Gedichten en gedachten van leerlingen van basisscholen in het Oostelijk Havengebied
4 mei in groep 8 Gedichten en gedachten van leerlingen van basisscholen in het Oostelijk Havengebied
Als de dood
Ik ben Heinz
Oorlog is als de dood. Je raakt verdwaald in je angst. Waarom moet er oorlog zijn? Laat de wereld vrij zijn.
Ik ben Heinz de soldaat Ik ben Duits Ben ik mijn naam nog wel waard Iedereen noemt mij mof
Je raakt verdwaald in je angst. Er is overal verraad alleen omdat er angst is. Laat de wereld vrij zijn. Iedereen heeft recht op een goed leven.
Ik ben Duits Maar ben ik wel een mof Ik wil niemand kwaad doen Maar mijn vaderland ook niet teleurstellen
Er is overal verraad alleen omdat er angst is. Er gaan honderden mensen dood. Iedereen heeft recht op een goed leven. Alles ruikt naar narigheid.
Maar ben ik wel een mof Voor mij ben ik gewoon Heinz Ik wil mijn vaderland niet teleurstellen ik moet vechten voor vaderland
Er gaan honderden mensen dood. Waarom moet er oorlog zijn? Alles ruikt naar narigheid. Oorlog is als de dood.
Voor mij ben ik gewoon Heinz Ben ik mijn naam nog wel waard Ik moet vechten voor vaderland Ik ben Heinz de soldaat.
— Sid Stuiver De Kleine Kapitein
— Jonathan Baardman Piet Hein
Duits
Jood
Ik ben een Duitser. Ik ben gedwongen te vechten. Iedereen is bang voor me of scheldt me uit. Ze willen me weg. Ik hoor bij de Duitsers maar ik wil niet. Ik geef kinderen drop; dat mag niet. laatst moest ik zelfs meedoen aan een inval. we moesten een man oppakken; hij moest bij het Duitse leger. Hij werd met veel te veel geweld het huis uit gesleept. Ik kon het niet aanzien. Ik moest zijn vrouw onder schot houden. Ik had mijn pistool niet eens geladen. Ik schaam me zo. Ik wil naar huis!
ik wil vrede ik ben jood ik zit al 3 weken beneden al mijn vrienden zijn dood
— Jona Kuijt Piet Hein
— Sam Gerbens Piet Hein
ik ben jood ik moet blijven staan al mijn vrienden zijn dood de trein komt er aan ik moet blijven staan ik vrees het ergste de trein komt er aan het is voorbij ik vrees het ergste we zitten al 3 weken beneden het is voorbij ik ben een jood
Mensen van de geschiedenis
In de nacht
Mensen van de geschiedenis Met een sombere gebeurtenis. Dagen geen eten Met een lichaam vol vlooienbeten. Een plek ver van het leven Met mensen die nare dingen beleven. Niemand hier buiten weet ervan, Niemand die dit verbeelden kan. Ze moeten hard werken, maar niet voor de kost. Het gaat maar door, we worden niet verlost. Mensen wachten op hun naam, Het gaat heel erg langzaam. Als mijn naam wordt opgeroepen Voel ik er een traan uitfloepen. Ze zeggen dat we moeten douchen, Ik zie hoe ze mensen pushen. Zo eindigt mijn korte bestaan, Kort daarna is het met de oorlog gedaan.
Het is nacht, ik hoor iets, Een hard geluid maar toch ook zacht. Dan hoor ik een dreun achtervolgd door gegil. Ik ren naar papa en mama, mijn zus is er ook al, ze huilt zacht. Dan hoor ik een hele harde dreun. Alles wordt zwart…
— Izaura Henry De Achthoek
— Stella Kist De Achthoek
Dit is gebeurd in het verleden, nu in het heden kunnen wij ons dit niet voorstellen, maar toch is dit gebeurd met jongens en meisjes van onze leeftijd.
Dagboek van Levi
De Vogel
Lief dagboek,
Als ik een vogel was, zou ik nu vliegen zo ver ik kon. Maar ik kijk achter de tralies door naar de horizon. Ik hoor voetstappen galmen door mijn huis, Ik hoor de huisheer zeggen, ze is niet thuis. Maar opeens waait het gordijn zo snel opzij en de Duitsers, die zien mij. Het is te laat, het voelt niet goed. Ik sta in een trein, rijd mijn dood tegemoet met mijn broertje aan mijn zij, zijn we toch nog heel even blij. Daar loop ik achter het prikkeldraad in een lange rij. Alleen maar mensen die huilen, daar hoor ik nu bij. Ik word steeds zwakker elke dag Dan hoor ik dat ik eindelijk douchen mag Dan springen de kranen open en ik krijg geen lucht. Dan lig ik daar en hoor mijn laatste zucht.
Ik ben net aangekomen in Westerbork. Ik zat in de trein met denk ik honderd anderen. Ik stond met moeder en Hannah naast een gezin met drie kinderen, ze leken me best aardig. Ik heb ook even met hen gepraat, maar we waren vooral aan het slapen in de trein. Toen we na vier lange dagen opgepropt in de trein aankwamen, mochten we eindelijk naar buiten. We werden opgesplitst in groepen, kinderen en vrouwen aan de ene kant en mannen aan de andere kant. We werden naar hutten gebracht waar we met misschien wel vijftig mensen tegelijk opgepropt zaten. Toen moesten we allemaal naar een open plaats lopen. Al die Duitser bleven tegen ons schreeuwen en sloegen mensen met zwepen, we zijn toch geen dieren! Toen stonden er wel duizenden mensen op de open plek. Er werden namen opgeroepen. Ik had al zo’n gevoel dat je liever niet opgenoemd wou worden, maar gelukkig waren wij ook niet opgenoemd. Maar toen hoorde ik de naam van de familie waar ik stond in de trein. Ik zag de vader en moeder huilen. Zij werden morgen getransporteerd naar een een of ander Auschwitz. We werden teruggestuurd naar de hutten. Iedereen wou op het grote bed liggen, nou bed, het waren houten planken op houten bedden, ik was al blij dat ik bij moeder en Hannah kan slapen. We werden opgeroepen en moesten werken, dus ik moet stoppen voordat ze mijn enige nog een beetje leven afpakken (mijn dagboek). Tot morgen, dagboek, liefs
— Bebel Wolff De Achthoek
Opeens krijg ik vleugels en vlieg in de lucht. Nu eindelijk krijg ik mijn welverdiende rust.
— Milou Groote Bromhaar De Achthoek
Vrede
Bang
Oorlog is de nieuwe vrede. Dat zeggen Hitler en zijn leden. Maar ik, ik wil vrede. Ik mag dan wel een Duitse soldaat zijn, maar ik ben gedwongen tot deze pijn. Ik wil niet meer mensen voor mijn ogen zien sterven. En dan hun namen op dé muur kerven. geboorte- en overlijdensdata van jong en oud. Sommige kan je nooit meer zien, zelfs niet voor goud. Oorlog is de nieuwe vrede.
Midden in de nacht het is donker. De Duitsers hebben de macht. Ik ben alleen thuis, mijn moeder is weg. Buiten hoor ik gegil. Elk moment dat ik geen gil hoor, weet ik dat ik aan de beurt ben. Ik ben bang, midden in de nacht. Ik huil, de tranen lopen voorzichtig naar mijn kussen. Het is gevaarlijk, het kan elk moment gebeuren. Soms word het zo stil dat ik denk dat ik de bloemen hoor roepen: help! help! maar nog niet eens 1 minuut of ze zijn weer stil. Ik ben bang. Ik hoor om de minuut een gil. Het is al zolang bezig. Ik wil dat het stopt! Ik hoor de kat miauwen van angst. Het liefst zou ik helpen, maar de Duitsers kunnen elk moment komen. Ik ben bang.
— Nica Dagevos Piet Hein
— Dilara Duran Piet Hein
Oorlog
Vrij zijn
Oorlog is honger, oorlog is koud en niemand waarvan je houdt. We moeten elkaar steunen in moeilijke tijden. Vrede is warm, oorlog is koud en breekt je hart. Waarom moeten we elkaar pijn doen? We moeten elkaar steunen in moeilijke tijden. De oorlog, de ijskoude oorlog. Het lijkt zo ver weg maar is zo dicht bij. Mensen zoals jij en ik vechten voor het leven. Oorlog, ijskoude oorlog. Jong of oud, het witte doek valt voor hun. Mensen zoals jij en ik vechten voor het leven. Help niet alleen vrienden, maar ook vijanden. Jong of oud, het witte doek valt voor hun. Vrede is warm, oorlog is koud en breekt je hart. Help niet alleen vrienden, maar ook vijanden. Oorlog is honger, oorlog is koud en niemand waarvan je houdt.
Een kille koude oorlog Dat was het Mensen die elkaar de baas spelen Mensen die elkaar verraden Zo ging dat toen Verstoppen moest je je Eigen wil had je niet Bommen die vallen Mensen met honger Niemand samen één Maar nu Nu zij we er voor elkaar We zijn vrij Vrij van wil Wat zouden we zijn Zijn zonder mensen die ons steunen Daarom Daarom herdenken wij de mensen die niet hadden wat wij nu hebben Samen staan we sterk Samen zijn we één 4 mei herdenken wij die in oorlog leefden 5 mei vieren wij dat we vrij zijn
— Sascha Musil De Kleine Kapitein
— Megan ten Seldam De Kleine Kapitein
Oorlog
Miljoenen doden
Oorlog, wat is dat toch. Eigenlijk was het allemaal bedrog. Zeggen dat je het land beter maakt maar eigenlijk je idee afkraakt. Hitler, de bedenker van dit allemaal, dat veroorzaakte een hoop kabaal. Hij liet mensen tanks bouwen en ze konden hem nog steeds vertrouwen. Maar hoe kan dit dan, vroeg ik me af?! Hij deed het in kleine stapjes, dat was heel laf. Niemand had iets door, hij was echt een kletsmajoor Maar na de kristalnacht was het zeker. Hitler stond klaar met zijn leger. Iedereen vind het nog steeds onvoorstelbaar wat er is gebeurd. Echt iedereen treurt. Ook al is de oorlog nu voorbij wij herdenken de slachtoffers van toen nu op 4 mei.
Tientallen jaren geleden waarin vele groepen streden. De Duitsers tegen de joden er vielen miljoenen doden. Mensen zonder geld en alles alleen maar met geweld. Hield het dan nooit op? Hitler stond nog steeds voorop! Dit is iets wat iemand raakt dat mensen dit hebben meegemaakt! De Tweede Wereldoorlog is nu dan wel voorbij maar toch herdenken wij hier de slachtoffers op 4 mei.
— Hannah Neyssen De Achthoek
— Féline Esser De Achthoek
Oorlog
4 mei
Oorlog is net een dode bloem die niet beter kan worden. Elke dag mensen zien moorden. Mensen om me heen. Ze zijn allemaal gemeen! Niemand die bij elkaar hoort. Je wordt niet gelaten maar gestoord! Maar waarom? We zijn allemaal hetzelfde soort.
Op 4 mei zeggen wij: ‘De oorlog, die is nu voorbij.’ Niemand is blij, dat denken wij, dat hoorden wij. De oorlog is gestopt, maar of dat wel echt klopt? Oorlog is echt overal, maar waarom, waarom doen ze dit? Niemand weet het, zelfs ik niet. Mensen moeten vluchten, Dat doen ze niet voor niets. Ze zijn bang en angstig, Ze rennen weg om die reden, de reden: de oorlog.
Oorlog of Vrede Waanzin of Rede Lafheid of Moed Slecht of Goed
De oorlog moet stoppen En daar kunnen alleen wij wat aan doen, samen met elkaar.
De wereld zit vol met licht, maar denk aan een kind met tranen in zijn gezicht! Zou je winnen of verliezen? Of toch de slechte partij kiezen? Op 5 mei zeggen wij: “De oorlog is nu VOORBIJ!’’
— Youssra Cherif De Kleine Kapitein
— Isis Flantua De Kleine Kapitein
Een mooie dag
We gaan de geschiedenis in!
Mijn vrienden noemen me ome John. Als ik zo om me heen kijk, denk ik: wat een mooie dag. Vandaag wordt er eindelijk geprotesteerd, wat een fijn gevoel, Staken is zo sterk als vrede!
Ik ben ome Ben, Je kunt me vinden op de markt. En vandaag is de dag, de dag dat we gaan staken! Ook al gaat het mis, we gaan de geschiedenis in! Want dit is de dag van hoop, geluk en moed! Maar tegelijkertijd van wanhoop, onheil, woede en verdriet…
Als ik zo om me heen kijk, denk ik: Wat een mooie dag. Overal mensen, mensen en mensen. Staken is zo sterk als vrede! En iedereen is daar mee eens. Overal mensen, mensen en mensen. Vrede kun je maken in je hoofd en om je heen En iedereen is het daar mee eens, Leuk om dat te horen van binnen Vrede kun je maken in je hoofd en om je heen. Vandaag wordt er eindelijk geprotesteerd, wat een fijn gevoel. Leuk om dat te horen van binnen. Mijn vrienden noemen me ome John.
— Mika Oudendijk Piet Hein
Ik ben ome Ben. Vandaag is een mooie dag. En waarom, vroeg de marktmeester. Ik zei: want vandaag ga ik er doorheen, heen door mijn schild van wanhoop, woede en onheil. Ook al gaat het mis, we gaan de geschiedenis in. Van hoop maak ik vaak gebruik. En wat er ook gebeurt, het maakt niet uit! Want ik sta nu op en ga er doorheen, heen door mijn schild van wanhoop, woede en onheil! Want vandaag is de dag, hoe dan ook! We gaan de geschiedenis in! Want ik? Ik ben ome Ben! Vergeet die naam niet…
— Liv Habibuw Piet Hein
Pijn
Keesje
Van binnen en van buiten doet oorlog pijn En als het voorbij is, dan is dat heel fijn. Gelukkig hebben we er van geleerd. En de doden? Die worden nu vereerd. Er zijn nu veel monumenten. Als je er naar kijkt ga je terug naar al die momenten Het is heel erg wat er gebeurd is En oorlog is helemaal mis!
Er was eens een man hij moest onderduiken dat kon hij goed gebruiken want hij was niet zomaar een man hij was een man met een plan hij wilde de oorlog stoppen maar heeft het niet ver kunnen schoppen in het verleden heeft hij flink gestreden hij ging kolen pikken want hij liet zijn ouders niet stikken terwijl hij kolen ging pikken schoten die stommeriken dood was hij zijn leven voorbij hij is erin gebleven en nu vrij diep in ons hart heel dichtbij
— Faye Danniel De Achthoek
Sam Boham & Noor de Zwart — De Achthoek
Staking
Vredig als een wolf
Vandaag is het een hele drukke dag. Het regent, daarom moet ik rennen. Ik geloof niet meer dat het goed komt. Staking is zo eng als een oorlog.
Vandaag heb ik vrij van werk. Wat zullen de Duitsers doen!? De angst staat in mijn ogen Vrede is zo vredig als een wolf
Het regent, daarom moet ik rennen. Ik ben zo bang als een kind. Staking is zo eng als oorlog. Maar ik moet sterk zijn. Dit gaat mij lukken.
Wat zullen de Duitsers doen! Ik zie een zee van stromende mensen Vrede is zo vredig als een wolf Maar soms komt de vrede niet!
Ik ben zo bang als een kind. Ik heb veel zenuwen. Maar ik moet sterk zijn. Dit gaat mij lukken. Ik moet moed houden en sterk zijn.
Ik zie een zee van stromende mensen Ik ben bang maar ook opgewonden Maar soms komt de vrede niet! Wat moet ik nu?
Ik heb veel zenuwen. Ik geloof niet meer dat het goed komt. Ik moet moed houden en sterk zijn. Vandaag is het een drukke dag.
Ik ben bang maar ook opgewonden De angst staat in mijn ogen Wat moet ik nu Vandaag heb ik vrij van werk
— Arzina Alamgir Piet Hein
— Skylar van der Oest Piet Hein
Dagboek van Noah
Donder
10 november 1938
Het dondert alweer. Ik kan niet meer slapen. Ik ga mijn huiswerk maken voor school. Het blijft maar donderen. Ik ben bang. Is het wel donder? Ik hoor bij de buren dat er een deur wordt ingetrapt. Er wordt gegild. Er wordt op onze deur gebonkt. Ik loop naar beneden. Daar staan mijn ouders en zus. Ze zijn lijkbleek. Mijn moeder huilt. De deur wordt ingetrapt. Er staan Duitsers. Ze pakken mij vast en duwen me in een auto. HELP!
Lief dagboek, Vannacht is er iets vreselijks gebeurd. Er zijn allerlei Joodse huizen en winkels overhoop gehaald, er zijn ramen ingegooid bij Joodse gezinnen en er zijn synagogen in brand gestoke! De meeste mensen op straat noemen dit: de Kristallnacht. Ook de synagoge waar wij altijd heen gaan is in vlammen opgegaan. Bij ons thuis is er ook een raam ingegooid, maar bij onze buren, de familie Cohen, is er nog meer kapot. De buren hebben een antiekwinkel, waar inmiddels niet veel meer van over is. Daar zijn alle meubels en ander producten kapot gegooid, gestampt, geslagen en nog veel meer. Het allerergste is dat wij, Joden, overal de schuld van krijgen. We moeten nu zelf alles opruimen en door niemand worden we geholpen. Iedereen kijkt ons raar aan, maar niemand heeft de moed om een helpende hand naar ons uit te steken. Waarom kunnen we niet gewoon zijn wie we willen zijn? Waarom zijn we opeens anders? Waarom is dit allemaal niet nooit gebeurd en gewoon voorbij? Veel mensen zeggen dat dit nog maar het begin is, maar volgens mij kan het niet veel erger worden.
— Annika Poutsma De Achthoek
Dit gebeurde er met heel veel kinderen van onze leeftijd. En je denkt misschien dat er geen oorlog meer is, maar in vele landen zijn er nog steeds kinderen die hopen dat ze deze oorlog overleven…
— Lara Breen De Achthoek
Dagboek
Angst
Een dagboek vol met geheimen. Een soort gedicht, maar dan zonder rijmen. Net een sprookje, maar dan echt. Je schrijft wat je voelt maar tegen niemand zegt. Je schrijft dat je bang bent voor wat gaat komen. Je schrijft dat je het liefst even weg zou dromen. Dromen over een wereld zonder oorlog, Een wereld zonder angst, Een wereld waar je mag zijn wie je wilt zijn. Maar als je dan weer wakker wordt is alles weer hetzelfde. Oorlog, verdriet, angst. Elke dag denk ik hetzelfde: Wanneer worden we bevrijd? Ik weet zeker, op een dag is dit voorbij! 5 mei.
Frenie noemen ze me ook wel. Vandaag heb ik door het raam gekeken. De angst zit in mijn armen. Vrede is zo mooi als rust. Vandaag heb ik door het raam gekeken. Ik ben zo bang. De angst zit in mijn armen. Maar ik ga toch mee. Ik ben zo bang. Ik vind dit zo spannend. Maar ik ga toch mee. Bij de staking moet je mee. Ik vind dit zo spannend. De angst zit in mijn armen. Bij de staking moet je mee. Frenie noemen ze me ook wel.
— Nena Molenkamp De Kleine Kapitein
— Flint Lucas Waleson Piet Hein
Colofon Tijdens de 4 mei-herdenking bij het Keesje Brijde-monument lazen de afgelopen jaren steeds enkele kinderen, leeftijdgenoten van Keesje Brijde, hun gedichten voor over dit thema. Ditmaal betrekken wij hier meer kinderen bij. Leerlingen van groep 8 van basisscholen in het Oostelijk Havengebied hebben, tijdens projecten in hun klassen, gedichten en andere teksten geschreven over oorlog, vervolging en herdenking. Wij willen dat graag vastleggen en breder bekendheid geven. Een selectie uit hun werk hebben wij daarom gebundeld in dit boekje. 4 mei in groep 8, een bundel met gedichten van basisschoolleerlingen, is te downloaden op www.4en5meiamsterdam.nl www.nautiek.com Het organisatiecomité 4 mei-herdenking Oostelijk Havengebied Joost van Rossum, Bert Steinmetz, Rob van Zanten
Vormgeving Jan Willem van den Ban De omslagfoto is van Jeroen Oerlemans
