Gemeente Amsterdam College van burgemeester en wethouders. Voordracht voor de collegevergadering van

Nummer Directie Dienst

BD2015-009708 directie sb rve participatie

Gemeente Amsterdam College van burgemeester en wethouders

B&W

Voordracht voor de collegevergadering van 18 augustus 2015 Portefeuille Agendapunt

43 A4

Tekst van openbare besluiten Onderwerp wordt gepubliceerd

Bestuurlijke reactie op onderzoeken naar integriteit en kwaliteit van het organisatieonderdeel de Herstelling binnen de afdeling Werk en Re-integratie

Tekst van openbare besluiten Het college van burgemeester en wethouders besluit wordt gepubliceerd

1. Kennis te nemen van het onderzoek ´Door de bomen het bos weer zien: analyse van en advies over de integriteit en kwaliteit van de re-integratie organisatie´ van prof Van Eijbergen en prof. Huberts op basis van 16 interviews, onderzoek op 8 locaties en analyse van 8 documenten met als belangrijkste algemene constateringen: a. Het gaat bij de re-integratie om een thema waar volop debat over was en is in de samenleving en politiek. In dat debat lopen visies op de wenselijkheid van ‘re-integratie’ en de inrichting van het proces en de organisatie gericht op re-integratie erg door elkaar. Daarbovenop kwam de vraag naar de integriteit bij één van de projecten (De Uitkijk in het Amsterdamse Bos); b. De Herstelling kende als re-integratie organisatie een stormachtige ontwikkeling met nieuwe doelgroepen, taken en teams. Met aanvankelijk veel waardering vanuit de omgeving, maar ook kritiek op met name de concrete invulling van het re-integratiewerk. Ondertussen kwam een complexe organisatie tot stand, met enerzijds vele zeer betrokken medewerkers, maar anderzijds een organisatiestructuur en -cultuur met de nodige tekortkomingen; c. Bij de analyse van de huidige organisatie dient onderscheid gemaakt te worden tussen enerzijds de ‘integriteit’ en anderzijds de ‘kwaliteit’ van de organisatie en haar medewerkers. De integriteitsschendingen die bij De Uitkijk werden geconstateerd moeten niet worden veralgemeniseerd tot twijfel bij de integriteit van de organisatie in bredere zin. Tegelijk is er wel een verband tussen de kwaliteit van de organisatie en de integriteitrisico’s en is de kans op herhaling van vergelijkbare incidenten als in het Amsterdamse bos in de huidige organisatie niet uit te sluiten. d. De onderzoekers herkennen niet het door externe belangengroepen geschetste beeld van een ‘werkkamp met dwangarbeid’. Dat wil niet zeggen dat er niets aan de hand is. De groei van de Herstelling is gepaard gegaan met gebrekkige aandacht voor de kwaliteit van de organisatie. Die verwaarlozing biedt ruimte voor verbetering, ook om het risico op excessen als in het Amsterdamse Bos te verminderen. met als belangrijkste conclusies over de kwaliteit van het organisatieonderdeel de Herstelling van de afdeling Werk en Re-integratie: e. Er is onduidelijkheid over verwachtingen, (gezamenlijke) normen en strategie. Er is sprake van politiek-bestuurlijke ambiguïteit; f. De voormalige DWI-organisatie heeft gefaald in het oppikken van signalen over de gebreken van de organisatie; 1

Portefeuille onbekend Agendapunt onbekend

Gemeente Amsterdam College van burgemeester en wethouders Voordracht voor de collegevergadering van 18 augustus 2015

B&W

g. Het ontbreekt bij de meeste projecten aan uitgewerkte handelingsprotocollen over bejegening, arboregels worden niet consequent toegepast en bedrijfshulpverlening is niet goed geregeld; h. Er zijn geen duidelijke afspraken met accommodatieverschaffers, opdrachtgevers en andere externe partijen. De relatie en afspraken tussen stichting de Herstelling en het gemeentelijke organisatieonderdeel Herstelling zijn onduidelijk; i. De opleiding tot werkmeester is te beperkt en er vindt nauwelijks intervisie plaats; j. Medewerkers lijken betrokken en gemotiveerd en werken in een gesloten familiecultuur. Ze voelen zich door de politiek en de leiding van de Herstelling in de steek gelaten sinds de Herstelling onder vuur ligt; k. Het management van Werk en Re-integratie en de directie van het voormalige DWI zijn er nog niet in geslaagd het thema integriteit geloofwaardig te laten indalen bij de Herstelling; l. Het systeem voor het melden van misstanden vertoont gebreken evenals het stelsel voor het signaleren en uiten van onvrede, twijfel en klachten. Dat laatste kan ook gelden voor de gehele gemeentelijke organisatie. met als belangrijkste aanbevelingen; m. Preciseer de politiek-bestuurlijke strategie op het gebied van re-integratie; n. Vertaal deze strategie op het niveau van projecten en trajecten naar heldere doelstellingen en maak de afweging of de trajecten binnen de Herstelling passen (bijv. project de Vinkebrug); o. Overweeg om de gemeentelijke organisatie de Herstelling los te koppelen van stichting de Herstelling en overweeg een naamsverandering; p. Herijk de huidige structuur en verklein de span of control van het middenmanagement snel; q. Breng orde in de verwaarloosde systemen en protocolleer het professionele handelingskader. Neem daarbij een voorbeeld aan de Zeehoeve; r. Pas de competentieprofielen van medewerkers aan (als afgeleide van projecten trajectdoelstellingen), ontwikkel een opleidingsplan voor alle medewerkers en organiseer intervisie; s. Versterk het middenkader en het management; t. Vorm de organisatiecultuur om van een gesloten familiecultuur naar een professionele handelingscultuur met een sleutelrol voor het management en het middenkader; u. Wees transparanter naar de buitenwereld en voer constante dialoog met externe belangengroepen; v. Werk aan verduidelijking en bewustwording over de gezamenlijke (morele) normen en waarden; w. Organiseer een heldere en onafhankelijke klachtenprocedure en werk aan een cultuur die de aanspreekbaarheid van direct betrokkenen verbetert; x. Herbezin het huidige systeem van vertrouwenspersoon, meldpunt voor klachten, klachtencommissie, ombudsman en een adres voor integriteitsonderzoek. Overweeg uitbreiding van de capaciteit en toegankelijkheid van de vertrouwenspersoon; y. Hanteer een veranderstrategie die een combinatie is van top-down en bottom-up.

2



B&W

2. Kennis te nemen van het perceptieonderzoek van de Gemeentelijke Ombudsman naar de afdeling Werk en Re-integratie op basis van 50 gesprekken met deelnemers en 35 met medewerkers met als belangrijkste beelden: a. Er is geen sprake van structurele discriminatie, intimidatie of machtsmisbruik van medewerkers ten opzichte van deelnemers; b. De ongelijke positie tussen deelnemer en medewerker vraagt om controle, tegenmachten en transparantie; c. Werkmeesters worden gewaardeerd om hun inzet en vakmanschap, maar hebben in de regel onvoldoende didactische en sociaal-psychologische vaardigheden; d. Er moet meer aandacht voor diagnostiek zijn; e. Er wordt te vaak aanbod- in plaats van vraaggericht gewerkt; f. Deelnemers kunnen hun kritiek en klachten onvoldoende kwijt; g. Er is binnen de organisatie van de Herstelling onvoldoende ruimte voor kritische discussie, reflectie en verbeteringen; h. De problematiek heeft wortels in politieke keuzes. met als belangrijkste aanbevelingen; i. Zorg voor duidelijke afspraken met alle medewerkers over een uniforme, correcte eenduidige communicatie met deelnemers; j. Zorg voor een heldere en toegankelijke klachtenprocedure; k. Faciliteer de ontwikkeling van sociaal-psychologische en didactische vaardigheden van werkmeesters; l. Verbeter de diagnostiek zodat deelnemers op de juiste plaats terecht komen; m. Zet in op vraaggericht werken, meer integraal en met meer maatwerk; n. Ontwikkel de wederzijdse controle, professionele aanspreekcultuur, heldere klachtenregeling en het snel en onafhankelijk toepassen van hoor en wederhoor bij geschillen verder; o. Creëer ruimte voor kritische discussie en reflectie van zowel deelnemers als medewerkers; p. Zet in op systematische wetenschappelijke begeleiding op het terrein van bestuurskundig organisatorisch onderzoek. 3. In te stemmen met de inhoud van een raadsbrief waarin het college a. de onderzoeken aanbiedt aan de raadscommissie Werk en Economie; b. aangeeft de aanbevelingen te zullen analyseren en implementeren via een programma Kwaliteit Werk en Re-integratie dat inmiddels is opgestart en naar verwachting tot in 2017 zal lopen; c. aankondigt begin 2016 te komen met een koersbesluit waarin het reintegratiebeleid van het college wordt geëxpliciteerd; d. de raadscommissie informeert over de reeds genomen maatregelen ter versterking van de kwaliteit en integriteit van de afdeling Werk en Reintegratie: i. wijziging in het management van Werk en Re-integratie. ii. verkleining span of control van de teamleiders iii. start met deskundigheidsbevordering van werkmeesters; iv. plan opgesteld voor de invoering van (structurele) intervisie; v. start betere beschrijving van de administratieve organisatie (AO) 3



B&W

en interne controle (IC); vi. alle medewerkers hebben een workshop morele oordeelsvorming gevolgd; vii. start met invoering van nieuwe functioneringscyclus en aanscherping van de verzuimaanpak en viii. als resultaat van de risicoanalyse van locaties is besloten nog een locatie preventief te sluiten, te weten Het Groenteschip. e. de raadscommissie informeert over i. de herbeoordeling van opgelegde sancties bij De Uitkijk (met als uitkomst dat er geen aanleiding zijn om maatregelen te herzien of deelnemers te compenseren); ii. de disciplinaire maatregelen die zijn opgelegd aan twee medewerkers die integriteitsschendingen bij De Uitkijk hebben begaan. iii. de informatievoorziening aan voormalige deelnemers bij De Uitkijk en de raad. 4. Opdracht te geven aan de directeur van de rve Werk om voor 1 oktober 2015 een plan voor het programma Kwaliteit Werk en Re-integratie op te stellen waarin de aanbevelingen van bovengenoemde onderzoeken zijn verwerkt. Indien van toepassing worden afwijkingen van de aanbevelingen expliciet toegelicht. 5. Opdracht te geven aan de gemeentesecretaris om beide onderzoeken te benutten om lessen te trekken voor de gehele gemeentelijke organisatie met speciale aandacht voor het stelsel voor het signaleren en uiten van onvrede, twijfel en klachten. 6. In te stemmen met het verzoek van de wethouder Werk, Inkomen en Participatie om in het eerste kwartaal van 2016 het re-integratiebeleid bij te stellen en te expliciteren in een koersbesluit op basis van het coalitieakkoord, actuele maatschappelijke en economische ontwikkelingen, budgettaire ontwikkelingen, lopende kosten-batenanalyses naar re-integratie-instrumenten en de bevindingen van de voorliggende onderzoeken. Bestuurlijke achtergrond

Op 15 april 2015 is de gemeenteraad geïnformeerd over een onderzoek van Bureau Integriteit naar integriteitsschendingen op de re-integratielocatie De Uitkijk in het Amsterdamse Bos. Daarbij is aangegeven dat prof. dr. L.W.J.C. Huberts (hoogleraar bestuurskunde aan de Vrije Universiteit gespecialiseerd in integriteit van bestuur) en prof. R. van Eijbergen (hoogleraar bij de vakgroep Sociale en Organisatiepsychologie van de Universiteit van Groningen) benaderd zijn voor onderzoek en advies evenals de Gemeentelijke Ombudsman. Op 13 mei 2015 is de raadscommissie Werk en Economie geïnformeerd over de opdracht van het onderzoek van de hoogleraren Huberts en Van Eijbergen en de activiteiten van de Gemeentelijke Ombudsman. Op 29 mei 2015 heeft de Gemeentelijke Ombudsman zijn bevindingen aan de gemeenteraad aangeboden.

4



B&W

Op 26 juni 2015 hebben de twee hoogleraren hun onderzoek afgerond en aangeboden aan de wethouder Werk, Inkomen en Participatie.

Onderbouwing besluit

Ad 1, 2, 3a, 3b en 3d De argumenten voor het overnemen van de conclusies en aanbevelingen van zowel de twee hoogleraren als de Gemeentelijke Ombudsman zijn: 1. De kwaliteit van de onderzoeken is goed. Het perceptieonderzoek van de Gemeentelijke Ombudsman is voldoende representatief. 2. De onderzoekers en de Gemeentelijke Ombudsman zijn gezaghebbend. 3. De aanbevelingen zijn vermoedelijk uitvoerbaar. Dit is gedurende het project getoetst bij het management van de afdeling Werk en Re-integratie. Wel zal de implementatie –ook vanwege de culturele dimensie- een traject van jaren zijn. 4. Er gaat een belangrijk signaal uit van het integraal overnemen van aanbevelingen van gezaghebbende mensen van buiten. De argumenten tegen het overnemen van de conclusies aanbevelingen van zowel de twee hoogleraren als de Gemeentelijke Ombudsman zijn: 1. Er is nader onderzoek nodig. Het onderzoek van de hoogleraren is een quick scan geweest waarbij in korte tijd op basis van 16 interviews, onderzoek op 8 locaties en analyse van 8 documenten conclusies zijn getrokken. 2. Het onderzoek van de Gemeentelijke Ombudsman betreft alleen percepties. Er is geen casusonderzoek gedaan op basis van hoor en wederhoor. In de brief aan de raad is opgenomen dat het een bestuurlijke reactie op hoofdlijnen betreft en dat het voornemen is om de aanbevelingen over te nemen, maar dat dit nog wel nader geanalyseerd moet worden. Mocht bij de uitwerking blijken dat een specifieke aanbeveling niet haalbaar is dan zal dit transparant worden gemaakt in de besluitvorming en de communicatie met de raad. Met een deel van de aanbevelingen is al een start gemaakt. Ad 3c en 6 Uit de aanbevelingen volgt dat er twee sporen moeten worden bewandeld:  Een bestuurlijk spoor waarbij het re-integratiebeleid wordt geëxpliciteerd uitmondend in een koersbesluit om zo een einde te maken aan de door beide onderzoeken gesignaleerde politiek-bestuurlijke ambiguïteit. Dat zal onvermijdelijk ook leiden tot bijstelling van het beleid op onderdelen. Het coalitieakkoord vormt hiervoor het kader. In aanvulling daarop wordt de strategie gebaseerd op actuele maatschappelijke en economische ontwikkelingen, budgettaire ontwikkelingen, de uitkomsten van lopende kosten-batenanalyses naar re-integratieinstrumenten en de bevindingen van de voorliggende onderzoeken. Bij de totstandkoming van het koersbesluit zullen stakeholders (bijvoorbeeld Cliëntenraad, vakbonden, werkgevers en de uitvoering) actief worden geconsulteerd. Het streven is om het koersbesluit in het eerste kwartaal van 2016 te bespreken in de Raadscommissie Werk en Economie  Een organisatorisch spoor in de vorm van een programma Kwaliteit Werk en Re-integratie met een focus op het onderdeel Herstelling. Dit programma is in 5



B&W

mei 2015 opgestart en zal naar verwachting tot in 2017 lopen. Het opdrachtgeverschap voor dit spoor ligt bij de directeur van de rve Werk. In principe worden alle aanbevelingen uit de onderzoeken meegenomen in dit programma. Waar dat niet het geval is, wordt dit expliciet toegelicht. Ad 5. Het onderzoek van Van Eijbergen en Huberts richt zich primair op het organisatieonderdeel Herstelling. Tegelijkertijd bevat het een analysekader en conclusies die ook waarde hebben breder dan de afdeling Werk en Re-integratie. En op één onderwerp wordt een aandachtspunt geconstateerd dat de gehele gemeentelijke organisatie kan betreffen: het stelsel voor het signaleren en uiten van onvrede, twijfel en klachten. Hier ligt een opdracht voor de gemeentesecretaris om te leren van het onderzoek en zo nodig verbeteringen door te voeren. Uitkomsten advies

Bin

Bestuursadvisering; akkoord DMC: akkoord DJZ: akkoord

Buiten de gemeente

N.v.t.

Binnen de gemeente

Uitkomsten inspraak en/of maatschappelijk overleg

Prof. Van Eijbergen en prof Huberts hebben het onderzoek uitgevoerd en in dat kader -naast gesprekken met medewerkers- gesprekken gevoerd met de Cliëntenraad, Bijstandsbond, Actiecomité Dwangarbeid Nee en FNV. De Gemeentelijke Ombudsman heeft gesproken met 50 deelnemers, 35 medewerkers en een vertegenwoordiging namens de Cliëntenraad. Behandeling in raadscommissie

Raadscommissie Werk en Economie d.d. 16 september 2015 In overleg met de griffie kan –als daar behoefte aan is- een informatiebijeenkomst worden georganiseerd voor raadsleden met de hoogleraren en de Gemeentelijke Ombudsman. Datum van behandeling in gemeenteraad

N.v.t. Financiële paragraaf

Grondexploitatie: Ja/Nee

Investering: Ja/Nee

Is de regeling kredieten van

Nee

Nee

Nee

Totale omvang krediet:

N.v.t.

Financiële dekking:

N.v.t

Totale omvang krediet:

N.v.t

Afschrijvingstermijn:

N.v.t

Gebruikt rentepercentage:

N.v.t

Looptijd krediet:

N.v.t

Omvang aangevraagd

N.v.t

6

Portefeuille 43 Agendapunt A4

B&W

Gemeente Amsterdam Burgemeester en Wethouders Voordracht voor de collegevergadering van 18 augustus 2015

toepassing: Ja/Nee

krediet (excl BTW)

Regeling Risicovolle Projecten Nee van toepassing: Ja/Nee Zijn er risico’s en zo ja, hoe

Ja, De financiële administratie geeft tot op heden geen informatie over de realisatie van het personeelsbudget

worden deze beheerst?

waardoor mogelijke afwijkingen in 2015 niet bekend zijn met als risico dat het noodzakelijke budget niet binnen Werk en Re-integratie kan worden opgevangen. Mocht het risico zich voordoen zal binnen RVE Werk budgettaire ruimte moeten worden gevonden. Financiële gevolgen Jaar T

T+1

T+2

T+3

T+4

Volgnummer

Kapitaallasten Overige exploitatielasten

€ 225.000

Baten Saldo ten laste van de algemene middelen €0

Waarvan nog niet gedekt

Toelichting

Dit besluit heeft in zichzelf nog geen financiële gevolgen. De incidentele kosten die gemoeid zijn met het programma Kwaliteit Werk en Re-integratie zullen worden gedekt vanuit de afdeling Werk en Re-integratie. Dit betreft voornamelijk onderzoekskosten, tijdelijke vervanging en uitbreiding van personeel en extra projectondersteuning. Het gaat hierbij om een bedrag van € 225.000 voor 2015. Opleidingen worden vanuit het regulier opleidingsbudget gefinancierd. Op langere termijn zal de aanpassing van de organisatie en de bijstelling van het reintegratiebeleid vermoedelijk leiden tot financiële gevolgen. Hierover vindt dan aparte besluitvorming plaats. Geheimhouding

N.v.t. Voorlichting en communicatie Binnen de gemeente Bin

Buiten de gemeente

Er is een draaiboek in voorbereiding. In elk geval communicatie via de geëigende kanalen (intranet, nieuwsbrieven) en daarnaast medewerkersbijeenkomsten. Na openbaarmaking versturen van persbericht (concept is in voorbereiding) en eventueel een persgesprek in aanwezigheid van de onderzoekers. Verder worden de externe betrokkenen die hebben meegewerkt aan het onderzoek van de hoogleraren geïnformeerd en krijgen voormalige deelnemers van het traject bij De Uitkijk een brief. Stukken

Meegestuurd

1. Managementsamenvatting Onderzoek ´Door de bomen het bos weer zien: analyse van en advies over de integriteit en kwaliteit van de re-integratie organisatie´ van prof Van Eijbergen en prof. Huberts (juni 2015) 2. Onderzoek ´Door de bomen het bos weer zien: analyse van en advies over de integriteit en kwaliteit van de re-integratie organisatie´ van prof Van Eijbergen en prof. Huberts (juni 2015) 3. Brief Gemeentelijke Ombudsman aan de raad over het onderzoek (mei 2015) 4. Onderzoek Gemeentelijke Ombudsman (mei 2015) 5. Aanbiedingsbrief aan de Raadscommissie Werk en Economie van de 7

Portefeuille 43 Agendapunt A4

Gemeente Amsterdam Burgemeester en Wethouders Voordracht voor de collegevergadering van 18 augustus 2015

Ter inzage gelegd

N.v.t.

B&W

onderzoeken en de bestuurlijke reactie daarop.

Behandelend ambtenaar (naam, telefoonnummer en e-mailadres)

Dries Bartelink, 06 2048 9745, [email protected] Besluit college van burgemeester en wethouders

Conform besloten, voorts wordt de portefeuillehouder gemachtigd tot het maken van tekstuele wijzigingen

8

Gemeente Amsterdam College van burgemeester en wethouders. Voordracht voor de collegevergadering van

Recommend Documents