Geactualiseerd communicatieplan gedeeltelijk afschaffen kwijtschelding 2015-2017 Versie 8 oktober 2015 Inleiding Het gedeeltelijk afschaffen van de kwijtschelding is een issue dat beeldbepalend is en invloed heeft op het imago van Delfland. Communicatie over dit voorgenomen besluit is een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Vanuit verschillende rollen leveren de collegeleden, team Financiën, Communicatie en het KCC aan het voeden van het debat met argumenten om zo de publieke opinie te beïnvloeden. In de besluitvormingsfase vindt woordvoering namens het college plaats door verantwoordelijk portefeuillehouder Ries Smits. De overige collegeleden worden gevraagd zich actief op te stellen en te fungeren als steunzender van de boodschap via hun eigen kanalen en netwerken. Team Financiën en het KCC bieden ondersteuning onder andere door middel van het registreren en het voorbereiden van antwoorden op van vragen van media, inwoners en andere belanghebbenden. Team Communicatie coördineert de mediaanpak. De volgende onderdelen van het plan zijn geactualiseerd: Communicatie aanpak Argumenten gedeeltelijk afschaffen kwijtschelding Kernboodschap Fase 1 Besluitvormingsproces september t/m december 2015 Doel van dit plan Het college heeft gevraagd om een communicatieplan waarin antwoord wordt gegeven op de vraag hoe we inwoners en gemeenten gaan informeren over het gedeeltelijk afschaffen van de kwijtschelding. Met dit plan wordt beoogd bij de besluitvorming en bij de uitvoering van het nieuwe beleid regie te houden op het proces en de communicatie. Dit plan heeft een interne functie. Naast het plan wordt een woordvoeringslijn opgesteld met elementen voor het publieke en politieke debat. Omgevingsanalyse Het afschaffen van de kwijtschelding voor de zuivering kan leiden tot heftige commotie. We kunnen er vanuit gaan dat in de komende maanden verschillende groepen stakeholders zich zullen roeren. Het is belangrijk te weten wat de houding van deze groepen ten opzichte van de plannen van Delfland is en dit gedurende de looptijd van dit communicatieplan te monitoren. Heeft inmiddels (okt 2015) geleid tot ophef. Het onderwerp krijgt sinds de informatiebijeenkomst voor wethouders en de start van de inspraak meer aandacht in de (social) media. Dat is mede de aanleiding dit plan te actualiseren. De politiek We krijgen te maken met tegenstand. De kwijtschelding is voor de PvdA een belangrijk punt. De kans is groot dat ook andere partijen die mede afhankelijk zijn van de links georiënteerde stemmer zich zullen manifesteren als opponenten van dit plan. Van andere partijen in de VV kunnen we medewerking verwachten. Zij hebben zich immers de afgelopen jaren juist hard gemaakt voor lagere tariefstijgingen. De coalitiepartners hebben zich door het tekenen van het coalitieakkoord al min of meer geconformeerd aan het afschaffen van de kwijtschelding voor de zuiveringsheffing. Partners Bij het geheel of gedeeltelijk vervallen van de kwijtscheldingsregeling verslechtert de financiële positie van betrokken burgers. Gemeenten zeggen te vrezen voor het afwentelen van kosten door Delfland omdat het aannemelijk is dat gemeenten via de bijzondere bijstand worden aangesproken. Dit is opgeworpen door de PvdA, maar het is de vraag of dit kan. De bijzondere bijstand is een tegemoetkoming in (incidentele) extra kosten. 1
De gemeenten zijn van plan om in een (gezamenlijke) brief Delfland te verzoeken het plan te herzien of het besluit uit te stellen. De kans is groot dat deze groep gebruik zal maken van de inspraak. (Ter informatie, de gemeente Rotterdam heeft besloten het percentage van het bedrag van de afvalstoffen waarvoor kwijtschelding mogelijk is af te bouwen naar 50% in 2018). Media Het issue beperkte zich tot voor kort op social media tot de PvdA-kring. Vorige week (22 t/m 29 juni) kwam het onderwerp in verschillende huis-aan-huisbladen en lokale media aan de orde. Dit zorgde voor een aantal reacties op twitter. Het onderwerp is nog niet opgepikt door regionale media als AD en Omroep West. Oktober 2015 - Het mediabeeld is gewijzigd. Het beeld ten opzichte van het plan van Delfland de kwijtschelding af te schaffen is negatief. Opponenten van het plan laten van zich horen. Met name wethouders/politiek en belangenorganisaties roepen Delfland op af te zien van het plan. Medestanders zijn minder zichtbaar in de media. Groep minima Het afschaffen van de mogelijkheid tot kwijtschelding van de zuiveringsheffing treft circa 50.000 huishoudens. Als deze groep wordt geïnformeerd over het afschaffen van de kwijtschelding of als de belastingaanslag op de mat valt is de kans groot dat zij met vragen en klachten bellen of langs komen bij de RBG, gemeentebalie of Delfland. Vertegenwoordigers van de groep minima laten van zich horen. De voorzitter van het Sociaal Fonds van 12 Delftse Kerken riep tijdens de VV van 2 juli het college op tot herbezinning over de gedeeltelijke stopzetting van de kwijtschelding. Stichting Delen achter de duinen roept inwoners op te protesteren tegen het afschaffen van de kwijtschelding door in te spreken. Inwoners In deze groep kunnen we rekenen op zowel voor- als tegenstanders. Voorstanders zullen het terecht vinden dat iedereen meebetaalt aan de zuiveringsheffing. Ook onder de groep inwoners zullen mensen zich solidair opstellen ten opzichte van minima. Voor de groep belastingbetaler is te verwachten dat bij het op de mat vallen van de aanslag een ander issue meer aandacht krijgt. Namelijk het gevoel van onrechtvaardigheid over de eenpersoons en meerpersoonshuishoudens. Bedrijven zullen vooral profiteren van het gedeeltelijk afschaffen van de kwijtschelding doordat de inkomsten worden verdisconteerd in de tarieven. Collega-waterschappen De indruk is dat ook andere waterschappen zich beraden op het terugbrengen van de kwijtschelding voor de zuiveringsheffing. Delfland geldt als voorloper. De collegawaterschappen volgen ons in dit dossier met belangstelling. Issues voor communicatie Kans op reputatieschade omdat het gezien wordt als onrechtvaardig minima op te zadelen met hoge kosten die zij niet kunnen betalen. Afwentelen van de kosten op zwakkeren in de samenleving. De geloofwaardigheid komt in het geding omdat het beeld is dat Delfland te veel geld uitgeeft en in weelde zetelt. Tegenstanders zullen zeggen dat er wel geld is voor een dure verbouwing. Discussie over de nut en noodzaak van het waterschap. Mogelijk effect op samenwerking met gemeenten, doordat zij vrezen op te draaien voor de kosten. Communicatieaanpak Het onderwerp doet flink stof opwaaien. De mogelijkheid om de publieke opinie op dit onderwerp positief te beïnvloeden is beperkt. Het advies is om actief te communiceren op logische momenten in de besluitvorming. Of op het moment dat het publieke debat plaatsvindt op basis van feitelijk onjuiste informatie. Of omdat de grootte en teneur van de berichtgeving daar om vraagt.
2
We reageren op vragen. Als Delfland communiceert (actief of in reactie op vragen) is de boodschap in dit stadium (tijdens de besluitvorming) dat het definitief besluit wordt genomen op 19 november in de Verenigde Vergadering en wordt de te volgen procedure toegelicht. In de woordvoering moet altijd aan de orde komen dat het gaat om het gedeeltelijk afschaffen van de kwijtschelding. Woordvoering vindt in de besluitvormingsfase namens het college plaats door verantwoordelijk portefeuillehouder Ries Smits. Wel kunnen de overige collegeleden (via social media) fungeren als steunzender van de boodschap. Aanpak – oktober 2015 Naarmate het issue groter wordt en het geluid van tegenstanders indringender, is een actievere aanpak nodig. De argumenten van de opponenten appelleren aan de emotie. Het beeld dat ontstaat is dat Delfland geen oog heeft voor minima en de gemeenten in het gebied met problemen opzadelt. De publieke opinie ten aanzien van het gedeeltelijk afschaffen van de kwijtschelding is overwegend negatief. De aandacht van de media voor de (rationele) argumenten die Delfland en medestanders tot op heden gebruiken is klein. De wens is om meer aandacht te krijgen voor de argumenten van dit bestuur en een voedingsbodem te creëren voor het debat om zo de publieke opinie minder negatief te stemmen. Dit doen we door: - Een actievere mediabenadering door interviews te organiseren met opiniërende media. - Mobiliseren politieke partijen - In gesprek met belangenbehartigers van groepen met een laag inkomen. Argumenten gedeeltelijk afschaffen kwijtschelding Om de tarieven zo beperkt mogelijk te laten stijgen hebben de Delflandse politieke partijen in het coalitieakkoord 2015-2019 afspraken gemaakt over het terugdringen van de kosten door bezuinigingen en het terugbrengen van de gederfde inkomsten door kwijtschelding. De coalitie is van mening dat de hoogte van de kwijtschelding oploopt tot onaanvaardbare hoogte. Bij Delfland is dit nu al 15 miljoen per jaar en stijgt dit de komende 2 jaar naar 20 miljoen. Het college beschouwt het zuiveren van afvalwater als een dienst* waar iedereen aan mee betaald. De gedachte is dat de waterverbruiker geprikkeld wordt om bewuster om te gaan met water en te besparen. De opbrengst heeft een positief effect op de hoogte van het tarief voor alle belastingbetalers. Het solidariteitsprincipe gaat uit dat de sterke schouders de meeste lasten dragen. Met de steeds verder oplopende kosten lijkt dit onhoudbaar. Een grote groep inwoners leeft van een inkomen net boven het bijstandsniveau. Ook zij worden - als Delfland niets doet - geconfronteerd met oplopende kosten. Het tegemoet komen aan mensen om in hun levensonderhoud te voorzien zou geen aangelegenheid van de waterschappen moeten zijn*. Waterschappen zijn functionele overheden met een specifieke taak, de waterstaatkundige verzorging van een bepaald gebied. De kosten van de taakuitoefening worden via de belastingen van de waterschappen gefinancierd en in beginsel draagt elke belanghebbende een deel van de kosten. * Advies is om in tegenstelling tot het coalitieakkoord niet de vergelijking te maken met een nutsvoorziening. Tegenstanders zeggen daarop dan zou er keuze zijn bij welk waterschap ik mijn diensten afneem. Bovendien gaat de vergelijking ook om een andere reden niet op. Drinkwater en energie worden geleverd door private partijen, niet door een overheid met een eigen belastingsysteem. ** Inkomenspolitiek is Rijksbeleid. Het Rijk is verantwoordelijk voor het bepalen van het minimumbestaansniveau en wat daar onder valt. Het tegemoet komen aan mensen om in hun levensonderhoud te voorzien zou geen waterschapsaangelegenheid moeten zijn. Het zou wenselijk zijn iets te doen aan de hoogte van het bijstandsinkomen of door waterschappen een bijdrage te geven om invulling te geven aan de armoedebestrijding. In het politieke debat
3
zou dit argument gebruikt kunnen worden om de discussie te verleggen naar het landelijke speelveld. Kernboodschap Delfland wil het kwijtscheldingbeleid betaalbaar houden voor de toekomst door de regeling te versoberen. Om die reden bouwt de coalitie de mogelijkheid om voor kwijtschelding van de zuiveringsheffing in aanmerking te komen in twee jaar af. Zo kan de coalitie de kwijtschelding van de watersysteemheffing veilig stellen voor minima. De coalitie is van mening dat de kosten die gemaakt worden voor het zuiveren van afvalwater door iedereen betaald moeten worden. Zij bouwt de mogelijkheid om voor kwijtschelding van de zuiveringsheffing in aanmerking te komen in twee jaar af. De kwijtschelding op de zuiveringsheffing wordt in 2016 met 50% verminderd. In 2017 betaalt iedereen het volledige bedrag. De kwijtschelding van de watersysteemheffing blijft bij Delfland zoals hij is en wordt niet gewijzigd. Hier volgt Delfland de regie die op dit punt door de inliggende gemeenten van Delfland wordt gevoerd. Bij de uitvoering van de nieuwe regeling houdt Delfland rekening met schrijnende gevallen. Denk aan personen die via de gemeentelijke kredietbanken een schuldhulpverleningstraject doorlopen. Gebruikelijk is dat in dergelijke situaties de Nederlandse Vereniging Van Kredietbanken (NVVK) de belastingdienst informeert over de positie van betrokkenen. Dat betekent in de praktijk dat er bij die mensen geen belasting geïnd kan worden. Om rekening mee te houden: Tijdens de begrotingsbehandeling wordt besloten over de plannen van Delfland voor 2016 en de financiële consequenties. Dan wordt het tarief voor 2016 vastgesteld. Ook hierover vindt communicatie plaats. Het tarief voor de zuiveringheffing blijft op basis van de huidige begroting 2016 nagenoeg gelijk.De communicatie over het vaststellen van de tarieven wordt afgestemd. Delfland heeft in 2015 met afstand het hoogste tarief voor de Zuiveringsheffing. Ook na het afschaffen van kwijtschelding zal dit niet veel anders zijn. Dit kan effect hebben op de genoemde issues voor communicatie. Fasen voor de communicatie Na besluitvorming wordt de kwijtschelding gefaseerd afgebouwd. Dat vraagt ook om na te denken over de communicatie over dit onderwerp in 2016 en 2017. Dan valt de belastingaanslag op de mat en zullen inwoners voor het eerst echt iets gaan merken. De huidige groep kwijtscheldingsgerechtigden zullen vragen of klachten hebben die ze bij verschillende instanties uiten. Het communicatieplan bevat om die reden een kader voor de communicatie voor een periode van 2015 – 2017. In deze versie wordt de communicatie voor de eerste fase uitgewerkt en een doorkijk gegeven voor de periode 2016 en 2017. Fase 1 Besluitvormingsproces september t/m december 2015 Doelgroepen Voordat kan worden overgegaan tot afschaffen van de kwijtschelding moet de kwijtscheldingsverordening worden aangepast. In deze fase zullen met name de politieke partijen zich roeren. Ook de gemeenten zijn in deze fase een belangrijke stakeholder. De RBG int namens Delfland de belasting en wordt om die reden in deze fase al betrokken, ter voorbereiding op het uitvoeren van het nieuwe beleid. -
Coalitiepartners Verenigde vergadering Gemeenten (via politieke partijen) Belangenbehartigers van groepen met een laag inkomen Media
Beslismomenten Belangrijke momenten in het besluitvormingsproces in aanloop naar de begrotingsbesprekingen om zo het nieuwe beleid uit te kunnen gaan voeren: 4
D&H Inspraak D&H Commissie BOB VV
Datum 18 aug Periode van 6 weken (21 aug t/m 1 okt) 13 okt 3 nov 19 nov
Besluit/document Vaststelling ontwerp Verordening kwijtschelding zuiveringsheffing
Definitieve vaststelling Verordening kwijtschelding zuiveringsheffing Definitieve vaststelling tarieven 2016
Communicatie rond volgende momenten - Bijeenkomst wethouders sociale zaken in september - Inspraak ontwerp-verordening Kwijtschelding Zuiveringsheffing - Definitief besluit door D&H: persbericht met uitnodiging voor gesprek met portefeuillehouder Acties: - Aanpassing van de website - na vaststelling door de VV brief naar alle (50.000) kwijtscheldingsgerechtigden Mediaplan oktober 2015 1. Een actievere mediabenadering door interviews te organiseren met opiniërende media. Benaderen opiniërende (landelijke) dagbladen: - Het Financieel Dagblad - NRC - Trouw - De Volkskrant - De Telegraaf - Binnenlands Bestuur Regionale media - Omroep West - WOS - AD regionale edities - Den Haag Centraal - Delft op zondag Acties - Nieuwsberichten en tweets over de procedure (hoe inspreken, aanwezig zijn bij VV). - Persuitnodiging aan regionale media voor de commissie BOB op 3 november. - Media uitnodigen in gesprek te gaan met de verantwoordelijk portefeuillehouder - Vergroten zichtbaarheid van de verantwoordelijk portefeuillehouder (middels twitter) - Actiever inspelen op reacties op social media. Vragen en opmerkingen kunnen vanuit het twitteraccount @hhdelfland conform de woordvoeringslijn worden beantwoord door het webcareteam. Collegeleden zullen worden gevraagd in te gaan op reacties van politieke aard. - Het benaderen van landelijke media gebruik makend van mediacontacten van de Unie van Waterschappen. 2. Mobiliseren politieke partijen Faciliteren van de coalitiepartners om hun achterban/netwerk actief te informeren over het gedeeltelijk afschaffen van de kwijtschelding en de argumentatie: - Afspraken maken over inzet en timing van communicatie door coalitiepartners. - Vragen om artikelen aan te leveren voor bladen/uitingen politieke van partijen 5
-
Delen van de woordvoeringslijn
Onlangs heeft Peter Glas, de voorzitter van de Unie van Waterschappen een gesprek gehad met de staatsecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Jette Klijnsma. Zij heeft bevestigd dat armoedebestrijding een aangelegenheid is van het Rijk en respecteert de autonomie van waterschappen op het punt van de kwijtschelding. Wij zeggen dat inkomenspolitiek een Rijkstaak is en de waterschappen een specifieke taak vervullen. Maar het zou wenselijk zijn als er een oplossing komt voor het probleem dat waterschappen samen 65 miljoen kwijt zijn aan kwijtschelding. Of door iets te doen aan de hoogte van het bijstandsinkomen of door waterschappen een bijdrage te geven om invulling te geven aan de armoedebestrijding. De Unie van Waterschappen is de aangewezen partij om dit onderwerp namens de waterschappen te agenderen in de Tweede Kamer. 3. In gesprek met belangenbehartigers van groepen met een laag inkomen Aanpak bepalen op basis gesprek Ries met directeur Stichting Stad en Kerk (Stek). Fase 2 Implementatiefase Belastingaanslag 2016 en 2017 De belasting wordt in twee jaar afgebouwd. In 2016 hebben inwoners recht op 50% van de kwijtschelding voor zuiveringsheffing. In 2017 krijgen zij helemaal geen kwijtschelding voor de zuiveringsheffing meer. De consequenties van het gedeeltelijk afschaffen van de kwijtschelding voor het heffings- en inningsproces moet worden afgestemd met de RBG. Alle aanslagen kunnen desgewenst in 10 termijnen via automatische incasso worden betaald. Er zal meer oninbaar zijn. De manier waarop de RBG hiermee om gaat heeft ook invloed op het imago van Delfland. De RBG mag zonder toestemming overgaan tot incasseren betalingsachterstanden. Dit moet worden afgestemd met de RBG, want dit kan veel stof op doen waaien. Doelgroepen In deze fase onderscheiden we verschillende doelgroepen. - Kwijtscheldingsgerechtigden. Allereerst de inwoners die tot nu toe kwijtschelding kregen. Eenmaal aangevraagd kregen zij het opvolgende jaar (na controle door het Inlichtingenbureau) automatisch kwijtschelding. Deze groep moet actief worden geïnformeerd. - Belastingbetalers - Gemeenten. De kans is groot dat gemeenten te maken krijgen met aanloop naar de balie. Het informeren van gemeenten over moment van versturen van de aanslag stelt hen in de gelegenheid voorbereidingen te treffen. Een aantal gemeenten is als deelnemer aangesloten bij de GR RBG voor het heffen en innen van de belastingen. Het gaat om de gemeenten Delft, Schiedam, Vlaardingen. Het kwijtscheldingsbeleid van Delfland wijkt af van de gemeenten. - Hoogheemraadschap van Rijnland en Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard. Het kwijtscheldingsbeleid van Delfland wijkt af van deze waterschappen. Communicatiemomenten en – acties - Vaststellen tarieven (VV 19 nov. 2015) - Belastingflyer bij de aanslag (jan -mei 2016) - Actuele informatie op de website (na besluit VV 19 nov. 2015) - Gemeenten informeren over moment van versturen belastingaanslag (planning RBG voor 2016 is rond 1 dec. 2015 bekend) - Training medewerkers RBG ten behoeve van 1e lijns beantwoording van te verwachten vragen en klachten (FAQ uitwerken na VV-besluit 19 nov. 2015 en vóór versturen eerste aanslagen eind jan. 2016)
6
