Geertruidenberg groeit! en wat zijn de maatschappelijke gevolgen?

Geertruidenberg groeit! …en wat zijn de maatschappelijke gevolgen?

Geertruidenberg groeit! …en wat zijn de maatschappelijke gevolgen? drs. E. Edelmann ir. H. de Kuyper

PON Instituut voor advies, onderzoek en ontwikkeling in Noord-Brabant december 2005

Het PON heeft dit onderzoek verricht in opdracht van het gemeentebestuur van Geertruidenberg. Het werd mogelijk dankzij een financiële bijdrage van de provincie NoordBrabant.

Auteurs: drs. E. Edelmann en ir. H. de Kuyper ISBN 90-5049-365-3 © 2005 PON Instituut voor advies, onderzoek en ontwikkeling in Noord-Brabant. Het auteursrecht van deze publicatie berust bij het PON. Gehele of gedeeltelijke overname van teksten is toegestaan, mits daarbij de bron wordt vermeld. Vermenigvuldiging en publicatie in een andere vorm dan dit rapport is slechts toegestaan na schriftelijke toestemming van het PON. Deze publicatie is te bestellen onder vermelding van PON-publicatie 05-40. PON Postbus 90123 5000 LA Tilburg Telefoon: (013) 535 15 35 Fax: (013) 535 81 69 E-mail: [email protected] Internet: www.ponbrabant.nl

Inhoud 1 1.1 1.2 1.3 1.4

2 2.1 2.2 2.3

3 3.1 3.2 3.3

4 4.1 4.1.1 4.1.2 4.2 4.2.1 4.2.2 4.3 4.3.1 4.3.2

5 5.1 5.1.1 5.1.2 5.2 5.2.1 5.2.2 5.3 5.3.1 5.3.2

6 6.1 6.1.1 6.1.2 6.2 6.2.1 6.2.2 6.3 6.3.1

Inleiding Aanleiding en opdracht Werkwijze Organisatie Opbouw van de rapportage

5 5 6 8 8

De woningbouwplanning Woningvoorraad Woningbehoefte Woningbouwplannen

9 9 9 10

De bevolkingsontwikkeling Aantal inwoners Toename van de bevolking Toename van het aantal huishoudens

12 12 12 13

Zorg Huisartsen Feitelijke situatie Ontwikkelingen Overige eerstelijnszorg Feitelijke situatie Thuiszorg Zorginstellingen Feitelijke situatie Ontwikkelingen

15 15 15 15 16 16 16 17 17 18

Kunst en cultuur Bibliotheek Feitelijke situatie Ontwikkelingen Muziek- en dansonderwijs Feitelijke situatie Ontwikkelingen Cultureel centrum Feitelijke situatie Ontwikkelingen

21 21 21 22 22 22 23 24 24 24

Onderwijs Basisonderwijs Feitelijke situatie Ontwikkelingen Voortgezet onderwijs Feitelijke situatie Ontwikkelingen Volwasseneneducatie Feitelijke situatie

25 25 25 26 27 27 27 28 28

7 7.1 7.1.1 7.1.2 7.2 7.2.1 7.2.2 7.3 7.3.1 7.3.2

8 8.1 8.1.1 8.1.2

9 9.1 9.1.1 9.1.2 9.2 9.2.1

Jeugd tot 12 jaar Kinderopvang Feitelijke situatie Ontwikkelingen Peuterspeelzalen Feitelijke situatie Ontwikkelingen Speelplekken Feitelijke situatie Ontwikkelingen

29 29 29 30 31 31 31 32 32 33

Ouderen Voorzieningen voor ouderen Feitelijke situatie Ontwikkelingen

34 34 34 34

Welzijn Gemeenschapsaccommodaties Feitelijke situatie Ontwikkelingen Welzijnswerk Feitelijke situatie

36 36 36 37 37 37

10 Sport 10.1 Sportaccommodaties 10.1.1 Feitelijke situatie 10.1.2 Ontwikkelingen

38 38 38 40

11

43 43 44 44 45 46 47

11.1 11.2 11.3 11.4 11.5 11.6 11.7

Conclusies en aanbevelingen De feitelijke situatie in beeld Normen zijn niet zaligmakend Concentratie versus spreiding Groeit de gemeente wel zo hard? Gevolgen van de groei Streef naar multifunctionele accommodaties Maak de groei van de gemeente tot gemeenschappelijke verantwoordelijkheid

48

Bijlage: Overzicht van gesprekspartners

49

Bronnen

50

1

Inleiding

1.1 Aanleiding en opdracht In april 2003 selecteerde de provincie Noord-Brabant de gemeente Geertruidenberg voor de pilot ‘bouwen binnen strakke contouren’. Deze pilot houdt in dat plannen, binnen de vooraf getrokken begrenzing van het stedelijk gebied, bij de provincie kunnen worden ingediend, zonder dat ze door de provincie worden getoetst op het aantal woningen. Er wordt alleen getoetst op de gebruikelijke planologische randvoorwaarden. De pilot heeft een looptijd van vijf jaar. In de Woonvisie 2004-2009 stelt de gemeente Geertruidenberg vast dat er voldoende bouwmogelijkheden zijn binnen de rond de woonkernen getrokken contouren. In totaal verwacht de gemeente tot 1 januari 2010 zo’n 1.650 woningen te realiseren. Uiteraard leidt een dergelijke groei van het aantal woningen ook tot een toename van het aantal inwoners. Ook hiervan doet de Woonvisie een schatting: tot 2010 wordt de toename van de bevolking geraamd op 4.028 personen. De toename van de woningvoorraad en dus van het aantal inwoners is niet gelijk verdeeld over de drie kernen van de gemeente. De groei zal het sterkst zijn in Raamsdonksveer, gevolgd door Geertruidenberg en Raamsdonk. Het spreekt vanzelf dat een zo sterke groei van het aantal inwoners in zo’n korte tijd verregaande gevolgen heeft. Die gevolgen beperken zich niet tot alleen de gemeente (die te maken zal krijgen met veranderingen in inkomsten en uitgaven), maar uiten zich ook op allerlei maatschappelijke terreinen, zoals zorg, onderwijs, kunst, sport et cetera. In 2004 maakte de interne permanente werkgroep Wonen Zorg Welzijn van de gemeente Geertruidenberg een eerste inschatting van deze gevolgen. De gemeente heeft evenwel behoefte aan externe advisering. Daarbij gaat het met name om twee zaken. Enerzijds is een meer cijfermatige onderbouwing gewenst van de verwachte gevolgen van de toename van het aantal inwoners op de uiteenlopende maatschappelijke gebieden. Anderzijds realiseert de gemeente zich dat niet alleen zij, maar ook allerlei maatschappelijke instellingen en organisaties geconfronteerd zullen worden met de gevolgen van de bevolkingstoename. Het is dan ook van groot belang deze instanties te betrekken bij de gedachtevorming over de maatschappelijke gevolgen van de pilot. De gemeente Geertruidenberg heeft het PON Instituut voor advies, onderzoek en ontwikkeling in Noord-Brabant opdracht gegeven de maatschappelijke gevolgen van de forse groei van het aantal woningen en het aantal inwoners in beeld te brengen. Het PON beschikt over de nodige expertise, zowel waar het gaat om kwantitatieve vooruitberekeningen als om kwalitatieve toekomstverkenningen. Voor de financiering van het onderzoek deed de gemeente Geertruidenberg een beroep op de provincie Noord-Brabant. De provincie heeft dit verzoek ingewilligd, omdat de aanpak en de resultaten van het onderzoek ook van belang zijn voor de andere pilotgemeenten.

PON-rapportage: GEERTRUIDENBERG GROEIT! …EN WAT ZIJN DE MAATSCHAPPELIJKE GEVOLGEN?

5

De provincie vindt dan ook dat de aanpak en de resultaten beschikbaar moeten zijn voor de andere gemeenten die betrokken zijn in de pilot ‘bouwen binnen strakke contouren’.

1.2 Werkwijze Achtereenvolgens zijn de volgende stappen gezet: 1 Verwerking relevant materiaal. 2 Gesprekken met vertegenwoordigers van binnen de gemeente werkzame instanties. 3 Kwantitatieve onderbouwingen. 4 Samenstellen discussienotitie. 5 Discussiebijeenkomst. 6 Samenstellen eindproduct Ad 1 Verwerking relevant materiaal Uiteraard start het onderzoek niet in een blanco situatie: de gemeente Geertruidenberg beschikt over diverse actuele, relevante beleidsdocumenten. In overleg met de gemeente is nagegaan welke documenten en ander materiaal geanalyseerd en verwerkt moesten te worden. Ook relevant materiaal van andere instellingen binnen de gemeente is hierbij meegenomen. Ad 2 Gesprekken met vertegenwoordigers van binnen de gemeente werkzame instanties De gemeente hecht eraan dat de gedachtevorming over de maatschappelijke gevolgen van de pilot breed gevoerd wordt. Om hieraan tegemoet te komen, heeft het PON een reeks gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers van zowel de gemeente als van uiteenlopende maatschappelijke organisaties die binnen de gemeente werkzaam zijn. In overleg met de opdrachtgever en de financier is een keuze gemaakt uit de terreinen waarop het onderzoek zich richt. Gekozen is voor de volgende thema’s: zorg (eerste lijn, instellingen voor verpleging en verzorging), kunst en cultuur (bibliotheken, muziekschool en cultureel centrum), onderwijs (basis- en voortgezet onderwijs, alsmede volwasseneneducatie), jeugd (kinderopvang, peuterspeelzalen, speelplekken), ouderen (voorzieningen), welzijn (gemeenschapsaccommodaties, welzijnswerk), sport (accommodaties, verenigingen). De gesprekken zijn gevoerd met vertegenwoordigers van organisaties die op de diverse deelterreinen werkzaam zijn - een overzicht van gesprekspartners is opgenomen in de bijlage. Ad 3 Kwantitatieve onderbouwingen Het is van belang om de verwachte gevolgen op de uiteenlopende gebieden waar mogelijk te onderbouwen met cijfermatige gegevens. Daartoe is allereerst de feitelijke situatie op de onderscheiden terreinen in beeld gebracht en vervolgens is nagegaan welke gevolgen de bevolkingsgroei kunnen hebben voor het gebruik van maatschappelijke voorzieningen.

6


Daarbij is voor een deel gebruik gemaakt van bestaande prognoses (bijvoorbeeld van de bevolking en het aantal leerlingen), voor een deel zijn inschattingen gemaakt van het toekomstige gebruik van maatschappelijke voorzieningen (welzijn, onderwijs, cultuur, sport, et cetera). Om het bestaande voorzieningenaanbod in beeld te kunnen brengen, zijn meerdere bronnen gebruikt. Zo leverden de gemeente Geertruidenberg en de andere instellingen veel gegevens aan. Ook is gebruik gemaakt van gegevens uit de door het PON ontwikkelde Sociale Atlas Brabant. 1 Waar mogelijk is het huidige aanbod aan voorzieningen in de gemeente Geertruidenberg vergeleken met beschikbare normen en kengetallen. Dit om na te gaan of de gemeente op de onderscheiden terreinen al dan niet te maken heeft met tekorten. Als referenties zijn daarbij diverse bronnen gebruikt. Dat is op de eerste plaats de rapportage Normen voor voorzieningen. Welzijn, zorg en wonen in vijf West-Brabantse gemeenten (september 2005), in opdracht van de provincie Noord-Brabant samengesteld door vijf provinciale steunfunctie-instellingen. Dit rapport geeft een inventarisatie van het voorzieningenaanbod in de vijf West-Brabantse gemeenten Alphen-Chaam, Drimmelen, Halderberge, Woensdrecht en Zundert. Het rapport vergelijkt het aanbod in de gemeenten onderling en met bestaande normen. Waar mogelijk betrekken we deze rapportage bij onze inventarisatie van het voorzieningenaanbod in Geertruidenberg. Als tweede referentiebron zijn bestaande normen, bijvoorbeeld van het SCP of het ministerie van VWS, gebruikt. Ad 4 Samenstellen eindrapport De resultaten van de gesprekken en de kwantitatieve onderbouwingen vormden de basis voor het rapport waarin het PON een eerste inschatting heeft gemaakt van de te verwachten maatschappelijke gevolgen van een sterke bevolkingstoename. Daarbij is niet alleen gekeken naar de gevolgen op de onderscheiden deelterreinen, maar ook naar de gevolgen voor de onderscheiden kernen van de gemeente. Ad 5 Discussiebijeenkomst Rond het concept-rapport is op 6 december 2005 een bijeenkomst georganiseerd, waarvoor vertegenwoordigers van de gemeente en maatschappelijke organisaties werden uitgenodigd. Deze bijeenkomst had een tweeledig doel: op de eerste plaats droeg ze bij aan het gewenste draagvlak, op de tweede plaats was ze gericht op aanscherping van de visie. Ad 6 Bijstellen eindrapport Als laatste heeft het PON de discussienotitie samen met de resultaten van de discussiebijeenkomst omgebouwd tot het eindproduct: een rapportage waarin inzichtelijk wordt gemaakt wat de verwachte maatschappelijke gevolgen voor Geertruidenberg zijn van de pilot bouwen binnen strakke contouren.

1

De Sociale Atlas Brabant is een elektronische database met alle statistische kerncijfers van Brabant op het sociale domein. De atlas is te raadplegen via www.socialeatlasbrabant.nl. De Sociale Atlas Brabant is een product van het PON en is mede mogelijk gemaakt door de provincie NoordBrabant en ABF Research.


7

1.3 Organisatie Het PON was verantwoordelijk voor de uitvoering van de opdracht. Tijdens de uitvoering is nauw samengewerkt in een projectgroep, waarin op gezette tijden de voortgang is besproken. Belangrijke keuzes werden steeds in de projectgroep gemaakt. De projectgroep bestond, naast de medewerkers van het PON, uit: - de heer A. de Boer, beleidsmedewerker cluster Welzijn gemeente Geertruidenberg; - de heer H. Pennings, beleidsmedewerker cluster Ruimtelijke Ordening gemeente Geertruidenberg; - de heer A. van Schaik, beleidsmedewerker directie Sociale en Culturele Ontwikkeling provincie Noord-Brabant.

1.4 Opbouw van de rapportage Na dit inleidende hoofdstuk geeft hoofdstuk 2 inzicht in de woningbouwplanning in de gemeente Geertruidenberg. Hoofdstuk 3 gaat dieper in op de toekomstige bevolkingsontwikkeling. De daarop volgende hoofdstukken behandelen themagewijs de feitelijke situatie en de ontwikkelingen die plaatsvinden rondom de verschillende voorzieningen. Achtereenvolgens komen aan de orde: Zorg (hoofdstuk 4), Kunst en cultuur (hoofdstuk 5), Onderwijs (hoofdstuk 6), Jeugd tot 12 jaar (hoofdstuk 7), Ouderen (hoofdstuk 8), Welzijn (hoofdstuk 9) en Sport (hoofdstuk 10). De ontwikkelingen die aan de orde komen zijn vooral afgeleid uit de gesprekken die met de verschillende betrokkenen zijn gevoerd. De rapportage wordt afgerond met hoofdstuk 11, een aantal conclusies en aanbevelingen.

8


2

De woningbouwplanning Dit hoofdstuk geeft een beschrijving van de woningbouwplanning in de gemeente Geertruidenberg. Daartoe wordt eerst stilgestaan bij de huidige woningvoorraad. Vervolgens wordt ingegaan op de woningbehoefte en op de woningbouwplannen.

2.1 Woningvoorraad Op 1 januari 2004 telde de gemeente Geertruidenberg bijna 8.500 woningen. Die waren als volgt verdeeld over de verschillende kernen en typen. Tabel 1: Woningvoorraad en verdeling naar typen per 1 januari 2004 Kern

Woningen

Koop

Huur

Eengezinswoning

Meergezins woning

Senioren

HAT

Geertruidenberg

2.857

55%

45%

84%

16%

15%

6%

Raamsdonksveer

4.810

53%

47%

91%

9%

7%

3%

Raamsdonk

815

70%

30%

98%

2%

4%

1%

Gemeente

8.482

55%

45%

89%

11%

10%

4%

Bron: Woonvisie 2004-2009

2.2 Woningbehoefte De Woonvisie 2004-2009 van de gemeente Geertruidenberg signaleert de volgende belangrijke kwalitatieve woningtekorten: - er is een groot tekort aan specifieke seniorenwoningen; - er is een groot tekort aan starterswoningen, zowel in de huur- als de koopsector; - er is een zeer grote vraag naar betaalbare koopwoningen tot circa € 220.000,--; - er is een grote vraag naar meergezinswoningen. Om aan deze behoeften tegemoet te komen stelt de Woonvisie de volgende woningdifferentiatie in nieuwbouwplannen voor: - 30% huurwoningen en 70% koopwoningen; - van de 30% huurwoningen 27% betaalbaar en 3% duur; - de 70% koopwoningen wordt als volgt verdeeld: 3% goedkoop, 15% middelduur starters, 16% middelduur overig, 18% duur A en 18% duur B; - 33% meergezinswoningen en 67% eengezinswoningen. Bij de verdeling van de huur- en koopwoningen kan de vraag gesteld worden of daarmee in voldoende mate tegemoet gekomen wordt aan het gesignaleerde grote tekort aan starterswoningen en aan de zeer grote vraag naar betaalbare koopwoningen.


9

2.3 Woningbouwplannen Het project Dongeburgh speelt met zo’n 950 woningen een belangrijke rol in de woningbouwplannen. Dongeburgh verbindt de kernen Raamsdonksveer en Geertruidenberg met elkaar, waardoor de ruimtelijke, functionele en sociale samenhang tussen beide kernen versterkt wordt. Naast de bestaande brug wordt een nieuwe verkeersbrug en een voetgangersbrug tussen beide oevers gerealiseerd. In 2005 is begonnen met De Vesting, het eerste deelplan, gelegen in Geertruidenberg. Later volgen de deelplannen Heereland en Rivierzicht, beide in Raamsdonksveer. Naast Dongeburgh zijn er diverse inbreidingslocaties in alle kernen van de gemeente. Een deel van de plannen, voor in totaal zo’n 400 woningen, is hard te noemen en kan op betrekkelijk korte termijn worden uitgevoerd. De overige plannen zijn zachter en gericht op de langere termijn. Tabel 2 op de volgende pagina geeft inzicht op de harde plannen, zowel in de aantallen te bouwen woningen, als in de verdeling naar huur- en koopwoningen, prijsklassen, de verhouding eengezins-/meergezinswoningen en het aantal nultredenwoningen. Daarbij vallen de volgende zaken op: - Voor ongeveer een kwart van de gewenste woningbouw bestaan inmiddels harde plannen. - In de kern Raamsdonk zijn vrijwel geen harde woningbouwplannen. - In de harde plannen worden iets meer huurwoningen gerealiseerd dan voorzien in de Woonvisie (32 in plaats van 30%). - Er worden eveneens iets meer sociale huurwoningen gerealiseerd (29 in plaats van 27%). - Er worden minder sociale en middeldure koopwoningen gerealiseerd (respectievelijk 1, 6 en 7% in plaats van 3, 15 en 16%), en meer (vooral zeer) dure koopwoningen (respectievelijk 20 en 33% in plaats van 18 en 18%). - Er worden minder eengezinswoningen gerealiseerd dan voorzien (62 in plaats van 67%). - Tot slot het aantal nultredenwoningen (woningen die geschikt zijn voor senioren): 37% van de geplande woningen wordt als nultredenwoning gerealiseerd - dat zijn bijna alle te bouwen meergezinswoningen. Bovendien zijn het er aanzienlijk meer dan gepland. Door de verschuiving van goedkopere naar duurdere koopwoningen wordt in de eerste woningbouwplannen slechts ten dele voldaan aan de binnen de gemeente bestaande zeer grote vraag naar betaalbare koopwoningen.

10


Tabel 2: Harde woningbouwplannen in de gemeente Geertruidenberg Plan

Strijenlaan (LTS-terrein)

Woningen

Huur-

Koop-

Sociale

Dure

Sociale

M.duur

M.duur

woning

woning

huur-

huur-

koop-

starters

overig

woning

woning

woning

Duur A

Duur B

Eengezins

Meer-

Nul-

gezins

treden

9

0

9

0

0

0

0

0

0

9

9

0

0

Vesting (Dongeburgh) bastion 1

145

29

116

29

0

0

5

1

40

70

72

73

68

Totaal kern Geertruidenberg

154

29

125

29

0

0

5

1

40

79

81

73

68

Achter de Hoeven 1e en 2e fase

65

15

50

15

0

0

0

5

20

25

51

14

14

Heereland (Dongeburgh) fase 1

143

50

93

42

8

4

21

22

23

23

111

32

32

Helling

1

0

1

0

0

0

0

0

0

1

1

0

0

Lutteldonk

19

19

0

19

0

0

0

0

0

0

0

19

19

Pr. Hendrikstraat/Touwbaan

17

17

0

12

5

0

0

0

0

0

0

17

17

Totaal kern Raamsdonksveer

245

101

144

88

13

4

21

27

43

49

163

82

82

Luiten Ambachtstraat

1

0

1

0

0

0

0

0

0

1

1

0

0

Parallelweg

1

0

1

0

0

0

0

0

0

1

1

0

0

Spoordijkhof/Sluisakker

6

0

6

0

0

0

0

0

0

6

6

0

0

Totaal kern Raamsdonk

0

0

0

0

8

8

0

0

8

0

8

0

0

Totaal gemeente

407

130

277

117

13

4

26

28

83

136

252

155

150

Verdeling in procenten

100

32

68

29

3

1

6

7

20

33

62

38

37

Gewenste verdeling in Woonvisie

100

30

70

27

3

3

15

16

18

18

67

33

31

Bron: gemeente Geertruidenberg, geactualiseerd 15 juli 2005


11

3

De bevolkingsontwikkeling Dit hoofdstuk beschrijft de ontwikkelingen in de bevolking. Als eerste gaan we in op de verdeling van de inwoners over de drie kernen, vervolgens op de verwachte toename van het aantal inwoners. We sluiten af met de verwachte groei van het aantal huishoudens.

3.1 Aantal inwoners Op 1 januari 2004 telde de gemeente Geertruidenberg bijna 21.000 inwoners. Die waren als volgt verdeeld over de verschillende kernen: Tabel 3: Het aantal inwoners per 1 januari 2004 Kern

Aantal inwoners

Geertruidenberg

6.804

Raamsdonksveer

11.932

Raamsdonk

2.209

Totaal

20.945


3.2 Toename van de bevolking Op verzoek van de gemeente Geertruidenberg heeft ABF Research een prognose van de bevolkingsgroei opgesteld, waarbij rekening is gehouden met de geplande extra woningbouw door de pilot. Een belangrijke conclusie uit deze prognose is dat het inwonertal aanmerkelijk zal toenemen, maar dat de verwachte wijzigingen in de huishoudensamenstelling en leeftijdsopbouw door de pilot niet veel anders zullen uitkomen. Tabel 4: Verwachte bevolkingstoename inclusief de pilot Kern

Toename tot 1-1-2010

%-groei ten opzichte van 1-1-2004

Geertruidenberg

1.327

19,5

Raamsdonksveer

2.561

21,5

140

6,3

4.028

19,2

Raamsdonk Totaal Bron: Woonvisie 2004-2009

Uit tabel 4 blijkt dat de meeste groei van de bevolking wordt verwacht in de kern Raamsdonksveer, gevolgd door Geertruidenberg en Raamsdonk.

12


Tabel 5: Verwachte leeftijdsverdeling van de bevolking in % Geertuidenberg

Raamsdonksveer

Raamsdonk

Gemeente

2003

16,9

17,5

20,6

17,6

2010

16,5

17,8

19,4

17,6

2020

14,9

16,4

18,2

16,1

2003

17,3

17,6

16,2

17,3

2010

17,6

17,8

15,2

17,4

2020

18,1

19,0

16,2

18,4

2003

52,7

52,4

51,7

52,4

2010

51,4

51,5

51,2

51,5

2020

47,6

48,2

46,2

47,8

2003

13,2

12,6

11,6

12,7

2010

14,5

12,9

14,2

13,5

2020

19,4

16,4

19,3

17,7

0-14 jaar

15-29 jaar

30-64 jaar

65+


Volgens de Woonvisie wordt op basis van de cijfers uit tabel 5 verwacht dat: - De relatieve afname van de groep jongeren tot 14 jaar doorzet. In de kern Geertruidenberg blijft deze groep kleiner dan gemiddeld, in Raamsdonksveer gelijk en in Raamsdonk blijft deze groep groter dan gemiddeld. - De groep 15-29 jarigen in de kernen Geertruidenberg en Raamsdonksveer wat zal toenemen, in Raamsdonk blijft deze groep ongeveer gelijk. - De groep 30-64 jarigen zal afnemen met circa 5%. Deze groep blijft groter dan gemiddeld in de provincie. Dat geldt met name voor de kernen Geertruidenberg en Raamsdonksveer. - De groep 65-plussers zal stijgen. In de kernen Geertruidenberg en Raamsdonk is de verwachte vergrijzing sterker dan in Raamsdonksveer.

3.3 Toename van het aantal huishoudens Behalve het aantal inwoners zal ook het aantal huishoudens in de gemeente Geertruidenberg de komende jaren sterk stijgen. Tabel 6: Verwachte groei van het aantal huishoudens inclusief de pilot Kern

1-1-2002

1-1-2010

Geertruidenberg

2.805

3.3.57

19,7

Raamsdonksveer

4.797

5.853

22,0

815

865

6,1

8.417

10.075

19,7

Raamsdonk Totaal

%-groei ten opzichte van 1-1-2002



13

De Woonvisie schetst de volgende verwachtingen voor veranderingen in de huishoudenssamenstelling tot 2020: - Starters: het aantal huishoudens in de leeftijd van 15-29 jaar stijgt met 35%. Deze stijging is het grootst in Raamsdonksveer (42%), gevolgd door Geertruidenberg (29%) en Raamsdonk (11%). - Het aantal huishoudens tussen 30 en 64 jaar neemt met 24% toe. - Het aantal huishoudens boven de 65 jaar stijgt met 39%. Deze toename is naar verhouding het grootst in Raamsdonk. - Het aantal alleenstaanden stijgt het sterkst met gemiddeld 39%. Deze toename is het grootst in Raamsdonksveer (45%), gevolgd door Geertruidenberg (35%) en Raamsdonk (16%). - Het aantal 1-oudergezinnen stijgt met gemiddeld 26%. - Het aantal huishoudens samenwonend zonder kinderen stijgt met 26%. Deze stijging is het sterkst onder de senioren (gemiddeld 40%). - Het aantal samenwonenden met kinderen stijgt met gemiddeld 22%.

14


4

Zorg Dit hoofdstuk beschrijft de feitelijke situatie en de ontwikkelingen op een aantal terreinen van de zorg. We gaan eerst in op de huisartsen, vervolgens op de overige eerstelijnszorg en tot slot op de zorginstellingen.

4.1 Huisartsen 4.1.1 Feitelijke situatie Tabel 7: Aantal huisartsen in de gemeente Inwoners per arts

West-Brabant 2

LVG-norm

Maximum aantal cliënten (VWS)

Gemeente: 10

2.094

2.201

1 fte op 2.350

2.350

Raamsdonksveer: 7

1.704

Geertruidenberg: 3

2.267

Huisartsen

Raamsdonk: 0

-

In de gemeente Geertruidenberg werken momenteel 10 huisartsen; het aantal fte ligt iets onder de 9. Vergeleken bij andere West-Brabantse gemeenten is het gemiddeld aantal inwoners per huisarts hier iets lager. Ook in de vergelijking met gangbare normen komt de gemeente er gunstig uit. De huisartsen zelf zijn van mening dat het aanbod van huisartsenzorg in de gemeente Geertruidenberg op dit moment voldoende is. Kijken we naar de afzonderlijke woonkernen, dan blijkt de kern Raamsdonksveer het beste voorzien te zijn van huisartsen. De kleine kern Raamsdonk moet het doen zonder huisarts. Dat is altijd al zo geweest. Naar schatting heeft eenderde van de inwoners van Raamsdonk een huisarts in het naburige Waspik; de rest heeft een huisarts in Raamsdonksveer. 4.1.2 Ontwikkelingen Ongeveer vijf jaar geleden zijn de huisartsen in de gemeente gesprekken gestart over de vorming van een HOED (Huisartsen Onder Een Dak). De directe aanleiding daarvoor was het feit dat een aantal van de artsen met ruimtegebrek kampt. Bovendien biedt een HOED betere mogelijkheden om in te spelen op de toekomst. Op die manier blijft de gemeente Geertruidenberg aantrekkelijk voor huisartsen (die in toenemende mate parttime willen werken). De afgelopen tijd zijn drie nieuwe huisartsen in de gemeente ingestroomd. Voor hen bleek de HOED-vorming een belangrijk vestigingsmotief. Inmiddels is de HOED in aanbouw in de Vesting, het eerste deelplan van Dongeburgh. Het gebouw wordt eigendom van woningcorporatie WSG, de huisartsen huren de ruimten. Op de begane grond komt ruimte voor een apotheek (de twee bestaande worden hier samengevoegd) en op de eerste en

2

Waar in de tabellen West-Brabant staat, wordt verwezen naar het rapport Normen

voor voorzieningen. Welzijn, zorg en wonen in vijf West-Brabantse gemeenten (september 2005).


15

tweede etage komt ruimte voor de huisartsen. Alle huisartsen in de gemeente doen mee, de bestaande praktijken verdwijnen. De huisartsen verwachten zo hun dienstverlening aan de inwoners te kunnen verbeteren. De ligging van de HOED, op een centrale plaats tussen de kernen van Raamsdonksveer en Geertruidenberg, is gunstig. Het gevolg van deze ontwikkeling is wel dat de huisartsen uit de wijken verdwijnen. Daardoor kan, al is het maar gevoelsmatig, de afstand tussen huisarts en patiënt groter worden. Als de gemeente Geertruidenberg met zo’n 4.000 inwoners groeit, zijn er naar verwachting meer artsen nodig. Daar is met de bouw van de HOED rekening mee gehouden: er is voldoende ruimte voor meer artsen (de extra ruimte wordt in eerste instantie onderverhuurd aan aanverwante functies). Een moderne goed geoutilleerde HOED zal ook in de toekomst een belangrijk vestigingsmotief voor huisartsen zijn. Al met al verwachten de huisartsen goed in te kunnen spelen op een grotere vraag naar huisartsenzorg.

4.2 Overige eerstelijnszorg 4.2.1 Feitelijke situatie Van een aantal andere aanbieders in de eerste lijn brengen we de feitelijke situatie in de gemeente Geertruidenberg in beeld. Tabel 8: Overige eerstelijnszorg in de gemeente Aantal aanbieders in de gemeente Tandartsen: 7

Inwoners per aanbieder

West-Brabant

Norm

Maximaal aantal cliënten (VWS)

2.991

3.173

1 fte op 2.800

3.000

(CVT) Verloskundigen: 3

6.980

?

?

10-15.000

Fysiotherapeuten: 17

1.232

1.768

1 fte op 1.695

3.000

(LVG) Apothekers: 2

10.470

5.991

1 fte op 9.000

10.000

Qua tandartsen, verloskundigen en fysiotherapeuten is de gemeente Geertruidenberg momenteel goed voorzien. Ook de twee apothekers komen goed overeen met landelijke normen, hoewel elders in West-Brabant het gemiddeld aantal inwoners per apotheek aanzienlijk lager ligt. 4.2.2 Thuiszorg Er zijn in de gemeente Geertruidenberg meerdere aanbieders van thuiszorg. De grootste daarvan is Stichting Thuiszorg Maasmond. Andere aanbieders zijn Thuiszorg Mark en Maas, Huispitaal en de beide intramurale zorginstellingen in de gemeente. Die laatste komen in paragraaf 4.3 aan de orde. Omdat Maasmond en Mark en Maas al vergevorderde fusieplannen hebben (gestreefd wordt naar een fusie per 1 april 2006), is alleen gesproken met Thuiszorg Maasmond.

16


Stichting Thuiszorg Maasmond Begin 2005 had Maasmond in de gemeente Geertruidenberg zo’n 370 cliënten, waarvan 142 in Geertruidenberg, 200 in Raamsdonksveer en 31 in Raamsdonk. Die cliënten ontvingen huishoudelijke hulp en verzorging en verpleging. Maasmond merkt dat het aantal cliënten afneemt. Een belangrijke reden daarvoor is dat cliënten de eigen bijdrage te hoog vinden of men vreest dat die in de toekomt te hoog wordt. Wat dit betreft werpt de invoering van de WMO zijn schaduw vooruit. Als mensen geen beroep meer doen op de thuiszorg worden ze teruggeworpen op hun eigen netwerk. Het gevolg is dat de thuiszorg in toenemende mate wordt ingeschakeld bij complexere situaties. Bovendien neemt hierdoor de druk op de mantelzorg toe. Er zijn momenteel geen wachtlijsten meer. Maasmond vreest dat de invoering van de WMO zal leiden tot strengere indicatiestellingen en daarmee zelfs tot overcapaciteit bij de thuiszorginstellingen. De organisatie wil hierop inspelen door schaalvergroting, waardoor prijsvoordeel kan ontstaan. Men hoopt overigens dat de gemeente zich niet alleen zal laten leiden door de prijs van het aanbod, maar ook oog heeft voor de kwaliteit. Maasmond hecht veel waarde aan samenwerking en een gezamenlijke visieontwikkeling, waardoor het aanbod in een keten kan worden ontwikkeld en aangeboden. Toch merkt men dat samenwerking met de intramurale instellingen soms nog moeizaam verloopt. Als de gemeente Geertruidenberg groeit zoals verwacht, ziet Maasmond voor de thuiszorg geen problemen: een grotere vraag kan worden opgevangen. De organisatie streeft naar een levenslange relatie met de klant, van kraamzorg tot ouderenzorg en alles wat er tussen ligt.

4.3 Zorginstellingen 4.3.1 Feitelijke situatie Tabel 9: Zorginstellingen in de gemeente Verzorgingstehuizen Vestigingen

Inwoners per huis

West-Brabant

Norm

Gemeente: 3

6.980

11.985

11.985 (VWS)

Raamsdonksveer: 1

11.932

Geertruidenberg: 2 Plaatsen

3.402 Inwoners per plaats 165

147

26.950

48.948 (NIVEL)

559

270

Gemeente: 285

73

Raamsdonksveer: 112

106

Geertruidenberg: 173 Verpleeghuizen Vestigingen

39

Gemeente: 1 Geertruidenberg: 1 Plaatsen

Inwoners per huis 20.940 6.804 Inwoners per plaats

Gemeente: 178

118

Geertruidenberg: 178

58


17

Wat betreft de verzorgingstehuizen beschikt de gemeente over een ruim aanbod. Dat uit zich in het aantal vestigingen én in het aantal plaatsen, dat in vergelijking met zowel West-Brabantse gemeenten als met landelijke normen gunstig is. Hetzelfde geldt voor het verpleeghuis, dat gevestigd is in de kern Geertruidenberg. 4.3.2 Ontwikkelingen In de gemeente Geertruidenberg zijn twee intramurale zorgaanbieders actief, te weten De Riethorst in de kern Geertruidenberg en Het Hoge Veer in de kern Raamsdonksveer. Van beide geven we een korte omschrijving.

De Riethorst, centrum voor wonen, zorg en behandeling De Riethorst heeft een regionale functie, die zich uitstrekt tot het Land van Heusden en Altena, Drimmelen, Geertruidenbeg, Waspik en een stuk van Oosterhout. De Riethorst heeft plannen om te gaan fuseren met Stichting Stromenland, gevestigd in het Land van Heusden en Altena; deze plannen hebben geen gevolgen voor het voorzieningenniveau of de dienstverlening in de gemeente Geertruidenberg. De Riethorst beschikt over twee verpleeghuizen, De Riethorst met 165 plaatsen (60 voor dementerenden en 105 voor somatische patiënten) en Riethorst aan de Veste met 12 plaatsen. De verpleeghuiscapaciteit is voldoende: de wachtlijsten zijn weggewerkt. In 2007 worden 60 verpleeghuisplaatsen in Geertruidenberg afgebouwd en verplaatst naar Oosterhout, waar nieuwbouw wordt gepleegd. De dagbehandeling van De Riethorst bestaat uit 25 plaatsen; per week maken er zo’n 80 cliënten gebruik van. Als de nieuwbouw in Oosterhout klaar is, zal het aantal plaatsen in Geertruidenberg teruggebracht worden tot maximaal 15. De overige worden verplaatst naar Oosterhout. Samen met woningcorporatie WSG heeft De Riethorst in 2003 het woonzorgcomplex Mauritsstaete gerealiseerd. Dit bestaat uit 68 levensloopbestendige nieuwbouwappartementen en 3 penthouses, Het complex heeft vele faciliteiten, zoals een atrium, grand café, fysio- en fitnessruimte, dagbestedingsfaciliteiten, gemeenschappelijke ruimte, winkelvoorziening, internetcafé en zorg-serviceinformatiepunt. De Riethorst huurt 36 appartementen waar verzorgingshuiszorg wordt geboden, ook in de andere appartementen wordt zonodig zorg geboden. De bevolking is gemengd van samenstelling en bestaat voor grofweg eenderde uit gezonde ouderen, eenderde heeft een gemiddelde zorgbehoefte en eenderde heeft veel zorg nodig. Het complex functioneert zeer goed en de belangstelling om er te gaan wonen is erg groot. De Riethorst heeft plannen meer van zulke complexen te gaan realiseren. Verder is De Riethorst samenwerking aangegaan met zorgboerderij Levensvreugde in het dorp den Hout. Deze boerderij biedt dagverzorging voor ouderen met zowel lichamelijke als psychische beperkingen, afkomstig uit de gemeenten Drimmelen, Geertruidenberg en Oosterhout. Gedurende werkdagen kunnen geïndiceerde ouderen hier terecht; voor de zorg zijn twee hulpverleners aangesteld. Ook dit initiatief staat sterk in de belangstelling; er is een grote wachtlijst. Ook voor de revalidatie van patiënten beschikt De Riethorst over een aantal plaatsen: voor mensen die een hersenbloeding hebben gehad zijn er acht plaatsen, voor meso-orthopedie (bedoeld voor cliënten die na een orthopedische ingreep of behandeling in het ziekenhuis gedurende enkele weken verdere behandeling en revalidatie nodig hebben) zijn er vijf bedden.

18


Komend jaar zal De Riethorst een voorziening realiseren voor patiënten die lijden aan de ziekte van Huntington, een erfelijke aandoening die delen van de hersenen aantast. De eerste symptomen van de ziekte uiten zich meestal tussen het 35e en 45e levensjaar; patiënten overlijden na gemiddeld 16 jaar. Afgesproken is om voor deze patiënten regionale voorzieningen te realiseren, waarbij Nederland in vier regio’s is verdeeld. Voor de regio Zuid-Nederland wordt in Raamsdonksveer een voorziening met 26 intramurale plaatsen gebouwd. Wat betreft de verwachtingen voor de toekomst denkt De Riethorst niet dat de plannen voor woningbouw de druk op de zorg wezenlijk zullen vergroten. Veel belangrijker daarbij zijn de veranderende inzichten in de zorg (extramuralisering) en de vergrijzing van de bevolking. De zorg in de toekomst zal in toenemende mate thuis worden geboden. Het intramurale aanbod zal veel kleinschaliger worden, met een veel royalere woonruimte dan we nu kennen. De Riethorst speelt daarop in met de voorgenomen nieuwbouwplannen. Als die gerealiseerd worden, biedt dat ook nieuwe mogelijkheden op de huidige locatie, bijvoorbeeld voor de realisatie van seniorenappartementen. De verdergaande vergrijzing van de bevolking heeft wel grote gevolgen voor de druk op de zorg. Ter illustratie daarvan een enkel cijfer: nu krijgt 1 op de 90 ouderen te maken met dementie, in 2025 zal dat naar verwachting bij 1 op de 45 ouderen het geval zijn.

Het Hoge Veer Het Hoge Veer bestaat uit een zorgcentrum met 112 plaatsen, waarvan 60 voor mensen die aanvullende verpleeghuishulp nodig hebben. Rond het complex staan 45 aanleunwoningen, die eigendom zijn van Woningbouwvereniging Volksbelang. De zorg wordt hier geboden door Het Hoge Veer. Verder zijn er 25 plaatsen voor dagverzorging en 5 plaatsen voor tijdelijke opname. Het zorgcentrum vervult een belangrijke functie voor wijkbewoners: ze kunnen er een maaltijd gebruiken, er zijn open activiteiten voor de wijk, het serviceabonnement is ook beschikbaar voor wijkbewoners. De bewoners van Het Hoge Veer zijn vooral afkomstig uit de gemeente Geertruidenberg, ongeveer eenderde komt uit Hank. Er zijn geen wachtlijsten meer. Net als De Riethorst heeft ook Het Hoge Veer nieuwbouwplannen. Op de huidige locatie wil men het bestaande zorgcentrum vervangen door zoveel mogelijk levensloopbestendige woningen (zo’n 120 appartementen), waar mensen tot het einde van hun leven kunnen verblijven. Er blijven zo’n 40 verzorgingsplaatsen over en er worden 24 verpleeghuisplaatsen voor dementerenden gerealiseerd in een kleinschalige woonvorm. Voor die woonvorm zal Het Hoge Veer een beroep doen op de paramedische diensten van De Riethorst. In de plannen blijven de plaatsen voor dagverzorging en tijdelijke opname behouden. Er worden aanvullende voorzieningen, waaronder een grand café, gerealiseerd. Tot voor kort leek het erop dat de nieuwbouwplannen samen met Volksbelang konden worden gerealiseerd (dan zouden ook de aanleunwoningen worden opgeknapt), maar die samenwerking is onlangs stukgelopen. Het Hoge Veer is nu op zoek naar een nieuwe partner; men schat dat het nog wel twee jaar duurt voordat met de nieuwbouwplannen kan worden begonnen.


19

Met de nieuwbouwplannen van De Riethorst, die zich concentreren in Geertruidenberg, en de plannen van Het Hoge Veer in Raamsdonksveer voldoet het aanbod in de gemeente aan de norm. Wat de toekomst betreft ziet ook Het Hoge Veer een verschuiving naar het zo lang mogelijk zelfstandig wonen in luxere woningen. Men merkt dat sinds Mauritsstaete is gerealiseerd de belangstelling voor de aanleunwoningen is gedaald. Het Hoge Veer is er voorstander van om het zorgaanbod niet te sterk te concentreren in het centrum, omdat dat voor oudere mensen toch moeilijker bereikbaar is. Men hecht veel waarde aan het concept van woonzorgzones in de wijk. Tegelijkertijd is dat lastig te realiseren: Het Hoge Veer speelde lang met plannen voor een kleinschalige woonzorgvoorziening in Raamsdonk, maar dat is niet gelukt. Men wil het nog wel, maar heeft daarbij samenwerkingspartners nodig. Het Hoge Veer zoekt waar mogelijk die samenwerking, de ervaringen daarmee zijn wisselend. Tegelijkertijd is enige concurrentie gewenst, want dan hebben mensen wat te kiezen. Tot slot vraagt ook Het Hoge Veer zich af of de woningbouwplannen van de gemeente er toe zullen leiden dat er daadwerkelijk ouderen van buiten in de gemeente komen wonen.

Andere terreinen van zorg Wat hiervoor gezegd is over de ouderenzorg, geldt ook voor de zorg voor mensen met een verstandelijke en/of lichamelijke beperking, psychiatrische patiënten en chronisch zieken: tot voor kort waren zij opgenomen in intramurale instellingen; nu worden zij meer en meer gehuisvest in woonvoorzieningen in de wijk, ofwel zij blijven zo lang mogelijk thuis wonen. Dat betekent dat een gemeente als Geertuidenberg geconfronteerd zal worden met een toenemende behoefte aan extra (zorg)woningen in de gewone wijken.

20


5

Kunst en cultuur Dit hoofdstuk behandelt de feitelijke situatie en ontwikkelingen op het vlak van kunst en cultuur. We gaan achtereenvolgens in op de bibliotheek, het muziek- en dansonderwijs en het cultureel centrum.

5.1 Bibliotheek 5.1.1 Feitelijke situatie Tabel 10: Bibliotheken in de gemeente Vestigingen

Inwoners per Westbibliotheek Brabant

Gemeente: 3

6.980

Raamsdonksveer: 1

11.932

Geertruidenberg: 1

6.804

Raamsdonk: 1 Leners Gemeente: 5.669

5.136

VvOB-norm

VWS-norm

1 op 2.000 (op maximaal 1,5 km van elkaar)

1 op 12.500

2.209 Deelnemerspercentage 27,1

Raamsdonksveer: 3.176

26,7

Geertruidenberg: 1.837

27,0

Raamsdonk: 656

29,7

Bron: VvOB-enquête

De gemeente Geertruidenberg beschikt over drie bibliotheekvestigingen, in elke kern een. Vergeleken met West-Brabant is het aantal inwoners per bibliotheek in de hele gemeente en in de twee hoofdkernen wat (of in het geval van Raamsdonksveer veel) groter dan gemiddeld. In het geval van Raamsdonk is het aantal inwoners per vestiging veel kleiner. Wat dat betreft is de situatie in Raamsdonk vrij uniek: het komt niet vaak meer voor dat een kern van deze omvang een vaste bibliotheekvoorziening heeft. De vergelijking met normen is lastig, omdat die zeer sterk uiteenlopen. De VvOB legt de norm heel laag (begrijpelijk vanwege de positie van de VvOB); de VWS-norm ligt ruim zes maal zo hoog. Daar blijft de gemeente onder. Wat de leners betreft, kijken we naar de deelnemerspercentages die het aantal leners vergelijken met het aantal inwoners. De cijfers laten zien dat hoe kleiner de kern hoe hoger het deelnemerspercentage is. Vergeleken met landelijke cijfers scoort de gemeente iets beter: in 2004 lag het deelnemerspercentage in Nederland gemiddeld op 26,9%.


21

5.1.2 Ontwikkelingen De bibliotheken van de gemeenten Dongen, Drimmelen, Geertruidenberg, Gilze en Rijen en Oosterhout zijn per 1 januari 2005 opgegaan in de bibliotheekorganisatie Theek 5, met als hoofdvestiging Oosterhout. Met deze samenvoeging wil de bibliotheek de dienstverlening aan de klanten verbeteren. Dit blijkt in de praktijk al succes te hebben, want de ledenaantallen groeien. Datzelfde geldt voor het onderlinge leenverkeer, dat dankzij het feit dat de hele catalogus op internet staat, fors toeneemt. De drie vestigingen in de gemeente Geertruidenberg voldoen. In Raamsdonksveer is de bibliotheek ondergebracht in een voormalige school, die in Geertruidenberg zit bij cultureel centrum De Schattelijn en die in Raamsdonk is onderdeel van het Ontmoetingscentrum. Er wordt in de gemeente al enige tijd gesproken over nieuwbouw voor de bibliotheek in het plan Dongeburgh. De vestigingen in de kernen Raamsdonksveer en Geertruidenberg kunnen dan gesloten worden. Er is nog discussie over de toekomst van de vestiging in Raamsdonk: het bibliotheekbestuur is sterk voorstander van handhaving van deze vestiging (vanwege de afstand). De bibliotheekvoorziening levert een belangrijke bijdrage aan de leefbaarheid van de kern Raamsdonk. Het is denkbaar dat bij de nieuwbouwplannen voor de bibliotheek aansluiting wordt gezocht bij andere voorzieningen, zoals een nieuw dorpshuis. Dat zou de realisatie van een multifunctionele accommodatie betekenen. De bibliotheek ziet voordelen in zo’n accommodatie, temeer daar er naast uitleen van boeken en andere zaken, steeds meer andere activiteiten (zoals lezingen en tentoonstellingen) door de bibliotheek worden georganiseerd. Daar is ruimte voor nodig, en als die in een aangrenzend dorpshuis kan worden gevonden heeft dat voordelen. Het is de bedoeling dat de toekomstplannen voor de bibliotheek in de loop van 2006 verder worden geconcretiseerd. Wat de toekomst betreft verwacht de bibliotheek een verdere groei van het aantal leden en uitleningen. De nieuwbouwplannen zullen ongetwijfeld leiden tot een toename van het aantal jonge gezinnen. Vooral de jeugd is een belangrijke doelgroep van de bibliotheek. Ook een nieuw gebouw met de nodige uitstraling zal positieve effecten hebben op de belangstelling voor de bibliotheek.

5.2 Muziek- en dansonderwijs 5.2.1 Feitelijke situatie Er zijn vele aanbieders van muziek- en dansonderwijs, veelal in de particuliere sfeer. Wij beperken ons hier tot het onderwijs dat wordt aangeboden door het Centrum voor de Kunsten Amadeus. Het muziekonderwijs dat Amadeus verzorgt wordt gesubsidieerd door de gemeente, het dansonderwijs niet. Het muziek- en dansonderwijs in kleinere gemeenten is in het algemeen regionaal georganiseerd. Daarom heeft een vergelijking van vestigingen of cursisten met andere gemeenten niet zoveel zin. Normen voor deze voorzieningen ontbreken. Daarom presenteert tabel 11 uitsluitend de feitelijke gegevens.

22


Tabel 11: Deelname aan muziek- en dansonderwijs in de gemeente Geertruidenberg Muziekonderwijs

Aantal cursisten

Aantal klokuren per week

Regulier

116

36,74

Harmonie en Fanfare

32

9,42

Popschool

40

10,67

Ensembles

8

1

AMV

17

1,75

Theoriecursus HaFa

6

1

219

60,58

Volwassenen/knipkaart

3

0

Volwassenen normaal

7

2,25

Dans

25

2

Totaal dansonderwijs

35

4,25

Algeheel totaal

254

64,83

Totaal muziekonderwijs Dansonderwijs

Bron: Amadeus, Jaarverslag 2004

Er was in 2004 een kleine wachtlijst van 13 personen uit Geertruidenberg. 5.2.2 Ontwikkelingen Amadeus werkt behalve in Geertruidenberg ook in de gemeenten Drimmelen, Halderberge en Moerdijk. Amadeus richt zich vooral op de jeugd tot 19 jaar. Naast onderwijs biedt Amadeus in toenemende mate producten aan aan het basisonderwijs. Zo wordt momenteel in de gemeente Geertruidenberg het zogenaamde kunstmenu geïmplementeerd. Het kunstmenu laat kinderen gedurende hun schooltijd kennismaken met verschillende disciplines, zoals muziek, dans, beeldende kunst, foto/film/video en cultureel erfgoed. Voor deze activiteiten is inmiddels een basisschoolcoördinator aangesteld. Het onderwijs van Amadeus wordt in de gemeente Geertruidenberg vooral aangeboden in cultureel centrum De Schattelijn. In de kernen Raamsdonksveer en Raamsdonk worden ook enkele lessen voor harmonie en fanfare aangeboden, maar het liefst concentreert Amadeus alle onderwijs in De Schattelijn. Kortgeleden is daar ook de Popschool gestart. Hier leren jongeren vanaf 12 jaar direct in een popband te spelen; ze krijgen daarnaast ter ondersteuning individueel instrumentaal of vocaal onderwijs. Mede door de Popschool is de ruimte in De Schattelijn te klein geworden. De slagwerkers zitten in de kelder, een ongewenste situatie. Amadeus wil in de toekomst graag in De Schattelijn blijven, het is een prachtige accommodatie en de aansluiting bij het cultureel centrum past heel goed. Kijkend naar de toekomst verwacht Amadeus door de komst van nieuwe inwoners (vaak jonge gezinnen) een groeiende belangstelling voor het muziek- en dansonderwijs. Dat heeft financiële gevolgen voor de gemeente, maar het vraagt ook om een aanpak van het ruimteprobleem. Wellicht dat de nieuwbouwplannen voor de bibliotheek (waardoor die De Schattelijn verlaat) een oplossing bieden.


23

De Schattelijn zou in de visie van Amadeus moeten uitgroeien tot een breder kunstencentrum. Amadeus wil daaraan bijdragen door een verdere uitbreiding van het aanbod, bijvoorbeeld met beeldende kunst en theater. Het zijn met name cursussen in deze richtingen die erg goed blijken aan te slaan bij ouderen. Amadeus wil zich in de toekomst meer gaan richten op deze groep, die in de toekomst actiever en kapitaalkrachtiger zal zijn.

5.3 Cultureel centrum 5.3.1 Feitelijke situatie De gemeente Geertruidenberg beschikt over cultureel centrum De Schattelijn, gevestigd in enkele monumentale panden in het centrum van Geertruidenberg. In 2003 trok het centrum 3.093 theaterbezoekers; de bezettingsgraad is hoog (zo’n 80%). De bezoekers komen vooral uit de gemeente Geertruidenberg. Per seizoen vinden er zo’n 30 professionele voorstellingen plaats (dat is gemiddeld elk weekend), verder 6 exposities, 4 jeugdvoorstellingen, 8 jongerenpodiumconcerten. Daarnaast biedt De Schattelijn ruimte aan tal van amateurverenigingen (in Geertruidenberg is verder geen gemeenschapshuis). Ook hier heeft een vergelijking met andere gemeenten geen nut en normen voor culturele zaken ontbreken. 5.3.2 Ontwikkelingen De Schattelijn is eigendom van de gemeente. Er is een beroepskracht werkzaam, die in dienst is bij de gemeente als coördinator culturele zaken. De Schattelijn heeft een tweeledige functie. Op de eerste plaats worden er culturele activiteiten (voorstellingen, concerten, exposities) georganiseerd in de kleine theaterzaal. Op de tweede plaats verhuurt De Schattelijn ruimten. Vaste huurders zijn: de bibliotheek, peuterspeelzaal, Amadeus, drumfanfare, oudheidkundige kring en een particuliere gitaardocent. Daarnaast maken vele Geertruidenbergse verenigingen wekelijks of maandelijks gebruik van ruimten in het gebouw; zij hebben echter geen eigen ruimte. De theaterzaal is met 125 plaatsen weliswaar intiem en knus, maar de mogelijkheden zijn vrij beperkt (ook het podium is klein). De klimaatbeheersing in de zaal behoeft verbetering. De gemeente Geertruidenberg exploiteert het gebouw; het is voor de gemeente een kostbare voorziening. Momenteel wordt in opdracht van het college van B&W onderzoek gedaan naar de mogelijkheden om het exploitatietekort te verminderen. Er circuleren verschillende voorstellen voor een andere invulling van het gebouw, maar de beslissing daarover is uitgesteld tot september 2006. Dat maakt de toekomst erg onzeker. De Schattelijn heeft onmiskenbaar aantrekkelijke kanten: het is een monumentaal pand, op loopafstand voor veel van de bezoekers. Er zou gedacht kunnen worden aan organisatorische aanpassingen, bijvoorbeeld een andere rechtsvorm. Het feit dat De Schattelijn nu van de gemeente is maakt het bijvoorbeeld lastig om sponsors te vinden. Bovendien hangt alles nu te veel op een persoon. Verder moet het draagvlak voor het gebouw worden versterkt, bijvoorbeeld door de instelling van een gebruikersraad. Wat de toekomst betreft zullen de kansen voor De Schattelijn door de toename van het aantal inwoners alleen maar groeien.

24


6

Onderwijs Dit hoofdstuk beschrijft de feitelijke situatie en ontwikkelingen op het gebied van onderwijs. Achtereenvolgens komen aan de orde het basisonderwijs, het voortgezet onderwijs en de volwasseneneducatie.

6.1 Basisonderwijs 6.1.1 Feitelijke situatie Binnen de gemeente Geertruidenberg bevinden zich in totaal negen basisscholen. Tabel 12 geeft daarvan de verdeling naar signatuur. Tabel 12: Basisscholen naar signatuur en aantal leerlingen in de gemeente Basisscholen RK: 6

Leerlingen per 1-1-2004 1.431

PC: 1

76

Openbaar: 1

135

Neutraal: 1

242

Totaal: 9

1.884

Tabel 13 geeft de spreiding van de scholen over de drie woonkernen. Tabel 13: Spreiding van de basisscholen over de gemeente Kern

Naam school

Raamsdonksveer

De Vonder (RK) Binnenkort interne opknapbeurt De Radonkel

Bijzonderheden Ligt vlakbij De Schoof en De Ruif

(openbaar) De Schoof (PC)

Vormt met De Ruif 1 complex

De Ruif (RK)

Vormt met De Schoof 1 complex; groot - heeft dependance in een oude mavo

De Wilsdonck

Oudste gebouw, verbeteringen uitgevoerd, in redelijke

(RK)

staat. Heeft geen gymzaal, gebruikt gymzaal van De Vonder

Geertruidenberg

Het Schrijverke

Recent vernieuwd, vormt met De Biekorf 1 complex

(RK) De Peuzelaer

Gebouw is in slechte staat

(RK) De Biekorf

Vormt met Het Schrijverke 1 complex; recent vernieuwd

(neutraal) Raamsdonk

De Hoge Waai (RK)


25

6.1.2 Ontwikkelingen De meeste basisscholen in de gemeente Geertruidenberg zijn ondergebracht bij de Elisabethstichting, die verder in Werkendam twee RK-basisscholen bezit. Met de andere basisscholen in de gemeente Geertruidenberg wordt regelmatig directieberaad gehouden. De gemeente Geertruidenberg is goed voorzien van basisonderwijs, de spreiding van de scholen over de gemeente is goed. Het totale leerlingaantal is redelijk stabiel. De staat van onderhoud van de meeste schoolgebouwen is goed. Binnenkort ondergaat De Vonder een opknapbeurt. Verder is De Peuzelaer is in slechte staat. Inmiddels zijn rond De Peuzelaer gesprekken over nieuwbouw gestart. De situatie rond De Schoof en De Ruif is niet ideaal. Ze vormen samen een schoolcomplex, terwijl De Ruif zo groot is dat elders een dependance in een oude mavoschool is gevestigd. Er wordt gedacht aan de mogelijkheid om De Schoof te verplaatsen naar dat mavogebouw. De gemeente Geertruidenberg heeft een prognose opgesteld van het verwachte leerlingenaantal op de basisscholen. Daarbij is rekening gehouden met de woningbouw in Dongeburgh. Tabel 14: Het verwachte aantal basisschoolleerlingen in de gemeente Basisscholen

Leerlingen per 1-1-2004



RK

1.431

1.652

1.480

PC:

76

71

67

Openbaar

135

149

141

Neutraal

242

312

274

1.884

2.184

1.962

Totaal

Bron: gemeente Geertruidenburg

Tabel 14 laat zien dat volgens deze prognose het leerlingaantal door de nieuwbouw de komende jaren met bijna 17% zal toenemen. De gemeente Geertruidenberg geeft in de Nota Jeugdbeleid aan dat er door de bouw van Dongeburgh 4-5 extra groepsruimten in het basisonderwijs nodig zijn. Met het oog daarop zijn er plannen in voorbereiding om De Wilsdonck uit te gaan breiden. De verwachting is dat het aantal leerlingen op de basisscholen in de verdere toekomst zal gaan dalen. Ook in Geertruidenberg ontstaan wat eerste ideeën over de brede schoolgedachte. Op dit moment maken leerlingen van De Wilsdonck voor het overblijven al gebruik van ruimte in het nabijgelegen pand van de jeugdzorg. Daarover is overeenstemming met Stichting Trema. Dit soort samenwerking kan in de toekomst uitgebreid worden.

26


6.2 Voortgezet onderwijs In de gemeente Geertruidenberg is een instelling voor voortgezet onderwijs gevestigd, namelijk het Dongemondcollege. Het Dongemondcollege is een brede scholengemeenschap, voor onderwijs van vmbo tot en met vwo, op twee locaties: de hoofdvestiging in Raamsdonksveer en een nevenvestiging in Made. 6.2.1 Feitelijke situatie Op 1 oktober 2005 telde het Dongemondcollege op de vestiging Raamsdonksveer 1.578 leerlingen. De afgelopen jaren is de school flink gegroeid, de verwachting is dat dat in de toekomst zo zal blijven. 6.2.2 Ontwikkelingen Het Dongemondcollege heeft een regionale functie. Leerlingen komen uit de streek die globaal begrensd wordt door het Land van Heusden en Altena, Waspik, Oosterhout (het aantal leerlingen dat hier vandaan komt neemt toe) en Hooge en Lage Zwaluwe - Wagenberg - Terheijden. Door de snelle groei van het aantal leerlingen is de huisvesting een voortdurend punt van aandacht. De vestiging van het Dongemondcollege in Raamsdonksveer bestaat nu uit drie gebouwen, waarvan er twee nieuw zijn en een bestaat uit een oude, voormalige LHNO-school. Verder zijn er tijdelijke units geplaatst. Bij de school liggen drie sportzalen, die ook aan vervanging toe zijn. Met andere woorden: de gebouwelijke situatie van het Dongemondcollege is hier verre van ideaal. De directie is volop in overleg met de gemeente om een oplossing te vinden voor deze problemen. Het is de bedoeling om in 2006 een nieuwe sportaccommodatie bij de school te realiseren. Het Dongemondcollege heeft zelf een prognose opgesteld van het verwachte aantal leerlingen in de toekomst. Daarbij is onderscheid gemaakt in een prognose zónder de nieuwbouwplannen in Dongeburgh en mét deze plannen. Tabel 15: Prognose van het aantal leerlingen van het Dongemondcollege in Raamsdonksveer Jaar

Zonder Dongeburgh

Met Dongeburgh

2005

1.577

1.578

2006

1.657

1.670

2007

1.674

1.714

2008

1.671

1.743

2009

1.691

1.800

Bron: Dongemondcollege

De prognoses laten zien dat de verwachte toename van het leerlingaantal ten gevolge van de bouw van Dongeburgh de eerste jaren nog te verwaarlozen is. Als er jonge gezinnen komen wonen, zijn de gevolgen daarvan het eerst te merken op opvangmogelijkheden voor kinderen en de basisschool. De gevolgen voor een school voor voortgezet onderwijs uiten zich pas later.


27

In de Nota Jeugdbeleid geeft de gemeente aan dat door de woningbouw in Dongeburgh 3 tijdelijke lesruimten voor het voorgezet onderwijs nodig zijn.

6.3 Volwasseneneducatie 6.3.1 Feitelijke situatie Wat betreft de deelname aan volwasseneneducatie kunnen we geen vergelijking maken met andere gemeenten of een norm. We volstaan derhalve met een feitelijke schets. In de omgeving van de gemeente Geertruidenberg bevinden zich enkele regionale instellingen voor volwasseneneducatie: het ROC Breda (met vestigingen in Oosterhout en Made) en het ROC Midden-Brabant (met een vestiging in Waalwijk). Uit de gemeente Geertruidenberg nemen 45 inwoners deel aan volwasseneneducatie; 15 personen volgen een inburgeringscursus. De groei van het aantal inwoners ten gevolge van de woningbouwplannen zal naar verwachting geen grote gevolgen hebben voor de deelname aan volwasseneneducatie. Doordat de volwasseneneducatie op regionaal niveau is georganiseerd is het voor de gemeente moeilijk om op dit terrein beleid te ontwikkelen. In de toekomst krijgt de gemeente echter meet keuzevrijheid bij het zoeken naar aanbieders van volwasseneneducatie.

28


7

Jeugd tot 12 jaar Dit hoofdstuk gaat in op de feitelijke situatie en ontwikkelingen op een aantal zaken rond de jeugd. Achtereenvolgens wordt stilgestaan bij de kinderopvang, de peuterspeelzalen en speelplekken binnen de gemeente.

7.1 Kinderopvang Bij de kinderopvang wordt onderscheid gemaakt in de opvang voor 0-4 jarigen (kinderdagverblijven) en de opvang voor 4-12 jarigen (buitenschoolse opvang). 7.1.1 Feitelijke situatie

Opvang van 0-4 jarigen Tabel 16: Kinderdagverblijven in de gemeente Kinderdagverblijven

Inwoners per kinderdagverblijf

West-Brabant

Gemeente: 5

4.189

7.705

Raamsdonksveer: 4

2.983

Geertruidenberg: 1

6.804

Raamsdonk: 0

-

De gemeente Geertruidenberg telt vijf kinderdagverblijven. Vergeleken bij andere gemeenten in West-Brabant is dat een groot aantal, zo blijkt uit een vergelijking van het aantal inwoners per kinderdagverblijf. Echter, de kinderdagverblijven zijn niet gelijk verdeeld over de kernen. De situatie is het gunstigst in de kern Raamsdonksveer, waar vier kinderdagverblijven zijn gevestigd. De kern Geertruidenberg telt één kinderdagverblijf, Raamsdonk geen. De vijf kinderdagverblijven worden door drie verschillende organisaties aangeboden: Rikkie en Het Bergje zijn van een aanbieder, hetzelfde geldt voor ’t Parapluutje en ’t Parasolletje. Tabel 17: Aantal plaatsen in de kinderdagverblijven Kinderdagverblijf Aantal plaatsen Aantal plaatsen per 100 0-4 jarigen Rikkie

15

Het Bergje

15

‘t Parapluutje

12

‘t Parasolletje

12

Dolfijn

24

Totaal aantal

78

6,4

West-Brabant

SCP

10 per 100 0-4

6 –24 per 100

jarigen

0-4 jarigen

plaatsen


29

Vergeleken bij andere West-Brabantse gemeenten is het aantal plaatsen in kinderdagverblijven in de gemeente Geertruidenberg behoorlijk lager. Het aanbod in de gemeente ligt echter wel tussen de grenzen die het SCP aanhoudt.

Opvang van 4 tot 12 jarigen Voor de opvang van kinderen van 4 tot 12 jaar is buitenschoolse opvang beschikbaar. In de gemeente Geertruidenberg zijn hiervoor twee mogelijkheden, allebei in de kern Raamsdonksveer. Tabel 18: Aantal plaatsen in de buitenschoolse opvang Buitenschoolse opvang

Villa Fiësta

Aantal plaatsen

Aantal plaatsen per 100 4-12 jarigen

40

2,2

Dolfijn

10

Totaal aantal plaatsen

50

West-Brabant

SCP

3 per 100

8 per 100

4-12 jarigen

4-12 jarigen

Vergeleken met de andere gemeenten in West-Brabant beschikt Geertruidenberg over minder plaatsen in de buitenschoolse opvang. Verder valt op dat de norm van het SCP veel hoger ligt dan het feitelijke aanbod in deze gemeenten. Naast de kinderdagverblijven en de buitenschoolse opvang is ook het gastouderbureau, dat verzorgd wordt door Stichting Trema, actief in de gemeente Geertruidenberg. Het bureau, dat een regionale functie heeft, brengt vraag en aanbod bij elkaar. Er worden een 20-tal bemiddelingen gedaan. 7.1.2 Ontwikkelingen

Opvang van 0-4 jarigen De vijf kinderdagverblijven in de gemeente Geertruidenberg zijn allemaal ontstaan uit particulier initiatief. De accommodaties zijn goed en worden regelmatig gekeurd door de GGD. Het aantal plaatsen is op dit moment voldoende. De vraag naar kinderopvang neemt ten gevolge van de economische situatie en de gevolgen van de Wet op de Kinderopvang op dit moment wat af. De situatie is zeker niet slecht (men verwacht dat ook in de toekomst het aantal plaatsen bezet zal blijven), maar de invulling van de plaatsen gaat minder vanzelfsprekend dan enige tijd geleden. De belangstelling voor sommige kinderdagverblijven blijft wel gelijk, die hebben nog wel een wachtlijst. Het aantal plaatsen in de kinderdagverblijven in de gemeente Geertruidenberg is in korte tijd behoorlijk uitgebreid. Men vindt een verdere groei op dit moment dan ook niet verstandig. Als de verwachte bevolkingsgroei wordt gerealiseerd is het nog maar de vraag of de behoefte aan kinderopvang sterk stijgt. Veel zal afhangen van de instroom van jonge gezinnen en de economische situatie.

30


De gemeente Geertruidenberg voorziet in de Nota Jeugdbeleid door de woningbouw in Dongeburgh een toename van de vraag met 33 plaatsen in de kinderopvang. Gelet op de huidige situatie is het echter de vraag of dit getal niet veel te hoog is.

Opvang van 4-12 jarigen Hoewel het aanbod aan buitenschoolse opvang in de gemeente Geertruidenberg vrij klein is, heeft die opvang toch te maken met een slechte bezetting: slechts zo’n 50% van de plaatsen is bezet. Deze sector heeft nog sterker dan de kinderdagverblijven te kampen met de gevolgen van een slechte economische situatie. Daardoor zijn ouders eerder geneigd zelf een oplossing te zoeken voor de opvang voor en na schooltijd. Uitbreiding van de buitenschoolse opvang is dan ook niet aan de orde. Het is zelfs de vraag of een toename van het aantal inwoners een groei van het aantal plaatsen in buitenschoolse opvang teweegbrengt.

7.2 Peuterspeelzalen 7.2.1 Feitelijke situatie Tabel 19: Peuterspeelzalen in de gemeente Peuterspeelzalen

Inwoners per peuterspeelzaal

West-Brabant

Aantal plaatsen

Gemeente: 3

6.982

4.495

Raamsdonkveer: 1

11.932

8 X 18

Geertruidenberg: 1

6.804

5 X 18

Raamsdonk: 1

2.209

2 X 18

De gemeente Geertruidenberg beschikt over drie peuterspeelzalen, in elke kern een. Vergeleken met de andere gemeente in West-Brabant is het aantal inwoners per peuterspeelzaal in de hele gemeente wat groter. Dat geldt ook voor de beide grootste kernen. Peuterspeelzaal ’t Duikelaartje In Raamsdonksveer heeft 8 groepen van 18 peuters, De Paddestoel in Geertruidenberg 5 groepen van 18 en De Ukkepukken in Raamsdonk 2 groepen van 18. Elke peuterspeelzaal heeft een wachtlijst, die als gevolg van demografische ontwikkelingen wat kleiner wordt. 7.2.2 Ontwikkelingen Er zijn in de gemeente twee stichtingen voor peuterspeelzalen actief: de ene richt zich op de kern Geertruidenberg, de andere op beide andere kernen. Hoewel beide stichtingen inzien dat samenwerking voordelen heeft, is daarvan in de praktijk nog geen sprake. Peuterspeelzaal De Paddestoel is gehuisvest in cultureel centrum De Schattelijn, en beschikt daar over een eigen binnen- en buitenruimte. Men is tevreden over de accommodatie. Er wordt intensief samengewerkt met de bibliotheek, die in hetzelfde gebouw is gehuisvest.


31

Als de nieuwbouwplannen voor de bibliotheek doorgaan, zou dat voor de peuterspeelzaal een verarming betekenen. Ook met de basisscholen wordt nauw samengewerkt. Peuterspeelzaal ’t Duikelaartje was tot voor kort gehuisvest in een ruimte van basisschool De Vonder. Nu is de peuterspeelzaal verhuisd en ondergebracht in enkele semi-permanente combi-units van een basisschool. De ruimte voldoet. Peuterspeelzaal De Ukkepukken beschikt over een eigen ruimte in het Ontmoetingscentrum. Ook deze voldoet. De belangstelling voor een plaats in een peuterspeelzaal is stabiel, naar schatting bezoekt zo’n 50% van de peuters een peuterspeelzaal. Men schat dat het aantal plaatsen op dit moment voldoende is. Het bedrag dat ouders moeten betalen voor een plaats in een peuterspeelzaal stijgt. Sommige komen voor de vraag te staan of het nog wel op te brengen is. Dat zou kunnen leiden tot een afname van de vraag. Als Geertruidenberg door nieuwbouwplannen zo sterk groeit als verwacht, zal naar verwachting ook de belangstelling voor de peuterspeelzalen toenemen. Er is dan behoefte aan uitbreiding. In de Nota Jeugdbeleid (april 2004) voorziet de gemeente ten gevolge van de bouwplannen in Dongeburgh een uitbreiding van het peuterspeelzaalwerk voor 162 peuters. Deze schatting lijkt echter, mede gezien de beschreven ontwikkelingen, aan de hoge kant.

7.3 Speelplekken 7.3.1 Feitelijke situatie Tabel 20: Speelplekken in de gemeente Speelplekken

Inwoners per speelplek

West-Brabant

Gemeente: 33

635

451

Raamsdonksveer: 22

542

Geertruidenberg: 8

850

Raamsdonk: 3 Trapveldjes

736 Inwoners per trapveldje

Gemeente: 7

2.992

Raamsdonksveer: 4

2.983

Geertruidenberg: 1

6.804

Raamsdonk: 2 Skatebanen

1.105 Inwoners per skatebaan

Gemeente: 2

10.473

Raamsdonksveer: 1

11.932

Geertruidenberg: 1

6.804 wordt in 2006 gerealiseerd

Raamsdonk: 0

Vergeleken met andere gemeenten in West-Brabant beschikt de gemeente Geertruidenberg over minder speelplekken per inwoner. Dat geldt in alle kernen, maar het tekort is het grootst in de kern Geertruidenberg.

32


7.3.2 Ontwikkelingen De gemeente Geertruidenberg heeft recentelijk een uitvoerig speelruimteplan opgesteld. Hierin is onder meer het huidige aanbod aan speelvoorzieningen geïnventariseerd en voorzien van een waardering. Er is tevens gekeken naar de toekomstige nieuwbouwplannen. Ten behoeve van de Vesting, het eerste deelplan van Dongeburgh, zouden twee speelvoorzieningen moeten worden gerealiseerd. Op de binnenpleinen van de drie bastions zouden kleine voorzieningen voor de jongste kinderen (0-6 jaar) moeten worden gecreëerd. Tussen de bastions kan een grote voorziening voor oudere kinderen (6-18 jaar) worden gerealiseerd. In het deelgebied Heereland, eveneens onderdeel van Dongeburgh, dient een speelvoorziening op blokniveau en een speelvoorziening op wijkniveau te worden gerealiseerd. Als deelgebeid Rivierzicht, ook een onderdeel van Dongeburgh, wordt gerealiseerd, komt het trapveldje achter De Helling te vervallen. Het is van groot belang dat deze voorziening voor de wat oudere kinderen gecompenseerd wordt. Deze voorziening op buurtniveau dient gecombineerd te worden met een voorziening op blokniveau.


33

8

Ouderen Dit hoofdstuk spitst zich toe op de voorzieningen voor ouderen. Het beschrijft zowel de feitelijke situatie als de ontwikkelingen.

8.1 Voorzieningen voor ouderen 8.1.1 Feitelijke situatie Voor het gebruik van voorzieningen zoals maaltijden, MBvO en alarmering zijn geen vergelijkingscijfers of normen beschikbaar. We volstaan derhalve met het feitelijke gebruik. Tabel 21: Voorzieningen voor ouderen Voorziening

Gebruik

Maaltijdvoorziening Meer Bewegen voor Ouderen Personenalarmering

85 gebruikers, 32.372 maaltijden 405 deelnemers 97 toestellen

8.1.2 Ontwikkelingen De diensten uit tabel 21 worden in de gemeente Geertruidenberg aangeboden door de Stichting Welzijn Ouderen Geertruidenberg (SWOG), die daarbij samenwerkt met andere instellingen voor ouderen. Het gebruik van de maaltijdvoorziening neemt af. Er is geen wachtlijst. Van de gebruikers krijgt 23% korting op de maaltijdprijs. De belangstelling voor Meer Bewegen voor Ouderen is groot. Hier blijken ook kapitaalkrachtiger ouderen gebruik van te maken. Het gebruik van de personenalarmering is goed, zal naar verwachting in de toekomst gelijk blijven. Naast deze meer traditionele diensten, biedt de SWOG in toenemende mate nieuwe diensten aan. Te denken is hierbij aan computercursussen, gezondheidspreventie, en hulp bij het invullen van belasting- en andere formulieren. De belangstelling hiervoor is groot. Het aandeel ouderen in de gemeente Geertruidenberg zal de komende tijd fors toenemen. Velen van hen zullen in goede gezondheid verkeren en actief deel willen blijven nemen aan de samenleving. Deze groep zal gebruik maken van een breed scala aan activiteiten op gebieden als educatie, kunst en cultuur, recreatie, sport et cetera. Daarmee is de groep ouderen van grote betekenis voor de economie van de gemeente Geertruidenberg. De SWOG verwacht naar aanleiding van de nieuwbouwplannen geen grote toename van het aantal ouderen in de gemeente. Er verhuizen nu zelfs ouderen uit Geertruidenberg naar Oosterhout, omdat daar meer voorzieningen zijn. Als de gemeente er door de realisatie van aantrekkelijke woningen in slaagt deze tendens te keren, dan zal het gebruik van de meeste diensten door ouderen toenemen. Men verwacht geen problemen om aan die vraag te kunnen voldoen.

34


Er is onder ouderen een groeiende behoefte aan plekken voor ontmoeting. In de nieuwbouwplannen van de zorginstellingen (zoals beschreven in hoofdstuk 4) zijn dit soort ontmoetingsplekken opgenomen. Daarnaast werkt de gemeente Geertruidenberg momenteel aan de ideevorming rond de zogenoemde woonzorgzones.


35

9

Welzijn In dit hoofdstuk beschrijven we de feitelijke situatie en ontwikkelingen op het gebied van welzijn. We behandelen achtereenvolgens de gemeenschapsaccommodatie en het welzijnswerk.

9.1 Gemeenschapsaccommodaties 9.1.1 Feitelijke situatie Tabel 22: Spreiding van de gemeenschapsaccommodaties over de gemeente Kern Naam Raamsdonksveer Buurthuis De Schelf

Dorpshuis De Haven

Scoutinggebouw Jeugdaccommodatie Oude mavo

Geertruidenberg De Schattelijn Zeeverkennersgebouw Raamsdonk

Ontmoetingscentrum St. Agnes-gebouw

Ouderenaccommodatie

Bijzonderheden Eigendom van de gemeente, onderhoud is goed. Wordt verhuurd aan buurtvereniging, die mag het doorverhuren. Er is nog ruimte, maar er zijn te weinig vrijwillige beheerders. Eigendom van de gemeente, die ook exploiteert. Wordt goed gebruikt. Ruimtelijke indeling is niet handig. Eigendom van de scouting op grond van de gemeente. Eigendom van de NH-kerk. Veel activiteiten. Eigendom van gemeente, gebruikt door sportschool Van Drunen en sociaal-culturele verenigingen. Zie paragraaf 5.3. Gehuisvest in Fort Lunette, eigendom van de gemeente. Eigendom van stichting, die ook exploiteert. Gebruik is goed Eigendom van de gemeente, wordt verhuurd aan muziekverenigingen, gilde etc. Vrijwillige beheerder. Kleine ontmoetingsruimte bij 24 seniorenappartementen. Wordt door bewoners geëxploiteerd.

Volledigheidshalve vermelden we hier nogmaals dat De Schattelijn in Geertruidenberg een belangrijke rol vervult als accommodatie voor lokale verenigingen. In de gemeente Gertruidenberg ontbreekt een jeugden jongerencentrum, vooral bedoeld voor de 12-18 jarigen. Bestaande normen gaan uit van 1 jeugden jongerencentrum per 17.500 inwoners; de gemeente Geertruidenberg zit dus onder die norm. Vergelijken we de situatie in Geertruidenberg met die van andere gemeenten in West- Brabant, dan blijkt dat van de vijf onderzochte gemeenten er twee eveneens geen jongerencentrum hebben.

36


9.1.2 Ontwikkelingen De gemeente beraadt zich momenteel over de toekomst van het oude mavogebouw in Raamsdonksveer. Er zijn ideeën om Dorpshuis De Haven te sluiten en te vervangen door een nieuwe accommodatie in Rivierzicht, een van de deelplannen van Dongeburgh. Mogelijkerwijs wordt daarbij aansluiting gezocht bij de nieuwbouwplannen voor de bibliotheek en kan een multifunctionele accommodatie worden gerealiseerd.

9.2 Welzijnswerk 9.2.1 Feitelijke situatie Tabel 23: Het aanbod van welzijnswerk Werksoort Jongerenwerk: 0,7 fte Ouderenwerk: 1 fte

Algemeen maatschappelijk werk: 3,55 fte

Geertruidenberg 1 fte op 1.980 12-18 jaar 1 fte op 20.945 inwoners 1 fte op 2.692 65+ 1 fte op 5.900 inwoners

West-Brabant 1 fte op 1.943 12-18 jaar 1 fte op 12.399 inwoners

Norm 1 fte op 674 12-18 jaar (VU) 1 fte op 1.607 65+

1 fte op 9.062 inwoners

1 fte op 6.000 inwoners (VWS)

Er is weinig welzijnswerk in de gemeente Geertruidenberg aanwezig. Voor het jongerenwerk en het algemeen maatschappelijk werk doet de gemeente een beroep op Stichting Trema. De jongerenwerker heeft een aanstelling van 25 uur per week. Zoals tabel 23 laat zien wijkt de situatie rond het jongerenwerk in Geertruidenberg niet veel af van die in andere West-Brabantse gemeenten. Wel valt op dat de landelijke norm veel lager ligt dan de feitelijke situatie in Geertruidenberg en de andere West-Brabantse gemeenten. Het algemeen maatschappelijk werk is in de gemeente Geertruidenberg wél op niveau. Vergeleken met de norm is de situatie iets gunstiger, vergeleken met andere West-Brabantse gemeenten zelfs veel gunstiger. Het AMW houdt kantoor in Raamsdonksveer. Naast het algemeen maatschappelijk werk wordt in de gemeente Geertruidenberg ook schoolmaatschappelijk werk aangeboden, zowel in het basis- als het voortgezet onderwijs. Hiervoor is 0,35 fte beschikbaar. Het ouderenwerk in de gemeente Geertruidenberg is ondergebracht bij de SWOG. Vergeleken met andere West-Brabantse gemeenten is de in Geertruidenberg beschikbare formatie klein. Datzelfde geldt als we de vergelijking maken met norm, die gerelateerd is aan het aantal 65-plussers. Tot slot van dit hoofdstuk willen we kort stilstaan bij de maatschappelijke opvang. De gemeente Geertruidenberg valt hierbij onder de centrumgemeente Breda. De voorzieningen voor maatschappelijke opvang (crisisopvang, opvang voor daklozen, zwerfjongeren, vrouwenopvang) zijn vooral in en rond Breda gevestigd. Daarmee is de betekenis hiervan voor Geertuidenberg vrij beperkt. Gelet op de maatschappelijke ontwikkelingen is er behoefte aan voorzieningen voor maatschappelijke opvang in of in de nabijheid van Geetruidenberg.


37

10

Sport Dit hoofdstuk behandelt de feitelijke situatie en ontwikkelingen op het gebied van de sport. We behandelen achtereenvolgens de accommodaties en de grootste sportverenigingen

10.1

Sportaccommodaties

10.1.1 Feitelijke situatie Tabel 24: Spreiding van de sportaccommodaties over de gemeente Kern Raamsdonksveer

Naam Gemeentelijk Sportpark

Tenniscomplex Raamsdonksveer Sportcentrum Parkzicht Gymzaal de Hooipolder Zwembad De Ganzewiel Sportschool Arendse Sportschool Van Drunen Gymzaal bij basisschool De Vonder Geertruidenberg

Voetbalvelden

Tennispark De Schans Sporthal De Veste Gymzaal scholencomplex Zwembad De Schans

38

Bijzonderheden Wordt gebruikt voor voetbal, hockey en handbal. Velden zijn van gemeente, geldt ook voor handbalaccommodatie. Overige accommodaties zijn van verenigingen. Staat van onderhoud van de velden: goed; staat van de accommodaties: oud en afgeschreven. Geprivatiseerd. Particulier eigendom, sportzaal en tennisbanen. Eigendom van gemeente, overdag gebruikt door 3 scholen, ’s avonds door verenigingen. Staat van onderhoud: goed. Er is nog ruimte. Eigendom van gemeente, geëxploiteerd door Sportfondsen Nederland, exploitatietekort voor rekening gemeente. Onlangs gerenoveerd. Particulier eigendom, fitnesscentrum. Particulier huurt oud mavogebouw van gemeente, fitnesscentrum. Eigendom van gemeente, schoolbestuur regelt verhuur. Overdag gebruikt door school, ’s avonds door verenigingen. Velden zijn eigendom van de gemeente, accommodatie is van de vereniging, staat van onderhoud goed. Geprivatiseerd. Eigendom van WSG, die ook exploiteert. Staat van onderhoud goed, is onlangs opgeknapt. Eigendom van gemeente, staat van onderhoud goed, is gerenoveerd. Zit ‘s avonds heel vol, er is te weinig bergruimte. Eigendom van gemeente, geëxploiteerd door Sportfondsen Nederland, exploitatietekort voor rekening gemeente. Onlangs gerenoveerd.


Raamsdonk

Sportpark Den Uilendonck

Leo-gebouw

Gymzaal

Velden zijn eigendom van gemeente, die verhuurt aan voetbalvereniging. Accommodatie is van de vereniging. Staat van onderhoud goed.. Eigendom van gemeente, grootste deel wordt verhuurd aan judovereniging. Is oud en slecht, wordt goed gebruikt. Eigendom van gemeente, schoolbestuur regelt verhuur. Overdag gebruikt door school, ’s avonds door verengingen, voldoende ruimte.

Om dit hoofdstuk verder inkleuring te kunnen geven zijn gesprekken gevoerd met de grootste sportverengingen. Daaruit zijn ook enkele feitelijke gegevens te destilleren. Tabel 25: De grootste sportverenigingen met de ledenaantallen Kern

Vereniging

Ledenaantal

Raamsdonksveer

Voetbalvereniging Good Luck

400 leden, waarvan 275 actief. Het aantal groeit, zowel bij de allerkleinsten als de senioren. 550 leden, 350 actief, 150 kader en 50 donateurs. De groei zit bij de jeugd. 340 leden, groei zit met name bij de jeugd. 350 leden, waarvan 270 actief. Ledenaantal groeit. 350 leden. Het aantal groeit bij de allerkleinsten en de senioren. 400 leden, waarvan 300 actief. Ledenaantal is stabiel. Sinds kort ook een afdeling korfbal met zo’n 30 leden, voornamelijk meisjes. 250 leden, aantal groeit, met name bij de jeugd. Zit op 4 locaties: Leo-gebouw in Raamsdonk (hoofdaccommodatie), sportzalen in Geertruidenberg, Raamsdonksveer en Waspik. Ruim 400 leden, aantal groeit zowel bij de jeugd als de volwassenen. Zit op 6 locaties: Dongemondcollege, gymzalen in Geertruidenberg, Raamsdonk, Drimmelen en Hank en een turnhal in Waspik.

Voetbalvereniging Veerse Boys

Hockeyclub DDHC

Geertruidenberg

Handbalvereniging HMC Raamsdonksveer Voetbalvereniging FC Right-Oh

Raamsdonk

Voetbalvereniging Raamsdonk

Hele gemeente

Judovereniging Nintai

Gymnastiekvereniging Turnlust


39

10.1.2 Ontwikkelingen In deze paragraaf beschrijven we de ontwikkelingen in de buitensport per kern. Aan het einde gaan we in op judovereniging Nintai en gymnastiekvereniging Turnlust.

Raamsdonksveer De vier sportverenigingen die in tabel 25 bij Raamsdonksveer zijn genoemd maken allemaal gebruik van het gemeentelijk sportpark. Beide voetbalverenigingen huren de velden van de gemeente; deze zijn nog niet zo lang geleden gerenoveerd. Voor beide verenigingen geldt dat het aantal velden nu net toereikend is, in de nabije toekomst zal het te klein zijn. De accommodaties van de voetbalverenigingen zijn oud, men probeert ze in zo goed mogelijke staat te houden. Voetbalvereniging Good Luck heeft de accommodatie zelf gerenoveerd, de staat is nu redelijk. Wel is de accommodatie te klein, daarom zijn er portocabines geplaatst. Die moeten eigenlijk vervangen worden door vaste kleedkamers. De accommodatie van Veerse Boys is verouderd, moet eigenlijk gerenoveerd worden. Een aantal jaren geleden heeft de vereniging al een plan gemaakt voor renovatie en nieuwbouw, maar dat is voorlopig in de ijskast gezet. Hockeyclub DDHC beschikt over een redelijk nieuw kunstgrasveld. De accommodatie is eigendom van de vereniging, maar is oud en feitelijk afgeschreven. Handbalvereniging HMC beschikt over 2 velden. Dat is te weinig, volgens de normen heeft de vereniging recht op 3 velden. Het grootste deel van de accommodatie is eigendom van de gemeente, de houten kantine is eigendom van de club. De kleedkamers worden ook gebruikt door hockeyclub DDHC. De accommodatie is in slechte staat. Verder maakt de handbalvereniging gebruik van beide sporthallen in de gemeente. Men zou eigenlijk meer uren willen, maar door gebrek aan ruimte lukt dat niet. Het geheel overziend kunnen we constateren dat de vier buitensportverenigingen in Raamsdonksveer met een aantal knelpunten kampt: de accommodaties zijn oud en deels te klein, het aantal velden is maar net voldoende of te klein en ruimte voor uitbreiding is er niet. Als de bevolking van de gemeente zoals verwacht gaat groeien, zullen deze verenigingen de te verwachten aanwas van leden onmogelijk kunnen opvangen. Daarbij komt dat er vergevorderde plannen zijn om een westtangent rond Geertruidenberg en Raamsdonksveer aan te leggen. Die is bedoeld om het verkeer rond de kernen te leiden. De westtangent is gepland dwars over het gemeentelijk sportpark. Hierdoor worden de hockey- en handbalaccommodaties afgesneden van de rest van het sportpark. Bovendien komen de trainingsvelden van beide voetbalverenigingen aan de zuidzijde van de tangent te liggen, terwijl de wedstrijdvelden en accommodaties aan de noordzijde ervan zijn gesitueerd. Om de onderlinge bereikbaarheid te behouden, heeft de gemeente het idee geopperd om een brug over de westtangent aan te leggen.

40


De plannen voor de westtangent stuiten op grote bezwaren bij de betrokken verenigingen. Men vreest voor de veiligheid van met name de kinderen, voor een slechte bereikbaarheid van de accommodaties en men vindt dat voorzieningen voor buitensport om gezondheidsredenen onverenigbaar zijn met drukke verkeerswegen. De gemeentelijke plannen waren voor de betrokken verenigingen aanleiding om zelf op zoek te gaan naar alternatieven. Men heeft de voorkeur uitgesproken voor verplaatsing van de sportvelden naar de Kartuizerpolder, vlakbij de nieuwe brug die de verbinding vormt tussen Geertruidenberg en Raamsdonksveer. In de visie van de verenigingen is hier voldoende ruimte voor de voetbal-, handbal- en hockeyverenigingen. Eventueel zou ook FC Right-Oh uit Geertruidenberg hier naar toe verplaatst kunnen worden. De gronden die vrijkomen na de verplaatsing kunnen in de visie van de verenigingen een nieuwe bestemming krijgen. De opbrengsten daarvan kunnen benut worden om het geheel te financieren. Op dit moment lijkt het erop dat de zaak in een impasse verkeert. Dat geeft voor de verenigingen veel onzekerheid, men weet niet waar men aan toe is. Een laatste opmerking hierbij: enige tijd geleden zijn op initiatief van de gemeente gesprekken gestart met alle buitensportverenigingen over privatisering van de accommodaties. Die gesprekken verliepen vrij moeizaam, hoewel de verenigingen op zich niet tegen privatisering zijn. Echter, de ontwikkelingen rond de westtangent waren voor alle verenigingen (ook de voetbalverenigingen uit Geertruidenberg en Raamsdonk) aanleiding om de gesprekken over de privatisering voorlopig op te schorten.

Geertruidenberg Voetbalvereniging FC Right-Oh heeft de beschikking over 2 wedstrijdvelden en enkele trainingsvelden. De kwaliteit van de wedstrijdvelden is goed. De accommodatie is eigendom van de vereniging en is in goede staat. Hier investeert de vereniging steeds zelf in. De ligging van het complex is ideaal, centraal in de kern Geertruidenberg, waar verreweg de meeste leden vandaan komen. Als de vereniging door de groei van de bevolking er leden bij krijgt, verwacht men dat op te kunnen vangen binnen de huidige accommodatie.

Raamsdonk Voetbalvereniging Raamsdonk maakt gebruik van sportpark Den Uilendonck. De velden worden gehuurd van de gemeente, de accommodatie is eigendom van de vereniging. Het gebouw is net opgeknapt en bevindt zich in goede staat. Voor het korfballen wordt ’s zomers gebruik gemaakt van de velden, ‘s winters van de gymzaal van de basisschool. Dat gaat goed. Wat de toekomst betreft verwacht VV Raamsdonk geen sterke groei. De accommodatie is groot genoeg om enige groei op te vangen.

Judovereniging Nintai Judovereniging Nintai heeft haar thuishonk in Raamsdonk, waar men het Leogebouw huurt van de gemeente. Het gebouw biedt voldoende ruimte en de ligging is ideaal, maar het is oud en slecht. Alleen het noodzakelijke onderhoud wordt uitgevoerd; in ruil daarvoor betaalt Nintai al jaren geen huurverhoging. Nintai verhuurt ruimte door aan andere verenigingen, zoals karate.


41

In het Leo-gebouw beschikt men over een sportzaal, kleedkamers en een dojo. Hier vinden de meeste activiteiten plaats. Naast judo kan men hier ook terecht voor onder andere kempo, eskrima en fitness. Nintai maakt voor de judolessen verder gebruik van sportzalen in de kernen Geertruidenberg, Raamsdonk en Waspik. De vereniging heeft zich in haar beleidsplan ten doel gesteld binnen vijf jaar 350 leden te willen hebben en meer disciplines aan te willen bieden. Door de nieuwbouwplannen van de gemeente komt een dergelijke groei nog meer in zicht. De groei zal vooral plaatsvinden in de kernen Geertruidenberg en Raamsdonksveer. Dat zal tot gevolg hebben dat daar het aantal uren moet worden uitgebreid, daarvoor is ruimte nodig in de sportzalen. Wat de toekomst verder betreft ziet men het liefst dat het Leo-gebouw wordt opgeknapt en aangepast aan de hedendaagse eisen. Maar de vereniging is niet echt gebonden aan Raamsdonk, dus als zich elders een mogelijkheid voordoet voor een eigen accommodatie, zou dat ook kunnen.

Gymnastiekvereniging Turnlust Turnlust beschikt niet over een eigen accommodatie. Voor het turnen maakt men gebruik van diverse sport- en gymzalen. Het nadeel hierbij is dat toestellen meestal niet goed kunnen worden verankerd in de grond en dat de zalen steeds in- en uitgeruimd moeten worden. Bestuurs- en andere vergaderingen worden bij bestuursleden thuis gehouden, voor de jaarvergadering wordt ruimte gehuurd. De belangrijkste accommodatie waar Turnlust gebruik van maakt is sporthal De Veste in Geertruidenberg. Hier is het grootste probleem dat er te weinig bergruimte is. Verder wordt de zaal zo intensief gebruikt dat het moeilijk is om te plannen. Tot slot is er tekort aan kleedruimten, zodat het noodzakelijk is om gemengd om te kleden. Verder maakt men binnen de gemeente Geertruidenberg gebruik van de sportaccommodatie van het Dongemondcollege en de gymzaal in Raamsdonk. In beide gevallen zijn de mogelijkheden beperkt. Zo kan Turnlust in de examentijd niet terecht in het Dongemondcollege. De wedstrijdgroep wijkt 1 maal per 14 dagen uit naar de turnhal in Waspik. Dit is de enige accommodatie waar Turnlust gebruik van maakt die goed geoutilleerd is voor turnen. De afstand naar Waspik is wel wat bezwaarlijk, want kinderen in de leeftijdscategorie van 6 tot begin 20 moeten met de auto worden gebracht en gehaald. Al met al kampt Turnlust met ruimtegebrek, zowel wat betreft zaalruimte, als kleedkamers en bergruimte. Daardoor is het niet mogelijk om grote turnwedstrijden in de gemeente Geertruidenberg te organiseren. Men spant zich in zoveel mogelijk vormen van gymnastiek, zowel in de recreatieve als sportieve sfeer, aan te bieden. Voorwaarde daarbij is wel dat de continuïteit is gegarandeerd. Dat betekent dat men wil werken met vaste tijden, vaste plekken en gediplomeerde leiding. Wat de toekomst betreft verwacht men een verdere groei van het ledenaantal, zowel bij de jeugd als bij recreanten. Bij die laatste categorie zijn de 55-plussers een belangrijke doelgroep.

42


11

Conclusies en aanbevelingen

11.1 De feitelijke situatie in beeld Deze rapportage heeft van een groot aantal voorzieningen in de gemeente Geertruidenberg de feitelijke situatie in beeld gebracht. Waar mogelijk is die situatie vergeleken met andere gemeenten in West-Brabant of met landelijke normen. Dan blijkt of de situatie rond een bepaalde voorziening in de gemeente Geertruidenberg vergeleken met andere gemeenten of met normen beter of juist slechter is. Het geheel overziend ontstaat een gevarieerd beeld: op een aantal terreinen is Geertruidenberg goed voorzien, op andere terreinen is dat (veel) minder. Een korte samenvatting. Zorg: De situatie rond de eerstelijnszorg in de gemeente is op dit moment gunstig: dat geldt voor de huisartsen, tandartsen, verloskundigen en fysiotherapeuten. Ook het aanbod van zorginstellingen voor met name ouderen is goed.

Kunst en cultuur: De gemeente is goed voorzien van bibliotheken, er wordt muziek- en dansonderwijs aangeboden en de gemeente beschikt over een cultureel centrum met een kleine theaterzaal. Deze laatste voorzieningen kunnen niet worden vergeleken met de situatie elders of met normen.

Onderwijs: Ook wat het basisonderwijs betreft is de gemeente goed voorzien, zowel qua diversiteit in signatuur van de scholen als qua spreiding over de kernen. Het Dongemondcollege, de school voor voortgezet onderwijs, maakt een sterke groei door. Dat zal ook in de toekomst zo blijven. Jeugd: Wat betreft voorzieningen voor de jeugd is het beeld van de huidige situatie wat divers. Het aantal kinderdagverblijven is vergeleken met andere gemeenten groot, echter het aantal plaatsen in de kinderdagverblijven is veel kleiner dan elders. Dat laatste geldt ook voor het aantal plaatsen in de buitenschoolse opvang. Vergeleken met andere West-Brabantse gemeenten heeft Geertruidenberg wat minder peuterspeelzalen. Dat geldt ook voor het aantal speelplekken in de gemeente. Ouderen: Het gebruik van de maaltijdvoorziening neemt af, terwijl dat van andere voorzieningen, zoals Meer Bewegen voor Ouderen of computercursussen juist groeit. Voor het gebruik van voorzieningen door ouderen hebben we geen referentiegegevens kunnen vinden. Welzijn: Dat geldt ook voor het aanbod aan gemeenschapsaccommodaties; feit is wel dat er in alle kernen van de gemeente diverse accommodaties zijn. Een jeugden jongerencentrum ontbreekt echter. Qua welzijnswerk is de gemeente Geertruidenberg slecht voorzien, zowel wat betreft het jongerenwerk als het ouderenwerk. Het algemeen maatschappelijk werk is wel op niveau.


43

Sport: Alle kernen van de gemeente beschikken over verschillende sportaccommodaties. Het merendeel is in bezit van de gemeente, de overige zijn in handen van een vereniging of particulier eigendom. Het ledental van de grootste sportverenigingen groeit.

11.2 Normen zijn niet zaligmakend Het is op zich een aardige gedachte om de situatie in Geertruidenberg te vergelijken met de situatie elders. Dan blijkt immers ‘hoe de vlag erbij hangt’. Tegelijkertijd is enige waarschuwing op zijn plaats: normen zijn niet zaligmakend en zeggen op zich niet zoveel. Belangrijker vragen zijn: hoe is het gebruik van de diverse voorzieningen, hoe is de toegankelijkheid (ook in financieel opzicht), spreiding, staat van onderhoud et cetera. Deze onderwerpen hebben we steeds beschreven onder het kopje ‘ontwikkelingen’. Dan blijkt waar knelpunten zitten en initiatieven gewenst zijn. Los van de toekomstige groei van het aantal inwoners van de gemeente zijn er nu al diverse problemen rond voorzieningen die om een oplossing vragen. We noemen de meest in het oog springende: de verouderde en te kleine accommodatie van het Dongemondcollege, de verouderde en te kleine sportaccommodaties op het gemeentelijk sportpark in Raamsdonksveer, het verouderde Leo-gebouw in Raamsdonk en het tekort aan bergruimte voor de gymnastiekvereniging bij sporthal De Veste. Nog een kanttekening bij de normering die we op diverse plaatsen hebben toegepast: als norm is vaak gehanteerd het aantal inwoners van de gemeente of de kern. Dat is in een aantal gevallen onjuist, namelijk daar waar voorzieningen een regionale functie hebben. Dat geldt bijvoorbeeld voor de zorginstellingen. Tot slot wat de kwestie van de normen betreft: het kleine dorp Raamsdonk ligt op enige afstand van de andere, grotere kernen van de gemeente. De verbindingswegen met de rest van de gemeente zijn niet aantrekkelijk. Tegelijkertijd is het voorzieningenaanbod in Raamsdonk, zoals gebruikelijk in kernen van deze omvang, zeer beperkt. Dus waar de gemeente als geheel op een aantal terreinen goed is voorzien, blijft het kleine dorp Raamsdonk daarbij achter. Het gebruik door inwoners uit Raamsdonk van voorzieningen elders zou wel eens op problemen kunnen stuiten. Dit betekent dat er op de schaal van Raamsdonk gezocht zal moeten worden naar oplossingen die ten goede komen aan de leefbaarheid ter plekke. Hier dienen zich kansen aan rond de in het hart van het dorp liggende accommodaties Leo-gebouw, Agnes-gebouw en Ontmoetingscentrum (zie ook paragraaf 11.6).

11.3 Concentratie versus spreiding Naast de feitelijke situatie brengt deze rapportage ook een aantal ontwikkelingen die in de gemeente aan de gang zijn in beeld. Een goed voorbeeld hiervan is de bouw van de HOED (Huisartsen Onder Een Dak), die de bestaande huisartsenpraktijken in de gemeente zal vervangen.

44


Een ander voorbeeld is de gedachtevorming over een nieuwe bibliotheekvoorziening, die dient ter vervanging van in ieder geval de bibliotheken in Geertruidenberg en Raamsdonksveer (of dat ook geldt voor de vestiging in Raamsdonk is nog onderwerp van gesprek). Deze voorbeelden laten zien dat er in de gemeente gewerkt wordt aan een zekere ‘opschaling’ van voorzieningen. Daaraan ten grondslag liggen op zich valide argumenten als een verbetering van de kwaliteit van de voorziening, een betere dienstverlening, kostenbesparing et cetera. Daar tegenover staat dat de concentratie van voorzieningen onmiskenbaar leidt tot een grotere afstand tussen veel van de gebruikers en de voorziening. Immers, de huisarts om de hoek verdwijnt en in plaats daarvan moet je enkele kilometers reizen naar de nieuwe huisartsenpraktijk. Op zich is dat misschien niet zo bezwaarlijk, toch zullen veel mensen het gevoel hebben dat ze ‘iets kwijt raken’. Het is zaak in de gedachtevorming over concentratie en spreiding van voorzieningen de argumenten pro en contra steeds zo goed mogelijk na te gaan, om op grond daarvan een zorgvuldige afweging te kunnen maken. Deze gedachtelijn volgend ligt meer voor de hand om de nieuwe bibliotheek een functie te geven voor de kernen Raamsdonksveer en Geertruidenberg, dan voor de kern Raamsdonk.

11.4 Groeit de gemeente wel zo hard? In de gesprekken is ook steeds ingegaan op de verwachte groei van de gemeente. Die schat de gemeente in op zo’n 1.650 woningen, ofwel 4.000 inwoners tot 2010. Velen hebben daarbij de vraag opgeworpen of deze groei wel realistisch is. Daarbij wijst men op verschillende zaken: het duurde lang voordat de bouw daadwerkelijk startte; de belangstelling voor woningen in Dongeburgh zou tegen vallen; de koopprijzen zouden in het algemeen veel te hoog zijn voor inwoners van de gemeente; de belangstelling voor appartementen zou te hoog zijn ingeschat, et cetera. Desalniettemin is iedereen ervan doordrongen dat de eerste bouwplannen in uitvoering zijn. In die woningen komen mensen te wonen. Of dat mensen van buiten de gemeente zijn, of mensen die al in de gemeente wonen, is op dit moment moeilijk in te schatten. Het is echter de vraag of dit zo belangrijk is, want nieuwkomers kunnen natuurlijk ook vrijkomende bestaande woningen in Geertruidenberg betrekken. Al met al verwachten de gesprekspartners wel een instroom van met name jonge gezinnen. Zo’n instroom heeft in eerste instantie gevolgen voor de voorzieningen voor met name de jongere kinderen, zoals kinderdagverblijven en peuterspeelzalen. Op de langere termijn schuiven die gevolgen door naar de basisschool en later naar het voortgezet onderwijs. Nieuwe bewoners worden het eerst verwacht in de kern Geertruidenberg, omdat daar de eerste woningen worden gerealiseerd. Een forse toename van het aantal ouderen in de gemeente door de nieuwbouwplannen wordt niet verwacht. Het aandeel ouderen neemt wel toe, maar vooral door de tendens van vergrijzing. En ten gevolge van de afbouw van intramurale voorzieningen zullen ouderen een groter beroep doen op de woningvoorraad. Wat dat betreft juicht men het toe dat de gemeente zo sterk wil inzetten op nultredenwoningen.


45

11.5 Gevolgen van de groei Als de gemeente Geertruidenberg groeit zoals verwacht, heeft dat gevolgen voor de verschillende voorzieningen. In deze rapportage zijn we daar op verschillende plaatse al op ingegaan. De belangrijkste zaken halen we hier even terug.

Zorg: Door de groei van de bevolking zal de vraag naar huisartsen toenemen. De huisartsen denken daar, mede door de bouw van een goed geoutilleerde HOED (waardoor Geertruidenberg een aantrekkelijke vestigingsplaats voor huisartsen is), goed aan te kunnen voldoen. In de HOED is voldoende ruimte voor meer artsen. Ook de behoefte aan andere vormen van eerstelijnszorg (tandartsen. verloskundigen, fysiotherapeuten) zal toenemen. In hoeverre de bestaande aanbieders hierop kunnen inspelen, is niet nagegaan. Of de totale behoefte aan thuiszorg groeit, is de vraag. Wel is te verwachten dat de behoefte aan intensievere thuiszorg groeit, maar dat heeft meer te maken met de voortschrijdende vergrijzing dan met een groei van de bevolking. Ook de druk op de mantelzorg zal toenemen. Dat geldt ook voor de vraag naar voorzieningen die worden geboden door de zorginstellingen. De behoefte groeit, maar vooral ten gevolge van de vergrijzing. Verder groeit de behoefte aan voor ouderen geschikte woningen van een zekere kwaliteit. Daarvoor zijn diverse plannen in ontwikkeling. Ook andere zorgbehoevenden (mensen met een verstandelijke en/of lichamelijke beperking, psychiatrische patiënten en chronisch zieken) worden meer en meer gehuisvest in woonvoorzieningen in de wijk of zij blijven zo lang mogelijk thuis wonen. Dat vereist extra (zorg)woningen in de wijk.

Kunst en cultuur: Wat betreft de voorzieningen op het gebied van kunst en cultuur, verwachten zowel de bibliotheek, als het muziek- en dansonderwijs en cultureel centrum De Schattelijn, een groei van de vraag door de nieuwbouwplannen. Men denkt daar goed op te kunnen inspelen, al zal er wel geld voor nodig zijn. Wat dat betreft zijn de toekomstplannen voor zowel de bibliotheek als De Schattelijn nog niet duidelijk. Bovendien kampt Centrum voor de Kunsten Amadeus nu al met ruimtegebrek in De Schattelijn.

Onderwijs: De behoefte aan basisonderwijs zal groeien; plannen om daarop adequaat te kunnen inspelen (onder meer door uitbreiding van De Wilsdonck) zijn in de maak. Het voortgezet onderwijs groeit, vooral op de langere termijn, door de woningbouwplannen sterker. Hier behoeft vooral de bouwkundige situatie een drastische verbetering. De effecten van de groei op de deelname aan volwasseneneducatie zullen beperkt zijn.

Jeugd: De behoefte aan plaatsen in kinderdagverblijven zal waarschijnlijk wel iets groeien; veel hangt daarbij af van de economische situatie. De aanbieders van kinderopvang vinden de schatting die de gemeente heeft gemaakt van de groei veel te hoog. De bezettingsgraad van de buitenschoolse opvang is op dit moment zo laag, dat een behoorlijke groei gemakkelijk kan worden opgevangen. Ook hier echter speelt de economische situatie een belangrijke rol.

46


De belangstelling voor peuterspeelzalen neemt naar verwachting toe, echter minder sterk dan de gemeente denkt. Het aantal speelplekken in de gemeente zal, met name daar waar de nieuwbouwplannen worden uitgevoerd, moeten worden uitgebreid.

Ouderen: Er komen meer ouderen in de gemeente, echter vooral door de voortschrijdende vergrijzing dan door de vestiging van grote aantallen ouderen. De vraag naar de meeste diensten voor ouderen zal toenemen; aan die vraag kan worden voldaan. Het aantal gezonde, actieve ouderen zal eveneens toenemen. Zij zullen willen deelnemen aan tal van activiteiten, bijvoorbeeld op het gebied van educatie of kunst en cultuur.

Welzijn: De meeste gemeenschapsaccommodaties worden goed gebruikt. Ideeën voor een nieuwe accommodatie eventueel in combinatie met de bibliotheek bieden nieuwe kansen. Wellicht is de multifunctionaliteit van zo’n accommodatie nog uit te breiden. De vraag naar welzijnswerk zal door de groei toenemen; dit terwijl het aanbod van met name jongeren- en ouderenwerk nu al vrij beperkt is. Sport: De verenigingen denken door de nieuwbouwplannen te kunnen rekenen op een verdere groei. De buitensportaccommodaties in Raamsdonk en Geertruidenberg zullen die groei aan kunnen, het gemeentelijk sportpark in Raamsdonksveer zeker niet. De situatie hier vraagt, mede door de druk van de aanleg van de westtangent, dringend om een oplossing. Dat geldt ook voor het Leo-gebouw in Raamsdonk. Tot slot vraagt ook Turnlust aandacht voor haar accommodatieproblemen, waarbij het tekort aan bergruimte bij sporthal De Veste het meest urgent is.

11.6 Streef naar multifunctionele accommodaties Het is van belang om bij de toekomstige ontwikkeling van voorzieningen steeds na te gaan wat de mogelijkheden zijn voor multifunctioneel gebruik. Op die manier immers kunnen oplossingen worden gevonden voor meerdere problemen, worden accommodaties intensiever gebruikt en worden kostenbesparingen mogelijk. In de gemeente Geertruidenberg worden momenteel discussies gevoerd over onder meer een toekomstige bibliotheekvoorziening, de toekomst van cultureel centrum De Schattelijn, de buitensportaccommodatie in Raamsdonksveer. Het is zaak hierbij ook aandacht te besteden aan de kansen die een multifunctionele invulling van de plannen kunnen bieden. In de kern Raamsdonk zou hierbij gedacht kunnen worden aan een multifunctionele oplossing voor de aan elkaar grenzende accommodaties: Leogebouw, Agnes-gebouw en Ontmoetingscentrum. Multifunctionele accommodaties kunnen eveneens gevormd worden rond onderwijsvoorzieningen, de zogenoemde brede school. In het verleden zijn in de gemeente Geertruidenberg op dit gebied enkele pogingen ondernomen, maar het is niet van de grond gekomen. Wellicht dienen zich nu nieuwe kansen aan.


47

11.7 Maak de groei van de gemeente tot gemeenschappelijke verantwoordelijkheid De gevolgen van de nieuwbouwplannen voor de langere termijn zijn moeilijk in te schatten. Feit is wel dat er in de gemeente Geertruidenberg de komende tijd veel staat te gebeuren. De gevolgen daarvan zullen zich onder meer uiten op de diverse voorzieningen binnen de gemeente. Het is van belang dat de gemeente daarbij investeert in samenwerking met en uitwisseling tussen de instanties die betrokken zijn bij die voorzieningen. Op die manier kan een gevoel van gemeenschappelijke verantwoordelijkheid ontstaan. De discussiebijeenkomst die wij belegden rond de conceptversie van deze rapportage was hiervoor ook onder meer bedoeld. Het is aan te bevelen om ook in de toekomst met een zekere regelmaat zulke bijeenkomsten te beleggen voor vertegenwoordigers van instellingen en organisaties uit de gemeente. Daarbij kunnen de actuele stand van zaken en ontwikkelingen worden besproken. Op die manier kan de vinger aan de pols worden gehouden. Als de gemeente Geertruidenberg daadwerkelijk wil groeien, is het zaak dat het vestigingsklimaat voor nieuwe inwoners er aantrekkelijk is. Zoals uit deze rapportage blijkt is daar op een aantal terreinen nog een behoorlijke slag te maken. De kans van slagen daarvan neemt toe, als er een goede samenwerking ontstaat tussen gemeente en andere betrokkenen op de diverse terreinen. Een investering daarin is meer dan de moeite waard.

48


Bijlage: Overzicht van gesprekspartners De heer H. van den Berg

Hockeyclub DDHC

De heer T. Biemans

Cultureel centrum De Schattelijn

De heer S. den Boer

Voetbalvereniging Veerse Boys

De heer E. de Braal

Stichting Welzijn Ouderen Geertruidenberg

De heer F. Claes

Elisabethstichting (basisonderwijs)

De heren W. Colijn en F. Mulders

Stichting Trema

De heer G. Dijkmans

Gezamenlijke huisartsen

Mevrouw J. van Dongen

Gemeente Geertruidenberg, afdeling Samenlevingszaken

De heer R. Geerts

Voetbalvereniging Raamsdonk

De heer J. de Graauw

Judovereniging Nintai

De heer J. de Jongh

Voetbalvereniging FC Right-Oh

De heer M. van den Kieboom

Dongemondcollege

Mevrouw O. Koenen

Stichting Peuterspeelzalen Raamsdonk(sveer)

De heer M. Konings

Zorgcentrum Het Hoge Veer

Mevrouw I. Maas

Stichting Kinderdagverblijf Dolfijn

De heer F. van Mierlo

Stichting Centrum voor de kunsten Amadeus

De heer A. Moeken en mevrouw H. Kievits

Gymnastiekvereniging Turnlust

De heer H. Pennings

Gemeente Geertruidenberg, cluster Ruimtelijke Ordening

De heer K. Pico

Voetbalvereniging Good Luck

Mevrouw C. Rutten

Kinderdagverblijf ’t Parapluutje en ‘t Parasolletje

De heren A. Smit en W. van Oversteeg

Handbalvereniging HMC Raamsdonksveer

De heer F. Staal

De Riethorst, centrum voor wonen, zorg en behandeling

Mevrouw H. van Steenoven

Kinderdagverblijf Rikkie en Het Bergje

De heer P. Vaags

Stichting Thuiszorg Maasmond

De heer E. Vos

Stichting peuterspeelzaal De Paddestoel

Mevrouw A. Wierikx

Theek 5 (bibliotheek)


49

Bronnen Dongemondcollege, Schoolgids schooljaar 2005-2006 Gemeente Geertruidenberg, Nieuw script voor de jeugd. Nota jeugdbeleid, Raamsdonksveer 29 april 2004 Gemeente Geertruidenberg, Ruimte om te spelen. Nota speelruimte 2004-2008 Gemeente Geertruidenberg, StructuurvisiePlus, opgesteld door BRO, Vught 30 maart 2000 Gemeente Geertruidenberg, november 2004

Woonvisie 2004-2009, Raamsdonksveer 12

Samenwerkende steunfuncties in Noord-Brabant, Normen voor voorzieningen. Welzijn, zorg en wonen in vijf West-Brabantse gemeenten, 26 september 2005 Stichting CVK Amadeus, Beleidsnota 2004-2007, 7 juli 2003 Stichting CVK Amadeus, Jaarverslag 2004 Stichting Welzijn Ouderen Geertruidenberg, Activiteitenoverzicht 2005 Werkgroep Wonen Zorg Welzijn gemeente Geertruidenberg, Maatschappelijke gevolgen van de pilot, notitie aan het College van Burgemeester en Wethouders, Raamsdonksveer 20 september 2004 www.socialeatlasbrabant.nl

50


Geertruidenberg groeit! en wat zijn de maatschappelijke gevolgen?

Recommend Documents