Geen antennemasten meer nodig!

RADIO

Kennemerland

Club

Geen antennemasten meer nodig!

Vereniging voor zendamateurs en belangstellenden in de IJmond en Kennemerland

Uitgave Juni 2013

(C) RCK

Colofon Radio Club Kennemerland Opgericht 14 november 1966, Statutair 29 Oktober 1980. Voorzitter Penningmeester Secretaris Lid Lid Lid Lid Lid

Harry Koster Ton Griep Theo Koning Jan Borghuis Frans Snoeks Stan de Vries ---Walther Swarte

Clubgebouw Clubavond

Westerduinweg 9 1976 BV Vrijdag 20.00 tot 24.00 uur.

VerenigingszenderPI4RCK

PB5DX PA5TG PA1CW PB2DX PC5T PA4S ---PD0SCL

[email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]

0255-530674 0624401459 023-5490222

IJmuiden.

[email protected]

Internet

WWW.PI4RCK.NET en WWW.PI4RCK.NL

Lid van verdienste

Henk van Dijk

PA2HDY

QSL Manager

Frans Snoeks

PC5T

Redactie

Wim Wagemans Walther Swarte

PA3BMA PD0SCL

E-mail [email protected]

[email protected]

Opgave van nieuwe leden, adreswijzigingen, wijziging van roepletters enz. AUB zo spoedig mogelijk doorgeven aan het secretariaat! Opzeggingen dienen minimaal 1 maand voor het einde van het kalenderjaar binnen te zijn. Overname van artikelen is alleen toegestaan met toestemming van RCK en duidelijke bronvermelding. Met nadruk wijzen wij erop dat gepubliceerde schakelingen en artikelen alleen voor hobbydoeleinden bestemd zijn. Commercieel gebruik, in welke vorm ook, is niet toegestaan! De e-mail versie van dit blad mag niet in een bulletinboard of soortgelijk systeem worden opgenomen zonder toestemming van RCK. Opgeven voor het E-mail clubblad (alleen leden) bij [email protected]. De contributie bedraagt jaarlijks 40.00 Euro. Over te maken op Postbanknr 4477959 t.n.v Radio Club Kennemerland, IJmuiden. Jeugd- en gezinsleden betalen 50 %, evenals nieuwe leden die zich na 30 juni aanmelden.

Agenda 2013 12 Juli t/m 16 augustus zijn wij gesloten i.v.m. zomervakantie 13 en 14 juli deelname IARU contest op 15m in CW met de call PA6HQ 17 en 18 augustus deelname Lighthouse weekend 28 en 29 september deelname CQWW RTTY contest 26 en 27 oktober deelname CQWW SSB contest 23 en 24 november deelname CQWW CW contest De agenda wordt gedurende het jaar nog aangevuld.

2

Van de voorzitter Beste leden, Helaas heeft het clubblad een kleine vertraging opgelopen door mijn vakantie. We hebben de afgelopen maand wat leuke activiteiten gedaan. Begin juni hebben we samen met de VERON meegedaan met de velddagcontest en een mooie score van 1000 verbindingen en 557.442 punten behaald met de roepletters PI4KML/P Zie bovenstaande score per band. We hadden mooi weer en zowel het opbouwen als afbreken is soepel verlopen. Zie ook de foto impressie van deze geslaagde velddagen. Verder zijn de stalen balken gearriveerd voor de mastconstructie op de zeecontainer. Een dezer dagen zullen deze op de containers gelast gaan worden, waarna we een kantelmast van 12 meter op de container gaan plaatsen. Qua activiteiten zitten we ook niet stil en zullen we in het weekend van 12 en 13 juli actief zijn als 1 van de 4 stations in Nederland als PA6HQ. PA6HQ is een Multi-Multi conteststation die over 4 verschillende locaties in Nederland op 160, 80, 40, 20, 15 en 10 meter in zowel SSB als CW actief zal zijn in de IARU contest en onderling verbonden zijn via een netwerk verbinding. Wij nemen bij RCK het 15 meter CW station voor onze rekening. De andere stations zijn PI4CC, PI4COM en PI4ZI. HQ staat voor Headquar ter en elk land heeft 1 Headquarter station actief. Je kunt je voorstellen dat deze stations geliefd zijn om te werken en we verwachten dan ook grote pile-ups. In augustus zijn er 2 activiteiten: Als eerste het Lighthouse Weekend waarvoor je je kunt opgeven als operator. Nieuw dit jaar is, dat we op de hoge vuurtoren actief zullen zijn. Als tweede activiteit hebben we het Havenfestival in het weekend van 31 augustus, waar we als Radioclub met een stand en radiowagen bezoekers kennis willen laten maken met onze radiohobby. Ook hiervoor kun je je opgeven als je het leuk vind om iets over de hobby te vertellen en te laten zien. We hebben een zomerstop van 12 juli t/m 16 augustus maar zullen wel regelmatig aanwezig zijn om klussen te doen aan het clubgebouw en antennes. Ik wens iedereen een fijne vakantie. 73’ Harry PB5DX

3

wij zijn een (winkel)bedrijf,oorspronkelijk begonnen als typische dumpzaak, nu verkopen wij naast onze dumpgoederen, een breed spectrum aan andere zaken, zoals camping, kleding, outdoor, hobbyelectronica, zoals:scanners, metaaldetectors, schotelontvangers, etc,etc,in onze afdeling dumpelektronica:gebruikte meetapparaten, radio zend/ontvangstapparatuur,onderdelen,etc, onze winkel heeft een oppervlakte van ca.1000 vierkante meter. Wij hopen u hier eens te ontmoeten.

BACO ARMY GOODS.B.V. KROMHOUTSTRAAT.36 1976 BM

4

IJMUIDEN.

International Lighthouse Lightship Weekend Beste radio amateur, In het weekend van 17 en 18 augustus wordt weer het “International Lighthouse Lightship Weekend” georganiseerd. Het is geen wedstrijd maar het event is bedoeld om de instandhouding van de vuurtorens en lichtschepen te bevorderen en tegelijkertijd onze radio hobby te promoten. Het is vooral een gezellig gebeuren en verbindingen met andere stations worden altijd enthousiast ontvangen, en veel bekenden treffen elkaar. Ook dit jaar organiseert onze radioclub de mogelijkheid om met onze leden aan dit leuke event deel te nemen. IJmuiden heeft 2 vuurtorens, het Hoge Licht en het Lage Licht. Vanaf zee komend en beide lichten in een lijn houdend, vaar je zo de haven in. De torens zijn onbemand en niet toegankelijk voor het publiek. Dit jaar mogen we, voor het eerst sinds jaren, meedoen vanaf het Hoge Licht. Een unieke gelegenheid om deze vuurtoren eens te bezichtigen en daar vanaf verbindingen te maken. De voorgaande deelnames werden gehouden vanaf het Lage Licht, met meestal een 2 mtr station. De HF verbindingen worden zoals elk jaar vanuit ons clubgebouw gemaakt. Op de toren is beperkt ruimte, antennes die gebruikt kunnen worden zijn GP’s en korte yagi’s, 3 a 4 elementen. Maar als de condities zijn zoals ze het afgelopen weekend (6 en 7 juli) waren dan zijn er hele leuke verbindingen te maken. Opgeven voor deelname kan je doen bij: Ko, Frans

PA0JY PC5T

[email protected] [email protected]

Aanvang van het event op zaterdag 17 augustus, einde zondagmiddag. Zaterdag verzamelen om 10:00 bij het clubgebouw. Afhankelijk van het aantal deelnemers en de wensen bepalen we het rooster en / of ook op zondag nog van de toren gebruik gemaakt gaat worden. Laat dus op tijd weten of, en wanneer je wilt meedoen en of je tijd over hebt om mee te helpen met de voorbereiding. Frans Snoeks PC5T Kijk ook op http://illw.net/

5

TientjesClub Tijdens één van onze bestuursvergaderingen is het idee geboren van de tientjesclub. Wat is dit nu weer? In deze tijd van de kredietcrisis is het voor onze vereniging erg moeilijk om nieuwe sponsoren te werven. Gelukkig zijn er wel voldoende leden die RCK een warm hart toe dragen. De tientjesclub houdt in dat iedereen die hieraan mee wil doen via automatische incasso of een automatische maandelijkse overboeking 10 euro per maand gaat storten op girorekening 4477959 ten name van Radio Club Kennemerland uit IJmuiden. U krijgt hiermee een vermelding met foto op de RCK website en zal in iedere uitgave van het verenigingsblad worden vermeld als lid van de tientjesclub. Wij hopen dat vele leden zich hiervoor gaan aanmelden, RCK kan hiermee een goede financiële basis leggen om leuke activiteiten te organiseren. Tevens hebben wij dan de mogelijkheid om ons radiostation verder te optimaliseren. Tot ziens als lid van onze tientjesclub. De tientjesclub telt de volgende leden:

PB5DX Harry

PA4S Stan

Ton PA5TG

Walther PD0SCL

Kees PD1ACD

Jan, PB2DX

Henk PA2HDY

Frans PC5T

6

Ko PA0JY

K9AY ; een ontvangst antenne voor de lage banden. Deel 2 : de stuurkast voor in de shack. De naam zegt het al, zorgt voor de sturing van de schakelkast die we in het vorige nummer hebben besproken. De stuurkast is middels een 6 aderige kabel verbonden met de schakelkast die buiten de beide loops schakelt en de 3 relais aanstuurt om de R(term) ofwel de afsluitweerstand te bepalen. In het originele ontwerp was de hele schakeling zo bedacht dat de sturing van de relais K1 en K2 ( loops ) over de coaxkabel liep. Dit zorgde nog voor de nodige problemen zoals verstoringen. Daarom we hier hebben gekozen voor een afzonderlijke stuurkabel. Al surfend over het www zie je dat al velen het originele ontwerp hebben verlaten.

In de junkbox vond ik nog een oud kastje van een PCprinterselector dat volgens mij prima dienst kon doen. Voor de relais had ik niet meer nodig dan een kleine 12V voeding. Prachtig gestabiliseerd was niet nodig dus een trafo met gelijkrichter, wat afvlakking en een stabilisator volstaan prima. Middels een 4 standen draaischakelaar en een kleine diodematrix kunnen de relais t.b.v. het schakelen van de loops worden bediend. ( stand 1 : K1=0 en K2=1 ; stand 2 : K1=1 , K2=0 ; stand 3 : K1=0 , K2=1 en stand 4; zowel K1=1 als K2=1 ). De afsluit weerstand in de schakelkast is in dit ontwerp variabel gemaakt. Deze kan desgewenst dus nog worden aangepast afhankelijk van de grondgesteldheid waar de antenne staat opgesteld in combinatie met de gebruikte aardelektrode. Ook voor de aansturing van de relais K3-K5 wordt een 8 standenschakelaar gebruikt en een diodematrix.

7

Sponsoring door bedrijven die RCK extra ondersteunen! RCK is de laatste tijd druk bezig om bedrijven te interesseren voor sponsoring. Doordat deze bedrijven ons financieel ondersteunen zijn wij in staat om onze hobby optimaal uit te voeren. Wij zijn hier als bestuur verschrikkelijk blij mee en willen daarom deze bedrijven extra in de schijnwerpers plaatsen. Jan Witteveen kraanverhuur

Jan Witteveen kraanverhuur

Telefoon: 06-53165224 Fax :0255-519199 e-mail: [email protected]

Telefoon: 06-53165224 Fax :0255-519199 Website: www.witkraan.nl e-mail: [email protected]

De zeehaven van IJmuiden, een dynamische haven aan de monding van het Noordzeekanaalgebied.

Altijd toegankelijk zonder belemmeringen in welke vorm dan ook. Een open zeehaven met een reputatie op het gebied van op- en overslag van verse en diepgevroren vis, offshore, ferry- en cruisevaart en bouw van windmolens op zee. Zeehaven IJmuiden NV is de eigenaar en exploitant van de havens van IJmuiden. Sinds 1989 een private onderneming. Een uniek bedrijf op een unieke locatie. Op deze website kunt u nader kennismaken met dit bedrijf in al haar facetten. www.zeehaven.nl

8

Van beide matrixen lopend de aansluitingen K1…K5 ( blauw) naar een connector op de achterkant van de stuurkast waar ook nog een massa draad op wordt aangesloten. De gele aansluitpunten zijn de contacten van de beide standen- schakelaars die door het moedercontact afhankelijk van de stand van 12 V worden voorzien.

Voorversterker door W7IUV Het liefst zou je willen dat de antenne nog wat meet gain had. De winst van de antenne zelf is slechts -26 Dbi! De meeste TRXen beschikken over een pre-amp, maar in veel ontwerpen zie dat toch dat voor een afzonderlijke voor-versterker is gekozen. Vaak zie je dan ook nog dat dit wordt gecombineerd met een laagdoorlaat filter dat alles boven de 4MHz afkapt.

De meeste voorversterkers die je tegenkomt zijn uitgerust met een of meerdere FET’s . Hierboven zie je het oude ontwerp van W7IUV ( OM Lawrence H Molitor ) Hier wordt nog gebruik gemaakt van een solide transistor de 2N5108 of de 2N3866 . Deze transistor is een CATV-transistor die je vroeger veelvuldig tegenkwam in diverse toepassingen en geeft een versterking van 20dB. Hier de stuurkast nog zonder de voorversterker.

9

GB Antennes & towers sinds 1990 Levering van:

HF Amplifiers- Acom-OM-Palstar-SPE-Emtron VHF/UHF Amplifiers van TE Systems Antenne tuners van Palstar Hand of Automaat HF Transceivers Yaesu-Icom-Kenwood-Ten-Tec HF Draadantennes-HF Yagi-HF Quad-HF verticals VHF-UHF Yagi-Quad Antennemasten in Driekant-Vierkant-Slankmasten

Alle Draadantennes-Yagi-Quad’s-Masten worden in Brielle gemaakt Alle stalen masten en onderdelen zijn thermisch verzinkt volgens NENISO-1461 Kijk op onze website voor aanbiedingen, en producten op de GB Fotogallery

Acom en Palstar Dealer GB Antennes & Towers sinds 1990 Voorstraat 47 (centrum) 3231 BE Brielle Nederland Tel :0181-410523 Fax:0181-416170 www.gbantennes.nl Skype: gbantennes Voor speciale vragen bel met Skype.

10

Aan onderdelen stelt het niet veel voor, alleen de kern Amidon FT 82-43 waarop T1 wordt gewikkeld is even lastig. Ik heb even moeten wachten tot de beurs in Rosmalen, maar ook via internet zal deze gerust ergens te koop zijn. Op moment van schrijven ben ik nog bezig met de bouw van de voorversterker in een kleine blikken behuizing die later in de stuurkast wordt opgenomen. Dan op een mooi moment kiezen om te testen en kijken of de recensies van deze antenne overeen komen met de werkelijkheid.

Jan PB2DX

Internet. Hallo allen, Zoals inmiddels bekend hebben we nu internet op de club. Via een straalzender wordt het signaal vanaf mijn huis naar de club gestraald en vervolgens in een router geprikt. Op het strand, waar ik mijn zomerhuisje heb, heb ik hetzelfde probleem. De enige mogelijkheid voor internet is de hotspot van KPN in de jachthaven. Dus… NOG zo’n straalzender besteld en die op het strand ge-installeerd en ja hoor, internet! Daarna volgde het kraken van de router die door de vorige programmeur van een wachtwoord was voorzien. Toevallig hebben wij ook een echte hacker onder onze leden en die had het binnen 10 minuten voor elkaar om het wachtwoord eruit te krijgen. Daarna de straalzender koppellen aan de router en gaan met die banaan. Het spul in een paal gehangen (een oude afgedankte surfmast) en ja hoor, Wifi was born. Na een paar dagen knutselen en testen klikte ik per ongeluk op het knopje Disconnect en weg was de verbinding en die kwam mooi niet meer terug terwijl het apparaat zei dat hij verbonden was met de ESS. Frans nog maar eens gebeld, die was niet bereikbaar, daarna Patrick, die kwam maar kon ook de oorzaak niet vinden. Een paar dagen later hebben we (Frans PC5T en ik) het setje opnieuw geprogrammeerd en het spul werkte weer. Terug naar het strand en ophangen dat spul en inderdaad, alles was weer OK. Weer een paar dagen later hebben we de zender in een paal gehangen en dat gaf gelijk een iets beter signaal. Maar… toen kwam er een cruisschip en die ging er tussen liggen en sja, met een signaalsterkte van – 90dB kom je nergens meer. Toen het schip was verdwenen kwam een dag later een werkschip in de haven liggen met hetzelfde resultaat. Oplossing: We moeten de mast waarin de zender hangt verplaatsen. Intussen had een andere strandbewoner, die ook al met internet bezig was de openstaande wifi verbinding gevonden en was buiten mijn weten om bezig met hetzelfde als ik, een repeater maken om het wifi signaal te versterken. Nu is de man ook bezig met richtantennes om de zaak nog meer te versterken en ik zie erg goede signalen van hem afkomen. Vooralsnog zit ik dit verhaal te typen en dit alles gebeurt op mijn PC thuis waarmee ik met TeamViewer een verbinding maak. Dus ik mag wel zeggen dat het project aardig loopt. Groeten, Wim@BMA

11

Wat is er te horen ? Welke ontvangers voor de amateurbanden ? Met een gewone omroepontvanger voor AM en FM kan je in de amateurwereld niet veel beginnen. Er zijn wel een aantal goedkope “wereldontvangers” te koop, maar die zijn enkel bedoeld voor AM-omroepstations op kortegolf ( “SW” of Short Wave ). Je kan dergelijke toestelletjes ook enkel afstemmen op kortegolfomroepbanden, amateurbanden zitten daar normaal niet of maar zeer gedeeltelijk op. Toch kan je daar ook leuke experimenten mee doen. Hang eens een eind koperdraad van een tiental meter buiten en verbind die (eventueel via een stuk coaxiale kabel van 50 ?) met de antenne-ingang van de ontvanger. Je kan ook het uiteinde van je antennedraad strippen en een eindje van het blank koperdraad rond de telescoopantenne draaien. Je zal versteld staan van de exotische omroepstations die je zo op de kortegolfbanden kan ontvangen, vooral ‘s avonds. Radioamateurs gebruiken op de kortegolfbanden (“HF”) vooral SSB - een modulatievorm die veel efficiënter is dan AM - zodat je een ontvanger nodig hebt die ook zulke SSB-signalen kan verwerken. Bovendien zitten amateurs veel dichter op elkaar dan omroepstations zodat je ontvanger ook veel smallere filters moet hebben om de verschillende stations uit elkaar te houden. Sinds een aantal jaren zijn er kleine draagbare wereldontvangers op de markt waarmee je ook SSB kan ontvangen; ze zijn echter relatief duur ( reken vanaf • 150 à 200 ) en eerder bedoeld voor wereldreizigers die naar( kortegolf- ) omroepstations willen luisteren, dan voor radioamateurs. De grote merken van amateurtransceivers verkopen ook ontvangers die specifiek voor de amateurmarkt bedoeld zijn: ze zijn veel nauwkeurig af te stemmen, beschikken over betere filters

12

en diverse mogelijkheden om externe antennes en randapparaten aan te sluiten. Dat soort toestellen kan je in gespecialiseerde winkels kopen, maar misschien kan je er ook wel een lenen bij een radioamateur in de buurt of bij je plaatselijke vereniging... Je kan ze ook vaak tweedehands op de kop tikken op één van de amateurvlooienmarkten ( zie de pagina Waar haal je dat ? ). In “Elektron” van januari 2012 staat een lijst van een hele reeks moderne en oudere communicatieontvangers met richtprijzen.

Een eenvoudige antenne voor je ontvanger Als je met een dergelijke ontvanger aan de slag gaat, kan je best een eenvoudige draadantenne installeren. Voor een antenne waarmee je naar uitzendingen op diverse kortegolfbanden ( amateur, omroep... ) wil luisteren, heb je een eind koperdraad nodig van een tiental meter ( de precieze lengte doet er niet echt toe, meer mag ook ! ). Het soort koperdraad en de dikte is ook van weinig belang: gewoon installatiedraad of -snoer is prima geschikt. Probeer die draad zo hoog en vrij mogelijk op te hangen, liefst een paar meter boven de grond en blijf uit de buurt van storingsbronnen ( bijv. airco ). Als je de antenne niet rechtstreeks op de radio kan aansluiten, heb je ook nog een aantal meter coaxkabel nodig om het signaal van de antenne tot bij je ontvanger te leiden. TV coax kan dienen, maar als je nieuwe kabel gaat kopen neem je best 50 ? coax, bijv. de goedkope en soepele RG-58. Die haal je niet in de bouwmarkt maar in een gespecialiseerde zaak. Hang de antennedraad zo hoog mogelijk buiten op en zorg dat de uiteinden goed geïsoleerd zijn, bijv. met een strip kunststof. De antennedraad verbind je met de binnengeleider van de coax kabel, de buitenmantel van de coax verbind je nergens aan. Zorg voor een degelijke, weerbestendige verbinding, liefst gesoldeerd. Perfectionisten sluiten de draadantenne via een 1/9 “balun” ( een soort transformator ) aan op de coaxiale kabel, maar dat hoeft niet per sé voor een eerste experiment: meestal zijn er voldoende sterke signalen in de lucht. Aan de ontvangerkant van de coax monteer je een passende stekker voor de aansluiting op je toestel. Meestal is dat een type “PL259” dat courant verkrijgbaar is - het wordt ook veel gebruikt in de CB-wereld. Let er op dat de diameter van de connector overeenkomt met die van je coaxkabel. De binnenader van de coax soldeer je vast in de pen, de afscherming van folie of kopergaas maakt contact met de huls van de connector. Zorg er voor dat er geen kortsluiting kan ontstaan tussen de binnengeleider en de fijne koperdraadjes van de afscherming - dat is een veel voorkomende fout waardoor je absoluut niets hoort ! Een overzicht van de verschillende types stekkers of “pluggen” staat hier op een andere pagina. Als je het helemaal goed wil doen, zorg je ook voor een goede aard aansluiting van de ontvan-

13

ger. In eerste instantie kan de randaarding van het stopcontact volstaan, maar voor het betere werk zorg je best voor een goede, aparte aarding die met een zo kort mogelijke, dikke kabel aan de aardklem van de ontvanger aangesloten wordt. Meer heb je niet nodig om sterke radioamateurstations van over de hele wereld te ontvangen: zet de ontvanger wel op SSB ( LSB voor de amateurbanden onder 10 MHz en USB voor de banden boven 10 MHz ). Voor wie geen draadantenne kan installeren bestaat er een alternatieve oplossing: de “actieve antenne”: een eenvoudige antenneversterker die het signaal van een kleine antenne versterkt. Het spreekt voor zich dat alle stoorsignalen uit de directe omgeving ook versterkt worden, dus ideaal is deze oplossing niet, maar in een aantal gevallen kan ze wel het verschil maken tussen een station ontvangen of niet. Kijk eens rond op internet om een aantal voorbeelden of schakelingen te vinden. Als je geen eigen ontvanger hebt, zijn de de SDR-radio’s op internet een leuk alternatief, bijv. die van de radioclub van de Universiteit van Twente. De site van WebSDR biedt een overzicht van hele reeks van dergelijk sites met SDR-ontvangers die hun ontvangen signalen op het internet zetten zodat je ze met een normale browser kan horen. Interessant is dat je letterlijk kan zien waar de signalen zitten en hoe breed ze zijn. Foniesignalen zijn duidelijk veel breder dan CW of RTTY-signalen. Je krijgt daardoor een goed idee van het gebruik van het frequentiespectrum en van de propagatie van de signalen. Voor zendamateurs kan dat ook handig zijn om hun eigen signaal van op afstand te monitoren. ”Software Defined Radio” of SDR is één van meest recente ontwikkelingen in de radiotechniek. Daarbij gebeurt de signaalverwerking niet meer in een echte radio maar via software op de PC. Als je naar andere banden wil luisteren dan diegene die de bovenvermelde websites aanbieden heb je - naast een antenne - een los kastje met een SDR-radio nodig. Dat kan je kopen of zelf bouwen - er zijn diverse kits verkrijgbaar via het internet. Dat kastje vormt het interface tussen de antenne en je PC. Met specifieke software kan je dan de ontvanger aansturen en de signalen hoorbaar maken via je computer. De software biedt allerlei mogelijkheden om specifieke signalen uit te filteren en te decoderen waardoor SDR-radios vaak betere prestaties leveren dan veel gewone, analoge ontvangers. Er bestaan ook al SDR-transceivers, maar als je meer dan enkele Watts uitgangsvermogen wil, zijn die nog vrij duur.

Luisteren naar radiosignalen als hobby Sommige luisteramateurs “specialiseren” zich in kortegolf-omroepstations, anderen in het volgen van uitzendingen van radioamateurs. Daarom bestaat er in de meeste contests een apart klassement voor luisteramateurs die zoveel mogelijk verbindingen hebben gehoord. Ook veel awards en certificaten zijn verkrijgbaar voor luisteramateurs. Als je interessante verbindingen hoort kan je ze noteren in een logboek en QSL-kaarten versturen naar dat station. Als luisteramateur of “SWL” heb je geen bijzondere vergunning nodig, maar je doet er goed aan lid te worden van een grote landelijke radioamateurvereniging die je dan een “NL-nummer” toekent. Zo kan je immers je QSL-kaarten goedkoper verzenden naar radioamateurs dan als je ze met de post moet versturen. Meer info over QSL-kaarten staat op een aparte pagina. Aan de hand van een prefixlijst kan je uitmaken in welk land een bepaald zendstation gevestigd is. Zo’n lijst staat onder meer op de site van AC6V. Je kan ook zoeken in de hamatlas-website je kunt daar aan KMZ-bestand downloaden dat in combinatie met Google Earth alle prefixen enz... op de aardbol toont. Natuurlijk zitten er buiten radioamateurs nog allerlei andere stations in de ether, waarvan er vele in digitale modes werken en sommigen ook gecodeerd zijn. Noteer dat het volgens de wet in Bel-

14

gië niet toegelaten is te luisteren naar uitzendingen die niet voor jou bestemd zijn. Naar kortegolf-omroepstations en amateuruitzendingen mag je uiteraard wél luisteren.

Amateurfrequenties en bandplannen Om de uitzendingen van radioamateurs te beluisteren moet je uiteraard weten op welke frequenties zij uitzenden. Langeafstandsverbindingen gebeuren bijna altijd op de kortegolfbanden. Die frequenties vind je onder meer op de UBA-website. Kies als mode LSB voor de banden lager dan 10 MHz en USB voor de banden daarboven. Telegrafiestations gebruiken meestal de laagste frequenties in elke band, de foniestations het bovenste deel en de stations in digitale modes zitten daar tussen in. Dat is de basislogica voor de bandplannen: elke amateurband is ingedeeld in sub-bandjes volgens mode. Deze indeling is niet vrijblijvend: ze is internationaal afgesproken binnen de IARU, de International Amateur Radio Union. Daardoor blijven de brede SSB signalen uit de buurt van de smalle CW of digimode-signalen en zijn er vaste plekken waar bijv. eilandjagers, QRP-ers of vakantiegangers elkaar vinden. Op de website van de IARU kan je een overzicht vinden van de huidige bandplannen, bijv. voor HF is dit de link, een versie in het Nederlands kan je vinden op de site van PE1ORG . Een goede kennis van die bandplannen is erg belangrijk: in plaats van blind te hengelen naar een bepaald soort stations kan je op basis van het bandplan zeer gericht zoeken. De grote DX-pedities vind je bijv. altijd op dezelfde plek in een bepaalde frequentieband. De amateurstations die in de lucht zijn kan je opsporen via de gegevens in de “DX-cluster”. Je kan die “spots” volgen via de DX-summit website maar er bestaat ook software die daar speciaal voor bedoeld is en veel meer mogelijkheden biedt - kijk daarvoor eens op de softwarepagina van deze site. Daar staat ook meer informatie over de “digitale modes” waarmee tegenwoordig veel amateurs dataverbindingen opzetten: dat zijn de vreemde riedeltjes die je op de amateurbanden op sommige plekken kan horen. Let op de manier waarop geroutineerde amateurs hun verbindingen ( “QSO’s” ) maken, merk de verschillen op in ruisniveau’s tussen de kortegolfbanden, op welke banden je wanneer stations hoort uit welke regio… Over lokaal radioverkeer in FM lees je verder op deze pagina wat meer. Een gesprek onder radioamateurs of “QSO” heeft gewoonlijk een min of meer vast verloop. Je zal al gauw merken dat er in de week meer lange QSO’s gemaakt worden dan in het weekend: dan gaan er vaak wedstrijden of “contests” door waarbij het er op aan komt zoveel mogelijk verbindingen te maken. Tijdens die verbindingen worden enkel een rapport ( “59” ) en bijv. een volgnummer doorgegeven. Op een andere pagina kan je wat meer lezen over dergelijke wedstrijden.

Uitzendingen van plaatselijke amateurs ontvangen Voor echt plaatselijk verkeer worden de kortegolfbanden praktisch niet meer gebruikt, hoewel je soms nog wel op 80 m QSO’s hoort van mensen uit diverse hoeken van het land die elkaar via een repeater niet kunnen werken. De laatste tijd kan je ook op 40 m ( rond 7,075 MHz ) vaak Nederlandse stations horen. Een aantal andere interessante amateurfrequenties kan je op deze website lezen. Wil je vooral de plaatselijke babbels van je vrienden horen dan heb je een ontvanger voor de 2 m of 70 cm FM-banden nodig. Dat FM-verkeer gebeurt op vaste kanalen van meestal 12,5 KHz breed, dus bijv. op 145,000 MHz, 145,0125 MHz, 145,025 MHz

15

enz... De meeste regionale clubs hebben een vast kanaal waarop de plaatselijke amateurs elkaar ontmoeten. Je kan die frequenties wel op het internet vinden, voor Nederland biedt de website van PD0RSF een overzicht van een aantal regionale “rondes”. Dikwijls gebruikt men ook een repeater. Dat is een automatisch relaisstation op een hooggelegen locatie die het signaal van een plaatselijk amateur oppikt, versterkt en weer uitzendt op een andere frequentie. Daardoor kan het in een veel grotere omgeving ontvangen worden. Dat betekent dus dat een amateur die een verbinding via een repeater maakt, uitzendt op een andere frequentie dan diegene waarop hij luistert. Op deze pagina gaan we wat dieper in op het gebruik van repeaters. Een overzicht van de Belgische “onbemande stations” zoals repeaters en bakens ( en hun frequenties ) staat op de website van de UBA.

Propagatie van radiosignalen en de atmosferische “condities” Interessant is de propagatie van HF-radiosignalen te volgen: wanneer kan je welke werelddelen horen ? Daarvoor zijn er vele honderden bakenstations in de lucht op zowat alle amateurbanden. Dat zijn onbemande stations die continu signalen uitzenden ( vaak hun callsign in CW en een lange pieptoon ) op een nauwkeurig bepaalde frequentie, en vaak met verschillend vermogen: bijv. eerst enkele seconden met 100 W, dan met 10 W, met 1W en tenslotte met 0,1 W. Door af te stemmen op de frequentie van het baken kan je dan te weten komen hoe de “condities” zijn voor een verbinding met dat gebied.

Die condities verschillen al naargelang de band, het seizoen, het uur en de toestand van de zon en de zonnevlekkencyclus... Als de klok van je PC correct staat kan je bijv. mooi volgen welke bakens van het NCDXF-project op dit ogenblik in de lucht zijn. Op deze website staat ook een overzicht van allerlei ( al dan niet betalende ) software die o.m. op basis van de signaalsterkte van deze bakens, propagatie voorspellingen levert. Faros van VE3NEA is in dit domein een mooi product, maar is betalend. Er zijn nog honderden andere bakens aktief: G3UHF geeft een overzicht van wereldwijde HFbakens. Op de website van de Britse radioamateurvereniging RSGB staat een immense lijst van bakens op de hogere banden in IARU Region I ( VHF-SHF ), maar je kan die ook vinden in bijv. het

16

vademecum van de VERON. Een andere moderne toepassing om de propagatie op HF te volgen is Pskreporter : deze website geeft je een kaart van alle amateurverbindingen in PSK31 die de laatste uren door honderden amateurstations werden gehoord. Je zal zien dat die HF-stations met slechts enkele W’s uitgangsvermogen, vaak duizenden km’s ver gehoord worden... Een gelijkaardig systeem bestaat overigens ook voor CW-signalen: het “Reverse Beacon Network”. Met WSPR, de software die door de bekende Amerikaanse radioamateur Joe Taylor, K1JT, werd ontwikkeld kan je de reikwijdte van je eigen signaal uittesten. Kijk voor meer informatie eens op deze website met allerlei data over het radioverkeer met dat programma. Op sommige dagen zijn de ( atmosferische ) “condities” véél beter dan op andere: je merkt dat er dan veel meer activiteit is op de hogere frequentiebanden ( > 14 MHz ) en dat je dan ook meer exotische stations hoort. Het diagram hiernaast geeft je alvast een idee van de huidige “condities”. Kort samengevat: groen is goed, geel betekent matig en rood staat voor slecht. Eén van de beste propagatie sites is DXmaps: je kan on line op een kaart van Europa “in real time” zien welke banden open zijn. Propagatie van radiosignalen is een complexe aangelegenheid die buiten het bestek van deze website valt. Omdat er blijkbaar veel mensen met vragen zitten over het bereik van een radiozender hebben we enkele basisprincipes samengevat op een aparte pagina.

Kennis maken met radioamateurs in je omgeving Heb je zelf niet de mogelijkheid om dat allemaal op eigen houtje te verkennen dan kan je altijd terecht in een van de UBA-secties in Belgie of een Radioclub in je eigen streek. De grotere secties hebben een eigen shack en laten je daar graag “live” kennis maken met deze boeiende hobby. Geïnteresseerden uit de regio IJmuiden kunnen buiten de vakantie periodes elke vrijdagavond terecht aan de Westerduinweg nummer 9 in IJmuiden. Ook op buitenactiviteiten zoals de velddag zijn bezoekers altijd van harte welkom alhoewel wij dit al voor dit jaar achter de rug hebben.

Walter ON7PX Stan PA4S Originele bron is te vineden op http://www.qsl.net/on7px/

17

The "No-Excuses" 160 Meter Vertical Stop procrastinating. Build this fun antenna and get on the topband train. John Miller, K6MM Vervolg Next, a 6 inch piece of #14 insulated wire is stripped on one end, and soldered to a spade or ring lug on the other end. The stripped end is slipped through the remaining 1/8 inch hole and wrapped securely around the “X” junction of the two brass rods inside the PVC cap, where everything is securely soldered (see Figure 10). The brass rods are tied together externally by connecting them together with #14 gauge bare copper wire in two places: the tips of the rods and also midway between the rod ends the and PVC cap. The bare copper wire is soldered to the brass rod at all 8 intersections, to complete the “square hat” (see Figure 11).

Step 9. Erecting The Antenna After the PVC sections were bolted together, and completely wire wrapped, the capacitance hat was attached to the top of the antenna, including the capacitance wire-to-antenna binding post connection. The antenna is now ready for final installation (see Figure 14). The bottom 2 inch PVC cap/plywood base was set in the ground at its mounting location. Bracing the bottom against the ground, the antenna was carried to the PVC cap/plywood base and carefully set into the PVC cap. One person can carry & mount the antenna but it’s a bit easier with two folks (see Figure 15).

18

My QTH required bracing the mast to my back fence and securing it at the 6 foot point with nylon rope. To keep the vertical, “vertical”, a section of nylon rope was also attached at 12 feet using a convenient tree limb and the rope secured at ground level. Final guying/ bracing will depend upon your antenna placement. Radial Wires: This antenna does require some ground radials. Of course, use as many as your QTH allows. I started with four 1/4 wavelength ground radials cut for 160 meters and have expanded that number now to eight, using #16 stranded insulated wire. Spade lugs are soldered to ground radials which are then attached to one of the two ground posts. Because of the geometry of my property, my radials cover only a 180 degree arc but they work pretty well. Initial Readings: After attaching a 6 foot piece of 50-Ohm coax, an MFJ 249B antenna analyzer showed resonance close to 1.790 MHz. The antenna wire was adjusted at the bottom to bring the resonance closer to 1.830 MHz. Running 500 watts through this antenna without a tuner showed a 50 KHz bandwidth, with <2:1 SWR. With a tuner, the antenna can be adjusted anywhere from 1.800 to 1.900 MHz with an SWR under 2:1. Version 3.0 - Update After a few months of use, I took down the antenna and decided to fortify the antenna wire by hot gluing it to the PVC. While on the ground again, the entire antenna was re-wrapped using 4-conductor #18 wire stranded wire – I had a good supply sitting in the garage. At each end of the antenna the ends of the 4-conductor wire were twisted and soldered together before wrapping and attaching to the Top and Bottom antenna binding posts. I also added two elevated radials around the fence line (see Figures 16 and 17).

19

Although I have not done any side-by-side comparisons, this updated version of the antenna appears to “hear” better, and feedback on the air tells me that I have a somewhat stronger signal. However it is not necessary to use 4-conductor wire with this antenna. A single conductor works just fine, and is easier to wrap around the PVC tubing. On-The-Air So how does this Helically Wound Vertical for 160 meters perform? From the West coast, it’s a solid performer throughout the North America. I have worked all 50 states, Canada, and Mexico during the last year with it, almost all confirmed via LoTW. I was awarded First Place, Single Operator, Low Power for the Santa Clara Valley section in the 2007 ARRL 160 Meter contest. In the 2009 CQWW 160 Meter contest, I worked 46 states and 7 countries using 600 watts in just a few hours of operating. For DX, with limited operating time, I have worked 30 countries. Overall, this antenna plays well to the Far East, South Pacific, Eastern Russia, Caribbean and Central/South America. Europe is the most difficult region to reach from my location, but that’s generally true for most West coast stations. Am I the loudest signal on the band? No. Can I compete in pileups with folks having better antennas or higher power? No. But am I having fun on Topband using a homebrew antenna that generates memorable QSOs. You bet! There are some obvious improvements that can be made to increase overall on-the-air performance with this type of antenna. They include, among others: - Installing more ground radials in a full 360 degree pattern - Using a remote tuner at the antenna feedpoint to reduce coax losses - Running legal-limit power - Adding beverage antennas for improved reception Summary A Helically Wound Vertical is not “the” perfect antenna for 160 meters, but for a small lot, or where CC&R’s are strictly enforced, this easy-to-build vertical is a good alternative to an inverted-L or dipole. During the last year, I have helped other hams around the country get on the air with this HWV design for 160 meters.11 This unsolicited comment from Armand Sun, K6IP, is typical of the feedback I’ve received: “I finally put up the HWV antenna and I’m happy to report that it works FB. Mine has two feed options: ladder-line or coax. I’m currently feeding with ladder-line and one elevated radial from leftover wire on the spool and the results are excellent! It takes a KW from 1.8 1.9 MHz. I painted mine olive drab with black #14 wire so it’s pretty stealthy. I would imagine brown would be good too. Sometimes the traditional designs just don’t blend well with the existing antenna farm. A Helically Wound Vertical is a good option for small lots or for those with antenna restrictions. Thanks for the design. It was fun to build and just what I needed for a Topband solution.”12 So, no more excuses for Armand — or Me. Now how about you? John Miller, K6MM Published in QST, June 2009, pages 32-36. Notes 1 G. Ellingson, WA0WHE. “A Helically Wound Vertical Antenna For The 75-Meter Band,” QST, Jan1972, page 32. 2 J. Swinden, W5JCK. (a) http://w5jck.com/broomstick_antenna/ 80m_helical_antenna.html (b) http://www.dxzone.com/cgi-bin/dir/jump2.cgi?ID=19786 3 J. Moraski, “The Rubber Duckie 160 Meter Antenna”, HF Antenna Book, published by CQ Magazine, edited by Bill Orr, W6SAI, 1996, p. 615. 4 F. Lee, G3YCC. “A Practical Antenna for 160 Metres” http://www.zerobeat.net/g3ycc/ant1.htm

20

5 6 7 8

9 10 11 12

A. Wells, G4ERZ. http://topband.blog.cz/0612/a-practical-antenna-for-160m-by-alang4erz P. Sidwell, M0VEY. http://uk.groups.yahoo.com/group/topband-helical/ The ARRL Antenna Book, 21st Edition, 2007, p. 6-38. R.J. Edwards, G4FGQ. (a) “Model and Predict Helically Wound Vertical Antennas”. http://www.smeter.net/antennas/helical-modeling.php August 2, 1997; (b) “Very Short, Helically Wound, Monopole Antennas”, http://www.smeter.net/antennas/shorthelical.php, May 19, 2006 I am especially grateful to Jon Sims, N7ON, for sharing his ideas and experiences with me. J. Sims, N7ON – Personal communications, January 2006. Gorilla Tape. http://www.gorillaglue.com/tapes.aspx A downloadable construction manual is posted on my website here: http://k6mm.com/antennas/160M.pdf A. Sun, K6IP. Email communication, January 29, 2009. Quoted with permission.

Parts List Home Depot or Lowe’s 10' length, 2" diameter schedule 40 PVC 10' length, 1-1/2" diameter schedule 40 PVC 10' length, 1" diameter schedule 40 PVC 1" diameter PVC end cap 2" diameter PVC end cap 1/4" x 3 1/4" threaded bolt, nut, washer 1/4" x 2 3/4" threaded bolt, nut, washer 1/4" x 1 foot threaded aluminum rod 3 foot length brass rods (2 required) 4 1/4" diameter nuts 4 1/4" diameter washers Rust-Oleum PVC Spray Paint (dark green or brown) Radio Shack 2 packets, multipurpose posts 1 packet, crimp-on spade or ring tongues 1 packet, alligator clips Misc 500 foot roll insulated stranded wire (you can use 14, 16, or 18 gauge) Roll of your favorite ground wire for radials (insulated or un-insulated) Duct tape or Gorilla tape (2" wide) SO-239 chassis mount coax socket + mounting screws/nuts Tools Soldering iron, solder, glue/glue gun, hacksaw, drill, 1/8" drill bit, 1/4" drill bit, felt-tip marker Biographical Sketch John Miller, K6MM, is the President of the Northern California Contest Club, which sponsors the California QSO Party every October. He was first licensed in 1958 as WV2BQJ in Syracuse, NY. His first station was a Heathkit DX-40 and Hallcrafters SX-99 receiver, with an end-fed long wire. He has also held callsigns in Ohio (WB8CHZ), Pennsylvania (WA3VTM), and California (WA6OMA, KE6MI). John recently retired after careers in research, marketing, and sales in the pharmaceutical, medical diagnostics, and human resources industry. He holds BS and MS degrees from Syracuse University, an MBA from Pepperdine University and a PhD in chemistry from Case Western Reserve University. John worked his way through college as a keyboard player in a rock and roll band. His hobbies today, in addition to his three grandchildren, include the radiosport of contesting, experimenting with antennas, and exploring the back roads of the Bay Area on his Harley. His personal website is at http://www.k6mm.com. You can reach John at 6349 Slida Drive, San Jose, CA 95129 or at [email protected].

21