Geïntegreerde contracten hulpmiddel voor decentrale overheden en maatschappelijke ondernemingen Jean-Paul Schaaij, PPSsupport Bijeenkomst TU Delft 03-10-2012
PPSsupport • Kennis van pps binnen Rijk beschikbaar stellen aan decentrale overheden en maatschappelijke ondernemingen (onderwijs, zorg, woco’s) • Sectoren: droge infra, natte infra en maatschappelijk vastgoed • Doel: in staat stellen om goede afweging te maken tussen pps en andere realisatiewijzen en om pps goed toe te passen • Ondersteuning: advies, info-verschaffing, kennisontwikkeling, makelaar • Scope: geïntegreerde contracten o.b.v. levensduurbenadering en outputsturing (DBM, DBMO, DBFM, DBFMO, BOT, Esco’s etc.) • Samenwerking met PPS Netwerk, PIANOo, Vernieuwing Bouw etc.
PPS normaal bij Rijk, maar niet decentraal • Toepassing pps (infra, huisvesting) bij Rijk: meerwaarde gemiddeld 16% • “PPS decentraal, is dat niet eerder geprobeerd te stimuleren?” Hoe kan het beter? – ontwikkelingen: voor welke problemen biedt pps een oplossing? – inventariseren van belemmeringen – wat is het meest kansrijk? (prioriteiten) – strategie: welke acties en hoe?
• Discussie vandaag: – hoe kunnen we elkaar helpen?
Ontwikkelingen •
Financiële positie decentrale overheden en maatschappelijke instellingen wordt krapper, risico’s nemen toe, maar opgave wordt niet minder
•
Behoefte aan meer efficiency (meer doen met minder); PPS/GC kunnen hieraan bijdragen (RWS en RGD gemiddeld 16%)
•
Behoefte aan risicobeheersing en zekerheid over lange termijn uitgaven, andere risicoverdeling met markt; PPS/GC kunnen hieraan bijdragen
•
Behoefte aan duurzaamheid; PPS/GC kunnen hieraan bijdragen (lifecycle optimalisatie en outputsturing verhoogt duurzaamheid + Esco)
Ontwikkelingen (2) •
Behoefte aan innovatie; uitvragen op output (PPS/GC) biedt hiervoor ruimte
•
Borging van kwaliteit van publieke voorzieningen in huidige situatie kan niet meer op de traditionele wijze, vraagt om andere aanpak
•
Focus op core business en outsourcen van overige activiteiten; PPS/GC faciliteren verandering in rol en “ontzorgen”
•
Vermijden van verlies van investeringsvrijheid en problemen met Wet Hof voor decentrale overheden; PPS/GC kunnen hieraan bijdragen (spreiding betalingen over levensduur)
Belemmeringen voor toepassen pps •
Nieuwe werkwijze: organisatie, kennis en competenties mensen niet hierop afgestemd. Grote stap naar “bewust en bekwaam” = weerstand
•
Negatieve beelden: – rapporten uit het VK + verlies vertrouwen in markt en NPM – “verlies aan flexibiliteit / zeggenschap” – “private financiering maakt het duurder dan publieke financiering” – “doorkruist optimalisatie door bundelen onderhoud e.d.” – “kan alleen bij grote (Rijks)projecten” – “werkt niet in deze sector, want … (meer partijen) (dichter bij burger) etc.”
•
Veel “one timers”, meer behoefte aan maatwerk, groter verschil tussen publieke en private financiering, privaat geld droogt op
Conclusie •
Verdieping en verbreding van kennis nodig, en betere verspreiding
•
Echter: introductie pps is geen technische exercitie, maar paradigma-wijziging.”Uitleggen” is niet genoeg (GC verkopen niet zichzelf).
•
Steun op bestuurlijk niveau noodzakelijk (“right tone at the top”)
•
Dit betekent dat pps/GC alleen worden toegepast als er een concreet probleem is waar pps/GC een oplossing voor bieden.
•
Aanpak moet zijn: vraagsturing + geen theorie, maar praktijk: pilotprojecten! (“seeing is believing”)
•
Gewijzigde omstandigheden gebruiken als motor
Strategie: van “push” naar “pull” 1.
Samenwerking: vergroten slagkracht door samenwerking met stakeholders (driehoek overheid – markt – kennisinstellingen)
2.
Positionering: belangrijkste assets zijn onafhankelijkheid (publiek) en deskundigheid (pps-experts van ministeries)
3.
Succesvolle voorbeeldprojecten en ambassadeurs uit praktijk om het verhaal te vertellen (peer learning & peer pressure)
4.
Focus: prioriteiten stellen o.b.v. analyse kansrijkheid van sector en richten op meest kansrijke soort projecten en spelers (innovators)
5.
Van losse projecten naar programma’s
Conclusie: samen sterk!
Meest kansrijk • Provincies: provinciale wegen + duurzame straatverlichting + versnellen van uitbreiding van Rijkswegen. Bij provincies met groot investeringsprogramma en ruime budgetten • Gemeenten: renovatie en nieuwbouw van (multifunctioneel) maatschappelijk vastgoed + verduurzaming bestaande voorraad (brede en diepe markt: ca. 110 mln m2) + duurzame straatverlichting. Bij G20. Vereist: programmavorming • Waterschappen: waterkeringen i.k.v. veiligheid (HWBP) + renovatie en nieuwbouw van afvalwaterzuiveringsinstallaties. Vereist: onderzoek en programmavorming (veiligheid) + bijstellen negatieve beeld (AWZI’s) • Onderwijs: renovatie en nieuwbouw van (brede) scholen in PO en VO. Vereist: programmavorming
Strategische discussie 1.
Eens met analyse en met daarop gebaseerde strategie en prioriteiten?
2.
Hoe kunnen we elkaar hierbij helpen? -
Kennisontwikkeling, kennisdeling, kennisverspreiding: o.a. analyse van afgeronde projecten (besluitvormingsproces, contract, aanbestedingsproces, beheer etc.)
-
Netwerken delen & ambassadeurs
-
Pilotprojecten (kennisontwikkeling vanuit praktijk)
Bedankt
• Contact:
[email protected] of
[email protected] • 070-4568777 of direct: 06-31753085
Ontwikkelingen maatschappelijk vastgoed •
Van nieuwbouw naar renovatie/herbestemming; veel vervangingsinvesteringen
•
Duurzaamheid: verduurzamen bestaande voorraad, maar onvoldoende budget
•
Behoefte aan multifunctionele accommadaties (MFA; onderwijs, sport, kinderopvang, zorg, cultuur). Maatschappelijke problemen vragen om betere samenwerking tussen dienstverleners + nodig om plannen haalbaar te maken
•
Organisaties of vastgoedportefeuilles vaak te klein om expertise vastgoedmanagement op te bouwen
•
Risico’s nemen toe (overheid trekt zich terug), kapitaalbeslag is hoog (grootste post op balans), financiering wordt lastiger: – behoefte aan zekerheid van uitgaven, aan risicobeheersing en herverdeling met markt – behoefte aan efficiency – behoefte aan ontzorging – behoefte aan off balance financiering NB: veel problemen bij mij. ondernemingen gaan over vastgoed (Amarantis, Philadelphia, Rochdale, Servatius)
Voorbeelden bij DO’s en mij. instellingen • Zwembaden en sportfaciliteiten: – DBMO (zwembaden Ronde Venen, Bemmel en kunstijsbaan Enschede): risico-overdracht – Esco (Rotterdam) bij gemeenten: budgetneutraal verduurzamen
• Huisvesting: – DBFMO bij gemeente (Stadhuis Den Helder?), provincie (provinciehuis Gelderland?) en politie/veiligheidsregio (Noord Holland Noord?): besparing, ontzorging en lange termijn zekerheid over uitgaven
• Onderwijs: – DBMO en DBFMO bij PO en VO (Montaigne Lyceum Voorburg, Alkmaar, Heerhugowaard, Lochem, Zeeburgereiland A’dam, internat. School Eindhoven + Zutphen en Joure in aanbesteding + Dalton college R’dam?) – DBFMO bij beroepsonderwijs (Zorgacademie Parkstad) Besparing, ontzorging, zekerheid over kwaliteit
Voorbeelden bij DO’s en mij. instellingen • Weginfrastructuur: – DBFM bij provincie (A59 Noord Brabant + A58 en N279 Noord Brabant?): versnellen projecten – DBM/DBfM bij provincie (N210 en N479 Zuid Holland + N421 Utrecht?) – DBfM bij Vliegveld Eelde – EBM bij gemeente (R’damse baan?)
• Light rail en exploitatie: DBFMO bij Regiotram Groningen (in aanbesteding) • Waterzuivering: DBFMO bij waterschap (Delfland) • Waterkeringen: DBM bij kustversterking Petten (prov. Noord Holland en RWS)?
Energy Service Company (Esco) •
Esco: uitbesteding duurzame investeringen (aanschaf, installatie, onderhoud, beheer en voorfinanciering) aan private partij (Esco) o.b.v. levenscyclusbenadering en outputsturing (beschikbaarheid en kwaliteit). Bv. verduurzamen bestaande voorraad vastgoed, duurzame openbare verlichting
•
Budgetneutrale investering: vaste periodieke beschikbaarheidsvergoeding van opdrachtgever aan Esco wordt betaald uit bestaand exploitatiebudget (terugbetaling investering uit besparing op energiekosten)
•
Prestatie-afspraken met Esco (bv. beschikbaarheid, kwaliteit en 30% lagere energierekening), risico-overdracht aan Esco
•
Investering off balance (niet activeren op balans, geen afschrijvingen maar exploitatiekosten)
•
Looptijd: 6-12 jaar
•
Flexibiliteit ingebouwd om bv. nieuwe technologie in te kunnen passen
Voorbeelden projecten RWS en RGD • RWS: – Gegund: N31, A59, A12 Lunetten-Veenendaal, A15 Maasvlakte-Vaanplein, 2e Coentunnel – In aanbesteding of in voorbereiding: • Weginfra: N33 Assen-Zuidhoek, Schiphol-Amsterdam-Almere, A12 EdeGrijsoord, ViA15 Arnhem-Nijmegen, N18 Varsseveld-Enschede • Natte infrastructuur: sluis Limmel (Maastricht), Kolk Beatrixsluis (Lekkanaal), sluis Eefde, zeesluis IJmuiden
• RGD: – Gegund: Belastingkantoor Doetinchem, Detentiecentrum Rotterdam, KV7, DUO/Belastingdienst Groningen, Defensiemuseum en Justitieel Complex Schiphol – In aanbesteding: Hoge Raad, Vernieuwing Rijnstraat, PI Zaanstad, RIVM, Bezuidenhoutseweg 30 + in voorbereiding: Rijkskantoor locatie Knoopkazerne, Rechterlijke organisatie Amsterdam, Gerechtsgebouw Breda)
Wat kan PPSsupport inbrengen? • Afweging of pps tot meerwaarde leidt • Advies over technisch-inhoudelijke vragen over outputspecificatie, contract, aanbestedingsdocumenten en -proces, competitive dialogue • Advies over inrichting organisatie en besluitvormingsproces • Leerervaringen van vergelijkbare projecten • Makelaar: in contact brengen met “peers” met hands-on ervaring • Opleidingen
