Liturgie preek ochtenddienst over Joh 4,1-42 -GKv Loppersum-Westeremden, 28-10-2012, 09.30u
Welkom en mededelingen door ouderling Komen tot de Here Stil gebed Votum/zegengroet Aanbidding: -Psalm 145,1-2 'Mijn God en Koning, aller vorsten Heer' (staan_ -GK 118,1-2 God is getrouw' (staan) Woorden ter inleiding op volgende lied (zitten) -GK 131,1-4 'Barmhartig Vader op uw troon' Gebed Luisteren naar de Here: Zingen voorafgaand aan Schriftlezing, E&R 52 'Welzalig de man' Kinderen gaan naar de KinderBijbelClub Schriftlezing(en), zie onder Verkondiging, thema, zie onder, gebed Zingen Psalm 36,3 'Bij U Heer is de levensbron' Geven aan de Here: Dank- en voorbedegebed Aankondiging overige mededelingen en bestemming collecte Inzameling gaven Gaan onder de zegen van de Here Zingen Psalm 134 'Komt allen dienaars van de Heer' Zegen
Leesgedeelte(n) en tekst: Joh 4,1-42 Preekthema: ‘Samen struikelend achter Jezus aan, verlamd door je verleden?'
Gerwin Pruijssen
Pagina 1 van 9
preek Joh 4,1-42
(de ontmoeting) We hebben samen Johannes 4 gelezen, en we maken een gesprek mee van de Here Jezus met een vrouw bij de put, Jezus verlaat Judea, trekt door Samaria heen en gaat naar Samaria, vs 4… ...hij is dichtbij de stad Sichar, vs 5, en daar zit Jezus bij de Jakobsbron, vs 6, vermoeid van het reizen is Jezus. Hij is daar alleen, en dan komt er een vrouw uit het stadje Sichar om water te gaan putten, en ze komt alleen. En dan staat er: 'het was rond het middaguur', 12u 's middags, het moment dat de zon op z'n hoogst staat… ...en dat schrijft Johannes niet voor niets, in zuidelijke landen zou er staan: 'tijdens Siesta'. En dan besef je: dit is het heetste moment van de dag, dan gaat iedereen in de schaduw en doet een dutje, 'wat doet die vrouw hier?', 'waarom is ze daar nu?' En de Here Jezus knoopt een gesprek met haar aan, zij is bij de put om water te halen, Jezus heeft dorst en is moe vd reis. Hij heeft geen emmer, vs 11, hij heeft geen discipelen bij de hand om water te putten. Maar zij, de vrouw uit Sichar kan ervoor zorgen dat hij water krijgt en knoopt daarom een gesprek met haar aan: 'wil je ook wat water voor mij putten?' (drempels voor een gesprek) En dan ontknoopt zich het gesprek waarin deze vrouw Jezus, Gods Zoon ontmoet, en wat een ontmoeting wordt dat. Maar eerst is er nog een hobbel te nemen, er zijn twee dingen die niet zo horen, maar je ziet dat Jezus zich er niets van aantrekt wat anderen vinden. Allereerst is het al vreemd dat Jezus als Joodse man een vrouw aanspreekt, kijk maar naar vs 27, daar lees je dat de leerlingen zich erover verbazen dat Jezus met deze vrouw in gesprek is gegaan. In de voorschriften voor een Rabbijn, een leermeester van de wet, staat het volgende: 'Men moet niet met een vrouw op straat praten, zelfs niet met zijn eigen vrouw, en helemaal niet die van een ander, vanwege de roddel van andere mannen', en: 'het is verboden een vrouw te groeten'.1
1
Bruce Milne, 'The Message of John' (serie BST), blz. 83.
Gerwin Pruijssen
Pagina 2 van 9
preek Joh 4,1-42
Dat was de eerste drempel die er in het sociale contact lag, zo werd er gekeken naar het contact van mannen en vrouwen onderling. Maar Jezus trekt zich daar niets van aan, Hij knoopt een gesprek met haar aan omdat Hij dorst heeft. Hij maakt zich geen zorgen om zijn reputatie, of mensen nu denken: 'Jezus, praat met zo'n vrouw, o o o', daar geeft Hij blijkbaar niet om. Hij wil met haar spreken omdat Hij een missie heeft, alle mensen aanspreken vanuit Gods Vaderhart… ...en daarbij niemand uit te sluiten, als mensen onderling barrieres opwerpen, zoals tussen man en vrouw, wil Jezus die wegdoen. Er is nog een hobbel te nemen, als Jezus vraagt 'mag ik ook wat water', is de 2e hobbel dat zij een 'samaritaanse' is. Kijk maar naar vs 9, 'Joden gaan namelijk niet om met Samaritanen', wat is de reden?, wat zit daarachter?, de reden voor die scheiding ligt in een ver verleden... ...na de dood van koning Salomo is het rijk Israel in 2-en gescheurd in een koninkrijk van Juda en de rest, je leest dat in 1 Kon 12,1-24. De Assyriers hebben toen 'vreemdelingen' gedeporteerd naar het noorden van Israel. Die vreemdelingen werden later Samaritanen genoemd, en de verschillen met Israel werden alleen maar groter toen de Samaritanen hun eigen tempel bouwden. Die tempel bouwden ze op de berg Gerizim, zo rond 400 vChr - je ziet dat trouwens ook in de vss 19-21. De volksgenoten van Jezus hadden dus negatieve houding tegenover Samaritanen. Maar die afkeer is er bij Hem niet, Hij kijkt niet neer op andere mensen, Hij wil alle mensen bij het Vaderhart van God brengen - ook deze vrouw! (het gesprek) En dan komt het tot een gesprek, vs 10, hoe gaat dat gesprek, waar begint de Here Jezus over? Vs 10, eerst begint de Here Jezus met wat de Here God haar wil geven - als ze dat eens wist, als ze dat zou ontdekken, zou gaan zien… ...moet je nagaan wat de Here Jezus doet in dit gesprek, Hij zegt: je moest eens weten wat God je wil geven, Hij begint met GOD. Jezus begint het gesprek niet bij wat ze allemaal heeft gedaan, Hij begint niet met haar op haar fouten te wijzen…
Gerwin Pruijssen
Pagina 3 van 9
preek Joh 4,1-42
...maar Hij begint met het Vaderhart van God, wat haar van alles wil geven - ze heeft iets nodig, maar dat weet ze nog niet. En er is nog iets zegt de Here Jezus wat je zou moeten weten, 'als je wist wie het was die je om water vraagt', als ze eens wist wie Jezus was. DAN zou je Hem erom vragen, dan zou je niet meer schuw zijn, maar dan zou je geen aarzeling meer hebben. Hoe begint Jezus dit gesprek dus?, Hij opent haar ogen voor wat ze ten diepste naar op zoek is, waar ze het meeste naar verlangt. En wat dat is, kan alleen God haar geven! En als ze wist dat Jezus het was, die haar dit kon geven, dan zou ze namelijk direct zeggen: 'geef me dat levende water!' (levend water) Je ziet dat Jezus in die laatste woorden van vs 11 ineens die overgang maakt, van het water uit de put waar Hij om vroeg… ...naar dat levende water wat de Here God haar door Jezus wil geven, ineens die move. Maar dan gebeurt er wel ineens iets raars, want de vrouw maakt in het gesprek ineens een zijsprong… ...ze begint over een emmer, 'U kunt toch niet bij het water', en je vraagt je af of ze het niet begrijpt? Of is het zo dat ze op zoek is naar het antwoord op de vraag wie deze man tegenover haar is, kijk maar naar die vraag: 'U kunt toch niet meer dan Jakob onze voorvader?' Vader Jakob had een put nodig om bij het water te komen, dat hebt U toch ook? - ik denk dat ze op zoek is naar het antwoord op de vraag: wie is deze man en wat kan Hij voor haar dan doen? Maar ze stelt die vragen terwijl ze heel afwijzend/argwanend is, terwijl ze hem lijkt af te stoten is ze tegelijk heel benieuwd. Jezus laat zich niet vd wijs brengen en gaat gewoon verder, vs 13: 'als je dit water uit de put blijft drinken, blijf je dorst houden, maar als je het water van God krijgt, is je dorst weg!' De vrouw had toen wel door dat Jezus iets anders bedoelde dan onze lichamelijke dorst, maar ze blijft nog even een beetje schuw blijft voor de confrontatie… …'geef mij van dat water, dan hoef ik tenminste niet iedere dag hier te komen om water te putten', zegt ze.
Gerwin Pruijssen
Pagina 4 van 9
preek Joh 4,1-42
Ze komt met een praktisch punt, maar dan pakt Jezus ineens door, Hij wil een spa dieper, Hij wil haar hart raken: 'ga je man halen en kom dan terug!', en moet je nagaan wat Jezus hier zegt… ...ze staat hier voor de keus, zij kan nu zonder nog iets te zeggen weggaan, zij kan nu zonder gezichtsverlies weggaan, zonder iets te hoeven bekennen. Wat een vrijheid geeft Jezus haar, laat Hij een kans glippen? Maar ze kan er niet meer onderuit, 'ik heb geen man' zegt ze dan… ...en hoe zal die woorden gezegd hebben, zal er een snik in haar stem hebben geklonken? Ineens blijkt die vrouw tegenover haar een diep verdriet met zich mee te dragen, en moet je eens kijken hoe Jezus reageert… Niet een oordeel, zo van: 'daardoor ben je er nu zo rot aan toe, je hebt het allemaal aan jezelf te danken, besef je wel hoe stom je bent geweest!' Jezus zegt: 'je hebt gelijk', 'ik ben blij dat je dit zegt, want zo is het, je hebt je niet langer verborgen gehouden voor Me'. Zie je hoe de Here Jezus alleen maar vragen stelt, Hij veroordeelt niet, Hij vernedert niet, Jezus leidt met zijn vragen de vrouw naar haarzelf en haar God. [Tussenzang Psalm 36,2]
(haar zoektocht) We zijn bezig met de prekenserie: 'Samen struikelend achter Jezus aan', nou, hier zien we iemand die er in haar leven een rommel van heeft gemaakt. Dit is nu een voorbeeld van iemand die er een bende van heeft gemaakt, ze heeft 5 mannen gehad, en die mannen zijn niet overleden. En ze is van al die mannen geen weduwe, nee, ze heeft 5 huwelijken en dus net zoveel echtscheidingen achter de rug. En wat doet de Here Jezus?, Hij confronteert haar met zichzelf, maar zij bleek er alles voor over te hebben om dat uit de weg te gaan. Maar de Here Jezus veroordeelt haar niet, want dat oordeel over haar zonden zal Hij Zelf dragen, straks aan het kruis - en God veroordeelt maar 1 keer! Maar de Here Jezus wil haar wel tot inzicht in haar zonden brengen, Hij wil haar ogen openen hoe ze door het leven is gegaan. Uit zijn vragen en haar antwoorden blijkt dat zij haar leven lang op zoek is geweest…
Gerwin Pruijssen
Pagina 5 van 9
preek Joh 4,1-42
...ze heeft 5 mannen gehad, en zegt Jezus: weet je wat je eigenlijk aan het doen was? Je was in je leven voortdurend op zoek was naar liefde en geborgenheid. Ze is haar leven lang op zoek geweest naar de ware, maar zegt Jezus: 'de ware bestaat niet onder de mensen'. Een man is niet de ware, een vrouw is niet de ware, er is maar 1 Ware LIefde en dat is Jezus! In haar zoeken is ze - zonder het te weten - op zoek geweest naar God - en nu staat Hij voor haar. Dus, wat heeft de Here Jezus gedaan?, in plaats van zich te richten op haar fouten… ….richt de Here Jezus zich op haar hart en op Gods Vaderhart, dus op het verlangen van haar hart: ze is op zoek geweest en ze dacht het gevonden te hebben op verkeerde plaatsen. En terwijl deze vrouw zo vast zat aan haar verleden, ze werd er door iedereen op aangekeken dat ze zo'n levensstijl had gehad. De Here Jezus loopt daar niet omheen en wijst het heel duidelijk aan, en tegelijk opent de Here Jezus zo haar ogen voor de toekomst. Zeker, ze heeft er een bende van gemaakt in haar leven, ze heeft een puinhoop achter gelaten… ...en daarom was ze ook alleen bij de put, daarom had ze blijkbaar ook geen vriendinnen, en was ze helemaal alleen. Maar ze moet nu verder, Here Jezus opent een toekomst die ze niet meer had omdat ze haar verleden als een loodzware last meezeulde. Ze moet niet meer het lot van haar leven in de handen van mannen leggen, maar van haar God. Ze moet zich niet langer afhankelijk maken van mannen, in de hoop om geliefd te zijn, in de hunkering om gezien te worden of aanvaard… ...ze moet haar leven afhankelijk maken van haar God en zo wordt haar dorst gelest. (en wij?) Soms schaam je je voor dingen, en niet eens altijd voor dingen die je zelf hebt gedaan - ik heb me lang geschaamd dat mijn ouders waren gescheiden. En zo zijn er veel kinderen die zich daarvoor schamen, en wanhopig proberen om net te doen alsof alles goed is, alsof hun ouders niet gescheiden zijn. Soms schaam je je voor dingen, en soms is het wel je eigen stomheid, heb je domme fouten gemaakt, heb je dingen gedaan die onherstelbaar zijn.
Gerwin Pruijssen
Pagina 6 van 9
preek Joh 4,1-42
Een derde heeft iets waardoor 'ie het gevoel heeft dat 'ie is mislukt, hij begon aan iets met veel enthousiasme… ...maar het is zo anders gegaan, het is zo verkeerd uitgepakt, en dat is zo gaan werken dat 'ie nooit meer iets uitdagends durft aan te pakken, en je kroop in een hoekje. Zo kan iets uit het verleden ervoor zorgen dat je het als een last achter je aan sleept, en je kunt alleen nog maar achterom kijken. En het houdt je bezig, en het verlamt je soms, want er mag eigenlijk niet over gepraat worden - maar wat een ellende levert dat op. En wat een eenzaamheid brengt dat met zich mee, kijk maar naar deze vrouw. Deze vrouw probeert het eerst nog te verdoezelen, en zo lijkt soms niets doen, of er niet over praten de beste keus, want het aan een ander is te pijnlijk… ...maar we zien hier: de bevrijding is er pas als ze het verteld heeft, de tijd heeft de wonden niet geheeld, en dat kan de tijd ook niet. De Here Jezus kan alleen met zijn vergeving de schuld van zonden weghalen, en zo is er bevrijding. Alleen als je weet: er is geen schuld meer, het is wel gebeurd maar de schuld is weg. Als de Here Jezus ons verleden aanpakt, dan duwt Hij je niet in de hoek, dan pint Hij je niet alleen vast op wat je gedaan hebt… ...dan kijkt Hij je er niet op aan, een vrouw die zo vaak gescheiden is, een vrouw die een kind heeft uit een buitenechtelijke relatie, een man die vreemd ging… ...iemand die een alcoholprobleem had, iemand die financiële problemen kende, je kinderen gaan niet meer naar de kerk. Hij draait er niet om heen, kijk maar naar Jezus' heel duidelijke vraag uit vs 16. De Here Jezus is gekomen om in die rommel van ons leven naast ons te komen staan… ...en dan laat Hij goddelijk bevrijdend zien dat je alleen die last niet kunt dragen, dat je er beter aan doet het aan hem te vertellen, anders wordt het alleen maar zwaarder, Prachtig mooi laat de Here Jezus deze vrouw zien dat ze op de verkeerde plek heeft gezocht. In haar verlangen om liefde te vinden en gekoesterd te worden, zocht ze dat bij mannen, maar het was een vermomde zoektocht naar God. Nee, ze zocht niet naar God, ze zocht naar iets wat alleen God kon geven, kijk maar naar vs 10, Jezus zegt haar: 'als je wist wat God wil geven'.
Gerwin Pruijssen
Pagina 7 van 9
preek Joh 4,1-42
En zo is het verleden, wat deze vrouw meegemaakt heeft, een spiegel van haar verlangen - het was duidelijk zichtbaar: ze heeft het op verkeerde plekken gezocht omdat ze de Bron vergeten was. (Wat kunnen wij hiermee?) De boodschap voor de preek van vanmorgen is niet: ga heen en doe als Jezus?, omdat wij in de basis niet anders zijn dan deze vrouw. Wij zijn net zulke mensen die op de verkeerde plek zoeken, wij dwalen van Jezus weg en komen bedrogen uit. Hoe kan het dat deze vrouw aan het einde zo blij is, want als je nagaat: wat is er nou eigenlijk veranderd? Ze gaat naar Sichar en roept: 'kom eens mee, hier is iemand die alles van mij weet', vs 39, waarom is ze zo blij? Ze is nog steeds die vrouw die 5 echtscheidingen achter de rug heeft, en nu komt ze met iemand aan die alles van haar weet, wat is het verschil, dat weten de anderen ook! Wat anders is, is dat ze nu openlijk praat over wat er is gebeurd, wat een bevrijding heeft er plaats gevonden omdat de schuld eraf is, nu kan de schaamte verdwijnen. Wat zij zegt is: 'ik heb iemand ontmoet die misschien wel net zo veel weet als jullie, maar Hij heeft mij bevrijd van mijn verleden, van mijn reputatie… ...ik ben nu niet langer verlamd door m'n verleden, maar ik ben ervan bevrijd!' Er is dus niets veranderd, maar toch is alles anders, en dat komt door Hem die ze ontmoet heeft. Ze heeft in die ontmoeting ontdekt wat God wil - niet. En daar begint dus de verandering, die begint voor deze vrouw niet met dat ze het probeerde te vergeten of erover heen te leven, of proberen er zelf mee in het reine te komen, terwijl dat juist zo zwaar drukt. Niet met een verhuizing uit Sichar, echte verandering komt niet met volwassen worden. Maar echte verandering komt door de ontmoeting met de Here Jezus, de Here Jezus bevrijdt ons van de schuld vh verleden. En die bevrijding is voor de vrouw iets om erover te gaan praten, omdat dat genezend is voor haar en allen om haar heen. Soms kan een stuk verleden - hoe lang geleden ook - heel zwaar aan iemand hangen, als een loden last.
Gerwin Pruijssen
Pagina 8 van 9
preek Joh 4,1-42
Mensen kunnen daar heel eenzaam door worden, dan zegt de Here Jezus: 'kom tot Mij als je vermoeid en belast bent!' Van die last kunnen we onszelf niet bevrijden, maar de Here Jezus alleen. En we kunnen ook elkaar niet bevrijden, maar elkaar wel wijzen naar de Here Jezus. Elkaar niet veroordelen, net als Jezus niet, maar elkaar in Jezus' Naam liefhebben, omdat God dat van je vraagt. Laten we Gods Geest daarom bidden.
Gerwin Pruijssen
Pagina 9 van 9
preek Joh 4,1-42
