Gedrag van mensen bij brand Drs. ing. Margrethe Kobes MIFireE Onderzoeker NIFV Promovenda VU, Crisislab
6-1-2009
1
Gedrag van mensen bij brand • Wat doen mensen bij brand? – Resultaten uit literatuuronderzoek
• Serious game ‘ADMS-BART’ – Praktijkonderzoek naar vluchten bij brand
• Wat is de rol van BHV-organisatie bij brand? – Brand in warenhuis Innovation (1967) – Brand in overdekte speeltuin Kidzcity (2008) – Brand in voetbalstadion Euroborg (2008)
Margrethe Kobes – Gedrag van mensen bij brand
6-1-2009
2
Wat doen mensen bij brand? • Tien mythen ontkracht 1: Gevaar van brand 2: Vluchten bij brandalarm 3: Groene bordjes 4: Dichtstbijzijnde uitgang 5: Deurbreedte bepalend 6: Liften en roltrappen 7: BHV-ers zijn overbodig 8: Gehandicapten 9: Mobiel is zelfredzaam 10: Paniek!
Margrethe Kobes – Gedrag van mensen bij brand
6-1-2009
3
Mensen moeten zichzelf redden Zelfredzaamheid bij brand is het menselijke vermogen om: • signalen van gevaar waar te nemen en te interpreteren, en om • beslissingen te nemen en uit te voeren, die gericht zijn op het • overleven van een brandsituatie
Margrethe Kobes – Gedrag van mensen bij brand
6-1-2009
4
Noodzaak om snel te handelen • Signalen ontvangen, herkennen en interpreteren beslissen vluchten • Reactie op signalen van gevaar: Zien van brand
Horen brandalarm
Margrethe Kobes – Gedrag van mensen bij brand
Reactie van anderen
6-1-2009
5
Noodzaak om snel te handelen • Signalen ontvangen, herkennen en interpreteren beslissen vluchten • Factoren die de totale vluchttijd vertragen: – vertraagde eerste reactie – niet-optimale routekeuze – opstoppingen in looppaden
Margrethe Kobes – Gedrag van mensen bij brand
6-1-2009
6
Vertraagde eerste reactie • Alertheid (wakend/slapend/onder invloed) • Onzekerheid over situatie – Omgevingslawaai, geuren – Frequentie ongewenste brandmeldingen
• Gevaarperceptie
– Snelheid brandontwikkeling – Zien van brand en rook niet bepalend
• Sociale ‘normen’
– Groepsgedrag – Reactie van anderen (BHV!)
• Scriptgedrag
Margrethe Kobes – Gedrag van mensen bij brand
6-1-2009
7
Niet optimale routekeuze • Via bekende route • Werkelijke loopafstand is niet bepalend – Route met veel bochten lijkt langer
• Gemak van oriëntatie is afhankelijk van – Gebouwontwerp – Zichtlijnen – Nauwelijks van routeaanduiding
• Mensen lopen door rook • Mensen keren terug of wijzigen route Margrethe Kobes – Gedrag van mensen bij brand
6-1-2009
8
Groepsgedrag • • • •
Volger of leider: ‘kuddegedrag’ Groepen blijven zo lang mogelijk bijeen Mensen helpen elkaar: fysiek en emotioneel Geen paniek, wel verhoogd stressniveau – verminderde capaciteit om signalen te verwerken – duidelijkheid nodig over ernst van situatie en instructies om uit te voeren
• Instructie gebouwpersoneel wordt opgevolgd – BHV heeft positieve invloed op reactiesnelheid en op gebruik van (veilige) vluchtroute / nooduitgang Margrethe Kobes – Gedrag van mensen bij brand
6-1-2009
9
Onderzoek met ADMS™BART • Experimenten in hotel Veluwemeer • In echt hotel en in virtueel hotel
• Validatie door vergelijk van routekeuze in verschillende situaties
Testresultaten echt hotel
Margrethe Kobes – Gedrag van mensen bij brand
Testresultaten virtueel hotel
6-1-2009
10
Margrethe Kobes – Gedrag van mensen bij brand
6-1-2009
11
Invloed op routekeuze? • Karakter van testpersonen • Bloeddruk en hartslag (stressniveau) – voor en na de evacuatie
• Eerdere ervaringen / kennis over brand • Perceptie van noodsituatie – alertheid, controle, tijdsdruk, goed resultaat, stress, angst, en meer
• Motivatie van routekeuze – snelste, kortste, veiligste, bekende, makkelijkste, en meer Margrethe Kobes – Gedrag van mensen bij brand
6-1-2009
12
Brand in Innovation (Brussel)
22 mei 1967
323 doden en 150 gewonden
Klant / gast Margrethe Kobes – Gedrag van mensen bij brand
Personeel / BHV-er 6-1-2009
13
Brand in Euroborg (Groningen)
Margrethe Kobes – Gedrag van mensen bij brand
13 april 2008
6-1-2009
14
• BHV: “De mensen waren heel erg rustig. Ik las in de krant: er was sprake van chaos en paniek. En ik dacht: dit kan niet waar zijn!” • BHV: “Ik stond in de rook en ik heb mensen echt moeten aanmoedigen om weg te gaan. Ik zei: kom op, jullie moeten eruit!” Margrethe Kobes – Gedrag van mensen bij brand
6-1-2009
15
Brand in Euroborg (Groningen)
13 april 2008
• BHV: “Een heleboel mensen wilden helemaal niet naar buiten omdat ze bang waren dat ze later het stadion niet meer in konden komen. Ze wilden de wedstrijd GroningenAjax zien, koste wat het kost.”
Margrethe Kobes – Gedrag van mensen bij brand
6-1-2009
16
Brand in Euroborg (Groningen)
13 april 2008
• Ontruimingsplan is niet werkelijkheid • Aansturing BHV-team onduidelijk • Onderling communicatieprobleem vanwege rook • Werking van blusmiddelen • Beschikbaarheid vluchtdeuren • Dilemma: security versus safety
Margrethe Kobes – Gedrag van mensen bij brand
6-1-2009
17
Brand in Kidzcity (Utrecht)
18 april 2008
Your Captain Luchtfotografie Utrecht
Margrethe Kobes – Gedrag van mensen bij brand
6-1-2009
18
Brand in Kidzcity (Utrecht)
18 april 2008
Ongeveer 100 kinderen en 50 volwassenen aanwezig
Ontruiming in 2 minuten
Margrethe Kobes – Gedrag van mensen bij brand
6-1-2009
19
Brand in Kidzcity (Utrecht)
18 april 2008
BHV: "Ik had omgeroepen dat iedereen zich moest verzamelen bij het personeel en dat ze de aanwijzingen van het personeel moesten opvolgen."
Margrethe Kobes – Gedrag van mensen bij brand
6-1-2009
20
Brand in Kidzcity (Utrecht) • • • • •
18 april 2008
Oefenen helpt Ken het gebouw met de ogen dicht Ken de risico’s in het gebouw Snel reageren is noodzakelijk Systematische ontruiming: – duidelijke taakverdeling in normale situaties – BHV-ers kenden hun taak ook in noodsituatie
• Kinderen op sokken naar buiten • Ouders gingen op zoek naar hun kinderen Margrethe Kobes – Gedrag van mensen bij brand
6-1-2009
21
Rol van BHV-organisatie bij brand • Mensen zijn ‘te gast’ en zullen niet blussen – BHV: blussen van kleine brand
• Mensen herkennen gevaarsignalen niet – Duidelijke informatie nodig over het gevaar
• Mensen zijn gewoontedieren: bekende route – BHV: via snelste route
• Mensen zijn veelal volgers: wie is de leider? – Duidelijke aanwijzingen over wat te doen
• Oefenen is noodzakelijk – In de toekomst met serious game ADMS-BART? Margrethe Kobes – Gedrag van mensen bij brand
6-1-2009
22
Dank voor uw aandacht
www.infopuntveiligheid.nl Margrethe Kobes – Gedrag van mensen bij brand
E-mail:
[email protected] 6-1-2009
23
