je immers goed. Het is bewezen dat contact met de natuur het geneesproces bevordert. Duurzaamheid neemt in deze Delft High Lights een prominente plek in: de middenpagina’s staan er vol mee. De gemeente Delft wil in 2050 een energie-neutrale gemeente zijn. We zijn al goed op weg. U krijgt tal van tips hoe u energie kunt besparen en duurzamer kunt leven. Doen dus! Volop aandacht uiteraard ook voor innovatie en techniek. De voor-
pagina opent er al mee. Op die geweldige Deltagoot mogen we in Delft zeker trots zijn. Wilt u hem ook bezoeken en meedoen aan een exclusieve rondleiding? Doe dan mee aan de lezerswedstrijd en misschien wint u wel een uitnodiging voor twee personen. Als u geïnteresseerd bent in wetenschap, techniek en innovatie kom dan - met uw gezin - naar de Wetenschapsdag, doe als student mee met de Night of the Enterprises of bezoek de Van Leeuwenhoeklezing. Kent u het project Join the Pipe? De gemeente Delft is er actief bij betrokken. U leest er alles over in deze uitgave. Gewoon Groen Doen dus! Wij wensen u veel leesplezier, namens alle medewerkers, Ron Labordus (hoofdredacteur).
DELFT HIGHLIGHTS
/
NO.4
/
12 OKTOBER 2014
3
Als de kleinste fractie van een seconde telt
TU DELFT SPORT ENGINEERING INSTITUTE COMBINEERT TOPSPORT EN WETENSCHAP /
Directeur Frans van der Helm: “Alle afdelingen van de universiteit leveren hun bijdrage.”
Atleet Kamiel Maase: “Het kan altijd beter!”
Dagvoorzitter Tom Egberts: “Zijn er grenzen!?”
Kun je op de Olympische Spelen een gouden medaille missen op een fractie van een seconde? Kun je met wielrennen een tijdrit verliezen met ondeugdelijke remblokjes? De antwoorden bleken in de praktijk: volmondig ja. Had het TU Delft Sport Engineering Institute voor goud en een kampioenschap kunnen zorgen? Het antwoord opnieuw: ja! Het blijkt altijd nog sneller te kunnen, zo bleek op 17 september jongstleden toen wetenschappers en sporters ervaringen deelden tijdens een mini-symposium bij de officiële start van het Sportinstituut. TV presentator Tom Egberts legde als dagvoorzitter de gasten de vraag voor ‘of er nog grenzen zijn’.
materialen en lichaamshouding. Denk aan kleding en houding van schaatsers, atleten en zwemmers en materialen van onder anderen bobsleeërs, wielrenners, skiërs, roeiers en zeilers. Een bepaalde hoek van je lichaam kan tienden of honderdsten van seconden winst opleveren en daarmee het verschil bepalen tussen winst of verlies. Zo onderzoeken we ook krachten die noodzakelijk zijn bij bijvoorbeeld het afzetten bij hoog- en verspringen of het slaan met roeiriemen door het water. En het is logisch dat materialen een evenzo belangrijke rol spelen. Binnen de TU kennen we de Dreamteam projecten. Iedere keer blijkt weer dat innovatief denken prestatie-verhogend werkt.”
Door Ron Labordus “Topsport, wetenschap en technologie hebben alles met elkaar te maken”, legden Karel Luyben, rector-magnificus van de TU, en Frans van der Helm, directeur van het Sport-instituut, aan de volle zaal aanwezigen uit. “De TU kan antwoord geven op vragen van topsporters of het sneller kan, beter, hoger. Of de weerstand verlaagd kan worden. Of de kleding en uitrusting geoptimaliseerd kunnen worden en of materiaal sterker, lichter, beter kan
worden vervaardigd. Enzovoort, enzovoort. Alle onderzoeksterreinen op het gebied van sport en techniek worden binnen het nu geopende Sport-instituut verbonden. Onze testfaciliteiten bieden onderzoekers, studenten en sporters - in samenwerking met het bedrijfsleven - een wetenschappelijk klimaat om innovatieve ideeën uit te werken. Uiteraard zullen ideeën via topsport beschikbaar komen voor alle sporters. Voor de volksgezondheid van groot belang; voor jong en oud. Geldt overigens voor valide en minder valide sporters.”
WETENSCHAP SPORT /
EN
Hoe wetenschap een bijdrage kan leveren aan het verbeteren van sportprestaties liet professor Frans van der Helm zien aan de hand van diverse voorbeelden. “Onze afdelingen luchtvaart en weg- en waterbouw bestuderen aero- en hydrodynamica van
Sport Engineer Eline van der Kruk: “Sporters willen resultaat zien.”
“Toegepaste wetenschap is van groot belang. Het kan altijd nog beter, hoger, sneller. Vooral in de training van sporters is veel winst te halen. Door continue feedback op je training via video, tests en metingen kan een sporter voortdurend bijsturen totdat hij of zij de juiste lichaamshouding heeft, de juiste afzet verricht, de juiste slag in het water maakt en optimale materialen gebruikt.”
KNIEHOEK /
Eline van der Kruk studeerde vorig jaar af als de eerste TU Sport Engineer: “Ik bestudeerde de houding van schaatsers. Zo blijkt uit tests en beeldmateriaal dat de kniehoek van groot belang is om tot een grote prestatie te komen. Kan op de lange afstanden een groot verschil maken!”
NAAKT GEEN PROBLEEM /
Kamile Maase, lange afstandsloper en regelmatig kampioen van Nederland op de 5 en 10 kilometer en op de marathon, beaamde de woorden van Frans van der Helm:
Roeier Arnoud Greidanus heeft zelf op minisecondes een gouden medaille gemist op de wereldkampioenschappen: “Dat is balen. Je weet dat het lag aan die ene slag die niet effectief genoeg was of de boot die net niet goed en glad genoeg door het water gleed. Ik doe nu op de TU een studie naar weerstand, materiaalgebruik en coating bij roeiboten. Tijdens de Olympische Spelen in Rio in 2016 moet de Holland 8 er profijt van kunnen hebben!”
Boeiend was op het minisymposium in de vorm van een historisch overzicht de inbreng van professor Steve Haake van het al lang bestaande Sport-Institute van de Sheffield Hallam Universtity: “Bij de eerste Olympische Spelen in het jaar 776 voor Christus waren alle sporters gelijk: ze waren naakt. Problemen ontstonden pas toen ze kleding gingen dragen en materialen gebruiken!” Na de toespraken maakten de vele aanwezigen in de grote hal van het gebouw 3ME kennis met voorbeelden uit de praktijk.
Roeier Arnoud Greidanus: “Materiaal verbeteren en medailles halen.”
Steve Haaks: “Toen de atleten naakt waren, was er nog geen probleem.”
Grote drukte bij de netwerkbijeenkomst.
GROOT /
BELANG
4
DELFT HIGHLIGHTS
/
NO.4
/
12 OKTOBER 2014
Groen doet Goed – Groen én Gezondheid
HET REINIER DE GRAAF HAALT DE NATUUR IN HUIS / F O T O’S:
IVN
Als je een dier aait, als je een plantje verzorgt, als je uitzicht hebt op een groene omgeving of als je een vogelnestje kan bekijken dan vergeet je even je zorgen. Dan vergeet je dat je ziek bent. Misschien word je door je contact met de natuur wel sneller beter? In ieder geval is ‘groen’ goed voor je gezondheid. Het Reinier de Graaf startte daarom donderdag jongstleden onder het motto ‘Groen doet Goed’ het project ‘Groen en Gezondheid’.
José Postma, coördinator Duurzaamheid, MVO en Innovaties bij het Reinier de Graaf: “‘Groen doet Goed’ en ‘Groen en Gezondheid’ hebben als hoofddoel patiënten meer in contact te brengen met de natuur. We richten ons in eerste instantie op kinderen en hun opvoeders. Bewezen is dat omgaan met de natuur en de natuur beleven positieve invloed hebben op welbevinden en genezing. In het huidige ziekenhuis zijn we gestart met een aantal natuurprojecten; als die succesvol zijn, willen we ze toepassen in het nieuwe ziekenhuis dat eind augustus van volgend jaar
geopend wordt. Zorgvuldigheid is van groot belang. Je kunt uiteraard bijvoorbeeld niet zomaar dieren op de kinderafdeling los laten of in het wilde weg planten neerzetten en bloemen- en groentetuintjes aanleggen.”
DIEREN /
EN
PLANTEN
Het project past in het streven van het Reinier de Graaf om het ‘meest duurzame ziekenhuis van Nederland te worden’. José Postma: “Een groene omgeving die gezondheid bevorderend werkt, past daar perfect in. We werken in het project samen met het IVN (Instituut voor Natuureducatie en Duurzaamheid) en met het Natuur- en Milieucentrum De Papaver van de gemeente Delft. We maken gebruik van beschikbare ervaring, kennis en materialen. In de komende periode gaan we op de kinderafdeling activiteiten ontplooien zoals vogels spotten en zaadbommen maken. Verder groenten en kruiden zaaien en oogsten. Een ander idee is om seizoentafels te maken.”
VERGROENEN / José Postma: “Samen met IVN en de gemeente Delft werkt het RGG door de natuur in huis te halen aan de gezondheid van onze patiënten.”
José Postma heeft nog meer ideeën die bij moeten dragen aan snellere
genezing van patiënten: “Wellicht kunnen we met patiënten weer meer de tuin in! Andere ideeën zijn om kamers en gangen te vergroenen, dat wil zeggen te voorzien van grote natuurposters of schilderingen. Ook vensterbanken, balkons of dakterrassen kunnen misschien beter voor dit doel gebruikt worden. We bestuderen zelfs de mogelijkheid van het plaatsen van luchtzuiverende
binnenplanten. Uit onderzoek is gebleken dat er planten zijn die krachtige luchtzuiveraars zijn en de luchtkwaliteit in gebouwen verbeteren. Samen met IVN en de Papaver zet het Reinier de Graaf zich in om de natuur optimaal in het nieuwe ziekenhuis te integreren. Wij zijn overtuigd van Groen doet Goed en weten zeker dat Groen een bijdrage levert aan Gezondheid.”
DELFT HIGHLIGHTS
/
NO.4
/
12 OKTOBER 2014
5
Night of the Enterprises Delft brengt studenten en technologiebedrijven samen
STUDENTEN KRIJGEN UNIEKE KANS OP ZOEK TE GAAN NAAR CARRIÈREMOGELIJKHEDEN / Op dinsdag 25 november 2014 staat de tweede editie van de Night of the Enterprises op het programma. Na de succesvolle eerste editie van vorig jaar krijgen studenten opnieuw de kans op zoek te gaan naar carrièremogelijkheden in Delft. Delfts eerste Night of the Enterprises was op 19 november 2013 en betekende een Nederlandse primeur. De bedoeling van ‘de avond’ is om Delftse studenten en bedrijven op een laagdrempelige manier met elkaar in contact te brengen. Maar liefst 140 (internationale) studenten maakten per themabus een ‘quick tour’ langs vijftien Delftse (technologie) bedrijven. De bedrijven kregen zo de kans om ‘op eigen wijze een verpletterende indruk te maken op hun wellicht toekomstige werknemers’ en daarbij te laten zien hoe creatief, innovatief en ondernemend ze zijn.
SAMENWERKING /
moeite hebben om goed opgeleid personeel aan te trekken. Tijdens de Night of the Enterprises Als aanjager en organisator van krijgen studenten een inkijkje in de Night of the Enterprises werkt wat er gebeurt achter de deuren van de gemeente Delft samen met dat bedrijf waar ze misschien wel TU Delft, Haagse Hogeschool en elke dag langsfietsen. Door op deze Inholland en de ondernemersverenigingen MKB Delft, VNO-NCW laagdrempelige manier bedrijven en studenten met elkaar in contact West, ICT Kring en Bedrijvente brengen ontstaan er perfecte kring Schieoevers. Delft wil meer matches. De eerste editie leverde al studenten na hun studie behouden een aantal stage-opdrachten en een voor de Delftse kenniseconomie. startersfunctie als young profesIn een arbeidsmarkt, waarin een sional op. grote behoefte is aan technici op alle niveaus, is het belangrijk dat de Delftse bedrijven de beste mensen MEEDOEN!? kunnen aantrekken. / Wil je meedoen als student? Inschrijven voor de tweede editie CONTACT LEGGEN kan via www.aanmelder.nl/note. / Meedoen als bedrijf? Neem contact Het evenement richt zich zowel op met Margie Burger van de geop grotere ondernemingen, meente Delft via
[email protected] als op kleinere, technologische of 06-52739396. MKB-bedrijven die vaak meer IM PRES SIE
VA N
DE
EERSTE
EDITIE
http://www.youtube.com/watch?v=P47SYxVr-rE
Delftse Wetenschapsdag 2014
NEEM EEN KIJKJE IN DE FASCINERENDE WERELD VAN WETENSCHAP EN TECHNIEK / Tijdens de Delftse Wetenschapsdag op zondag 26 oktober kun je een kijkje nemen in de fascinerende wereld van wetenschap en technologie. De hele zondag staat in het teken van de wetenschap. De deelnemers nodigen je daarom van harte uit voor een spannende ontdekkingstocht langs verschillende wetenschaps- en technologiebedrijven en -instellingen. Voor kinderen en volwassenen zijn er workshops, proefjes, activiteiten en rondleidingen. De toegang is gratis. Van 10.00 tot 16.00 uur is iedereen van harte welkom. Het Science Centre Delft, de Botanische Tuin en De Haagse Hogeschool zetten deze dag hun deuren van 10.00 tot 16.00 uur voor je open.
SCIENCE DELFT /
CENTRE
In het Science Centre waan je je in een compleet andere wereld en hang jij de held uit als ‘Paperboy’. Bij de stand van Samsung ontdek je hoe je de perfecte selfies kunt maken met de NX mini en bij TNO hoe goed je in de maat klapt! Bij de mensen van het Reactor Instituut Delft leer en ervaar je alles over straling en wat je daarmee kunt doen. En vergeet geen (kleine) kapotte spullen van huis mee te nemen die jij samen met de experts wilt repareren in het Repair Cafe!
BOTANISCHE TUIN EN BIOTECHNOLOGIE / Ook de Botanische Tuin zet deze dag haar deuren open! Maak hier je eigen zonnecel van plantenmateriaal, of gebruik je smartphone om microscopische opnamen
te maken van eencelligen uit de vijver. Onderzoekers van de afdeling Biotechnologie laten er zien hoe ze bioplastic en biobrandstof maken uit afvalwater en GFT afval. Voor de kleinsten is er het springkussen en rijdt het treintje weer door de tuin!
HHS / Voor de eerste keer zet ook de Haagse Hogeschool aan de Rotterdamseweg (HHS) tijdens de Wetenschapsdag haar deuren open. Neem een kijkje in een van de meest duurzame schoolgebouwen van Nederland en bekijk allerlei studentenprojecten. Bepaal het zelf en ontdek hoe leuk techniek kan zijn! VOOR MEER IN F O R M AT IE www.delft.nl/wetenschapsdag Je waant je in een compleet andere wereld.
6
DELFT HIGHLIGHTS
/
NO.4
/
12 OKTOBER 2014
TIPS VOOR MEER COMFORT EN LAGERE ENERGIEREKENING / Energie besparen is goed voor het milieu, de natuur én uw energierekening. Op een eenvoudige manier kunt u al minder euro’s uitgeven aan energiekosten.
verhogen daarmee de waarde van de woning. Bent u benieuwd wat u zelf kunt doen om zuiniger om te springen met energie? Dit kan soms al op een heel eenvoudige manier.
Maatregelen om energie te besparen maken uw woning comfortabeler en gezonder, en
Een goed voorbeeld is het zoveel mogelijk beperken van het liftgebruik in een gebouw. Traplopen
Lift? Neem liever de trap!
Radiatorfolie spaart energie!
Met een klokthermostaat is het warm als u er bent – en niet onnodig warm als u er niet bent.
Vocht in huis = extra verwarmingskosten.Ventileer goed – vooral als u kookt of doucht.
is gezond en spaart veel energie uit. Een andere nuttige tip is het (laten) installeren van een klokthermostaat. Dankzij zo’n eenvoudig te programmeren klokthermostaat is het warm in huis als u er bent, en niet onnodig warm wanneer u er niet bent. Nog een kleine, maar geraffineerde aanpassing is het plaatsen van radiatorfolie. Radiatoren verwarmen de kamer, maar tegelijkertijd stralen zij ook warmte uit naar de buitenmuur die erachter zit. De muur wordt daardoor warmer, wat leidt tot een groter warmteverlies dan nodig. Door radiatorfolie aan te brengen op de achterkant van de radiator, straalt deze minder warmte naar de muur. Vocht in huis tot slot leidt steevast tot extra verwarmingskosten. Ventileer de woning daarom goed, vooral als u kookt of douchet. Op www.energieloket.info/zelf-doen/ vindt u nog veel meer nuttige tips om energie te besparen. Vaak gaat het hierbij om beperkte investeringen en om het aanpassen van onze gewoontes omtrent energieverbruik. Is uw interesse voor duurzaam leven gewekt? Kijk dan ook eens op www.ikspringover.nl. Het Energieloket is een initiatief van de Gemeente Delft en de Gemeente Rijswijk.
OP NAAR ENERGIENEUTRAAL DELFT DANKZIJ E-DEALS / De gemeente Delft sluit de komende jaren e-deals met partners in de stad. Een e-deal (energie-deal) is een afspraak die de gemeente met een andere partij maakt over de uitvoering van een concreet energiebesparend project. Zo wordt samengewerkt om tot een energieneutraal Delft in 2050 te komen.
schikbaar. De ‘algemene’ e-deal is inmiddels gesloten (zie kader): er zijn ook specifieke e-deals gemaakt, zoals met de coöperatieve vereniging Delft E Design en de Vrije School Widar met EkoPlaza Delft over het plaatsen van zonnepanelen op het dak van de school.
Het is de bedoeling dat iedereen die dat kan en wil in Delft actief mee gaat doen om de uitstoot van CO2 zoveel mogelijk te beperken. De rol van de gemeente is het stimuleren van bewoners en partners in de stad tot energiebesparing en daarover goede afspraken maken. De gemeente kan zelf namelijk maar circa 2 procent van de CO2-uitstoot direct beïnvloeden. Delft heeft al flinke resultaten geboekt. De CO2 -uitstoot is al met 15 procent verminderd in 2012: voor 2020 streeft men naar een vermindering van 35 procent CO2-uitstoot. Bedrijven en organisaties uit Delft hebben al aangegeven hieraan mee te willen doen. En de benodigde kennis is in onze stad volop be-
Een mooi voorbeeld van een e-deal die voor een grote CO2-beperking gaat zorgen, is de maatwerkdistributie. Het is de bedoeling dat er een stadsvervoerder komt, waar leveranciers van buiten Delft goederen kunnen afleveren. Deze stadsvervoerder levert de goederen snel en vakkundig af via een efficiënte route. Dat scheelt heel wat rijbewegingen in de stad.
MAATWERKDISTRIBUTIE /
MINDER ENERGIEVERBRUIK / Het energieneutraal krijgen van Delft is nodig, omdat de fossiele brandstoffen opraken en de opwarming van de aarde moet worden beperkt. Een ambitieus
plan, dat erom vraagt om alle zeilen bij te zetten om dit op een verantwoorde manier te realiseren. Naast een vermindering van 35 procent CO2uitstoot moet het energiegebruik in de stad in 2020 met 35 procent omlaag en moet 15 procent van het totale Delftse energiegebruik duurzaam worden opgewekt. De gemeente kan dit onmogelijk alleen realiseren: Delftse organisaties en bewoners beschikken over volop kennis en de mentaliteit om te zoeken naar innovaties en te komen tot e-deals. Gezamenlijk moet het lukken om daarmee in de komende jaren flinke stappen te zetten op weg naar een forse CO2-reductie.
ALGEMENE /
E-DEAL
Er is een algemene e-deal gesloten met Deltares, Duwo, Eneco, Gemeente Delft, MKB Delft, Hoogheemraadschap van Delfland, Woonbron Delft, Reinier de Graaf Groep, De Haagse Hogeschool, Hogeschool Inholland en de TU Delft.
GR O W I N G G R E E N : GR O E I E N D E W O N I N G VE R B E T E R I N G V O O R FL A T G E B O U W E N /
Niet alleen bewoners van vrijstaande woningen en rijtjeshuizen willen duurzaam en goedkoop wonen. Ook appartementbewoners en woningcorporaties zien het wel zitten om hun flatgebouwen energieneutraal te krijgen. Growing Green zorgt ervoor, dat deze woningen binnenkort de reuzensprong van energielabel G naar A++ kunnen maken. Binnen het Growing Green concept gaat men als volgt te werk. Er worden nieuwe gevelelementen aangebracht: de woning krijgt nieuwe houten kozijnen met driedubbel glas, aan de buitenmuur wordt een lucht/ waterwarmtepomp geïnstalleerd, die wordt weggewerkt in een gevelelement waarin ook plantenbakken komen. Deze nieuwe gevelelementen worden prefab aangeleverd, zijn eenvoudig te installeren en hebben een isolerende werking. “Door deze aanpassing verdwijnt de verwarmingsketel uit het appartement. Er blijft alleen een ‘hydraulic tower’ over, een soort boiler waarin het door de pomp verwarmde water wordt opgevangen. Naast de energetische verbetering richt het concept zich op het realiseren van een gezond binnenklimaat. Iets wat van minstens net zo’n groot belang is”, legt Joep Windhausen van Nieuwe Architecten uit Delft uit.
CONSORTIUM / Samen met Smits Vastgoedzorg uit Rotterdam, de aanjager van dit project, en een aantal bedrijven uit de ontwerp- en bouwwereld maakt dit bureau deel uit van het consortium achter Growing Green. “Naast de aanpassingen aan de buitenkant verandert ook het interieur van het appartement. Om alle ruimtes van frisse lucht,
verwarming en elektriciteit te voorzien wordt vanuit het hart van de woning in een centrale plafondzone een nieuwe, losgekoppelde hoofdinfrastructuur aangebracht. Hierdoor wordt het mogelijk, als de bewoner dat wil, om de woningruimte geheel naar eigen smaak en inzicht in te delen.”
IN /
FASES
Het concept is aantrekkelijk voor zowel huizenbezitters als woningcorporaties, met name als een flatgebouw zowel uit huurders als kopers bestaat. Growing Green hoeft namelijk niet in één keer voor het hele gebouw te worden uitgevoerd. “De woningen kunnen in fases worden aangepast, bij voorkeur wanneer een woning van bewoner/eigenaar verwisselt. Het concept verspreidt zich langzaam over het hele gebouw, als een klimopplant op een muur. Vandaar ook de naam ‘Growing Green’, met hangende plantenbakken als nieuw accent”, verklaart Windhausen. Het project Growing Green is nu in de pilotfase. Samen met Woonbron wordt nog gezocht naar geschikte woningen, waarvan de eerste in het voorjaar van 2015 worden aangepast.
VOOR MEER IN F O R M AT IE www.nieuwearchitecten.nl
DELFT HIGHLIGHTS
/
NO.4
/
12 OKTOBER 2014
7
Delft 2050: duurzamer en energieneutraal
ZON, WIND, AARDWARMTE EN BIOMASSA ZULLEN STAD EN INWONERS VOORZIEN VAN ENERGIE / In het jaar 2050 moet Delft geheel energieneutraal zijn. Zon, wind, aardwarmte en biomassa moeten de stad en zijn inwoners dan van alle energie voorzien. Een ambitieus streven, maar de partijen die dit willen realiseren geloven erin dat het gaat lukt. De fossiele brandstoffen raken namelijk op en de opwarming van de aarde gaat gestaag verder. Tekst: Jesper Neeleman De Gemeente Delft ging daarom eind september in zee met de bedrijven BIQ Architecten, Kuub en SlimRenoveren. Die partijen streven er mede naar de stad energieneutraal te krijgen. BIQ Architecten, Kuub en SlimRenoveren hebben zich gespecialiseerd in het CO2-neutraal maken van woningen en gaan in Delft de komende jaren vraag en aanbod bij elkaar brengen. Delft hoopt zijn inwoners zover te krijgen dat ze zelf besluiten hun woning energieneutraal te maken en dit ook zelf bekostigen. “Dat is goed voor het milieu, positief voor Delftenaren die hun energierekening omlaag zullen zien gaan èn het is goed voor de werkgelegenheid”, benadrukt Stephan Brandligt, wethouder duurzame ontwikkeling. “We slaan dus drie vliegen in één klap, dat is briljant. Het is overigens niet zo dat we op nul beginnen. We zijn in Delft al lang bezig met energiebeleid.”
ontzorgen.” Wat zullen Delftenaren ervan merken? Brandligt: “Er komt een campagne, die begin 2015 van start gaat. In onder meer huis-aanhuisbladen zullen inwoners erover lezen.”
CAMPAGNE /
WERKWIJZE /
Hoe duurzaam is Delft nu? Brandligt: “In 1990 wilden we dat in Delft in 2012 15 procent minder CO2 zou worden uitgestoten, dat doel is gehaald. De trendbreuk is dus ingezet. Voor 2020 mikt Delft op een vermindering van 35 procent uitstoot en in 2050 willen we energieneutraal zijn. We liggen op schema en zijn goed op weg, maar weten ook dat we alles en iedereen nodig hebben om de doelen te halen. We kunnen dit niet alleen. We hebben partijen uit de markt gevraagd hoe we dit proces kunnen versnellen. Sommige Delftenaren weten zelf hoe ze hun woning energieneutraal kunnen maken; de (minder of niet deskundige) leek kunnen we helpen dit zo goed mogelijk te doen en hen
Hoe gaan jullie Delftse woningen energieneutraal maken? Sean Vos van SlimRenoveren: “We gaan eerst na hoe de woningvoorraad in Delft ervoor staat en wat voor stappen inwoners kunnen nemen. Er zijn verschillende woningtypes, daar zijn evenzo verschillende scenario’s voor nodig. We zullen de burgers wijzen op de voordelen en bouwpartijen stimuleren met een aanbod te komen. Rick Wessels, BIQ Architecten: “Je moet het haalbaar en schaalbaar maken, dan kun je tempo maken.”
“Dat is ambitieus, ja, maar ook Nederland en Europa stellen zich dit tot doel. En of het nu in 2040 of in 2050 gebeurt, maakt niet zoveel uit. Het gaat erom dat er een stip aan de horizon is. We zien wel dat Delftenaren er steeds enthousiaster over worden en daar zijn ook veel redenen voor. Dit zal tot een lager energieverbruik en meer werkgelegenheid leiden. Daarnaast is het binnenklimaat in veel woningen momenteel slecht, met schimmel op de muren als gevolg. Dat wil je graag aanpakken.” Wessels: “We willen Delftenaren triggeren hun eerste stappen te zetten richting verduurzaming. Het is ook niet de bedoeling dat ze van niks in één keer naar energieneutraal gaan. Je kunt bijvoorbeeld in 2016 eens naar je dak laten kijken en in 2020 je gevel aanpakken.”
EERSTE /
GELD! /
Een goed energieadvies is van grote waarde.
STAPPEN
Is het niet wat ambitieus om te stellen dat Delft in 2050 energieneutraal moet zijn? Brandligt:
Brandligt: “Uiteindelijk levert het je geld op. Nederlanders betalen jaarlijks 13 miljard euro aan hun
energierekeningen. Het kost geld om je woning energieneutraal te maken, maar het betaalt zich terug. Een duurzaam huis ligt ook beter in de verkoop.” Wat als je niet mee wilt werken? Wethouder
Brandligt tot slot: “Het is allemaal vrijwillig. Maar je moet je niet focussen op de achterblijvers, maar op de kopgroep en het peloton. De achterblijvers bijten zichzelf uiteindelijk in de staart.”
‘Chips’ aanbrengen in de kruipruimte zorgt voor een behaaglijk leefklimaat.
8
DELFT HIGHLIGHTS
/
NO.4
/
12 OKTOBER 2014
Geslaagd Weekend van de Wetenschap in Delft
LEPELBIJDES BOUWEN, SCHEDELS LICHTEN EN EEN VERLOREN HARNASHANDSCHOEN BEWONDEREN / Op 4 en 5 oktober stond Nederland in het teken van het Weekend van de Wetenschap. Tijdens dit weekend openden diverse organisaties in heel Nederland hun deuren om iedereen de kans te geven een stap te zetten in de wereld van wetenschap en technologie. Ook in Delft waren op verschillende locaties activiteiten georganiseerd om te laten zien hoe leuk, interessant en belangrijk wetenschap en technologie zijn: Science Centre, Prinsenhof en Delft Bouwt. Tekst: Leo Hoekstra In het Science Centre gaven twee enthousiaste studentes een workshop lepelblijdes bouwen. Met ijsstokjes, elastiekjes en plastic lepels konden deelnemers een miniatuurversie bouwen van het katapultachtige wapen dat in de Middeleeuwen werd gebruikt. De deelnemers van de workshop gingen enthousiast aan de slag en met wat hulp van de studentes waren de eerste lepelblijdes al snel een feit. Niet veel later waren vliegende propjes het bewijs dat de gemaakte lepelblijdes goed functioneerden.
Aan het eind van de workshop konden de deelnemers ervoor kiezen hun creaties mee naar huis te nemen of ze ten toon te stellen bij de balie van het Science Centre.
AFGEZAAGDE SCHEDEL / Enkele kilometers van het Science Centre vandaan gaf Anita Jansen een lezing over de anatomische lessen die op schilderijen in het
Museum Prinsenhof Delft te zien zijn. Aan de hand van drie schilderijen schetste de conservator van het Museum Prinsenhof niet alleen een gedetailleerd beeld van de anatomische lessen op de doeken, maar ook van de tijdsgeest waarin de schilderijen gemaakt zijn. Tijdens de lezing werd onder andere duidelijk waarom de schedel die in dezelfde zaal staat afgezaagd is: bij de studie werd letterlijk de schedel gelicht.
HISTORISCHE HANDSCHOEN / In de Van der Mandelezaal van het Museum Prinsenhof Delft gaf archeoloog Steven Jongsma een lezing over een gevonden harnashandschoen die voor het weekend al werd onthuld bij de archeologische tentoonstelling van Delft Bouwt. Eerder gaf Jongsma in Delft Bouwt al een speciale lezing voor kinderen over de harnashandschoen die
tijdens de bouw van de Spoorzone is ontdekt. Bijzonder aan deze archeologische vondst is dat het harnasonderdeel ongeveer 650 jaar oud is. De handschoen behoorde waarschijnlijk toe aan een Delftse ridder die het voorwerp verloor tijdens het beleg van Delft in 1359. VOOR MEER IN F O R M AT IE www.sciencecentre.tudelft.nl
Eva staat centraal tijdens U-meeting discussie
GAAN ROBOTS IN EEN ROL SPELEN / De verwachting is dat robots in de toekomst een steeds grotere rol gaan spelen in de maatschappij, maar wat zullen voor ons hier de gevolgen van zijn? De TU Delft, de Erasmus Universiteit Rotterdam en de Universiteit Leiden bundelden de krachten om op deze vraag een antwoord te vinden. Tekst: Leo Hoekstra Op donderdag 2 oktober jongstleden vond in het gebouw van Leiden University College The Hague een evenement plaats om de ethische, technische,
DE IN
TOEKOMST ONS LEVEN? F O T O’S
sociale en juridische kant van robots binnen de samenleving te bespreken. Worden we over een paar jaar verzorgd door zorgrobot Eva en haar broers en zussen? Bij binnenkomst van de U-Meeting, een term die afkomstig is van ‘meeting of universities’, is het thema van de avond meteen duidelijk. In de ontvangsthal staat robot Eva al klaar om mensen van programmaboekjes te voorzien. Eva is er ook bij als Jos de Mul, hoogleraar filosofie van mens en cultuur aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, even later de introductie van de avond verzorgt. De discussies zijn boeiend en de workshops ook. Het program-
meren van een robot blijkt niet mee te vallen voor de bezoekers en een voorzichtige conclusie uit de discussies en de inleiding kan zijn
TESS
VA N
DER
KOLK
dat robots nog verweg klinkende toekomstmuziek zijn. Voorlopig moeten we voor onszelf zorgen.
DELFT HIGHLIGHTS
/
KENT U DE DELFTSE WETENSCHAPSDAG? /
NO.4
/
12 OKTOBER 2014
9
SPOTLIGHT /
Ook Delft deed vorig weekend mee aan het nationale Weekend van de Wetenschap en op zondag 26 oktober is het zelfs exclusief Dag van de Wetenschap in Delft. Een jaarlijkse traditie, die zeer de moeite waard is. Delft High Lights ging de straat op met de vraag ‘Kent u de Delftse Wetenschapsdag?’. Tekst: Elise Mooijman Foto’s: Chris Reichard Dries (11), Ria (49), Miriam (14), Nora (16) en Sam Chagri (49), voor het eerst op bezoek in Delft: “Nee, ik ken heel wat wetenschapsdagen maar niet de Delftse.” F O T O:
Naam: Max Hoeboer
Hidde Duivenvoorden (35), Docentteamleider Mechatronica aan de Haagse Hogeschool in Delft: “Ja die ken ik. Sterker nog een aantal van onze projecten gaan meedoen. Bij ons is het open, iedereen is welkom.”
Bernd (47) en Monique (50) Kleinschiphorst, wonen in Wateringseveld: “Nee. Ik denk dat het met de TU Delft te maken heeft? We hebben een dochter op TU Delft, dus we zouden het moeten weten!”
Waarom studeer je in Delft: Dit was vanwege de leuke sfeer van Delft en de goede dingen die ik over de TU Delft had gehoord. Tijdens het maken van mijn studiekeuze heb ik niet eens verder gekeken dan de TU Delft. Paul Klein (40), vader van drie kinderen woonachtig in Delfgauw: “Nee. Een informatiedag over wetenschap?”
Kelly Du Croix (23) en Seppehr Kamali (24), wonen in Delft: “Ik heb er niet van gehoord, jij? Ja, ik wel! Bij dat museum kan je allemaal proefjes doen. Bijvoorbeeld zeep maken. Mijn broertje gaat er heen. Zeker leuk voor kinderen.”
Jeroen (44) en Ruby (9) Rook uit Pijnacker, vaak te vinden in Delft voor de gezelligheid: “Een dag waarop kinderen en volwassenen allemaal vragen kunnen stellen over de wetenschap?”
Habon Ismaïl (20) en Devika Bakas (19), wonen in Delft: “Nee, nog nooit van gehoord. Is het iets met een beurs?”
Studierichting: Industrieel Ontwerpen, hierin ben ik derdejaars student en op dit moment bezig met de minor Biomedical Engineering, ook aan de TU Delft. Wat kun je met je studie: Met de studie Industrieel Ontwerpen leer je producten ontwerpen voor dagelijks gebruik. Hierbij leer je verschillende, uiteenlopende disciplines te gebruiken van tekenen tot technische kennis. Hiermee doe je uiteindelijk alle kennis op die nodig is om succesvol een product op de markt te kunnen brengen. Met de minor Biomedical Engineering leer je over het gebruik van technologie in medische toepassingen. In welke van deze studierichtingen ik na mijn bachelor Industrieel Ontwerpen verder zal gaan weet ik nog niet. Hier hoop ik tijdens de rest van mijn minor verder uit te komen. Wat is volgens jou het belang van techniek: Naar mijn mening is techniek over het algemeen essentieel voor de ontwikkeling van zowel onze samenleving als het globale welzijn.
Daan Tetteroo (19), eerstejaars student werktuigbouwkunde aan de TU, en Wenqing Weunderink (18), eerstejaars student Industrieel Ontwerpen aan de TU: “Die ken ik niet. We wonen nu een paar weken in Delft. Misschien is het een dag ter ere van de wetenschap?”
Maarten, Roderick, Austin en Annemijn van Wout uit Rotterdam: “Nee… Jawel, daar ben ik ooit geweest met school!”
Henk (59) en Elize Zeeman (59), uit Zuid-Afrika en voor een paar jaar woonachtig in ’s Gravenzande: “Nee. Vanwege de technische universiteit en de hogeschool die hier zijn, neem ik aan dat het daarmee verband houdt?”
Wat is het mooiste plekje in Delft: Het mooiste plekje in Delft is Schwentynain (b’vo). Dit is een geweldig studentenhuis aan de Jacoba van Beierenlaan waar ik, samen met 17 andere studenten, mijn studententijd doorbreng.
ERIC
VA N
HOUTEN
Favoriete eten: Roti pannenkoeken, ik weet niet waarom, maar ik ben hier echt dol op! Altijd als ik roti bij mijn ouders eet zijn de pannenkoeken het hoogtepunt van de maaltijd (sorry mam). Seizoen: Zomer, met weinig verplichtingen en veel te doen! Vakantieland: Indonesië, en dan het eilandje Gili Air om precies te zijn. Deze oase van rust is werkelijk de beste plek om mooi te duiken en goed tot rust te komen. Hier word ik blij / gelukkig van: Ik word altijd blij/gelukkig van tijd doorbrengen met leuke mensen en het bereiken van iets waar ik oprecht trots op kan zijn. Sport / hobby: Squashen, gitaar spelen en roeien. Uitgaan: Ik ben niet perse iemand die elke dag uit gaat, maar feestjes meepakken ben ik zeker voor in! Bijbaan: Al verscheidene jaren ontwerp en maak ik websites als bijbaan. Hiermee kan ik mezelf blijven uitdagen en ik doe dit dan ook graag. Lijfspreuk: Met koffie kom ik er wel! Ambitie: Op dit moment variëren mijn ambities van ontwerper in Nederland tot duikinstructeur in Indonesië. In ieder geval verwacht ik over vijf jaar te doen wat ik kan, en wil blijven doen gedurende een langere periode. In welk vakgebied of waar dit precies zal zijn weet ik nu nog niet.
10
DELFT HIGHLIGHTS
/
NO.4
/
12 OKTOBER 2014
Van Leeuwenhoeklezing:
Innovaties zichtbaar maken
GROENE ENERGIE… EN DAN? /
V I R T U E LE TOUR T U D E L FT RESEARCH E X H I B I TION / Heeft u zich weleens afgevraagd wat zich afspeelt achter de deuren van de TU Delft? Wat doen al die wetenschappers daar eigenlijk behalve onderzoeken en doceren? Een virtuele tour van de TU Delft Research Exhibition die wordt gehouden op 11 november zal u een kijkje achter de schermen van de Delftse universiteit bieden. De tour is bedoeld voor ondernemers, maar aan de virtuele tour kan iedereen meedoen.
niet met ons samenwerken en zich nog niet bewust zijn van de mogelijkheden binnen de TU,” aldus Lohle. “Voor de Delftenaren - niet ondernemers is het event zelf misschien niet direct interessant, maar ook voor hen is het belangrijk om te weten wat er gebeurt binnen TU Delft. We maken van het hele evenement, dat plaatsvindt in de bibliotheek, een 360 graden tentoonstelling met foto’s en uitleg; een soort virtuele tour. Iedereen kan straks een beeld krijgen van wat hier allemaal gebeurt. Deze zal op de TU Delft website onder het tabje DIG-it! al aan het eind van de dag beschikbaar zijn.”
Door Elise Mooijman “Een van de eyecatchers die we op het evenement zullen hebben staan is een raket,” vertelt Steven Lohle, medeorganisator van de Research Exhibition. “We hebben rondvliegende swarm drones, dat zijn vliegtuigjes die aan elkaar vertellen wat ze voelen. Het unieke daaraan is dat ze gedeelde intelligentie hebben. Ook worden er ideeën in heel prematuur stadium getoond; bijvoorbeeld op het gebied van antibiotica.”
360 / Han La Poutré verzorgt op 19 oktober de Van Leeuwenhoeklezing.
De Van Leeuwenhoeklezing is voor iedereen die meer wil weten over technologie en de TU Delft. Van kijkoperatie tot spoortunnel, van windmolen tot satelliet, technologie is overal. Bij de TU Delft onderzoeken, bedenken en ontwerpen ze technologie. Zo beïnvloeden ze ook uw dagelijks leven. Wilt u daar meer van weten? Kom dan naar De Van Leeuwenhoeklezing op zondag 19 oktober. De lezing wordt verzorgd door professor Han La Poutré van 11.00-12.00 uur in het Science Centre TU Delft aan de Mijnbouwstraat 120. Toegang gratis. Als u na afloop van de lezing een bezoek wilt brengen aan het Science Centre, is dat ook gratis. In de lezing belicht Han La Poutré de toenemende rol van ICT; ook bij Groene Energie! De lezing is een samenwerkingsverband tissen Gemeente Delft, TU Delft, Science Centre en Studium Generale.
DUURZAME /
TOEKOMST
Groene energie is onderdeel van een duurzame toekomst. Energie uit groene bronnen, zoals de zon,
GRADEN
De Research Exhibition, die dit jaar voor het eerst wordt georganiseerd, richt zich op het bedrijfsleven. “Wij wilden de innovatieve ideeën die op de TU ontstaan toonbaar maken aan bedrijven die nog
VISUALISATIE / DIG-it!, in zijn huidige vorm, is een nieuwe toevoeging aan de TU Delft. “DIG-it! is een nieuw proces dat we aan het begin van dit jaar zijn gestart binnen de universiteit, zodat de innovatieve ideeën van de wetenschappers eerder boven de muren van de universiteit uit kunnen stijgen,” vertelt Susanne Sleenhoff, medeorganisator van de Research Exhibition. “We gaan alle faculteiten langs en spreken daar met onderzoekers over hun projecten. Wie enthousiast is, bieden wij ondersteuning aan door hun idee te visualiseren. We maken het idee tastbaar door middel van infographics, filmpjes, maquettes en modellen. De TU Delft Research Exhibition is ook een van de middelen om innovatieve ideeën van wetenschappers tastbaar te maken.”
wind, biomassa en water, wordt steeds belangrijker. Langzamerhand wordt steeds meer energie op groene wijze verkregen. Ook is steeds meer energieverbruik groen, zoals door de elektrische auto’s. Dus de groene energie komt er aan. Maar hoe zorgen we ervoor dat dit alles ook echt gaat werken, in een groene toekomst? We willen immers niet steeds op de weersvoorspellingen letten om te zien wanneer we de wasmachine laten draaien. Of met onze buren afstemmen wie wanneer zijn auto mag opladen.
ICT STEEDS BELANGRIJKER / Waarom spelen ICT, computers en data een steeds belangrijkere rol bij de toename van groen? Waarom moeten we een computertje in huis hebben om van alles te regelen? Zullen we zelf handelaar worden van energie en kost ons dat dan veel tijd? Of gaan we samen met onze buren en vrienden onze energiezaken regelen met behulp van ICT? Wordt Google het belangrijkste bedrijf in de energiesector? En niet in de laatste plaats: vinden we het wel OK als (energie) bedrijven of buren zouden kunnen zien wanneer we ons douchen?
De organisatoren Susanne Sleenhoff en Steven Lohle met een van de door Dig-it gevisualiseerde projecten.
DELFT HIGHLIGHTS
/
NO.4
/
12 OKTOBER 2014
11
Delfts team wint Climate Adaption Business Challenge
“EN TOEN HADDEN WE OPEENS 25.000 EURO OM ONS EIGEN BEDRIJF MEE TE BEGINNEN” /
Jelmer van Veen, Priska Prasetya en Angela Salinas Villafañe wonnen de nationale finale van de Climate Adaption Business Challenge. was het business idee van Jelmer en Priska al de eerste ronde van de Climate Adaption Business Challenge gepasseerd. Van de 78 aanmeldingen gingen er slechts vijftien door. Met de toevoeging van Angela ging het team voor een plekje bij de laatste zeven in de halve finale.
Angela Salinas Villafañe: “Er rust nog altijd een taboe op het hergebruik van afvalwater.”
Angela Salinas Villafañe (29) had toen ze vanuit Bolivia naar Delft kwam om te studeren aan de UNESCO-IHE universiteit nooit gedacht dat ze na haar afstuderen samen met twee anderen een bedrijf op zou richten. Laat staan dat ze de Nederlandse finale van de Climate Adaption Business Challenge, een business ideeënwedstrijd gericht op klimaatverandering, zou winnen. Door Elise Mooijman Foto’s: PR en Chris Reichard
Angela deed een Master in Sanitary Engineering aan de UNESCO-IHE in Delft. IHE verzorgt Masteropleidingen en PhD’s op het gebied van water voor studenten en professionals uit landen in ontwikkeling.Eenmaal afgestudeerd als civiel ingenieur bleek het voor de 29-jarige niet makkelijk om een baan te vinden. Op aandringen van haar vriend besteedde ze veel aandacht aan haar LinkedIn-pagina, iets waarvan ze eerlijk toegeeft eerst het nut niet van in te zien. Dat was totdat er een mail van Priska Prasetya (23) en Jelmer van
Veen (30), haar huidige business partners, in haar mailbox landde.
LINKEDIN / “Ze hadden me gevonden op LinkedIn door te zoeken op trefwoorden als ‘Sanitary Engineer’ en ‘The Hague Area’,” vertelt Angela. “Ik kreeg een mail met de vraag of ik hun business idee wilde aanhoren en mogelijk mee wilde werken.” Uiteraard had de net afgestuurde Angela hier wel oren naar. “Het leek me leuk en ik had niks te verliezen.” Toen de 29-jarige zich aansloot bij het duo
AQGRI+ / Het business idee van Jelmer, Priska en Angela is AQGRI+, een waterzuiveringstation dat op een zo natuurlijk mogelijke manier uit afvalwater drie producten voorbrengt: schoon water dat bruikbaar is voor de landbouw, compost en tilapia vissen. “We focussen ons op Vietnam, de twee na grootste koffieproducent van de wereld. Er is daar steeds minder irrigatiewater beschikbaar. Ons idee is om afvalwater te gebruiken voor irrigatie. Afvalwater afkomstig van huishoudens gaat het AQGRI+ station in. Nadat het grote afval er uit is gehaald wordt het water gefilterd door een wetland, een natuurlijk ondergronds zuiveringssysteem waar organismes in groeien. Hierna is het water schoon genoeg om er tilapia vis in te kweken, wat het water verder zuivert. Van de ontlasting van de vissen wordt weer compost gemaakt. Het water kan hierna worden gebruikt voor de irrigatie van koffievelden. We focussen ons op koffie, omdat dit na de oogst nog verder wordt behandeld. Er rust namelijk nog altijd een taboe op het hergebruik
van afvalwater, vandaar dat we ons nog niet richten op bijvoorbeeld groenten.”
FINALE / Het lukte het team om met hun idee de halve finale te bereiken. “We wonnen 7500 euro,” aldus Angela. “Het was de bedoeling om met dit geld je business plan verder uit te breiden en je voor te bereiden op de finale, waarin we tegen drie andere teams zouden strijden.” Na de juryleden te hebben verpletterd met hun pitch won de Delftse samen met haar partners de finale van de Climate Adaption Business Challenge. “En toen hadden we opeens 25.000 euro om ons eigen bedrijf mee te beginnen,” vertelt Angela enthousiast.
VALENCIA / Na het winnen van de nationale finale bereidt het team van AQGRI+ zich nu voor op de grote Europese finale die zal worden gehouden op 29 oktober in Valencia. “Naast dat er opnieuw prijzengeld te winnen valt, is deze finale ook een prachtige kans om ons idee te laten zien aan de Europese samenleving,” aldus Angela. “We hopen volgend jaar het eerste AQGRI+ station in Vietnam te hebben gebouwd.” VOOR MEER IN F O R M AT IE nl.linkedin.com/in/ angelasalinasv/en
12
DELFT HIGHLIGHTS
/
NO.4
/
12 OKTOBER 2014
Delft werkt mee aan langste waterleiding ter wereld
Delftse vinding
IEDEREEN ZIEN VAN /
HA N D E N V A S T H O U D E N OP A F S T A N D /
WERELDWIJD VOORSCHOON DRINKWATER
Een lange afstandsrelatie is over het algemeen niet makkelijk. Je kunt elkaar wellicht online zien en spreken, maar even de hand van je geliefde vasthouden? Dat zit er niet in. Daar komt volgens Holland Haptics eigenaar Frederic Petrignani (42) dankzij Frebble verandering in. Door Elise Mooijman
U heeft ze in Delft misschien al gezien de vijf openbare watertappunten in Delft? Ze staan voor het gebouw van IHE, in het veld achter het Debussyflat, op de Cameretten, bij de Aula van de TU en aan de Kluyverweg. Delft steunt hiermee het project Join the Pipe: een uniek netwerk van kraanwaterdrinkers. Het doel is de langste waterleiding ter wereld te bouwen om zo iedereen wereldwijd van schoon drinkwater te voorzien. Doet u ook al mee!? Zinvol voor bijvoorbeeld particulieren, scholen, verenigingen, bedrijven, instellingen en gemeentes.
TAPPUNT / Meer dan een miljard mensen ter wereld hebben nog steeds geen toegang tot schoon drinkwater,
terwijl wij hier elke dag zo’n 70 liter drinkwater gebruiken om het toilet door te spoelen. Door een kraanwatertappunt te plaatsen doneer je een bedrag aan het project Join the Pipe en draag je bij aan de realisatie van duurzame drinkwater en sanitaire projecten op scholen in ontwikkelingslanden. Kraanwater hier en schoon drinkwater daar!
DUURZAAM KRAANWATER / Behalve dat mensen in de derde wereld gebaat zijn bij de activiteiten van Join the Pipe, is het initiatief ook milieuvriendelijk. Door kraanwater te drinken help je ook mee met het inperken van de enorme hoeveelheid plastic afval: dagelijks nog altijd 500.000 wegwerpflessen! Daarbij komt nog de CO2-uitstoot veroorzaakt door de productie en transport van flessen bronwater.
Bij het veld achter de Debussyflat realiseerden Ondernemersvereniging Buitenhof en de gemeente gezamenlijk onder de vlag van JOGG Delft (Jongeren Op Gezond Gewicht) met medewerking van Evides een gratis watertappunt. Het wil kinderen stimuleren water in plaats van zoete drankjes te drinken. Delft is een JOGG gemeente. In het kader van Jongeren Op Gezond Gewicht (JOGG-Delft) is het landelijke thema water drinken ook geadopteerd. Het watertappunt op de Cameretten biedt een extra service aan toeristen en bewoners. Wie verkoeling zoekt, kan kraanwater drinken bij het Join the Pipe watertappunt. VOOR MEER IN F O R M AT IE
Petrignani toont een klein mintkleurig apparaatje; het past precies in zijn palm. De bovenkant sluit zich om de rug van zijn hand, zoals een duim doet bij een handdruk. “Dit is een Frebble,” vertelt de uitvinder. “Gebruikers kunnen met Frebble elkaars hand vasthouden op afstand. Als ik hier druk,” zegt Petrignani, terwijl hij naar de gekleurde voorkant van de Frebble wijst, “dan registreert hij mijn druk, die stuurt het apparaat via een bluetooth verbinding naar jouw smartphone of laptop. Op jouw smartphone, en die van mij, zit een app en die app stuurt met bluetooth de data naar dit ding, waarna er een ‘lever’ (= plaatje dat druk uitoefent, red) naar beneden komt en in jouw hand ‘knijpt’. De innovatie is de knijp, dat heeft nog geen enkel apparaat in de wereld.”
www.join-the-pipe.org
COLOFON / Delft Highlights is een uitgave van RODI Media zh-bv en wordt mede mogelijk gemaakt door de gemeente Delft en de TU Delft. Delft Highlights wordt zeven maal per jaar huis-aan-huis verspreid in Delft, Pijnacker-Nootdorp, Delfgauw, Schipluiden, Den Hoorn, deel Rijswijk en Ypenburg. Oplage 80.000 exemplaren. Delft Highlights is met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld. Uitgever en redactie aanvaarden geen aansprakelijkheid voor mogelijke gevolgen, die zouden kunnen voortvloeien uit het gebruik van de hierin opgenomen informatie. Uitgever: RODI Media zh-bv. Hoofdredactie: Ron Labordus. Teksten: Eric van Houten, Dennis van der Berg, Leo Hoekstra, Jesper Neeleman en Elise Mooijman. Beeld: Eric van Houten, TU Delft en Gemeente Delft. Vormgeving: Theo van Vliet, drukkerij Van de Sande. Redactieraad: Sylvia Coenen, Ron Labordus, Alex Lokhorst en Dennis Wiegman. De volgende editie van Delft Highlights verschijnt 28 december 2014. Aanleveren van materiaal voor de komende editie of reageren kan via
[email protected] Contact: RODI Media zh-bv, Energieweg 3, 2627 AP Delft, T 015 2143912.
MET /
STUDENTEN
Hoe kwam Petrignani op het idee van mechanische aanraking? “In de kroeg ongeveer tien jaar geleden. Met vrienden vroeg ik me af of het niet cool zou zijn als er een computeraccessoire zou bestaan waarmee mensen elkaar konden aanraken.” Het idee liet de 42-jarige ondernemer nooit meer los. Hij zette een succesvolle crowdfunding campagne op en begon met het gedoneerde geld zijn eigen bedrijf. Zijn eerste ontwerp was de iCarezze. “Een soort plaat waar je beide handen op kon leggen. Een zwaar ding, je kon het niet meenemen, het maakte teveel geluid en het was
duur. Ik heb toen mijn idee aan een groep TU studenten voorgelegd. Het prototype van de Frebble, die de studenten ontwikkelden, hebben we overgedragen aan VanBerlo Design. Zij hebben de hardware van de huidige Frebble ontworpen.”
AANRAKING / Veel mensen zien volgens Petrignani het nut van de Frebble nog niet in. “Mensen snappen het probleem dat Frebble oplost niet. Dat was ook toen de telefoon werd ontwikkeld. Frebble is het derde zintuig binnen real time communicatie op afstand. Naast gehoor en zicht voegen we nu tast toe; aanraking is een basisbehoefte. Als een kind in de stress zit en wordt aangeraakt door papa of mama, dan wordt die stress minder. Frebble maakt deze aanraking op afstand, bijvoorbeeld wanneer een ouder in het buitenland is, mogelijk.”
WENNEN / Vooral volwassenen moeten wennen aan het idee elkaars hand vast te houden op afstand met de Frebble. De huidige generatie kinderen, die kunnen swipen op een tablet voordat ze begrijpen hoe je de pagina van een tijdschrift omslaat, is snel overtuigd. “Het protype werd getest in het Science Centre Delft. Een man vroeg zijn zoon van 10 ‘Voel je iets?’. ‘Ja’. ‘Wat voel je dan?’. ‘Jouw hand’. Dan zie je dat kinderen, die het uitgelegd krijgen, al de illusie hebben dat het de hand is van de ander. ” Om Frebble werkelijk op de markt te krijgen startte Petrignani een nieuwe crowdfunding campagne via kickstarter.com. VOOR MEER IN F O R M AT IE www.myfrebble.com
