geonieuws maandblad van de mineralogische kring antwerpen v.z.w. 32(6), juni 2007 In dit nummer : Beez Ludwigiet afgiftekantoor : 2140 Borgerhout 1

afgiftekantoor : 2140 Borgerhout 1

geonieuws maandblad van de mineralogische kring antwerpen v.z.w. 32(6), juni 2007

In dit nummer : •

Beez

•

Ludwigiet

Mineralogische Kring Antwerpen vzw Oprichtingsdatum : 11 mei 1963 Statuten : nr. 9925, B.S. 17 11 77 Zetel : Boterlaarbaan 225, B-2100 Deurne BTW-nummer : BE 0417.613.407 Wettelijk depot : Kon. Bib. België BD 3343 Verschijningsdata : maandelijks, behalve in juli en augustus. Redacteur en verantwoordelijke uitgever : H. DILLEN, Doornstraat 15, B-9170 Sint-Gillis-Waas. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, of op welke wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Betalingen België : bankrekening 789-5809102-81 Nederland : girorekening (NL) 51 91 10. Al deze rekeningen staan op naam van M.K.A. v.z.w., Marialei 43, B-2900 Schoten.

NUTTIGE ADRESSEN Hugo BENDER, Pieter Van den Bemdenlaan 107, B-2650 Edegem. Tel. 03 4408987. Bestuurder, secretaris, ledenadministratie. Paul BENDER, Pieter Van den Bemdenlaan 107, B-2650 Edegem. Tel. 03 4408987. <[email protected]> Bestuurder, technische realisatie Geonieuws, coördinator Minerant. Rik DILLEN, Doornstraat 15, B-9170 Sint-Gillis-Waas. Tel. 03 7706007. Bestuurder, redacteur Geonieuws. Axel EMMERMANN, Lobbesplein 12, B-2640 Mortsel. Tel. 03 2953554 en 0496 359117 Werkgroep technische realisaties, werkgroep fluorescentie. Jan JENSEN, Jan Jensen, Varenblok 4 bus 6, B-2650 Edegem. Tel 0472 790423 <[email protected]> Uitleendienst, Werkgroep fotografie. Etienne MANS, Jan Blockxlaan 16, 2630 Aartselaar. Tel 03 8888124. <[email protected]> Bibliothecaris, samenaankoop. Herwig PELCKMANS, Cardijnstraat 12, B-3530 Helchteren. Tel. 0486 121128. Organisatie vergaderingen, contacten met sprekers. Guido ROGIEST, Prins Kavellei 86, B-2930 Brasschaat. Tel. 03 6520232. Bestuurder, ondervoorzitter, public relations. Paul TAMBUYSER, Surmerhuizerweg 23, NL-1744 JB Eenigenburg. Tel. 00 31 226 394231. Fax 00 31 226 393560. <[email protected]>. Werkgroep edelsteenkunde. Webmaster. Ineke VAN DYCK, Walbogaard 11, B-9140 Temse. Tel. 03 8276736. Werkgroep zeolieten. Ludo VAN GOETHEM, Boterlaarbaan 225, B-2100 Deurne. Tel. en fax 03 3215060. Opvang nieuwe leden, P.R., vertegenwoordiging openbare besturen. Paul VAN HEE, Marialei 43, B-2900 Schoten. Tel. 03 6452914. Bestuurder, voorzitter. Anny VAN HEE-SCHOENMAEKERS, Marialei 43, B-2900 Schoten. Tel. 03 6452914. Penningmeesteres. Eddy VERVLOET, August Vermeylenlaan 15F bus 29, B 2050 Antwerpen. Tel. 03 2194435 <[email protected]> Excursies.

E-mail adres : [email protected]

URL (WWW) : http://www.minerant.org/

Titelpagina MKA-ers aan het werk in de groeve van Beez, Namur (10 september 2006). Foto Hugo Bender. Inzet : de groeve van Beez. Foto Rik Dillen.

MKA-kalender Vrijdag 8 juni 2007 Maandelijkse vergadering in zaal “OP-SINJOORKE” van de Vlaamse Jeugdherberg, Eric Sasselaan 2 te Antwerpen (d.i. langs de Singel/E17, tussen uitrit 4 en 5). Openbaar vervoer : tram 2 of 4. 19.00 h 19.30 h

bibliotheek (open tot 20.00 h) gelegenheid tot transacties, determinaties, afspraken voor privé-excursies, raadplegen van de bibliotheek, uitleendienst of... gewoon een gezellig babbeltje... Deze maand worden specimens van ludwigiet van Utah (USA) aangeboden. Meer details hierover vind je elders in dit nummer.

20.15 h

Paul Van hee Mineralen van Tasmanië, deel 2

Eind 2005 presenteerde Paul ons het eerste deel van zijn belevenissen in Tasmanië in 2003. Omdat Tasmanië zoveel te bieden heeft, zowel op toeristisch als op mineralogisch gebied moest de voordracht in twee delen opgesplitst worden. Het eerste deel ging voornamelijk over de gebieden bezocht tijdens die uitstappen. Nu is wie van crocoiet houdt aan de beurt.

Zaterdag 9 juni 2007 Maandelijkse vergadering van de Werkgroep Edelsteenkunde in de zaal van Vlaamse Jeugdherberg "OP-SINJOORKE", Eric Sasselaan 2 te Antwerpen (d.i. langs de Singel/ E17, tussen uitrit 4 en 5). Openbaar vervoer: tram 2 of 4.

Lezing door Erwin Aelbrecht "Originebepaling van edelstenen" Er werd lang geloofd dat de geografische origine van robijnen en de saffieren een maatstaf was voor superieure kwaliteit. Het kunnen bepalen van de herkomst van een 'Kashmir-saffier' of een 'Burma-robijn' is nog steeds belangrijk op de globale markt. In de afgelopen decennia zijn er veel nieuwe afzettingen ontdekt en hun aantal is meer dan verdubbeld. We zien nu een gemeenschappelijke noemer tussen verschillende vindplaatsen, bijvoorbeeld tussen die van Mogok in Burma (nu Myanmar) en die van Luc Yen en Quy Chau in Vietnam, waar nog betere robijnen vandaan komen. Ze komen beide voor in een marmer. In de presentatie maken we kennis met de verschillende aspecten van originebepaling en ook met de beperkingen ervan. We sluiten af met een reeks foto's van insluitsels.

Geonieuws 32(6), juni 2007

131

Zaterdag 16 juni 2007 Jaarlijks gezellig samenzijn in zaal "De Drie Rozen", Kerkstraat 45, 's Gravenwezel om 20 h. Het menu : eenvoudig deze keer... BBQ ! Graag voor 10 juni 2007 inschrijven bij Herman Reynders, Paul Van hee of Miel Danneels.

Belgisch kampioenschap goudpannen 1-2 september 2007 Op 1 en 2 september 2007 wordt voor de achtste keer al het Belgisch kampioenschap goudpannen georganiseerd door onze zustervereniging AGAB (Liège), en het Syndicat d'Initiative de Faymonville (Waimes). De festiviteiten gaan dag en nacht door gedurende heel het week-end. Een schitterende ambiance is verzekerd. Er zijn wedstrijden voor verschillende categorieën, evenementen 's avonds (met een ludieke voorstelling over goudpannen). Bij vorige gelegenheden waren er telkens ten minste 100 à 120 deelnemers uit binnen- en buitenland (Nederland, Duitsland, Italië, Groot-Brittannië, Frankrijk). Prijsuitreiking op zondag rond 16 h. Je kunt ter plaatse permanent eten en drank verkrijgen, parking en camping is gratis. Je kunt ook logeren in diverse hotels in de buurt, en in sommige gevallen zelfs bij omwonenden. We hopen natuurlijk dat een ruime MKA-delegatie daar met de pluimen en prijzen gaat lopen ! Eén detail is gewijzigd t.o.v. vroegere versies van het kampioenschap : alle deelnemers moeten op voorhand inschrijven en betalen. Voor meer informatie kun je terecht bij Bruno Van Eerdenbrugh, Rue des courteaux 21, B-4032 Chênée tel. 0032 4 2471449 - of Jean Detaille - tel. 0032 81 210333 - <[email protected]> Zie ook de website van AGAB : www.agab.be/orpaillage/2007/faymo2007.html

60e HAAGSE MINERALENEN FOSSIELENBEURS

1 en 2 september 2007 De Uithof - Den Haag (zuid) Open van 10:00 tot 17:00 uur Gratis parkeren ! 132


Beurzen en tentoonstellingen Alle vakantiebeurzen ! Periode 10/6/2007 - 15/9/2007 Voor de beurzen in juni verwijzen we naar het vorige nummer van Geonieuws of naar de website www.minerant.org/fairseu.html 21-24/6

FR

29/6-1/7

FI

30/6

DE

1/7

AT

2/7 6-8/7

CH NO

7-8/7 7-8/7 7-8/7 8/7 8/7 12-15/7 13-15/7 14-15/7 14-15/7 15/7 15/7 20-22/7 21-22/7

FR FR AT AT DE FR PL FR FI NL CH NO GB

21-22/7 21-22/7 22/7 22/7 22/7 22/7 26-29/7

DE FR IT IT CH AT NO

28-29/7

AT

28-29/7 28-29/7 3-5/8 3-5/8 3-5/8 4/8 4/8 4-5/8 4-5/8

CH DE CH FR FR AT NL DE DE

4-5/8

CH

4-5/8 4-5/8

FR GB

4-5/8 5/8 7-9/8

SE FR FR

SAINTE-MARIE-AUX-MINES. Overal in het stadje ☺. Beurs. www.euromineral.fr YLÄMAA. Edelsteenmuseum. 12-18/10-18/10-17 h. Beurs (M-E). <esko.hamalainenylämaa.fi> www.ylamaa.fi/jalokivimessut/eng/gemshow.htm SCHNEEBERG/ERZGEBIRGE. Zechensaal. Beurs (M). Met afdaling in de schacht "Weißer Hirsch“ HÜTTENBERG. Am Schachtplatz des Schaubergwerks Hüttenberg. 9-16 h. Beurs (M). www.huettenberg.at FIESCH. Saal Rondo. 8.30-17 h. Beurs (M). EVJE. Setesdal Mineral-Park, Hornnes, Evje. 10-17 h. Beurs (M). www.mineralparken.no AUTUN (71). Hexagone, boulevard Frédéric Latouche. Beurs (M-F). SAINT-AMBROIX (30). Maison des Associations. Beurs. INNSBRUCK. Stadtsäle, Universitätsstraße 1. 10-18/10-17 h. Beurs (M-F-J-E). OBERZEIRING. Handwerkshaus, Bachstraße 12. 9-17 h. Beurs (M). GÖTTINGEN. Holbornsches Haus, Rote Str. 34. 10-17 h. Beurs (M-F-E). LACANAU-OCÉAN (33). Espace F. Mitterand, place Gambetta. Beurs (M-F-goudpannen) LWOWEK SLASKI. Marktplaats. Beurs , CHAILLAC (36). Salle des Fêtes. Beurs (M-F). OUTOKUMPU. Kivikerho. 10-17 h. Beurs (M). DENEKAMP. Museum Natura Docet. Beurs (in open lucht). 10-17 h. KANDERSTEG. Hotel Schweizerhof. 9-17 h. Beurs (M). EIDSFOSS. 10-17 h. Beurs. www.nags.net FARNHAM MALTINGS. Bridge Square (A31 Guildford-Winchester, bij junction 4 op de M3). 10-17 h. Beurs. www.gemnbead.co.uk/events.asp OBERSTDORF. Oybele-Halle. 10-19 h/10-18 h. Beurs (M-J). <www.allmetall.de> MILLAU (12). Salle des fêtes du Parc de la Victoire, av. Charles de Gaulle. Bedurs (M-F). VAL VIGEZZO (VB). Pressi del Santuario. Beurs (M). MASSA MARITTIMA (GR). Chiostro Medievale Sant’Agostino. Beurs (M-F). BINN. Parkplatz. 9-17 h. Beurs (M). MITTERSILL. Volksschule. 8-16 h. Beurs (Alpiene M).<[email protected]> EVJE/SETESDAL. Camping Oddestemmen Steinsliperi. 12-18/11-18/12-18 h. <[email protected]> http://www.setesdal-mineralmesse.com/ RADENTHEIN. Stadtsaal. 10-18/10-16 h. Beurs (M). www.radenthein.com MEIRINGEN. Hotel Sauvage. 13-19/9-17 h. Beurs (M). ANNABERG-BUCHHOLZ. Silberlandhalle. 9-17/10-16 h. Beurs (M). CELERINA. Beurs (M). LESPARRE-MEDOC (33). Beurs (M-F-goudpannen). EYMOUTIERS (87). Halle des Sports. Op 3/8 enkel 's avonds. Beurs (M-F-E). GRÖBMING. Festhalle. 10-19 h. Beurs (M-F-E). <[email protected]> DIEPENHEIM. Centrumplein (in open lucht). 10-17 h. Beurs. MURNAU. Kulturzentrum. 10-19/10-17 h. Beurs (M-F-J-E). WOLFACH. Schloss Wolfach. 10-18/11-17 h. Beurs (M). www.festival-der-kristalle.de DISENTIS. Sportzentrum. 11-18/10-16 h. Beurs (M). www.union-christallina.ch CHAMONIX. Centre Sportif (bij zwembad). Beurs. SUNBURY-ON-THAMES. Kempton Park Racecourse, Staines Road East (A308). 10-17 h. Beurs. LǺNGBAN. Beurs (M). VILLENEUVE-MINERVOIS (11). Salle polyvalente. Beurs. ROQUEFORT/SOULZON (12). Salle des fêtes. Beurs.


133

10-12/8

IT

11-12/8

FR

11-12/8 11-12/8

AT DE

12/8

DE

12/8 12/8 15/8 17-19/8 17-19/8 18-19/8 18-19/8 18-19/8 18-19/8

DE IT AT CH FR FR FR FR DE

18-19/8

SE

18-19/8 19/8 19/8 19/8

IT CH CH NL

19/8

DE

23-26/8

RU

24-28/8

HU

25/8 25-26/8 25-26/8 25-26/8

DE CH DE DE

25-26/8 26/8 26/8

DE DE DE

1-2/9 1-2/9

DE CH

1-2/9 1-2/9

DK NL

2/9 2/9 2/9 2/9

DE DE DE DE

2/9

BE

8/9

DE

8-9/9 8-9/9

HU AT

134

VALLEDORIA (SS). Istituto Tecnico per Ragionieri. 9–13.30/17.30–23.30 h. Beurs. www.valledoria.com NARBONNE (11). Parc des Expositions, Avenue de la mer. Beurs (M-F). www.chez.com/groupegeologiquenarbonnais SALZBURG. Congress, Auerspergstraße. Beurs (M-J). UTZENFELD. Gemeindehalle. 10-17/10-16 h. Beurs (M). www.finstergrunde.de HETTSTEDT. Mansfeldmuseum, Schloßstraße. 7. 10-17 h. Beurs (M-F). <[email protected]> HANN. Feesttent Weserstein. Großparkplatz. Beurs (M-F-J). 10-18 h. AGORDO (BL). Palazzetto dello Sport. Beurs (M-F). BRAMBERG. Wirtschaftsschulen. Beurs (M). SILS. Bergstation der Furtschellas-Bahn. Beurs (M). 18/8. Strahlertour. LLO (66). Salle polyvalente. Beurs. CHATEL-GUYON. Salle de la Mouniaude. Beurs. ESPINASSE (05). Salle des fêtes. Beurs. VAISON-LA-ROMAINE (84). Beurs. UETERSEN. Museum Langes Tannen, Heidgrabener Straße. www.unikate-paperworks.de NYBRO. Madesjö (2 km oost van centrum). 10-17/10-16 h. Beurs (M-E). web.telia.com/~u85013668/ SAINT-VINCENT (AO). Stabilimento Termale “Fons Salutis”. Beurs. BRISTEN. Gemeenteschool. 9-17 h. Beurs (M). MARTIGNY. Salle communale, 6, Av. du Gd-St-Bernard. 8.30-17.30 h. Beurs (M). BORGER. Hunnebeddencentrum. 10-17 h. Beurs (archeologie/geologie). Opgelet : datum onder voorbehoud - tel. 0031 547 380708. WIETZE. Deutsches Erdölmuseum, Schwarzer Weg 7. 10-17 h. Beurs (mijnbouw). www.erdoelmuseum.de SINT-PETERSBURG. Muchina Art School, 13 Soljanoi pereulok. Beurs (M-F-J-E). BUDAPEST. Vasúttörténeti Park, 1142-Budapest, Tatai út 95. 9-18 h. www.koorszag.hu BAD LAUTERBERG. Starenweg 18. 10-16 h. Beurs (M). INTERLAKEN. Casino Kursaal Kongresszentrum. 10-17 h. Beurs (M-F). LAUENAU. Wasserburg. 11-18/10-18 h. Beurs (M-F). <[email protected]> OBERMAISELSTEIN. Haus des Gastes. 10-18/10-17 h. Beurs (M). <[email protected]> www.mineralien-breitenborn.de SPEYER. Stadthalle. 10-17 h. Beurs (M-J-F). BAD SOODEN-ALLENDORF. Altes Kurhaus. 10-18 h. Beurs (M). GÜDESWEILER. Freizeit- und Schützenhalle. 9-18 h. Beurs. www.fossilien-guedesweiler.de BONN. Stadthalle Bonn Bad Godesberg. 11-18 h. Beurs (E) ALTDORF. Dätwyler AG, Gotthardstraße. 13-18/10-16 h. Beurs (M). HEDENSTEN. Døi - Gesagervej 68. 10-17 h. Beurs.<[email protected]> www.stenguiden.dk DEN HAAG. De Uithof, Jaap Edenweg 10. 10-17 h. Beurs (M-F-J-E). www.mineralennlc.nl AUGSBURG. Kongreßhalle. 10-17 h. Beurs. www.exponaturundtechnik.de BAD MÜNSTEREIFEL. Rathaus/Grundschule, Marktstraße 11. 10-17 h. Beurs (M-F). NEUBULACH. Festhalle. 10-17 h. Beurs (M). SAALFELDEN. Congress. 9-17 h. Beurs (M) SINT-GILLIS-WAAS. Gemeentepark (bij gemeentehuis). 9.30-17.30 h. Beurs (uitsluitend fossielen en toebehoren). Combineerbaar met een bezoek aan het museum "Huis van de Evolutie". Info : Jo De Wilde, Kluizense steenweg 6,9000 Gent. Tel. 09 2588544 of 0486 059803 <[email protected]> www.paleontologie.be CHEMNITZ. Das Tietz, Moritzstraße 10. 10-16 h. Beurs (M-F). NYIREGYHÁZA. Kölyökvár, Dózsa Gy.ut 25. Beurs. LINZ. Volkshaus Bindermichl, Uhlandg. 5. Beurs (M)


8-9/9 8-9/9

AT FR

8-9/9

B

8-9/9

DE

8-9/9 9/9 9/9

FR DE DE

9/9

DE

9/9

SE

9/9 9/9 14-15/9

AT DE SK

14-15/9 14-16/9

DE CZ

14-16

US

15/9

SE

15/9 15/9

CZ DE

15/9 15-16/9 15-16/9 15-16/9

FR FR FR DE

15-16/9

DE

15-16/9 15-16/9 15-16/9 16/9 16/9

DE AT AT DE DE

16/9

DE

16/9

DE

SANKT-PÖLTEN. Kulturhaus Wagram, Oriongasse 4. Beurs (M). CLAMART (92). Mairie, place de la Mairie. Beurs (M-F).

BRUSSEL. Museum Autoworld, Jubelpark. 10-18 h. Beurs (M-F-J-E) Info : Roger LEEMANS, Felix Delhassestraat 36, 1060 Brussel. Tel. 02 5387130 www.cmpb.net STULLN/FREIUNG. Reichart-Schacht. 10-17 h. Beurs (M-E). SAINT-YVI (29). Maison des Associations. Beurs. AUGSBURG. Reischlesche Wirtschaftsschule. 10-17.30 h. Beurs (M). BAD HOMBURG. Volkshochschule, Elisabethenstr. 4. 10-17 h. Beurs (M-F). DARMSTADT. Ernst-Ludwig-Saal (Schwanensaal). 10-17 h. Beurs (M-F). LUDVIKA. Gammelgård o. Gruvmuseum. 10-17 h. Beurs (M). <[email protected]> web.telia.com/~u24019467 LIENZ. Volkshaus, Beda-Webergasse 20. Beurs (M). 9-16 h. Beurs (M). RÜDERSDORF/BERLIN. Museumspark. 10-18 h. Beurs. BANSKA STIAVNICA. SPS S. Stankovianskeho, byv. chemicka, ul. Akademicka 13. Beurs. 14-19/9-16 h. <[email protected]> BERLIN. Gemeinschaftshaus Gropiusstadt, Bat-Yam-Platz 1. Beurs (M-F). PRAHA. Fairgrounds Prague, Výstaviště. 10-18/10-18/10-16 h. Beurs (M). <[email protected]> www.sberatel.info ; new.ppa.cz/?page=sberatel_en (Engelstalig) DENVER. Denver Merchandise Mart, 451 E. 58th Ave. 9-18/10-18/10-17 h. <[email protected]> www.denvermineralshow.com [DIVERSE LOCATIES]. Geologins Dag. Details : www.geologinsdag.nu/home/index.asp?sid=5&mid=1 PRIBRAM. Dum kultury Pribram. 7- 14 h. Beurs (M). <[email protected]> KNAPPENRODE. Kraftzentrale Bergbaumuseum. 10-17 h. Beurs (M). <[email protected]> NAVES (19). Salle polyvalente. Ruil-beurs (M-F). <[email protected]> LA ROQUE D'ANTHÉRON (13). Foyer Rural, Salle Marcel Pagnol. Beurs (M-F). SAINT-PIERRE-EN-PORT (76). Salle Les Pommiers. Beurs (M-F). HEIDELBERG. Stadthalle-Kongresshaus. 10-18/11-17 h. Beurs (M). <[email protected]> www.mineralien-breitenborn IMSBACH. Gemeindehalle. 10-18 h. Beurs (M-F). www.donnersberg-touristik.de KÖLN. Centrum-Rathaus Gürzenich. 11-18 h. Beurs (E). HALLEIN. Salzberghalle. Beurs (M-F). KLAGENFURT. Gemeindezentrum, St. Ruprecht, Kinoplatz 3. Beurs (M-F). GERA. Klubzentrum Comma. 10-16 h. Beurs (M-F). GÖTTINGEN. Festhalle, Ernst-Fahlbusch-Str. 20. 10-17 h. Beurs (M-F-E). WUPPERTHAL-ELBERFELD. Stadthalle, Auf dem Johannisberg. 11-17 h. <[email protected]> www.vfmg-bergmark-wuppertal.de LICHTENBERG/FRANKENWALD. Besucherbergwerk Friedrich-Wilhelm-Stollen. 10-16 h. Beurs (M).

Gebruikte afkortingen : M S

mineralen schelpen

F E

fossielen edelstenen

J juwelen MM micromounts

Hoewel deze beurzenkalender met de grootste zorg wordt samengesteld neemt de redactie van Geonieuws geen enkele verantwoordelijkheid met betrekking tot de juistheid van de gegevens. Vooraleer een reis te ondernemen om een beurs te bezoeken raden wij U aan contact op te nemen met de organisatoren of de gegevens op een andere manier te verifiëren. Gegevens m.b.t. de organisatoren van beurzen kan U in de meeste gevallen bekomen bij het secretariaat of de redactie van Geonieuws, liefst per e-mail.


135

Tijdschriften *

RIV. MINERAL. ITALIANA 30(1), 03.06

6-13 Oro et enargite del giacimento aurifero di Furtei, Sardegna 14-24 Boarezzo (Lombardo, IT) 26-43 Tesori mineralogici delle Alpi Italiane 44-47 Vanadiocarfolite (Molinello, Val Graveglia, Liguria orientale, IT) 54-55 Thalcusite (Lengenbach, CH) *

RIV. MIN. ITALIANA 30(2), 06.06

76-97 Monte Cavallaria (Brosso, Torino) 98-106 La nomenclatura mineralogica (IMA) 108-111 La nomenclatura mineralogica IMA e il suo uso nella lingua Italiana 112-115 Bologna 2006 116-119 Olenite - Val Veddasca (VA, IT) *


142-151 Miniera di Vignola (TN, IT) 152-165 Rio Giulis, Condino, Trento (IT) 166-177 I canzoccoli, una localita classica presso Predazzo, Val di Fiemme, Trento (IT) 178-184 Costa di Viezzena, Predazzo, Val di Fiemme, Trento (IT) 186- Mesolite, pectolite, thomsonite

7-8/12/14-15 Charoite - a unique Russian gemstone 11 In memoriam Hugo Strunz *

3 Parlons du diamant 4-5 Création d'un blog "Minéraux ou fossiles" 6-9 Recherche de diamants à Murfreesboro, Arkansas, USA *

NAUTILUS INFO 31(3), 11.06

*

MINERALOGICAL RECORD 37(6), 12.06

505-510 The Arkansas diamond rush continues ! 513-540 Alchuri, Shigar Valley, Northern areas, Pakistan 543-551 George Knox (1765-1827) collections in Trinity college, Ireland 555-566 Wayne A. Thompson : a half-century of collecting and dealing in minerals *

ERUPTION # 12, 10.06

8-9 Points forts de l'activité volcanique du troisième trimestre 2006 10-18 Les volcans aussi font leur cinéma 19 Pamukkale, la forteresse de coton 20-21 Solfatara, un volcan dans la ville (Napels, IT) 29-30 Faujas de Saint-Fond, naturaliste 31-40 Surprenants volcans du Velay 41-43 L'Oldoinyo Lengai : un volcan unique (Tanzania) 45-50 Objectif lune

*

AGAB MINIBUL 39(10), 11.06

197-203 Un grain de sel 204-211 Ensisheim 2006 213-216 Age de la terre *


221-231 Monsieur d'Omalius 232-235 Le Fichtelgebirge 236-238 Guido Cornelis (1961-2006) in memoriam CANADIAN MINERALOGIST 44(5), 10.06

1119-1126 Samarskite-(Yb) : a new species of the samarskite group from the Little Patsy pegmatite, Jefferson Co., Colorado 1127-1136 Jonassonite, Au(Bi,Pb)5S4, a new mineral species from Nagybörzsöny, Hungary 1137-1146 Qaqarssukite-(Ce), a new barium-cerium fluocarbonate mineral species from Qaqarssuk, Greenland *

MINERAUX ET FOSSILES 32(354), 10.06

6-7 Gilbert Gauthier (1924-2006) 20-37 Quartz en Bretagne (2e partie) 53-61 Sérandite, un minéral exceptionnel du mont Saint-Hilaire (Canada) *


18-21 22-38 48-49 52-55 *

*

MINERALIENFREUND 44(4), 11.06

3-7 Altdorfer Mineralientage 2006 8-17 Bergkristall-Rausch im Glarnerland 19-23 Göscheneralp

* *

LITHORAMA 33(9), 11.06

La schorlomite de Tamazeght au Maroc Quartz en Bretagne (3e partie) Sur les traces d'un filon de quartz Auvergnat Réalgar, un sulfure d'arsenic

GEODE 31(8), 10.06

MINERAL NEWS 22(10), 10.06

1/2/6 A scientific study of the absorption of evil by vivianite 1/3-5/13 Cerrillos turquoise - past and present

136

12-15 Fenakiet 15-19 Nederlandse meteorieten *



*


*

STEIN

1-2 Carnegie museum cancels mineral show for 2007. The death spiral begins ? 1/3-4 The mineralogy of a comet 5-7 Hints for proper behaviour at mineral shows 8-9 Hiding mineral localities and new finds 9-10 Carolina gwindels

4-20 Mineralene i smaragdgruvene ved Byrud Gård, Minnesund, Norge 45-52 München 2006 53-58 Slobrejja, Iveland 'deel 1)

*

7 A propos de la marcassite 20-21 La bourse de Jouy-en-Josas 2006 22-23 La bourse de Paris Rive-Gauche 2006 24-27 Quoi de neuf dans les Carpates ? 29-36 La métatorbernite d'Ottré (massif de Stavelot, Belgique) 48-51 Crocoite, un chromate de plomb 54-57 Le cmicroscope polarisant 58-59 Calcite de Challans (Vendée, FR)

AMERICAN MINERALOGIST 92(1), 01.07

193-197 Crystal structure of tooeleite, a new iron arsenite oxyhydroxysulfate mineral relevant to acid mine drainage 198-203 Zincalstibite, a new mineral, and cualstibite : crystal chemical and structural relationships *

MINERALIEN WELT 18(1), 02.07

14-33 Schöne Rhodochrosite aus dem Odenwald 34-42 Über das Vorkommen von Epidot in Sachsen 43-51 Neue Funde aus den Bergbaurevieren St.-Andreasberg, Bad Lauterberg und Oberschulenberg im Harz 52-64 Landsverk 1 oder der Jokeli Bruch - ein Paradies für Pegmatitmineralien in Norwegen 65-72 Achat Magazin

*

*



73-78 L'origine des minéralisations : l'eau 79-88 L'émeraude 89-93 La planète bleue (1) *


101-104 Excursieverslag : Cap Blanc Nez *

SCHWEIZER STRAHLER 41(1), 03.07 *

2-4 Ein ungewöhnlicher, grüner rhombendodekaëdrischer Fluorit aus dem Gotthard-Basistunnel. 5-7 Kluft-Mineralien aus dem Steinbruch von Arvigo im Calancatal 8-9 Ein Greenhorn auf Kristallsuche 10-12 Rauchquarz vom Piz Blas (GR) 13-21 Vesuvian 36-37 Einheimisches Blei für die Schweizer Armee *

2-5 Strandwal Spaarnwoude 6-11 De binnenduinrand bij Egmond 12-14 Wieringen, het geheime eiland 15-20 Het Naardermeer, eerste natuurmonument van Nederland 21-24 Alkmaarder- en Uitgeestermeer 25-29 De bruid van Haarlem 30-36 Het Gooi

AGAB MINIBUL 40(3), 03.07 *

49-59 Corindon, saphir, rubis... 60-65 Le fer et le savoir-faire Wallon *

FACETTEN 40(1), 02.07

10-12 12-15 23-24 25-26 *

GRONDBOOR EN HAMER 61(1), 02.07

Tsavoriet, een alternatief voor smaragd De parelsvan Noordoost-Engeland Februari : amethist Maart : beryl

AUSTR. J. MINER. 12(2), 12.06

21-58 The minerals of Western Tasmania : introduction, history and geological setting 59-90 Crocoite and associated minerals from Tasmania 91 Frank Mihajlowits : the "Crocoite King" of Tasmania 93-99 Dispelling the myth of "chrome" cerussite : new data on mechanisms responsible for the yellow colour 101-107 Stichtite from western Tasmania



210-222 Barite delle septarie di Vernasca 224-231 Oro di Valgoglio 240-243 Cascandite di Agrano 244-247 Dissakisite-(La) (Val d'Ultimo, Alto Adige, IT) 248-249 La scoperta di un nuovo minerale e le procedure per la sua approvazione 250-253 Fluorite (Chumar Bakhoor, Pakistan) 254-255 Xonotlite della Val Lanterna, Valmalenco 257 Museo mineralogico Ossolano 258-259 Recensioni ("Fine minerals of China") *

HONA 42(1), 03.07

*


1-2/8-9 The axinite group (part 1) 1/3-4 Loseyite from Franklin, a new description 6-7 The 1952-1962 US government beryl-buying program 11 The disposal of rock and mineral collections 13-14 Diamond : window into the earth's interior

137

10-11 Danburiet 12-17 Toepassingen van fluoriet

grosse Stilbite aus der Lausitz ; Grube Clara ; Markasitkugeln aus dem Hunsrück ; Bergkristalle aus dem südlichen Sauerland ; Synchisit und Brookit vom Hopffeldboden ; Kugelbaryt vom Winterberg-Iberg im Westharz) 33-36 Die grössten Gipskristalle der Welt : "Crystal Cave of the Giants" in Naica, Mexiko 37-40 Ammolith - ein opalisierender Muschelmarmor aus dem Karwendelgebirge, Tirol 41-46 Mont Semiol bei Montbrison, Loire, Frankreich 47-51 Die Knack-Geoden von Las Choyas, Mexiko

*

*

*

STEIN 33(3), 09.06 (Noors)

6-10 Steintreffet på Eidsfoss 2006 12-15 Ett nyupptäckt astroproblem i Dalarna 16-19 Kopparberg 30 år 32-33 Pegmatittmineraler i Berdalen, Luster *

GEODE 31(9), 11.06

FACETTEN 39(5), 10.06

MINERALOGICAL RECORD 37(5), 10.06

9-12 De mineralenbeurs van Denver, USA 13-15 Opaal 16-19 Topaas

354-355 Died, Gilbert Gauthier, 81 361-470 The Erongo Mountains, Namibia 477-485 Sainte-Marie-aux-Mines 2006

*

*

DER AUFSCHLUSS 57(6), 12.06

335-338 Minerale aus einem Alkali-BasaltDifferentiat vom Risco Famara, Lanzarote, Kanarische Inseln 339-342 Das Vorkommen von Gold in den Mineralisationen des Kuhbergbruches von Neumühle bei Greiz/Ostthüringen 343-346 Über Molybdänit aus dem Steinbruch Prünst bei Ruhmannsfelden / Bayerischen Wald 355-358 Babingtonit, ein neues Mineral in den tholeyitischen Basalten der Westlichen Fjorde Islands 359-372 Mineralien aus Bad Freienwalde 373-382 Mineraliensammeln in Wales (2) : die Nantiago mine bei Llanidloes 383-392 Geologische Streifzüge durch Ostafrika : der Norden Tansanias, von Arusha bis in die Serengeti *

GEA 39(3), 09.06

73-79 Een moderne geologische tijdschaal nader bekeken 80-85 Oogjes agaat uit Madagascar 86-93 Vroeghistorische ijzerproductie in Nederland 94-99 Cerin (dept. Ain, FR), een lithografische kalksteengroeve in de Franse Jura 100-102 Planeet aarde bewoonbaar dank zij "goede" temperatuur" *

LAPIS 31(10), 10.06

9-11 Uwarowit 13-26 Das Laacher See -Gebiet 27-28 Phantomquarze aus Kreta 29-32 Agia Pelagia 2005 : Fadenquarze aus Kreta 33-38 Baryt aus Nandan, Azurit aus Guichi (China) 39-44 Organische Kristalle und Bio-Mineralien 53-61 Die Chromitlagerstätte Sarany im Ural 61-62 Uwarowit als "Rutschharnisch" in Chromerz : Spuren einer uralten Gebirgsbildung ! *

ELEMENTS 2(5), 10.06

265-297 Glasses and melts : linking geochemistry and materials science *

AMERICAN MINERALOGIST 91(8-9), 09.06

1412-1424 Stornesite-(Y), the first terrestrial Mgdominant member of the fillowite group, from paragneiss in tyhe Larsemann Hills, Prydz Bay, East Antarctica *


18-22 Une exopace géologique à visiter à Naves (19) (FR) 25-40 Répertoire des articles des numéros 1 à 356 de Minéraux et fossiles 52-55 Célestine

LAPIS 31(11), 11.06 *

7 Grösstes Schaubergwerk Cornwalls : die South Crofty mine bei Redruth 8-11 Spinell 13-16 Rudolf Zimmermann und seine Zeitschrift für Mineraliensammler 17-22 Von Ringsteinkabinetten und Schmucksteinbüchern 23-24 30 Jahre Lapis und die Entwicklung der Mineralienfotografie 24-25/36 Neue Mineralien (Johnsenit-(Ce), Kapellasit, Oftedalit, Pseudojohannit) 26-32 Eigenfunde (Ibis und Schwalbe im Achat ; Riesenquarz aus dem Hunsrück-Nahegebiet ;

138

GEODE 31(10), 12.06

15-17 Libetheniet *

LAPIS 31(12), 12.06

7 Labradorit 8 Eis 9-11 Leadhillit 13-15 Pyritisierte Ammoniten aus der Tongrube Mistelgrau bei Bayreuth 16-28 Rauchquarz und Kugelpyrite aus dem Steinbruch Naundorf bei Freiberg/Sachsen 33-37 Die Mineraliensammlungen des Australian


Museum, Sydney (Ian Graham et al. verscheen ook reeds in Geonieuws !) 38-40 Röttisit" : ungewöhnliche Nickelmineralien von Röttis im Sächsischen Vogtland 41- Thüringer Achate aus dem unteren Buntsandstein 42/46-47 Neue Mineralien (Addoninit, Chistyakovait, Jonassonit, Manganiandrosit-(Ce), Vanadoandrosit-(Ce), Phosphohedyphan, Qaqarssukit-(Ce) 43-45 Junge Sammler in Lapis (Alexander Matthies)

*

*


*

*


GEODE 32(1), 01.07

3-17 Zeolieten, mooi en nuttig *


1-14 Le karst et la minéralogie 15-17 Et la bourse de Munich ? *


Themanummer : "Planetary materials : from the earth to the moon and beyond" *

FACETTEN 39(6), 12.06

2-25 Excursie Frankrijk 2006 26-28 Turkoois 29-30 Granaten

25-38 Origine des chondres et des chondrites 39-41 Promenade à Vielsalm *

1909-1917 Phosphohedyphane, the phosphate analog of hedyphane 1932-1936 Matiolite, the Mg-analog of burangaite, from Gentil mine, Mendes Pimentel, Minas Gerais, Brazil and other occurrences *

LITHORAMA 33(10), 12.06

3-6 Queyras et environs *

HONA 41(4), 12.06

23-29 De geschiedenis van neutraal Moresnet (1816-1919) 30-34 Zink en lood : hun ertsen en winning 35-42 De zinkflora GRONDBOOR EN HAMER 60(5-6), 01.06


16-17 La bourse de Lyon 2006 18-24 La bourse de Munich 2006 31-45 Les machines à balancier cornouaullaises et leur utilisation à Montebras (Creuse) 49-51 Marcasite, un sulfure de fer 52-56 Calcite de Coudes(Puy-de-Dôme, FR) 57-58 Voyage au centre du Lutétien à Fleury-laRivière *


1-7 Munich 2006 1/3 Fire damages Wright's Rock Shop

* *


DER AUFSCHLUSS 58(1), 02.07

1-5 Prof. Dr. Arno Mücke zum 70. Geburtstag 7-12 Epitaxie und Meta-Phasen von Autunit, Torbernit und Uranocircit aus Wölsendorf, Hagendorf und Bergen 13-20 Mineralogie und Geschichte don Deutschen Fassadenfliessen an historischen Gebäuden in Belém do Pará (Brasilien/Amazonasgebiet) 27-40 Schwaz-Brixlegger Fundstellen : 5. Die Minerale des Martinstollens am Weissen Schrofen bei Schwaz in Tirol - sowie leogangit, eine neue Verbindung aus dem Tiroler Bergbaugebiet 41-54 Rhabdophan und Cuprobismutit von der Barytgrube "Pauline" in Waldaschaff im Spessart 55-58 Chalcedon-Mandeln mit Kupferfüllung. 59-64 Alter Bergbau im Grubet (Woher stammen die Pingen im Landkreis Aichach-Friedberg ?)


*

LITHORAMA 34(1), 01.07 boiyur 4-5 Le tableau de Mendeleev 5-9 Le Bois du Casier (Marcinelle, Henegouwen) *

ASTRONOMISCHE GAZET 17(1), 02.07

*

ROCKS AND MINERALS 82(1), 02.07

Themanummer : Australia 16-17 Gems and minerals of Australia 8-28 Australian mineral classic 29-38 The Albert Chapman mineral collection (Australian Museum, Sydney, NSW, Australia) 40-48 Broken Hill, NSW, Australia 50-54 Crocoite, Dundas, Tasmania, Australia 55-57 Who's who in mineral names (Peter Allan Williams (b. 1950) 58-65 Secondary copper minerals from Eastern Australia 66-73 Diamonds in Western Australia *

UV WAVES 36(5), 1².06

2-8 Common items that are fluorescent *

GEODE 32(3), 03.07

6-9 Cristobaliet- ilvaiet

139

De column van Cronstedt Agaatmania De laatste tijd is er blijkbaar een nieuwe trend binnen het verzamelaarmidden: de agaatmania ! De echte “die hard” mineralenverzamelaar zal misschien minachtend de neus ophalen, vermits agaat, zoals u allen weet, uiteraard geen mineraal op zich is. De echtgenote van mijn beste vriend bijvoorbeeld blijft Siberisch koud voor de kleurenpracht van agaat. Andere dames en heren zijn dan weer zodanig gefascineerd door deze stenen, dat ze zelfs hun rijstpap weigeren te eten met gouden lepeltjes; het moeten er van agaat zijn! Van onze noorderbuur Robert M.B. DE JAGER kan je alvast zeggen dat hij stevig door de microbe gebeten is. Hij verzamelt immers al meer dan 25 jaar niets anders dan agaat. Zijn webstek http://agates. freeservers.com staat bol van de mooie foto’s en links. Zelfs agaat “uit Nederland” kan je er bewonderen! De Amerikaan Roger PABIAN heeft ook heel wat info over agaat gecompileerd, zie o.a. http://csd.unl. edu/agates/agate pageintro.asp# Het woord “agaat” komt trouwens van “achates, een term die voor het eerst werd gebruikt door de Griekse wijsgeer THEOPHRASTUS (370-285 BC), voor stenen die gevonden werden langs de rivier Achates (nu de Drillo) in Sicilië. Agaat is tegenwoordig een verzamelnaam voor aggregaten van diverse vormen van silica (SiO2). Meestal gaat het om gelaagde aggregaten van chalcedoon, maar de gebande structuur is geen absolute noodzaak om te spreken van agaat. Bij het fameuze mosagaat bijvoorbeeld is er helemaal geen gelaagdheid aanwezig. Diverse tijdschriften besteden tegenwoordig alleszins heel wat aandacht aan agaat. Vooral Mineralien Welt is in de ban van deze half-edelsteen, en elk nummer eindigt 140

steevast met een Achat-Magazin. Ook diverse boeken zagen de laatste jaren het licht. Vooral de dikke turf Achate/Agates van de hand van Johann ZENZ liet van zich spreken sinds de vorige Mineralientage München (weet je nog, die affiche met de agaat-uil op?). Zelfs het gerenommeerde Natural History Museum (London, UK) kwam op de proppen met een publicatie: Agates Treasures of the Earth is van de hand van Roger PABIAN, Brian JACKSON, Peter TANDY en John CROMARTIE, en verscheen in 2006. Meer details vind je op http://www.nhm.ac.uk/business-centre/ publishing/det_agates.html Nagelnieuw is ook het boek Geodes, Nature’s Treasures van June ZEITNER en Brad CROSS (2006), waar ook heel wat agaten (o.a. de fameuze thundereggs) in beschreven staan. Ook op de diverse beurzen zie je heel wat agaten. Deze hebben soms de meest waanzinnige kleuren. Agaat vertoont van nature uit inderdaad een rijk kleurenpallet. Toch zijn er op de beurstafels heel wat agaten met zogenaamde “fluokleuren” te bewonderen(?), die in de natuur nog nooit gevonden werden. Deze agaten waren van origine blijkbaar niet kleurrijk genoeg, dus heeft de malafide handelaar er niet beter op gevonden dan zijn specimens chemisch te “verfraaien”. Agaat is immers poreus, en dus in staat om in zekere mate kleurstoffen op te slorpen. Een geoefend oog haalt dergelijke vervalsingen er echter zó uit. Moraal van het verhaal: als je twijfels hebt over (de echtheid van) een specimen, vraag dan eens het advies van een “oude rot” vóór je het steentje aanschaft. Ze zullen je met veel plezier bijstaan en hun kennis en ervaringen met je delen !

Agaatjes, Axel Geonieuws 32(6), juni 2007

Mineraal van de maand ludwigiet Rik Dillen Deze keer zoeken we het nog eens bij de boraten, en hebben we voor u een lot ludwigiet bemachtigd. Situering van ludwigiet in de zogenaamde ludwigiet-groep : ludwigiet vonseniet fredrikssoniet azoproiet bonaccordiet

(Mg,Fe2+)2Fe3+O2(BO3) (Fe2+,Mg)2Fe3+O2(BO3) Mg2(Fe3+,Mn3+)O2(BO3) (Mg,Fe2+)2(Fe3+,Ti,Mg)O2BO3 Ni2Fe3+O2(BO3)

In de structuur zijn twee soorten kationen aanwezig : A = Mg, Fe, Ni (tweewaardig), en B = Fe, Al, Ti, Mg, Mn (driewaardig)

Structuur van ludwigiet. Naar Gaines et al., 1997 Al deze mineralen zijn orthorhombisch, en hun structuur is volkomen analoog; voor details verwijzen we naar Strunz, 2001 en Irwin en Peterson, 1999. De structuur van de mineralen uit deze groep is ook zeer gelijkaardig met die van de mineralen van de pinakiolietgroep (pinakioliet is (Mg,Mn2+)2Mn3+O2(BO3). In Dana's New Mineralogy (1997) vind je op p. 535 als formule Mg2AlO2(BO3). Dat is uiteraard fout, want ludwigiet bevat maar kleine hoeveelheden Al3+, als isomorfe vervanging van Fe3+ (Anthony et al., 2003). Mg en Fe2+ kunnen elkaar in de structuur moeiteloos vervangen, zodat er een volledige overgangsreeks mogelijk is tussen ludwigiet en vonseniet. Beide mineralen bevatten soms ook kleine hoeveelheden van de hogervermelde 2- en 3-waardige kationen. Zo wordt een variëteit met meer da 10 % Mn2O3 gevonden in de Jakobsberg Fe-Mn oxide afzetting in Filipstad, Värmland, Zweden (Holtstam, 1976). De invloed van de isomorfe vervanging van Fe3+ door Al3+ op diverse fysische eigenschappen van de kristallen werd onderzocht door S. Marincea (2000).


141

Links : ludwigietkristallen tot 1.5 cm lang. Verzameling en foto © Antonio Borrelli Rechts : aggregaat van ludwigietkristallen (specimen 8 X 5.5 cm). Verzameling en foto © Michel Arliguie Beide specimens zijn afkomstig van de Brosso Mine, Cálea, Léssolo, Canavese District, Torino, Piedmont, Italië

Beëindigde kristallen zijn zo goed als onbekend, behalve als insluitsels in olivijn (Milisenda et al., 1995). Meestal vormt ludwigiet vezelachtige aggregaten met gebogen vezels, soms radiaalstralig, soms ook als echte viltachtige aggregaten. Kristallen zijn een beetje buigzaam (en dus niet broos), met een hardheid van 5 in de schaal van Mohs. De densiteit is ongeveer 3.8, en sommige metingen tonen een zwak ferromagnetisme aan (mogelijk eerder te wijten aan ingesloten magnetiet). Ludwigiet is opaak, zwart, met soms een ietwat groenige schijn. Het mineraal vertoont soms een submetaalglans, maar soms is het mat. Ludwigiet wordt typisch gevormd in Mg-Fe-skarngesteetnen, en contactmetamorfe afzettingen. Een skarngesteente is een metamorf gesteente, dat meestal gevormd wordt door chemische metasomatose (dat is een proces waarbij een gesteente aangetast, zeg maar gecorrodeerd wordt door bvb. hydrothermaal water of andere vloeibare fasen bij hoge temperatuur en druk), maar ze kunnen ook ontstaan door (intens) contact tussen twee gesteente-formaties, bvb. tussen een granitische intrusie en een kalksteen, of bvb. een ijzeroxide-afzetting en een dolomiet, als gevolg van de uitwisseling van metalen en fluida tijdens metamorfose-processen. Hoewel ludwigiet nu niet direct een mineraal is dat overal ter wereld voorkomt, vermeldt de on-line database MINDAT toch 68 vindplaatsen. In Europa zijn de belangrijkste vindplaatsen • Ocna de Fier (Moraviţa), Banat, Caras-Severin Co., Roemenië (type-vindplaats) (S. Marincea, 1999) • Miniera di Brosso, Cálea, Léssolo, Canavese District, Torino Province, Piedmont, Italië • Kilchrist, Broadford, Isle of Skye, Inverness-shire, Scotland, UK • Jakobsberg mine, Nordmark, Filipstad, Värmland, Zweden In Rusland wordt ludwigiet o.a. gevonden in • Tazheranskii massief, Baikal-meer, Irkutskaya Oblast', Zabaykalye, Oost-Siberië, Rusland

142


Twee prachtige olivijn-kristallen met insluitsels van naaldvormige ludwigietkristallen van Kohestan, Pakistan. De foto links is een detailopname van een kristal van 53 x 26 x 24 mm (183.1 karaat of 36.62 g). Het rechtse kristal meet 33 x 32 x 22 mm (135.5 karaat of 27.1 g). Foto's met toelating © www.mineralminers.com

• Titovskoye B afzetting, Tas-Khayakhtakh Range, Yakutia, Oost-Siberië, Rusland (deze vindplaats is bekend omwille van de zeer grote kristallen die er gevonden werden En in de Verenigde Staten zijn de belangrijkste vindplaatsen : • Montana ( Pomeroy mine, Anaconda, Deer Lodge Co., en Philipsburg, Granite Co.) • Utah (Big Cottonwood district, Salt Lake Co.). In de Wasatch Mountains, waar het Big Cottonwood District gelegen is, komt ludwigiet in een tiental mijnen voor (o.a. de Big Cottonwood Mine, Great Western mines, Mountain Lake Mine, Mountain View Mine, South Hecla Mine en de Michigan-Utah Mine (Continental Alta Mine). Verder vermelden we nog • York River in de buurt van Bancroft, Ontario, Canada • Cross Quarry, bij Wakefield, Québec • Hol Kol mine, 75 km ten zuidoosten van Pyongyang, Suan Co., Noord-Korea • De Gole Gohar ijzerafzetting, Bafq district, Iran • Kohestan, Pakistan, waar het voorkomt als insluitsels in olivijnkristallen van edelsteenkwaliteit (zie foto's) (Milisenda et al., 1995). Ludwigiet werd genoemd naar Ernst Ludwig (1842-1915) die aan de universiteit van Wenen scheikunde doceerde en het oorspronkelijke materiaal analyseerde. Type-materiaal afkomstig van de vindplaats Ocna de Fier in Roemenië wordt bewaard in het Natuurhistorisch Museum van Wenen onder nr. A.a.6315 (Anthony, 2003).

De Big Cottonwood mine De specimens die deze maand worden aangeboden zijn afkomstig van de Big Cottonwood Mine, Big Cottonwood District, Wasatch Mountains, Salt Lake Co., Utah, USA. In deze mijn komen nog een aantal andere interessante mineralen voor, o.a. borniet, bruciet, chalcopyriet, clintoniet, ephesiet, forsteriet, galeniet, hydromagnesiet, magnetiet, malachiet, periclaas, pyriet en sussexiet. De Big Cottonwood mine ligt in de Wasatch Mountains, op ongeveer 30 km ten oosten van Salt Lake City.


143

Salt Lake City

UTAH

Geografische situering van de Big Cottonwood mine (links naar Encarta World Atlas 1999, rechts naar TopoZone and Maps a la carte, Inc.)

Sinds in 1847 de eerste pioniers in de Salt Lake vallei arriveerden liet niets vermoeden dat de Big Cottonwood Canyon, toen een interessant mijnbouwgebied, ooit zou evolueren naar een recreatie- en zelfs skigebied. Het was een heel verlaten gebied, waar zo goed als geen resten van enige menselijke bewoning gevonden werden ouder dan 1847. De dichtstbijgelegen nederzettingen bevonden zich aan de oevers van Utah Lake, een kleine 50 km naar het westen toe. In het begin werd in de Big Cottonwood Canyon enkel timmerhout ontgonnen voor de woningbouw... de grootste impact op het gebied kwam van een heel andere kant : in Londen waren destijds beverhoeden heel erg in. Dat leidde tot een complete uitroeiing van de oorspronkelijk overvloedige beverpopulatie wat op zijn beurt een enorme invloed had op de structuur van de ganse canyon. Het contactmetamorfisme in de omgeving van het huidige stadje Alta in de Big Cottonwood Canyon werd uitgebreid onderzocht en beschreven door Cook en Bowman (1994), Woodford et al. (2001), Cook en Bowman (2000) . De piek in de mijnbouw kwam er op het einde van de 19e eeuw, met voornamelijk ertsen afkomstig van de Honeycomb en Silver Fork Canyons. De allereerste mijn was de Evening Star, opgestart door Bryan Silas in 1863. Binnen de kortste keren waren er letterlijk honderden kleine mijntjes in de buurt, met redelijk romantische namen, zoals Regulator Johnson, Prince of Wales, Copperking enz. Mijnhout was in de buurt overvloedig beschikbaar. In heel het gebied bleef uiteindelijk geen enkele boom uit het oorspronkelijke woud overeind, en alle huidige bomen zijn van een nieuwe generatie. Dat was mee het gevolg van met stoom aangedreven houtzagerijen, die in de jaren 1850 opkwamen. De transcontinentale spoorweg, die in 1869 afgewerkt werd, zorgde ervoor dat ertsen van zilver, goud, lood, zink en koper gemakkelijk vervoerd konden worden. In 1872 woonden ongeveer 500 mensen in Big Cottonwood Canyon, in dorpen als Gold City en Silver Springs. In Argenta stond zowaar een echt hotel en het enige postkantoor van de canyon. De belangrijkste productieperiode van Big Cottonwood Canyon liep van 1871 tot 1927. De echte bezieler van de Big Cottonwood mine was ongetwijfeld James LeRoy "Roy" Newman, alias "The blind miner" (1894-1974). Roy werd levensgevaarlijk gewond en verloor beide ogen toen in 1929 een dynamietstaaf te vroeg ontplofte. Maar hij herstelde toch, en werkte nog gedurende 45 jaar verder in de mijn. Hij groef eigenhandig 500 m mijngang met handgereedschap en dynamiet.

144


Zo ziet het winterkuuroord Solitude er tegenwoordig uit...

Hoewel hij blind was kon hij vaagweg wat licht "zien" met één oog, en daarmee had hij voldoende om zijn mijngang recht te houden. Hij leefde op zijn eentje, winter en zomer in een huisje vlakbij de mijn. Met de hulp van zijn vrienden en familie, die voor proviand en andere levensnoodzakelijke behoeften zorgden, bleef hij vastberaden en optimistisch tot hij in 1974 overleed. Vanaf het einde van de 19e eeuw begonnen de mijnbouwactiviteiten terug te lopen, tot in 1950 de Kentucky Utah mine als laatste letterlijk zijn deuren sloot. Het mijngangenstelsel was zo uitgebreid, dat je ondergronds van de Kentucky Utah mine naar de Solitude mine en verder naar Alta kon wandelen. Het gebied ronde de Solitude mine werd vanaf 1957 helemaal omgevormd tot een prachtig skigebied, met skiliften en alles erop en eraan. De voorgeschiedenis hiervan is echt wel anekdotisch. Een door de ontginning van uranium rijkgeworden Amerikaan, Robert Barrett ging al in 1950 skiën in het gebied, en toen hij op een gegeven moment in een preliminaire skihut geen toegang kreeg tot de toiletten omdat hij er niet als gast was ingeschreven, nam hij wraak door elke stukje land rondom de hut op te kopen en het skigebied te ontwikkelen. Tot recentelijk werden tal van prachtige restaurants, chalets, hotels en skiliften gebouwd en werd het een mondain Alpien skigebied met Europese trekjes. De omgeving is er fantastisch mooi.

Literatuur Anthony J.W. et al. (2003) "Handbook of mineralogy, vol. 5 : borates, carbonates, sulfates", Mineral Data Publishing, Tucson, Arizona, USA, p. 414 Cook S.J., Bowman J.R. (1994), "Contact metamorphism surrounding the Alta stock : thermal constraints and evidence of advective heat transport from calcite + dolomite geothermometry", American Mineralogist 79(5-6), 513-525 Cook S.J., Bowman J.R. (2000), "Mineralogical evidence for fluid-rock interaction accompanying prograde contact metamorphism of siliceous dolomites: Alta Stock aureole, Utah, USA", Journal of Petrology, 41(6), 739–757. Gaines R.V. et al. (1997), "Dana's New Mineralogy", 8th. ed., John Wiley & Sons, Inc, New York, pp. 534-536. Holstam D. (1976), "Crystal chemistry of a manganian ludwigite", Neues Jahrbuch für Mineralogie, Monatshefte, 520–528. Irwin M.B., R.C. Peterson (1999), "The crystal structure of ludwigite", Canadian Mineralogist, 37(4), 939–943. Marincea S. (1999), "Ludwigite from the type locality, Ocna de Fier, Romania: new data and review", Canadian Mineralogist, 37(6), 1343–1362. Marincea S. (2000), "The influence of Al on the physical and crystallographic properties of ludwigite in three Romanian occurrences", European Journal of Mineralogy, 12(4), 809–823.


145

Milisenda C.C., Bank H., Henn A. (1995), "Peridot aus Pakistan", Gemmologie, 44(2-3), 33–42. Strunz H., Nickel E.H. (2001), "Strunz Mineralogical Tables", 9th ed., E. Schweizerbart'sche Verlagsbuchhandlung, Stuttgart, pp. 331-332 Woodford D.T. et al. (2001), "Boron metasomatism of the Alta stock contact aureole, Utah: evidence from borates, mineral chemistry, and geochemistry", American Mineralogist, 86(4), 513– 533.

Dankwoord - acknowledgements We zijn dank verschuldigd aan Antonio Borrelli, Michel Arliguie en Mineralminers (www.mineralminers.com) voor de ter beschikking gestelde foto's van ludwigiet. We owe our sincere thanks to Antonio Borrelli, Michel Arliguie en Mineralminers (www.mineralminers.com) for the ludwigite photos.

Ensisheim-meteorite 16 en 17 juni 2007 Ook dit evenement wordt voor de 8ste keer georganiseerd in het Regency Palace in Ensisheim. Het gaat om een zeer gevarieerd totaalprogramma, met een beurs, een tentoonstelling, voordrachten en, niet te versmaden, diverse gezellige eet- en drink-festijnen... Enkele punten uit het programma :

• Vrijdag 15/6 : "Dealer's day" • Meteorietenbeurs • Voordrachten : "Odd morphologies of meteorites" (Zélimir Gabelica), "Thin sections: open window to cosmology" (Roger Warin), "Lybian desdert glass : a quest for an enigma" (Rico Mettler) • Tentoonstelling van talrijke meteorieten, o.a. een fragment van een onlangs in SaintOuen-en-Champagne gevonden meteoriet • Expertise van meteorieten • Verkoop van boeken en allerlei memorabilia met betrekking tot meteorieten • Tekeningen van jonge kunstenaars De prijs voor deelname (geldig voor de twee dagen en voor het ganse evenement) bedraagt 4 €. De tafelhuur voor wie als exposant aan de beurs wil deelnemen bedraagt 140 € voor een tafel van 160 X 80 cm. Voor inlichtingen of inschrijving kun je terecht bij Zélimir Gabelica GSEC, ENSCMu, Université de Haute Alsace (UHA), 3 Rue A. Werner, F-68093 Mulhouse, Cedex, FRANCE Tel: +33 (0)3 89 33 68 94 - fax: +33 (0)3 89 33 68 15 - E-mail

146


Wellin en Beez 2006 Hugo Bender

Op 10 september 2006 trokken we met MKA op uitstap naar Wellin en Beez. Eddy (Vervloet) had het uitstekend geregeld : stralend blauwe hemel en net niet té warm, succes was al op voorhand verzekerd. Op de parking van de Carrières du Fond des Vaulx in Wellin maakte Eddy ons, een 15-tal MKA’ers, warm voor de fantastische fluoriet die er te vinden zou zijn … De groeve is heel uitgestrekt, de zone in exploitatie ligt uiteraard aan het andere einde en vraagt dus een fikse wandeling. In de harde kalksteen is het fiks hameren. Er waren maar weinig kleine holletjes te vinden, en dus geen grote mineralen. De opbrengst : kleine calcietjes, naaldkwartskristallen (5 mm), pyriet kubusjes, en veel witte calciet-fossielen in de donkergrijze matrix. Helaas heeft de briefing niet geholpen, want fluoriet hebben we niet gevonden tijdens ons bezoek. Voorlopig blijft het bij het bewonderen van de foto’s van de fluoriet van Wellin in het tijdschrift Lapis van februari 2006 en hopen op volgende-keer-beter … Na de lunch probeerden we ons geluk verder in Beez. Hier was het Hedwig (Van Hoeylandt) die ons op de parking in extase bracht toen hij een stel specimens met prachtige galenietkristallen uit zijn auto toverde die hij bij een vorige bezoek in Beez gevonden had. De truc met de wortel werkte hier wel : de meesten (allen ?) gingen met galeniet huiswaarts. De galeniet is te vinden in het diepste niveau van de groeve. De kristalvorm is zeer variabel met een onregelmatige combinatie van kubus- en octaëdervlakken. Sommige kristallen vertonen ook de {110} vlakken op de kubusribben. De kristallen zijn 2-3 mm groot en komen individueel of in groepjes voor. De kristalvlakken zijn meestal ruw, soms zeer oneffen, zelden ook gladGeonieuws 32(6), juni 2007

147

spiegelend. Geen markasiet vinden was onmogelijk. De millimetergrote kristallen komen gegroepeerd voor in stervormen of halve sferen, of kruiselings op/door elkaar gegroeid. Zelden zijn er parallelle vergroeiingen. Mooie calcietkristallen, waar we Beez toch nog altijd met identificeren, waren er nauwelijks te vinden. Uiteraard wel kleine kristalletjes in de holten waar de galeniet en markasiet opgegroeid zijn. Aangezien we nooit eerder galeniet aantroffen in Beez, overtroffen de vondsten zeker de verwachtingen ! Literatuur H. Neutkens, M. Orinx, "Neu und schön : Calcit und Fluorit aus Belgien", Lapis 32(2), 1318 (2007).

Linksboven : Kuboctaëdrische galeniet en calciet, Beez, verzameling Hedwig Van Hoeylandt, foto Hugo Bender, ↔ 2,6 mm. Rechtsboven : Galeniet met spiegelende vlakken en calciet, Beez, verzameling Hedwig Van Hoeylandt, foto Hugo Bender, ↔ 5,3 mm. Fossiel, Carrières du Fond des Vaulx, Wellin, foto en verzameling Hugo Bender, ↔ 50 mm Markasiet en calciet, Beez, foto en verzameling Hugo Bender, ↔ 5,3 mm

148


geonieuws maandblad van de mineralogische kring antwerpen v.z.w. 32(6), juni 2007 In dit nummer : Beez Ludwigiet afgiftekantoor : 2140 Borgerhout 1

Recommend Documents