Geschiedenis van Ierland. Ierland. Geschiedenis

Geschiedenis van Ierland.

Ierland

Geschiedenis


Geschiedenis De Fir Bolg Drie Koningen Sint Patrick Sint Patrick day Ierse Monnikken Vredelievend Woestelingen Anglo Normandiërs Machtsuitbreiding Feodale Stelsel Geloof Hardhandig/Wreed James II Strafwetten Slavenvolk Eikenhout Verzet Kiesrecht Vrijheidsstrijder Great Famine Hongersnood Genootschappen Home Rule Geduld raakt op Eamon de Valera Terreur Zelfbestuur Fianna Fail Keltisch Exportmiddel Bernadette Devlin Bloedige aanslagen Goede Vrijdag 1998 Bevolking Tinkers Storytellers Kinderen van Lir Huisgeest Opleving

Geschiedenis. In geen ander land ter wereld praat de doorsnee- inwoner met zo veel kennis van zalven over de dagelijkse politiek en de historische gebeurtenissen van twee, vijf of zelfs tien eeuwen geleden. Opvallend is dat veel Ieren veel, zo niet alles van hun verleden weten en nauwgezet de feiten kunnen opsommen. Steeds terugkerend onderdeel van discussie is de haat-liefdeverhouding met oosterbuur Engeland. De historie van Ierland gaat veel eeuwen terug. De vroegste bewijzen van bewoning dateren van 8700 en 8600 voor Christus. Dit kon worden afgeleid uit vondsten van een fort en een kampin Mount Sandel in de buurt van Coleraine in Noord Ierland. Rond 6000 voor Christus kwamen de neolithische mensen naar Ierland. In de Keltische mythologie waren dit de Firbolgs, de Tuatha Da Dananns en de Milesiërs. Van deze volkeren is weinig bekend. Wel weet men dat zij met hun stenen bijlen en werktuigen het land bewerkten en de bossen ontgonnen. Deze eerste leren verspreidden zich in korte tijd over geheel Ierland.



De Fir Bolg Ook wel `bag men' genoemd, hadden grote eerbied voor hun doden en hielden er een eigen cultuur op na. Vol mystiek en geheimzinnigheid. Zij bouwden enorme, ingewikkelde en technisch hoogstaande grafkelders waarin duizenden gecremeerde doden een laatste rustplaats vonden. De wanden werden versierd met spiralen en ruitvormen. De prachtige grafkelder van Newgrange, ongeveer 80 kilometer van Dublin in de county Meath in de vallei van de Boyne, is een mooi voorbeeld. Deze grafkelder is de oudste megalithische vondst in Europa. Eeuwenlang lag deze enorme dodenakker onder een twee meter dikke laag turf verborgen. De kennis die nodig is geweest voor de bouw van deze megalitische grafkelder wordt vergeleken met die voor de bouw van de Egyptische pyramids. En dat terwijl de Ierse grafkelders toch zo'n duizend jaar eerder werden gebouwd. Een prestatie van formaat voor deze uiterst primitieve mensen. Van deze eerste bewoners van Ierland is niet veel bekend. Zij waren nomaden en leefden van de jacht en de visvangst. Zij bouwden de zogenaamde “curragh”. Een boot met een romp van dierenhuiden, die nu nog in het westen en noordwesten van Ierland wordt gebruikt. De dierenhuiden zijn inmiddels vervangen door geteerd canvas. Ongeveer 3000 jaar lang bewoonden deze mensen als enigen het afgelegen Ierland.

Geschiedenis van Ierland. Rond 2000 voor Christus verscheen een ander volk in het land: het Beakervolk, zo genoemd naar hun bekercultuur. Dit waren mijnbouwers die in staat waren metaal te bewerken. Zij delfden koper en startten een uitgebreide handel met Engeland, de Baltische staten en Spanje en Portugal. Deze Beakers behandelden op een heel andere manier hun overleden stamgenoten. Een dode werd individueel begraven. Het graf bestond uit grote rechtopstaande stenen dat werd afgesloten met een platte overkoepelende steen. Van deze cultuur zijn nog duizenden van deze graven in de vorm van dolmen (soort hunebedden), ringvormige steenhopen en bewerkte staande stenen (menhirs) overgebleven. De Ierlandtoerist vangt soms toevallig een glimp op van deze overblijfselen uit de grijze Ierse oudheid. Vaak staat een menhir, een steenhoop of dolmen midden in een omgeploegde akker. Door het vee als krabpaal gebruikt. De duizenden jaren oude stenen worden ook wel elfenstenen genoemd of krijgen een bijnaam, zoals bijvoorbeeld het `Bed van Dermot en Grania'. De Kelten (Gaels) waren de volgende veroveraars die Ierland rond 500 voor Christus binnenvielen. Zij hanteerden ijzeren wapens en hadden weinig moeite de Beakers te verslaan en het weerbarstige, maar zwakkere volk aan hen ondergeschikt te maken. De macht van de Beakers die op magie berustte, was niet opgewassen tegen het nieuwe wapen van de Kelten: het zwaard. De Kelten waren afkomstig uit Zuid- Duitsland, Frankrijk en Spanje. Zij veroverden door hun overmacht in korte tijd het Groene Eiland. De Kelten brachten een uitstekend georganiseerde sociale structuur naar Ierland. De leren zijn nog steeds trots op hun Keltische verleden. Heldendichten steken de loftrompet over onwaarschijnlijk dappere daden van mannen en vrouwen. Uit deze tijd zijn prachtig bewerkte gouden sieraden bewaard gebleven als een bewijs van het Keltische vakmanschap.



Drieklassen, drie koningen. Het Keltische volk was verdeeld in drie verschillende klassen. De vrije clan bestond uit krijgers met een beetje land en vee. De tweede klasse, een soort middenklasse die zich vrij tussen de verschillende koninkrijkjes kon bewegen, werd gevormd door druïden, juristen, muzikanten, verhalenvertellers en dichters. De derde klasse waren de slaven. Alle drie de clans hadden een eigen koning die op zijn beurt verantwoording moest afleggen bij de koning van Tara. De Kelten waren dan wel veroveraars, zij eerbiedigden veel gebruiken van de eerdere bewoners. Zij namen de mythen, legenden en sagen in hun eigen cultuur op. Tot op de dag vandaag zijn in Ierland daar nog de bewijzen van aan te tonen. De Romeinen onder leiding van Julius Caesar hadden geen ambitie Ierland te veroveren. De Romeinse legioenen hielden Zuid- Engeland bezet en hadden hun handen meer dan vol om zich onder andere de Britten en Schotten van het lijf te houden. Omdat de Romeinen Ierland links lieten liggen, konden de Kelten hun eigen cultuur handhaven en uitbreiden. De meeste tijd werd gespendeerd aan rooftochten waarbij vee en vrouwen werden buitgemaakt. Zowel vee als vrouwen werden gebruikt als levend betaalmiddel. De Kelten hadden ook een eigen godsdienst. De stenen beelden en pilaren uit die tijd hebben nu nog steeds een vreemde, sterke uitstraling. De meeste beelden tonen een menselijk hoofd dat als het symbool van goddelijkheid werd beschouwd en een bovennatuurlijke kracht kreeg toebedeeld.

Geschiedenis van Ierland. Zelfs als het hoofd van het lichaam was verwijderd. Vandaar dat de krijgers de hoofden van hun verslagen vijanden voor hun hutten tentoonstelden. De Kelten geloofden sterk in een terugkeer in een ander leven. Oude geschriften zeggen zelfs dat zij met een gerost hart onderling geld en goederen leenden, omdat ze ervan overtuigd waren dat alles in een volgend leven weer vereffend zou worden. De Kelten verdeelden het land in een aantal koninkrijken. Het oudst bekende vorstendom is dat van de Hill of Tara in Navan (county Meath) ongeveer 50 kilometer ten noordwesten van Dublin. De doden uit deze residentie werden begraven in de `Brugh na Boine', bij Slane. Deze begraafplaats is de grootste van Ierland en de Britse eilanden. Stel dat Julius Caesar toch zou hebben besloten Ierland te veroveren. Dan zou dat grote betekenis hebben gehad voor het Ierland van vandaag. In elk geval zouden dan de wegen beter zijn geweest'. Dat zeggen de leren, cynisch als altijd. De val van het Romeinse Rijk stortte Europa in een zwarte periode. Voor Ierland daarentegen brak een gouden tijd (Golden Age) aan. Een tijd van verdere beschaving en georganiseerd onderwijs. Uit deze tijd stamt de naam Ìreland, `land of scholars and saints'.



Sint Patrick. Het christendom werd door Sint Patrick naar Ierland gebracht. Sint Patrick was een missionaris die in 380 werd geboren als zoon van een vooraanstaande Schot uit Dumbarton. De knaap, zo vertelt de legende, werd als 16 jarige door Ierse zeerovers gevangen genomen en als slaaf verkocht. Sint Patrick moest in dienst van het stamhoofd Milchu tot zijn 22ste jaar schapen hoeden op de hellingen van de Mount Slemish in Ulster ten noorden van Belfast. Voor de Ieren een heilige plaats. Hij wist te ontvluchten en keerde naar zijn geboorteland terug. Omdat hij een aanhanger van Sint Maarten was, trok hij naar het Franse Tours en later naar Auxerre. Hier voltooide hij zijn priesteropleiding. Later werd hij in Rome tot priester gewijd. Na jarenlang het geloof in Frankrijk en Italië te hebben verkondigd, keerde hij in 432 naar Ierland terug. Aan de oostkust, ter hoogte van Dundalk kwam hij aan land. In Connaught vond hij bij de eerste christenen en stamhoofden onderdak. Deze mensen waren door het handel drijven met het vasteland in aanraking gekomen met het christendom en hadden zich bekeerd. De legende vertelt dat Sint Patrick onder andere twee prinsessen bekeerde. Om hen het mysterie van de Goddelijke Drieeenheid te verklaren, plukte hij een `shamrock': een klavertjedrie, en liet hen zien hoede drie blaadjes als één geheel uit de stengel groeiden. Evenals de Vader, de Zoon en de Heilige Geest, die dus ook één zijn. Het klaverblad is sindsdien, naast de harp, het symbool van Ierland.

Geschiedenis van Ierland. Sint Patrick bekeerde in enkele tientallen jaren geheel Ierland tot het christelijke geloof. Onder hen verschillende koningen, zoals de 'high king' van Tara. Deze koning ontstak in woede toen Patrick in 433 een paasvuur liet branden op de top van de Slane Hill. De koning zag dat als een regelrechte aanslag op de eredienst van de heidense goden, maar liet zijn onderdanen vrij in hun keuze zich te bekeren tot het christendom. Tijdens zijn missionering ondervond Sint Patrick veel tegenstand van de Keltische druïden die hem naar het leven stonden. Hij schreef over deze periode onder andere: Ìk dank God voor Zijn genade dat door mijn toedoen zo veel mensen voor Hem geboren werden'. Sint Patrick zond ook vele missionarissen uit naar andere landen. Het nieuwe geloof werd in de Keltische levenswijze ingepast. Vaak trok de heilige zich terug op plaatsen waar hij kon bidden en vasten. Op de berg Croagh Patrick bij Westport bijvoorbeeld. En bij Lough Derg in Donegal waar hij veertig dagen verbleef en de duivel uitdreef. Beide plaatsen zijn nog steeds drukbezochte bedevaartsoorden.



Saint Patrick's Day Op 17 maart wordt in Ierland 'Saint Patrick's Day', de nationale feestdag van Ierland, gevierd. Deze kerkelijke feestdag is door de jaren heen uitgegroeid tot een feestweek met over het hele land folkloristische en culturele evenementen. De Saint Patrick's Parade in Dublin is een uren durende optocht met Ierse en buitenlandse muziekkorpsen. Met Amerikaanse High School Bands en Ierse Amerikanen die al drie generaties in Amerika wonen maar hun 'moederland' niet kunnen vergeten, en met Ierse muzikanten die volksmuziek ten gehore brengen. Voor elke deelnemer is het meelopen in deze parade een soort pelgrimage en tevens een hommage aan Sint Patrick. Er zijn maar weinig leren die geen lied kennen over Sint Patrick of de bewogen geschiedenis van de heilige niet kunnen navertellen. In Downpatrick (ten zuiden van Belfast) bracht de patroonheilige zijn laatste levensjaren door en schreef hij zijn Belijdenissen. Hij overleed in 493 in het klooster van Downpatrick de plaats waar hij in 432 zijn eerste mis opdroeg. In 1932 werd in Saul een kleine gedachteniskerk gebouwd. Ernaast verrees ook een ronde toren. Even verder, boven op een heuvel staat sindsdien een granieten beeld van Sint Patrick.



Ierse monniken in Europa. De vele heiligen die Ierland kent, stichtten kloosters die in korte tijd uitgroeiden tot geestelijke centra. Stamhoofden zonden er hun zonen heen om zeker te zijn van een goede opleiding. De monniken bebouwden de grond en zwermden uit over heel Europa. Tijdens de Grote Volksverhuizingen verkondigden zij het evangelie. Een groot aantal Ierse monniken is diep in Europa doorgedrongen. Zij predikten op de Faroër Eilanden, Italië en zelfs in Egypte. Door hun geloofsijver werd het christendom in de donkere Middeleeuwen niet alleen in stand gehouden, maar ook in belangrijke mate uitgebreid. Essentieel bij het behoud van de Keltische cultuur was de rol van de Ierse monniken.



Vredelievend. Sint Patrick trof bij zijn aankomst op het eiland een zeer vredelievend volle aan. Maar bij tussenpozen laaide de strijd op tassen de verschillende provinciale koningen. In die tijd werd een koning gekozen door het volk. Een titel kon niet bij erfenis worden verkregen. Dergelijke krachtmetingen waren onvermijdelijk omdat rond die tijd ongeveer 150 koningen een stuk land claimden. En dan te bedenken dat over het hele land verspreid ± 500.000 mensen woonden. De koningen hanteerden een streng regiem en hadden door het steeds oplossen van onderlinge problemen, weinig tijd om te regeren. Wegens het ontbreken van Romeinse structuren voor het besturen en indelen van een stad, waren monnikenkloosters de voornaamste plaats van een nederzetting. De koningen bewaarden hier ook hun schatten. Het gevolg was dat deze kloosters een permanent doelwit vormden voor plunderende benden Vikingen.



Woestelingen. De Vikingen waren echte woestelingen die in prachtig versierde drakenschepen, met angstaanjagende gebeeldhouwde voorstevens, vanuit Noord- Scandinavië naar Ierland zeilden. Uit die tijd stammen de zandstenen kruisen waarin bijbelteksten zijn gekerfd en de hoge, ronde torens (round towers) bij een klooster. Een ronde toren werd niet alleen als uitkijkpost gebruikt, maar ook als schuilplaats en klokkentoren. Op die manier konden de Ierse monniken met de hand geschreven en prachtig door hen bewerkte manuscripten voor de grijpgrage handen van de Vikingen in veiligheid brengen. Het prachtige Book of Kells, het bekendste Ierse manuscript dat met het oudste manuscript, het Book of Durro, in de beroemde bibliotheek van het 'Trinity College in Dublin wordt bewaard, ontkwam aan de plunderingen door het in een ronde toren te verstoppen. De Vikingen, die lezen noch schrijven konden, negeerden het boek. Een van de bekende Ierse tradities werd in die tijd geboren: het vertellen van verhalen door storytellers. Tijdens hun stroop- en veroveringstochten in het binnenland van Ierland hebben de Vikingen veel kloosters zwaar beschadigd of met de grond gelijk gemaakt. Aan de kust daarentegen stichtten zij veel handelsposten, zoals Dublin, Cork, Limerick, Waterford, Wexford en Wicklow. Genoemde steden waren dus voormalige Vikingnederzettingen. De tirannie van de Noormannen werd uiteindelijk tenietgedaan in een treffen in 1014 dat bekend staat als The Battle of Contarf. Een van de meest gevierde koningen, Brian Boru, maakte een eind aan de Vikingoverheersing.



Anglo- Normandiërs In deze roerige tijden waren het bepaald niet alleen heiligen en geleerden die het land bewoonden of kwamen bezoeken. Ook Richard, de tweede graaf van Pembroke, een Normandische avonturier bijgenaamd Strongbow, was een van de bezoekers. Hij kwam naar Ierland op zoek naar land. En tevens op verzoek van Dermot McMurrough, koning van Leinster, die om Strongbows hulp had verzocht. McMurrough had zich namelijk de woede van een andere koning op de hals gehaald door prinses Devorgilla, vrouw van koning Tiernan O'Rourke, te schaken. Een vergrijp dat de historie van Ierland een beslissende wending zou geven. Tiernan was des duivels en trok met een leger naar Dermot om zijn Devorgilla te bevrijden. Dermot voelde zich in het nauw gedreven en riep de hulp in van de Engelse koning Henri II (1154-1189). Degene die Dermot zou steunen, kreeg als loon zijn dochter tot vrouw en zou de troon erven. Daar had Strongbow wel oren naar en vertrok spoorslags naar Ierland. De eerste Anglo- Normandiërs kwamen in 1169 in Bannow Bay aan land. Strongbow zette in 1170 ten oosten van Waterford voet aan wal. Een jaar later trouwde hij met Dermots dochter en besteeg na Dermots overlijden de troon.



Machtsuitbreiding. Deze uiterst snelle machtsuitbreiding zinde Henri II echter helemaal niet. Hij vertrok onmiddellijk richting Ierland en wist Strongbow en de andere Anglo- Normandische vorsten aan zich te onderwerpen en benoemde in 1172 Hugh de Lacy tot onderkoning over het graafschap Meath en wijde omgeving. De Lacy vestigde zich in het kasteel in Trim. Het kasteel bestaat nog, maar is in sterk vervallen staat. De Anglo- Normandische koningen bouwden vooral in het oosten hun burchten en vestingen. Als het deze heersers gelukt zou zijn geheel Ierland te veroveren, dan zou waarschijnlijk een geheel nieuwe natie zijn ontstaan. Nu ontstond er een scheidslijn tussen Iers en Anglo- Normandisch gebied. Bij hun nederzettingen werden woonkernen gebouwd waaruit later steden als Athlone, Drogheda, Galway, Kildare en Kilkenny zijn ontstaan.



Het Feodale stelsel. Met de komst van de Anglo- Normandiërs kreeg Ierland het feodale stelsel. Het gehele grondgebied behoorde toe aan de koning die het land aan zijn ridders uitgaf in ruil voor bewezen diensten. Een landheer verdeelde zijn land onder lagere heren en deze op hun beurtweer onder Ierse pachters. Een systeem met veel nadelen, maar de Anglo- Normandiërs stonden in tijden van vrede veel sympathieker tegenover de bevolking dan later de Engelsen. Evenals vroeger de Vikingen trouwden zij met Ierse vrouwen, waardoor de Anglo- Ierse geslachten ontstonden. Tijdens de volgende drie eeuwen loonden de Anglo- Normandiërs hun invloed uitbreiden. Prachtige kastelen, als Blarney in de county Cork en Bunratty in de county Clare, dateren van die tijd. Henri VI subsidieerde in 1429 elk nieuw kasteel met tien Engelse ponden, toen een aanzienlijk bedrag.



De Protestant tegen de katholiek. Afstammelingen van dit Anglo- Normandisch geslacht namen het meer dan eens op voor de leren. Zij waren het ook die omstreeks de zestiende eeuw tegen de Engelse kroon in opstand kwamen. Koning Henri VIII, de bekende Blauwbaard die regeerde van 1509 tot 1547, greep deze gebeurtenis aan door geheel Ierland te onderwerpen. De koning vond de macht van de lokale edelen te groot worden en kroonde zichzelf tot `Koning van Ierland, verenigd, geannexeerd en voor altijd verbonden aan de kroon van het koninkrijk Engeland'. Hij probeerde zich het hele land toe te eigenen en beval de eigenaren hun eigendommen aan hem af te staan. Vele landheren weigerden dat pertinent. Koning Henri nam daarop hun land in beslag en zond de tegenstribbelende landheren samen met koningsgezinde planters naar Engeland of Schotland. Ierse vijanden en Engelse rebellen werden gedwongen de Engelse wetten, taal en gebruiken te accepteren. De strijd tussen protestantse Engelsen en rooms-katholieke Ieren was losgebrand. Een strijd die eeuwen lang zou duren. Kloosters werden opgeheven en het rooms-katholieke geloof onderdrukt. De Engelse koningin Elizabeth I (1558-1603) breidde de protestantse overheersing uit en trachtte van Ierland een militair bolwerk tegen de Spanjaarden te maken. Aan liet einde van haar regeerperiode was de verovering van Ierland een feit. Later overwon James I de machtige baron Hugh O'Neill, graaf van Tyrone, in de 'Battle of Kinsale'. James I plaatste nieuwe machthebbers in zes van de negen graafschappen in de oude provincie Ulster.

Geschiedenis van Ierland. Deze machthebbers waren protestanten en vastberaden aanhangers van de calvinistische ethiek. Hun racistische opvattingen zijn momenteel nog steeds de oorzaak van veel strijd in het huidige Ulster. Ulster had zich het langste verzet tegen de kolonisatie van de Engelsen. Maar in 1609 namen Schotse protestanten de macht over.



Hardhandig en wreed. De 17de eeuw betekende voor Ierland een eeuw van strijden koelbloedige wraaknemingen. Het eiland zou een periode van grote problemen tegemoet gaan. Een teken van komende moeilijkheden deed zich voor in 1641, toen katholieken uit Ulster probeerden hun verbeurd verklaarde grond terug te krijgen. De echte feiten van deze rebellie werden in de loop van de tijd nogal eens verwisseld met een huiveringwekkende fabel die vertelt dat ± 12.000 protestanten koelbloedig zouden zijn afgemaakt, zwangere vrouwen verkracht en kinderen aan het spit geroosterd. Hoe de strijd in werkelijkheid ook is verlopen, de protestanten hebben de gebeurtenissen in het jaar 1641 nooit meer vergeten. Feit is in elk geval dat de Ieren een deel van de gehate protestanten vermoordden. Deze wraakneming zinde de Engelse staatsman Oliver Cromwell absoluut niet. Terwijl Ierland nog in handen van de royalisten was, berustte in Engeland de macht bij deze Cromwell en zijn aanhangers, de Independenten. Hij maakte een einde aan de Confederatie van kilkenny en Ierland werd op een hardhandige en wrede manier onderworpen. In 1649 slachtte Cromwell de bewoners van Drogheda (county Louth) en Wexford (county Wexford) af. De Engelse staatsman wilde 'het afgodische Ierse volk vernietigen'. Bijna had Cromwell de daad bij het woord gevoegd, want tijdens zijn bewind roeide hij een groot gedeelte van de Ierse bevolking uit. Hij nam hun al hun land af en schonk dat aan de Engelse landheren.

Geschiedenis van Ierland. Op 1 mei 1654 werden de Ierse katholieken gedwongen naar het weinig vruchtbare, arme gebied ten westen van de Shannon te verhuizen en plaats te maken voor Engelse kolonisten. Deze daad wakkerde de haat van de onderdrukte Ieren tegen de Engelsen nog meer aan. De Engelsen schiepen ook zogenaamde 'plantations', plaatsen waar de onderdrukte leren bijeen werden gedreven, om aldus meer greep op hen te hebben. Bekende 'plantations' zijn Virginia, Strokestown, Clifden en Gort. Cromwells troepen onderhielden een waar schrikbewind in het land. Zij hielden strooptochten en plunderden kloosters die ze als ruïnes achterlieten. Veel monniken werden door hen in kerken opgehangen. In deze tijd liep het inwonertal van Ierland drastisch terug van ± 1.500.000 tot ± 650.000. Rond 1660 werd de monarchie in Engeland hersteld, maar de verhoudingen tussen katholieken en protestanten bleven gespannen en de grondonteigeningen bleven gehandhaafd. Oliver Plunkett, aartsbisschop van Armagh, stierf in 1681 in Londen op barbaarse wijze de marteldood.



James II. Pas tijdens het - uiterst korte - bewind van de katholieke Engelse koning James II (1685-1688) kon Ierland iets vrijer ademhalen en kreeg het land weer enige hoop op een betere toekomst. James plaatste katholieke leren op hoge posten. Hij benoemde zelfs een katholieke onderkoning in Ierland en versoepelde de strafwetten. Maar het machtige protestantse Engelse parlement zag in deze James II een bedreiging en zette hem al na drie jaar aan de kant. De protestanten boden onze eigen prins Willem III van Oranje, die gehuwd was met Mary, dochter van koning James, aan het protestantisme in Ierland van de ondergang te redden. Willem nam de uitnodiging aan, kwam in Torbay aan land en versloeg de troepen van James II die daardoor gedwongen werd naar Frankrijk te vluchten. Willem III en Mary werden tot koning en koningin van Ierland uitgeroepen. Dit feit wordt in de Engelse historie de 'Glorious Revolution' genoemd. James II ondernam op juli 1690 een poging Ierland terug te veroveren toen hij met een leger naar Londonderry trok. Heel katholiek Ierland hoopte dat het James zou lukken Willem van Oranje te verslaan. Maar op 12 juli 1690 werd James II in de Slag om de Boyne, definitief door schoonzoon Willem III verpletterend verslagen. Met deze nederlaag verloren de leren alle burgerrechten en het land kwam voor het overgrote deel weer in protestantse handen.



Strafwetten. De Hollandse generaal Ginkel veroverde in 1691 de stad Limerick. In het Verdrag van Limerick, dat bij gelegenheid van de inname van de stad was uitgevaardigd, kregen de leren vrijheid van godsdienst. Het verdrag, de 'Treaty of Limerick', werd echter door het parlement in Londen niet nageleefd en de katholieken werden andermaal onderdrukt. Elk jaar, in mei, wordt 'the broken treaty' in Limerick herdacht. In het centrum van Limerick aan de Thomondbrug, staat de 'treaty store' op een sokkel. Op deze steen zou verdrag dat vervolgens niet nagekomen werd, zijn ondertekend. Inmiddels werd de katholieke leren door middel van strafwetten ('penallaws') van alles verboden. Zij mochten bijvoorbeeld geen land kopen of land dat zij al bezaten, verpachten. Als een katholieke landeigenaar stierf, werd zijn land normaliter verdeeld onder zijn zonen. Als een van die zonen echter protestant was, kreeg deze alle grond toegewezen. Katholieken mochten geen paard houden met een waarde van meer dan vijfpond. Een Ier mocht geen wapens dragen. Katholieke scholen werden verboden, maar de kinderen kregen in het geheim onderricht in zogenaamde hagescholen. De leren mochten geen handel drijven met de Engelse koloniën en hun eigen producten, zoals wol en vlees, niet naar Engeland exporteren. Dat verhinderde in grote mate de economische groei van het land. In 1719 werd de wetgeving van Ierland bij het Engelse parlement getrokken.



Slavenvolk. In het midden van de 18de eeuw was nog maar zeven procent van het land in katholieke handen. De Engelse overheerser liet geen enkel minderwaardig middel onbenut om de leren eronder te houden. Ondanks deze terreur, die van de leren een erbarmelijk slavenvolk maakte, lieten zij zich niet tot het protestantisme overhalen. Hun Keltische cultuur werd in stand gehouden door dichters, schrijvers en rondreizende onderwijzers en geleerden. De Ieren waren gedegradeerd tot in lompen gehulde, straatarme, rechteloze pachters van Engelse landheren. Gevoed door het hoofdvoedsel aardappelen zwoegden zij dag en nacht voor een uiterst karig inkomen. Een boodschapper van de koning rapporteerde in 1770: 'de Ierse boeren zijn de armzaligste stakkers op aarde'. Ondanks de emigratie bedroeg het aantal inwoners aan het einde van de 18de eeuw ± 4.000.000.



Eikenhout. Wat was er eigenlijk zo aantrekkelijk voor de Engelsen aan Ierland. Dat waren de bossen. Vroeger was Ierland bedekt met dichte wouden vol eikenbomen. Uitstekend geschikt voor het bouwen van schepen voor de Engelse vloot. Ook het paleis op de Dam in Amsterdam zou gebouwd zijn met 13.657 eiken palen afkomstig uit Ierland. De bossen werden echter zo drastisch en ondeskundig gekapt dat Ierland momenteel van alle Europese landen het kleinste bosbestand heeft. De 18de eeuw is bepaald geen eeuw van Iers verzet. De inwoners waren door de onderdrukking en vernederingen murw geslagen. Alleen jonathan Swift, van 1713 tot 1745 deken van de St. Patrick's Cathedral in Dublin, verzette zich tegen de bezetter Engeland door in het geheim geschriften te publiceren. Swift staat bij de huidige generatie bekend als de schrijver van Gullivers reizen. Door toedoen van de zogenaamde 'Test Act' van 1673 misten de leren het kiesrecht en waren uitgesloten van alle bestuursfuncties. In 1782 werd het parlement in Dublin geopend dat geheel uit protestanten bestond. Toch kwamen deze functionarissen, zij het sporadisch, wel eens op voor de rechten van de katholieke Ieren.



Verzet. Het verzet tegen de overheersing groeide geleidelijk. De successen van de Amerikaanse vrijheidsbeweging en de Franse Revolutie deden het vuur in Ierland weer oplaaien. Enkele geheime genootschappen pleegden aanslagen. Deze gewelddadige leren sloegen 's nachts toe. Roeiden het vee van de Engelse landheren uit, staken hun schuren in brand en schoten door de ramen van de statige landhuizen. Deze uiterst geheime bendes droegen namen als 'The Whiteboys' of 'The Ribbonmen'. Op die manier werd de aandacht van de politiek op de problemen van het Ierse volk gevestigd. Al dan niet door toedoen van deze genootschappen begon onder de protestantse politici uit Dublin een iets liberalere wind te waaien. Ierland stond aan het begin van een nieuw tijdperk: het land kwam in opstand. De protestantse jurist Wolfe Tone richtte in 1791 de Ùnited Irishmen' op, een beweging die naar een vrije Ierse staat streefde. Als reactie stichtten de protestanten van Ulster in 1795 de 'Orange Society', genoemd naar Willem III van Oranje. Zij ijverden voor een blijvende band tussen Ulster en Engeland. In 1798 brak de strijd los. De 'Rising of 1798' was begonnen. In tal van Ierse plaatsen staan nog steeds gedenktekens ter ere van de gevallenen. Vooral in de county Wexford, het graafschap waar de geestelijkheid zich achter de opstand schaarde. De Engelse vergeldingsmaatregel bestond uit het opheffen van het Ierse parlement, dat al van de twaalfde eeuw dateerde.

Geschiedenis van Ierland. Wolfe Tone zocht hulp bij Frankrijk, maar de Franse troepen zetten, gehinderd door zware stormen op zee, op twee verschillende plaatsen voet aan wal; te laat arriveerden zij in Bantry Bay en Killala Bay. De Engelsen onderdrukten met harde hand de opstand. Wolfe Tone werd gevangen genomen, ter dood veroordeeld en in een cel opgesloten. De Ierse held pleegde zelfmoord in de gevangenis. Het martelaarschap van Tone stond vast. Maar eens te meer bleek een bijdrage om tot een Ierse republiek te komen even onwerkelijk als alle vorige Ierse dromen over vrijheid.



Kiesrecht. De Engelse minister-president William Pitt gaf de leren in 1793 kiesrecht. Deze daad was de eerste stap in de goede richting voor het Ierse volk. Pitt besloot tot de Act of the Union toen in 1798 de opstand uitbrak. Het 300 zetels tellende parlement van Dublin werd opgeheven en er werden 100 zetels voor Ierse vertegenwoordigers vrijgehouden in het parlement in Londen. Engelsen, Schotten, leren en Welslieten waren daarin gelijk verdeeld. Ierland vormde vanaf dat moment een politieke eenheid met Engeland:'The United Kingdom of Great Britain and Ireland'. William Pitt beloofde de leren in ruil voor het inleveren van hun onafhankelijkheid dezelfde rechten als de protestanten. Maar Pitt én de leren moesten het onderspit delven. De fanatieke, protestantsgezinde koning en zijn ministers beletten William Pitt zijn woord te houden. De Act of the Union werd wel en de gelijkstelling van de katholieken niet aangenomen. Pitt was het niet eens met deze beslissing en nam ontslag. Niet een van de vele Ierse problemen werd door de Union opgelost. De boeren hadden nog steeds geen rechten en andere arbeid dan landarbeid was er niet. Hun land werd afgenomen als zij verbeteringen aanbrachten. Boerenkinderen werden door de landheren te paard van de weg gereden en niemand mocht aan de hekken van hun landhuizen blijven stilstaan.



O'Connell, de vrijheidsstrijder. Daniel O'Connell, een Ierse advocaat die leefde van 1775 tot 1845, werd de grote rooms-katholieke vrijheidsstrijder. In de periode van groeiend verzet in de 19de eeuw trad hij krachtig naar voren. Hij streefde naar emancipatie van de leren en probeerde voor hen politieke rechten te verkrijgen. Dat lukte O'Connell, maar het recht van zelfbeschikking werd het volk niet gegund. Door de vaak onmenselijke onderdrukking en het enkele malen mislukken van de aardappeloogst, verarmde het land zienderogen. Velen raakten aan de drank. De priester (father) Theobald Mathew (1790-1856), riep de leren op tot geheelonthouding, vooral in de jaren van de 'the Great Famine', de grote hongersnood. Het verbouwen van aardappelen was voor de grote boerengezinnen het enige middel van bestaan. De aardappelen werden verkocht en met de schamele opbrengst daarvan probeerden de boeren de pacht aan de landheren te betalen. Deze landheren en hun rentmeesters verrijkten zich aan de arme boeren. Zij schroomden zelfs niet boerengezinnen uit hun huizen te zetten als de pacht niet kon worden betaald.



Great Famine. Uit oude geschriften blijkt dat veel leren tussen 1845 en 1850 gras moesten eten om in leven te blijven. Hun tanden waren volkomen groen uitgeslagen. Op handen en voeten kropen de leden van de overgebleven boerengezinnen over het land op zoek naar een achtergebleven aardappel. Een Engelse sergeant beschreef in zijn rapport hoe hij '700 mensen wegjoeg die als kraaien over het land kropen'. Toen de nood het hoogst was, werden tonnen tarwe en gerst naar Engeland verscheept, samen met duizenden schapen, koeien en varkens. Op die wijze hielden de landlords en rentmeesters zich in leven. De arme boeren konden deze vrachten niet betalen. Elke zuur verdiende penny moest - soms via zeven tussenpersonen - aan de landheren worden overhandigd. De boeren waren volkomen afhankelijk van de aardappel. En toen dit voedsel niet meer voorhanden was, stierven ze. Nog voordat de grote hongersnood de Ierse bevolking zo drastisch reduceerde, schreef de novelist Sir Walter Scott: 'De armoede van de Ierse boer is niet overdreven; hij leeft aan de uiterste grens van de menselijke miserie'. De krant The Mayo Constitution schreef: 'Vrouwen eten het vlees van hun dode babies. In de straten lopen honderden, wankelende skeletten, bedelend om voedsel. Sommigen eten zeewier om in leven te blijven'. De weigering van Engeland verlichting te brengen in deze hoge nood wordt in Ierland nog steeds gezien als de verschrikkelijkste nalatigheid in de koloniale geschiedenis.



Hongersnood. Rond 1840 telde Ierland meer dan acht miljoen inwoners. Enkele mislukte aardappeloogsten waren er de oorzaak van dat in het jaar 1845 meer dan een miljoen Ieren de hongerdood stierven. In de Ierse historie staat deze donkere periode als `the Great Famine' (de grote hongersnood) bekend: Ìreland's greatest disaster'. Dit tekort aan voedsel was de reden voor minstens een miljoen leren hun zo geliefde land de rug toe te keren. Velen kozen voor Amerika. Anderen gaven de voorkeur aan een van de Scandinavische landen of het vasteland van Europa. Het miljoen leren dat besloot tot emigratie, scheepte in op krakkemikkige vaartuigen. Doodskisten (coffin ships) genoemd. Velen overleefden de overtocht niet en stierven op zee aan cholera en tyfus. In het beloofde land Amerika werden de berooide emigranten bepaald niet met open armen ontvangen. Zij werden ondergebracht in zeer primitieve barakken. Met vaak maar één bed voor een heel gezin en één toilet voor een buurtschap. Het is niet verwonderlijk dat deze mensen te lijden hadden van pokken, tbc en cholera. Ànalfabeten uit Ierland', noemden de Amerikanen de nieuwelingen die in alle lagen van de Amerikaanse bevolking veracht werden. De leren werden door hun nieuwe bazen gretig geronseld voor de minstbetaalde slavenbaantjes. Toch was niet iedere Amerikaanse zakenman gelukkig met de invasie van de leren.

Geschiedenis van Ierland. In veel personeelsadvertenties stond de afkorting NINA: 'No Irish Need Apply' (Ieren hoeven niet te solliciteren). Ook in Amerika herhaalde de geschiedenis zich. De leren zijn jarenlang onderdrukt geworden. Zij zochten steun bij elkaar door in de grote ghetto's waar zij woonden de Ierse cultuur hoog te houden. Zij zochten elkaar veelvuldig op in de pub. De leren werden gehaat, verdacht gemaakt en vervolgd totdat zij stemrecht kregen waar ze dankbaar gebruik van maakten. Vrijwel elke Ier gaf zijn stem aan de Democratische Partij. Veel leren die berooid en volkomen murw geslagen in Amerika voet aan wal zetten, hebben het later tot hoge politieke, wetenschappelijke en industriële posten gebracht. De Kennedy- en de Reagan- clans zijn enkele voorbeelden.



Geheime genootschappen. Een gewapende opstand in 1848 uitgevoerd door jonge intellectuelen, The Young Ireland genoemd, mislukte. Ierland kende in die tijd enkele geheime genootschappen. Het bekendst (ook in Amerika) was het genootschap de Fenians, in 1858 opgericht als The Irish Republican Brotherhood. Zij waren genoemd naar de oude strijders uit de tijd van de Kelten. Amerika bekostigde een groot gedeelte van hun acties. De leden van deze genootschappen legden zelfs een eed af om Ierland van het Engelse juk te bevrijden. Er werden aanslagen in Engeland gepleegd, zodat de Ierse kwestie weer actueel werd. Na een schermutseling in Canada werden de Fenians aangeduid als The Irish Republican Army. Het was het eerste IRA- optreden op het wereldtoneel. In Ierland kregen de genootschappen geen steun van boeren en geestelijkheid. Rond 1870 werden de bewegingen ontbonden. De leiders werden opgehangen of tot jarenlange gevangenisstraffen veroordeeld.



Home rule. Charles Stewart Parnell (1846-1891) was een protestantse grondbezitter en zoon van een Anglo- Ierse vader en een Amerikaanse moeder. Hij nam het op voor de leren door te streven naar een `Home Rule', een eigen regering en een eigen parlement. Parnell wilde de Ierse pachters tot landeigenaren maken. In 1886 diende de Engelse staatsman Gladstone, met de steun van Parnell en diens medestanders, de eerste Home Rule Bill in. De conservatieven in het parlement wezen het voorstel echter resoluut af. Direct na de afwijzing begonnen de geheime genootschappen aanslagen te plegen op Engelse landheren en hun bezittingen. Reeds in 1882 werden in het bekende Phoenixpark in Dublin de Ierse onderkoning en zijn secretaris vermoord. Toen Charles Stewart Parnell samen met Michael Davitt de organisatie Irish Land League oprichtte, steeg de onrust in Ierland met sprongen. De beweging groeide uit tot een volksorganisatie die de strijd aanbond tegen de landheren. In een van Dublins bekendste straten, O'Connell Street, zijn O'Connell, Father Mathew en Parnell met standbeelden geëerd. De Home Rule Act werd pas in 1914 door de Engelse koning George V getekend. Door het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog kwam daar echter niets van terecht.



Geduld raakt op. Maar het geduld van de leren was echter op. Op eerste paasdag 1916 bestormden aanhangers van de Irish Republican Brotherhood gebouwen in Dublin. Padraig Pearse en James Conolly waren de leiders. Pearse las in het General Post Office, het hoofdkwartier, de proclamatie van de Ierse republiek voor. De republikeinen riepen namens God en de voorvaderen het Ierse volk op tot strijd tegen de Engelse onderdrukker. Pearse wilde een voorlopige regering voor de Ierse republiek die nadat orde op zalven was gesteld, plaats zou maken voor een volksvertegenwoordiging. Een massale reactie bleef echter uit. Met hulp van de wiskundeleraar Eamon de Valera bezetten groepjes `volunteers' strategische punten in Dublin. Er werden ijlings Engelse versterkingen naar Dublin gebracht en vijf dagen lang woedden er hevige straatgevechten. De Engelsen traden meedogenloos op tegen de opstandelingen. Dit hardhandige optreden bezorgde de `Sinn Féin' (Wij Onszelf) partij veel nieuwe aanhang. Binnen een week werd de Paasopstand op bloedige wijze gesmoord. Er volgden executies waartegen het Ierse volk fel protesteerde. Padraig Pearse en James Conolly werden ter dood veroordeeld en het vonnis werd vrijwel onmiddellijk uitgevoerd. De bedoeling was dat ongeveer honderd vrijheidsstrijders zouden worden geëxecuteerd. Maar onder druk van de verontwaardigde wereldopinie stopte men de executies nadat veertien leiders van de opstand waren gefusilleerd.



Eamon de Valera. In december 1918 behaalde de Sinn Féin een overweldigende meerderheid tijdens de algemene verkiezingen. De partij meldde zich echter niet in Londen maar vormde een eigen Iers parlement (Dail Eireann) in Dublin. Het parlement verklaarde zichzelf tot wetgever in Ierland en eiste onomwonden het vertrek van de Engelse troepen. Eamon de Valera (1882-1975), een van de leiders van Sinn Féin en oprichters van de Irish Volunteers, wachtte in de gevangenis op zijn lot. Hij was ter dood veroordeeld, maar het vonnis werd niet uitgevoerd. In 1919 werd hij gekozen als eerste president van de republiek Ierland. Eamon de Valera werd in NewYork geboren als zoon vaneen Spaanse vaderen Ierse moeder. Op jeugdige leeftijd kwam hij naar Ierland waar hij na zijn studie in Dublin wiskundeleraar werd. Engeland beschouwde de uitroeping van de republiek als regelrechte rebellie en stuurde troepen naar Ierland. Het was in die tijd dat de Irish Volunteers zich Irish Republican Army gingen noemen. De IRA was geboren. Gesteund door de Sinn Féin voerden zij een bittere guerrillastrijd. De Engelsen namen op hun beurt wraak door de drukpersen van de Sinn Féin te vernietigen en fabrieken en complete dorpen te verwoesten.



Terreur. De terreurdaden van de Engelsen gingen zelfs zo ver dat ze de stad Cork in het zuiden volkomen platbrandden en de burgemeester in een Engelse gevangenis opsloten. De burgemeester stierf na een hongerstaking van 73 dagen. De IRA, financieel gesteund door Amerika, beantwoordde deze terreurdaden met het verwoesten van Engelse kazernes en ondernam strooptochten door het hele land. De politiemacht vocht terug en nam bloedig wraak waar ze kon op de IRA- terreurdaden. De 21ste november 1920 staat te boek als `Bloody Sunday'. Die dag vermoordde Michael Collins twaalf Britse legerofficieren. Dezelfde middag schoten politiemensen tijdens een voetbalwedstrijd in Croke Park in Dublin twaalf burgers dood. Op het platteland was men zijn leven ook niet zeker. Daar sliepen angstige families langs de weg omdat ze zich thuis niet veilig waanden.



Zelfbestuur. Het einde van de oorlog in Noord- Ierland kwam met de loomst van het zelfbestuur en een eigen parlement in 1920. Maar Noord- Ierland zou verenigd blijven met Engeland. Koning George V opende officieel het parlement op 22 juni 1921. Sinn Féin en de IRA bleven zich met geweld afzetten tegen de mening van de Noord- Ierse Unionisten die vonden dat in Ierland niet één maar twee naties waren ondergebracht. De leren kregen tijdens de oorlog veel bijval en sympathiebetuigingen van met name Amerika en Frankrijk. In 1921 werd besloten tot een wapenstilstand. Eamon de Valera maakte deel uit van een delegatie Ierse onderhandelaars die in Londen bij elkaar kwamen. Maar hij keerde al snel naar zijn land terug toen hem duidelijk werd dat Engeland Noord- Ierland niet wilde opgeven.

Geschiedenis van Ierland. Autonomie. Na lange onderhandelingen accepteerden de overgebleven leden van de Ierse delegatie ten slotte de autonomie van de republiek Ierland en de afscheiding van het noorden. Zes van de negen Ulsterse graafschappen, waar Britten de meerderheid vormden, bleven onder Engels bestuur. Het was 16 juni 1922. Een jaar nadat koning George het parlement opende. De Ierse Vrijstaat, zonder Noord- Ierland, werd door het parlement in Dublin erkend. Onder de tegenstemmers was Eamon de Valera. Hij had bezwaren tegen de afscheiding van het noorden en tegen het afleggen van de eed tegenover de Britse koning. De nationalisten waren zeer teleurgesteld over de Ierse Vrijstaat en in 1922 laaide een burgeroorlog op van de IRA tegen de troepen van de Ierse Vrijstaat. De oorlog duurde tot 1923. Bij de verkiezingen in dat jaar behaalden voorstanders van een Ierse Vrijstaat de meerderheid in het parlement. Sinn Féin leed een gevoelige nederlaag. De overgebleven vertegenwoordigers eisten hun zetels niet op. Zij wensten namelijk niet samen te werken met `verraders' van de regering van de Vrijstaat.



Fianna Fail. Na de Iers- Engelse oorlog raakte Eamon de Valera in conflict met de Sinn Féin en stichtte in 1927 zijn eigen partij, de Fianna Fail. In 1932 behaalde de partij een meerderheid in het parlement en was Eamon de Valera herhaalde malen premier. In 1959 werd hij president. Deze post bekleedde hij tot 1973. Eamon de Valera overleed in augustus 1975. In Ierland wordt hij geëerd als vader van de revolutie. Maar zijn twee idealen, het spreken van het Keltisch en de hereniging van Ierland, werden niet verwezenlijkt. In 1937 werd de eed van trouw aan de Engelse koning afgeschaft en in 1938 werd in de republiek een nieuwe grondwet aangenomen die een einde maakte aan de Ierse Vrijstaat. Tevens noemde het land zich van nu af aan Èire', een oude naamvoor het eiland die nog uit de tijd van de Kelten stamt.



Keltisch. Iers werd zelfs de eerste taal, Engels de tweede. Ierland bleef lid van het Gemenebest. Douglas Hyde, een 70 jarige voorvechter voor het behoud van de Ierse cultuur, werd tot staatshoofd benoemd. Engeland erkende de Ierse soevereiniteit, wat in 1947 leidde tot volledige onafhankelijkheid buiten het Gemenebest. Ondanks aandrang van Engeland bleef de republiek Ierland tijdens de Tweede Wereldoorlog neutraal. In 1948 verbrak De Valera alle banden met Engeland en het Britse Gemenebest. Ierland is vanaf dat jaar een onafhankelijke republiek. In hetzelfde jaar werd de naam Èire' door het parlement weer teruggebracht naar `republiek Ierland'. Engeland zag deze wijziging als een goed resultaat. Ierland, in elk geval 26 county's, was vrij.



Mensen als exportmiddel. Maar de verwachte economische groei bleef uit. Pas afgestudeerde jonge intellectuelen kozen voor emigratie en keerden hun geliefde Eire de rug toe. Het was in die tijd dat de leiders constateerden dat 'mensen het belangrijkste exportmiddel van Ierland' waren. Van ongeveer 1900 tot 1950 verlieten ruim een miljoen leren het eiland, de tweede exodus na de `Great Famine' - de hongersnood - in 1854. Momenteel leven nog steeds meer leren in het buitenland (vooral in de Verenigde Staten) clan op het Groene Eiland zelf. In 1957 gooide de toenmalige minister-president Sean Lemass volledig het roer om en wilde loost wat loost een betere verstandhouding met Engeland. Hij ging energiek op zoele naar arbeid voor de talloze werklozen door buitenlandse bedrijven de mogelijkheid te bieden hun geld in Ierse bedrijven te investeren. Hij doelde op machinebouw, farmacie en elektronische industrie. De droom van Eamon de Valera vervaagde. De interesse in de Ierse volkstaal en de cultuur verminderde. Volgens de IRA- aanhangers ging Lemass bij de onderhandelingen wat de hereniging van Ierland betreft te terughoudend te werk. De IRA stond harde maatregelen voor.



Bernadette Devlin en Ian Paisley. Tot 1969 was het betrekkelijk rustig en namen de burgertwisten af. Maar in dat jaar laaide de strijd voor aansluiting van Ulster met de republiek opnieuw op. De IRA startte een hevige terreur. De Ulster Defence Army zorgde voor tegenstand. Britse militairen moesten de orde herstellen, maar dat bleek de strijd alleen maar aan te wakkeren. Aan beide zijden stonden fanatieke leiders die streden voor hun eigen doel. De katholieken schaarden zich massaal achter Bernadette Devlin. De protestanten, die tweederde van het aantal inwoners in Ulster omvatten, kozen voor Ian Paisley. Wat eerst een godsdienstige twist leek, bleek een uiting te zijn geworden van sociaal ongenoegen. in 1972 werd het parlement van Noord- Ierland ontbonden en kwam rechtstreeks onder het parlement van Londen te staan. Een tijd lang woedde de strijd op niets ontziende wijze voort: bomaanslagen in Londen, moorden, geldroven en gijzelingen. Onschuldige burgers werden gedood of verminkt. Het volk keurde massaal de terreurdaden van de IRA af. In 1973 werd Ierland lid van de EG. Het lidmaatschap van de EG deed de hoop op een beter economisch leven opbloeien. Buitenlandse bedrijven investeerden, het toerisme groeide en boeren kregen subsidie. De bevoorrechte positie van de katholieke kerk werd behoorlijk ingekrompen. Op 10 maart 1987 kwamen 166 afgevaardigden in het nieuwe parlement (Dail) na de verkiezingen bij elkaar.

Geschiedenis van Ierland. Sean Treacy werd als onafhankelijk parlementslid gekozen en Charles Haughey tot premier gekozen in plaats van `good old Garret': Garret FitzGerald. Het was overigens de derde keer dat Haughey premier werd. FitzGerald was premier van juni 1981 tot maart 1982 en van december 1982 tot maart 1987. Hij was een van de promotors van toetreding van Ierland tot de EG.



Bloedige aanslagen. De IRA vecht voor een goede zaak, zo zeggen de overtuigde leden. Dat er bij hun acties nietsvermoedende, onschuldige burgers het slachtoffer worden, wordt op de koop toe genomen. In elk geval blijft het verboden Ierse Republican Army vechten tegen alles wat met Engeland te maken heeft. Bloedige aanslagen in onder andere Londen, Armagh, Enniskillen en Roermond hebben de IRA veel sympathie gekost. Desondanks blijven de fanatieke leden doorgaan met hun terreurdaden. `Wij blijven vechten voor een herenigd Ierland', luidt hun motto. Een IRA- commando doodde in mei 1991 in de county Tyrone bij een aanslag drie Engelse militairen. De onderlinge verdeeldheid bij de strijdende partijen verhindert een definitieve beslissing over de toekomst van het omstreden gebied. Er is momenteel nog niet veel veranderd in de situatie. De IRA blijft haar afschrikwekkende terreurdaden uitvoeren. Niet alleen in Ierland zelf, maar ook in het buitenland. Hun doel is nog steeds: `noord' moet bij `zuid'. De middelen die de IRA gebruikt, worden over de hele wereld met afschuw bekeken. De Ìerse kwestie', waarvoor tot op heden nog geen oplossing is gevonden, maakt vrede tot een utopie.



Goede Vrijdag 1998. Ierland lijkt de tijd rond Pasen te reserveren voor historische momenten. In 1916 op eerste paasdag vond de Eister Rising plaats. Deze Paasopstand van Ierse republikeinen zette een reeks gebeurtenissen in werking die ten slotte leidde tot het ontstaan van de Ierse Vrijstaat en van het Britse Ulster. Op Goede Vrijdag 1998 werd een vredesakkoord gesloten. Een mogelijke start van een helingsproces voor generaties leren die drie decennia lang gebukt gingen onder bomaanslagen en bloedige straatterreur. Een oorlog die aan meer dan drieduizend mensen het leven heeft gekost. Het lijkt er nu op dat er een verzoeningsperiode is aangebroken. Bij het politieke compromis van Goede Vrijdag krijgen de leren onder meer invloed op de situatie in Ulster via een raad van parlementsleden die afkomstig zijn uit Ulster en de Ierse republiek: er wordt een versnelde amnestie toegepast; wijziging van de grondwet die claims legt op grondgebied in Ulster; wijziging van de Britse wetgeving die autoriteit over Noord- Ierland bevestigt; ontwapening van terreurgroepen binnen twee jaar en bevordering gelijke kansen van katholieken en protestanten. Los van het ingewikkelde compromis heeft Ierland nog een lange weg te gaan. Ongetwijfeld zal het Verdrag van Goede Vrijdag zwaar op de proef worden gesteld, maar de voortekenen voor echte vrede zij n de afgelopen decennia nog nooit zo gunstig geweest.



Bevolking. leren zijn een apart soort mensen. Vaak zeer spraakzaam, maar aan de andere kant ook goede luisteraars. Echte vertellers. In een pub zal een vreemdeling niet lang alleen zitten. Er is altijd wel iemand die contact zoekt en vraagt waar de bezoeker vandaan komt, waarom hij in Ierland verblijft; hoelang hij blijft en - zéér belangrijk voor een Ier - hoe de bezoeker Ierland vindt. Dat is geen ongezonde nieuwsgierigheid, maar eerder behulpzaamheid. Meestal is een Ier blijmoedig, gastvrij en hartelijk. En hij heeft nóg een bijzondere eigenschap: zelfspot. Hij lacht het hardst om Ìerenmoppen'. Een van deze geijkte grappen staat zelfs afgedrukt op een handdoek: `Hoe herken je een Ier in een wasstraat? Dat is degene die op de motorkap zit'. Het zal maar over je gezegd worden. Een Ier vindt het allemaal prachtig. Dat heeft waarschijnlijk alles te maken met zijn instelling. 'Take it easy'. Maak je niet druk. `God made plenty of time'. God maakte genoeg tijd voor iedereen. `Het karakter van een Ier is even moeilijk te achterhalen als het goud aan het einde van de regenboog'. Voor de toerist is deze `take it easy'-instelling welkom. Zakenmensen hebben daar wel eens problemen mee. `Tomorrow is another day' (morgen is er weer een nieuwe dag) kan natuurlijk niet gezegd worden als er grote zaken dienen. In Ierland wordt u nog altijd behandeld op een rustige, vriendelijke, non-commerciële manier.

Geschiedenis van Ierland. Hier houden de (meeste) mensen nog steeds meer van een prachtig racepaard dan van een blinkende, peperdure Rolls Royce. Er wordt wel eens beweerd dat échte leren rood, krullend haar hebben met sproeten in hun gezicht en groene ogen. Maar er is ook een ander type Ier. Met zwart haar, iets groter van bouw, een lichte huidskleur met een typisch kenmerk: blossen op de wangen. In beide gevallen zijn het, nagenoeg zonder uitzondering, vriendelijke en uiterst gastvrije mensen.



Tinkers. Een heel ander type Ier is de 'tinker'. Vaak verward met zigeuners. Toch staat dit Ierse zwerversvolk in geen enkele relatie met de Zuid- Europese zigeuners. Ierse sociologen hebben geprobeerd de afkomst van dit unieke volkje te achterhalen maar zijn daar maar gedeeltelijk in geslaagd. Zij geloven dat de `tinkers', dat zoveel betekent als ketellappers, zich enkele honderden jaren geleden hebben losgemaakt van het normale familieleven en een zwervend bestaan hebben opgebouwd. Waarschijnlijk omdat ze door een of andere reden uit hun huis werden gezet of hun hele bezit verloren. Er wordt ook gesuggereerd dat de `tinkers', die overigens liever ìtinerants' (reizigers) worden genoemd, afstammelingen zijn van de 'hards', zangers van het levenslied, die eeuwenlang door het oude Ierland trokken. Er leven ongeveer 3000 `tinker'-families in Ierland, waarvan er rond 1400 illegale staanplaatsen innemen. Op elke voor hen geschikte plaats langs de openbare weg kan men ze waarnemen. Over deze mensen deden vroeger de meest fantastische en gruwelijke verhalen de ronde. De `travellers', zoals ze ook wel genoemd worden, zouden oneerlijke, luie mensen zijn, die te veel drinken en geen aandacht aan hun eigen hygiëne schenken. De feiten weerleggen deze beschuldigingen echter. Volgens de politie is het drankgebruik en de criminaliteit in verhouding tot de rest van de bevolking niet hoger. Werkloosheid onder `tinkers' is bijna honderd procent. Terwijl de vrouwen de vaak grote kinderschare opvoeden, houden de mannen zich bezig met het onderhouden van hun caravans en auto's. Geld wordt verdiend met de verkoop van schroot en tweedehands auto's. Het ketellappen is met de groei van de economie een beroep uit het verleden geworden.



Storytellers. Waar een Ier echt in uitblinkt, is zijn vertelkunst. Gepaard aan een hecht geloof in het òngewisse' en na het nuttigen van enkele stevige `pints of Guiness', worden de merkwaardigste, absoluut onwaarschijnlijke verhalen als waarheid gedeclameerd. De Ierse schrijver Dermot McManus schreef enkele jaren geleden een boekje over dit fenomeen: Elfen in Ierland. Hierin beschrijft hij ontmoetingen van gewone stervelingen met aardmannetjes, elfen en geesten. Op geen enkele pagina is een woord van twijfel te lezen. Een voorbeeld van het Ierse geloof in een àndere wereld' is het leggen van de eerste steen. In andere Europese landen wordt dat feit met enig ceremonieel door een of andere hoogwaardigheidsbekleder volbracht. In Ierland gaat dat iets anders. Als er een geschikt terrein gevonden is voor de nieuwbouw, keert de uitgenodigde notabel eerst een graszode om: `turn the first sod'. Vervolgens vertrekt het gezelschap naar huis. Na één dag en één nacht komt men terug naar de plek. Als de zode nog steeds omgekeerd ligt, kan met de bouw worden begonnen. Als dat onverhoopt niet zo zou zijn en de zode ligt weer op zijn oorspronkelijke plaats, dan wordt onmiddellijk naar een andere plaats uitgekeken. Overtuigd als men is dat deze plek door wezens uit de àndere wereld' wordt gebruikt. Niemand denkt eraan die rust te verstoren. De wraak van `the little people' (ook wel `the good people' genoemd) zou groot zijn.



De kinderen van Lir. Ierland heeft veel legendes. Een van de bekendste is de van droefheid overborrelende The Children of Lir. Koning Lir had vier kinderen. Eén meisje, Fionnuala geheten, en drie jongens: Aod, Fiachra en Conn. Koning Fir was dol op zijn kinderen, maar stiefmoeder Aoife was jaloers op de verstandhouding van Fir met zijn kroost. Aoife besloot de kinderen te doden en nam hen mee naar een vlakbij gelegen meer. Maar het ontbrak haar aan moed het vonnis te vellen. Daarom vroeg zij de kinderen te gaan baden in het meer. Op het moment dat zij het water beroerden, sprak Aoife een toverformule uit en veranderde de kinderen in vier witte zwanen. De vier werden veroordeeld om 900 jaar over de Ierse wateren te zwerven: 300 jaar op Lough Derravaragh, 300 jaar op Lough Moyle en 300 jaar in de baai van Ennis. Onmiddellijk na haar betovering kreeg de stiefmoeder spijt van haar daad en gaf de zwanen een menselijke stem en het vermogen prachtig te zingen. Koning Lir was zeer bedroefd over de vermissing van zijn kinderen en ging op zoek naar hen. Toen hij het meer naderde, hoorde hij weliswaar kinderstemmen maar zag alleen maar vier zwanen. Terwijl de zwanen wegvlogen, wist hij wat er gebeurd was. Onmiddellijk vaardigde hij een gebod uit dat in Ierland nooit meer een zwaan mocht worden gedood en dat gebod is nog steeds van kracht. De betovering van de kinderen werd opgeheven toen in Ierland het katholicisme werd ingevoerd. De kinderen werden gedoopt, maar stierven kort daarna. Zij werden begraven op het Inishglora Island bij Belmullet.



Huisgeest. Een treffend voorbeeld van het geloof in `wezens uit een andere wereld' geeft een Ierse hotelier die aan de westkust een A- klasse hotel bestiert. `The Grey House' of Renvyle House Hotel, een fameus gebouw waar eens grote dichters en staatslieden hun weekeinden en vakanties doorbrachten. Een van de kamers van dit gerenommeerde hotel wordt alleen gebruikt als opslagplaats. Gasten worden in deze kamer niet ondergebracht. De `huisgeest', Ethelred Blake, een jongeman die zich op twaalfjarige leeftijd in deze kamer ophing, zou dat absoluut niet goedvinden. Verhalen die de nuchtere Europeaan in eerste instantie met veel scepsis zal aanhoren. Maar naarmate zijn verblijf in het land langer duurt, zal ook het laatste restje twijfel verdwijnen en ontstaat er zelfs in veel gevallen een hecht geloof in deze onbekende wereld. `Plenty of time and a few glasses of whiskey', zullen daar overigens niet vreemd aan zijn. En leren kunnen zó overtuigend een verhaal vertellen dat het moeilijk is aan de waarheid ervan te twijfelen. Zijn de leren meesters in de vertelkunst, zij hebben ook een speciale gave in het communiceren via hun muziek. De meeste leren kennen niet alleen hun eigen volksliederen woordelijk, maar zingen ook uit volle borst popsongs uit Amerika en Europa mee. Een avond in een pub vol met zingende mensen is een belevenis.`Dit is geen land voor oude mensen', schreef de poëet William Butler Yeats in 1926 in een van de openingszinnen van zijn Sailing to Byzantium. Maar tot de jaren vijftig was Ierland ook geen land voor jonge mensen. In die tijd vertrokken veel jonge intellectuelen naar Engeland. Deze emigratie haalde de veerkracht en de levenslust uit het land. Sociaal gezien was Ierland in die tijd kleurloos en grijs. Afstandelijk in zijn conservatisme, defensief zonder blik in de toekomst.



Creatieve, progressieve zielen werden door de regering in plaats van gestimuleerd, ingetoomd. Deze periode duurde tot het eind van de jaren vijftig. Toen was het einde van `the tunnel of grey' in zicht. Opleving. Het was het begin van een economische opleving en expansie. Er bralt een periode aan van halsoverloop veranderingen en beslissingen. Buitenlandse bedrijven investeerden hun kapitaal en de exportmarkt werd heropend. De RTE (Radio Television Eire) begon met het uitzenden van programma's uit Noord- Ierland en Engeland en het land werd overspoeld met nieuwe invloeden. Ierland was rond 1980 een moderne, levendige, jonge natie. Het jonge intellect dat Ierland ontvluchtte, keerde terug naar zijn `mots'. Het land dat geen enkele Ier, waar hij ook verblijft, kan vergeten. Het aantrekkelijke van het `nieuwe' Ierland is dat het in toenemende mate een land wordt voor jonge, energieke mensen dit hun bijdrage aan de economie van hun land met passende arbeid kunnen bekronen.

Geschiedenis van Ierland. Ierland. Geschiedenis

Recommend Documents