Gemeentepolitie Zoetermeer
76
21 januari 2010
1
Inhoudsopgave: Bladzijde: 1. 2. 3. 4. 5. 6.
Inleiding Geschiedenis Gemeentepolitie Zoetermeer Huisvesting Gemeentepolitie Zoetermeer Automatisering Huisvesting archief door de jaren heen Verantwoording van de bewerking
2 3 5 6 7 8
2
Inleiding: Voorliggende inventaris omvat een beschrijving van het archief van de Gemeentepolitie Zoetermeer over de periode 1972 - 1994. Deze inventaris loopt van het moment dat de gemeente Zoetermeer op 1 april 1972 overging van Rijkspolitie naar Gemeentepolitie tot het moment waarop de Regiopolitie Haaglanden werd ingevoerd en de Gemeentepolitie Zoetermeer werd opgeheven, dat wil zeggen 1 april 1994. Deze verandering was een uitvloeisel van de Politiewet van 1993, die de uitvoering van politietaken overhevelde van gemeentelijk niveau naar regionaal niveau.
3
Geschiedenis Gemeentepolitie Zoetermeer: In 1972 overschrijdt de gemeente Zoetermeer de grens van 25.000 inwoners. Zoetermeer mag nu een eigen gemeentelijk politiekorps oprichten. Volgens een krantenbericht uit die tijd is Zoetermeer op dat moment de snelst groeiende gemeente van Nederland. De officiële datum van de overgang van Rijkspolitie ( die vanaf 1945 dienst heeft gedaan in Zoetermeer ) naar Gemeentepolitie is 1 april 1972. De feitelijke installatie van het gemeentelijk politiekorps Zoetermeer vindt plaats op 15 november 1972 door de Minister van Binnenlandse Zaken W.J. Geertsema in het Bad- en Sportcentrum aan de Van Stolberglaan 1-7 te Zoetermeer met een toespraak die eindigt met de volgende woorden: Heden, de vijftiende november 1972 is door mij, mr. W.J. Geertsema, uitvoering gegeven aan het besluit van de Minister van Justitie, genomen op 8 oktober 1971 en het besluit van de Minister van Binnenlandse Zaken op 13 september 1971, om in Zoetermeer een korps gemeentepolitie op te richten, zulks overwegende berichten van de Burgemeester van Zoetermeer, dat het zielental van deze gemeente op 1 april 1972 de 25.000 had overschreden en gelet op artikel 2, eerste en vierde lid van de Politiewet. Tegelijkertijd vindt de opening plaats van het ( tijdelijke ) politiebureau aan het Willem Alexanderplantsoen 5A en wordt afscheid genomen van de Rijkspolitie. Een berichtje in de Nieuwe Haagsche Courant meldde dat blijkbaar niet iedereen de Gemeentepolitie met open armen ontving omdat er getracht is brand te stichten voordat het bureau überhaupt in gebruik was genomen. Dhr. J.W. Wegstapel is op dat moment burgemeester van Zoetermeer. Het in latere jaren gebouwde definitieve politiebureau komt te liggen aan het Burgemeester Wegstapelplein. De Rijkspolitie heeft tot 1 oktober 1972 dienst gedaan vanuit de huisvesting aan de Julianalaan 2. Waar de Rijkspolitie met 21 mensen werkte werd de formatie van de Gemeentepolitie 36 personen. Een commissaris ( P. van der Molen ), 2 adjudanten, 6 brigadiers en 27 hoofdagenten/agenten/administratief- en technisch personeel. Vanuit de Rijkspolitie stapte 1 personeelslid ( een wachtcommandant ) over naar de Gemeentepolitie. Ondanks een formatie van 36 personen ging men van start met 33 personeelsleden waaronder 2 vrouwen op de administratie. Een van deze dames treedt op 1 juli 1972 als de eerste vrouwelijke agent toe tot het korps. Zij is belast met de verkeersbrigadiersopleiding. Voorheen was zij ook al werkzaam bij de Haagse politie maar moest in verband met haar huwelijk in 1969 ontslag nemen. Vanaf 1 juli 1972 mogen gehuwde vrouwen weer in de executieve dienst bij de politie werken. Op 15 november 1977 viert de Zoetermeerse politie haar eerste lustrum. Het korps telt inmiddels 95 personeelsleden. Landelijk gezien is het een “jong” korps, de gemiddelde leeftijd van de Zoetermeerse agent is 23 jaar. Er zijn diverse festiviteiten rondom de viering van dit lustrum waaronder de officiële handeling van Burgemeester Wegstapel in het stadscentrum waarmee de plaats van het nieuwe bureau van politie en brandweer herkenbaar zal zijn.
4
Met ingang van 1 januari 1985 komt er de mogelijkheid voor executief politiepersoneel om in deeltijd te gaan werken. Op 4 januari worden drie vrouwen beëdigd die in deeltijd in de uitvoerende dienst politiewerk gaan verrichten. Dit is een primeur voor Nederland, want nog nergens werken vrouwelijke politiemensen in deeltijd, behalve dan bij het gebruikelijke administratieve werk. Er werken dan ruim 150 ambtenaren bij het korps, van wie 125 mannen en elf vrouwen executief. Met ingang van 1 april 1994 gaat het Zoetermeerse korps op in de Regiopolitie Haaglanden. De korpsen van gemeentepolitie en het korps Rijkspolitie in Nederland zijn gereorganiseerd tot 25 regionale politiekorpsen en 1 korps landelijke diensten. Zij zijn in de plaats gekomen van de 148 gemeentepolitiekorpsen, de 17 districten van de Rijkspolitie en de landelijk werkende diensten zoals de Algemene Verkeersdienst, de Centrale Recherche Informatiedienst en de Dienst Luchtvaart. Doelstellingen van de reorganisatie zijn: -
De politie dichter bij de burger brengen, zodat het veiligheidsgevoel wordt vergroot. Het projectmatig aanpakken van de zware, georganiseerde criminaliteit. Het verbeteren van de kwaliteit van de politiezorg.
Het regiokorps Haaglanden omvat de gemeenten ’s-Gravenhage, Voorburg, Leidschendam, Wassenaar, Zoetermeer, Nootdorp, Pijnacker, Delft, Rijswijk, Wateringen, Monster, Naadwijk, de Lier, ’s-Gravenzande, Schipluiden en Maasland. Aan het begin van 1994 heeft de Gemeentepolitie Zoetermeer ruim 161 formatieplaatsen. Zoetermeer heeft op dat moment ruim 103.000 inwoners. Als herinnering aan de Gemeentepolitietijd is er in 1994 een foto gemaakt van het personeel dat op dat moment in dienst was ( zie map 13A ).
5
Huisvesting Gemeentepolitie Zoetermeer : In 1972 neemt de Geüniformeerde Dienst ( algemene dienst en verkeer ) zijn intrek bij de Rijkspolitie in perceel Julianastraat 2 te Zoetermeer. De staf van het nieuwe gemeentelijke politiekorps neemt tijdelijk zijn intrek in perceel Willem Alexanderplantsoen 2 ( Prinses Beatrixschool ). Ook in perceel Van Leeuwenhoeklaan 1A worden politie-ambtenaren ondergebracht. Oorspronkelijk had de gemeente Zoetermeer het plan om het pand van de Rijkspolitie met de daarnaast gelegen dienstwoningen te kopen van het Rijk voor het gemeentelijke korps. Men is van het idee afgestapt omdat het complex snel te klein zou zijn. De gemeente vindt het nodig dat er, in afwachting van de bouw van een hoofdbureau van politie in het stadscentrum, een andere behuizing voor het korps komt. De tijdelijke behuizing komt aan het Willem Alexanderplantsoen 5A. Dit is een noodgebouw bij winkelcentrum de Vijverhoek in Driemanspolder. De ligging van dit gebouw heeft het voordeel dat de politie snel bij de rijksweg kan zijn. Het gemeentelijk politiekorps van Zoetermeer wordt op 15 november 1972 officieel geïnstalleerd door de Minister van Binnenlandse Zaken mr. W.J. Geertsema. Bij deze gelegenheid wordt tevens het (tijdelijke) politiebureau aan het Willem Alexanderplantsoen 5A geopend en wordt afscheid genomen van de Rijkspolitie. In deze tijdelijke huisvesting zou de Politie Zoetermeer voor maximaal 5 jaar worden gehuisvest, het zijn uiteindelijk 9 jaren geworden. In 1976 wordt het houten bureau uitgebreid met een bovenbouw die de bijnaam duiventil krijgt. De eerste paal voor het Politie- en Brandweerbureau ( toekomstig adres Burgemeester Wegstapelplein 1, Zoetermeer ) wordt geslagen op 9 mei 1978 door de Minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening P. Beelaerts van Blokland. Het ontwerp voor het gebouw is van de hand van de gemeente-architect de heer F. de Man. Later krijgt hij het predicaat stadsarchitect. Op 3 december 1980 verhuist het personeel naar het nieuwe bureau. Drie dagen na het verlaten van het oude bureau wordt het in de brand gestoken. Opvallend is dat dus zowel bij het betrekken als bij het verlaten van het bureau aan het Willem Alexanderplantsoen 5A er sprake is van brandstichting. Op 29 januari 1981 wordt het nieuwe politiebureau geopend door de Minister van Binnenlandse Zaken H. Wiegel. De heer Hoekstra heeft inmiddels de heer Wegstapel opgevolgd als Burgemeester van Zoetermeer. De bouw van het stadscentrum laat nog wat op zich wachten, het politiebureau lijkt in de polder te staan. Het stadscentrum volgt en in 1994 loop je zo vanuit het politiebureau het bruisende Stadshart in…………
6
Automatisering :
Vanaf 1968 werden in verschillende politiekorpsen autonome aanzetten gegeven om te komen tot automatische verwerking van gegevens. Deze activiteiten lagen voornamelijk op het gebied van de automatisering van de herkenningsdienst, meldkamer en gegevensverwerking ten behoeve van de surveillanceplanning. Om wildgroei te voorkomen nam het Ministerie van Binnenlandse Zaken een coördinerende taak op zich. Het politiekorps Zoetermeer nam deel aan het project “Automatisering van de gegevensverwerking ten behoeve van de surveillanceplanning”. Bij dit project werd gebruik gemaakt van computers van het Computer Centrum Limburg (CCL) te Heerlen. Met ingang van eind 1983 gaat de politie gebruik maken van een aansluiting waarmee rechtstreeks gegevens uit het bevolkingsregister kunnen worden opgevraagd. In mei 1984 krijgt de gemeentepolitie Zoetermeer een eigen computer waarop de lokale toepassingen worden verwerkt. Het betreft hier een minicomputer ter waarde van 80.000 gulden die door het Ministerie van Binnenlandse Zaken ter beschikking wordt gesteld. Daar kan men de gegevens in verwerken die tot die tijd in kaartenbakken werden verzameld, zoals het bij elkaar zoeken van gestolen en gevonden fietsen. Zoetermeer is samen met Alphen a/d Rijn en Terneuzen door het Ministerie van Binnenlandse Zaken aangewezen als proefgemeente. Gemeentepolitie Zoetermeer ontwikkelt samen met gemeentepolitie Noordoostpolder en het automatiseringsbedrijf Multihouse een informatiesysteem speciaal voor de politie. Het is een instrument voor het registreren en afhandelen van de primaire bedrijfsprocessen binnen de politie. Op 26 november 1987 vindt de eerste klankbordgroepvergadering hieromtrent plaats. 1 januari 1989 is dit systeem, genaamd Multipol, operationeel gegaan. Medio 1987/1988 wordt een tekstverwerkingsprogramma “Papyrus” in gebruik genomen. In diezelfde periode wordt het postregistratiesysteem “PRS”, dat grotendeels door automatiseringsmedewerkers van bureau Zoetermeer is gemaakt, door de administratie in gebruik genomen. De Herkenningsdienst gaat werken met een fototoonsysteem genaamd “Mag-a Mug” van Macintosh (Apple). Met dit programma is het mogelijk door het kiezen uit diverse gezichtsonderdelen, haardrachten, huidskleur en dergelijke een gezicht samen te stellen van een mogelijke verdachte waarvan dan een afdruk op papier kan worden gemaakt. De Herkenningsdienst heeft enkele jaren met dit systeem gewerkt. Voor het televisieprogramma “Wonderen Wereld” van Chriet Tituaer (dit programma gaat over futuristische technische zaken) zijn aan bureau Zoetermeer in april 1988 opnamen gemaakt van het werken met dit fototoonsysteem wat later ook is uitgezonden.
7
Huisvesting archief door de jaren heen : In eerste instantie is het archief (wat destijds opgestart werd) vermoedelijk gehuisvest geweest in perceel Willem Alexanderplantsoen 2A. Dit is een pure aanname.................(er zijn geen gegevens van gevonden). Dit betreft de periode 1 april tot 14 november 1972. Van 15 november tot 2 december 1980 is het archief gehuisvest geweest in het Willem Alexanderplantsoen 5A. Vanaf 3 december tot op heden is het archief gehuisvest in perceel Burgemeester Wegstapelplein 1.
8
Verantwoording van de bewerking van het archief : Het te bewerken archief betrof puur de documenten die overgebracht konden worden naar het gemeentearchief van Zoetermeer. Het vernietigen van de daarvoor in aanmerking komende stukken was reeds geschied. De te bewerken documenten waren op 2 plaatsen gearchiveerd bij de administratie. Een deel was bij de administratie in ladekasten aanwezig, het andere deel stond in dozen in het semi-statisch-archief. De bureauadministrateur had samen met de gemeentelijke archiefinspecteur al bepaald welke stukken voor overbrenging in aanmerking kwamen. De dozen aanwezig in het semi-statisch-archief waren voor een deel afkomstig van de administratie zelf en voor een deel betrof het dozen met stukken afgestoten door personeelsleden zoals reorganisatiestukken van leden van het projectbureau Regio Haaglanden. De twee verzamelingen moesten in elkaar gepast worden. Dit is gedaan volgens de rangorde van de basisarchiefcode met als uiteindelijk resultaat 81dozen met archiefmateriaal. Bij het bewerken van het archief viel het gebruik van verschillende soorten papier door de decennia heen op en de wijze waarop een tekst werd genoteerd. De ontwikkeling van handgeschreven tekst via getypte stukken naar verwerking met de computer. Bij het papier vielen de doorslagen van getypte teksten op en tekst op thermisch papier. Heel glad papier waarop de tekst in de loop van de tijd slecht leesbaar c.q. onleesbaar wordt. Indien mogelijk is het thermisch papier gekopieerd. Onder andere vanwege de aanwezigheid van privacygevoelige informatie over nog in leven zijnde personen zijn er bij de overbrenging van het archief in sommige gevallen beperkingen aan de openbaarheid gesteld. Het bepalen van deze beperkingen is gebaseerd op artikel 15 van de Archiefwet 1995. In dit artikel staan de drie gronden genoemd op grond waarvan de beperkingen zijn gesteld : a. De eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer b. Het belang van de Staat of zijn bondgenoten c. Het anderszins voorkomen van onevenredige bevoordeling of benadeling van betrokken natuurlijke dan wel rechtspersonen. De maximale termijn die op basis van artikel 15 aan beperkingen op de openbaarheid gesteld mag worden is 75 jaar na ontstaan van de desbetreffende bescheiden. Alle archiefbestanddelen waaraan een beperking moest worden gesteld voldoen aan deze termijn van 75 jaar. Artikel 15 van de Archiefwet 1995 biedt de mogelijkheid voor een onderzoeker om een verzoek te doen om de beperkingen op grond van de criteria genoemd onder a. en b. buiten toepassing te laten verklaren. Dit is mogelijk indien het belang van de gestelde beperking niet opweegt tegen het belang van de onderzoeker tot raadpleging of gebruik van de archiefbescheiden. Burgemeester en wethouders beslissen op een dergelijk verzoek, gehoord degenen op wiens last de archiefbescheiden zijn overgebracht.
9
