Gemeenschappelijk Eco-wonen in Leuven Luk Jonckheere Samenhuizen vzw
23 oktober 2014
Projectoproep lokale actoren BELGIË : DUITSLAND : Greves Garten, Hamburg (2012)
+ Keulen, Munster, …
Bourse / Beurs, BRL (2000) cotekanal imifi
Tolhuislaan, Gent (2012)
FRANKRIJK : Strasbourg (2009, 2012 & 2013) St-Amandsberg, Gent (2014)
+ Grenoble (2006, 2009, 2011, 2013), Lille, Toulouse, Brest, Paris, Montpellier, …
Projectoproep lokale actoren 2014 Gemeenschappelijk eco-wonen : 5 projecten (BBL & Samenhuizen, VL) Kortrijk site ‘Kop van Prado’ SOK Kortrijk ; cohousing ; 20 à 25 U.
Sint Niklaas site ‘Paterskerk’ Stad ; woonverdichting, energie-efficiëntie, kwaliteitsvolle groene & sociale leefruimte
Turnhout site ‘Schorvoort’ Stad & SHM De Ark ; nieuwbouw uitbreidingsgebied waarin cohousing
Houthalen-Helchteren site ‘Mijnpark’ Gemeente ; kernversterking ; +/-30 U. coho
Leuven site ‘Geldenaaksebaan’ AGSL ; afbraak en verbouwing ; 8 à 12 U.
Gemeenschappelijk wonen (samen huizen)
Definitie en types Meerwaarde van gemeenschappelijk wonen Opstarten van een project
Definitie : << Een woongemeenschap bevat personen uit verschillende gezinnen die vrijwillig en bewust op minder of meer betrokken wijze ruimtes delen en samen wonen, in eigen beheer met als doel sociale meerwaarde te creëren voor bewoners, buurt en samenleving >>
Types samen huizen privé kamers in een gemeenschap
autonome woningen & gedeelde ruimtes beperkte gedeelde ruimtes
uitgebreide gedeelde ruimtes
Co-Wonen Cohousing
vanaf 3 Units
18 à 30 Units (vanaf 12)
Twee woonsten : Duo-wonen
huishouden gedeeltelijk samen
huishouden volledig samen
Woongroep
Leefgemeenschap
3 à 8 Personen
vanaf 3 Personen
+ dienst of zorgfunctie : Kangoeroewonen
Woongroep
(jongvolwassenen, senioren, …)
Papeguin (Gent) jongvolwassenen ; 8 bewoners ; huur
Carpe diem (Alveringem) senioren ; 4 bewoners ; huren van privé persoon
Utopia (Haaltert ) volwassenen ; 5 bewoners ; tontine
Andromeda (Woluwe) senioren ; 4 à 5 bewoners ; huren van OCMW
Co-wonen
Biplan (Haren)
6 appartementen ; eigendom ; tuin, paviljoentje, gastenkamer
Bois del Terre, (Limmelette) 6 huizen ; mede-eigendom ; tuin en groepsruimte
Cohousing
La Grande Cense (Clabecq)
Vinderhoute (Lovendegem) 17 Units
eetzaal & keuken, zithoek, wasruimte, hobby, berging, speelruimte, tuin, gastenkamer, enz … autovrij ; laagenergie ; mede-eigendom
22 Units
Beter BOUWEN & VERBOUWEN
Senior Cohousing
Abbeyfield Le Martin-Pêcheur (Watermaal, B) 8 Units ; huur ; senioren
Silver Sage (Yarmouth, US) senior cohousing 16 Units
Fardknappen (Stockholm, S) 43 Units - second half of life (40+) eetzaal & keuken, hobbyruimte, salon, …
Cohousing in combinatie met Woongroep (mindervaliden) Wilde Rosen (Ahrensburg, D)
2 Cohousings (Wilde Rosen) : 25-tal Units Noord en 25-tal Zuid 2 x Beschut Wonen (Die Robben) : 6 Units geestelijke gehandicapten 6 Units meervoudig gehandicapten Werk : tuinbouw, ateliers, horeca, …
Kangoeroe wonen (=zorgwonen) Young budget homes
privé (Emblem) 2 Units
OCMW (Malle)
Carrière d’Opprebais (Incourt)
4 x 2 Units
21 x 2 Units
Meerwaarde van gemeenschappelijk wonen praktisch sociaal
ecologisch maatschappelijk
Praktische voordelen
•
delen van ruimte en middelen
•
samen aankopen, maaltijden voorzien
•
opvang kinderen
•
Multigenerationele uitwisseling, senioren, …
•
elkaar helpen en leren van elkaar
Ecologisch
•
compact wonen, vrijwaren van ruimte en groen
•
eco-bio opties (draagvlak schaal, groep) : materialen, energie, water, …
•
autodelen, ruilen, recycleren, …
Maatschappelijk
•
cohesie buurt, integratie, uitstraling
•
Integratie en ondersteuning van zorgbehoevenden en kwetsbaren
•
empowerment, bewust burgerschap, lokale veerkracht, basisdemocratie
•
bewaren van bestaand erfgoed
Interne sociale meerwaarde
•
gezelschap, contact, activiteiten, …
•
steun, solidariteit, veiligheid, …
•
burenhulp, opvang, zorg, …
Opstarten van een project AANLOOP
KOPEN
BOUWEN
WONEN
BEHEER
De 3 pijlers
Charter : waarden & missie 1. VISIE
Projectplan : doel & strategie
Groepsdynamiek 2. GROEP
Interne organisatie
Vinden & verwerven 3. SITE
Ontwerp & bouw
EN:
Juridisch : aanloop - bouw - bewoning Financieel
VISIE 1
ALGEMENE VISIE & WENSEN :
(onze droom)
wat motiveert ons, wat verlangen we, wat zoeken we (vriendschappen, moestuin samen, gezelschap, babysit, rustiger leven, of intenser leven, samen eten, … ) WAARDEN : naar de samenleving (bvb. ecologie, sociaal engagement, …) naar elkaar toe (bvb. open communicatie, vertrouwen, gelijkwaardigheid, tolerantie, … ) MISSIE :
(welk soort samenwoonst willen we realiseren)
type project : hoe sterk collectief (ruimtes, activiteiten, geld, …) ruimtelijk : ruraal/urbaan, schikking, aantal woonsten, wat gedeeld … financieel : ruw budget, kostenverdeling, … doelgroep : gemengd, senioren, alleenstaande ouders, minder validen, gezinnen met kinderen, … extra engagement : zorgaspect, kinderopvang, wijkwerking, spiritueel, mix van inkomens, …), collectieve activiteit : cultureel, artistiek, tuinbouw, artisanaal, … sterk ecologisch : passiefbouw, collectieve energievoorziening, waterhuishouding, …
Charter
VISIE 2
DOELSTELLINGEN : Hoe de visie en de missie concreet maken in dit project : concrete en meetbare doelen (waar, wat, wanneer, …)
STRATEGIE :
de weg en de middelen
Kostprijzen : budget, financiering, boekhouding, raming Termijnen : deadlines, stappenplan, … Deelnemers : werving, selecteren, informeren, betrekken, solvabiliteit, interne communicatie, groepsdynamiek, beslissingsprocedures, overleg en vergadercultuur, … Professionals : architect, notaris, jurist, groepsbegeleider, projectbegeleider, … (keuze, contract, overlegvorm, …) RUIMTELIJK ONTWERP & BOUW: ‘Programma van eisen’ : wat wenst de groep Stappenplan naar ontwerp en bouw Zelfbouw bespreken, indien overwogen wordt
Projectplan
GROEP
GROEPSORGANISATIE Groepsstructuur coordinatie, secretariaat, werkgroepjes,, Beslissings-procedures meerderheid, consensus, mandaat aan werkgroep, … Werving Bekendmaking bekendmaking en groep vergroten Nieuwe leden wie hoort er bij, criteria, gradaties van lidmaatschap, stage procedure voor aansluiting (hoe aansluiten) Vergaderen, overleg vergaderstructuur, frequentie, evenwicht formeel/informeel Communicatie Interne communicatiekanalen : mail, website, … GROEPSDYNAMIEK Realistische verwachtingen Goede afspraken op verschillende vlakken Omgaan met verschillen : gedeelde waarden, tolerantie, gelijkwaardigheid, actief luisteren, spreekruimte, consensus Groepscohesie : welbevinden van de leden, communicatiestijl Conflicthantering
SITE 1
VOORTRAJECT
Zoeken en vinden van een site kanalen voor zoektocht ; sites aan criteria checken ; … Vastleggen van de site optie, verwerving (aankoop of andere) snel kunnen beslissen en betalen ! Haalbaarheidstudie architecturaal financieel bewoonbaarheid voor een groep ONTWERPEN Ontwerp traject in communicatie en wisselwerking met de groep uitgaande van programma van eisen methodieken (mood board, design charrette, …) Wat ontwerpen masterplan, gemeenschappelijke ruimtes, privé woonsten, technische voorzieningen, buitenruimte, … Fasen Schetsontwerp Voorontwerp Definitief ontwerp
SITE 2
AANLOOP BOUW
Vergunningen Aanvraag stedenbouwkundige vergunning (evt stedenbouwkundig attest vooraf) Vergunningen (bvb. afsluiten straat, boren put, …) Professionals lastenboek, meetstaten ; offertes aannemers interface met professionals (afgevaardigde, bouwteam, …?) aannemer(s), veiligheidscoördinator, stabiliteitsingenieur, berekening technische installaties, … BOUW Opvolging financieel Financiering (geblokkeerde rekening, leningen, bijdragen, …) Budget bewaking Organisatie zelfbouw Werfopvolging Oplevering
SITE :
Inspiratie (Wallonië)
Les Verchons (Louvain-L-N, B) 8 U
Cité Benedi (Wavre, B) 10 U
Les Arbrelles, Braine-le Chateau, B) 6 U
Hepsilone (Louvain-L-N, B) 11 U
SITE :
Inspiratie
(Vlaanderen & Brussel) Abbeyfield ‘Entre voisins’ (Etterbeek, B) 8 U
DSDS (Gent, B) 12 U
Collectief Noord (Antwerpen, B) 5 U
L’Espoir (Molenbeek, B) 13 U
SITE :
Inspiratie
(Duitsland) Königsmoor (Kiel, D)
Lebendiges Haus (Siegen, D)
Haus Gloria (Rosenheim, D) 8 U
Klein Venedig (Balingen, D) 8 U Wilde Rosen (Ahrensburg, D)
SITE : Inspiratie (Frankrijk) Habiterre (Die, F)
Habitat Différent (Anger, F) La Salière (Grenoble, F) 6 U
Les Petits Moulins (Rezé, F) 6 U eigendom + 6 U sociale huur
JURIDISCH OPSTART Feitelijke vereniging geen rechtspersoon Vereniging zonder winstoogmerk (VZW) BOUW Burgerlijke maatschap (BM) Coöperatieve vennootschap (CVBA)
BEWONING Vereniging van mede-eigenaars (VME) basisakte appartementsgebouw eigendom woonst + %0 van gemeenschappelijke Coöperatieve vennootschap (CVBA) de coöp is eigenaar, verkoopt aandelen verkoopt aandelen met / zonder woonrecht Andere : CLT ; NV / BVBA ; tontine ; …
FINANCIEEL Aanvankelijke kosten aanloopfase
(tip: SH adviescheques)
Financiëel beleid opzetten taakverdeling professionals contacteren, kiezen neerslag in juridisch bindende afspraken opvolgen van financiën (contactpersoon, werkgroepje) Haalbaarheidstudie op financieel vlak budget en raming (beschikbaar / benodigd budget) Financiering beginkapitaal / leningen / interne (& evt. externe) investeerders afspraken rond evt. voordeel voor vroege investeerders Deelnemers Solvabiliteit van de deelnemers Afspraken over financiering Afspraken over verdeelsleutel voor financiële lasten
PROFESSIONALS
Notaris : - onpartijdig, werkt met oog op belang van alle betrokkenen - verstrekt adviezen ; helpt bij het sluiten van overeenkomsten ; bij onderhandelingen - is beëdigd en stelt bindende akten op - kennis over : onroerend goed, huwelijk, scheiding, erfenis, verenigingsvormen, …
Andere jurist : - advies / vertegenwoordiging / verdediging bij conflicten - evt. bij opstellen van contracten met professionals
Financieel adviseur : - bankdirecteur (financiering) - financieel expert (bvb. financiële haalbaarheid, projectplan, …) - boekhouder
PROFESSIONALS Architect : - site : advies over architecturale haalbaarheid - advies i.v.m. opmeting, stabiliteit, nutsvoorzieningen, subsidies, … - schetsontwerp, voorontwerp, ontwerp - stedenbouwkundig attest, bouwaanvraag, vergunningen - lastenboek, meetstaten ; offertes aannemers ; kostenraming, budgetbewaking - toezicht op de werf ; controleren van de oplevering
Projectbegeleider :
ontwikkelaar / GW-begeleider
- voor het hele projectverloop of voor (1 of meer) deelaspecten - aspecten : * investeren en dragen van financieel risico * algemene projectopvolging * vinden en vastleggen van een site * ontwerp en bouw * financiële begeleiding * groepsvorming en organisatie * kiezen en inschakelen van professionals *…
Groepsbegeleider : groepsdynamisch (preventief en/of bij problemen) - communicatie, - efficiëntie door verstandhouding - aanpakken van conflicten …
keuze STRATEGIE voor opzetten van project
VISIE aanzet vanuit initiatiefgroep
GROEP vormen uit bestaande of nieuwe groep
beschikbare of nog te zoeken
Architect kiezen
JURIDISCH FINANC.
Criteria en procedure voor aansluiting nieuwe leden
Site zoeken en eventueel optie nemen
SITE
Juridisch adviseur (notaris, ...) kiezen
Financieel experts (adviseur, banken, boekhouder, ...) kiezen
© Samenhuizen 2012
Visie uitwerken en/of bijschaven
Groepsstructuur, Beslissingsprocedures, Conflicthantering
BOUW
PLAATS
GROEP
VISIE
Traject van een project
Nagaan van financiële middelen van de groep
Urbanisatie en reglementen
Haalbaarheidsstudie architecturaal (samen met financ. haalbaarheidsstudie)
Juridische structuur Startfase (visietekst, charter, initiële overeenkomst)
Financiële haalbaarheidsstudie (budget en raming) en financiëel beleid (kostenverdeling)
Interne communicatie, cohesie, sociale activiteiten, ...
Bekendmaking en groep vergroten
Site verwerven (huren, kopen, erfpacht, .)
Ruimtelijke ontwerp (programma van eisen) & aanvraag
Kontakten met Lokale/Regionale Overheid
Aannemer(s) kiezen en contracteren
Plans en bouwaanvraag
Zelfbouw (hoeveel, wat, hoe, wanneer)
Juridische structuur Bouwfase (burgerlijke maatschap, …)
Financiering en leningen
Toekomstige buren contacteren (evt. info-avond)
Premies, subsidies en eventuele sponsoring
Bewoonbaar maken (inrichten, verbouwen, bouwen…)
Juridische structuur Bewoning (huren, eigendom, verdeling, .)
Boekhouding (bijdragen van deelnemers, betalingen, .)
Checklist project 103 items
dank voor jullie aandacht
kenniscentrum en platform voor bevordering van gemeenschappelijk wonen
www.samenhuizen.be
