gekomen met de komst van zes zogeheten top institutes, publiek-private vijf jaar één miljard euro wordt geïnvesteerd. 13

‘Hiaat’? geeft antwoord op pagina 5

14 Woensdag Mei2008

Werkt bevrijdend. Special

GRATIS DELL LAPTOP + MOTOROLA F3 Zolang de voorraad strekt ... OP=OP

Kijk snel verder in deze krant!

0900-5555 444 of www.gsm.nl/depers

(lokaal tarief)

In 1 maand betaald doorstuderen tot intelligence specialist, met uitzicht op een vaste baan!

Life sciences moeten Nederland op de kaart zetten Nederland heeft biomedisch onderzoek van wereldklasse in huis. En daarmee de potentie uit te groeien tot een serieuze speler op het gebied van geneesmiddelen. De afgelopen jaren is daar zelfs verdere verbetering in

gekomen met de komst van zes zogeheten ‘top institutes’, publiek-private samenwerkingsverbanden waarin de komende vijf jaar één miljard euro wordt geïnvesteerd.

Van 1- 26 augustus www.sassummeracademy.nl

13

... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

Birma

Het kan en het mag, maar niemand durft voedsel te droppen

Schatkamer inferno

Lieke van den Brink Godelief Swank AMSTERDAM

...

Een rol eiwitrijk beschuit, wat rijst, twee waterzuiveringstabletten, een anti-diarreemiddel en eventueel een muskietennet en de Birmezen kunnen weer even vooruit. Vijftigduizend van hen kunnen gered worden als één vliegtuig de restricties van het regime omzeilt en zo’n lading dropt boven het land. Er zijn anderhalf miljoen hongerige Birmezen die dergelijke voedseldroppings nodig hebben. Juridisch is het mogelijk, praktisch kan het, maar niemand durft het. Waarom vliegt niemand? Een land binnenvallen en voedselhulp verlenen zonder toestemming van de overheid is juridisch mogelijk, zegt hoogleraar Internationaal Recht Menno Kamminga. Hij denkt dat het zelfs in een paar uur tijd beklonken kan worden. ‘De Veiligheidsraad kan desnoods ‘s nachts een mandaat verlenen. Zodra de internationale vrede en veiligheid bedreigd worden, mogen de VN ingrijpen. Ook al spelen de problemen in Birma nu binnen de landsgrenzen, als er vluchtelingenstromen op gang komen, heb je een internationaal probleem.’ In Somalië, Soedan en Oost-Timor werd al eerder voedselhulp via de lucht gedropt. Met succes. In Somalië kwamen een paar kinderen om doordat zij werden bedolven onder loodzware pallets, maar de honger van velen werd gestild. Bovendien zijn de laatste jaren de technieken verbeterd. De luchtmacht ontwikkelde bijvoorbeeld de snowdropping-techniek. Met een roterende kracht komen daarbij tienduizenden pakketjes van elk zo’n 300 gram met een veilige snelheid naar beneden. Ook is geëxperimenteerd met kartonnen doosjes met mini-parachutes. De kans dat je daaronder bedolven wordt, is klein. De bevoorrading via de grond verloopt ondertussen moeizaam. De VN schatten dat slechts 20 procent van de benodigde hulp het land inkomt, door de bureaucratische rompslomp en beperkingen. Lees verder op pagina 2

In de gisteren afgebrande en ingestorte vleugel van de TU Delft lag een unieke architectuurschat... P05

PETER HOFMAN/WFA

2

Nieuws

 

   



 


Birma Voor duizenden dreigt hongerdood

Lukraak eten laten vallen is geen optie VERVOLG VAN PAGINA 1

... Ook verdwijnt nog steeds veel hulp in de keukenkastjes van Birmese soldaten, of op de zwarte markt. Via vliegtuigdroppings kan de strijkstok omzeild worden. ‘Maar waar begin je?’, vraagt Ruud Huurman van Oxfam Novib zich af. ‘Het klinkt simpel, een land overvliegen en her en der wat pakketjes naar beneden laten fladderen, maar we weten niet precies waar de anderhalf miljoen Birmezen die hulp nodig hebben, zich bevinden.’ Ook het Nederlandse Rode Kruis is niet van plan het regime vanuit de lucht te omzeilen. ‘Wij zijn per definitie neutraal en zullen de soevereiniteit van een land nooit schenden’, zegt woordvoerder Sébastien Kraaijeveld. ‘Juist doordat wij nooit politieke uitspraken doen, hebben we nu een luchtbrug tot stand kunnen brengen met Birma.’ Veel tijd om te wachten op het succes


   






  
 






  
!


 

 



 



 
 
 

 



 



 

Veel tijd om te wachten is er niet. HH

Alle ogen in het presidentieel paleis zijn gericht op Balkenende en Venetiaan (rechts). HIJN BIJNEN

van die luchtbrug is er echter niet. Duizenden mensen dreigen dood te gaan als hulp niet snel genoeg hun kant op komt. Frankrijk stelde gisteren dan ook gedwongen hulpverlening voor, de Engelse regering dacht aan voedseldroppings. Een spoedberaad van de 27 ministers van Ontwikkelingszaken van de Europese Unie leverde echter niet meer op dan de stelling dat de Veiligheidsraad de junta in Birma nog meer onder druk moet zetten om buitenlandse hulporganisaties toe te laten. Drie van de vijf permanente leden van de Raad zijn het daar mee eens, China en Rusland twijfelen. ‘China en Rusland zullen niet snel instemmen met zo’n mandaat’, zegt hoogleraar Kamminga. Om maar op eigen houtje voedseldroppings te organiseren, is volgens de hoogleraar van de Universitair Maastricht geen optie. ‘Je zet dan een heel internationaal veiligheidssysteem op losse schroeven. Het Handvest voorkomt juist dat een land uit eigen belang een ander land kan binnenvallen, onder het mom van voedselhulp.’ Dat ervoeren de Amerikanen toen zij in 2001 boven Afghanistan 37.500 voedselpakketten lieten vallen. De gele pakjes leken verwarrend veel op clusterbommen, waardoor sommige kinderen een bom aanzagen voor voedsel. Ook werd de Amerikanen propaganda verweten, met hun lachende etende mannetje en de Amerikaanse vlag op de verpakking. 1

Suriname Premier gaat voor het eerst naar herdenking

Balkenende biedt geen excuses aan Premier Balkenende vindt dat de Nederlandse geschiedenis van de slavernij te lang is verzwegen. Maar ‘sorry’ zeggen zat er niet in. Marcel van Engelen PARAMARIBO

...

Bij de herdenking van de afschaffing van de slavernij zal Jan Peter Balkenende voor het eerst aanwezig zijn bij het nationale slavernijmonument. Op die manier komt de premier tegemoet aan oproepen om excuses te maken voor het Nederlandse slavernijverleden. Hij deed dat gisteren in Paramaribo niet, maar verwees wel naar voormalig minister Roger van Boxtel (Koninkrijksrelaties) die in 2001 namens Nederland al ‘diepe spijt’ heeft betuigd. ‘Nederland betreurt het leed dat is veroorzaakt door slavernij en slavenhandel’, zei Balkenende na afloop van een ontmoeting met de Su-

rinaamse president Ronald Venetiaan. ‘Zelf heb ik tijdens een speech ook gewezen op deze pijnlijke episode uit onze geschiedenis.’ Uitlatingen van de regering over slavernij en slavenhandel liggen mede gevoelig omdat die financiële claims van nakomelingen van slaven tot gevolg kunnen hebben. In de VS hebben belangengroepen in het verleden al claims ingediend bij bedrijven die bij slavernij waren betrokken. Balkenende is daar niet bang voor. Hij noemde de 3,5 miljard gulden die Nederland aan Suriname gaf bij de onafhankelijkheid in 1975. SP-Kamerlid Harry van Bommel drong vorige week aan op excuses van Balkenende, maar dat ging de premier te ver. Hij wees op het slavernijmoment in Amsterdam en het daaraan verbonden instituut dat onderzoek doet naar het slavernijverleden. Bij eerdere herdenkingen drongen de Surinaamse en Antilliaanse initiatief-

.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ...............................................................................................................................................................

nemers aan op zijn aanwezigheid. Dit jaar geeft hij daar gehoor aan. Balkenende: ‘Ik geloof dat ik daarmee een duidelijk signaal afgeef.’ Een bezoek aan het slavernijmuseum op Curaçao, enige tijd geleden, maakte veel indruk op de premier. ‘Ik heb daar in- en intrieste verhalen gehoord.’ Ook wordt het slavernijverleden steeds meer onderdeel van het onderwijs. ‘We moeten die geschiedenis levend houden, we moeten er lessen uittrekken, maar we moeten ook kijken naar de toekomst.’ Een ander gevoelig punt zijn de intensieve drugscontroles op Schiphol, waar beide staatshoofden lang over praatten. Balkenende vertelde dat er in 2007 600 van 880 verdachte passagiers uit Suriname inderdaad drugs bij zich hadden. ‘De controles staan dus niet ter discussie.’ Volgens Venetiaan is het aantal drugssmokkelaars uit Suriname sterk gedaald. ‘Het zijn er nu twee per vlucht.’ 1

.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ...........................

Selectie werkzaamheden: Landelijk (bus en tram) Acties in het openbaar vervoer Woensdag 14 en donderdag 15 mei worden er acties gehouden in het openbaar vervoer. Houdt u rekening met uitvallen van bussen en trams in het gehele land. Utrecht (bus) Wegwerkzaamheden Arrivalijnen 85, 90, 181, 387, 388, 400, 401. Halten 24 Oktoberplein, Graadt van Roggenweg, Westplein en Centraal Station Oost vervallen.

Vandaag

Morgen

Het is vandaag de laatste echt zomerse dag. In het zuiden des lands kan het lokaal weer 25 graden worden. In Den Helder wordt het niet warmer dan 19 graden. Vooral het zuiden heeft te kampen met bewolking. De wind blaast uit het noordoosten en is overwegend matig van kracht, 3 beaufort. In het noordoosten is er kans op een bui.

Het is morgen voorbij, die zomer in mei. In de loop van de dag trekt er een gebied met buien over ons land. Achter dat gebied komt de koude lucht. Als de regen pas in de middag valt, kan het daarvoor eerst drukkend warm zijn. De temperatuur stijgt eerst tot een graad of 20-22. Later in de middag koelt het al af tot 16-17 graden. Na morgen blijft het fris.

MEER OP: WWW.DEPERS.NL/9292OV ONDERWEG? BEL 0900-9292 (€ 0,70 P/M) OF KIJK OP MOBIEL.9292OV.NL

4

De Vier

 

   



 


DE WERELD VOLGENS

KOSTER + JOJANNEKE DE CONCURRENTEN

Q&A 06-53447XXX

Paul Witteman ‘Ik had het leuk gevonden hem te hebben. Maar ja, je geeft wat en je neemt wat’

Van Agt was al geboekt bij EO-duo Jeroen Pauw en Paul Witteman hebben de strijdbijl waarmee ze eerder collega’s/talkshowhosts Andries Knevel en Tijs van den Brink te lijf gingen begraven. ‘Je geeft wat en je neemt wat.’ De wrevel die Jeroen Pauw en Paul Witteman vorig jaar nog voelden jegens Andries Knevel en Tijs van den Brink is getemperd. Wellicht gedwongen. Het was lange tijd niet zeker of Knevel & Van den Brink, die vorig jaar zes maanden lang het stokje overnamen van Pauw en Witteman, op hún zender en hún tijdstip zouden terugkeren. Zowel Pauw als Witteman vond dat augustus vorig jaar nog een slecht idee. Hun concullega’s hadden het ‘minder goed’ gedaan, ‘verschrikkelijk’ zelfs vond Pauw. ‘Zulke gereformeerde mannetjes die Playboy-modellen aan tafel hebben zitten. Ik vond het een onoprecht programma’, trok hij van leer. ‘Dan had je net zo goed ons er neer kunnen zetten’, meende Witteman. Blijkbaar niet, want de EO vult vanaf maandag – na een gevecht om de te verdelen koek dat volgens Pauw en Witteman geleverd werd door de programmadirecteuren – weer de plek van de VARA-show, die vorig jaar door de omroep werd stopgezet wegens nijpende financi-

DE ANALYTICUS

Jeroen Pauw en Paul Witteman leggen zich erbij neer. MARCO OKHUIZEN/HH

ele omstandigheden. Extra pijnlijk voor Pauw en Witteman is dat oudpremier Dries Van Agt plaats zal nemen bij de EO- coryfeeën. Een gast die de VARA-presentatoren deze week

zelf graag hadden willen hebben, aangezien aanstaande maandag een biografie over de politicus verschijnt. Witteman: ‘We hebben hem wel

gevraagd, maar toen zei hij inderdaad dat hij al bij Knevel en Van den Brink zou plaatsnemen. Hij vond het dan niet netjes om ook bij ons te komen.’ Of dat steekt? ‘Goed, ik had het leuk gevonden om hem te hebben. Maar ja, je geeft wat en je neemt wat.’ Er werd zelfs nog even gefluisterd dat ook premier Balkenende maandag plaats zou nemen naast Van Agt. Witteman: ‘Ik weet het niet zeker. Het enige dat ik weet, is dat Balkenende maandag de biografie van Van Agt aan hem zal overhandigen in het Haagse Catshuis. Misschien hebben ze op die manier een aanleiding kunnen vinden om beide politici in de show te krijgen.’ Zou dát dan niet zuur zijn voor Jeroen en Paul, die al geruime tijd proberen de premier in hun eigen uitzending te krijgen… ‘Tja, je moet een goede reden hebben om Balkenende te krijgen en die zou ik zelf nu ook even niet zien. Behalve Van Agt dan. Bij mijn weten is er in ieder geval geen belet om bij ons te komen. Er spelen bij de premier geen principiële bezwaren.’ Later blijkt dat premier Balkenende toch geen acte de présence zal geven maandag. Althans ‘niet bij weten’ van zijn woordvoerder Henk Brons. Ach, Jeroen en Paul zijn toch al jofel... Witteman: ‘Alles went.’ Is echt alle kift verdwenen? ‘Wat ik zeg: alles went.’ 1

Bladendokter diagnosticeert eigen werk ‘We zijn ons bewust van de risico’s’

Hoe kunnen we het vergelijken? Is het de slager die zijn eigen vlees mag keuren? Is het de dokter die een diagnose maakt van zijn eigen diagnose? Bladendokter Rob van Vuure, creatief directeur bij Sanoma, analyseert sinds gisteren in de Volkskrant bladen uit de stal van zijn eigen werkgever. In de eerste aflevering bespreekt hij Playboy, het blootblad waarvan hij hoofdredacteur was, en concludeert onder meer dat de oplagemalaise bij het mannenblad niets te maken heeft met het hete

aanbod op internet, maar alles met het gebrek aan aansprekend bekend bloot. Ook de dood van Sanoma-titel Topsanté is niet het gevolg van redactioneel falen, maar domweg van gebrek aan lezers. ‘Alleen goed gemaakte bladen hef je uiteindelijk op. Anders is het sleutelen’, orakelt hij. Dat concurrent Santé wél floreert, laat hij in zijn analyse buiten beschouwing. Koster en Jojanneke willen niet al te zuur zijn, maar is Van Vuure de ge-

schiktste kandidaat om deze bladenanalyses te schrijven? ‘Uitstekend zelfs’, beoordeelt Van Vuure zichzelf. ‘Juist omdat ik voor Playboy heb gewerkt, kan ik het beter beoordelen.’ Wilma de Rek, mediachef bij de Volkskrant: ‘Van Vuures betrokkenheid bij Sanoma is een punt inderdaad, maar we zijn ons bewust van de risico’s. Het is het proberen waard. We melden dat hij creatief directeur is bij Sanoma, zodat de lezers weten wie hij is. Na de zomer kijken we of het werkt.’ 1

Rob van Vuure. LEO VOGELZANG

SMULDERS

Ursul de Geer: ‘Geen zin in milieupolitie met targets’ Presentator Ursul de Geer zette een vuilniszak verkeerd op straat en nu is hij boos op mevrouw de rechter. U staat bekend als een milieubewuste kerel en toch… ‘Ja, ik heb die zak aan de Piet Heinkade geplaatst bij een container die volstond met bouwmaterialen. Ik ben het eens dat er wetgeving is en het is ook terecht dat we erop letten. Het gekke is: ik word zelf altijd kwaad als mensen zomaar vuil op straat smijten. Dan haal ik ze in en geef ik het bij het stoplicht weer terug.’ Maar nu bent uzelf een milieuterrorist. ‘Er is een verschil tussen de letter en de geest van de wet. Ik begrijp dat ik een boete krijg, maar ik heb geen zin om te worden achtervolgd door een paar milieuagenten die targets moeten halen. Bovendien is het absurd dat ik in Duitsland, waar ik een stuk regisseerde, via het ANP te horen kreeg dat ik moet voorkomen. Dat laatste argument is niet zo sterk. Ik vind mensen die een vormfout nodig hebben om zich vrij te pleiten altijd een beetje zwak.’ Meneer De Geer, het is toch een schande! ‘Mij zul je er niet over horen. De rechter merkt het effect van mijn bezoek vanzelf.’ 1

.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .......................................................................................................................................................................................................

Niet links, niet rechts

E HENK

WESTBROEK

en dik jaar geleden deed ik mee aan een televisiequiz van Linda de Mol.. ‘Mag ik van de eerste die op de rode knop drukt de eerste drie letters van het alfabet ...’ Ik drukte als eerste op de rode knop, waarna Linda de vraag afmaakte: ‘Waarbij ik het Staatsalfabet bedoel dat in opdracht van de Kublai Kkan door de Tibetaanse monnik Phags- Pa in 1267 ontworpen werd.’ Ik gaf een onjuist antwoord waardoor de beurt naar mijn tegenstander ging, de vooral televisieprogramma’s recen-

serende journalist Hans Beerekamp. Het zou flauw zijn om te zeggen dat ik mijn dag die dag niet had; de vragen waren eenvoudigweg veel en veel te moeilijk voor me. Nadat Hans ook de namen, de geboortedata en de cupmaten van alle 17 voormalige liefjes van onze kroonprins foutloos wist op te lepelen, gaf ik me onvoorwaardelijk over. Beerekamp bleek toen ik mijn verliezersverdriet na afloop verdronk ook nog eens een aardige man te zijn die graag een biertje lust. Hij heeft zojuist een spraakmakend onderzoek

gedaan waaruit blijkt dat de publieke omroep helemaal niet zo links georienteerd is als wel eens beweerd wordt. Hij heeft daarvoor de gasten in opiniërende programma’s getypeerd als linkse, rechtse of neutrale gasten. Nu gaan wij quizzen. Ik noem een handvol namen en dan moet jij, als je denkt dat je het weet, bedenken of dat iemand is die links, rechts of neutraal is te noemen. Alleen in je hoofd antwoord geven als je zeker weet dat je het goed hebt. Jeroen van Merwijk, Freek de Jonge, Jan Mulder, Gretta Duisenberg, Harry Mulisch, Midas Dekkers, Annemarie Oster, Kader Abdollah, Jan Jaap van der Wal, Connie Palmen, Dolf Jansen, Foppe de Haan, Peter van Straaten,

Adriaan van Dis, Henk Spaan en Bart Chabot. Je zit op de denklijn van Hans Beerenkamp als je bij alle namen gelijk dacht aan iemand die niet links of rechts is, maar puur neutraal. Wat klinkklare onzin is. Dit zijn allemaal linkse mensen die uitgerust zijn met de aangename eigenschap dat ze ook wel eens de bezem door de eigen stal halen. Met die mensen is dus helemaal niks mis, maar met het onderzoek alles. Als je linkse mensen wegpoetst uit je onderzoek door ze neutraal te noemen, kom je al snel tot de conclusie dat rechtse mensen bij de publieke omroep royaal aan hun trekken komen. Hans is zelf trouwens ook links. En link. 1

.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .......................................................... ............................................................ ...............................................................................

Gezet (1)

Gezet (2)

Gezet (3)

Britney Spears is een orka die in zee hoort, aldus de site I Don’t like you in that way na het zien van de zangeres in zwart badpak op Hawaï.

Nee, ze is niet vies, ze is woest aantrekkelijk. Moby wil zelfs met Britney trouwen nu ze eruit ziet als elke normale moeder met twee kinderen.

Want, zo dun als Jessica Simpson wil toch niemand zijn. Haar zogenaamde verloofde Tony Romo verklapte dat het blonde lichtgewicht nogal seksarm is.

Binnenland

 

   



 


5

Brand Bouwkundefaculteit stort in

Van Delftse schatkamer is niets meer over

Vreemdeling in Den Haag Peter Middendorp is schrijver/journalist en doet voor De Pers dagelijks verslag van zijn belevenissen in Den Haag.

Voorzitter

VERVOLG VAN PAGINA 1 Van de wereldwijd toonaangevende architectuurfaculteit ter wereld is niets meer over. Dat het gebouw na een felle brand instortte is erg, maar de echte ramp vond binnen plaats: het verlies van de ‘schatkamer’ en veel unieke kennis.

H

Marten Blankesteijn DELFT

...

Het moest een gigantisch feest worden, morgen in de TU Delft. Na jarenlange voorbereidingen zou dan eindelijk de ‘schatkamer’ van de bouwkundefaculteit worden geopend. Honderden maquettes, soms zelfs duurder dan 50.000 euro, bijzondere schaalmodellen van beroemde architecten als Gerrit Rietveld, een unieke stoelencollectie uit de negentiende en begin twintigste eeuw, enzovoort. Stuk voor stuk onvervangbare schatten die de universiteit ‘graag opnieuw onder de aandacht wil brengen’, zo liet de TU Delft vorige maand nog trots weten. Maar een dag voor de opening is er geen schat meer over. Gisterochtend, rond negen uur, ontstaat er kortsluiting in een koffiezetapparaat op de zevende etage van het bouwkundecomplex. De vlammen grijpen snel om zich heen. Bran-

Column

De bouwkundefaculteit van de TU Delft stond al gauw in lichterlaaie. WFA

dende panelen vallen op de laagbouw, waardoor ook de begane grond binnen afzienbare tijd in lichterlaaie staat. Urenlang zien studenten, medewerkers en ramptoeristen van een afstandje hoe hun faculteit langzaam in rook opgaat. Even voor vijf uur stort een vleugel van het gebouw in. ‘Er is een ramp gebeurd’, zegt Leen van Duin, hoogleraar Architectonisch Ontwerpen aan de TU Delft. ‘Voor de universiteit, voor het architectuuronderwijs in Nederland en voor de architectuur.’ Niet alleen de schatten zijn naar alle waarschijnlijkheid verworden tot

een hoopje as onder een betonnen plaat. Ook voor de inhoud van de bibliotheek, met 40.000 boeken en heel veel originele tekeningen – ‘Uniek in Europa, en misschien zelfs wereldwijd’, zegt Van Duin – wordt gevreesd. ‘Heel veel kennis is opeens verdwenen. Zelf ben ik mijn onderzoeksarchief, colleges en allerlei documenten kwijt. Op 4 juni zou een tentoonstelling van mij worden geopend, maar daar is waarschijnlijk ook niets meer van over. En zo heeft iedere medewerker en ook iedere student soortgelijke verhalen. De immateriële schade is enorm.’ 1

et zijn vele rollen waarin journalist Max van Weezel zich al vijfendertig jaar op het Binnenhof begeeft, de meest officiële moet wel het voorzitterschap van perscentrum Nieuwspoort zijn. Het belangrijkste deel van Nieuwspoort is de sociëteit, waar journalisten door lobbyisten, voorlichters en politici worden ingepraat met dingen die verder niemand mag horen. Nieuwspoort is de enige achterkamer waartoe journalisten toegang hebben. Ze zijn heel bang dat hieraan ooit een einde komt, gooien alles in de strijd om deze situatie te behouden, de eer en waardigheid het eerst. Nieuwspoort werd vijfenveertig jaar geleden opgericht door Herman Bleich, een joodse Pool die naar Zwitserland vluchtte voor de nazi’s en na de oorlog in Nederland terechtkwam. Ook Van Weezel (1951) is van joodse komaf. Bij een linkse afsplitsing van een linkse studentenbeweging leerde hij zijn linkse echtgenote kennen, Anet Bleich, dochter van Herman, al kunnen ze elkaar ook bij communistische partijbijeenkomsten hebben ontmoet. Herman Bleich was geen verzetsheld, maar vluchteling. De oprichting van Nieuwspoort heeft niets met het verzet te maken, maar moet worden gezien als een zelfopgelegde en

eenzijdige ontwapening van de journalistiek, een amechtige knieval. Voor de oprichting wilden politici niets met journalisten te maken hebben, na de instelling van de Nieuwspoort-code, waarmee journalisten zich verplichten hun mond te houden over alles wat hen wordt verteld, wilden ze dat wel. Van Weezel heeft het altijd over het vrije woord. Hij organiseert feestjes met de spindoctors aan wie zijn schoonvader de pers heeft uitgeleverd, en dan trekt hij smokings aan en zingt hij samen met CDA-politici luistermooie liedjes met het vrije woord als thema. Op de site van Nieuwspoort suggereert Van Weezel dat we kransen aan zijn voeten moeten leggen, telkens wanneer hij na een avond verzetswerk de sociëteit van Nieuwspoort verlaat: ‘Voor mij liggen het verzet tegen totalitaire stelsels als het nazisme en de oprichting van Nieuwspoort logisch in elkaars verlengde. Het zal met mijn familiegeschiedenis te maken hebben. (…) Bij mijn schoonouders thuis werd in één ruk door over de Exodus uit Egypte, de concentratiekampen en de menukaart van Nieuwspoort gepraat.’ Ik hoef daar nooit meer een gehaktbal. 1

Nieuwspoort is de enige achterkamer waartoe journalisten toegang hebben

Prostitutie

Dé opleiding Coaching & Counseling nog niet gevonden? Kom dan naar onze Open Dag op 23 mei! Het Europees Instituut staat voor: t post hbo-opleidingen met diepgang en kwaliteit; t theorie (interactieve colleges) én praktijk (training); t toonaangevende en inspirerende docenten/trainers; t een flexibele studie in deeltijd en modulaire opbouw; t beroepsgerichte én persoonsgerichte opleidingen waarbij u en uw persoonlijke ontplooiing het uitgangspunt vormen. Informatie over de Opleiding Coaching & Counseling en de Leergang Groepscoaching: www.europeesinstituut.nl Het Europees Instituut is een volle dochter van de Baak, Management Centrum VNO - NCW.

Landgoed de Horst
t
de Horst 1
t
3971 KR Driebergen
t
0343 - 556343

.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ...................................................................

Argus Forse toename wanbetalers in de zorg

Geen vergunning, geen escort Novum AMSTERDAM

...

Escortbureaus moeten in de toekomst een vergunning hebben als ze prostituees op pad willen sturen. Dat zei minister van Justitie Ernst Hirsch Ballin (CDA) tijdens het vragenuurtje in de Tweede Kamer. Hij komt binnenkort met een voorstel voor een nieuw vergunningenstelsel voor prostitutiebedrijven. Een nieuw stelsel is nodig omdat

.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ............................................................................

sinds de opheffing van het bordeelverbod in 2000 de controle op bordelen is toegenomen. Tijdens die controles wordt onder meer gekeken of de prostituees wel legaal in Nederland verblijven en of er belasting wordt afgedragen. Escortbureaus bleven tot nu toe buiten schot. Veel prostitutiebedrijven zijn sinds de opheffing van het bordeelverbod dan ook veranderd in escortbureaus. In het nieuwe stelsel moeten die er ook aan geloven. 1

Van Dale geeft antwoord

Hiaat Nog niet zo lang geleden gebruikte een lerares Nederlands op een middelbare school in Nederland het woord ‘hiaat’, dat ze uitspraak als hiejaat, zoals het ook uitgesproken moet worden. Een meisje in de klas stak haar vinger op en zei: ‘Juffrouw, het is niet hiaat, maar jihad.’ Dat laatste woord werd door de leerlinge uitgesproken als zjie-haat, zoals het hoort. Sommigen zullen het voorval zien als een nieuw voorbeeld van de dreigingen die gepaard gaan met een oprukkende islamisering, maar we houden het hier op een onschuldig voorbeeld van de wijze waarop mensen zich een woordenschat eigen maken of op een grappig voorbeeld van een verhoring (iets verkeerd horen). Een (ander) kras staaltje van dat laatste was er tijdens het Groot Dictee in 1995. Daar-

in kwam de zinsnede voor: ‘op sensatie beluste pottekijkers’. Dat werd door een deelnemer opgeschreven als ‘op zijn zaad beluste pottekijkers’. Sommige woorden en klanken liggen erg dicht bij elkaar waardoor je ze gemakkelijk kunt verwarren. ‘Hiaat’ kan daarvoor ook in een ander opzicht als voorbeeld gelden. Een van de betekenissen van ‘hiaat’ is namelijk: het op elkaar stoten van twee

klinkerklanken. Als de twee klanken gelijk zijn, voegen taalgebruikers in de uitspraak soms een ‘n’ in om ‘de hiaat’ te vermijden. ‘Geef tante-neens een kusje’, is het voorbeeld dat Van Dale geeft. 1 www.depers.nl/vandale

Pocketwoordenboek Nederlands

6

Binnenland

 

   



 


Euverem Lege terrassen

proefden de chocopasta. Nu worden nieuwe asielzoekers bij aankomst ingelicht over de Nederlandse supermarktgewoontes, aldus het COA. Toch lijkt niemand erg gelukkig in Euverem. De ondernemers van het dorp en het nabijgelegen Gulpen hopen dat het bungalowpark in september, als het contract met het COA afloopt, weer aan toeristen wordt verhuurd. De asielzoekers in het park weten ook niet waar hun toekomst ligt. Iedereen wacht af in de zon tussen de heuvels en niemand praat met elkaar.

Iedereen wacht af Een dorp, zes weken na de komst van 400 asielzoekers. Sanne Rooseboom EUVEREM

...

Eind maart werden in het bungalowpark van Euverem vierhonderd asielzoekers ondergebracht. Het gehucht in Zuid-Limburg stond op z’n kop. Hoe is de situatie zes weken later? Somalische vrouwen in lange, kleurige gewaden slenteren op de tot nu toe warmste dagen van het jaar door de ene grote straat van Euverem. Langs het pad door de heuvels komen drie Iraakse jongens lopen, ieder met een plastic tas in hun hand van de Plusmarkt in Gulpen. Cafébaas Lenie Meijs kijkt ze na. Ze heeft naar eigen zeggen niets tegen de asielzoekers. Maar haar café draaide op de klandizie uit het bungalowpark, waar anders ruim vierhonderd toeristen zouden logeren. De tijdelijke gasten die nu in de grijze bungalowhuisjes wonen, komen nooit naar haar kroeg. Ze hebben geen geld en spreken de taal niet. Het is Pinksteren en de zon

Zonder status

schijnt, maar café ’t Trefcentrum is leeg. ‘Het is vervelend voor de lokale ondernemers’, geeft Martijn van Koolwijk, woordvoerder van het Centraal Orgaan Asielzoekers (COA) toe. ‘Maar we moesten de mensen ergens onderbrengen.’ Het COA werd zes weken geleden verrast door een groep van zo’n zeshonderd plotseling opduikende Chinese asielzoekers. De opvang raakte vol en men week uit naar een in allerijl gekocht bungalowpark in Zuid-Limburg. De 150 inwoners van Euverem schrokken zich rot en even was het Limburgse gehucht nationaal nieuws.

Criminaliteit Nu zijn de dorpsbewoners gewend aan de Irakezen en Somaliërs in de straten. ‘Of er nu een zwart of een wit gezicht langsloopt, dat maakt me niets uit’, bromt een man die voor zijn huis in de zon zit. De gevreesde stijging van de criminaliteit bleef uit

De asielzoekers blijven twee à drie weken in het bungalowpark van Euverem, ‘niet langer.’ MARIEKE KITZEN

en er hebben zich geen nare voorvallen voorgedaan tussen dorpelingen en asielzoekers. ‘Het was hier lang het gesprek van de dag’, vertelt het meisje bij de bakker in Gulpen. ‘Maar nu is

de nieuwigheid er wel vanaf.’ Er waren wat cultuurverschillen. De asielzoekers plukten bloemen uit de tuinen van de dorpsbewoners. In de supermarkt maakten ze potjes open en

‘Ik heb geen contact met de mensen hier’, legt een Iraakse asielzoeker uit. ‘Ik zou hier maar even blijven. Een week of twee zeiden ze. Ik heb niets gezien van de omgeving, ik wacht alleen af, al vijf weken.’ Eigenlijk zijn de bewoners van het bungalowpark in Euverem geen asielzoekers maar vreemdelingen zonder status: ze zijn net aangekomen in Nederland en wachten af of ze de asielprocedure in kunnen of uitgezet worden. Volgens het COA kan het niet zo zijn dat sommige mannen al vijf weken wachten. ‘Ze zitten twee á drie weken in Euverem, niet langer.’ Het zijn vooral Irakezen en Somaliërs, de Chinezen zijn nu verdwenen. Hasan (‘Koerd’) zag ze gaan: ‘Overdag waren ze er nog, toen zag ik ze ‘s avonds met tassen. Sindsdien zijn ze weg.’ Naar opvang in Eindhoven, werd gezegd. Op 26 september loopt het contract af tussen het COA en het park. Cafébaas Meijs heeft er een hard hoofd in. ‘Ik vrees dat de toeristen nog niet terugkomen. Dat dit lang gaat duren.’ Het COA sluit niet uit dat het huurcontract wordt verlengd. 1

www.renault.nl

NU EEN PANORAMISCH DAK ÉN VEEL VOORDEEL OP ALLE MPV’S VAN RENAULT HET PACK VACANCES MET EEN VOORDEEL TOT  3.195,-. Verkrijgbaar op de Renault Kangoo Family, Modus, Scénic of Espace. Maak een proefrit en ontvang een waardecheque van  100,- voor een verblijf in Center Parcs. Ga snel naar de dealer of kijk op renault.nl. Renault Kangoo Family vanaf  17.695,-, Grand Modus vanaf  14.895,-, Scénic vanaf  23.395,- en Espace vanaf  37.035,- incl. BTW, BPM en energielabel. Excl. verwijderingsbijdrage, leges en kosten rijklaar maken. Energieverbruik variërend van 4,8-12,2 l/100 km, resp. 8,2-20,8 km/l, CO2: resp. 127-289 g/km. Op elke nieuwe Renault geldt een fabrieksgarantie van 2 jr. zonder kilometerbeperking. Espace 3 jaar garantie max. 150.000 km (eerste 2 jaar zonder kilometerbeperking). 12 jr. plaatwerkgarantie. Getoond model kan afwijken van standaarduitvoering. Drukfouten, prijs- en specificatiewijzigingen voorbehouden. Kijk voor meer informatie op renault.nl of bel gratis 0800-0303. Actieperiode 1 mei t/m 31 mei 2008.

Binnenland

 

   



 


Maastricht

Sipkema

Drugsrunners uit de bocht Novum/redactie binnenland AMSTERDAM

...

De drie Rotterdammers die vrijdagnacht om het leven kwamen bij een verkeersongeluk in Maastricht stonden bekend als drugsrunners. Dat zegt een woordvoerder van de politie. De slachtoffers van 20, 20 en 25 jaar oud waren waarschijnlijk aan het racen tegen een andere auto. De politie zoekt nog naar deze wagen. De auto van het viertal reed te snel op de A2 binnen de gemeentegrenzen van Maastricht, waar de maximumsnelheid vijftig is. De bestuurder verloor de macht over het stuur en botste bij het Oranjeplein tegen een muur, vermoedelijk omdat de auto een stoeprand raakte. Het ongeluk komt voor de politie niet

Friese held is heen

helemaal als een verrassing. ‘We krijgen dagelijks meldingen van auto’s die te hard rijden en meestal zijn dat drugsrunners. Ze zijn behoorlijk agressief in het benaderen van hun klanten en op die manier een gevaar voor weggebruikers’, zegt de woordvoerder. Een vierde man raakte bij het ongeluk zwaargewond. De 21-jarige inwoner van Gouda is inmiddels geopereerd en verkeert niet meer in levensgevaar. Burgemeester van Maastricht Gerd Leers (CDA) sloeg weer alarm om de drugsproblematiek. ‘Nationaal beleid mag geen regionaal drama veroorzaken’, zei Leers. Hij wil de coffeeshops spreiden over de buitengebieden en denkt ook aan kentekenregistratie. 1

Jan Sipkema, oudvoorzitter van de Friesche Elf Steden, houdt hier in 1985 trots de hand omhoog van winnaar Evert van Benthem. Afgelopen maandag overleed Sipkema op 75-jarige leeftijd. De Fries, die tussen 1985 en 1994 de baas was, kon in zijn eerste twee jaar een Elfstedentocht organiseren. Zelf reed hij de zware tocht van 1963. 1

Zuyderbos Ontsnapping

The Great Escape uit de gevangenis van Heerhugowaard

FOTO: LEO VOGELZANG / WFA

Asielzoekers

Toekenning verblijfsvergunningen onder generaal pardon bijna rond Novum AMSTERDAM

In de gevangenis van Heerhugowaard voltrok zich maandagmiddag een spectaculaire ontsnapping. ‘Iedereen stond erbij te juichen.’ Maaike Boersma AMSTERDAM

...

Maandagmiddag rond de klok van vier is een man die vastzat in gevangenis Zuyderbos te Heerhugowaard op spectaculaire wijze ontsnapt. ‘Het was op de luchtplaats’, vertelt medegevangene Hubert Daleman. ‘Hij knipte gewoon een gat in het hek en is toen met een touwladder naar beneden geklommen. Een echte ouderwetse ontsnapping, net als in de film’, lacht Daleman. ‘Iedereen stond erbij te juichen en te klappen.’ Volgens Daleman was de man van Antilliaanse afkomst en moest hij nog een jaar of vijf zitten. ‘Maar die zit nu waarschijnlijk allang in het buitenland.’ Een andere medegevangene die eveneens probeerde te ontsnappen had minder geluk. Na de touwladder volgde er namelijk een vijf meter hoog hek. ‘Die ander is daarin blijven hangen, die hebben ze weer gepakt’, vertelt Daleman. Justitiewoordvoerder Hans Janssens bevestigt dat er een gevangene is

ontsnapt uit Zuyderbos. ‘Maar over de toedracht doen wij geen mededeling. De ontsnapping is gemeld bij de lokale politie en het landelijk meldpunt van de KLPD. Zij zijn nu verantwoordelijk voor de opsporing.’ Volgens Janssens is de ontsnapte nog steeds op vrije voeten. Of hij inderdaad nog vijf jaar moest zitten weet de justitiewoordvoerder niet. ‘Maar het lijkt me sterk, want Zuyderbos is een huis van bewaring waar mensen hun vonnis afwachten.’ Maar naast een huis van bewaring is Zuyderbos ook een gevangenis, zo staat op de website te lezen. ‘Ze zitten hier voor tasjesroof tot moorden’, aldus Daleman. Het lukt gevangenen niet al te vaak de nor voortijdig te verlaten. ‘Vorig jaar waren er in totaal vier ontsnappingen’, stelt Janssens. Er is geen beleid om standaard de bevolking te waarschuwen, zegt hij. ‘We maken ’t alleen bekend als dat in het belang van de opsporing is. Dat is aan de KLPD en het Openbaar Ministerie.’ Een andere ontsnappingshulpmiddel dat je vaak in films ziet, is de helikopter. Onlangs ontkwam de Belgische topcrimineel Nordine Ben Allal op die wijze. In Nederland lukte dat voor het laatst in 1993. 1

...

Het generaal pardon is bijna afgerond. Van de 27.500 asielzoekers die nog onder de oude vreemdelingenwet vallen, hebben begin mei 26.800 vreemdelingen een verblijfsvergunning gekregen. Ruim een kwart van hen is minderjarig. Dat schrijft staatssecretaris van Justitie Nebahat Albayrak (PvdA) aan de Tweede Kamer. Van de 5.900 vreemdelingen die werden afgewezen, waren 1.250 ver-

oordeeld voor een strafbaar feit, 250 logen over hun identiteit en nog eens 2.450 zijn niet onafgebroken in Nederland geweest. Ongeveer achthonderd krijgen geen verblijfsvergunning omdat zij worden verdacht van oorlogsmisdaden, of gezinslid zijn van een oorlogsmisdadiger. Duizend vreemdelingen die pardon konden krijgen, bleken onvindbaar. Waarschijnlijk waren ze al vertrokken. En nog eens 150 voldeden aan de voorwaarden, maar weigerden een verblijfsvergunning. 1

Staatssecretaris Albayrak. WFA

.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..............................................................................

Meer immigranten

POLEN WETEN DE WEG NAAR NEDERLAND GOED TE VINDEN Nederland heeft in het eerste kwartaal bijna 32.000 immigranten verwelkomd. Dat maakte het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) bekend. De immigratie lag daarmee zo’n zesduizend hoger dan in de eerste drie maanden van vorig jaar. Volgens het CBS is de krapte op de Nederlandse arbeidsmarkt een voor de hand liggende verklaring. Vooral Polen wisten de weg naar Nederland te vinden. In het eerste kwartaal van dit

jaar waren het er bijna 3.500. Sinds de toetreding van Polen tot de Europese Unie in mei 2004 is het aantal Poolse immigranten verdubbeld. Begin vorige maand woonden er naar schatting 45.000 Polen van de eerste generatie in Nederland. De Poolse immigranten die zich sinds vorig jaar hebben gevestigd in Nederland wonen vooral in Noord-Brabant, de tuinbouwgebieden en de omgeving van Almere.

SURVIVE THIS! Everest: Beyond the Limit 2 IEDERE WOENSDAG OM 22.00 UUR GLOEDNIEUWE AFLEVERINGEN

.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ...............................................................................

Havana aan het Binnenhof Met warm weer is politiek Den Haag een parade van witte en lichte pakken. Van Hirsch Ballin tot Mei Li Vos en van Hero Brinkman tot Halbe Zijlstra. De mooiste was de Havanagele VVD’er Han ten Broeke.

7

Maak kans op een geheel verzorgde reis naar Maleisië: www.discoverychannel.nl

8

Buitenland

 

   



 


Israël Ideologisch gespleten

Zestig jaar, maar geen grondwet Bij een verjaardag hoort een cadeautje. Premier Olmer hoopte op een constitutie. Hillary Clinton stelt niet teleur en begroet haar aanhangers in Grafton. AP Eva Ludemann

Verkiezingen VS

AMSTERDAM

Hillary lijkt zich al bijna te hebben neergelegd bij een nederlaag Leonard Doyle GRAFTON

...

Het regent pijpestelen in Grafton, een spoorwegstad in de bergen van WestVirginia. Een paar honderd verstokte Hillary-fans wachten geduldig op een hand of een handtekening, of zelfs een snelle foto met de presidentskandidate, die hier op campagne is. Ze stelt niet teleur. Al snel zet ze krabbeltjes op uitgedeelde honkbalpetjes. Passerende pick-up trucks toeteren hun steun naar de ‘Hillblazer’vrijwilligers op de straathoeken. Grafton, met zijn overwegend blanke arbeiders, is het Hillaryland bij uitstek. Het heeft een trotse militaire traditie, is fel pro guns en religie. Maar het is ook extreem arm. Uit een recent onderzoek blijkt zelfs dat de levensverwachting van vrouwen aan het dalen is. De stad heeft betere tijden gekend, net als de presidentiële aspiraties van Clinton. De hoofdstraat is niet meer dan een schaduw van wat het ooit was, met dank aan een grote WalMart in een buitenwijk. Het spoorweghotel is al jaren dicht, en zelfs de wissels worden omgezet door mensen die duizend mijl verderop achter een computer zitten. Ook het konvooi waarmee Clinton de stad binnenrijdt, is niet meer de bonte stoet van eerder in de campagne. Hillary zal waarschijnlijk ruim

winnen in West-Virginia, maar het is te laat om dingen nog echt te veranderen. Barack Obama blijft de belangrijkste Democratische kandidaat. Toch blijft Clinton doorvechten in de laatste vijf voorverkiezingen, ook al heeft ze geen reëel uitzicht meer op de nominatie. Haar campagne stort niet in elkaar, maar dooft uit als een nachtkaars. Het bezoek aan Grafton heeft meer weg van een nostalgisch bedankje dan een opzwepende rally, en als ze spreekt is haar toon afgewogen en verzoenend. Hoe anders was het een paar weken geleden, vlak voor de primary in Pennsylvania. Toen dreigde ze Iran nog weg te vagen als het Israël zou aanvallen. Hier in Grafton komt de naam van Obama niet eens over haar lippen. We zien nu een zachtere, aardige Clinton aan het werk. Geen negativiteit, en niet het verhullende taalgebruik van de laatste tijd. Vorige week nog benadrukte ze dat zij de enige was die de Democraten kan helpen aan de ‘hardwerkende blanke kiezers’ die de partij zo nodig heeft om te winnen. Nu lijkt ze te accepteren dat de nominatie naar Obama gaat. Ze versprak zich zelfs even toen ze het over de nieuwe president had: ‘Wie hij ook is’. Ze herstelde echter snel: ‘Eh, wie zíj ook is.’ 1 ©The Independent

KORTE CURSUS CHINESE PERS © Reuters/China Photos.

Er zijn strenge voorschriften. Er zijn verboden onderwerpen. Er is zelfcensuur. Tientallen journalisten zitten gevangen. Er is scherp toezicht op internet en e-mail. Er zijn zelfs plannen sms’jes te controleren op ‘het verspreiden van geruchten’. Met de Olympische Spelen krijgt buitenlandse pers in China meer vrijheid. Nu de Chinese nog.

IS CHINA OP TIJD KL A AR VOOR DE SPELEN? NOG 12 WEKEN.

...

We noemen haar Anat, de 26-jarige Israëlische uit Rishon LeZion. Ze is tot over haar oren verliefd op de twee jaar oudere Oren, een Israëliër uit het nabij gelegen Tel Aviv. Oren vroeg haar ten huwelijk, zij zei onmiddellijk ‘ja’. En toen begon de ellende. De rabbinale autoriteiten gaven hen geen toestemming te trouwen. Anat zou niet joods genoeg zijn; haar moeder is een tot het jodendom bekeerde Duitse die naar Israël is geemigreerd. Dat Anats vader een joodse Israëliër is, speelt geen rol: volgens de joodse wet gaat het jodendom over van moeder op kind. En dus is Anat, in Israël geboren en getogen, één van de 350.000 Israëlische staatsburgers die niet in eigen land mogen trouwen. Het burgerlijk huwelijk bestaat in Israël niet. Na haar dood mogen Anat en Oren, die uiteindelijk in het buitenland zijn getrouwd, niet naast elkaar op een joodse begraafplaats liggen. Voor hen is het letterlijk ‘tot de dood ons scheidt’. Wie is een jood? Mag Israël onderscheid maken tussen zijn joodse en niet-joodse burgers? Zijn democratische en westerse waarden ondergeschikt aan de joodse wetten? Moeten religie en politiek strikt gescheiden zijn? Door geruzie over deze en andere existentialistische vragen over het joodse karakter van de staat Israël is het dat land na zestig jaar nog altijd niet gelukt een grondwet op te stellen. Alle feestvreugde over het zestig jarig bestaan ten spijt, ontbreekt het Israël nog aan hét ingrediënt van een volwassen democratie: een geschreven grondwet. De kern van het probleem: de immer groeiende kloof tussen voorstanders en tegenstanders van een scheiding tussen religie en staat. Hoe moet het joodse karakter van Israël in de praktijk vorm krijgen? De sterk verdeelde Israëliërs lijken alleen in hun

.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .......................................

Assistenten McCain

LOBBY VOOR JUNTA BIRMA Twee medewerkers van de Amerikaanse presidentskandidaat John McCain hebben het veld moeten ruimen wegens hun banden met de militaire junta van Birma. Douglas Goodyear, die de Republikeinse conventie zou leiden, werkte als lobbyist voor de junta en ontving in 2002 348.000 dollar voor bewezen diensten. Ook Doug Davenport, werkzaam bij hetzelfde lobbybureau als Goodyear, moest het team van McCain vaarwel zeggen.

.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ....................................... Ga voor informatie en actie naar amnesty.nl/china

Het weer Tel Aviv: 31°C/19°C, regen Jeruzalem: 29°C/19°C, zon Gaza: 33°C/21°C, regen

Als het aan de rabbijnen ligt, mag het echtpaar Anat en Oren niet naast elkaar op de joodse begraafplaats liggen. angst voor de Arabieren nog verenigd, al verlammen de tegenstellingen langs ideologische lijnen Israël ook in zijn zoektocht naar vrede met de Palestijnen. ‘Ik hoop dat we op onze zestigjarige verjaardag over een ontwerptekst van een grondwet kunnen stemmen’, zei premier Olmert afgelopen oktober in de Knesset, het Israëlische parlement. Het zou zo mooi geweest zijn. Misschien wel het mooiste verjaarscadeau dat Israël zich had kunnen wensen, want een cadeau waarmee het inmiddels volwassen karakter van de staat had kunnen worden onderstreept. Maar zelfs over een ontwerptekst kunnen de Israëliërs het niet eens worden. De hakken staan diep in het zand. ‘We hebben enkele stukken ontwerptekst af’, zegt Menahem Ben-Sasson, voorzitter van de Knesset-commissie die de grondwet moet opstellen. Twee dagen per week zitten BenSasson en zijn zestien commissieleden, onder wie ook twee Palestijnse Israëliërs, bijeen om te bekijken of en hoe ze het eens kunnen worden over de meest uiteenlopende zaken. Honderden uren overleg met vertegen-

woordigers van alle mogelijke maatschappelijke groeperingen zitten er al op. ‘We vragen iedereen: ‘wat kun je opgeven en wat wil je echt niet kwijt’, zegt Ben-Sasson. ‘Vervolgens gaan we onderhandelen.’ Direct na de stichting van de staat Israël, zestig jaar geleden, wilde toenmalig premier Ben-Gurion zich niet laten beperken door regels. Pas in 1950 gaf de Knesset een commissie de opdracht een constitutie op te stellen. Maar er leek geen haast, het was geen prioriteit. Israël werd in beslag genomen door oorlogen tegen omringende Arabische landen en de opbouw van de nieuwe staat. ‘Het was niet nodig’, zegt Israel Harel, van het conservatieve Institute for Zionist Strategy in Jeruzalem. ‘Iedereen stond achter de jonge staat, had joods nationalistische gevoelens. Nu verdampt onze natiestaat, Arabieren proberen Israël zijn joodse karakter te ontnemen. We hebben snel een duidelijk zionistische grondwet nodig.’ ‘Het was een historische fout’, zegt Arik Carmon, directeur van het Israel Democracy Institute (IDI), ook in Jeruzalem. ‘De geschiedenis wijst uit dat het gemakkelijker is compromissen te maken tijdens een historisch moment, een omwenteling, een revolutie. Zo zijn ook de constituties in Frankrijk, de Verenigde Staten en Zuid-Afrika tot stand gekomen. Israël heeft zijn kans gemist, nu zitten we met de gebakken peren. Iedereen eist invloed op het document en de Knesset heeft het te druk met de problemen van alledag.’ In afwachting van een geschreven constitutie zijn inmiddels elf Basic Laws aangenomen, wetten die zwaar-

GRATIS DELL LAPTOP + MOTOROLA F3 Vodafone Basis 22 euro - 2 jaar

Dell Vostro 1000 Laptop:

200 200

• 2.0 Ghz processor

belminuten

sms

• 80 Gb Harde schijf • 1024 Mb int. geheugen • DVD-brander

GRATIS Dell Laptop + Motorola F3

OP=OP Bestel direct telefonisch

0900-5555 444 (van 10.00 tot 18.00 uur, lokaal tarief)

www.gsm.nl/depers

Buitenland

 

   



 


9

Australië

Bange toeristen willen af van ‘vervloekte’ souvenirs van de heilige Uluru Kathy Marks SYDNEY

...

Voorstanders van secularisme ruziën met ultraorthodoxe joden. GETTY IMAGES

der wegen dan gewone wetten, maar geen grondwettelijke statuur hebben. Ze hebben vooral betrekking op de indeling van de staat, al zijn er veel hiaten. Zo zijn de grenzen van de trias politica niet duidelijk afgebakend, wat tot een ongezond grote invloed van het militaire apparaat op de politiek heeft geleid en een permanente strijd tussen het ministerie van Justitie en het Israëlische hooggerechtshof. En als gevolg van het gebrek aan scheiding tussen synagoge en staat, voeren ook de seculiere en rabbinale gerechtshoven voortdurend oorlog. Sommige basiswetten zijn bovendien behoorlijk omstreden, zoals de wet die stelt dat Jeruzalem de permanente en ongedeelde hoofdstad van Israël is. ‘Wij zijn net als Engeland, dat heeft ook geen geschreven grondwet’, stelt vrijwel elke Israeli die je over dit onderwerp spreekt. Maar anders dan Engeland heeft Israël nog altijd géén Bill of Rights, ofwel een grondwettelijke lijst met onaantastbare rechten van elke individuele Israëlische staatsburger. Zoals bijvoorbeeld het recht op vrijheid van religie, vrijheid van meningsuiting, en, om maar wat te noemen, het recht in eigen land te mogen trouwen.

.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .....................................

Zaak-Politkovskaja

En daar zit hem nu net het probleem. Een op internationaal mensenrecht gebaseerde Bill of Rights, dé toetssteen in alle westerse democratieën, lijkt onverenigbaar met het geïnstitutionaliseerde onderscheid tussen joden en niet-joden, zoals dat in Israël bestaat. Het is een probleem dat alleen nog maar groter zal worden, want het aantal niet-joden in Israël, nu eenvijfde van de totale bevolking, groeit stukken sneller dan het aantal joden in dat land. Volgens het Israëlische Bureau voor Statistiek maken Palestijnse Israëliërs in 2025 zo’n kwart van de bevolking uit. Een grondwettelijk onderscheid tussen joden en niet-joden is in strijd met de grondslagen van de westerse rechtsstaat. Hoe kan Israël zijn joodse karakter behouden én een democratie zijn? Inmiddels hebben negen Israëlische non-gouvermentele organisaties een concept voor een grondwet ingeleverd bij de Knesset-commissie, van

Volgens het Israëlische Bureau voor Statistiek is een kwart van de bevolking in Israël in 2025 niet-joods. Hoe kan Israël zich toch als joodse staat blijven manifesteren? seculier en conservatief zionistisch tot en met Palestijns Israëlisch. Het lijkt erop dat de tekst van het IDI de commissie het meest aanspreekt. Het IDI is ervan overtuigd dat er alleen door compromissen ooit overeenstemming kan worden bereikt. ‘Daar heeft het IDI gelijk in’, zegt professor Hannah Herzog van het Van Leer In-

stituut in Jeruzalem dat de joodse identiteit van de staat Israël bestudeert. ‘Maar de ultra- en orthodoxe joden zijn niet bereid tot een compromis. Zij willen maar één ding: iedereen en alles ondergeschikt maken aan de joodse religieuze wetten. Als gevolg van het versnipperde politieke systeem hebben ze een onevenredig grote politieke macht en die buiten ze uit. Ik ben bang dat we een zeer religieus getinte grondwet krijgen als er nu in de Knesset over wordt gestemd. Dan verwordt onze democratie officieel tot een theocratie. Misschien moeten we er daarom mee wachten.’ Ben-Sasson hoopt de Knesset nog dit jaar een eerste deel van de ontwerptekst voor de grondwet te kunnen geven. Of het gaat lukken, is twijfelachtig. Israël heeft een grondwet nodig om het volk te unificeren. De pogingen die grondwet te maken, leggen de grote verdeeldheid van dat volk juist pijnlijk bloot. 1

%JSFDU
WPPSEFFM
WJB
XXXUNPCJMFOM
PG
CFM




De voor Aboriginals heilige Uluru.

º
 

0PL
WFSLSJKH CBBS
JO
4JMWFS#MBDL

De Russische justitie heeft een verdachte van de moord op journaliste Anna Politkovskaja op het oog. Het gaat om Roestam Machmoedov (34) uit Tsjetsjenië. Hij wordt gezocht. Politkovskaja werd in 2006 bij haar huis in Moskou doodgeschoten. Ze schreef zeer kritisch over wreedheden jegens burgers in Tsjetsjenië. Daarom was ze zeer impopulair bij het Kremlin. Velen denken dat de moord politiek gemotiveerd was.

4BNTVOH
( º
 

/PLJB
 º
 

*DN
KBSJH
3FMBY
 WBO
º
 

*DN
KBSJH
3FMBY
 WBO
º
 

WPPS

º




4JNQMZ
$MPTFS

Het weer Haifa: 29°C/18°C, bewolkt Hadera: 30°C/18°C, zon Eilat: 37°C/26°C, zon

© The Independent

&MLF
NBBOE
UPU
LPSUJOH
PQ
KF
BCPOOFNFOU

‘TSJETSJEEN DOODDE ANNA’

.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .....................................

Honderden toeristen die stiekem een stuk van Uluru, de rode monoliet in het hart van Australië, hebben meegenomen, sturen hun souvenir terug. Ze menen dat ze door de diefstal ongeluk over zich hebben afgeroepen. Uluru, voorheen Ayers Rock, is een heilige plaats voor de Aboriginals, de oorspronkelijke bewoners van Australië. De parkwachters krijgen elke dag wel een pakketje ergens vandaan, met daarin een stukje rots en een excuus. Onderzoekster Jasmine Foxlee zei in de Australische Sunday Telegraph dat ongeveer een kwart van de dieven geloofde zich een vervloeking op de hals te hebben gehaald. Ze repten van scheidingen, ziektes en zelfs sterfgevallen. Uluru trekt elk jaar een half miljoen bezoekers. Velen van hen beklimmen de rots, ondanks grote borden waarop staat dat ze hiermee oude ‘droom’-paden van de Aboriginals betreden. Het grootste stuk steen dat terugkwam, woog 32 kilo. Dat is het maximumgewicht dat je in Australische vliegtuigen in je koffer mag hebben. Foxlee heeft wel een verklaring voor het gedrag van de boetedoeners: ‘Er heerst een diep gevoel van onzekerheid over de spiritualiteit en de cultuur van de Aboriginals. Mensen nemen liever geen risico. Ze proberen zichzelf zo te beschermen.’ 1

7SBBH
OBBS
EF
WPPSXBBSEFO

 






QFS
NBBOE

 

WPPS

º












QFS
NBBOE

Binnen 2 weken 5 kilo eraf!

De voordelen van het D FOR DIET proteïnedieet: • Tenminste 2 kilo per week afvallen • Forse besparing op normale voeding • Gemakkelijk vol te houden • Vitaminen en mineralen al in het product • Bescherming van spiermassa • Snelle vermindering van maten

• Levering binnen 1 werkdag • Geen bijwerkingen • Geen hongergevoel • Geen vermoeid gevoel • Geen slappe huid • Geen jojo-effect

Inhoud van THE DIET BOX: • 6 doosjes met 30 maaltijden • Een duidelijke handleiding • GRATIS Power Mixer • GRATIS 1 busje multivitaminen

BESTEL NU DIRECT OP

www.DforDiet.com

 

 

Economie

 



 


11

Mineurstemming Bank heeft nog last van kredietcrisis

Fortis waarschuwt beleggers Fortis beleeft niet zijn vrolijkste jaar: opnieuw waarschuwt de bankverzekeraar voor onzekerheid, terwijl de Belgen druk bezig zijn ABN Amro Nederland te integreren. Redactie economie AMSTERDAM

...

Fortis heeft een bestuursvoorzitter die Jean-Paul Votron heet. Bij de bekendmaking van de eerste kwartaalcijfers gisteren, zei hij: ‘Het blijven zeer moeilijke tijden met een verdere verslechtering van de financiële markten in de tweede helft van maart 2008. Het is duidelijk dat de economie in de VS te lijden heeft van de crisis, maar het is nog onzeker welk effect dit op de overige economieën zal hebben, wat weer gevolgen kan hebben voor de commerciële activiteit.’ Niet wat je noemt een verheffend bericht, daar uit de Fortis-geledingen. Kennelijk wil de bankverzekeraar be-

leggers waarschuwen voor te veel optimisme. ‘Het klimaat zal naar onze inschatting ook in de nabije toekomst lastig blijven’, vervolgde de Belg . Lastig betekent nog niet dat Fortis verliesgevend is. Over de eerste drie maanden van 2008 boekte de bank een nettowinst van 808 miljoen euro, 31 procent lager dan een jaar eerder. Tevens maakte Fortis duidelijk dat de kredietcrisis een negatief effect van 380 miljoen euro heeft gehad. Daarmee is de conclusie gerechtvaardigd dat Fortis van alle banken hier het hardst is getroffen door de malaise op de financiële markten. Eind vorig jaar moest Fortis al eens 2,7 miljard euro afschrijven op beleggingen in Amerikaanse rommelhypotheken; de directe oorzaak van de kredietcrisis. Ondertussen is Fortis druk bezig met het inpassen van ABN Amro Asset Management in de eigen organisatie; een klus waarvan het belang moeilijk onderschat kan worden.

Eind vorig jaar kocht Fortis met Royal Bank of Scotland en het Spaanse Santander voor 71 miljard euro ABN Amro, om het daarna onderling te verdelen – Fortis kreeg de Nederlandse tak van de overgenomen bank. Het was een aankoop gedaan op het hoogtepunt van de markt. Nu, vele onzekere maanden verder, zijn bankbedrijven op de beurs miljarden minder waard. Ook in dit opzicht heeft Fortis rake klappen gehad en zag de koers begin dit jaar zakken tot het laagste niveau in vijf jaar. In deze condities kreeg Fortis van De Nederlandsche Bank onlangs toestemming voor de afsplitsing van de vermogensbeheeractiviteiten van ABN Amro. Vanaf 1 april ging deze tak dan ook officieel over in handen van Fortis. Een groot deel van het Nederlandse hogere management vloog er dientengevolge uit. Echt gezellig kan het daarom nog niet zijn bij Fortis, zeker niet met zulke cijfers. 1

Jean-Paul Votron waarschuwde voor te veel optimimse. GERARD TIL/HH

Beurs Beurs vandaag Shell, Arcelor Mittal en ING

Drie grootste jongens Een kleine 30% van de AEX rapporteert vandaag kwartaalcijfers en ruim 15% gaat ex-dividend. Toch gaat het alleen om Arcelor Mittal, ING en Shell. Het geheim zit ’m in de indexgewichten. AMSTERDAM

...

Nóg telt de – voluit – AEX 25 op dit moment 24 fondsen. Vedior, dat opgaat in Randstad, verdwijnt binnenkort, net als Tele Atlas dat onderdeel wordt van TomTom. Tenminste, als Brussel het goed vindt, maar beleggers verwachten witte rook. Met het verhoogde bod van Staples op Corporate Express lijkt het ook een kwestie van tijd dat dit aandeel uit de AEX verdwijnt. Deze namen worden pas begin

maart volgend jaar vervangen door zoals het er nu naar uitziet Fugro, Wereldhave, Nutreco en BoskalisWestminster. Gek genoeg verbleekt of verbloost de AEX niet van deze transfercarrousel. Dat heeft alles te maken met het indexgewicht van de verschillende fondsen. Die worden ook elk jaar begin maart opnieuw vastgesteld, met een maximum van 15%. Uiteraard lopen met het stijgen en dalen van de aandelen deze percentages op of af en zelfs in het honderd. Zo weegt door de gestage stijging van Arcelor Mittal – zeker ten opzichte van de aangeslagen financials als Aegon, ING en Fortis – de staalreus nu net zo zwaar als Shell: dik 15%. De top 5 – Royal Dutch Shell, Arcelor Mittal, ING, Unilever en Philips –

zorgen samen voor zo’n 60% van het indexgewicht! Hoe anders is dat bij de verdwijnende fondsen. Zo telt Corporate Express slechts voor 0,33% mee, Vedior 0,51% en Tele Atlas 0,46%. Daarmee weegt de kaartenmaker zelfs zwaarder dan haar kaper TomTom (0,33%). Vandaag is weer zo’n dag dat slechts drie bedrijven het wel en wee van de AEX bepalen en wel de absolute top 3 van het Damrak: Royal Dutch Shell, Arcelor Mittal en ING. Hoera, Shell gaat vandaag weer ex-(kwartaal)dividend à 0,40 dollar (0,26 euro). Dit bedrag gaat op opening van de aandelenkoers van De Koninklijke af. De AEX zelf krijgt hier ook een tik van mee. In het indexmandje zitten 290 aandelen Shell.

Dat is in totaal 75,40 euro die van de AEX afgaat, ofwel 0,75 indexpunt (-0,2%). Die opening wordt nog verder gekleurd door de kwartaalrapportages van ING en Arcelor Mittal vandaag voorbeurs. Hoeveel minder winst heeft de bankverzekeraar gemaakt en schrijft ze nog meer slechte leningen af? Arcelor Mittal maakt vast weer een

recordwinst bekend, maar wordt afgerekend op haar vooruitblik op dit en volgend jaar. Hoe deze cijfers ook worden ontvangen, het is duidelijk dat door hun zware gewicht alle 180 namen tellende aandelen, fondsen, parels en kneuzen van de Nederlandse beurs vandaag allemaal een klap meekrijgen van deze drie grote molenwieken. 1

.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................................................................................................................................ ......................................

Eindelijk, Crucell 111

Hervindt biotech Crucell eindelijk weer iets van haar oude elan? Gisteren spoot het aandeel omhoog op meevallende kwartaalcijfers. Dat had het aandeel hard nodig, want sinds TomTom een paar jaar geleden haar rol als beurslieveling overnam, lag het op apegapen. Dit jaar staat er een keurige +10% op het koersbord. TomTom? Laat maar. 1

.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .............................................................................. ....................................... .......................................

Het Panel

STELLING: TOPMAN, SPREEK JE MOERSTAAL! 111

De Vereniging van Effectenbezitters (VEB) constateert dat het Nederlands op de beurs uitsterft. Hebt u heimwee naar managers die zichzelf in Londen ooit voorstelden als lid van ‘de raid van bestuur’? .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. WAT VINDT U? GEEF UW MENING OP WWW.DEPERS.NL

.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ......................................

Vereiste

Niet serieus

Tweetalig

AD VAN TIGGELEN (AANDELENSTRATEEG ING)

PIETER KORT (HOOFDREDACTEUR IEX)

CEES SMIT (TODAY’S BEHEER)

111

111

111

‘Ik heb helemaal geen heimwee. Het communiceren in een wereldtaal – voor de goede orde: Frans is geen wereldtaal – is onderdeel van onze inburgeringscursus tot wereldburger. Dit is een eerste vereiste in de globalisatierace. Anders doe je op termijn gewoon niet meer mee, tenzij je op een bel met olie zit natuurlijk.’ 1

‘Je kunt het mondiale bedrijven als ASML en SBM Offshore niet kwalijk nemen. De meeste werknemers praten de hele dag Engels, maar je neemt je thuisbeleggers niet serieus als je niet in het Nederlands rapporteert. En als u dan toch Engels moet praten, beste Nederlandse topman, ga dan eerst op uitspraakles.’ 1

‘Hoe meer beleggers een topman in theorie kunnen begrijpen hoe beter. Meer interesse is meer potentiële kopers en dus goed voor de beleggers. Wel vind ik dat een Nederlands bedrijf tweetalig moet zijn. Uiteindelijk spreken veel beleggers slecht Engels en anders laten Rita of Geert er wat van zeggen.’ 1

  (.,-.
'(=(
(1
0((5
9$&$785(6
23
:::'(3(561/&$55,(5( 


 



!













 



#"&( '"+

726
2168/7,1*

81.7,((',$,5


86,1(66
2168/7$17
8%/,(.(
(&725


(
5,&+7
-(
23
&203/(;(
(1
%5('(
352-(&7(1
21'(5=2(.
(1
95$$*678..(1
23
7$&7,6&+
(1
675$7(*,6&+
*(%,('


067(5'$0


3$*


22)'
('5,-)692(5,1*


)'(/,1*60$1$*(5
(8*'./,1,(.


6
(,1'9(5$17:225'(/,-.
9225
+(7
%(/(,'
9$1
'(
352'8&7*52(3
('5,-)692(5,1*
(1
21'(5'((/
9$1
+(7
$1$*(0(177($0
(()7
,1
'8$$/0$1$*(0(17
6$0(1
0(7
'(
&+()
'(
&/,1,48(
'(
36<&+,$7(5
/(,',1*
$$1
+(7
08/7,',6&,3/,1$,5(
%(+$1'(/7($0


$/60((5
225'2//$1'


3$*
3$*


(1,25
5*$1,6$7,($'9,6(85
8%/,(.(
(&725
/6
$'9,6(85
/,&+7
-(
25*$1,6$7,(6
'225
'2(
-(
25*$1,6$7,(217:,..(/75$-(&7(1
(1
)$&,/,7((5
-(
&203/(;(
%(6/8,79250,1*6352&(66(1


067(5'$0


3$*


5%(,'60$5.7&2A5',1$725


1
+(7
.$'(5
9$1
+(7
92251(0(1
9$1

$5((5
(59,&(6
20
%('5,-9(1
(1
$)*(678'((5'(
678'(17(1
1$'(5
727
(/.$$5
7(
%5(1*(1


$$675,&+7


3$*


('5,-)6-2851$/,67


&+5,-)7
,1
23'5$&+7
(1
23
(,*(1
,1,7,$7,()
%(5,&+7(1
(1
$57,.(/(1
,1
=2:(/
'(
('(5/$1'6(
$/6
'(
1*(/6(
7$$/
29(5
217:,..(/,1*(1
%,11(1
"$*(1,1*(1

"$*(1,1*(1


3$*


)'(/,1*6+22)'
81,25
(/(,'60('(:(5.(5
(/(,'6$'9,6(856
$7,?17(1=25*


('5,-)692(5,1*
(1
,%/,27+((.6<67(0(1
(1
17:,..(/,1*
(7
/(9(5(1
9$1
((1
%,-'5$*(
$$1
352-(&7%(+((5
9$1
1,(8:(
(1
/23(1'(
352-(&7(1
(1
352*5$00$>6
01
%,11(1
+(7
3$571(56&+$3
885=$0(
$5'(

1'(567(817
9$18,7
'(
(&7,(
75$7(*,(217:,..(/,1*
,1=$.(
675$7(*,6&+
%(/(,'
23
+(7
*(%,('
9$1
0(',6&+(
3$5$0(',6&+(
(12)
9(53/((*.81',*(
=25*


,-0(*(1
(1
$$*
,-0(*(1


3$*


3$*


3$*


(6($5&+
7(&+1,&86


17:,..(/7
352&(66(1
9225
'(
)$%5,&$*(
9$1
)2721,6&+(
1$126758&785(1
:$$50((
+(7
*('5$*
9$1
/,&+7
:25'7
%(678'((5'


067(5'$0


3$*


(1(7,&
3,'(0,2/2*,67
+

267
2&
1,9(56,7$,5
2&(17
6<&+2/2*,(



)7(
75$/,1*6'(6.81',*(


66,67$17
52)(6625
,(8:(
(',$


57621'(5=2(.(5
(80$72/2*,(
8//
352)(6625

"(7(16&+$33(/,-.
21'(5=2(.(5


",//
3(5)250
$662&,$7,21
$1$/<6(6
$,0('
$7
,'(17,)<,1*
*(1(6
35(',6326,1*
72
68''(1
&$5',$&
'($7+
'85,1*
0<2&$5',$/
,1)$5&7,21
7$7,67,(.
(1
(7+2'(1
(1
7(&+1,(.(1
'(
36<&+2/2*,6&+(
,17(59(17,(6
(1
'(
',$*1267,(.
&203(7(17,(6
(9(57
=(/)67$1',*
%,-'5$*(1
$$1
+(7
9(,/,*
20*$$1
0(7
,21,6(5(1'(
675$/,1*
0(7
$/6
'2(/
'(
675$/,1*6%(/$67,1*
=2
/$$*
7(
+28'(1
$0,/,$5,7<
:,7+
7+(
678'<
2)
',*,7$/
0(',$
,1
7+(
+80$1,7,(6
25
62&,$/
6&,(1&(6
"25'7
/$1'(/,-.
&2A5',1$725
9225
'(
,03/(0(17$7,(
9$1
((1
1,(8:(
0$1,(5
9$1
%(+$1'(/(1
9$1
5(80$72@'(
$575,7,6
80$1
29(0(17
&,(1&(6
*(,1*
029(0(17
$1'
+($/7+
1'(5=2(.
9225
%(67$$1'(
(1
1,(8:(
675$7(*,(?1
9225
237,0$/(
02167(5,11$0(
237,0$/
6$03/,1*
9$1
*(1((60,''(/(1


75(&+7
((5/(1
521,1*(1


067(5'$0
(,'(1
"$*(1,1*(1
$$675,&+7


3$*


3$*


3$*


3$*


3$*


3$*


3$*


%' "!"'

067(//$1'
,%/,27+(.(1

817,((',$,5
5,9(5680

81.7,((',$,5


"" #"#!& 5,&("$7(5+286(223(56

81.7,((',$,5


%'" 1,9(56,7(,7
$$675,&+7

&$'(0,&
5$16)(5


)% "$*(1,1*(1
1,9(56,7(,7
(1
(6($5&+&(17580

&$'(0,&
5$16)(5


' &'((% (/)7
1,9(56,7<
2)
(&+12/2*<

&$'(0,&
5$16)(5
"
 "

&$'(0,&
5$16)(5

7
$'%28'

&$'(0,&
5$16)(5


" 167,7887
9225
7220
(1
2/(&88/)<6,&$

&$'(0,&
5$16)(5


'"&$"%,# 

 "

&$'(0,&
5$16)(5
3(1
1,9(56,7(,7

&$'(0,&
5$16)(5
 

85($8
9$1
'(
1,9(56,7(,7

&$'(0,&
5$16)(5
1,9(56,7<
2)
067(5'$0

&$'(0,&
5$16)(5
(,'6
1,9(56,7$,5
(',6&+
(17580

&$'(0,&
5$16)(5

521,1*(1
"

&$'(0,&
5$16)(5


&$'(0,6&+
#,(.(1+8,6
$$675,&+7

&$'(0,&
5$16)(5



 





 





 

 


)##%
!%
)'(%&
#$
***$%&"  %%%

Perspectief

 

   



 


13

VANDAAG: LIFE SCIENCES IN NEDERLAND

De biologie voorbij

Energie uit afvalhout

Medicijnen met kompas

Medicijnen tegen tropische ziekten; nieuwe vormen van schone energie; een afweersysteem tegen biochemische aanvallen: in het onlangs geopende Groningse Center for Synthetic Biology denken ze graag in termen van wereldproblemen.

Het is een dikke soep die ze koken bij de Wageningse vakgroep industriële biotechnologie. Maar die soep moet straks energie opleveren uit nutteloze zaken als stro en houtafval. Nijvere bacteriën gaan de mensheid redden. Hopen ze daar.

Geneesmiddelen komen overal in ons lichaam terecht. Pure verspilling vinden ze dat in Eindhoven. Daarom verpakken ze de moleculen in ‘nanocontainers’ die pas opengaan als de zieke plek in zicht komt.

15

20

22

... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

Leven op bestelling De schepping is mooi. Maar het kan nog mooier. En ook: nuttiger. Dagelijks sleutelen biotechnologen nieuwe levensvormen in elkaar. uP14 PLUISPRODUCTIONS

14

Perspectief

 

   



 


Vreemde draadjes 100 jaar geleden ontdekten biologen dat er in celkernen dunne draadjes zitten die zich, vlak voordat een cel zich gaat delen, verdubbelen en zich dan over beide nieuwe cellen verdelen. In die draadjes (chromosomen) moest het antwoord zitten op de grootste vraag van de biologie: hoe geven levende wezens hun eigenschappen door aan hun nageslacht? Vijftig jaar geleden ontdekten twee Britse biologen, Crick en Watson, dat deze draadjes bestonden uit lange ketens, opgebouwd uit vier verschillende nucleïnezuren. De volgorde waarin deze vier (A, C, T en G) aan elkaar gekoppeld zitten, vormt een code die informatie bevat voor het maken van duizenden verschillende eiwitten, de ‘werkpaarden’ in iedere cel. De studie van deze eiwitten heet proteomics. Biotechnologen zijn daarbij vooral geïnteresseerd in eiwitten die erfelijke ziekten voorspellen of verraden, de biomarkers. Het vakgebied dat zich bezighoudt met de ontrafeling van de uiterst ingewikkelde wisselwerking tussen genen, eiwitten en celorganen heet computational genomics.

Biomarkers

Boer en wijsheid

Onze unieke combinatie van genen maakt ons tot een uniek individu. Door individuen te kruisen en toevallige genetische variaties (de zogenoemde mutaties) slim te gebruiken, kunnen kwekers compleet nieuwe soorten doen ontstaan. Boeren weten dat al duizenden jaren. Vrijwel al onze ‘natuurlijke’ voedingsmiddelen (granen, vruchten, huisdieren) zijn op deze manier ontstaan. Dit wordt wel de klassieke biotechnologie genoemd. Ook het gebruiken van bacteriën, gisten en schimmels voor het maken van wijn of kaas valt daaronder.

Nieuwe technieken Nieuw (nog maar zo’n dertig jaar oud) is de gentechnologie, waarbij biotechnologen genen manipuleren om bacteriën, planten en dieren nieuwe eigenschappen te geven. Ze kunnen een of meer genen losknippen uit het genoom van het ene organisme, en dan in zijn geheel overplaatsen in het genoom van een ander. Een dergelijke verhuizing heet een transformatie. Een nuttig genpakketje wordt een biobrick genoemd.

Fluks met de spuit De eenvoudige manier om genen te verplanten is injecteren. DNA is geen lichaamsvreemde stof en wordt dus niet door de cel afgebroken of opgeruimd. De kans is groot dat het ingespoten DNA uiteindelijk een plekje krijgt tussen alle andere genen in het DNA.

Verbouwde bacteriën Er zijn verschillende manieren (pardon: recombinant-DNA-technieken) om een transformatie uit te voeren. Als het gaat om bacteriën is dat betrekkelijk eenvoudig. Het genetisch materiaal van een bacterie kan uit de bacterie worden gehaald, waarna het biobrick er simpelweg tussen wordt geplakt. Eenmaal terug in de cel gaat het aan het werk. Zo kunnen we bacteriën bijvoorbeeld ‘leren’ om insuline te maken, of kunnen ze enzymen produceren die hout en stro omzetten in (voor ons veel nuttiger) zetmeel en suikers.

.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .......................................

www.BCFjobs.nl

Jurgen Haanstra (29 jaar)

‘ZOEKEN WAAR HET MIS GAAT’ Studie: Medische Biologie, Universiteit Utrecht Baan: Post-doctoraal onderzoeker Erasmus MC, Rotterdam ‘Hoe ontstaan agressieve vormen van leukemie? Ik probeer dat te onderzoeken. Door cellen DNA-schade te geven kijken we hoe dit leidt tot het ontstaan van kanker. Als je weet hoe het mis gaat, dan kun je ook beter weten hoe je het moet voorkomen en behandelen. Ik promoveer binnenkort op een Afrikaanse parasiet die slaapziekte veroorzaakt. Om te voorkomen dat ik meteen een specialistisch expert zou worden, ben ik nu iets heel anders gaan doen.’

BAC BV - The Bio Affinity Company - is a Dutch Biotech company offering unique products for the affinity purification of biological materials to the Biopharmaceutical and Biotech Industries. These CaptureSelect® affinity ligand products are based on antibody fragments and are produced in-house using yeasts. BAC has a R&D laboratory in Leiden and a manufacturing facility in Naarden. Technician - Ligand Discovery - Leiden The activities within the Discovery team range from the discovery and characterization of new antibody fragments to cloning and small scale production of antibody fragments. The candidate has a degree on MLO/HLO level and has experience in one of the areas of Molecular Biology, Immunology, Antibody libraries, or Protein assays. Technician - Ligand Application - Leiden The Application team investigates the immobilization of affinity ligands to different solid supports and the use of the affinity products in a wide range of applications. BAC is looking for a Biochemist/Protein Chemist on HBO level with experience in chromatography (AKTA), coupling chemistry and other protein chemistry and biochemistry techniques.

Perspectief

 

   



 


Insluipers Als we meercellige wezens (planten en dieren) van nieuwe genen willen voorzien, kunnen we gebruikmaken van virussen. Ook zij zijn vrij gemakkelijk te voorzien van wat extra genen. Wanneer een virusdeeltje een gewone cel infecteert, plaatst het al zijn DNA tussen dat van de gastheer – inclusief het nieuwe genetische materiaal.

Onder vuur

Onderzoek Synthetische biologie

Leven maken volgens Gronings ontwerp Medicijnen tegen tropische ziekten, schone energie en afweersystemen tegen biochemische aanvallen. Het Groningse Center for Synthetic Biology wil het allemaal. Floor Milikowski AMSTERDAM

Heel futuristisch klinkt de techniek van het genenkanon: hierbij worden minuscule goudbolletjes bekleed met DNA, gewoon met een soort kanonnetje in de cellen geschoten. Een deel van het DNA maakt zich los van de bolletjes en kan dan worden opgenomen in het DNA van de cel. De ‘trefkans’ is niet echt groot, maar de aanhouder wint.

Afblijven! DNA biedt de mogelijkheid unieke, stabiele codes te maken – niet alleen voor het maken van eiwitten maar bijvoorbeeld ook om voorwerpen op een unieke manier te markeren. Het bedrijfje Selecta-DNA verkoopt een doorzichtige, kleverige vloeistof waarin een persoonlijke, unieke DNA-code is verwerkt.

Leven in de zoutwoestijn In de VS is het eerste via recombinant-DNAtechnieken verkregen voedingsmiddel al op de markt: een tomaat die een extra gen heeft dat verhindert dat de vrucht zacht en beurs wordt. In Europa zijn nog geen recombinantproducten te koop. De mogelijkheden zijn legio: veredelaars kunnen ziekteresistente gewassen maken of planten hun eigen insecticide laten produceren. Daardoor zouden boeren minder chemicaliën hoeven te gebruiken. We kunnen ook denken aan het maken van gewassen die geschikt zijn voor (nu nog) zeer plantonvriendelijke omgevingen. Denk aan vervuilde gronden of zoutwoestijnen.

For Galapagos’ target discovery service unit BioFocus DPI in Leiden, the Netherlands we are looking for

15

...

Nanowetenschap is de toekomst. Recente voorspellingen geven aan dat er in 2015 een industrie van 12.500 miljard dollar mee gemoeid zal zijn. Maar wat is het? De essentie is dat er op extreem kleine schaal gewerkt wordt met individuele moleculen en atomen. Moleculen op maat, bijvoorbeeld om een broek vlekkenwerend te maken. Maar in de nabije toekomst zullen niet alleen onze kleren maar mogelijk ook onze computers en alle andere producten om ons heen geconstrueerd worden op nanoniveau. We gaan nog een stapje verder in het net van de nanowetenschappen, naar misschien wel de grootste uitdaging van het moment: de synhetische biologie. Een variant van biologie waarbinnen gezocht wordt naar oplossingen voor grote problemen. In maart opende de Rijksuniversiteit Groningen het Centre for Synthetic Biology (CSB). Onder leiding van Bert Poolman, hoogleraar biochemie, werken scheikundigen, natuurkundigen en biologen samen aan een betere wereld. ‘Synthetische biologie is een volgende stap in het herontwerpen van cellen of onderdelen van een cel. De basis werd gelegd met het ontwikkelen van recombinant DNA-technie-

ken, methoden om erfelijk materiaal te verplaatsen naar een ander organisme. Daarmee werd het mogelijk eiwitten uit planten of dieren aan te maken in een bacterie of schimmel. Ook bood het de mogelijkheid om DNA te manipuleren en daarmee eiwitten, veelal enzymen, nieuwe functies te geven – medische bijvoorbeeld.’

Antibiotica Hoe dat precies in zijn werk gaat, dat willen ze in Groningen weten. En dat kan grote gevolgen hebben voor de productie van bijvoorbeeld antibiotica. Wanneer je namelijk precies weet hoe cellen een antibioticum maken, kun je dit proces ook versnellen. Met als gevolg een hogere productie en een lagere kostprijs. Ook zijn er in Groningen al hoopgevende resultaten geboekt op het gebied van gecontroleerde afgifte van medicijnen. Poolman: ‘Bij kanker is het heel belangrijk om te zorgen dat de gebruikte toxische stoffen geen schadelijke bijwerkingen hebben elders in het lichaam. Het zou ideaal zijn als je een toxische stof alleen in de buurt van een tumor kunt laten vrijkomen. In een reageerbuis zijn wij er in geslaagd de stof in te pakken in een vetbolletje dat reageert op de zuurgraad van een kankercel. Als het bolletje in de buurt van een kankercel komt, komt de stof vrij.’ Maar, waarschuwt Poolman, toepassingen in de praktijk zijn nog ver weg. Dichterbij is een betrouwbaar medicijn tegen malaria, waaraan in de VS hard wordt gewerkt. Het naboot-

sen van de natuurlijk productie van een antistof die nu nog voor veel geld uit een plant moet worden onttrokken, is bijna volbracht. Ondanks de grote mogelijkheden en het grote enthousiasme over de bionanowetenschappen en de synthetische biologie bestaat er ook behoorlijke kritiek. Net als eerder tijdens de opkomst van genetische modificatie is er angst voor onbekende gezondheidseffecten en andere gevaren. Er is namelijk weinig bekend over neveneffecten van het veranderen van celeigenschappen. En dat terwijl er inmiddels veel producten te koop zijn waarin zogeheten nanostoffen zijn verwerkt. Bovendien biedt synthetische biologie mogelijkheden voor het ontwikkelen van een nieuw soort biochemische wapens. Is het wel ethisch verantwoord om op deze manier te spelen met leven?

Voorbarig Die discussie wordt gevoed door de Amerikaanse bioloog Craig Venter, die verklaarde dat hij op synthetische wijze nieuw leven kan maken. Poolman vindt de discussie voorbarig: ‘De vraag is hier wat leven is. Venter heeft het chromosoom van een heel simpele bacterie gesynthetiseerd en probeert deze over te zetten in een bacterie. Waarschijnlijk zal dit op korte termijn lukken, maar dit is nog ver verwijderd van nieuw leven. Vergelijk het met software kopiëren en dit vervolgens overzetten naar een andere computer. Hij heeft alleen iets nagemaakt, niets nieuw gemaakt. Ik zou dat geen nieuw leven noemen.’ 1

Natuurlijk werken bij Koppert

Associate Scientist (m/f) Vacancy number LEI-010 The position offers a unique experience to work in an exciting and dynamic environment of a well known international biotech company. You will be performing top-level target discovery research through collaborations with our international partners (Nat Biotech 20:1154, Genome Res 13:2325, Drug Discov Today 10:1385, www.biofocusdpi.com/Target_discovery). All this is done in a team-oriented, result-driven, international research environment that provides an excellent career opportunity for motivated scientists. Profile: • Bachelors or Masters degree in Life Sciences • 1-3 years working experience, preferably in a biotech or pharma company. • Hands-on experience in mammalian cell culture techniques and various assay readout systems such as ELISA and reporter-based assays. • Experience in working with (adeno) viruses and primary cells is a plus. • You are communicative, flexible and a team player. If you have the right qualifications for this job opening and are willing to face the challenge of joining a highly motivated entrepreneurial team, please send your application (preferably by e-mail) to: BioFocus DPI, a Galapagos company Human Resources PO Box 127 2300 AC Leiden, The Netherlands E-mail: [email protected]

Koppert levert effectieve en veilige oplossingen voor de professionele teelt van groente-, sier- en fruitgewassen. Daarbij maken we gebruik van natuurlijke vijanden voor het bestrijden van plagen, als alternatief voor chemische bestrijding. Tevens leveren we hommels voor het natuurlijk bestuiven van planten. Onderzoek, productie, distributie, begeleiding en advies zijn belangrijke activiteiten waarin we nauw samenwerken met onze verschillende partners over de hele wereld. Koppert staat voor schoon en veilig telen, innovatie en kwaliteit. Ons hoofdkantoor is gevestigd in Berkel en Rodenrijs. Hier zijn ca. 210 medewerkers werkzaam.

Natuurlijk verder

WWW.KOPPERT.NL |

[email protected]

Koppert Biological Systems is sterk aan het groeien. Daarom zijn wij op zoek naar enthousiaste collega’s die ons team willen komen versterken. Momenteel hebben wij de volgende vacatures openstaan:

Registration Officer Registration Manager Onderzoeker Entomology Marketeer Voor meer vacatures en informatie over Koppert kijk op onze website: www.koppert.nl. Je kunt ook contact opnemen met Willemijn Krabbe of Annelies van der Maarl, 010 514 04 86.

(10(-1*%%01/',1,(1&$11# *'

(&1)*,1( 1,"1,&1,",1#+11!%(%1%*1#'1!'1,"*)0 AMT (Euronext: AMT) develops innovative cures for patients suffering from serious, debilitating disorders that cannot be cured today. AMT is a young and fast growing company with high aspirations, a broad product pipeline and a highly motivated and specialized, international team. AMT has the following fulltime job openings:

"'##'1'.#.(1"*&(%(!01*,1  "'##'1++01.%()&',

-'#(*1#',#+,1,(*1.%()&', #',#+,1#*(+"

'#(*1"'##'+1 ++01.%()&', "'##'1'- ,-*#'!11

#',#+,1'.#.(1"*&(%(!0 #',#+,11#*(%(!#+,1++01.%()&',

1 #* Full profiles of these job openings can be found on our website: www.amtbiopharma.com Please direct your application letter with CV via e-mail to our HR department: [email protected], or via regular mail to: AMT, attn. Saskia Godfriedt, HR Manager, P.O. Box 22506, 1100 DA Amsterdam. AMT offers the opportunity to work in an exciting and entrepreneurial environment. We stimulate our people to grow within an organization that encourages talent, supports the development of its employees, and fuels excellence. Our energetic and enthusiastic employees participate in and influence the long-term growth of AMT.

Perspectief

 

   



 


17

Nederland Waar blijven de waaghalzen?

Life sciences in polderland Onderzoek op topniveau, maar goede ideeën vinden slechts met moeite de weg naar het bedrijfsleven. ‘Zoals altijd in Nederland.’ die is weer afgeschaft, de stabiliteit ontbreekt.’ Het nieuwe innovatieprogramma kan bij de wetenschapper op weinig waardering rekenen. ‘Het is te weinig en te laat, zoals altijd in Nederland. Het zal wel iets met onze gereformeerde inborst te maken hebben dat we niet rijk mogen worden van subsidie, van onderzoek dat ooit door de overheid is betaald, dus worden we met zijn allen arm.’ De uitspraak van Meloen kan model staan voor de kritiek van veel ondernemers in de sector. Zij zagen hoe ‘Biopartner’, het vorige overheidsinitiatief om de eerste fase te financieren, in 2005 roemloos ten onder ging. Een ondernemer met een veelbelovend nieuw middel tegen chronische bronchitis is daarom afhankelijk van gespecialiseerde investeerders, de durfkapitalisten. Er zijn maar drie grote in Nederland: Gilde Healthcare Partners, Forbion en Life Sciences Partners. Laatstgenoemde was een van de eerste investeerders in Crucell, dat lang het voorbeeld was van een succesvol biotechbedrijf.

Jan Hein Strop AMSTERDAM

...

Wel de kennis, niet de uitvoering. Dat is de meest gehoorde omschrijving van de life sciences-industrie in Nederland. Maar de potentie is er wel, roept iedereen. Nederland heeft biomedisch onderzoek van wereldniveau. De afgelopen jaren is daar verdere verbetering in gekomen met de komst van zes top institutes, publiekprivate samenwerkingsverbanden, waarin overheid, bedrijfsleven en universiteiten de komende vijf jaar een miljard euro investeren. Daan Crommelin, wetenschappelijk directeur van Top Institute Pharma, vindt het ‘verrassend’ hoe weinig je van het onderzoek terugziet in de vorm van bedrijven. Maar hij vindt dat er iets aan het veranderen is: ‘Er komt een nieuw elan, er is een enorme dynamiek.’ Crommelins woorden passen in de propagandaslag die vorige maand is ingezet. Nederland moet een ‘internationale hotspot van medisch en klinisch onderzoek’ worden, waarmee het de ‘concrete economische en maatschappelijke opbrengst van het onderzoek binnen tien jaar wil verdubbelen’. Dit alles onder de vlag van het recent met tamtam gelanceerde innovatieprogramma Life Sciences en Gezondheid (LSG), dat wacht op financiële steun van het ministerie van Economische Zaken. Allerlei grootheden uit de industrie en de academische wereld moeten de boodschap van groei publiekelijk uitdragen.

Eeuwig subsidiemiddel

Geen farmaceutische industrie De opbrengst binnen tien jaar verdubbelen wordt wel hard werken, want een farmaceutische industrie heeft Nederland niet. Sterker, vorig jaar is Organon, het enige echte grote farmabedrijf, door AkzoNobel verkocht aan het Amerikaanse ScheringPlough. Op grotere schaal blijft over de farma-tak van DSM en de medische systemen-divisie van Philips. Nog zichtbaar daaronder zijn de biotech-bedrijven die een Amsterdamse beursnotering kregen, zoals AMT, Galapagos, Octoplus en Pharming – ondernemingen die allemaal verlies

PLUISPRODUCTIES.NL

leden in 2007 en de nodige moeite hebben beleggers te enthousiasmeren. Met andere woorden: life sciences is het domein van het midden- en kleinbedrijf. In totaal gaat het om 935 ondernemingen die goed zijn voor 55.000 arbeidsplaatsen, zo heeft de nieuwe innovatieclub LSG berekend. Juist die kleine bedrijfjes, broedplaatsen van innovatie, klagen over hoe moeilijk het is om geld te krijgen voor de ontwikkeling van hun vernieuwing; een probleem dat ook wel de

investment gap wordt genoemd: het gat tussen het idee in het lab en de eerste fase van financiering. Rob Meloen, wetenschappelijk directeur van het bedrijf Pepscan (kankertherapie), kent de perikelen van dichtbij. ‘Fase 1 (eerste fase van klinisch onderzoek naar medicijn, red.) is de belangrijkste drempel. Dat kost vaak zo’n drie tot vijf miljoen. Investeerders vinden dat het meest riskant.’ Het hoge risico schuilt in het a-typische karakter van de industrie: sterk wetenschappelijk gedreven, afhanke-

PSR Group B.V., afdeling Pharma Resource Planetenweg 5 2132 HN Hoofddorp T: +31 23 55 63 220 F: +31 23 55 63 230 E: [email protected]

pharma

OU

www.psr-group.com

Detachering - Werving & Selectie - Executive Search - Training

PSR Pharma Resource is een divisie van PSR Group, een toonaangevende Europese Clinical Research Organisatie met vestigingen in Nederland, Frankrijk, Polen en Servië. Zij is actief in het begeleiden van klinisch onderzoek (fase 1 tot en met 4), en detachering en Werving en Selectie van kandidaten voor functies binnen de farmaceutische industrie. PSR Group werkt voor veel bekende farmaceutische bedrijven! Momenteel zijn we, voor zowel interne als externe functies, op zoek naar:

junior/senior Clinical Research Associates / Project Managers En voor de versterking van ons recruitment team

Recruitment Consultants Voor aankomende CRAs en overig geïnteresseerden, organiseren we op 11, 12 en 13 juni 2008 weer de 3-daagse

CRA kwalificatiecursus (o.a. ICH-GCP, EU Clinical Trial Directive) De kosten voor de cursus bedragen
700 (excl. 19% BTW). Een jaar gratis lidmaatschap van de ICR (Institute of Clinical Research) is daarbij ingesloten. De cursuskosten worden in termijnen terugbetaald indien je via ons een baan vindt. Voor meer informatie over PSR, voor cursus-aanmelding en/of voor inschrijven bij PSR Pharma Resource nodigen we je uit onze website te bezoeken of telefonisch contact met ons op te nemen.

lijk van bescherming van intellectueel eigendom (octrooien) en qua regelgeving gecompliceerd omdat de overheid nieuwe medische producten moet goedkeuren. Dat maakt het traject van onderzoek naar de markt lang en onzeker – de verklaring voor de investment gap. Volgens Meloen is de overheid mede schuldig aan het financieringsprobleem door zwalkend beleid. ‘We hadden twee jaar geleden een heel goeie subsidieregeling om samen te werken met andere bedrijven. Maar

Wie bij deze partijen het oor te luisteren legt, hoort weinig belangstelling voor topinstituten, innovatieprogramma’s of subsidie. Langs Mark Wegter bijvoorbeeld, partner van Life Sciences Partner (400 miljoen euro geïnvesteerd vermogen) is het nieuw gelanceerde innovatieprogramma volledig heengegaan. Wegter is hoopvol gestemd over de ontwikkeling van Nederlandse life sciences, maar niet omdat er weer een nieuw subsidieprogramma aankomt. ‘Wij investeren niet in een bedrijf omdat het subsidie krijgt, maar omdat we geloven in de potentie van het bedrijf. Subsidie helpt daarom niet om geld aan te trekken’, vindt hij. Is er een alternatief voor het eeuwige subsidiemiddel? Een mogelijkheid is om naar Duits voorbeeld een fonds op te richten waarvan het geld wordt verdeeld door professionele investeerders. Enige verplichting is het bedrag toe te kennen aan Nederlandse bedrijven, zonder inmenging van de overheid; een kapitalistische gedachte misschien, maar is dat niet waar het hier aan schort? 1

GENMAB B.V. YALELAAN 60 3584 CM UTRECHT POSTBUS 85199 3508 AD UTRECHT T: 030-2 123 123 WWW.GENMAB.COM

Genmab is een toonaangevend en zeer succesvol internationaal biotechnologiebedrijf, dat met een gedreven en enthousiast team van wetenschappers en ondersteunend personeel werkt aan de ontwikkeling van een nieuwe generatie medicijnen. De humane antistoffen die door Genmab worden ontwikkeld zijn bedoeld voor de behandeling van chronische en levensbedreigende ziekten als kanker, reuma en infectieziekten. Door het enorme succes van ons bedrijf, een sterke toename van de hoeveelheid geneesmiddelen die worden ontwikkeld én de uitbreiding met een tweede locatie in Utrecht, zijn er per direct meerdere vacatures ontstaan.

RESEARCH ANALIST IMMUNOLOGIE Bijdragen aan de ontwikkeling van therapeutische antistoffen Als Research Analist Immunologie ben je onderdeel van een projectgroep en varieert je werk van assay-ontwikkeling tot creatief wetenschappelijk onderzoek. In deze functie rapporteer je direct aan een Scientist. Je bent een ambitieuze HLO-opgeleide Research Analist met kennis of ervaring op het gebied van immunologie, celbiologie, moleculaire biologie en eiwitbiochemie. Je bent doelgericht, werkt graag samen en je bent in staat om efficiënt en accuraat te werken. Daarnaast ben je geïnteresseerd in het leren en ontwikkelen van nieuwe vaardigheden. Je hebt een proactieve instelling, je stelt hoge eisen aan kwaliteit en je doet regelmatig voorstellen voor verbetering van je werk. Voor gedetailleerde informatie kun je contact opnemen met Edward van den Brink, [email protected].

onderzoek. Deze unit heeft veel contact met de afdelingen Medical Affairs, Business Development en Intellectual Property Registration en werkt nauw samen met de diverse projectteams. Op basis van de informatie die deze unit bijeenbrengt, worden keuzes gemaakt ten aanzien van Genmab’s product pijplijn. De Senior Scientist TD&V richt zich voor het grootste gedeelte op het uitvoeren van public domain target analyses en werkt nauw samen met veel interne en externe partijen. Sinds je promotie heb je ten minste vijf jaar werkervaring opgedaan in de eiwitbiologie en antistoftherapieën gericht op de oncologie en ontstekingsziekten. Je bent goed in staat om relevante informatie te vergaren en op basis daarvan efficiënte, doelgerichte en kwalitatief hoogwaardige target analyses te maken. Je werkt nauwgezet, kan complexe informatie omzetten in concrete en duidelijke adviezen en communiceert deze op heldere wijze naar anderen. Je bent stressbestendig en kan goed schakelen tussen diverse werkzaamheden. Je bezit een scherp oog voor detail, kan je werk uitstekend organiseren en voert dit op efficiënte wijze uit.

RESEARCH ANALIST, ANALYTISCHE CHEMIE Analyse van de antistoffen van Genmab De afdeling Protein Separations houdt zich voornamelijk bezig met chromatografische scheidingstechnieken. De eiwitten die binnen Genmab BV worden geproduceerd, worden door deze afdeling gezuiverd en geanalyseerd met diverse analytische HPLC- en MS-methoden. Naast het uitvoeren van de bestaande methoden lever je ook een bijdrage aan het opzetten van nieuwe analytische methoden. Je bent een HLO-opgeleide analist (biochemisch of analytisch) met voldoende werkervaring en het vermogen om zelfstandig te werken. Je hebt ervaring met HPLC-analyses en (bij voorkeur) met eiwitanalyses. Enige kennis van massa-spectrometrie (MS) of van glycaananalyse is een pré. Je werkt nauwkeurig en je bent secuur in het documenteren van resultaten. Je bent een teamspeler met eigen inbreng en je handelt je werkzaamheden vlot en gestructureerd af. Voor gedetailleerde informatie kun je contact opnemen met Gerrard Perdok, [email protected]. SCIENTIST, LEAD IDENTIFICATION Zoeken naar de beste lead candidate In deze functie maak je onderdeel uit van de groep Lead Identification. Jouw werk richt zich op het toepassen van High Throughput Screening (HTS) technologie voor de ontwikkeling van therapeutische antilichamen. Het takepakket varieert in de praktijk van het verlenen van technische ondersteuning tot het ontwikkelen van HTS-assays. Je verzorgt rapportages over de assays, je adviseert over de interpretatie van de resultaten en neemt deel aan het schrijven van rapporten, wetenschappelijke publicaties en patenten. Je bent een gepromoveerde wetenschapper met kennis en werkervaring op het gebied van HTS, immunologie en celbiologie. Je hebt ten minste twee jaar relevante werkervaring met de ontwikkeling van cellulaire assays en het gebruik van databases, bij voorkeur in een bedrijfsmatige omgeving. Je hebt een resultaat- en oplossingsgerichte manier van denken en handelen, bent kwaliteitsbewust en hebt een doel- en teamgerichte instelling. Voor gedetailleerde informatie kun je contact opnemen met Arnout Gerritsen, [email protected]. SCIENTIFIC WRITER Wetenschap zonder labwerkzaamheden De registratie van nieuwe antistoffen vereist een zeer heldere en volledige rapportage van het wetenschappelijk onderzoek. Als Scientific Writer verzorg je de lees-, denk- en schrijffase van het pre-klinische onderzoek, in nauwe samenwerking met het onderzoeksteam. Daarnaast maak je literatuuroverzichten, ondersteun je bij het opstellen van patenten en speel je een rol in de interne en externe wetenschappelijke communicatie. De Scientific Writer is direct betrokken bij de wetenschappelijk-inhoudelijke aspecten van antistof ontwikkelingsprojecten, zonder zelf laboratoriumwerk uit te voeren. Je hebt brede ervaring in de immunologie of celbiologie (recent gepromoveerd of tenminste 3 jaar ervaring in onderzoek). Je hebt een passie voor schrijven en ervaring met het schrijven van kwalitatief goede wetenschappelijke documenten. Je stelt je dienstverlenend op en je bent een teamspeler. Je hebt een flexibele en positieve instelling en je hebt uitstekende communicatieve vaardigheden. Voor informatie kun je contact opnemen met Sigrid Ruuls, S.Ruuls@ genmab.com.

Voor informatie kun je contact opnemen met Miranda Molenaar, [email protected]. PROJECT MANAGEMENT OFFICE ASSISTANT Ondersteuning bieden aan professioneel Project Management De afdeling Project Management is verantwoordelijk voor de uitvoering van projecten die gericht zijn op de ontwikkeling van nieuwe antistofproducten én procesverbeteringen. Als Project Management Office Assistant ben je verantwoordelijk voor het beheren en verbeteren van de op PRINCE2 gebaseerde project management methodiek en bijbehorende templates. Daarnaast ben je verantwoordelijk voor het beheer van onze nieuwe project & resource management applicatie. Met deze applicatie ontwerp je overzichten en managementrapportages. De distributie van project management informatie tussen Genmab-vestigingen wordt door jou gecoördineerd, onder andere door het beschikbaar maken van een elektronische interface. Je hebt een HBO-opleiding en ervaring met project management support. Affiniteit met logistieke en financiële processen en het werken met planningssoftware in een projectmatige omgeving (eventueel in biotechnologie/farma) is een pré. Als Project Management Office Assistent werk je planmatig en gestructureerd. Je hebt uitstekende sociale en communicatieve vaardigheden, je bent analytisch, servicegericht en goed in staat om in teamverband te werken. Met jouw flexibiliteit en resultaatgerichte instelling sta je garant voor een optimale ondersteuning van het project management proces. Voor informatie kun je contact opnemen met Frank Rebers, F.Rebers@ genmab.com. LOGISTIEK MEDEWERKER Ondersteuning van onze laboratorium werkzaamheden Als Logistiek medewerker ben je een onderdeel van het team Facilities (5 FTE) en zorg je ervoor dat onze laboratoria goed kunnen functioneren. Je bent verantwoordelijk voor de ontvangst van goederen en de verdere distributie naar de verschillende afdelingen en locaties. Je verzamelt de bestellingen en verwerkt deze in een computerprogramma. Je vult de stikstofvaten, spoelt het gebruikte laboratorium glaswerk en verricht onderhoudstaken zoals het verzorgen van de planten. In afwezigheid van de amanuensis zorg jij voor het ophalen en inactiveren (via de destructieautoclaaf) van het laboratoriumafval van de verschillende laboratoria. Tevens verricht je andere kleine technische werkzaamheden. Je bent soepel in de omgang en hebt een servicegerichte en flexibele instelling. Je bent handig, ziet het werk dat moet gebeuren en kunt goed omgaan met werkdruk en stress. Voor informatie kun je contact opnemen met Cora Frijters, C.Frijters@ genmab.com. DYNAMISCHE EN INNOVATIEVE OMGEVING Genmab biedt een prettige en enthousiaste werkomgeving met uitstekende arbeidsvoorwaarden waarin veel ruimte is voor persoonlijke groei en ontwikkeling. Wil jij deel uitmaken van een zeer succesvol internationaal biotechnologiebedrijf en vind je het leuk om met veel verschillende, enthousiaste en betrokken collega’s samen te werken voor het maken van geweldige immunotherapeutische producten, stuur dan vóór 1 juni 2008 je sollicitatie mét curriculum vitae, onder vermelding van de positie naar Genmab B.V., Yalelaan 60, 3584 CM Utrecht, ten name van Alwineke Bakker of via e-mail naar [email protected]. Voor overige vacatures bij Genmab B.V., kijk op www.genmab.com.

SENIOR SCIENTIST, TARGET DISCOVERY & VALIDATION Analyseren van mogelijke medicijnen voor Genmab De unit Target Discovery & Validation (TD&V) is verantwoordelijk voor het coördineren van target evaluatie en validatie en het managen van Europees

Van biotechnologische ideeën tot therapeutische producten: het is de doelstelling van Genmab om het hele traject in onze eigen faciliteit af te leggen. Genmab is een jong en dynamisch biotechnologiebedrijf dat humane antilichamen ontwikkelt voor de behandeling van levensbedreigende en chronische ziekten. Wij hebben een groot aantal geneesmiddelen in ontwikkeling die een revolutie kunnen betekenen voor de behandeling van ziekten als kanker, reuma en infecties.

Acquisitie naar aanleiding van deze advertentie wordt niet op prijs gesteld.

Genmab beschikt over een zeer gemotiveerd team van experts die intensief samenwerken tijdens alle fasen van onderzoek. Genmab heeft meer dan 570 medewerkers, verspreid over vestigingen in Denemarken, Nederland, Engeland en Amerika. In een inspirerende omgeving met snelle business- en developmentprocessen hebben we de vrijheid om nieuwe ideeën te ontwikkelen en de overtuiging om ze uit te voeren. Dit zorgt voor een buitengewoon solide fundament voor onderzoek en ontwikkeling.

Perspectief

 

   



 


19

Twente Doelgerichte medicijnen

Scherpschutters in opleiding Geneesmiddelen ‘zo maar’ in het lichaam loslaten is verspillend en vaak ook schadelijk. In Twente gaan ze medicijnen de weg wijzen. Piepkleine bolletjes leveren straks heel gericht de juiste medicijnen af bij zieke cellen. En nergens anders. Remco Tomesen AMSTERDAM

...

Slik. Daar gaat het pilletje. Via mond, slokdarm, maag, belandt het in minibrokjes afgebroken medicijn in de bloedbaan. Op weg naar… Ja, op weg waarnaar? Naar het bonkende hoofd of de zieke kankercel. Maar ook naar je gezonde kleine tenen en buik. Het slikken van een medicijn is als schieten met hagel. De hagel raakt een paar zieke en heel veel gezonde cellen. En dat is zonde, vaak zelfs heel ongezond. Want medicijnen kunnen gezonde cellen een beetje – of behoorlijk – kapotmaken. Eigenlijk zou er een scherpschutter moeten zijn die zijn lading van piepkleine brokjes medicijn precies richt op de zieke cellen. Een illusie? Nee, wetenschappers overal ter wereld zijn bezig met methoden die medicijnen gericht het lichaam inschieten. Zo ook onderzoekers van de Universiteit Twente en BioMaDe, een instituut dat nauw verbonden is aan de Rijksuniversiteit Groningen. Zij zijn er in geslaagd om piepkleine plastic (polymere) bolletjes te maken die medicijnen vervoeren. De bolletjes – ook wel nanocontainers genoemd – zijn het directe resultaat van promotieonderzoek van Alma Dudi aan de Universiteit Twente. De bolletjes hebben een doorsnee van een micrometer (eenduizendste millimeter). Op een gaatje na zijn ze gesloten. In het gaatje zit een vliesje, een soort deurtje waardoor de medicijnen naar binnen- of buitengaan. Het deurtje opent als er licht op wordt geschenen of als de zuurgraad verandert. Maar hoe vinden de bolletjes, nadat ze zijn toegediend via een prikje, de weg naar een zieke plek? ‘Dat kan met speciale ‘richtmoleculen’ op de bolletjes’, zegt professor Vinod Subramaniam, biofysicus aan de Universiteit Twente. Deze moleculen herkennen zieke cellen aan bepaalde eiwitten. Elke cel – en dus ook zieke cel – maakt namelijk een bepaalde

unieke combinatie van eiwitten aan. Naar die eiwittencombinatie is de richtmolecuul op zoek. Dat klinkt allemaal heel mooi. Maar toch zitten er nog behoorlijk wat haken en ogen aan de methode. ‘Probleem is dat ons lichaam heel complex is, met vele miljoenen eiwitten. Je kunt je voorstellen dat zo’n richtmolecuul het wel eens mis heeft en op een verkeerde plek terechtkomt’. De eerste nanocontainers zijn in Twente inmiddels al gemaakt. Subramaniam legt uit hoe dat in zijn werk ging: ‘Wij waren verantwoordelijk voor de containers, de onderzoe-

‘Het lichaam is complex. Je kunt je voorstellen dat zo’n richtmolecuul op een verkeerde plek terechtkomt.’ kers uit Groningen wisten alles van de noodzakelijke eiwitten.’ Ook andere wetenschappers, onder meer aan de Universiteit Utrecht, zijn in

Nederland bezig met de ontwikkeling van nanocontainers. In Utrecht, durft hij toe te geven, zijn ze al iets verder met hun onderzoek, maar dat wil in dit stadium nog niet zo veel zeggen. Subramaniam: ‘Welke kant het onderzoek precies uitgaat, moeten we nog zien.’ In Twente zijn ze ook bezig om de containers op andere manieren in te zetten. De professor is erg enthousiast over de mogelijkheid om een enkele molecuul in een bolletje op te sluiten. ‘Zo kunnen we het gedrag van één afzonderlijke molecuul bestuderen. Dat is in het dagelijkse leven niet

mogelijk, omdat moleculen altijd onderdeel zijn van een kluwen van ontelbaar veel moleculen, zodat je er nooit een apart kunt bekijken’. Voordat de eerste containers de bloedbanen van mensen in worden gestuurd, moeten nog heel wat experimenten worden gedaan. Professor Subramaniam: ‘Het duurt tussen de vijf en tien jaar voordat we op deze manier medicijnen kunnen vervoeren’. We moeten het voorlopig dus nog doen met pilletjes die ons lichaam gezond én ziek maken. Maar gelukkig zijn de scherpschutters in opleiding. 1

Take your career to the next level 21 May 2008 Amsterdam RAI

www.BCFevent.nl Take your career to the next level! Use BCF Event to: • Meet your future employers and colleagues • Attend workshops and career sessions • Find out if you are suitable for science, business or entrepreneurship • Get updated on labour market developments in your sector

BCFevent The Career Event for Bio, Chemistry & Food The BCF Event consists of:

BCF Event is the covering name for Bio Career Event, Chemistry Career Event and Food Career Event. Visit BCFevent.nl for more information. Main Sponsors BCE

Main Sponsors FCE

Co-Sponsors CCE

Chemistry CareerEvent Co-Sponsors BCE

Food CareerEvent

Exhibitors





 

  
 

 

.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .....................................

Center for Translational Molecular Medicine DUTCH SEPARATION TECHNOLOGY INSTITUTE

Wietse Mulder (45 jaar)

‘IK WILDE MET DNA WERKEN’ Studie: Moleculaire Biologie, Universiteit Utrecht Baan: Algemeen Directeur Genome Diagnostics, Utrecht ‘Ik ben biologie gaan studeren omdat ik erg graag met DNA wilde werken. Al twintig jaar loop ik met het idee rond om een eigen bedrijf te beginnen en dat heb ik vijf jaar geleden eindelijk gedaan. In de life sciences is naast een goed idee ook nog heel veel ervaring nodig om te ondernemen. De producten die wij maken, kunnen een betere match tussen patiënt en donor tot stand brengen waardoor de orgaan- of beenmergtransplantatie succesvoller is.’

Media Partners

Partners

Host Sponsors

Also visit www.BCFjobs.nl for job openings, company profiles and the latest labour market news!

20

Perspectief

 

   



 


Interview Sandra Migchielsen (41 jaar)

‘AIM brengt kennis en mensen bij elkaar’ AMSTERDAM

...

Studie: Biomedische wetenschappen, Universiteit Leiden Baan: Project-manager voor life sciences sector bij Amsterdam Innovatie Motor (AIM)

Wageningen Slimme, onschuldige brouwsels

Doodsimpele slootbacteriën gaan de wereld redden Niks manipuleren, gewoon goed zoeken. Nuttige bacteriën zijn overal te vinden.

‘Waar het onderzoek de markt op komt, daar staat AIM. Dat is een heel spannende kant in de life sciences. Na een promotieonderzoek in gentherapie en tien jaar wetenschappelijk uitgeven bij Elsevier, werk ik nu hier. AIM stimuleert innovatie en bedrijvigheid in de life sciences in de Amsterdamse metropool. Er is veel biomedische kennis in Amsterdam. Wij brengen kennisinstellingen, biobedrijven en dienstverleners bij elkaar.’ 1

Rob Buiter AMSTERDAM

... CHRISTIAAN KROP

Wil jij ons visitekaartje zijn?

BaseClear is actief als contractlaboratorium, gespecialiseerd in DNA analyses en is gevestigd in het BioSciencePark te Leiden. In 15 jaar tijd hebben wij met veel plezier en door hard werken een grote internationale klantenkring opgebouwd. BaseClear biedt een breed assortiment aan DNA-testen. Ons laboratorium levert diensten aan research in Life Science, we bieden routine DNA gebaseerde analyses aan Quality Assurance en zijn als eerste commerciële laboratorium actief in forensisch DNA onderzoek. Ons laboratorium is ISO17025 geaccrediteerd. Onze ambitie is om de komende jaren te groeien door nieuwe klanten te werven en verder te werken aan langdurige klantenrelaties. Onze klant bepaalt tenslotte het succes van het bedrijf. Daarom komen graag in contact met enthousiaste en gemotiveerde m/v kandidaten voor onderstaande functies.

Sales Assistant Accountmanager Junior Sales Engineer (nr. 2008-MV01)

(nr. 2008-MV02)

De accountmanager is verantwoordelijk voor onze grote accounts. Je bouwt accounts verder uit, voorziet ze van advies en zorgt voor acquisitie. De sales engineer opent deuren en opereert in nieuwe markten. Je zoekt en bezoekt actief nieuwe klanten en gaat naar beurzen en symposia. De sales assistant geeft ondersteuning. Je kent het vak, vertaalt dit naar de markt en zorgt hiermee voor tevreden klanten. Voor uitgebreide informatie over de diverse functies bel je met Marthje Timmermans, hoofd Marketing & Verkoop of Bas Reichert, commercieel directeur. Wat kun jij voor ons betekenen? Jij kunt solliciteren als je een laboratorium opleiding hebt afgerond op minimaal HBO niveau. Ben je enthousiast, commercieel gedreven, flexibel, slagvaardig en representatief? Hou je van aanpakken, contact met mensen en werk je resultaatgericht? Stuur dan jouw motivatiebrief en c.v. naar onze adres of [email protected] o.v.v. het vacaturenummer t.a.v. mevr. I.C. vooijs.

Einsteinweg 5 2333 CC Leiden

w w w.baseclear.com

toriumschaal, maar met de huidige prijzen van aardolie staat niets een snelle ontwikkeling in de weg.’ De hulp die Maas van bacteriën heeft ingeroepen staat niet op zichzelf. Ook elders heeft de universiteit de micro-organismen aan het werk gezet voor onze energievoorziening. ‘Ik snap ook niet dat mensen nog steeds aan ziek worden denken bij het woord bacteriën’, zegt professor Albert Janssen lachend. Janssen is bijzonder hoogleraar milieutechnologie aan dezelfde universiteit en werkt onder meer aan een techniek om aardgas te ontzwavelen met hulp van bacteriën. ‘Niks bijzonders hoor, die bacteriën, ze kwamen gewoon uit een slootje. Maar ze zijn wel in staat om giftig waterstofsulfide om te zetten in onschuldige, vaste zwaveldeeltjes.’ Janssens interesse voor deze zwavelverwerkers wordt ingegeven door een probleem dat bedrijven als Shell hebben om aardgas geschikt te maken voor gebruik. In veel aardgasvelden komt namelijk naast het brandbare methaan ook een beetje waterstofsulfide naar boven. In de ergste gevallen kan dat oplopen tot meer dan de helft van het volume. Dat sulfide is puur gif en dat moet er dus uit voor het naar de afnemers mag. ‘Met name voor de grotere aardgasvelden bestaan daar heel goede technologieën voor’, zegt Janssen. ‘Maar de kleinere aardgasvelden waar relatief weinig zwavel in zit, zijn moeilijk rendabel te ontzwavelen door de bestaande techniek.’ Bacteri-

en blijken dat klusje wél rendabel te kunnen klaren. In een afgesloten ‘zuurkast’ vol met elektronica om eventueel ontsnappend sulfide te detecteren, laat Janssen het principe zien. Het aardgas met daarin het sulfide borrelt door een glazen reactor met daarin de bacteriën. Die zetten het sulfide om in vaste zwaveldeeltjes en die kunnen in een tweede deel van de reactor bezinken. ‘En zelfs daar hebben we dan nog een toepassing voor. Je moet weten dat we door het bestrijden van de zure uitstoot door de industrie in grote delen van Europa nog maar zó weinig zwaveldioxide in de lucht hebben, dat sommige boeren hun gewassen extra zwavel als meststof moeten geven. En daarvoor is het ‘afval’ uit deze reactor meer dan geschikt.’ Na de eerste proeven met microben uit de Wageningse boerensloot is in samenwerking tussen de universiteit, het Friese bedrijf Paques en Shell een reactor ontwikkeld die draait op meer potente bacteriën. Die komen uit sodameren in Siberië, Kenia of Egypte en zijn gewend aan hoge concentraties waterstofsulfide. De mogelijkheden van bacteriën in de energieproductie lijken haast eindeloos: ze produceren zelfs energie uit afvalwater in de vorm van methaan; ze kunnen vervuiling uit een ‘gewone’ energiebron als aardgas verwijderen. Ook waterstofgas, de veronderstelde energiebron van de toekomst, blijkt geproduceerd te kunnen worden door bacteriën. Dat bewees een andere Wageningse promovendus, René Rozendal. Waterstof kan worden gewonnen door gewoon water met behulp van elektriciteit te splitsen. Maar daarmee wordt waterstof weinig meer dan een ‘energiedrager’, want alle energie die je er bijvoorbeeld in de automotor

(nr. 2008-MV03)

Binnen alle functies krijg je de mogelijkheid om moleculair biologische kennis te combineren met een carrière in sales. Afwisselende banen in een praktische omgeving, met veel aandacht en contact voor onze klanten. De doorgroeimogelijkheden en arbeidsvoorwaarden zijn uitstekend.

P.O.Box 1336 2302 BH Leiden

Het is een dikke soep die staat te draaien in een roestvrijstalen ketel in een Wageningse werkplaats. Een laboratorium mag je het niet noemen, daarvoor staan er te veel zware machines te stampen, draaien en sissen in de grote hal van de vakgroep Industriële Biotechnologie. ‘In dit vat zit twintig liter pap van gemalen tarwestro, warm water en wat enzymen’, vertelt promovendus Ronald Maas. ‘Die enzymen knippen het stro, simpel gezegd, in korte stukjes. Op die manier wordt cellulose omgezet in suikers. Met die suikers kunnen bacteriën, gisten of schimmels vervolgens, in een andere reactor, bio-ethanol maken; alcohol in gewoon Nederlands. Die alcohol kun je weer gebruiken als biobrandstof.’ Biobrandstof is hot. De overheid moet vóór 2010 tenminste 5,75 procent biobrandstof bij de gewone benzine en diesel mengen. Biobrandstof zou duurzaam zijn, omdat er geen fossiele brandstoffen als olie of aardgas aan te pas komen. Maar wat is duurzaam? In Amerika, een van de grote producenten van bio-ethanol uit maïs, is de auto een concurrent geworden voor hongerige monden. Dan zijn ze in Wageningen verstandiger bezig. ‘Deze techniek maakt het mogelijk om waardevolle brandstof uit echt afval te halen’, zegt Maas, die eerder dit jaar promoveerde op zijn onderzoek. ‘Behalve stro kun je ook snoeihout, bermgras of andere afvalstromen uit de landbouw gebruiken. Alleen al met dat ‘landbouwafval’ zou Nederland voldoende bio-ethanol kunnen produceren om aan de EU-doelen voor 2010 te voldoen, denkt Maas. ‘De techniek is nu nog alleen beschikbaar op labora-

De mogelijkheden van bacteriën in de energieproductie lijken eindeloos

T +31 71 523 3917 F +31 71 523 5594

.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ....................................... ...............................................................................

Clemens Kienhuis (42 jaar)

Luiz Canalle (26 jaar)

ONDERZOEK HANDIG PLASTIC VOOR DE NA 15 JAAR OUD LEVENSMIDDELENINDUSTRIE Studie: Hbo laboratoriumonderwijs, Enschede, Scheikunde, Universiteit Groningen Baan: Docent Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek, Hogeschool Saxion, Enschede ‘Het mooiste aan lesgeven is het werken met jonge mensen. Ik leer ze achtergronden van bloed- en urineonderzoek in het ziekenhuis en werk met hen aan onderzoeksprojecten. Na mijn promotieonderzoek naar voorspellende factoren van borstkanker kwam ik bij Hogeschool Saxion terecht. Dat onderzoek is 15 jaar later wel wat achterhaald. De ontwikkelingen gaan erg snel in het biomedische onderzoek.’

Studie: Scheikunde aan de Radboud Universiteit Nijmegen (RU). Baan: Promoveert aan de RU op het fabriceren van bacteriedodend plastic ‘Ik heb een fascinatie voor het lichaam op moleculair niveau. Met dit onderzoek proberen we de eigenschappen van bacteriedodende eiwitten te koppelen aan plastic. Het plastic dat we maken, kan gebruikt worden in de levensmiddelenindustrie om producten langer houdbaar te houden of als coating op medische instrumenten.’

GER LOEFFEN

Perspectief

 

   



 


21

PLUISPRODUCTIONS.NL

uithaalt, moet er eerder, bij het splitsen van het water, worden ingestopt. Bij zijn experimenten aan het technologisch topinstituut Wetsus in Leeuwarden zag Rozendal kans met hulp van bacteriën pure waterstof uit afvalwater te halen. Daarvoor moest hij een klein beetje stroom in zijn experimentele reactor stoppen – maar dan kun je er vervolgens veel meer energie in de vorm van waterstof uithalen. Ook deze techniek werkt vooralsnog alleen op laboratoriumschaal. Maar verschillende bedrijven zien zoveel heil in de techniek dat zij een drietal promovendi financieren die het werk van Rozendal voortzetten. Zijn al die potente bacteriën wel koosjer? Janssen benadrukt dat er

voor dit soort technologie niet aan de bacteriën hoeft te worden gesleuteld. ‘Dat heeft als voordeel dat we met ‘open systemen’ kunnen werken. Zouden er genetisch gemodificeerde organismen aan te pas komen, dan zouden we onze schone reststromen nooit zomaar mogen lozen. Maar het is ook helemaal niet nodig om deze bacteriën te veranderen. Wat ze doen, doen ze van nature al goed genoeg. We zien wel dat er in de loop van de jaren dat wij hiermee bezig zijn wat ‘evolutie’ optreedt in onze reactoren. De bacteriën passen zich vanzelf aan de zuurgraad en de hoeveelheid zwavel aan die wij ze aanbieden. Ze werken nu uit eigen beweging harder dan een aantal jaren terug!’ 1

.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..................................... .......................................

Edwin Berends (27 jaar)

Els van Doornmalen (42 jaar)

‘WE ZOEKEN BIOMASSA’

MEDICIJNEN ONTWIKKELEN

Studie: Chemische technologie, Universiteit Twente Baan: Intelligence Officer bij DSM White Biotechnology, Delft

Studie: Hoger Laboratorium Onderwijs biochemie, Etten-Leur Baan: Scientist bij farmaceutisch bedrijf Organon (Schering-Plough), Oss

‘Chemische technologie slaat een brug tussen de scheikunde in het lab en de technische productie in de echte wereld. Denk aan olieraffinaderijen. Dit is mijn eerste baan. Ik werk mee aan de ontwikkeling van nieuwe productieprocessen op basis van duurzame grondstoffen. Het liefst concurreren we niet met de voedselmarkt, maar zoeken we stoffen als biomassa, landbouwafval. Het is een spannende ontdekkingsreis. Je weet nooit of het gaat lukken.’

‘Het maken van een medicijn is een proces van jaren. Ik sta aan het begin van dat proces. Door het bestuderen van de verandering in eiwitten kunnen we vaststellen of een stof een bepaalde werking heeft. De chemische afdeling ontwikkelt die stof dan verder. Voordat ik bij Organon terecht kwam, heb ik in een militair hospitaal gewerkt. Die praktijkervaring is nog heel waardevol voor het werk dat ik nu doe.’

*#3/+0)=+4=''0=$'634)'015''3&=$+15'%*01.1)+'$'&3+,(==9+%*=3+%*5=12=&'=1058+--'.+0)=7#0=+0017#5+'7' 231&6%5'0= 7113= &'= $'*#0&'.+0)= 7#0= )'0'5+4%*'= 9+'-5'0= '0= 16&'3&1/49+'-5'0= ##30##45= 1058+--'.5= *#3/+0)=11-=/'&+4%*'='0=42'%+#.'=231&6%5'0=7113=%*+363)+4%*'=+0&+%#5+'4='0=5644'0231&6%5'0=7113=&+7'34' 51'2#44+0)'0=*#3/+0)=*''(5=58''=231&6%5'0=+0=''0=7'3)'713&'3&=45#&+6/=7#0=1058+--'.+0)==*6%+0; 7113=&'=$'*#0&'.+0)=7#0=#%65'=##07#..'0=$+,=2#5+'05'0=/'5='3('.+,-=#0)+11'&''/='0=*6/##0=.#%51('33+0' #.4=71'&+0)451'2#44+0)=*#3/+0)<4=)'#7#0%''3&'=5'%*01.1)+':0=1/7#55'0=10&'3=/''3=&'=231&6%5+'='0= 51'2#44+0)=7#0=5*'3#2'65+4%*'='+58+55'0=##30##45=*''(5=*#3/+0)=51')#0)=515=5'%*01.1)+'2.#5(13/4=12 *'5=)'$+'&=7#0=8''(4'.*'345'.=7+#=*##3=4#/'08'3-+0)=/'5=17#!*'3#='0=12=*'5=)'$+'&=7#0=4%*#&' '0=*'345'.=7+#=#)'= 

 -! +-!$ %&-+ -)-!"-+!- $

       
 %-%$-%%%& &-!- - ' !- --&$! ---! &) - -'&(!$ -( !%- %%*%-
(-  - - )!$ - $'&- - - )&&%! &$!-  - $&$%&- ( !$'&%-)&& -- &-($ &)!!$-(!!$- -#'&-'&(!$ - -%$&-(%&  ( -&-! $+!- -%"$&-&-& %-)$!($ "113=/''3=+0(13/#5+'=-60=,'=%105#%5=120'/'0=/'5='#53+,4=1358+,0= %+'05+45== =
 = = =



      
 %-%$-%%%& &- *&- (!" &- --&$! ---! &) - -'&(!$ -( -  *%&! -(!!$-$ ,%-)&& --&-(!!$ -$'-( -$!&!$-&  -
(  -- &-($ &)!!$-(!!$- -#'&-'&(!$ - -%$&-(%& -( -&-! $ +!- -%"$&-&-& %-)$!($ "113=/''3=+0(13/#5+'=-60=,'=%105#%5=120'/'0=/'5=#35#='3/#01= %+'05+45== =
 = = = '0=6+5)'$3'+&'=1/4%*3+,7+0)=7#0=$17'045##0&'=7#%#563'4=-60=,'=7+0&'0=12=109'=8'$4+5'=

  '=41..+%+5#5+'=/'5="=-60=,'=7113= =/'+= =4563'0=0##3=*#3/+0)=3162="=6/#0='4163%'4= 5#7=00'#3+'=12=145$64= = =='+&'0

22

Perspectief

 

   



 


Eindhoven Nanofabriekjes

Alles kan beter met klittenband van Meijer Ingenieur geeft medicijnen gevoel voor richting. Henk Leenaers UTRECHT

...

De meeste pillen hebben geen idee waar ze naartoe moeten. Ze weten niet waar ze de werkzame stoffen moeten afleveren en daarom doen ze dat in je hele lichaam. Gevolg: je krijgt meer van het medicijn binnen dan nodig en daarvoor betaal je te veel. In Twente proberen ze dat probleem aan te pakken met behulp van ‘richtmoleculen’ die eiwitten opsporen die alleen op zieke cellen voorkomen (zie pagina 19). In Eindhoven hebben ze een net even andere benadering bedacht: slimme verpakkingen. Nanocontainers. ‘Binnenkort is het mogelijk om uit losse moleculen slimme pillen te maken’, zegt Bert Meijer van het Eindho-

vense Instituut voor Complexe Moleculaire Systemen (ICMS), dat op 1 april zijn poorten opende. Domme pillen maken is geen kunst meer. Daarvoor moet je gewoon koolstof, waterstof, stikstof en zuurstof in de juiste verhoudingen aaneensmeden tot kleine moleculen. Als legoblokjes stapel je die vervolgens op tot grotere, werkzame moleculen. Vrijwel alle geneesmiddelen bestaan uit deze vier atomen. Vijftien miljoen verschillende moleculen heeft de mens inmiddels gemaakt. Het instituut van Meijer richt zich dan ook niet op het maken van nieuwe moleculen, maar op het samenstellen ervan tot nog nieuwere, slimmere stoffen. Bijvoorbeeld: verpak een molecuul dat geneest in een beschermend schilletje en plak het aan

PLUISPRODUCTIONS.NL

Hij heeft ons eerder al het vloeibare plastic gegeven een molecuul dat de weg weet in het lichaam. Resultaat: een pil met kompas. Zo’n ingepakte pil heet een ‘nanocontainer’. Het werk van Meijer kun je vergelijken met het maken van een klittenband. Hij zorgt ervoor dat moleculen aan elkaar kunnen plakken. Door goed rond te kijken in de natuur zag hij hoe moleculen dat normaal gesproken doen. In zijn moleculaire fabriekjes bootst hij dat na. Eén manier om moleculen aan elkaar te plak-

ken is door zogeheten ‘waterstofbruggen’ te maken – dezelfde ‘lijm’ die ook DNA bij elkaar houdt. Zo’n brug ontstaat als een molecuul met een ‘zuur’, loshangend waterstofatoom, dat is de donor, een molecuul tegenkomt dat op zoek is naar zo’n waterstofatoom, de acceptor. Die twee scheppen een band. En net als bij klittenband kun je die twee moleculen ook weer gemakkelijk losmaken. In zijn nieuw opgerichte instituut wil Meijer farmaceutisch actieve moleculen aan elkaar klitten met wegwijsmoleculen. Zolang ze onderweg zijn zitten de moleculen goed aan elkaar vast; pas op de plek van bestemming laten ze elkaar los: de actieve stof komt dan vrij. Complexe moleculen in elkaar zetten doen de Eindhovense ingenieurs niet met kleine robots met grijparmen. De moleculen doen dat namelijk helemaal zelf. Zelfassemblage noemt Meijer dat. Het gebeurt zoals zeepbellen ontstaan in een sopje. Zeepmoleculen hebben een kop en een staart. Omdat de olie-achtige staart niet van water houdt steekt hij omhoog, waar hij al gauw vastplakt aan de staart van een ánder zeepmolecuul. Met zijn allen bouwen de zeepstaarten zo een structuur, een zeepbel. Ze leunen een beetje tegen elkaar, dat kost de minste energie. En voor die zeepbel hoef je zelf dus niet meer te doen dan zeepmoleculen bij elkaar te brengen. Meer willen ze in Eindhoven ook niet doen: de juiste assemblagepartners zoeken en bij elkaar brengen.

Met zijn klittenbandkennis wist Meijer eerder al een plastic te ontwikkelen met nieuwe, nuttige eigenschappen. In plaats van een stroperige smurrie wordt dit plastic na verwarming juist vloeibaar. De eindeloos lange koolstofketens van het materiaal polyetheen, bekend van boterhamzakjes, knipte hij eerst in korte stukjes, die hij daarna weer aan elkaar liet klitten met waterstofbruggen. Omdat die bruggen bij hoge temperatuur niet kunnen bestaan, valt het plastic boven 120 graden uiteen. Alles wat dan overblijft is een waterige vloeistof met één opmerkelijke eigenschap: dat hij weer in plastic verandert nadat hij is afgekoeld. Van klein naar groot, eenvoudig naar complex – kan Meijer het ontstaan van leven nabootsen in zijn moleculaire fabriekjes? ‘Wij zijn in staat moleculen zo te ontwerpen dat ze, als ze bij elkaar worden gebracht, zichzelf assembleren tot nieuwe, complexe moleculen. Die klitten aan elkaar vast op een manier die ze de minste energie kost. Ze zijn in evenwicht. In de natuur gebeurt heel veel door zelforganisatie. Dat is iets anders dan zelfassemblage. Moleculen die door zelforganisatie ontstaan zijn juist níet in evenwicht, ze voeden zich met energie uit hun omgeving.’ Het grote verschil tussen de moleculen van Meijer en ‘levende’ moleculen, zo mag je concluderen, is dat er in de levende een batterijtje moet. Net zoals in een treintje van Lego. 1

.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ...............................................................................

Henk Viëtor (44 jaar)

CHIPS VOOR DE DIAGNOSE BIJ LEUKEMIEPATIËNTEN

SURVIVE THIS! Ultimate Survival IEDERE WOENSDAG OM 21.00 UUR GLOEDNIEUWE AFLEVERINGEN

Maak kans op een geheel verzorgde reis naar Maleisië: www.discoverychannel.nl

Studie: Geneeskunde, Universiteit van Amsterdam Baan: Directeur van Skyline Diagnostics, Rotterdam ‘In 2005 ben ik het bedrijf Skyline Diagnostics aan het Erasmus MC begonnen. Dankzij een nieuwe technologie hebben we chips ontwikkeld die een precieze diagnose kunnen stellen van de individuele leukemiepatiënt. Zo is een behandeling op maat mogelijk. Toen het in 2000 mogelijk werd een eigen onderneming te starten, heb ik dat als experiment voor het eerst gedaan. Het bevalt me zo goed, dat ik het nu nog steeds doe.’ ANDRES TERLAAK

Puzzels

 

   



 


ZWEEDS RAADSEL: sportman aanstelster

7

blaasinstrument honingdrank

9

4

1

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

boemel

deel v.d. week

11

CRYPTOGRAM 1

een en ander

windrichting

OPLOSSINGEN VAN GISTEREN

2

3

4

5

5

vogeleigenschap rijtuig

6

wildebeest deel v.e. hengel

11 ernstig

2

haal met de tong echtgenoot

7

9

8

10

10

god van de oorlog

ambtsgewaad

Hongaars gebergte

11

klamp

3 kraan

HORIZONTAAL: 1. De kroeg van het volk? (8); 4. Lichaamsdeel van een edelman? (8); 6. Op zichzelf ruikt het niet lekker (4); 8. Meer dan gemene geldelijke steun (7); 9. Het eten van een knaagdier (4); 10. Verliest meer haren van dag tot dag (8); 11. Het sterrenbeeld van Nereus (8).

deel v.e fundering

opvoedkunde

VERTICAAL: 1. Een klos om te roken (6); 2. Door de buien moet moeder bij de dokter komen (6); 3. Vruchtje in de drank om wat te versieren (7); 5. Vriend met een relatie (7); 6. Heenen-weer coureur (6); 7. Afgemat voor de race slopen (6).

uitgelezen mogelijkheid

opstootje

6

Cryptogram HORIZONTAAL: 1. Afkrijgen; 4. toekomst; 6. kuit; 8. stellen; 9. plat; 10. drijfriem; 11. edelspar. VERTICAAL: 1. Aftrap; 2. rekest; 3. gemeend; 5. telwijze; 6. knoros; 7. temmer.

8 1 9 5 2 6 4 7 3

5 4 6 7 9 3 2 8 1

3 2 7 4 1 8 9 6 5

6 5 2 1 4 9 7 3 8

9 3 4 8 6 7 5 1 2

1 7 8 2 3 5 6 9 4

2 9 5 3 7 1 8 4 6

7 8 3 6 5 4 1 2 9

4 6 1 9 8 2 3 5 7

5 6 8 3 2 1 9 4 7

9 1 2 4 7 8 3 5 6

4 7 3 5 6 9 2 1 8

8 3 4 2 1 7 6 9 5

1 2 5 6 9 4 7 8 3

6 9 7 8 5 3 1 2 4

7 5 6 9 4 2 8 3 1

3 4 9 1 8 6 5 7 2

2 8 1 7 3 5 4 6 9

9 7 6 8 Brainsnack Grafiek 1. Per grafiek ver- 1 dwijnt de kleinste kolom. 5 4 3 2

8 1 4 3 9 2 5 7 6

5 3 2 4 7 6 1 9 8

3 8 7 2 5 4 9 6 1

6 5 9 7 8 1 3 2 4

2 4 1 9 6 3 7 8 5

4 9 5 6 2 7 8 1 3

7 6 3 1 4 8 2 5 9

1 2 8 5 3 9 6 4 7

8 grootvader boomwol

VORMENSPEL

SUMBRERO®

16

13

29 13

12

12

17

8

22

29

Kakuro® van gisteren

Bij onderstaande kakuro® vormen de getallen in de zwarte 7 9 8 9 driehoekjes de som van cijfers 9 8 3 1 van 1 tot en met 9, die hori6 8 9 7 zontaal of verticaal in de aangrenzende vakjes worden inge7 9 4 3 vuld. De Sumbrero® links is 4 5 2 1 een drieweg-kakuro® waarbij de getallen in de driehoekjes Sumbrero® van gisteren de som vormen van cijfers, die verticaal of diagonaal in de aangrenzende witte vakjes 3 8 2 moeten worden ingevuld. De 0 4 1 2 doet helemaal niet mee. Per 8 4 1 som mag elk cijfer maar één 5 3 7 keer voorkomen. Dus bijvoorbeeld: 4=1+3 of 3+1, maar niet 0+4, 4+0 of 2+2.

17

17

29

24

Zweeds -m-b-o-cdiplomaat -nee-alva aster-mak -t-kog-lerf-bezem -eis-vore belevenis -let-neet FAMILIE

Kakuro® & Sumbrero®

3

23

9 4

Welke 2 vormen zijn identiek?

SUDOKU


SUDOKU

4 9

8

6

1

9

4

7

SUDOKU




1

3

9

1

KAKURO®


6 6

4

3

5

15

24

2

4

3

5

3 3

6

5

7

2

2 7

1

9

4

7

8

1

1

3

5 9

4

7 8

8

35

17

3

4

5

1

4

12 15

9 29

7

1

5

8 8

4

2

9

5

6

6

3

9

8 1

3

6

7

5

3

9

6 2

2

1

4

5 8

7

9

2 7

3

16

8

4

5

3

17

10

13

3 2

9

... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

LEZERS

COLUMN

[email protected]

Zusjesdag Tineke Roorda

...

Nu ook het aanbod van villarenters www.holidot.com

Omdat mijn zusje en ik geen kroost hebben, vieren we ergens in mei ‘Zusjesdag’. Moeder is eraan gewend geraakt, onze schoonmoeders en mannen hebben er mee leren leven. Trouw brengen ze cadeaus en ontbijt op bed. Terwijl zij vervolgens het huis doen, gaan wij op pad. Willemijn en ik verzinnen jaarlijks een activiteit binnen het thema ‘Anders dan anders’. Zo hebben we koeien geknuffeld, wadgelopen en paddestoelen gegeten. Vorig jaar hebben we de paddo’s wegens succes herhaald met als extraatje een duo-bungeejump. De foto-oogst viel helaas wat tegen. Omdat we dit jaar een serie spectaculair materiaal wilden overhouden,

zijn we vroeg met de voorbereidingen gestart. Achteraf onnodig, want zodra de randvoorwaarden op papier stonden, werd de invulling duidelijk: Iets van deze tijd, wat we altijd gemeden hadden. Kortom, iets waardoor wij later als bejaarden konden meepraten. En voorwaarde was ook dat het Zusjesdag-plakboek weer eens goed gevuld werd. Anders gezegd: op Zusjesdag 2008 kozen we voor knäckebröd bij het ontbijt. Plan was een typisch Zweeds product te scoren: een tosti-ijzer. Nadeel was wel dat we daardoor ‘het afhaalfeest’, ‘de wurm de waren in de wagen’ en ‘de inbus de boel in elkaar’ moesten missen. Als troost besloten we het ballen-

bad mee te pikken. Maanden van te voren leurden we om een leenkind… Tevergeefs. Uit frustratie hebben we ons blauw en geel geërgerd, waardoor we de smaak al aardig te pakken kregen. Het was kicken om Klappsta, Billsta en Billy te testen. Vooral die laatste. Toen Willemijn boven op hem poseerde, bezweek hij. Toen we Bill demonteerden, voelden we het ultieme familygevoel. De sensatie duurde helaas korter dan die van een bungeejump. Zonder aankoop, maar mét leentas, hebben we het pand voortijdig moeten verlaten. Omdat ons vriendelijk verzocht is de vestigingen voortaan links te laten liggen, halen we sindsdien via foto’s herinneringen op. Hoewel zelfs digitaal de tosti-ijzers onvindbaar zijn, kan het woonwarendoolhof niet meer stuk. Dit was de beste Zusjesdag ooit. 1

Media

24

 

   



 


Internet

G4C Voor een goed doel en educatief verantwoord

Wim de Bie stopt met loggen Novum AMSTERDAM

...

Wim de Bie heeft na ruim zes jaar een punt gezet achter Bieslog. De cabaretier en schrijver hield voor de VPRO dagelijks een weblog bij. ‘Ik doe deze mededeling met pijn in het hart, want tot op de dag van vandaag heb ik Bieslog met het grootste plezier gemaakt’, schrijft hij op zijn weblog. De 68-jarige De Bie gaat de komende maanden op zoek naar nieuwe ideeën. ‘Er ligt geen enkele externe

aanleiding ten grondslag aan het besluit er voorlopig uit te stappen’, stelt hij. ‘Maar mijn gevoel ‘dat er iets moet gebeuren’ houdt aan.’ Trouwe lezers worden even in spanning gehouden. ‘Levert het denkwerk een spannend idee voor internet op, dan klop ik meteen aan bij de VPRO, zoals afgesproken’, legt hij uit. ‘Het is dus ook goed mogelijk dat een vernieuwde Bieslog na de zomer gewoon doorgaat.’ 1

Met een computerspel een asielzoeker redden van deportatie. Games for change zijn populair in de Verenigde Staten. Maar de moraliserende ondertoon bederft wel een deel van de pret. Lorianne van Gelder AMSTERDAM

... WFA

Ex-superster

Gezocht: Testkijkers

Ook testkijker worden?

bel 030-2 725798 (tijdens kan too

Digitenne. Digitaal tv kijken voor maar `6,95 per maand

Mediaredactie AMSTERDAM

...

Wat is Digitenne? • Overal draadloos TV kijken • 23 meest populaire TV zenders en 19 radiozenders • Gratis erotiekzender • Digitale kwaliteit • Eenvoudig aan te sluiten • Optie: Live Tele2 Eredivisievoetbal • Vaste lage prijs:` 6,95 per maand

Neverland is not for sale

ruren)

Dit is jouw moment om Digitenne van KPN GRATIS te testen! Digitenne van KPN is het goedkope alternatief voor kabeltelevisie.

Actie Maak gratis kans op een LCD TV Meld je nu aan als gratis testkijker voor Digitenne, en maak kans op een fantastische LCD TV van Samsung.

Meld je aan! Ga naar TestDigitenne.nl of SMS gratis ‘TEST’ naar 7585. Telefonisch bestellen kan ook tijdens kantooruren: 030-2725798

Gamen om een

Het bordje te koop kan uit de tuin, de veiling is van de baan. Ex-superster Michael Jackson raakt zijn Neverland landgoed toch niet kwijt. Een investeringsbedrijf heeft het gekocht en neemt zo een lening over van 15 miljoen die Jackson heeft lopen. Wacko heeft bijna geen geld meer. In een verklaring stelt hij: ‘Ik ben blij met deze ontwikkeling, ik kan me weer op de toekomst richten.’ Op Neverland heeft hij zijn neus al een tijd niet meer laten zien. Hoe het nu met hem gaat, kan misschien zijn zus Latoya verklappen. Zij zit bij Jensen op de bank vanavond. 1 RTL5, 22.50

Hij heet Marc, is 22 jaar en asielzoeker. Ooit kwam hij met zijn ouders van Haïti naar de Verenigde Staten. Al snel kreeg hij een werkvergunning en is hij in het leger gegaan. Na een uitzending naar Irak kwam hij krankzinnig terug. Nu dreigt hij het land te worden uitgezet. Marc rent door simpel vormgegeven straten op de computer. Hij is mijn personage in ICED (I Can End Deportation), een nieuw spel van mensenrechtenorganisatie Breakthrough. In ICED probeer je als immigrant modelburger te worden. Na een minuut krijgt Marc al punten voor het planten van een boom. ICED is een van de nieuwste aanwinsten in de Amerikaanse hype rond games for change (G4C), computerspellen voor een goed doel met een educatieve lading. De spellen zijn veelal gratis te downloaden op websites van hulporganisaties. Heidi Boisvert van Breakthrough, de ontwerpster van het ICED, ziet de stroom G4C’s steeds groter worden. ‘In de VS heerst een grote behoefte aan sociale verandering’. Met ICED probeert haar organisatie het debat rond het uitzetten van immigranten een andere draai te geven. ‘Immigranten krijgen in de VS geen due process – het recht op

een eerlijke rechtzaak – voordat ze worden uitgezet. Niet alleen illegalen zijn hier de dupe van. Alle immigranten, ook met een verblijfsvergunning, worden bij het minste vergrijp het land uitgezet.’ Are these our American values?, vraagt haar site retorisch. Grote zwevende gloeilampen ondervragen Marc over immigratie in de VS. Verderop wordt hij getest: ‘Je loopt langs een illegale dvd-verkoper. Koop je een dvd?’ Marc antwoordt ‘ja’. Meteen zit de politie hem op de hielen. Zonder proces belandt hij in het detentiecentrum. ‘Het spel moet

.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ........................... ....................................... ....................................... ....................................... .....................................

Nederland 1

17.00 17:00 17:01 17:09 17:11 17:22 17:25 17:50 17:59 18:00 18:20 18:45 19:00 19:25

17.00 KRO Kindertijd Abi Opgave volgt Charlie & Lola De post Sesamstraat CDA EénVandaag NOS Journaal EénVandaag NOS Sportjournaal Lingo AVRO De Centrale Huisartsenpost

20.00 20:00 20:30 21:20

Nederland 2

NOS Journaal Praatjesmakers KRO Detectives: A touch of Frost

17:00 17:05 17:35 18:25 18:55 19:25 19:55

17.00 NOS Journaal De tranen van... Dr. Quinn, medicine woman That’s the question Man bijt hond Kaaskoppen & Waterlanders Young and wild

20.00 20:25 20:50 21:30

Netwerk Uitgedokterd?! Andermans veren NOS Journaal Nova/Den Haag vandaag PREMtime Cinema.nl: Cannes 2008 VPRO’s Import: Children of the sun

21:35 21:45

RTL 5

NOS UEFA Cup-finale voorbeschouwing en 1ste helft NOS UEFA Cup-finale wedstrijdanalyse NOS UEFA Cup-finale 2de helft

17:05 18:00 18:15 18:35 19:30 19:55

17.00 As the world turns RTL Nieuws Editie NL RTL Boulevard RTL Nieuws RTL Weer Goede tijden, slechte tijden Achmea Kennisquiz CSI: New York

22.00 22:25 23:20 23:30 23:35

Jensen! The king of Queens Dharma & Greg De Gouden Kooi

20.00 20:00 20:30

20.00 20:00 20:30 21:30

17:45 18:30 19:00 19:30

PostcodeLoterij: Deal or no deal The notebook

22.00 22:50 23:35

Jensen! De Gouden Kooi

All you need is love RTL Nieuws RTL Weer RTL Boulevard

22.00 23:05 23:20

Pauw & Witteman

RTL 4

17.00 NOS Jeugdjournaal.nl De Griezelbus SudoKidz Do Re WIE? Het Klokhuis NOS Jeugdjournaal Nederland 3 ONM NOS Journaal De wereld draait door

20.00

22:40

22.00 23:10

17:05 17:15 17:40 17:55 18:25 18:45 18:59 19:00 19:21 19:30 20:25

22.00 22:00 22:15 22:50 23:20 23:50

Nederland 3

NOS UEFA Cup-finale nabeschouwing en bekeruitreiking NOS Sportjournaal NOS Journaal The notebook, 20.30 uur

.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ........................... ....................................... ....................................... ....................................... .....................................

RTL 7

RTL 8

17.00 17:50 18:45 19:45

The A-Team Baywatch Allez allez Zimbabwe

17:25 18:15 19:05

The X-files: The movie

20:00 20:30 21:30

20.00 20:30

Sport, levensgevaarlijk! RTL Poker: World Cup of Poker

Oprah Winfrey show Dr. Phil Een huis vol kleine etterbakjes

17:30 18:25 19:00 19:20

De bruiloft van... Holland’s next top model De liefdesmakelaar

20:00 20:30

Herman den Blijker: Herrie in het hotel As the world turns Oprah Winfrey show

22:30 22:45 22:50 23:15 23:50

22.00 22:00 23:00 23:50

Net 5

17.00

20.00

22.00 22:45 23:45

SBS 6

17.00

Veronica

17.00 E.R Hotel Hart van Nederland - Vroege editie Shownieuws - Vroege editie

17:15 17:40 18:35 19:30

Trauma centrum De 25 ...

20:30 21:55

Hart van Nederland - Late editie Piets weerbericht Shownieuws - Late editie Te vies om aan te pakken De Zwarte Cross 2007

22:55 23:50

17.00 Will & Grace Judging Amy Gilmore girls McLeod’s daughters

20.00

20.00 22.00

Peking Express: De revolutie route Passion for fashion

22.00

17:08 17:35 18:00 18:10 18:35 19:00 19:05 19:35

20.00 Marriage under construction Will & Grace

20:05 20:30 21:30

De zwarte cross 2007, 23.50 uur

Off centre NCIS Criminal minds

22.00 22:30 23:25

The X-files: The movie, 20.30 uur

Totally spies Kim Possible Politieachtervolgingen Seinfeld According to Jim Trick & Treat Friends Spin city

Medical investigation Crime stories: Real Amityville horror

Media

 

   



 


25

modelburger te worden

I Can End Deportation (ICED) draait om de morele boodschap.

.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ........................... .......................................

Eén

17.00 Buren Het journaal De rode loper Blokken Het journaal Man bijt hond

20.00 20:05 20:10 20:15 20:45 21:35

Joker- en lottotrekking Het weer Thuis Volt Het leven zoals het is: Politie

17:10 17:35 17:50 18:05 18:10 18:20 18:40 19:10 19:25 19:35 19:59

De tabel van Mendelejev Het journaal laat Winstverdeling joker en lotto KENO-uitslagen Het weer Third rock from the sun De rode loper

Kim Possible in het Disney festival Miss BG Rocket mijn raket Go IV Karrewiet Peperbollen GoGo stop George van de jungle Karrewiet Lizzie McGuire CANVAS

20.00 20:00 20:35

22.00 22:10 22:55 23:16 23:17 23:18 23:25 23:45

breakthrough.tv

Terzake Sporza: UEFA Cup

22.00 23:05

Stranded

Het idee voor ER stamt al uit de jaren zeventig.

Hospitaal-tv

ER is maar één van de successen van Crichton Mediaredactie AMSTERDAM

...

In Amerika gaat de serie haar laatste seizoen in, bij SBS beginnen ze bij seizoen 5. Elke dag om half zes kunnen ziekenhuisserieafficionados terecht bij de zender voor de langstlopende ziekenhuisserie ter wereld: ER. Fans van George Clooney kunnen gerust zijn: in seizoen 5 speelt deze Hollywood heartthrob nog steeds de rol van sympathieke kinderarts. ER is een ideetje van succesvol boekenschrijver Michael Crichton. Hij studeerde cum laude af aan Harvard, was een tijdje zelf dokter en gaf ook nog even antropologieles in Cambridge. Maar al tijdens al die werkzaamheden leverde hij verhalen

.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ....................................... .......................................

Canvas

17.00 17:35 18:00 18:10 18:35 19:00 19:40

voor 80 procent plezier zijn en 20 procent educatief’, legt Boisvert uit, ‘en het is niet ironisch bedoeld.’ Het spel is gebaseerd op ‘authentieke gevallen’. Boisvert geeft toe dat de situatie nogal zwart-wit is gepresenteerd. ‘Maar dat is om de vooroordelen en aannames te demystificeren’. Daarvoor is het nodig het extreme tegenovergestelde te laten zien, vindt Boisvert. G4C’s kennen al een aardige staat van dienst. Eerder kwam het Wereld Voedsel Programma (WFP) met Food Force, waarin je als hulpverlener het door armoede en burgeroorlog geteisterde eiland Sheylan moet helpen. Het spel telde na een jaar vier miljoen gamers. Ook het spel Darfur is Dying van MTV was populair. In Nederland zijn G4C’s nog maar matig bekend. Wel is vanuit de overheid een onderzoeksprogramma naar G4C’s gestart: gamesresarch.nl. De meeste G4C’s hebben simpele graphics en een lage moeilijkheidsgraad. Vooral de morele boodschap is van belang. Boisvert: ‘Ons motto is: als je het recht op een eerlijk proces voor een bepaalde groep immigranten afwijst, dan riskeer je de vrijheid van iedereen.’ Na een opstootje in het detentiecentrum belandt Marc in de isoleercel. In de hoek hangt een brief. ‘Je kunt vrijwillig worden teruggestuurd naar je eigen land. Een land dat je nooit hebt gekend. Wil je dat?’ De enige optie is ja. 1

+ UITGELICHT+ Child of our time Documentaire waarin een professor 25 kinderen volgt van geboorte tot volwassenheid. BBC1, 21.00 A touch of frost Engelse detectiveserie rond de norse inspecteur Frost. Ned1, 21.20 Het leven zoals het is: Politie Docusoap over het dagelijks werk van de Antwerpse politie. België 1, 21.35

Het gesprek

af waarvan er een hoop zouden worden verfilmd, zoals Congo, Coma en The Andromeda Strain. Allemaal kassuccessen en dan moest de grootste hit nog komen. Het idee voor ER had Crichton al in de jaren zeventig. Eind jaren tachtig zou er een speelfilm van worden gemaakt die Steven Spielberg zou regisseren. Totdat hij er achterkwam waar Crichton op dat moment mee bezig was: iets met DNA en dinosauriërs. Spielberg wachtte dit boek af en verfilmde het verhaal: Jurassic Park. In 1994 was Spielberg toch nog inhoudelijk nauw betrokken bij het eerste seizoen van ER. De serie wordt tevens door hem geproduceerd. 1 SBS6, 17.30

SPRAAKMAKEND NIEUWS Volg het op depers.nl:

17.00 17.30 18.00 19.00 19.30

Dagbeeld The late show with David Letterman Dagboek Het debat

20.00 20.30 21.00 21.30

Dagbeeld Een politiek gesprek Uitgelezen

22.00 22.30 23.30 00.00

The late show with David Letterman Dagboek Een politiek gesprek

TU DELFT – Felle brand op TU Delft. www.depers.nl/tu

Cinema.nl Presentator Twan Huys duikt in de wereld van het filmfestival van Cannes. Ned2, 23.20

.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ........................... ....................................... ....................................... .......................................

BBC 1

BBC 2

17.00 17:00 17:10 17:35 18:00 18:15 19:00 19:30

Thumb wrestling federation Young Dracula Blue Peter Newsround The weakest link Nieuws en weerbericht Regionaal nieuws en weerbericht

20.00 20:00 20:30 20:57 21:00

The One show Street doctor Nieuws en regionaal nieuws Child of our time

23:25 23:35 23:40

17:30 18:15 19:00 19:30

The apprentice Nieuws, regionaal nieuws en weerbericht Regionaal nieuws en weerbericht The National Lottery draws Comedy sketchbook

Ready steady cook Escape to the country Eggheads Great British menu

20:00 21:00 21:50

Mountain Superfish Strictly black grouse

22.00 22:00

23:30

Dan Cruickshank’s adventures in architecture The apprentice: You’re fired Newsnight

17:10 17:30 17:55 18:05 18:15 18:30 18:40 18:50 19:20 19:35

Avatar Drakenjagers SuperNick (1) Animaniacs SuperNick Op de stoep bij... Hihi met Sisi SuperNick (2) Het huis Anubis Tak en de kracht van Juju Zoey 101

20.00 20:00 20:25 20:50 21:15 21:40

Discovery Channel

17.00

17.00

20.00

23:00

22.00 22:00 23:00

Comedy Central

17.00

17:05 18:00 18:30 19:00

VALE GIER – De vale gier al gespot? In België zijn ze al gesignaleerd. www.depers.nl/gier

20.00 20:00 21:00

Dirty jobs: Salt miner Ultimate survival: Sahara 2

22.00 22:00

Malcolm in the middle The Simpsons South Park 8 Simple rules The Fresh Prince of Bel Air

Wrecks to riches USA How it’s made How it’s made Mythbusters: Crimes and mythdemeanours

23:00

Everest: Beyond the limit: On the ropes Biker build-off: Detroit Bros vs Jason Kangas

22.00 22:05 22:30 23:00 23:25 The apprentice: You’re fired, 23.00 uur

Frasier The office Malcolm in the middle 8 Simple rules

DRILBOOR – Neptandarts gebruikt drilboor. www.depers.nl/neptandarts

26

Sport

 

   



 


Voetbal

Oranje Middenvelder zegt af voor EK

Valckx op non-actief bij PSV

Clarence Seedorf slikt vernedering niet meer

Novum EINDHOVEN

...

Stan Valckx is door PSV op non-actief gesteld. Zijn uitspraak dat hij het vertrouwen in algemeen directeur Jan Reker had verloren, heeft de technisch manager zijn baan gekost. Valckx, die sinds 2004 in dienst was bij PSV, meldde zich gisteren na een vakantie van twee weken weer op sportcomplex De Herdgang. Valckx zal geen werkzaamheden voor PSV meer verrichten. Zijn taken zullen voorlopig worden waargenomen door internationale scout Adri van Kraaij. Valckx zegt in een reactie

De eerste tekenen van onvrede over het beleid van bondscoach Marco van Basten doemen alweer op. Clarence Seedorf heeft afgezegd voor het EK.

PICS UNITED

dat hij het besluit van de directie respecteert. ‘Ik zal mijn lopende zaken in de komende 24 uur afwerken en de zaken netjes afhandelen.' 1

Atletiek

Medaillekandidate zegt Peking af Novum ARNHEM

...

Karin Ruckstuhl kan deelname aan de Olympische Spelen van Peking vergeten. De 27-jarige atlete moet een herniaoperatie ondergaan en is een half jaar uit de roulatie. Ze was medaillekandidaat op de zevenkamp. Ruckstuhl ondervindt al enkele maanden last van haar onderrug. Artsen hebben geprobeerd om met cortisoneninjecties het probleem te verhelpen, maar na nieuw onderzoek is besloten dat een operatie noodzakelijk is. Ruckstuhl was er vier jaar geleden in Athene wel bij en werd toen zestiende op de zevenkamp. De atlete wist al langer dat ze geope-

reerd moest worden, maar had toch hoop Peking mee te maken. ‘Het is voor mij erg zuur dat ik hierdoor de Spelen moet missen. Ik voelde de laatste tijd wel aankomen dat een operatie onvermijdelijk zou zijn, maar hoopte dat over de Spelen heen te kunnen tillen. Dit is nu de beste weg en ik verwacht er na mijn carrière een vervolg te kunnen geven.’ Ook topsportcoördinator van de Atletiekunie Peter Verlooy baalt dat Ruckstuhl de Spelen moet missen. ‘Presteren op wereldniveau impliceert dat je je grenzen opzoekt. Soms kan dat leiden tot blessures. Dat juist Karin dit nu overkomt, toch een van de medaillekandidaten, is enorm jammer.’ 1

Redactie sport AMSTERDAM

...

De eerste twee jaren van zijn aanstelling negeerde de bondscoach hem al opzichtig. Een maand voor het EK heeft Seedorf zich telefonisch afgemeld bij Van Basten. De relatie tussen Seedorf en Van Basten lijkt door de afzegging van de AC Milan-vedette opnieuw bekoeld. De wrevel bij Seedorf bereikte al eens een hoogtepunt, nadat Van Basten hem voorafgaand aan het WK in Duitsland vergeleek met Nick Hofs, de jonge talentvolle voetballer van Feyenoord. Van Basten schamperde dat hij Hofs een betere voetballer vond dan Seedorf, de beste Nederlandse clubvoetballer ooit. De laatste won namelijk vier maal de Champions League, Hofs is sindsdien slechts Europees kampioen met Jong Oranje en (geblesseerd) bekerwinnaar bij Feyenoord. Van Basten schoffeerde de in Suriname geboren middenvelder door na diens terugkeer bij het Nederlands elftal in 2006 hem dikwijls weinig

Seedorf en Van Basten. PICS UNITED

speeltijd te gunnen. Seedorfs rentree bij Oranje kende daardoor weinig hoopvolle momenten. Hij mocht zelfs twee keer pas kort voor tijd opdraven, een rol die niet leek te passen bij de voetballer met zijn conduitestaat. In de interland uit bij Slovenië kwam hij zelfs slechts voor vijf minuten speeltijd van de bank, voor PSVtalent Ibrahim Afellay. ‘Een vernedering’, vindt Seedorf nu. Seedorf had al veel gegeven, vond hij, maar kreeg wel erg weinig terug bij Oranje. Hij slikte zijn kritiek destijds nog in met het oog op de EKkwalificatie, zag het zelfs nog een keer aan rond de oefeninterland in en te-

gen Oostenrijk (3-4), maar wist na één helft dat Van Basten hem geen basisplaats zou gunnen in Oostenrijk en Zwitserland. In de Volkskrant geeft hij de volgende reden: ’Sinds mijn rentree in de nationale ploeg zijn niet de juiste voorwaarden gecreëerd voor mij. Ik kan niet uitblinken als de teamspeler die ik wil zijn.’ In Voetbal International laat Seedorf zich uit in harde bewoordingen over de bondstrainer. ‘Hij moet me gewoon niet, klaar’, aldus de middenvelder. Van Basten reageerde via een verklaring op de mededeling van Seedorf. ‘Ik had het niet verwacht. Ik heb Clarence gezegd dat ik veel respect voor hem heb als mens en als voetballer.’ Van Basten probeerde Seedorf nog op andere gedachten te brengen. ‘Maar zijn besluit stond vast.’ Foppe de Haan, bondscoach van het olympisch elftal, beschikt over zeer veel spelers die uit de voeten kunnen als aanvallende middenvelders. Derhalve heeft hij Seedorf medegedeeld dat de voetballer niet als dispensatiespeler aan de selectie voor Peking wordt toegevoegd. Seedorf richt zijn pijlen op het WK 2010 in Zuid-Afrika. Als Bert van Marwijk na de EK-zomer bondscoach wordt, is hij weer beschikbaar voor het Nederlands elftal. 1

Qquest zoekt met spoed 50 ervaren ICT collega’s of zij die het ICT-vak willen leren. De dienstverlening van Qquest sluit ook goed aan op instromers! sessies, conference room pilots, bedrijfssimulaties, etc. Ook hier dus toetsen en verifiëren, voordat men gaat bouwen. Is dit moeilijk werk? Best wel. Maar juist daarvoor heeft Qquest die cursussen en begeleiding. We zetten u niet zomaar voor een groep mensen. Eerst de nodige ervaring opdoen waarbij wij u (nauwlettend) volgen en ondersteunen. Er komt een dag dan doet u het wel alleen. Daarna komt de dag dat u een collega begeleidt. Ook leuk. Echt.

Waarom bij Qquest werken? Omdat we u heel hard nodig hebben! Of vindt u dat geen goede reden? Qquest ziet het ICT vak breder en dat leidt tot succes. En in dat succes wil Qquest u laten delen. Wellicht is dat een betere reden. Wat is er aan de hand? Succes en ICT lijken maar moeizaam hand in hand te gaan! Bijna dagelijks is in het nieuws te lezen hoe de automatisering van informatiestromen organisaties in problemen brengt. Beursgenoteerde bedrijven kunnen soms ter nauwer nood worden gered en overheidsdiensten halen achter elkaar bakzeil. Op een professionele wijze automatiseren is dus niet eenvoudig. Qquest onderkent dat, maar laat het er niet bij zitten. Qquest hanteert een drievoudige aanpak die werkt. En in die aanpak kunnen we ervaren ICT-ers, maar ook mensen die het vak willen leren, goed gebruiken. De aanpak is ook leuk, omdat het werkt maar ook omdat het interessante werkzaamheden met zich mee brengt. Werkzaamheden waarin mensen met de juiste begeleiding en cursussen snel kunnen groeien. Groei in ervaring, in functie en natuurlijk ook in salaris. Hoe ziet die aanpak er dan uit?

Aanpak Qquest. Wat doet Qquest niet? Qquest bouwt en programmeert geen systemen. Dat maakt Qquest onafhankelijk en objectief. Vanuit die houding begeleidt Qquest de ontwikkeling van informatiesystemen ter ondersteuning van de bedrijfsprocessen. In iedere fase van systeemontwikkeling worden fouten gemaakt. Ook al heeft het projectteam nog zo veel ervaring en ook al doen ze nog zo hun best. De schade van een fout wordt in iedere volgende fase groter. Dus is het zaak om fouten in een zo vroeg mogelijk stadium van systeemontwikkeling op te sporen. En dat is precies wat Qquest doet. Iedere fase van systeemontwikkeling levert mijlpaalproducten op. Hiervoor zijn eisen van toepassing. Qquest checkt of hieraan wordt voldaan. Dus tijdens het ontwerp onderzoeken we of de ontwerpers wel ontwerpen zoals is voorgeschreven en beoordelen we opgeleverde ontwerpen. Tijdens de bouw onderzoeken we of de programmeurs programmeren zoals is voorgeschreven en testen we de opgeleverde programmatuur. Maar waar leidt dat allemaal toe?

Wat levert het op? Heel veel werk en daar hebben we u voor nodig. Maar voor onze klanten leidt ons werk tot enorme kosten besparingen. Sterker nog. Alle projecten waarop Qquest haar aanpak los heeft mogen laten, hebben geleid tot succes. En succes betekent voor Qquest tevreden investeerders, tevreden eindgebruikers en in gebruik name volgens planning. Maar het

Check op inpassing in de bedrijfsprocessen is dus twee. Het derde deel kijkt naar het proces van systeemontwikkeling. We schreven al eerder dat foutloos ICT-systemen ontwikkelen anno 2008 kennelijk niet mogelijk is. En dat klopt. Maar dat betekent niet dat Qquest het heeft opgegeven. En het hangt er ook vanaf hoe kwetsbaar een ICT-afdeling zich durft op te stellen. Qquest gaat graag de uitdaging aan iedere bevinding te vertalen naar een aanpassing in het proces van systeemontwikkeling, gericht op het voorkomen van soortgelijke bevindingen. Procesverbetering dus.

Solliciteer bij Daniëlle

levert ook heel veel leuk werk op. Soms met een technisch tintje maar communicatie is in ons vak nog belangrijker. Want met iemand zijn fouten doorspreken, vraagt om tact. Qquest gebruikt liever de term bevinding. Het gaat niet om de persoon die de fout heeft gemaakt. Het gaat om succes. En dat bereiken we door foutloos op te leveren. Foutloos produceren lukt anno 2008 niet. Dus moeten de fouten worden opgespoord en verbeterd. En dus moet Qquest de fouten vinden en niet de mensen die het systeem straks gaan gebruiken. Leuk maar ook best complex werk. Kan ik dit wel, zult u zich afvragen?

Wie zoekt Qquest? Kampioenen. Maar waarom zou een kampioen solliciteren? Qquest heeft de kennis en ervaring in huis om van u een kampioen te maken en dat gaan we doen ook. We beschikken over 3000 uur computer based trainingen en geven daarnaast verschillende in-house trainingen. We hebben eigen trainers en huren externe trainers in. We hebben ervaren productmanagers die u met raad en daad bijstaan.

Wat moet u meebrengen? Niets, behalve een hoog analytisch vermogen. Kunt u goed rekenen, dan bent u al halverwege. Mensen met ICT ervaring hebben een voorsprong. Zij kennen het vak. Hen leren we wat

kwaliteitsmanagement inhoudt binnen ICT. Dat leren we de niet ICT-ers ook, maar die moeten zich ook gedeeltelijk in leren in het ICT-vak zelf. Dat betekent in het begin wat meer studeren en wat minder verdienen. Maar binnen drie jaar bent u helemaal bij op alle fronten. Kennis, ervaring en salaris. Maar… hoe zit het nu met die drievoudige aanpak. U heeft nog maar één deel gelezen.

Drievoudige aanpak. Qquest begeleidt dus projecten en toetst in iedere fase het proces en de producten die eruit voort komen. Dat is één en dat leidt tot een systeem dat voldoet aan de specificaties. Dat is in ICT-land al een heel ding, maar voor Qquest niet genoeg. Qquest kijkt ook naar de business. De bedrijfsprocessen van de business. Heel vaak ook onze opdrachtgever. Qquest bewaakt vanaf het begin niet alleen of het systeem doet wat het zou moeten doen, maar ook of de gebruikers er wel mee kunnen werken. Het gaat dan niet om een instructie of zo, maar puur of het systeem de informatie levert die noodzakelijk is voor het goed functioneren van het bedrijfsproces. Dit lijkt eenvoudig doch is het absoluut niet. Bedrijfsprocessen zijn te complex om medewerkers hun informatie behoefte te laten specificeren en dan één jaar later met een systeem te komen dat dit invult. Dan gaat het dus mis. Qquest organiseert brown-paper

Afwisselend werk. Als dat voor u belangrijk is, dan is een sollicitatie op zijn plaats. Qquest medewerkers zijn werkzaam in projecten of werken aan de verbetering van de processen. U vindt medewerkers van Qquest bij de opdrachtgevers en hun lijn- of stafafdelingen. Bij de business dus. Werken in de energie branche, het verzekeringswezen, de logistiek of de telecommunicatie, u hoeft niet te kiezen. Bij Qquest ervaart u het allemaal. Hoge beloning. Wat is hoog? Kent u het spreekwoord “alle waar naar zijn geld”? Dat geldt ook bij Qquest. Alleen beheerst en gebruikt u bij Qquest uiteindelijk twee vakgebieden. Het vakgebied ICT en het vakgebied kwaliteitsmanagement. Dus een dubbel salaris zult u zeggen. Nou zo erg is het niet. Onze klanten besparen heel veel ellende door onze werkzaamheden. Daarvoor zijn ze bereid goed te betalen. Het werk is niet eenvoudig en stelt hoge eisen. Daarom maken we van u een kampioen. En kampioenen moet je goed betalen. Meer weten? Kijk gerust op onze website www.qquest.nl of bel 0182 - 30 80 40 en vraag naar Daniëlle. Heeft u genoeg aan deze advertentie, stuur dan uw cv per email naar [email protected]. Zit zij te wachten op mijn cv? Absoluut… Anders had ik deze advertentie toch niet geschreven? Per post mag ook: Qquest b.v., Reeuwijkse Poort 311b, 2811 NV Reewijk.

Sport

 

   



 


27

UEFA Cup-finale Zenit en andere Russische clubs zetten stap naar Europese elite

Russen zoeken aansluiting Met name CSKA en Spartak Moskou kochten doodleuk scheidsrechters om, zelfs bij wedstrijden waarbij de clubs niet betrokken waren.

Drie jaar geleden bezorgde CSKA Moskou Rusland de eerste UEFA Cup. Vanavond probeert Zenit SintPetersburg die prestatie te evenaren. Krijgt het Russische voetbal aansluiting bij de Europese top? Hans Crooijmans MOSKOU

...

Aan ambitie is bij de meeste van de zestien clubs in de Russische ‘Premjera Liga’ in elk geval geen gebrek. Behalve CSKA en Zenit waren er nog drie of vier die half maart, aan het begin van dit seizoen, zeiden dat ze voor het kampioenschap gingen. Na tien speelronden gaat echter niet CSKA, Zenit of de Moskouse clubs Spartak, Dinamo en Lokomotiv aan kop, maar leidt Rubin. De ploeg uit Kazan, de hoofdstad van de deelrepubliek Tatarstan, staat vijf punten voor op een andere outsider: Amkar uit Perm (Siberië). Zenit beleeft intussen een rampzalige seizoenstart. Het team van Dick Advocaat is derde van onderen, op liefst 17 punten van Rubin. Met dien verstande dat Zenit vanwege Europese verplichtingen vier wedstrijden minder speelde dan Kazan. Op de velden hebben zich dit seizoen nog geen serieuze incidenten voorgedaan. Dat was een paar jaar geleden wel anders. Met name CSKA en Spartak Moskou kochten doodleuk scheidsrechters om, zelfs bij wedstrijden waarbij de clubs niet rechtstreeks betrokken waren. Het Russische voetbal staat sowieso bol van de extremen. Een club als Zenit speelt dit seizoen niet alleen zes keer een uitwedstrijd in Moskou, maar moet ook een 10 uur durende vliegreis maken en acht tijdzones overbruggen om in Wladiwostok tegen Loetsj Energia aan te treden. Afgelopen seizoen promoveerde Terek naar de hoogste afdeling. Die club werkt voor het eerst in veertien jaar zijn thuiswedstrijden af in Grozny, de hoofdstad van het door burgeroorlogen verscheurde Tsjetsjenië. Terek speelt in een gloednieuw stadion, dat wel. Het oude werd drie jaar geleden bij een bomaanslag op de toenmalige Tsjetsjeense president opgeblazen. De meeste grote clubs benijden Terek. Want de kwaliteit van hun eigen accommodatie is om te huilen. De velden zijn vaak ronduit dramatisch. Spartak Moskou werkt de thuiswedstrijden af op waardeloos kunstgras in het doorgaans lege en sfeerlo-

De Braziliaan Vagner Love van CSKA toont de UEFA Cup tijdens een competitieduel met Zenit. AP

ze Loezjniki-stadion, waar volgende week de finale van de Champions League is. Stadgenoot CSKA beschikt niet eens over een eigen stadion en moet bedelen om voor thuiswedstrijden de velden van de Moskouse concurrentie te mogen gebruiken. Over een paar jaar moet het allemaal beter zijn, want onder meer Spartak, Zenit en CSKA hebben plannen voor hypermoderne voetbaltempels. En als we miljardair Alisjer Oesmanov, de nieuwe voorzitter van Dinamo Moskou mogen geloven, gaat de meer dan vijftigjarige betonnen bak van die club binnenkort ook onder de sloophamer. Bestendig sportief succes is een ander verhaal. Zelfs bij de traditonele Russische topclubs overheerst het opportunisme. Van langetermijnbeleid is hooguit op papier sprake. Een paar nederlagen op rij vormen soms al voldoende aanleiding de trainer te ontslaan. Duurt de crisis langer, dan raakt ook de positie van de voorzitter in het geding. Omdat die persoon meestal de geldschieter vertegenwoordigt, moet ook menig speler zich dan zorgen maken. Waarna een nieuwe voorzitter opdraaft met zijn eigen favoriete spelers.

In de Russische competitie is het een komen en gaan van, vooral, buitenlandse spelers. Hun belangrijkste drijfveer: het extreem hoge salaris. Bedrijven als Gazprom, Loekoil en VTB Bank kijken niet op een miljoentje meer of minder. Zo weten ze topspelers naar Moskou of Sint-Petersburg te halen. En zo worden er ook brokken gemaakt. Dinamo Moskou trok in 2005 drie Portugese internationals (onder wie

Maniche en Costinha), een stuk of vier Brazilianen plus een Braziliaanse trainer aan. De rest van de selectie werd geacht Portugees te gaan leren, ter wille van de communicatie. De Russische international Boeljikin weigerde en werd op de transferlijst geplaatst. Het feestje duurde niet lang. Ruim een jaar, vele frustraties en talrijke nederlagen later werden Maniche, Costinha en het hele contingent Brazilia-

nen alweer uitgezwaaid. Met Oesmanov als nieuwe suikeroom haalde Dinamo de jonge Andrej Kobelev als trainer binnen. Die gokt nu op de inbreng van Russische (ex)sterren als Kerzjakov en voormalig PSV’er Khoklov. Vooralsnog wisselt de club fraaie overwinningen af met schlemielige nederlagen. Iets soortgelijks overkomt CSKA, waar liefst zes Brazilianen – onder wie de internationals Jo en Wagner Love – onder contract staan. De A-selectie telt verder spelers uit Turkije, Polen, Tsjechië, Servië, Litouwen, Bosnië en Nigeria. Gevolg: net als bij de meeste clubs – Zenit incluis – komen bij CSKA weinig Russen in aanmerking voor een basisplaats. Bondscoach Guus Hiddink beklaagt zich regelmatig over die situatie. ‘Ik beschik over slechts 60 spelers waarvan er 35 constant op de reservebank zitten’, zei hij in 2006, kort na zijn aantreden. De Russische voetbalbond wil nu dat vanaf 2011 per club maximaal vier buitenlanders in het veld staan. De grote clubs willen daar echter niet aan. Hun argument: dan verliezen we weer de aansluiting met West-Europa. 1

.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..............................................................................

Ongeval

BLIND VEROORDEELD TOT WERKSTRAF VAN 180 UUR Danny Blind is door de rechtbank in Amsterdam veroordeeld tot een werkstraf van 180 uur. De nieuwe manager technische zaken van Ajax werd schuldig bevonden aan het veroorzaken van een ongeluk in 2006, waarbij een vrouw nekletsel opliep. Blind kreeg ook een rijontzegging van zestien maanden, waarvan tien voorwaardelijk. Hij reed te hard en had drie keer de maximale hoeveelheid alcohol gedronken.

ADAM CURRY, ELKE OCHTEND VAN 6 TOT 10 PICS UNITED

.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ...............................................................................

Een uitgave van Mountain Media BV

Anthony Fokkerweg 61 1059 CP Amsterdam tel: 020 - 3460560 fax: 020 - 3460596

www.depers.nl [email protected] [email protected] [email protected]

RANDSTAD 103.6 + 103.8 FM NOORD NL 87.6 + 103.8 FM MIDDEN NL 88.1 + 104.1 FM BRABANT 95.4 FM

overige frequenties + info: arrow.nl

Coop supermarkten zijn bewust beter! Coop en Supercoop supermarkten nemen hun verantwoordelijkheid op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Daarin zijn wij uniek! Op een drietal manieren helpen wij u op weg om bewuster en meer verantwoord te consumeren.

er bewust bet

in het water Trendy fitness minebom vita de ei: t He statiegeld doelen met Steun goede

In het gratis magazine Bewust Beter brengen we gezonde en verantwoorde producten onder aandacht en geven we tips om eenvoudig actief en gezond te leven. Bij honderden producten met een meer bewust en verantwoord karakter hangen schapkaartjes met deze kenmerken. Dit helpt u op weg bij het maken van de betere keuzes! Tenslotte geven we iedere vier weken acht gratis recepten uit waarbij bij de ingrediëntenkeuze ook gelet wordt op gezondheid en bewuste, betere keuzes. Doe er uw voordeel mee! BP[PST
\ Tc
aX]VT]
T]
a 2P[P\PaTb
PeXV^cT
bP db


bPdb

]
T]
aPeXV^cT [P\PaTb
aX]VT ) BP[PST
\Tc
2P cT
\Ph^]PXbT 4XVT]
VT\PPZ !
TXS^^XTab !$
RR
PiXY] XT [XT #!$
RR
^[XYU^[ aS \^bcT 
VaP\
\^

6TaTRWc)

7^^USVTaTRWc

biologisch Wijzer over

]T])

0P]cP[
_Tab^ # S)

1TaTXSX]VbcXY "
\X]dcT] b
P
PaTb
P ) 8]VaTSXÒ]cT]
@dTT]b
>RTP]
2P[P\ $
VaP\
iPZ [P
A^\P]P T]VST
b[P
__TacYTb !
VaP\
VT\
Y]VTWPZcT
ZP b !
TTc[T_T[b

Y]VTWPZcT
PdVdaZYT !
TTc[T_T[b



bYP[^cYT

Y]VTb]X__TaS TST]
ZTaeT[
Y]VTb] TcTabT[XT
TTc[T_T[



Y]VTb]TST]
_ XTb[^^Z
TTc[T_T[



Y]VTb]TST]
Q Xc
Q[XZYT
TTc[T_T[


bY^eXb
[Tc

d

Y]VTWPZcT
P]T
\^bcTaS

 T[
Va^e X]dcT]
TTc[T_ cT
TXTaT]

$
\ aPV^] !
WPaSVTZ^^Z U

Y]VTWPZcT
S
TTc[T_T[
Ph^]PXbT

dXc
_^c
^ %
TTc[T_T[b
\ c TXVT]
VT\PPZc _T_Ta
T]
i^d

rmarkten van Coop supe Een uitgave

Pb
\Tc
EPaZT]bWP ]b
T]
RXca^T]bPdb RWP\_XV]^

EPaZT]bWPPb
\Tc
RWP\_XV ]^]b
T]
RXca^T ]bPdb

6TaTRWc) 7^^USVTaTRWc

0P]cP[
_Tab^] T])

#



d
[P]ViPP\
P Y]
[^b
E^TV
] VT]T
\PbbP

ST
PiX
T]
ST
TaS
T]
W^\^ ^bcTaS T
\^bc 1TaTXSX]V) c
ST
\ ]cT]

\Tc
S Ta
TT]
\^^XT XTab
\T Pc
Ta
^^XTab
i^SPc
T
TXS^^ aT]
i^S ST
TXS TST]
X]VaTSXÒ
a^TaT] :[^_
S TS
a^T XYU
V^TS
3TZ
ST

Q[XYU
V^ PZcT
T]

Y]VTb] T
T]
Q[
c^T
T]
Y]VTWPZcT
T ^[XT
c^ c
T_Ta
T]
i^dc ST
^[XT e^[VT]b
P[[T
PPZ
Qa T]VT]
\Tc
_
X]
ST
Z^T[ZPbc
Z^\ b
b\PPZ
QaT] ^]cbcPPc
ETa
VTWTT [
^_
b\ [P\PaT TQadXZ T]
VTWTT[
^_
fPPa
c^c
V VT]
T] ]
UaXcdda
ST
RP ]
QTfP T
T]
QT c^Te^TVT] \T]VST

PU
\Tc
U^[XT
T
UaXcd ^[XT
c^c
'
—2
T V

VaPcXb
aTRT eP]
2^^_ _c

1TaTXSX]VbcXYS )

"
\X]



"(

c VaPcXb
aTRT_ eP]
2^^_

8]VaTSXÒ]cT] )
ePaZT]bWPPbY !$
VaP\
RWP T
eP]
RXaRP
!$
VaP\ P\

\XSST[Va^cT
\_XV]^]b
!
TTc[T_T[b
Q[ dX

cWTT[T_T[
ZTa^T\
i^dc
T]
eTabVT aXT
!
TTc[T_T[b
^[ \P[T]
_T_Ta
$
VaP\
Q^cTa
XT

TTc[T_T[



Y]VTWP
cWTT[T_T[
VTS ZcT
eTabT
SaPV ^]
^U
^U a^^VST
 !$
[
Q^dX[[^]
e P]


X]ZT
cW Q^dX[[^]_^TS TT[T_T[
1[dT
1P]S
5X]Ta

bRWTdcYT
RXca TbbT
e^^a
Z^ZT]
!$
VaP\ !$
Va ^T]bP_





E^^aQTaTXSX]V B]XYS
ST
ePaZT ) PaZT]b ]bWPPb WPPb
X] cdbbT]
X]
bRW
bRWdX] ]
!
eT[ dX]T
_[
!
eT[[T T
_[PZZ [TcYTb
V PZZT]
cYTb
V[P T] eP]
!
R [PSU^[X SU^[XT
\ B]XYS
S XYS
ST
b T
\Tc
S \
SXZ
T]
b[P
iT T
bRW^ Tc
ST
Q RW^^]V T
Q^ST ^]VT\ ^ST\
e T\PPZ \ P]
TT]
PPZcT
R

cT
RWP\ WP\_X
bcTT[_ _XV]^] V]^]b
b
X]
_[PZYTb
B] P]
_[Pc
1TaTXSX]V) X__Ta
ST
dX


A^Ta
S Ta
ST
Q T
Q[^T\ [^T\
\Tc
ST
Z ST
_[PZZT]
e[T
\Tc
ST
ZTaaXT TaaXT
T
T]
fP ]
fPc
i^dc
T]
e[TTb_[PZZT] Tb
S^^a
ETaWXc
ST
^[ c
i^ _T_Ta
XT
T T
Q^cTa S^^a
T[ZPPa
T]
WPP[
_P]
T]
W^dS
i
X]
RXaRP
!
\X]dcT]
_ XT
T]
S Ta
Ta
ZP]c
VPPa
T
X]
TT]
_P]
T]
QaPPS Ta
1PZ
ST
RWP\_ T
PUVTSTZc
fP Zc
fPa\ ]
QadX]
BRWT_
ST
a\
X]
S
X]
ST
^eT]
iT
dXc
ST
T]
ST
d ]T]
cT
Z[TdaT]XV]^]b
T]
ST
dX
X]
WT X
X]
c
PRWcT
SXT
^_
—2
Xb
e^^aeT V
ST
Sa aVTQ[TeT]
QaP ST
SaP T]
a^Ta
V^TS

E^TV
afPa\S
PV^] V^]
S T
Q^dX[[^]
T]
PSeTc
c T]V
ST ST
bPd WTc
edda
[PPV
T1aT]V

bPdbb
PP]
S ST
1[dT
1P]S ^c
iT
QTVX] ]
QaT]
5X]Tbb ]V
ST
V
ST
bPdb
i^
]T
Z^^Z
a^Ta
Ta
WTc
RX _T_Ta
6TTU
S T]
QaT U
ST
bP ca^T]bP_
S^^T
c^T
T
bPdb db
P_P
P_Pac
QXY
WTc ^SXV
eTaSTa
^_
b\PPZ
a
SaPPX

e[TTb
;TZZT
\Tc
fPc
i^dc FXY]PSeXTb) a
\Tc
PPaSP__
T]
T[_daTT
T]
b[ 5adXcXVT
a^ST P



7dXbfXY]


E^TSX]VbfPP aST
_Ta
_Tab^ TXfXc)
fXc)

#!
V

^]) eTc)

$#
V

eT Z^^[WhSaPcT] #
ZRP[
ZY)

& )

#
V


!( ('!

"&

Oranjefeest in Center Parcs!

met o.a. René Froger, Idols finalisten, EK voetbal (activiteiten) en meer!

€75*

vanaf

p.p.

Het weekend van 13 tot en met 16 juni staat het Center Parcs park De Eemhof helemaal in het teken van oranje. Geniet van het Oranjefeest én van alles wat De Eemhof u te bieden heeft. Voor meer informatie en boekingen: www.centerparcs.nl/oranjefeest of bel 0900 0804 (€ 0,20 pm) Het programma wordt mede mogelijk gemaakt door COOP Supermarkten * O.b.v. volledige bezetting cottage. Exclusief reserveringskosten + toeristenbelasting.

Nieuw: Optimel Smoothie

De lekkerste manier om in evenwicht te blijven. Zoek je naar balans tussen lekker en gezond? Dan is de nieuwe Smoothie drink van Optimel wat voor jou. Heerlijke zuivel met 50% fruit. Daar kan je onbezorgd van genieten. De lekkere Smoothie drink van Optimel heeft ’n maximale smaak en minimale calorieën, omdat het 0% vet bevat en er geen suiker aan is

50% fruit

toegevoegd. Kortom, de lekkerste manier om in evenwicht te blijven.

50%

zuivel

Kijk voor meer informatie op www.optimel.nl.

Het mooiste gewicht is evenwicht.

www.coop.nl

www.supercoop.nl