Gelijkheid in Kranten?

Gelijkheid in Kranten? Gendergelijkheid in Nederlandse kranten Aan de hand van foto's

Stichting Burger Onderzoek | [email protected] | 070 – 383 71 59 | Postbus 474 | 2501 CL |Den Haag

Niraï Melis MSc

Gelijkheid in Kranten? Gendergelijkheid in Nederlandse kranten Aan de hand van foto's

In samenwerking met Stichting Burger te Den Haag

Onderzoeker

N. (Niraï) Melis MSc

Opdrachtgever

drs. D.J. (Dirk-Jan) Keijser Stichting Burger (voorzitter)

Den Haag, augustus 2014

Dit onderzoek is uitgevoerd door Niraï Melis MSc

Met dank aan:

2 Stichting Burger Onderzoek | [email protected] | 070 – 383 71 59 | Postbus 474 | 2501 CL |Den Haag

Niraï Melis MSc

Inhoudsopgave 1

Summary and conclusions .......................................................................................... 5 Difference in gender in newspapers .............................................................................................. 5 Conclusions ....................................................................................................................................... 5 Value of news ................................................................................................................................ 5 Naked women for sales? ............................................................................................................. 6 Non western persons ................................................................................................................... 6 European newspapers ................................................................................................................. 6

2

Samenvatting en conclusies ....................................................................................... 8 Nieuwswaarde mannen en vrouwen nader bekeken .................................................................. 8 Conclusies ......................................................................................................................................... 8 Nieuwswaarde en emoties .......................................................................................................... 9 Naked women for sales? ............................................................................................................. 9 Niet westerse allochtonen ........................................................................................................... 9 Nederlandse vs Europese kranten........................................................................................... 10

3

Inleiding .......................................................................................................................11 Aanleiding onderzoek..................................................................................................................... 11 Onderzoeksvragen ......................................................................................................................... 12 Wie maakt het nieuws? .............................................................................................................. 12 Waar wordt het nieuws gemaakt? ............................................................................................ 12 Hoe worden mensen gefotografeerd? ..................................................................................... 12 Naked women for sale? ............................................................................................................. 13 Niet westerse allochtonen ......................................................................................................... 13 In vergelijking met Europa ......................................................................................................... 13 Data .................................................................................................................................................. 13 Onderzoeksverantwoording .......................................................................................................... 13

4

Wie maakt het nieuws? ...............................................................................................14 Resultaten ........................................................................................................................................ 14 Verdeling ...................................................................................................................................... 14 Kleur of zwart-wit ........................................................................................................................ 15 Grootte van foto .......................................................................................................................... 15 Conclusies: ...................................................................................................................................... 16


Niraï Melis MSc

5

Waar wordt het nieuws gemaakt? ..............................................................................17 Foto’s ‘à la minute’ of geposeerd? ............................................................................................... 17 Resultaten .................................................................................................................................... 17 Waar wordt het nieuws gemaakt? ................................................................................................ 19 Resultaten .................................................................................................................................... 19 Conclusie ......................................................................................................................................... 21

6

Hoe worden mensen gefotografeerd .........................................................................22 Resultaten ........................................................................................................................................ 22 Lachen .......................................................................................................................................... 22 Spreken en denken .................................................................................................................... 22 Normale gezichtsuitdrukkingen ................................................................................................ 22 Conclusie: ........................................................................................................................................ 24 Aanbeveling: .................................................................................................................................... 24

7

Naked women for sales...............................................................................................25 Methode ........................................................................................................................................... 25 Resultaten ........................................................................................................................................ 25 Gezicht vs Lichaam .................................................................................................................... 25 Blote lichaamsdelen ................................................................................................................... 25 Sex sales? ................................................................................................................................... 27 Conclusies ....................................................................................................................................... 28

8

Niet westerse allochtonen ..........................................................................................29 Resultaten ........................................................................................................................................ 29 Conclusie ......................................................................................................................................... 29

9

In vergelijking met Europese kranten: .......................................................................30 Voorlopige conclusies: ................................................................................................................... 30


Niraï Melis MSc

1

Summary and conclusions Difference in gender in newspapers The aim of newspapers is to bring relevant news to its readers. The Dutch society consists out of 49% men and 51% women, so objectively it´s to be expected that the photographs in Dutch newspapers are equal to men and women. In the Netherlands men dominate society. The researcher wants to know if that´s also the case in the newspapers. There are also strong stereotypes in the Netherlands. Women should be lovely and kind, work part-time and take care of their family. Men are dominant, can have any emotions they choose (except for crying) and work full-time. Butin real life men and women show the same emotions, they both participate in sports and have a private life. The question is whether the papers show the stereotype patterns as shown in reality. The aim of this research is to investigate how gender equal the photo´s in newspapers are: Are men and women equal in times, positions and emotions published in newspapers? For this research photographs are reviewed from 7 different Dutch newspapers. They are reviewed and counted on the following aspects:

-

Who makes the news? (men or women?) Where is the photograph taken? (work, private, sport?) How are the people photographed? (which emotion?) Naked women for Sale? (are women more likely to be photographed with naked body parts and used for commerce) Non western persons (autochtoon or non western, e.g. allochtoon) European newspapers (comparing to European newspapers) Conclusions It turns out that 65% of the pictures are pictures of men and 35% are pictures of women. Women are slightly more on coloured pictures then men (89% vs. 86%) due the fact that 37% of pictures of women are published to fill up the empty spaces. There doesn´t seem to be shown any worthy news by these pictures, they are just beautiful and sexy women or celebrities. For men this is 4%. Value of news The value of news in life is clearly different for men and women. Men are mostly photographed in ´different area´s ´ (47%), then at work (23%), sport (17%) and 5 Stichting Burger Onderzoek | [email protected] | 070 – 383 71 59 | Postbus 474 | 2501 CL |Den Haag

Niraï Melis MSc

private (9%). Dutch newspapers value womens´ news the opposite: women are in 53% photographed in private life, as ´filling´ (37%) work (7%) and sport( 3%). Women are not photographed in different areas. The pictures always show in which condition it´s taken. There are hardly pictures of women taken during action. There are only 15 of them opposed 140 active pictures for men. Women are mostly smiling (62%) or have a sexy look (15%). These emotions are not really natural because people generally only smile 10 or 15 times a day. Women are almost never photographed with other real emotions. Men are in 42% of the pictures photographed with normal emotions, they are smiling on only 38% of the pictures. There are almost no pictures of women who are publicly speaking. On only 0,5% of the pictures is a photo of a European women who is publicly speaking, opposed to 12% of the men on pictures who are publicly speaking. So it can be concluded that the stereotypes in real life are the same all over the newspaper pictures. Naked women for sales? Dutch newspapers like ´sex for sales´. Women are twice as often as men photographed with naked body parts in the newspapers. Men’s body parts are mostly shown during sports, such as naked knees and under arms. Women are photographed with naked arms, legs, shoulders, and décolleté no matter which category. Photos of women are twice as often used for commerce as photos of men. Non western persons Due the fact that sometimes it’s impossible to see where the photographs are taken we have chosen to count the skin colour instead of the nationality. Only 9% of the women and 7% of the men has a coloured skin. This number includes foreign news or advertisements European newspapers European newspapers show very different pictures of women. For evident conclusions further research is necessary. There are already some first conclusions. Women in European newspapers are twice as much photographed in their work environment than Dutch women are. They are mostly photographed at the office and not as Dutch women in the traditional women professions, for example as a health worker. 6 Stichting Burger Onderzoek | [email protected] | 070 – 383 71 59 | Postbus 474 | 2501 CL |Den Haag

Niraï Melis MSc

Dutch women are 2,4 times more likely to be photographed in their private life as European women are. European newspaper show 10% more action photographs of women then Dutch newspapers.


Niraï Melis MSc

2

Samenvatting en conclusies Nieuwswaarde mannen en vrouwen nader bekeken Kranten hebben als doel om mensen te informeren over belangrijke zaken in de wereld. De maatschappij bestaat voor 49% uit mannen en 51% uit vrouwen. Objectief gezien kan verwacht worden dat deze verhouding terug te vinden is in het nieuws. Mannen domineren echter de Nederlandse samenleving. De vraag is of dit terug te vinden is in de kranten. Daarnaast zijn er stereotype rolpatronen in de samenleving terug te vinden. Vrouwen zijn lief, vriendelijk, werken parttime en zorgen voor hun gezin. Mannen daarentegen zijn dominant, mogen allerlei emoties hebben (behalve huilen) en werken. In het echte leven tonen vrouwen en mannen beiden dezelfde emoties en hebben beiden hun werk, sport en privé. De vraag is of de emoties van mensen realistisch worden weergegeven of dat het stereotyperende foto´s zijn. Het doel van dit onderzoek is om te kijken of deze veronderstellingen terug te zien zijn in de kranten: Worden mannen en vrouwen even vaak en gelijkwaardig in beeld gebracht? Voor dit onderzoek zijn foto´s uit 7 verschillende Nederlandse kranten (625 foto’s) bekeken. Ze zijn bekeken op de volgende aspecten:

-

Wie maakt het nieuws? (mannen of vrouwen?) Waar wordt het nieuws gemaakt? (werk, sport of privé?) Hoe worden mensen gefotografeerd? (welke emoties?) Naked Women for sale? (worden vrouwen vaker bloot gefotografeerd en worden foto’s van vrouwen vaker gebruikt voor commerciële doeleinden?) Niet westerse allochtonen (wat is de verhouding tussen autochtonen en niet westerse allochtonen?) Nederlandse vs Europese kranten (wat is het verschil met Europese kranten?)

Conclusies Het blijkt dat 65% van de foto’s van mannen zijn en 35% zijn foto’s van vrouwen. Vrouwen staan iets vaker op kleurenfoto’s (89% vs 86%). Dit komt voornamelijk omdat foto’s van vrouwen vaker worden gebruikt met als doel om een ‘mooi plaatje’ in de krant te hebben. 37% van de foto’s van vrouwen zijn bedoeld als ‘vulling’ , het lijkt dat er geen nieuwswaarde bij de foto hoort of dat het celebrities zijn. Voor mannen is dit percentage 4%.


Niraï Melis MSc

Nieuwswaarde en emoties De nieuwswaarde van mannen is duidelijk anders dan van vrouwen. Mannen worden voornamelijk in overige publieke ruimten (47%) gefotografeerd, aan het werk (23%), sport (17%) en privé (9%). Vrouwen worden voornamelijk met foto’s in de privéomgeving gepubliceerd (53%) of als ‘vulling’ (37%). Daarna komen werk (7%) en sport 3%. Vrouwen worden niet in overige publieke ruimten gefotografeerd. Opvallend is dat vrouwen veelal geposeerd op de foto staan. Er zijn slechts 15 actiefoto’s van vrouwen, tegen 140 van mannen. Dit zorgt ervoor dat vrouwen vaak in onnatuurlijke emoties op de foto staan. Zij staan vaak lachend (62%) of zwoel (15%) op de foto. Deze emoties zijn onnatuurlijk omdat uit ander onderzoek is gebleken dat mensen maar 10 tot 15 keer per dag lachen. De overige tijd vertonen zij andere emoties. Mannen staan veel vaker in natuurlijke emoties (42%) op de foto. Ook op geposeerde foto’s staan mannen vaker in natuurlijke emoties dan vrouwen. Zij staan op 38% van de foto’s lachend op de foto. Nederlandse vrouwen lijken op de foto´s niet te spreken in het openbaar. Op slechts 0,5% van foto’s van vrouwen staat een sprekende Europese vrouw, tegen 12% van de mannen. De heersende gedachte van de rolpatronen (mannen dominant, vrouwen lief en sexy) is dus duidelijk zichtbaar op de foto’s van kranten. Naked women for sales? Ook ‘sex sales’ blijkt terug te zien te zijn in de kranten. Vrouwen staan 2 maal zo vaak met blote lichaamsdelen in de krant dan mannen. Bij mannen zijn het voornamelijk sporters met blote knieën of onderarmen, voor vrouwen maakt die categorie niet uit. Foto’s van vrouwen worden 2 maal zo vaak gebruikt voor commerciële doeleinden dan foto’s van mannen. Niet westerse allochtonen Op basis van foto’s kan niet altijd worden gezien of de gefotografeerde in of buiten Nederland woont. Daarom is er gekeken naar alleen de huidskleur van de gefotografeerde mensen. Slechts 9% van de vrouwen en 7% van de mannen heeft een niet blanke huid. Dit is inclusief buitenlands nieuws, sport en advertenties voor NGO’s.


Niraï Melis MSc

Nederlandse vs Europese kranten De Europese kranten vertonen zeer uiteenlopende beeldvorming van vrouwen, van nauwelijks bloot in de krant tot extreem veel. Voor harde conclusies zullen er meer kranten uit diverse landen vergeleken moeten worden. De eerste onderzoeksresultaten lijken aan te geven dat in andere Europese landen foto´s van vrouwen 2 maal zo vaak dan in Nederlandse kranten in de werksfeer worden gemaakt en dan op kantoor. In Nederland is dit voornamelijk nog in de ´traditionele´ vrouwenberoepen. Nederlandse kranten tonen 2,4 maal zo vaak foto´s over het privéleven van vrouwen dan Europese kranten. Ook worden in Europese kranten 10% meer actiefoto´s dan in Nederlandse kranten weergegeven.


Niraï Melis MSc

3

Inleiding Gender en kranten Kranten hebben als doel om mensen te informeren over belangrijke zaken in de wereld, ook wel het nieuws genoemd. In de krant staat wat de maatschappij belangrijk vindt enwat mensen in de maatschappij bezig houdt. Daarnaast geeft de krant ook achtergrondinformatie en reportages over zaken en mensen die maatschappelijke invloed hebben. In de krant worden veel foto’s geplaatst. We zien plaatjes van belangrijke personen of van personen die de redacteuren en fotografen willen uitlichten. Onbewust geven deze foto’s de lezers informatie over hoe personen zich gedragen en hoe ze mogen zijn om ‘succesvol’ te zijn. Aanleiding onderzoek Janneke van de Heugten streeft met haar Mediaplatform VIDM.nl naar een realistische afspiegeling van de maatschappij in de media. Van daaruit was ze benieuwd naar de visuele afspiegeling van onze maatschappij in de Europese kranten. Zij besloot hierop kranten te verzamelen en foto’s uit te knippen. Samen met een team knipte zij de foto’s van Europese kranten uit diverse landen uitt. Hieruit bleek dat er inderdaad een groot verschil is tussen het aantal in beeld gebrachte mannen en vrouwen1. Stichting Burger heeft als doel politiek en burgers dichter bij elkaar te brengen door onder andere onderzoek. Niraï Melis is sociologe, gespecialiseerd op het gebied van emancipatie in Nederland en doet voor Stichting Burger onderzoek naar gelijke burgerrechten in Nederland. Eén van de aspecten van burgerschap is het begrip vrije identiteitsontwikkeling. Mensen ontwikkelen hun identiteit mede door voorbeelden en de dagelijkse informatie die zij ontvangen. Dat maakt dat kranten rechtstreeks invloed hebben op de mogelijke identiteits-ontwikkeling, en dus de mate van burgerschap van en door mensen. Niraï Melis wil met dit onderzoek nagaan hoe de beeldvorming van mannen en vrouwen in Nederlandse kranten is. Een vervolg op dit onderzoek kan zijn om te kijken hoe de gevonden resultaten overeenkomen met de ingevulde rolpatronen, burgerschap en identiteitsvorming in Nederland.

1

Onderzoek en resultaten http://youcantbewhatyoucantsee.com 11 Stichting Burger Onderzoek | [email protected] | 070 – 383 71 59 | Postbus 474 | 2501 CL |Den Haag

Niraï Melis MSc

Onderzoeksvragen Niraï Melis heeft de foto’s op een aantal kenmerken beoordeelt. De kenmerken zijn gekozen vanuit genderspecifieke maatschappelijke discussies. Wie maakt het nieuws? De maatschappij bestaat voor 49% uit mannen en 51% uit vrouwen. Objectief kan verwacht worden dat het nieuws voor 49% over mannen(zaken) gaat en 51% over vrouwen(zaken). Dit kan ook voor de verdeling van de foto’s worden verwacht. Janneke van Heugten toonde echter aan dat het aantal foto’s met alleen vrouwen in Europese kranten ver achter blijft bij het aantal foto’s met mannen in dezelfde kranten. De onderzoekster wil graag weten of dit ook voor de Nederlandse kranten geldt. De onderzoeksvraag is dan ook: ‘Zijn mannen en vrouwen even vaak zichtbaar op foto’s in de Nederlandse kranten?’ Waar wordt het nieuws gemaakt? Mannen en vrouwen hebben een gelijke tijdsbesteding. Zij werken of studeren, sporten en hebben een privéleven. In de praktijk blijkt echter dat de werk/privé verhouding tussen mannen en vrouwen varieert en de maatschappij andere waarden aan werken zorgtaken voor mannen en vrouwen toekent. De vraag die gesteld kan worden is hoe kranten de activiteiten van mannen en vrouwen waarderen. Geven zij de uitgevoerde taken gelijke waardering of zijn zij daarin stigmatiserend? Onderzocht wordt in welke omgeving en/of functie de mensen zijn gefotografeerd en hoe vaak deze foto’s voorkomen. Hoe vaker foto’s van één omgeving of functie voorkomen, hoe belangrijker deze is als nieuwswaarde. De onderzoeksvraag luidt: ‘Hoe worden de activiteiten van mannen en vrouwen gewaardeerd en als waarde voor het nieuws geacht?’ Hoe worden mensen gefotografeerd? Mannen en vrouwen hebben beide dezelfde emoties. Zij lachen, spreken, zijn boos of verbaasd. De Nederlandse rolpatronen en verwachting zijn echter dat vrouwen vriendelijk en mooi zijn en mannen stoer en dominant. De vraag van de onderzoekster is of deze onbewuste verwachtingen terug te zien zijn in de beeldvorming van vrouwen en mannen. Worden zij stereotyperend of juist met normaal menselijke emoties op de foto gezet? De onderzoeksvraag luidt: ‘Met welke emoties worden mannen en vrouwen in beeld gebracht?’ 12 Stichting Burger Onderzoek | [email protected] | 070 – 383 71 59 | Postbus 474 | 2501 CL |Den Haag

Niraï Melis MSc

Naked women for sale? Een veel gehoord argument is ‘sex sells’s. Daarmee lijkt min of meer gerechtvaardigd te worden dat bloot gefotografeerde vrouwen in de media mogen staan. Dit argument wordt ook gebruikt om foto’s van vrouwen te gebruiken om een product of dienst te laten verkopen. De onderzoeker is benieuwd of dit ook voor de Nederlandse kranten geldt. De onderzoeksvragen luiden:  

‘Zijn vrouwen vaker dan mannen met blote lichaamsdelen afgebeeld? ‘Worden vrouwen vaker dan mannen gebruikt om diensten of producten te verkopen?’

Niet westerse allochtonen De onderzoekster is ook benieuwd naar de verhouding tussen autochtonen en niet westerse allochtonen in kranten. De onderzoeksvraag luidt: ‘Wat is de verhouding tussen autochtonen en niet westerse allochtonen op foto’s in Nederlandse kranten?’ In vergelijking met Europa De bovenstaande onderzoeksvragen worden ook bekeken voor enkele Europese kranten om te zien of er veel verschil is tussen andere Europese landen en Nederland. Data Voor dit onderzoek zijn foto’s van alleen mannen en foto’s van alleen vrouwen uit 7 Nederlandse dagbladen vergeleken. De onderzoekster heeft alleen de foto’s gezien, zonder de bijbehorende artikelen. Dit maakt dat zij objectief over de foto kan oordelen, zonder invloed van de bijbehorende teksten. Onderzoeksverantwoording Dit onderzoek maakt gebruik van foto’s van 7 Nederlandse kranten. 625 foto’s geven een goede afspiegeling van wat de kranten als nieuws voor de maatschappij beschouwen. Toch blijft nieuws nieuws. Het kan zijn dat op een ander moment van onderzoek, er andere personen in het nieuws zijn, waardoor de cijfers veranderen. Er is echter wel een dergelijk groot verschil in de cijfers, dat er wel conclusies uit dit onderzoek getrokken kunnen worden.


Niraï Melis MSc

4

Wie maakt het nieuws? In het nieuws komen kan belangrijk zijn. Het laat zien wie de macht heeft en welke ideeën worden uitgedragen. Ook laat het zien wat de maatschappij belangrijk vindt. De maatschappij bestaat voor 49% uit mannen en 51% uit vrouwen. Objectief kan verwacht worden dat het nieuws voor 49% over mannen(zaken) gaat en 51% over vrouwen(zaken). De maatschappij wordt echter al eeuwenlang (al dan niet bij wetgeving) gedomineerd door mannen. Er lijkt verandering in te komen, maar volgens de politiek en in onderzoeken zijn vrouwen nog steeds niet even zichtbaar in de samenleving als mannen. Dit is in de Europese kranten terug te zien; de foto’s met alleen mannen erop domineren duidelijk het beeld. Dit onderzoek gaat na of dit in de Nederlandse kranten ook zo is. De onderzoeksvraag is dan ook: ‘Zijn mannen en vrouwen op foto’s in de Nederlandse kranten even vaak zichtbaar?’ Resultaten Verdeling Voor dit onderzoek zijn uit 7 Nederlandse kranten foto’s geknipt met of alleen mannen of alleen vrouwen, zie figuur 1. In totaal waren dit 625 foto’s, waarvan 407 (65%) met alleen mannen erop en 218 (35%) met alleen vrouwen erop. De mannen of vrouwen kunnen alleen, of met meerdere mannen of vrouwen (of dieren) op de foto staan. probeer iets aan de ruimte daaronder te doen, tx.

Foto's 35% mannen 65%

vrouwen

Figuur 1: Totaal aantal foto's verdeelt naar foto's met alleen mannen erop en foto's met alleen vrouwen erop (N=625)


Niraï Melis MSc

Kleur of zwart-wit Het belang van nieuws kan ook worden gemeten door de wijze waarop de foto wordt weergegeven; foto’s in zwart-wit zijn goedkoper en spreken minder tot de verbeelding dan kleurenfoto’s. Kleurenfoto’s worden dan ook vaak als belangrijker gewaardeerd. De verhouding tussen zwart-wit foto’s en kleurenfoto’s is voor vrouwen iets gunstiger (89%) dan voor mannen (86%), zie figuur 2.

Foto's 100% 95% 90%

zwart-wit

85%

kleur

80% 75% mannen

vrouwen

Figuur 2: Aantal zwart-wit en kleurfoto's (Nmannen = 407, Nvrouwen = 218)

Grootte van foto Grote foto’s springen meer in het oog dan kleinere foto’s. Bij belangrijk nieuws wordt vaker een grotere foto geplaatst. We zien dat foto’s van mannen vaker groter zijn (17%) dan foto’s van vrouwen (12%), (figuur 3). Gecorrigeerd naar het totale aantal foto’s, betekent dit dat 11% van alle foto’s een grote foto van een man betreft. Van alle foto’s is 4% een grote foto van een vrouw.


Niraï Melis MSc

Formaat foto 20% 15% 10%

grote foto

5% 0% mannen

vrouwen

Figuur 3: Verdeling grote foto's in de kranten (Nmannen = 407, Nvrouwen = 218)

Conclusies: De onderzoeksvraag: ‘ Zijn mannen en vrouwen even vaak zichtbaar in de media?’ kan negatief beantwoord worden. We kunnen stellen dat mannen (65%) veel vaker zichtbaar zijn in de media dan vrouwen (35%). De foto’s met mannen erop nemen ook meer ruimte in beslag dan foto’s met alleen vrouwen erop. 11% van alle foto’s betreft een grote foto van man(nen) en 4% is een grote foto van vrouw(en). Foto’s van vrouwen zijn verhoudingsgewijs wel vaker in kleur in beeld gebracht.


Niraï Melis MSc

5

Waar wordt het nieuws gemaakt? Mannen en vrouwen hebben een soortgelijke tijdsbesteding. Zij werken of studeren, sporten en hebben een privéleven. De maatschappelijke discussie geeft echter vaak aan dat de waarde die mannen en vrouwen hechten aan tijdsbesteding varieert. Op een volle week (24x7 uur) werken mannen bijvoorbeeld 7% meer dan vrouwen. De vraag die gesteld kan worden is of dit ook zichtbaar is in de kranten. Welke waarde hechten de kranten aan activiteiten van mannen en vrouwen? Worden werk-, sporten privéactiviteiten van mannen en vrouwen als evenveel nieuwswaarde beschouwd? De onderzoeksvraag luidt: ‘Hoe worden de activiteiten van mannen en vrouwen als waardevol voor het nieuws geacht?’ Foto’s ‘à la minute’ of geposeerd? Ten eerste is onderzocht of de foto’s in een momentum zijn gemaakt of dat de fotograaf een geposeerde foto heeft gemaakt. Foto’s in het momentum geven emotioneel een andere nieuwswaarde aan dan foto’s die geposeerd zijn. Dit geeft een belangrijk beeld weer van activiteiten die mannen en vrouwen uitvoeren en hoe mensen zijn. De genomen foto’s in een momentum zijngeclassificeerd als ‘actiefoto’s’. Een actiefoto wordt geteld in alle gevallen waarop duidelijk is te zien dat de gefotografeerde niet geposeerd staat. Dit kan zijn tijdens sport, een borrel, protest, onderweg of vergadering. Resultaten Er is een opvallend verschil te vinden voor het aantal actiefoto’s . Figuur 4 spreekt voor zich; er zijn slechts 15 actiefoto’s van vrouwen tegen 140 actiefoto’s van mannen. Er zijn vrijwel geen foto’s van vrouwen die vergaderen, sporten, aan het werk zijn (zonder te poseren) of die zich verplaatsen op straat.


Niraï Melis MSc

Foto's 500 400 300

actie

200

poseren

100 0 mannen

vrouwen

Figuur 4: Aantal actiefoto’s en geposeerde foto's (Nmannen = 407, Nvrouwen = 218)


Niraï Melis MSc

Waar wordt het nieuws gemaakt? Ten tweede is er gekeken in welke functie of omgeving mensen worden gefotografeerd. Worden zij tijdens het werk, privé of sport in beeld gebracht? Tijdens het onderzoek bleek dat er veel foto’s van vrouwen zijn, waar niet direct een nieuwswaarde aan te koppelen lijkt. Dit zijn foto’s van vrouwen die alleen als functie ‘mooi zijn’ lijken te hebben of het zijn ‘celebrities’. Deze zijn uiteindelijk als extra variabele ’vulling’ toegevoegd. Ook de variabele ‘overige publieke ruimten’ is toegevoegd. Dit zijn afbeeldingen waaruit niet meteen duidelijk is of het een foto met betrekking tot werk of privé is. Dit kan bijvoorbeeld lopend zijn, staand, feestend of overleggend. Resultaten We zien een groot verschil in de weergegeven functies van vrouwen en mannen. Figuren 5, 6 en 7 geven een overzicht van de gevonden resultaten. Mannen Op 47% van de foto’s van mannen zijn mannen in overige publieke ruimten gefotografeerd. Mannen worden daarna vooral werkend (23%) gefotografeerd of als sporter (17%). In de meeste gevallen betreft het afbeeldingen van professionele sporters, dus ook in de werksfeer. 9% van de foto’s hebben duidelijk te maken met het privéleven van mannen en slechts 4% van de foto’s dient als ‘vulling’. Vrouwen De foto’s van vrouwen tonen een ander beeld. 53% van de foto’s van vrouwen laat vrouwen in privésfeer zien en 37% van de foto’s van vrouwen is bedoeld als ‘vulling’. Slechts 7% van de foto’s geeft een duidelijke afbeelding van vrouw(en) die aan het werk zijn. 3% van de foto’s met alleen vrouwen zijn van vrouwen die aan het sporten zijn. Bij vrouwen worden niet in overige publieke ruimten gefotografeerd. Het is bij foto’s van vrouwen altijd duidelijk of de foto in de privé, werk of sportsfeer is genomen.


Niraï Melis MSc

Mannen werk

23% 47%

sport 17% 4%

9%

privé mooi zijn/celebrity overige publ. ruimten

Figuur 5: Functies en omgeving van mannen op foto's waar alleen mannen op staan (n=407)

Vrouwen 3% 0% 7% 37%

privé 53%

mooi zijn/celebrity werk sport overige publ. Ruimten

Figuur 6: Functies en omgevingen van vrouwen op foto's waar alleen vrouwen op staan (n=218)

Alle foto’s Als we door de kranten bladeren zien we het volgende terug uit onze samenleving. We zien foto’s van mannen met ‘overige’ acties (31%) en dan privé van vrouwen (18%). Als derde zien we werkende mannen (15%) en vlak daarna vrouwen die als ‘vulling’ ( mooi zijn/celebrity) dienen (13%). Dan volgen foto’s van sportende mannen (11%) en mannen in hun privésituatie (6%). De media laat daarna liever mannen als ‘vulling’ zien (3%), dan werkende (2%) of sportende (1%) vrouwen.


Niraï Melis MSc

Foto's privé v 0%

werk m mooi zijn/celebrity v

18%

31%

sport m 15%

1% 2% 3%

6%

11%

13%

privé m mooi zijn/celebrity m werk v sport v overige publ. ruimten m overige publ. ruimten v

Figuur 7: Functies en omgeving van mannen en vrouwen op foto's (n=625)

Conclusie Het is duidelijk dat de nieuwsbladen ‘nieuwswaarde’ van mannen en vrouwen anders definiëren. De nieuwswaarde van vrouwen speelt zich voornamelijk af in wat zij privé doen of hoe zij als ‘vulling’ (mooi zijn/celebrity) dienen. Vrouwen hebben in het werkende leven of in de sport vrijwel geen nieuwswaarde. Voor mannen is dit het tegenovergestelde; mannen worden grotendeels in het werkende leven of in de sport gefotografeerd. Opvallend is dat van mannen veel meer actiefoto’s worden genomen dan van vrouwen. Het lijkt erop dat de fotograaf bij mannen veel meer de moeite neemt om tijdens het momentum aanwezig te zijn. Mannen worden ook vaak gefotografeerd terwijl het op de foto niet duidelijk is of het om werk of privé gaat. Dit is voor vrouwen niet het geval; zij worden nooit in overige publieke ruimten gefotografeerd. Dit zou kunnen liggen aan de kleding van mannen en vrouwen. Mannen dragen over het algemeen een pak of uniform, terwijl vrouwen (nette) vrijetijdskleding dragen.


Niraï Melis MSc

6

Hoe worden mensen gefotografeerd Mannen en vrouwen hebben beide dezelfde emoties. Zij lachen, spreken, zijn boos of verbaasd. In onze rolpatronen zien wij dat vrouwen vriendelijk en mooi moeten zijn en dat mannen stoer en dominant mogen zijn. De vraag van de onderzoekster is of deze onbewuste verwachtingen terug te zien zijn in de beeldvorming van vrouwen en mannen of worden ze juist met normaal menselijke emoties op de foto gezet? Om dit te onderzoeken is gekeken naar welke emoties mensen uitstralen op de foto. Emoties die bij vriendelijk en mooi zijn horen zijn lachen en zwoel kijken. Emoties die bij dominant horen zijn emoties die horen bij gezag/macht. Spreken is een hier een duidelijke emotie van en ook denken, als zijnde in overleg zijn. De foto’s zijn op deze emoties beoordeeld. De onderzoeksvraag luidt: ‘Met welke emoties worden mannen en vrouwen in beeld gebracht?’ Resultaten Lachen Vrouwen staan veel vaker lachend (66%) of zwoel (15%) dan mannen (38% en 5%) op de foto. Op de totale aantal foto’s in de krant zien we ongeveer evenveel lachende mannen en vrouwen (25% en 22%). Spreken en denken Mannen staan in kranten op 12% van de foto’s van alleen mannen actief sprekend of achter een microfoon afgebeeld. Vrouwen worden op 1% van de foto’s op deze manier afgebeeld. Een Europese vrouw die in het openbaar sprekend op de foto staan in de Nederlandse kranten is op slechts 0,5% van foto’s van vrouwen te vinden. ( 0,2% van alle foto’s). 7,4% van alle foto’s toont een sprekende man. Tenslotte staat 3% van de mannen en 1% van de vrouwen denkend op de foto. Normale gezichtsuitdrukkingen Mannen laten op 42% van alle foto’s van mannen ‘overige’ emoties zien. Dit zijn normale gezichtsuitdrukkingen anders dan lachen, denken, spreken en zwoel. Vrouwen tonen op 17% van de foto’s van vrouwen ‘overige’ emoties. Er is een groot verschil in het totaal beeld van foto’s. 38% van de foto’s laat mannen met overige emoties zien en 5% van vrouwen met overige emoties.


Niraï Melis MSc

Emoties mannen lachen

38%

42%

spreken zwoel 5%

12%

denken overig

3% Figuur 8: Emoties van mannen op foto’s waar alleen mannen op staan (n=407)

Emoties vrouwen 0%

lachen

22%

1%

zwoel 15%

spreken

62%

denken overig

Figuur 9:Emoties van vrouwen op foto’s waar alleen vrouwen op staan (n=218)

Emoties 8%

25%

28% 22% 5%

0%

7%

0% 2%

lachen_m lachen_v spreken _m zwoel_v zwoel_m denken_m spreken _v denken_v overig_m overig_v

3%

Figuur 10:Emoties van mannen en vrouwen op alle foto’s (n=625)


Niraï Melis MSc

Conclusie: De gevonden resultaten komen overeen met de rolpatronen die de maatschappij van mensen verwacht. Vrouwen komen vriendelijk (lachend) en sexy over, mannen dominant (sprekend/denkend) en in meer natuurlijke emoties. Vrouwen worden veelvuldig in emoties (lachen en zwoel kijken) weergegeven die zij in hun dagelijkse leven nauwelijks tonen. Mensen lachen maar 10 tot 15 keer per dag i. Mensen die de krant lezen krijgen hierdoor een verkeerd beeld van vrouwen. Dat vrouwen zo worden weergegeven lijkt te komen door het hoge aantal foto’s waar vrouwen geposeerd op staan en de weinige actiefoto’s van vrouwen die in de kranten staan. Mannen zijn meer in natuurlijk emoties gefotografeerd. Naast dat er meer actiefoto’s van mannen zijn, komt dit doordat mannen ook vaker in meer natuurlijke emoties op de geposeerde foto’s staan. In het leven praten mannen en vrouwen evenveelii . Vrouwen stralen op foto’s echter geen kracht of dominantie uit, zij worden nauwelijks als ‘zender’ gefotografeerd. Mannen worden daarentegen wel als zender gefotografeerd. Aanbeveling: Interessant is om te onderzoeken in hoeverre dit beeld invloed heeft op de beoordelingswijze van leidinggevenden. Uit diverse onderzoeken blijkt dat dezelfde emoties bij vrouwelijke en mannelijke leidinggevenden anders wordt gewaardeerd. Van vrouwelijke leidinggevenden wordt verwacht dat ze vriendelijker zijn. Wellicht heeft de media hier een sterke invloed op.


Niraï Melis MSc

7

Naked women for sales Een veel gehoord argument is ‘sex sales’. Daarmee wordt min of meer gerechtvaardigd dat bloot gefotografeerde vrouwen in de media mogen staan. Dit argument wordt ook gebruikt om vrouwen te gebruiken om een product of dienst te laten verkopen. De onderzoekster wil weten of ook Nederlandse kranten ´sex sales´ gebruiken. De onderzoeksvragen luiden:  

‘Zijn vrouwen vaker dan mannen met blote lichaamsdelen afgebeeld? ‘Worden vrouwen vaker dan mannen gebruikt om diensten of producten te verkopen?’

Methode Als eerste is geteld hoe vaak mannen en vrouwen met alleen hun gezicht , of met hun lichaam op de foto staan. Foto’s van alleen het gezicht brengen focus naar de persoonlijkheid van de mensen, foto’s van het lichaam zetten veel meer de focus op het lichaam (borst, billen, benen), dan op de persoonlijkheid. Daarna is geteld hoe vaak mannen en vrouwen met één of meerdere blote lichaamsdelen op foto’s staan. Dit kunnen armen, benen, decolleté, borsten, buik of billen zijn. Resultaten Gezicht vs Lichaam Mannen worden duidelijk veel vaker met alleen hun gezicht gepubliceerd (51%) dan vrouwen (27%), zie figuur 13. Vrouwen staan veel vaker met hun hele lichaam of met hun gezicht en romp op de foto (73%) dan mannen (49%). Blote lichaamsdelen Vrouwen staan 2 keer zo vaak dan mannen met een of meerdere blote lichaamsdelen op foto’s (33% en 16%). Zie figuur 12. Hierbij moet opgemerkt worden dat voornamelijk sportende mannen (voetballers, wielrenners) met blote knieën of onderarmen op de foto staan. Mannen staan in andere situaties heel soms met blote onderarmen op de foto, maar niet met blote bovenarmen of bovenbenen. Vrouwen staan daarentegen vaak met blote bovenarmen, schouders, decolleté of bovenbenen op de foto. Zij staan ook in andere situaties dan sport met blote lichaamsdelen op de foto. In kranten staan meer vrouwen met blote lichaamsdelen (33%) op foto’s dan vrouwen die alleen met hun gezicht op de foto staan (26%). 25 Stichting Burger Onderzoek | [email protected] | 070 – 383 71 59 | Postbus 474 | 2501 CL |Den Haag

Niraï Melis MSc

100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%

gezicht lichaam

mannen

vrouwen

Figuur 11:Verdeling foto's met alleen gezicht en foto's met het gehele lichaam

% Bloot 35 30 25 20 15 10 5 0

% bloot

mannen

vrouwen

Figuur 12: Percentage van de foto's waarop één of meerdere blote lichaamsdelen te zien zijn.


Niraï Melis MSc

Lichaam vs Gezicht 9% 26%

33%

Lichaam_m gezicht_m

32%

lichaam_v gezicht_v

Figuur 13: Totaal overzicht van foto's met gezicht of foto's met lichaam (N=625)

250 200 150 100 50 0

Figuur 14:Totaal overzicht van foto's met gezicht, foto's met lichaam en blote lichaamsdelen in aantallen. (N=625)

Sex sales? Om na te gaan of afbeeldingen van vrouwen vaker worden gebruikt om producten te verkopen, is gekeken hoe vaak een foto diende als advertentie. De waarden zijn genomen van het percentage uit foto’s met alleen vrouwen of van foto’s met alleen mannen. Foto’s van vrouwen worden bijna 2 maal zo vaak (7%) dan mannen (4%) gebruikt om producten of diensten te verkopen. Door het verschil in aantallen van foto’s met alleen mannen en foto’s met alleen vrouwen erop, zijn in totaal even veel advertenties met vrouwen of mannen.


Niraï Melis MSc

Advertentie 8% 6% 4%

advertentie

2% 0% mannen

vrouwen

Figuur 15: Percentage van foto's die worden gebruikt voor advertenties

Conclusies Ook voor de Nederlandse kranten geldt: Naked Women for sales! Vrouwen worden veel vaker dan mannen met blote lichaamsdelen weergegeven. Ook worden foto’s van vrouwen percentueel vaker voor commerciële doeleinden gebruikt dan foto’s van mannen.


Niraï Melis MSc

8

Niet westerse allochtonen Behalve naar gender, is ook gekeken naar de verhouding autochtoon en niet westerse allochtonen op de foto’s. Hiervoor zijn alle foto’s bekeken, dus ook van het buitenlands nieuws, advertenties voor NGO’s e.d. Doordat de locatie van foto’s niet altijd duidelijk is, is het soms moeilijk een onderscheid te maken tussen autochtoon, niet-westerse allochtonen en mensen uit het buitenland. Om toch een indicatie te kunnen geven tussen deze verhoudingen is er gekozen om een onderscheid te maken op huidskleur: blank of niet blank. Zowel blanken als niet blanken kunnen dus in Nederland of in het buitenland wonen. De onderzoeksvraag luidt dan ook: ‘Wat is de verhouding van blanke mannen en vrouwen en niet blanke mannen en vrouwen op foto’s in de Nederlandse kranten.’ Resultaten Niet blanke vrouwen komen iets vaker op de foto dan niet blanke mannen. Opvallend is dat de meeste getinte mannen die op foto’s staan voetballers zijn of op foto’s van buitenlands nieuws staan. Niet blanke vrouwen zijn vaak modellen, celebrities of staan op foto’s die duidelijk in het buitenland zijn gemaakt.

Huidskleur gefotografeerden 100 80 60 % blank 40

% getint/donker

20 0 vrouw

man

Figuur 16: Huidskleur van mannen en vrouwen op foto's (N=625)

Conclusie Nederlandse kranten geven duidelijk voorkeur voor blanke mensen op de foto’s. Er is geen realistische afspiegeling van de Nederlandse samenleving of wereldbevolking.


Niraï Melis MSc

9

In vergelijking met Europese kranten: Voor dit onderzoek zijn er ook 12 Europese kranten bekeken. Opvallend is het grote verschil per land. Om echt evidente cijfers te kunnen leveren, zullen er meer kranten onderzocht moeten worden en per land vergeleken worden. Voorlopige conclusies:  In Europese kranten staan veel vaker actiefoto´s van vrouwen (18%) , dan in Nederland (7%).  Dit zorgt dat vrouwen in Europese kranten vaker in verschillende emoties op de foto staan. Vrouwen op foto´s in Nederlandse kranten staan voor 61%. lachend op de foto, in Europese kranten is dit 51%.  0,4% van de foto’s van vrouwen in Nederlandse kranten is een sprekende Europese vrouw. In Europese kranten is dit 6%.  Het aantal vrouwen in Europese kranten dat denkend op de foto staat is 3%, in de Nederlandse kranten is dat 0,4%.  Op 14% van de foto's van vrouwen in Europese kranten staat een vrouw werkend afgebeeld, meestal in kantoor of sprekend. In Nederlandse kranten is dit 7%, vaak in de zorg, kinderopvang en politiek.  53% van de foto's van vrouwen in de Nederlandse kranten gaat over het privéleven van vrouwen, 2, 4 keer zoveel als in Europa kranten (22%).  7% van de vrouwen in Europese kranten oefent sport uit, tegenover 3% in de Nederlandse kranten.  73% van de vrouwen in de Nederlandse kranten staat met haar hele lichaam op de foto, tegenover 59% van vrouwen in Europese kranten.  34% van de vrouwen staat met een of meerdere lichaamsdelen ontbloot in de krant (armen, benen, borst, buik, billen). Dit geldt voor Nederlandse en Europese kranten. Dit getal is zeer afhankelijk van het land waar de krant wordt uitgegeven.  5,8% van alle foto's van vrouwen in Nederlandse kranten is een advertentie, tegen 12% in Europese kranten.  Op 9% van de foto´s van vrouwen in Nederland staat een getinte vrouw, tegen 5% van de Europese foto´s. Dit zijn voornamelijk modellen, advertenties van NGO´s en buitenlands nieuws.

i

http://www.wetenschap24.nl/nieuws/artikelen/2007/juli/Kwebbelende-kerels.html)

ii

http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/diversen/46980-lachen-is-gezond.html)


Niraï Melis MSc

Bijlage 1 Voor de foto´s is gebruik gemaakt van beeldmateriaal van de volgende kranten: Nederlandse kranten: Trouw, Algemeen Dagblad, NRC, Spits, Metro, Volkskrant, NRC Next, Telegraaf, Nederlands Dagblad. Van alle kranten is een weekendeditie en een doordeweekse editie gebruikt voor de data. De kranten zijn in verschillende weken gekocht, om zo een spreiding van nieuwsitems te krijgen. Voor de kranten NRC Next en Nederlandse Dagblad was de data niet bruikbaar in verband met onduidelijkheid over de foto´s van mannen. Voor de foto´s van vrouwen scheelde dit slechts 9 foto´s. De verhouding van man-vrouwfoto´s was bij wel gebruik maken van deze juiste data nog groter geweest, wrs 70% vs 30%. Europese kranten: Le Monde, Sabah 7, Corriere della, Sera, Neues, Deutschland, Hurriyet, Idnes, Politiken, L´Humanité, La Stampa, Publico, Ta Nea, Dagens Nyheter.


Gelijkheid in Kranten?

Recommend Documents