1
Gambia 11 november – 25 november 2002
Vogels, natuur, cultuur door:
Dr. Batenburglaan 179 4837 BP Breda Tel./fax: 076-5974793 www.globenatuurreizen.nl e-mail:
[email protected]
2
Algemene informatie Ligging: Gambia bevindt zich tussen de evenaar en de Noorder Keerkring en ligt dus geheel in de tropische zone. Het jaar kent een droog en een nat seizoen. In onze zomer is het regentijd (juni – half oktober) in Gambia. Het is warm (tussen 32 en 40 graden) en drukkend door de hoge luchtvochtigheid (80 %). Je kunt Gambia dus het best bezoeken in de droge tijd gedurende de maanden november tot juni. Bedenk wel dat de temperaturen vanaf april flink oplopen. In de periode dat wij het land bezochten was het in de kustzone 30 graden. In het binnenland liep de temperatuur op tot boven de 35 graden. Gambia is met een oppervlakte van 11.295 vierkante km (dat is een derde van Nederland) het kleinste land op het Afrikaanse continent. Van west naar oost meet het land ongeveer 320 km. Van noord naar zuid varieert de breedte van 20 tot 50 km. Landschap: Het landschap van Gambia wordt gedomineerd door de Gambia rivier. De invloed van het getij is tot 200 km landinwaarts merkbaar. In dit rivierlandschap is de mangrove-vegetatie kenmerkend. Het zuidelijke deel heeft een savanne karakter. De plantengroei is niet erg weelderig, omdat door de ligging net onder de Sahelgordel er sprake is van een semi-aride tot aride landschap. Net na de regentijd (november) maakt Gambia echter een verrassend groene indruk. Gambia is nog platter dan Nederland. Het hoogste punt is slechts 39 boven de zeespiegel. Nieuw in het landschap zijn de toeristengebieden met de bloemrijke tuinen en parkachtige vegetatie. Bevolking: Gambia telt naar schatting 1,2 miljoen mensen. De bevolkingsdichtheid is ruim 100 inwoners per vierkante km. Daarmee is Gambia een van de dichtstbevolkte gebieden van Afrika. Een groot deel van de bevolking woont in het kustgebied. De gemiddelde levensverwachting is in Gambia een flink lager dan in Europa (46 jaar). De gezondheidszorg is een stuk minder dan in Nederland. Per 12.000 inwoners is slechts één arts beschikbaar. De zuigelingensterfte is o.a. hierdoor erg hoog. Analfabetisme is omvangrijk. In Gambia 73 %. Momenteel volgt ongeveer de helft van de kinderen basisonderwijs. Het grootste probleem is het schoolgeld, dat door veel ouders niet kan worden betaald. Wegen: Met uitzondering van de kustzone zijn de wegen slecht en wegaanduidingen zeldzaam. Hoewel er flink aan de wegen wordt gewerkt, zijn sommige gedeelten van de Senegambia highway rijk aan kuilen. Taxi’s zijn overal en de prijzen variëren van erg goedkoop tot West-Europees duur. Het is raadzaam om van tevoren een prijs uit te onderhandelen. Erg goedkoop zijn de locale zgn. “bushtaxi’s”. Ze zijn te herkennen aan de geel met groene kleur en staan op alle belangrijke punten. Het lokale vervoer gaat vaak met minibusjes dit tot 20 personen inclusief hun bagage (grote tassen, kippen en geiten) vervoeren. Voor ons geen probleem, daar we beschikken over de volledig ingerichte Globe Natuurreizen Truck. Geld: De munteenheid van Gambia is de Dalasi. De waarde van 22 Dalasi komt overeen met die van 1 euro. Het wisselen van euro’s, Amerikaanse dollars of Britse ponden levert geen problemen op. Wisselkantoren zijn vooral in de kuststreek en in de grotere steden te vinden. Veel hotels hebben een wisseldesk, maar de koersen zijn hier wat ongunstiger. Er bestaat ook de mogelijkheid om (legaal) op straat te wisselen. De bekende creditcards zijn alleen te gebruiken in banken en in de grotere hotels. Naast contant geld zijn reischeques zijn een goed alternatief. Bovendien kan op steeds meer plaatsen met euro’s betaald worden. Afdingen is een gewoonte in Gambia. Echte regels ervoor zijn niet te geven. Vriendelijk blijven is een probaat middel.
3
Taal: Engels is in Gambia de officiële taal in het onderwijs en bij de overheid. Ongeveer de helft van de bevolking beheerst de taal redelijk goed. Vooral de kinderen beheersen zinnen als “give me sweet, give me pen or give me money” prima. Overigens spreken de meeste jongelui opvallend goed Engels. Het is dus niet nodig om Mandinka, Fula, Wollof of een van de andere 30 locale talen te leren. Accommodatie: Gambia ontwikkelt zich als een wintervakantie bestemming voor Europeanen. Vandaar dat vooral in de toeristische kuststrook overal goede hotels te vinden zijn. Van groot en luxueus tot klein en gezellig. Op zich zijn het ideale uitgangspunten voor een korte vogelvakantie. In Gambia zul je geen campings vinden zoals wij die kennen. Het is niet verstandig om vrij te kamperen. De mensen in Gambia zijn erg vriendelijk en behulpzaam, toch zijn de zgn. bumsters of hustlers een ferme bron van irritatie. Deze – vooral jonge mannen - blijven vragen waar je vandaan komt, wat je naam is, of je van hun land Gambia houdt en vooral of je al een gids hebt gehuurd, of je geen souvenirs wilt kopen of een taxi wilt huren. Globe Natuurreizen maakt gebruik van campsites waar naast het logeren in de bestaande accommodaties, kamperen is toegestaan. Bovendien kun je hier gebruik maken van een restaurant. Eten en Drinken: Over het algemeen is het eten in Gambia goed en goedkoop. In de toeristengebieden staan allerlei Europese en Chinese gerechten, alsmede Afrikaanse schotels op het menu. Daarbuiten ben je vaak aangewezen op restaurants die bij de overnachtingsgelegenheden horen. Traditionele gerechten in Gambia zijn vaak stoofgerechten. Probeer in ieder geval chicken benanchin (in palmolie- en tomatensaus gekookte groenten en vlees met rijst), beef domoda (vlees gestoofd in een dikke pindapuree, eveneens geserveerd met rijst) of barracuda (vis). Naast de traditionele West-Afrikaanse palmwijn wordt vaak het locale Julbrew bier gedronken. Gekoelde dranken zijn overigens overal verkrijgbaar. Het voedsel is vaak van betrouwbare kwaliteit en levert meestal geen maag- of darmklachten op. Uiteraard is ook hierbij voorkomen beter dan genezen. Gezondheid: In Gambia zul je overal veilig en comfortabel voelen. Globe Natuurreizen zal alle mogelijkheden die Gambia te bieden heeft benutten om u een onvergetelijke reis te bezorgen. Toch is aandacht voor de gezondheid van groot belang. Er komt namelijk een heel scala van vervelende tropische ziekten voor, waar wij ons gelukkig tegen kunnen beschermen. Globe natuurreizen adviseert om tijdig contact op te nemen met de GGD om te informeren welke vaccinaties nodig zijn. Hoewel deze vaccinaties niet verplicht zijn voor Gambia, is het erg onverstandig ze niet te nemen. Malaria is een van de grootste risico’s in het gebied. Het gebruik van een preventief middel is, zelfs in het droge seizoen, nodig. Verschillende bezoekers worden getroffen door de zgn. “Banjul Belly”. Het is daarom verstandig voldoende middelen tegen diarree in de reisapotheek te doen. Zoals gezegd zijn dergelijke klachten vaak te voorkomen door verstandig om te gaan met eten en drinken. In de tijd dat wij Gambia bezoeken, schijnt de zon gemiddeld 8 uur per dag. Zonnebrandolie, shirts met lange mouwen en een zonnehoed zijn onmisbaar. Kort dagoverzicht. Maandag 11 november. Vertrek vanuit Breda om 5.30 uur. Aankomst Banjul 15.30 uur Nederlandse tijd. In Gambia is het een uur vroeger. Transfer naar Camping Sukuta. Rondleiding op de campsite. Wandeling langs de weg naar Bijilo richting kust. Dinsdag 12 november. Korte wandeling rond de campsite. 8.00 uur ontbijt. Wandeling naar het strand bij Bijilo hotel, richting Bijilo dorp. Tussen 13.00 uur en 16.00 uur siësta. Tocht naar Kotu ricefields bij het Palmbeach hotel en Kotu stream.
4
Woensdag 13 november. Vanaf 7.00 uur korte wandeling rond de campsite. Inpakken en naar Abuko forest voor een flinke wandeling. Per truck via het plaatsje Lamin naar Lamin Lodge. Tocht naar Tumani Tenda. Rondleiding over de campsite. Omgeving verkennen. Donderdag 14 november. 8.00 uur wandeling door de rice fields, het Kachokou community forest en langs het omringende erg extensief gebruikte gebied. Vanaf 16.00 uur wandelen in de omgeving. Vrijdag 15 november. Vertrek naar Tendaba. Na een half uur terug naar Tumani Tenda campsite om de lorry te repareren. Bezoek aan het dorpje Tumani Tenda. Vanaf 13.30 uur tweede poging om Tendaba te bereiken. Korte stop bij Brumen Bridge. Na 3.30 uur bereiken we Kwinella aan de Senegambia Highway. Vanaf hier is het nog 5 km naar Tendaba Camp. Zaterdag 16 november. 8.00 – 12.30 uur boottocht in het krekengebied aan de overzijde van de rivier. Tijdens de siësta gaan de reisleiders naar het 25 km verder gelegen Soma om diesel te tanken en mineraalwater in te slaan. Vanaf 16.30 uur wandeling aan de achterzijde van de campsite naar de rice fields in de overstromingsvlaktes van de rivier. Zondag 17 november. Vertrek 8.00 uur voor een tocht naar de noordoever van de rivier. Korte stop bij de wetlands van Soma. Met de pont naar Farafenni aan de overzijde van de rivier. De overtocht neemt anderhalf uur in beslag. Van 11.00 uur tot 12.45 uur prachtige tocht door de Central Division op de noordoever richting Kaur. Uitgebreide stop bij de wetlands van Kaur. Tijdens de terugreis wederom stop bij de wetlands van Soma. Maandag 18 november. ’s Morgens een wandeling langs de flootplains van de rivier en de rice fields van Tendaba. Vanaf 16.30 tot 19.00 uur wandeling over de airstrip. Tot aan het donker gepost bij de waterpoeltjes waar de zandhoenders komen drinken. Dinsdag 19 november. Boottocht in het krekengebied aan de overzijde van de rivier. Tijdens de tocht een flinke wandeling over een zandopduiking. 16.30 uur – 18.30 uur tocht naar het open bosgebied van het Mutaro Kunda Forest Park ten zuidwesten van Kwinella. Woensdag 20 november. 8.00 – 16.00 uur tocht met de jeep door Kiang West National Park. Donderdag 21 november. Vertrek uit Tendaba Camp voor de terugreis naar Sukuta Campsite. Stops bij Brumen Bridge en de rice fields ten oosten van Tumani Tenda. Vanaf 16.30 uur Kotu Sewage Ponds, de natuurlijke open rioolwater zuivering en kort bezoek aan het gedeelte van Kotu Creek bij Palmbeach hotel. Vrijdag 22 november. ‘s Morgens Auko Nature Reserve. Lunch bij Lamin Lodge. Vanaf 16.00 uur flinke wandeling door de extensief gebruikte cultuurgronden van Sukuta.
5
Zaterdag 23 november. 9.00 – 13.30 uur boottocht naar Bird Island vanuit Tanji. Lunch Paradise Inn en korte wandeling in de directe omgeving van de lodge. Bezoek aan het vissersdorp Tanji, waar de vissers net met hun vangst op het strand aankomen. Zondag 24 november. Wandeling op Fajara Golf Course en door het aangrenzende Kotu Creek. Lunch in Senegambia hotel. Enkelen bezoeken de Senegambia Gardens. Anderen gaan per taxi naar Banjul en bezoeken daar de bekende Albert Market. Reisverslag. Maandag 11 november. Op vogelreis gaan betekent meestal vroeg uit de veren. Ook nu is dat niet anders. Om 5.30 uur vertrekken we vanuit Breda naar onze nationale luchthaven. Zelfs op dit uur is het al aardig druk op de weg en ontkomen we niet aan enkele korte files. In de vertrekhal vinden we de overige leden van de groep, zodat we tijdig kunnen inchecken. De extra onderdelen die Globe heeft meegegeven voor de truck leveren het nodige onderzoek op. Radiatorslang, sleutels, schroevendraaier en ijzerzaag mogen tenslotte als handbagage mee. Dat lukt niet met het schaartje van Pieter. Nadat het uit zijn bagage is gepeld, gaat het linea recta de container in. De start van onze propvolle Boeing 757 van Transavia wordt na 1 seconde abrupt onderbroken. Er bevindt zich een ander vliegtuig in de kritische zone. Na 10 seconden mogen we echt vertrekken voor een probleemloze 6 uur durende vlucht naar Banjul. We zijn dan 5200 km verder en belanden van het frisse natte Nederland in het warme droge Gambia. De temperatuur is 34 graden en dat merk je als je van de vliegtuigtrap op het vliegveld stapt. Zwarte wouwen, koereigers, kapgieren en een jagende Grey Kestrel zijn de eerste voorbodes van het vogelrijke land. De controle op het moderne vliegveld is op zijn Afrikaans. Er is recent een luchthavenbelasting ingevoerd van 10 €. Een breedgeschouderde beambte vordert het biljet in en overhandigt het aan zijn collega die het geld in een rugzak laat verdwijnen. Enkele anderen bekijken de bagage. Wat er in zit is niet belangrijk, zodra je een met krijt geschreven kruisje op je koffer hebt, kun je gaan. Traditiegetrouw worden we bestormd door een horde jongelui die van alles willen dragen. We worden ook opgewacht door Joe en Claudia van Camping Sukuta. Zij hebben een busje en een jeep waar de bagage moeiteloos in kan. Na een blik op een grote groep Pied Crows vertrekken we over een goed geasfalteerde brede weg voor een rit van 25 km naar Sukuta. Er wordt nog flink aan deze weg gewerkt. Na enkele kilometers blijkt er nog maar een helft klaar te zijn. Het is wel het enige stukje asfalt in heel Gambia zonder kuilen. Op de telefoondraden zitten enkele prachtige Blue-bellied Rollers. Palmtortels, Speckled Pigeons en African Palm-Swifts worden direct herkend. Dat lukt nog niet met de verschillende soorten tortelduiven. Joe en Claudia verzorgen een korte rondleiding op de campsite die er erg grundlich uitziet. Je kunt er kamperen, maar voor enkele euro’s meer ook gebruik maken van huisjes of rondavels. Het grote bed met muskietennet beslaat bijna de gehele oppervlakte. Muggen zitten er overigens niet veel. De regentijd is voorbij en dan neemt het aantal muggen snel af. Op de campsite staat ook de truck van Globe Natuurreizen geparkeerd. Een indrukwekkend voertuig met grote MAN neus en kleine raampjes. Geheel ingericht voor kampeersafari’s. Na een koele drank maken we de eerste wandeling richting Bijilo aan de kust. We maken meteen kennis met het West-Afrikaanse leven. Een stoffige weg van rood kleiig materiaal, vrouwen in kleurrijke sarongs. Het kind in een omslagdoek op de rug gebonden en de rest dragend op hun hoofd. Vriendelijk, hello, how are you. Soms moeten we aan de kant om een aftandse auto te laten passeren. Uiteraard worden we vergezeld van enkele jongelui. Een van hen lijkt op Edgar Davids en luistert naar de naam Paps. Hij is tijdens deze wandeling onze gids. We zien van alles en vorderen dus maar langzaam. De Red-billed Firefinches en Red-cheeked Cordonbleus worden nog uitgebreid bekeken. Dat geldt ook voor de Yellow-billed Shrike, het groepje Piapiacs, de Pied-winged Swallows en de Mottled Spinetails. Verschillende soorten glansspreeuwen, Red-billed - en African Grey Hornbills, Villages Weavers en Grey-headed Sparrows zullen we dagelijks zien. De honingzuigers zijn nog
6
prachtig op kleur. We bewonderen de mannetjes van Variable Sunbird, Splendid Sunbird en Longtailed Sunbird In de omgeving van Sukuta is de Orange Red Bishop regelmatig in prachtkleur te bewonderen.
Om 18.30 uur zijn we terug op de campsite. In verband met de Ramadan is het diner meteen na zonsondergang. In het halfopen restaurant genieten we van een flink bord rijst met vlees, pindasaus, cassave en kool. Het geluid dat we horen blijkt van een groep vliegende honden die rusten in de mangobomen net buiten de campsite. We gaan vroeg naar bed. De eerste Afrikaanse indrukken hebben voor de nodige vermoeidheid gezorgd. Slapen is dus geen probleem, hoewel de warmte lang blijft hangen. Dinsdag 12 november. Zoals steeds staan we om 6.30 uur op. Het is dan nog volslagen donker, maar in de tropen verandert dat snel. Om 7.00 uur is het volop licht en maken we een wandeling rond de campsite. Een jongetje van de familie die op de camping woont, loopt als aankomend gids mee. De Wattled Lapwing en de Orange Red Bishop zijn prachtig in de telescoop. In de vegetatie scharrelt een groepje Double-spurred Francolins. We komen bij een splinternieuw schoolgebouwtje, de Baobab Nusery School gesponsord door Hoogeveen. Na het uitbreide ontbijt wordt er geld gewisseld. Joe heeft dat collectief verzorgd. Hij heeft een plastic tas vol met bankbiljetten. Voor 100 € krijg je momenteel 2260 Dalasi. Het grootste biljet van de nationale munt van Gambia is 100 D en dat heeft een tegenwaarde van nog geen 4,50 €. De Globe truck moet nog verder rijklaar gemaakt worden. Vandaar dat de groep deze tijd gebruikt voor een wandeling naar het strand bij Bijilo hotel. We zien onze eerste Shrika en Lizard Buzzard. Overal roepen palmtortels en Red-eyed Doves, het karakteristieke geluid van Afrika. De African Pygmy-kingfisher is een echte dwerg. Dat kun je niet zeggen van de Senegal Coucal. Deze forse vogel zal zich vrijwel dagelijks laten bewonderen. In de boomkruinen roepen Western Grey Plantain-eaters. Eveneens een algemene soort. Dat geldt ook voor de Senegal Parrots, die vaak luid roepend in tweetallen overkomen. We zien in een boomtopje de enige Black-crowned Tchagra van de reis. De Common Gonolek is veel algemener, zeker al je het opvallende geluid kent. Tijdens de wandeling naar de zee passeren we het dorpje Bijilo en een scholencomplex gesponsord door de Amerikanen. In Afrika dragen de schoolgaande kinderen vaak een kleurrijk schooluniform. We bereiken de zee en die zorgt voor een verkoelende bries. Het is inmiddels weer 30 graden. Boven het water vliegen enkele visarenden, waaronder een vogel met prooi, koningssterns, grote sterns en visdiefjes. In de acaciaachtige vegetatie aan de landzijde scharrelen bekende Europese soorten: tjiftjaf, tuinfluiter, zwartkop, baardgrasmus en grauwe vliegenvanger. De Northern Black Flycatcher en een groep White-billed Buffalo Weavers zorgen voor het Afrikaans accent. In de groep ontpopt Toon zich als kritische goede vogelaar en blijkt Erik over arendsogen te beschikken. Dat zal gedurende de reis nog vaak van pas komen. Onder leiding van Paps die we ook vandaag als gids voor 50 D hebben ingehuurd, keren we via binnenweggetjes langs kleine akkertjes en huisjes, welke vaak nog in aanbouw zijn naar de campsite terug. De tuinen zien er met enkele bananenbomen, mango’s, cashewnootbomen, cassave en dergelijke voedselrijk uit. De periode net na de regentijd is dan ook voor de Gambianen een tijd van betrekkelijke overvloed. Tegen 13.00 uur wordt het rustiger. Mensen en vogels zoeken massaal de schaduw op. Dit voorbeeld doet goed volgen. Op Sukuta camping is de lunch geprepareerd. Een enkeling peutert de sla tussen het
7
stokbrood. Het merendeel vindt dit nu al volkomen overbodig. Een koele dronk luidt de siësta in. We hervatten het programma om 16.00 uur. De truck is inmiddels rijvaardig. We nemen plaats in de comfortabele busstoelen en vertrekken naar de Kotu ricefields in de toeristische zone aan de kust. Onze gids van vanmorgen heeft ons beloofd dat we geen last zouden hebben van zogenaamde hustlers. Jongens die zich hinderlijk opdringen aan toeristen en allerlei diensten aanbieden. Blijkbaar hebben de morgenwandeling en de Ramadan te veel krachten van Paps gevergd. Hij stelt voor de truck te bewaken, zodat we met de groep de wetlands bij het Palm Beach hotel bekijken. Het gebied is ongelooflijk vogelrijk. Het avondlicht is schitterend. Natuurlijk bieden een aantal jongens zich als birdwatcher aan. Ze zijn voorzien van “officiële” papieren en verrekijker. Als wij vertellen dat we nog betere birdwatchers zijn en dat ook in de praktijk bewijzen, dringen ze niet verder aan. We zien een groot aantal bekende Europese soorten: regenwulp, tureluur, groenpootruiter en oeverloper. Regelmatig enkele witgatjes en bosruiters. We zien onze eerste Spur-winged Plovers en veel Senegal Thick-knees. De hamerkoppen en Western Reef-egrets vertellen dat je echt in Afrika bent. Een schitterende Palm-nut Vulture wordt lastig gevallen door enkele Pied Crows. Ook de grijze wouwen ontbreken niet. In een plasje vol met Afrikaanse waterlelies zit een groepje White-faced Wistling Ducks. In het brakke water langs de Kotu stream zitten veel slijkspringers en wenkkrabben. Natuurlijk horen hier bonte ijsvogels en zien we 2 Malachite Kingfishers. We maken een korte wandeling over een track door de rijstvelden en genieten van de Afrikaanse taferelen. Inmiddels staat er een flinke groep bij de truck, maar dat is met de hulp van Paps geen probleem, zodat we om klokslag half zeven weer plaats kunnen nemen in het restaurant op de campsite. Woensdag 13 november. Pieter heeft al enkele nachten slecht geslapen. Tijdens de landing van de vliegende honden in de mango’s vallen er regelmatig enkele vruchten op het dak van zijn onderkomen. De korte wandeling rond de campsite voor het ontbijt, levert dezelfde soorten op als gisteren. We bekijken een groep glansspreeuwen door de telescoop en genieten van de prachtige kleuren van de zeer algemene Long-tailed Glossy Starlings en de Greater blue-eared Glossy Starlings. Het is deze morgen inpakken voor de korte tocht naar Tumani Tenda. Dat gaat zo vlot dat we het water vergeten. Na ampel 50 meter wordt dit euvel hersteld en vinden de 48 anderhalve literflessen mineraalwater een plek in de truck. We worden uiteraard uitgeleide gedaan door een groepje kinderen. Een van hen heeft een kleurig jurkje aan van de door Mieke meegebrachte kleding. De route voert langs Abuko, de traditionele veemarkt van Abuko, het Abuko Nature Reserve, Lamin, Yundum met de nationale luchthaven en Brikama. Natuurliefhebbers en vogelaars zijn verplicht om een bezoek te brengen aan het Abuko Nationaal park. Dit dichte altijd groene oerwoud is door menselijk ingrijpen in het landschap zeldzaam geworden in Gambia. Het park heeft een oppervlakte van 135 hectare, is geheel omheind en erg vogelrijk. Aan de ingang wordt een gering bedrag aan entree gevraagd. Vanaf hier loopt een wandelpad van ongeveer 3 km lengte. Vrij snel bereik je een vogelkijkhut bij een waterpoel. Hier zijn altijd een aantal gidsen beschikbaar. Het is een schitterende plek met Giant Kingfisher, Green-backed Heron, Black-crowned Nightheron, Black-headed Heron, White-backed Nightheron en African Jacana. Op de achtergrond zweeft voortdurend een grote groep Hooded Vultures. Vogels kijken in een oerwoud is een speciale kunst. Je hoort overal geluiden, maar ziet niets. De kunst is om geduldig op een plek te blijven staan en de dichte vegetatie af te speuren. Op deze manier ontdekken we de Snowy-crowned Robin-chat, twee soorten Paradise Flycatchers en de prachtige Common Wattle-eye. Onze gids ontdekt de zeldzame Western Bluebill, een schitterende vogel. Terwijl Linda de gids in speurwerk evenaart, probeert Melani de prachtigste vlinders te fotograferen. Dat valt echter bij deze temperaturen niet mee. In het park ontdekken we hoog in de bomen enkele Western Red Colobus apen en Green Vervet Monkeys. Bij de volgende kijkhut, die ook uitzicht biedt op een moerassig gedeelte zien we 4 African Pied Hornbills en een groepje Violet Turacos die zich prachtig laten zien. Vooral als ze vliegen zijn het juwelen. Soms is het riverine forest veel minder dicht en heb je een goed uitzicht op de omgeving. Hier zie we 3 soorten bijeneters: Little Bee-eater, Swallow-tailed- en de Blue-cheeked Bee-eater. Uiteraard doe je op deze manier redelijk lang over het 3 km lange wandelpad. Wellicht te lang voor de minder fanatieke vogelaars. Het is inmiddels 13.00 uur als we de tocht per truck vervolgen. In het plaatsje Lamin slaan we bij een onduidelijk bord af naar Lamin lodge. Een idyllische plek tussen de mangroven aan de Lamin Bolong (kreek). Als we op het kleine parkeerplaatsje stoppen, worden we bestormd door een groepje
8
jongelui die ons hun school willen laten sponsoren. Vanuit de lodge kijk je uit over het water en er wordt een prima lunch geserveerd. Er komen redelijk wat toeristen. De weg wordt slechter en slechter en voert dwars door het stadje Brikama. Een ongelooflijke verzameling van winkeltjes en handeltjes. Bergen meloenen, maar ook kruiwagens, kleurige emmers, kleding en een heuse spare-rib shop met vriendelijke mensen en zwaaiende kinderen. Elke gemeentegrens levert ook een politiecontrole op. Uiteraard profiteren vrouwen met hun koopwaar (bananen, ongebrande pinda’s, mango’s en soms een ananas) op het hoofd en kinderen die vragen om een pen of een lege plastic fles van deze verplichte stops. Pierre en Mieke ontpoppen zich als trouwe kopers van bananen. Neem hiervoor vooral klein geld mee (briefjes van 5 D, 10 D en 20 D). De controles leveren echter nergens problemen op. De beambten zijn vriendelijk en vooral geïnteresseerd in hoe je hun Gambia ervaart. Op het heetst van de dag zijn ze nergens te bekennen. Het landschap verandert. De olie- en waaierpalmen die in de kustzone hoog boven de vegetatie uittorenen, maken plaats voor een dichtere savanne vegetatie waar de palmbomen goeddeels ontbreken. Erik en Guido in de cabine vragen herhaaldelijk aan de overal aanwezige mensen of ze op de goede weg zijn. Aanduidingsborden zijn schaars in Gambia. Tenslotte vinden we toch een aanduidingbord langs de weg dat de afslag naar Tumani Tenda aangeeft. Via een erg smalle track van enkele kilometers bereiken we het ecocamp. Een prachtige locatie aan een van de kreken van de Gambia rivier. De temperatuur is opgelopen tot 36 graden als we van de manager uitleg over het project en een rondleiding over de campsite krijgen. Ieder krijgt de helft van een rondavel toegewezen. Douches en toiletten geven een prachtig uitzicht over het Afrikaanse land. Overal hoor je de geluiden van vogels en insecten. Na een korte verkenningstocht in de omgeving wordt het diner in eenvoudige buffetvorm geserveerd. Rijst, zoete aardappelen, cassave, tomaten, worteltjes, kip en een heerlijke uiensaus. Onder een groot rieten afdak met een tafel van natuurlijk materiaal, verlicht door een 12 volts lampje, smaakt dat heerlijk. Donderdag 14 november. Bij elke rondavel staat ’s nachts een olielampje. Een sprookjesachtig gezicht. De Afrikaanse sterrenhemel is niet te beschrijven, de sterren niet te tellen, dat moet je gezien hebben. Deze morgen maken we een wandeling met een gids door de rice fields en het Kachokou Community Forest. De mangrove begroeiing langs de Kafuta Bolong, de aangrenzende rijstvelden en de boszoom vormen een perfect en voedselrijk biotoop voor vele vogels. We zien regelmatig een Afican Harrier-hawk, een Lizard Buzard, een Shikra en krijgen de Abyssinian -, de Rufous-crowned Roller en een Red-necked Falcon prachtig in de telescoop. De oliepalmen hangen vol met nesten van de Village Weavers. Het gaat in ganzenpas over de aangelegde dijkjes, waarbij soms iemand een pas te veel zet, richting het 89 hectare grootte bos. De vegetatie heeft nog het karakter van een riverine forest en dat blijkt ook uit de vogels die we aantreffen. In de dichte begroeiing ontdekken we de African Trush. In de bomen zien we een Diederik Cuckoo, de African Golden Oriole en een viertal Violet Turacos. Natuurlijk vliegen er regelmatig Senegal Parrots, maar het groepje Brown-necked Parrots is bijzonder. Slechts enkelen krijgen de wegvliegende Spotted Eagle Owl te zien. Vaak hoor je het geluid van een groepje Bulbuls of Babblers.
Sorghum (couscous)
9
Als we uit het bos komen, heb je een prachtig zicht op het omringende erg extensief gebruikte gebied. Akkertjes met meloenen, aardnoten, maïs en sorghum (couscous). Onder een grote acacia is het goed de omgeving afspeuren. Het blijkt erg roofvogelrijk: Bateleur, Long-crested Eagle, Tawny Eagle, Lanner Falcon en Palm-nut Vulture geven vliegles. Een groepje White-helmet Shrikes stelen vooral bij de vrouwen onder het gezelschap de show. Harm probeert - dit keer tevergeefs - van deze bedrijvige vogels een dia te maken. Tijdens de wandeling terug naar de campsite zien we grote groepen vogels zich te goed doen aan de rijpe sorghum. De African Cuckoo mag nog even in de telescoop. Het is inmiddels 38 graden, dus siësta geblazen. Het grote voordeel van Tumani Tenda is dat je gedurende de gehele dag zicht hebt op het water. In Afrika brengt dat altijd leven in de brouwerij. Een vrouw is met een soort machete oesters van de luchtwortels van een mangrove aan het kappen. Enkele vissers komen in hun houten mokorro’s aangevaren. De vangst bestaat uit Tilapia’s, een Lady Fish en enkele krabben. Het groepje Stone Partridges geeft het sein weer eens op de vogels te letten. We krijgen de visarend schitterend te zien. Regelmatig vliegen er Pink-backed Pelicans. Van de reigerachtigen valt de Goliath Heron op. Na enige discussie concluderen we dat het groepje boven het water foeragerende zwaluwen onze boerenzwaluwen moeten zijn. De Shining-blue Kingfisher die we al eerder hebben voorbij zien flitsen, laat zich nu in de telescoop zien, zodat zelfs Toon overtuigd is. Vanaf 16.00 uur wandelen we in de omgeving. De gehele sperwerfamilie komt langs. Met als meest opvallende soort de mellanistische vorm van de Gabar Goshawk. Deze werkelijk prachtige vogel met zijn totaal zwarte verenpak en rode poten jaagt op de vogels in de couscous. Een paartje Namaqua Doves is wel erg tam en vliegt met ons mee. We lopen richting dorpje. Op het groepje koeien zit een club Yellow-billed Oxpeckers. Terug op de campsite komen we tot de ontdekking dat men vergeten heeft de watertank bij te vullen. Uit de douchekraan komt geen druppel water. Who cares, het avondeten is wederom prima. De verwachte vis wordt niet opgediend. Het is bekend dat er in deze omgeving ook Galagos worden gezien. We gaan met enkele sterke zaklampen op onderzoek uit. Al snel zien we reflecterende oogjes. Het tweetal Bush-babies is erg schuw. Het valt niet mee ze goed in beeld te krijgen. Dat lukt even later veel beter. Prachtige grote ogen die op hun plaats blijven. Het enthousiasme in de groep stijgt. Helaas blijken het de reflectors van onze Globe truck te zijn. Vrijdag 15 november. Ochtenden hebben in Afrika iets magisch. De zonsopkomst over de kreek, het geluid van talloze vogels en toch vertrekken we vandaag naar Tendaba Camp. Het is alweer 9.00 uur als ieder zijn plaats heeft ingenomen. Snel nadat we de hoofdweg opdraaien wordt duidelijk dat de truck geen beste dag heeft. Zodra er wat vermogen geleverd moet worden, valt de snelheid tot stapvoets terug. Totdat de motor helemaal stilvalt. In de cockpit wordt druk overlegd. Guido, Toon en Linda gaan te voet terug naar de campsite om vandaar Joe te bellen. Na enige tijd krijgt Erik de motor toch weer aan de praat en kunnen we op eigen kracht Tumani Tenda bereiken. Het lukt om Joe en Claudia te bereiken, die onmiddellijk toezeggen te komen om de lorry te repareren. Een gedeelte van de groep maakt van de gelegenheid gebruik om het dorpje Tumani Tenda te bezoeken. We krijgen een rondleiding van een van de dochters van de chief, die in een wit gewaad op een mat voor het enige stenen huis van het dorp zit. Voor deze nederzetting van 300 mensen is een project opgezet, waar ook de campsite deel van uitmaakt. Het authentieke Afrikaanse leven, de soberheid, de armoede, de vriendelijkheid van de inwoners maken diepe indruk op de verwende Westerlingen. Mieke heeft een bellenblaas meegenomen en bezorgt de kinderen eerst verwonderde en later onvergetelijke momenten. Vlakbij is een schooltje dat een regiofunktie vervult. Meer dan honderd kinderen in uniform en op blote voeten hebben speelkwartier. We krijgen een rondleiding van de hoofdonderwijzer. De lessen zijn van 8.00 tot 13.00 uur. De school wordt gesponsord. Het bedrag was dit jaar echter niet toereikend om een nieuw klaslokaal af te bouwen. Voor ons een sein om een flinke donatie te doen. Terug op de campsite wordt er al flink gesleuteld. Het blijkt gelukkig een “small problem” te zijn. Het groepje Stone Partridges scharrelt nog rond, de Village Indigo Bird is nieuw en aan de waterkant zijn alle inmiddels bekende soorten weer te zien. Na de lunch ondernemen we een tweede succesvolle poging. We maken opnieuw kennis met de ferme kuilen van de weg, waardoor de gemiddelde snelheid maar 25 km per uur is. Zo nu en dan zijn stukken van de weg geasfalteerd, maar dat verbetert de kwaliteit niet. Het rode stof kleurt de schamele huisjes, het huisraad en de vegetatie tot 15 meter aan weerszijden.
10
Brumen Bridge is meer een zanddijk in een moerassig gebied dan een brug. Het is de moeite waard om te stoppen. Ook hier zien we onze steltlopers terug. Een slangenarend en een Wahlbergs Eagle komen over. Na drieëneenhalf uur en 4 politiecontroles bereiken we Kwinella aan de Senegambia Highway. In dit plaatsje zit een grote groep Pink-backed Pelicans in een roestboom. Vanaf hier is het nog 5 km naar Tendaba. Camp. Het dorpje Tendaba oogt erg armoedig. De hutten, bedekt met verroeste golfplaten, contrasteren enorm met de mooie rondavels met douche, toilet en elektriciteit op de lodge. Er zijn ook geschakelde huisjes. Het duurt even voordat ieder zijn onderkomen heeft gevonden. Tendaba Camp ligt prachtig aan de oever van de rivier, die hier enkele kilometers breed is. Het dinerbuffet onder het grote rieten afdak is prima. Zaterdag 16 november. Vanmorgen gaan we met onze gids Wandy Touray in een piroque naar de overzijde van de rivier voor een tocht in het krekengebied. Een wel erg relaxte manier van natuurbeleving. Boven het water vliegen reuzensterns en lachsterns. Visarenden en 2 African Fish Eagles zien we onder een ideale belichting. Het mangrovegebied is erg vogelrijk. African Darters en hamerkoppen laten zich gemakkelijk bekijken. Voor het zien van Woodland - en Blue-breasted Kingfishers is meer speurwerk nodig. Gelukkig heeft onze gids arendsogen. De mangrove wordt afgewisseld met open stukken met een zoutminnende vegetatie, waar zich altijd reigerachtigen ophouden: Great White Egret en de talrijke Western Reef-egret om er enkele te noemen. We zien de African Spoonbil, Yellow-billed Storks en Woolly-necked Storks. Op een van deze zandopduikingen maken we een flinke wandeling. Op een moerassig gedeelte lopen bontbek -, kleine plevieren en Kittlitz’s Plovers. Er vliegen enkele grauwe kiekendieven, waaronder een zeldzame melanistische vorm en een groepje Mosque Swallows. In de acaciastruiken scharrelt een gekraagde roodstaart. De Brown Snake Eagle is voor Afrikaanse begrippen weinig kleurrijk. In het zand staan veel sporen van apen en otters. De tocht wordt vervolgd. In het water zwemt een Nile Monitor. Op een dode tak wordt er nog een ontdekt. Een grote groep vorkstaartplevieren en White-throated Bee-eaters komt over. Tijdens de terugtocht ontdekken we 4 Patas Monkeys in een boom. We zijn veel later dan de afgesproken tijd terug bij de lodge. Van onze gids krijgen we de opdracht te zeggen dat we motorpech hebben gehad, mocht ernaar geïnformeerd worden. Tijdens de siësta gaan de reisleiders naar het 25 kilometer verder gelegen Soma om diesel te tanken en mineraalwater in te slaan. Ze zullen er uren over doen. De rest vermaakt zich in het zwembad, onder een boom, gadegeslagen door enkele Hooded Vultures en 2 bont gekleurde Bearded Barbets, of met een middagdutje. Om half vijf is het nog steeds 32 graden. Toch gaan we wandelen aan de achterzijde van de campsite naar de rijstvelden in de overstromingsvlaktes van de rivier. Rijst vinden we niet, daarvoor is er te weinig water gevallen tijdens de regentijd. Het gebied is mooi, maar het aantal vogels valt wat tegen. Toch noteert Toon een nieuwe soort, de bergfluiter. Ook de Blue-spotted Wood-dove laat zich prachtig zien. De missie van Erik en Guido is geslaagd. Tijdens het diner 19.00 uur diner laten ze ons videobeelden zien van het handmatige tanken. Enkele beelden later stapt een Egyptian Plover vol door het beeld. Gefilmd aan de kant van de weg bij de moerasjes van Soma. Er zitten vanavond redelijk veel muggen. Vooral Melanie heeft er last van. In de huisjes wordt ’s avonds tegen de muggen gespoten. Harm heeft een van de vrouwelijke personeelsleden gecharterd om de was voor hem te doen tegen de prijs van 200 D. Later hoort hij dat het (overvloedige) personeel 400 D (18 €) per maand verdiend. Een voordelige deal voor zijn wasdame. De wasmarkt is vanaf nu driftig verstoord.
11
Zondag 17 november. Het vroeg naar bed gaan heeft zijn voordelen. Iedereen is steeds keurig op tijd aan het ontbijt. We vertrekken deze morgen met een busje, dat redelijk op de afgesproken tijd arriveert, naar de noordoever. Naast de chauffeur en een bijrijder, gaat ook Wandy als gids mee. De weg naar Soma is werkelijk erbarmelijk. We doen 5 kwartier over deze 25 km. Vol verwachting arriveren we bij de wetlands van Soma. Minutieus speuren we het grote gebied af. De Egyptian Plover is nergens te zien, maar het zit vol met vogels, waaronder een groep kemphanen. Soma is een druk stadje. Het ligt op de kruising van de Transgambia Highway met de Senegamia Highway. Het per pont oversteken van een rivier in Afrika is een belevenis. Het wachtterrein staat vol vehikels, waaronder nogal wat vrachtwagens en mensen die naar de overkant moeten. Uiteraard zijn er allerlei winkeltjes en handeltjes. Stoffen, koekwerk, emmers en teenslippers. Kinderen verkopen zakjes water, pinda’s, bananen en soms kolanoten. Ze vragen om pennen, snoep en geld. We staan bij een winkeltje en worden natuurlijk vergezeld van een kinderschare. Harm koopt een paar teenslippers. Hij laat een meisje op blote voeten, de slippers passen en vraagt of ze deze mooi vindt. Natuurlijk! Hij geeft het kind een hand, “they are yours”, een blik om nooit te vergeten. Boven de rivier vliegt een enorme groep (200) zwarte wouwen. Vier Palm-nut Vultures, een African Fish Eagle en een Marabou Stork worden perfect belicht. Het inladen van mensen en materiaal gaat redelijk snel. De vaartijd is ongeveer een half uur. Aan de overzijde heb je hetzelfde ritueel. Vanaf de pont is het enkele kilometers over een goed geasfalteerde weg naar Farafenni. Een chaotisch stadje met overal handel en winkeltjes. Het vuilnis, waar enkele varkens in scharrelen ligt midden op straat. Dat zie je niet veel. Onder leiding van onze gidsen wordt de lunch ingekocht. Vanaf hier rijden we over de roodgekleurde, onverharde en stoffige weg door de Central Division. Een prachtige tocht op de noordoever. Savanne vegetatie onderbroken door akkertjes waar vooral aardnoten op worden verbouwd. Hier en daar authentieke compounds met een palissade omheind. Regelmatig een kleine kudde runderen in het veld. Het aantal baobabs is opvallend. Busjes die als openbaar vervoer worden ingezet, vormen het weinige verkeer. Het aantal mensen en de hoeveelheid bagage die erin en erop kunnen is verbazingwekkend. In onze bus is het inmiddels 46 graden. Het zien van prachtige Paradise Whydahs in zomerkleed doet de warmte vergeten. Inmiddels stijgt de spanning. Na elke verhoging of bocht in de weg denken we er te zijn. We naderen immers Kaur. Hoewel de oppervlakte flink is afgenomen, zijn er nog fantastische stukken wetlands over. Het eerste wat we zien is een groepje van 5 Egyptian Plovers, vlak aan de kant van de weg. Wat een schitterende vogels.
Egyptian Plovers in de wetlands van Kaur op de noordoever van de rivier. Met de telescopen speuren we de vlakte af: veel Spur-winged Plovers, een groep Black-headed Lapwings en een groep Kittlitz’s Plovers. De vorkstaartplevieren laten zich prima bekijken. Het valt op dat de groep kinderen die weer uit het niets is opgedoken erg armoedig gekleed is. Natuurlijk vragen ze om lege flessen, pennen en geld, maar ze weten ook aardig over hun land te vertellen. Het is warm (40 graden) op de weg in de zon, vandaar dat we besluiten over de vlakte naar een boom te rijden. Dat lijkt ook een goede picknickplaats. Bovendien ziet het er wit van de honderden koereigers. Het is een wereldplek. Er zwemmen zomertalingen, Knob-billed Ducks, en 2 krakeenden. Krakeenden
12
zijn nog nooit eerder in Gambia gemeld. Tussen de steltlopers staan 2 poelruiters. Verderop lopen nog eens 12 Egyptian Plovers aan de waterkant. In de acacia zit een paartje Cut-throats, er vliegen oeverzwaluwen en enkele Black-billed Wood-doves. Op de globestoeltjes is het goed toeven, maar we hebben nog een terugtocht voor de kiezen. Wederom genieten we al schuddend van de prachtige omgeving. Op de veerboot dezelfde hectische taferelen. Als iedereen en alles aan boord is, inclusief de auto met een levende geit op de imperiaal, knielt de schipper uitgebreid op zijn matje voor het gebed. Aan de overzijde treft Wandy zijn moeder. Uiteraard mag zij meerijden. Natuurlijk stoppen we even bij de wetlands van Soma. De Egyptian Plover loopt in de berm van de weg. De vogel wordt nog nauwelijks bewonderd. Na het diner bespreken we onder het genot van een glas Julbrew bier of de hier bekende black fanta het verdere reisprogramma. De reis naar Georgetown staat nog op het programma. Het is een tocht van 145 kilometer over de inmiddels bekende weg. Een volle dag hotsen en knotsen dus. Bovendien is de temperatuur verder landinwaarts nog enkele graden hoger. We besluiten een dag langer dan gepland in Tendaba Camp te blijven en dan terug te keren naar Sukuta. Bird Safari Camp in Georgetown wordt gecanseld. Maandag 18 november. Het is wederom een prachtige morgen. We maken nogmaals de wandeling langs de flootplains van de rivier, de rice fields van Tendaba. Boven de mangroves is een groep van 14 Broad-billed Rollers aan het jagen. Soms krijgen we er enkele mooi in beeld. Een paartje White-rumped Seedeaters zorgt voor de nodige verwarring. Enige discussie en daarna het bekende vogelboek dat altijd in de rugzak van Toon is te vinden, geven uitsluitsel. De ontdekking van Linda: “Ik zie een gele vogel, die er niet uitziet als een wever” en van Mieke “Ik zie een gele kanarie met een wit oogje”, wordt onmiddellijk op naam gebracht als Yellow White-eye. Een groep African Spoonbills vliegt statig richting rivier. We genieten van het opvallende vliegbeeld van 2 Long-crested Eagles. Er vliegen veel Black-billed Wood-doves die vooral in vlucht erg klein lijken. Het pad loopt precies op de grens van de natte mangrove aan de ene kant en de droge savanne vegetatie aan de andere zijde. Dat levert zowel een Blue-breasted Kingfisher als een Striped Kingfisher op. Aan de overkant speelt en drinkt een bavianen familie. Een groepje Green Woodhoopoes valt altijd op. We zie de enige hop van onze reis. Om 12.30 uur zijn we terug voor de lunch. Soep, rijst met lady fish, pompoen en ananas als toetje luiden de siësta in. Harm en Pieter gebruiken deze tijd om te “deppen” (drinken, eten en pitten), de rest neemt een heerlijk koele duik in het goed verzorgde zwembad. Tussen onze onderkomens is de kraan van een waterslang een beetje lek. De druppels water worden gesnoept door Firefinches, Red-cheeked Gordonblues en Black-rumped Waxbills. Om 16.30 uur is het nog 34 graden. Dat weerhoudt ons niet van een ferme wandeling met onze gids door het dorpje richting airstrip. Langs de smalle weg zitten 3 Levaillant’s Cuckoos, prachtige forse zwartwitte vogels met lange staart en kuif. Het vliegveld is een grote stoffige vlakte dat in de regenmaanden zeker niet te gebruiken is. We maken een ferme wandeling in de hoop de Abyssinian Ground Hornbill te zien. Deze kalkoengrote vogels zien we niet. Wel de dorpsjager die op een oude brommer over de vlakte snort. Natuurlijk ontbreken in dit biotoop de Plain-backed Pipits niet. Als we de natte gedeeltes afspeuren, zien we overal de inmiddels bekende soorten. Gelukkig geeft terminal 3 van het vliegveld wat rust. Onder een klein afdak van waaierpalm bladeren staan enkele zeer eenvoudige banken. Zo kan het dus ook. Het wordt stilaan donker. Dat is de bedoeling. Deze plek is immers een gekende plaats waar Four-banded Sandgrouses komen drinken. We wachten af. Onze gids mag gezien het late tijdstip meedoen met onze ravitaillering. Het is al behoorlijk donker als de muggen en even later de vogels van alle kanten komen aanvliegen. We kunnen de zandhoenders toch nog redelijk onderscheiden. Tijdens de terugtocht zoeken we naar nachtzwaluwen. We horen of zien
13
ze niet. In de bomen springen wel 2 Bush-babies. Hun oogjes reflecteren in het lamplicht. In het dorpje zitten volwassenen en kinderen rond hun houtvuurtjes. In het aardedonker wordt wat gegeten. Op één plaats zit men rond een kleine zwart-wit TV. De elektriciteit wordt door een generator geleverd. De reusachtige Silk-cotton Tree (kapokboom) midden in het dorp is de plaats voor de African Scops Owl. Vanwege zijn monotone doordringende geluid wordt hij vaak door de kinderen verjaagd. Dat zal vanavond ook wel gebeurd zijn. Na enkele honderden meters komen we in een wereld van verschil en genieten we van het veel te uitgebreide buffet diner. Dinsdag 19 november. Deze morgen staat een nieuwe boottocht op het programma. Doordat het laag water is, moeten we opstappen bij de nieuw aangelegde steiger bij het dorp, die we door enkele nauwe steegjes bereiken. Aan de peilers van de steiger hebben tientallen Little Swifts hun nesten gemetseld. In de kreken staat het water zeker anderhalve meter lager. Op de modderige oevers zitten veel slijkspringers en wenkkrabben. Het is wederom een geweldige natuurervaring. De groep Intermediate Egrets is nieuw. Dat zijn ook de eerste vogels die we zien tijdens de stop bij de zandopduiking. Twee Grey-headed Kingfishers laten zich uitgebreid bekijken. Ze maken de lijst ijsvogels die je te zien kunt krijgen in Gambia compleet, ongelooflijk. We maken een flinke wandeling door de acacia vegetatie en krijgen verschillende zangvogels in beeld. Het mannetje van de Little Weaver is een beauty. In de verte ziet onze gids, slechts gewapend met een niet al te beste verrekijker 3 Bush Pigs. We moeten met onze telescopen goed speuren om deze Warthogs te ontdekken. De waterstand is flink gestegen. Het instappen in de boot is daardoor een stuk gemakkelijker. Voor ons zitten 3 Woolly-necked Storks in een boom.
Woolly-necked Stork Een lichte fase van de dwergarend doet ons aan Europa denken. Op zeker moment klinkt het commando stop, stop. In eerste instantie zien de anderen niets anders dan een blauwe reiger. Het gaat echter om het dier iets verder in de vegetatie. In het verlengde van een boomstam, staat een Cape Clawless Otter ons als een standbeeld aan te kijken. Blijkbaar schrikt de otter van onze opwinding. Hij loopt richting water, neemt een duik, komt boven en is verdwenen. Op hetzelfde moment zien we een tweede die een spelletje met de boot gaat spelen. In het water, aan de kant, achter de boot in het water enzovoort. Het is vele minuten genieten. De African Fish Eagle op het nest en prachtige beelden van onze visarenden kunnen het spel van de otters niet verdringen. Uiteraard is de tocht weer flink uitgelopen. Ook dat wordt deze keer opgelost met een verhaal over de geheimzinnige motorpech. Tijdens de siësta worden we gewaarschuwd door de schipper. Hij heeft in de mangobomen achter de campsite een uil ontdekt. Het blijkt de kleine Pearl-spotted Owlet. Helaas wordt dit mooie plaatje gemist door Guido en Erik. Zij zijn op verkenningstocht naar het gebied ten zuidwesten van Kwinella, maar komen terug met de mededeling dat net voor het plaatsje 3 White-headed Vultures in een boom zaten. Een gierensoort die in Gambia niet veel wordt gezien. Mieke en Linda gebruiken de siësta om zich een rok te laten aanmeten door de plaatselijke kleermaker. Zijn uitrusting bestaat uit een strijkijzer gevuld met houtskool en een oude trapnaaimachine. Daar onze kleermaker geen Engels blijkt te spreken, wordt via een tolk geïnformeerd of hij geen moeite heeft met naald en draad. Even later zit hij zo trots als een pauw met een leesbrilletje achter de machine. De andere dag blijkt deze bril niet alles te verhelpen. De rokken zien er kleurig uit, maar zijn te klein. Waarschijnlijk heeft hij enkele cijfers omgedraaid.
14
Het gebied onder Kwinella is bekend onder de naam Mutaro Kunda Forest en is de moeite waard. Dat wordt dus de bestemming van de avond excursie. De truck wordt gestationeerd onder een reusachtige boom. Pieter en enkele dames parkeren zich in een Globestoel. De rest gaat aan de wandel. Het bosgebied heeft een open savanne karakter en er zitten veel vogels. We zien de enige Lesser woodhoopoe en enkele prachtig gekleurde mannetjes van de Pigmy Sunbird. Hoewel we geen dorpje ontdekken, wordt het gebied blijkbaar druk bewoond. Er lopen veel jongelui. Erg jonge meisjes dragen al een kind op de rug. We mogen ze zo mee naar Europa nemen. Woensdag 20 november. Voor het eerst deze reis is de groep ’s morgens niet compleet. Pierre is geveld door de Banjul Belly. De rest wil met de Globetruck naar Kiang West National Park. Onze gids heeft al eerder laten doorschemeren dat de tracks in het park te smal voor de truck zijn. Op het laatste moment wordt dan ook besloten om met een jeep te gaan. In allerijl wordt een jeep met een kannetje water en een jerrycan benzine rijklaar gemaakt. Even het vliegveld meepikken. Gelukkig heeft de jager de Abyssinian Ground Hornbills niet geschoten. Er lopen 2 van deze prachtige statige zwarte beesten. De tocht voert door een armoedig dorpje. Er steken enkele Green Vervet Monkeys over. Wandy probeert ze met een kreet te lokken. Als Toon hem imiteert is er geen aap meer in velden of wegen te zien. Wat verder blijven de bavianen gelukkig in een boom zitten. De volwassen dieren zien er vervaarlijk uit. Smalle hobbelwegen tussen het hoge gras brengen ons bij een prachtig uitkijkpunt. We kijken uit over de floodplains en de bedding van de Gambia rivier. Er zitten grote groepen Great White Pelicans. We tellen 1250 exemplaren en 200 African Spoonbills. We willen door, helaas de jeep weigert verdere dienst. Na een uur sleutelen besluit Wandy via de kortste weg naar Tendaba Camp terug te lopen. Later blijkt dat hij 10 kilometer in een uur heeft afgelegd. Twee en een half uur later is hij terug bij de luierende toebabs onder de boom met een koelbox en een ander voertuig. De kapotte jeep gaat op sleep. Onderweg ontmoeten we enkele houthakkers met een partij hout. Die kunnen mooi in de kapotte jeep. Zo gaat dat in Afrika. Bij het dorp wordt alles afgeleverd. De kinderen staan onmiddellijk rond ons voertuig. Toebabs, pen? sweet? Het is inmiddels 4 uur als we Tendaba bereiken. Pierre voelt zich weer iets beter. Hij heeft op advies van het personeel een Afrikaanse kruidenthee gebruikt om de maag te zuiveren. Mieke geeft onze achterburen die op een vuurtje wat rijst koken enkele T shirts en handdoeken. Na ons diner nemen we afscheid van Wandy. We geven hem het boek “Birds of the Gambia and Senegal”, waar hij overigens zelf aan meegewerkt heeft en een fikse fooi. Hij is erg onder de indruk. Donderdag 21 november. Pierre is geheel hersteld, voor de rest was dat niet nodig, zodat we zonder problemen uit Tendaba kunnen vertrekken. We nemen afscheid van Wandy en de rest van het personeel en beginnen aan de 100 kilometer terug naar Sukuta. Evenals op de heenreis wordt gestopt bij Brumen Bridge. Opvallend is de grote groep grutto’s. We hebben deze weidevogels nog niet eerder in Gambia gezien. Onderweg zien ze vanuit de cockpit een groene duif vliegen. Daar wordt even voor gestopt. Er komen 2 soorten groene duiven in Gambia voor. Dit is de Bruce’s Green-pigeon. Deze duiven hebben de gewoonte onmiddellijk weg te kruipen in het lover van de mangobomen. Het duurt even, maar we krijgen de vogel goed in beeld. Uiteraard stoppen we ook bij de rijstvelden net ten oosten van Tumani Tenda. Het ziet er wit van de koereigers.
15
Harm wil zo graag de moeder van alle dia’s maken dat hij zowat de truck uitrolt. Ook Pieter wil dat. Vanwege het mindere bereik van zijn toestel, probeert hij via de dammetjes wat dichter bij te komen. Even later een schuiver, opspattend water en Pieter uit beeld. Enkele seconden later herrijst hij bemodderd, maar ongedeerd. Enkele overvliegende Wahlberg’s Eagles, een slangenarend, enkele African Harrier-hawks en 2 Long-creste Eagles brengen ons weer bij de les. Inmiddels worden we weer omringd door een groep kinderen. Ze willen ons adres, lege flessen, pennen, door de verrekijker kijken, in de truck, kortom ze zijn lastig. Als blijkt dat we nergens op in willen gaan, worden we uitgeleide gedaan als bad people. De enige keer dat ons dat overkomt. Om half twee zijn we terug op Sukuta campsite, waar we hartelijk worden ontvangen. Na een heerlijk stokbroodje gaan we naar Kotu Sewage Ponds, de natuurlijke open rioolwater zuivering van de kustzone. Het ziet er smerig uit, maar het zit vol met vogels. Op het water een groepje juveniele Whitefaced Whistling Ducks die in eerste instantie voor wat verwarring zorgen en bekende dodaarsjes. Tussen de rommel aan de oevers foerageren veel steltlopers. Onze fanatieke vogelaars ontdekken er 2 krombekstrandlopers tussen. Boven het water vliegt een gemengde groep zwaluwen: Red-chested, Wire-tailed en Mosque swallows. We moeten aan de kant, want er komt een groep joggende commando’s met angstaanjagende gezichten aan. De leiders naast de groep lopen met een eucalyptus tak die ze regelmatig gebruiken in de nierstreek van de cadetten. Gelukkig biedt de vijver die geheel is dichtgegroeid met bloeiende waterhyacinten een vrediger aanblik. Tot slot bezoeken we Kotu Creek bij Palmbeach hotel. Aan de kant van de weg kopen we van een vrouw die daar waarschijnlijk de gehele dag met haar koopwaar heeft gezeten, bananen en pinda’s. Haar kleine kind kruipt achter moeders rok bij het zien van zoveel toebabs. Er moet een geruststellende jongleertruc aan te pas komen en dat levert prachtige videobeelden op. In de moerassige stukjes foerageert een groep Black Egrets. Ons enthousiasme trekt de aandacht van een 50+ blonde Nederlandse vrouw met haar mooie jonge rastavriend. Gelukkig herkennen ze de vogels door de telescoop als kleine zwarte reigertjes. Het diner op Sukuta Campsite is als vanouds. Dit keer pasta met varkensvlees in roomsaus, salade en yoghurt met banaan. Heerlijk. Vrijdag 22 november. Vandaag bezoeken we het Abuko Nature Reserve voor de tweede keer. Onderweg zien we zeker 6 grijze wouwen, vliegend, biddend en zittend in de palmen. Ondanks het vroege uur is het behoorlijk druk, vooral met Engelse en Zweedse vogelaars. Het licht op de poel bij de kijkhut is deze morgen fantastisch. De silhouetten van de bomen, de African Jacana en de Green-backed Heron weerspiegelen haarscherp in het water. Een krokodil laat het water nauwelijks rimpelen. De groep splitst, een aantal wandelt naar de orpheunage, een soort dierentuin waar apen en papegaaien die als huisdier zijn gehouden, worden opgevangen. Er zitten ook enkele hyena’s en leeuwen. Ondertussen speurt de rest het lover af in de hoop iets te ontdekken. Dat valt deze keer wat tegen. We zijn dan ook al zo verwend, dat we niet meer tevreden zijn met de prachtige Paradise-flycatchers of de Snowycrowned Robin-chats die zich deze keer wel erg uitgebreid laten bewonderen. Het aantal apen is deze morgen opvallend. We zien verschillende Green Vervet Monkeys en Western Red Colobus. Een van de mannetjes is zo getergd dat we in zijn territorium zijn binnen gedrongen dat hij tot twee keer toe met een gerichte plas ons probeert te verdrijven en dat lukt aardig. In Abuko is iedereen op zoek naar de Verreaux’s Eagle Owl. Erik moet eraan te pas komen om de vogel hoog in een boom te ontdekken. Op zeker moment kunnen we de karakteristieke roze oogleden van deze reus onder de uilen goed bekijken. Het mannetje van de Giant Kingfisher.
16
In de omgeving van de tweede vogelkijkhut is het weer toerakogebied. Naast de Violet Turaco krijgen we ook de Green-crested Turaco enkele keren prachtig in beeld. Aan de rand van het water staat een mannetje Bushbuck rustig te grazen. Over de mobiele verbinding horen we de stem van Melani. Ze zijn hongerig geworden en op weg naar de uitgang. We vervolgen dus naar Lamin lodge voor de lunch. Kijkend over de mangroves ontdekt Guido een Yellow-fronted Tinkerbird. Op een “democratische” manier beslist de minderheid dat we de Lamin rice field links laten liggen en terugkeren naar Sukuta Campsite. Op het einde van de middag maken we een fikse wandeling door de extensief gebruikte cultuurgronden van Sukuta. De omgeving is wel redelijk dicht bebouwd. Zoals aan de gehele kuststreek zijn de rondavels veelal vervangen door vierkante huisjes van gebakken blokken. Vaak zijn deze onderkomens nog maar half afgebouwd en lijkt niet duidelijk wat de uiteindelijke bestemming zal zijn. Al snel worden we vergezeld door 2 jonge mannen die van alles over hun land weten te vertellen. Bij het dorp zeulen enkele kinderen met een 10 meter lange bamboestok. Ze vertellen dat deze stokken gebruikt worden om in de waaierpalmen te klimmen. We krijgen een demonstratie. Een van de kinderen vlecht enkele grasstengels in elkaar waarmee hij een groot kapmes op zijn rug bindt. De bamboestok wordt achter een stevig blad in de palm gehaakt, waarna hij handig en snel in de stok omhoog klimt. Boven stapt hij over in de palmboom en kruipt tussen de reusachtige bladeren en trossen vruchten in de kruin van de boom. Met een paar welgemikte slagen, hakt hij enkele trossen palmvruchten los die op de grond uiteen spatten, waarna hij weer omlaag klimt. Op de grond hakt men het kapje van de vruchten die 3 kernen bevatten met een heerlijke kleurloze fruitgel. De rest van de vruchten gebruikt men voor het maken van een eetbare pulp. De akkertjes zijn vaak omheind. Op een van de muren biedt een watchman zijn diensten aan. Je hoeft alleen de dag en de tijd maar in te vullen. Iedereen probeert een handeltje. Soms is hun winkel niet groter dan een gazen kooi, waarin wat zakjes ongebrande pinda’s en broodjes te koop worden aangeboden. Voor Gambia is dit een tijd van redelijke overvloed. Net na de regentijd worden volop meloenen, cassaves, zoete aardappelen, wat komkommers, bonen, uien en vruchten geoogst. Dat wordt met het droger worden van het landschap snel minder. Zeker nu er dit jaar wederom te weinig water is gevallen. In de maanden april en mei zal de voedsel situatie veel slechter zijn. Bij de ingang van de campsite biedt een jongetje een Red Monkey te koop aan. Joe koopt de aap en laat hem op zijn terrein los. Na enkele minuten is het dier over de omheining verdwenen. Helaas lost een dergelijke actie het eigenlijke probleem niet op. Zaterdag 23 november. We willen deze morgen op tijd ontbijten, want de boottocht vanuit Tanji naar Bird Island staat op het programma. Er zijn strikte afspraken over de prijs en over de vertrektijd gemaakt. Om 9.00 uur zou de piroque afvaren. Hoewel het ontbijt op zich laat wachten, zorgt onze Nederlandse instelling ervoor dat we de verloren tijd met eten inhalen, zodat we omstreeks de afgesproken tijd onze schipper kunnen oppikken. Het afvaarpunt ligt midden in het Tanji Bird Reserve. Bij het kantoortje moet nog worden onderhandeld. Volgens de heren is juist gisteren de dalasi gedevalueerd en komen ze met de afgesproken prijs niet meer uit. Daar trappen we natuurlijk niet in. Gelukkig maken we kennis met een Engelsman die in het reservaat onderzoek doet naar de leeftijd van vogels. Hij verhaalt ons uitgebreid over het beklemmende vaderland en de Afrikaanse vrijheid. Inmiddels zien alle partijen in dat het voor de oude prijs moet gebeuren. We kunnen dus met zijn allen naar de kust. Een prachtige lagune op een kilometer van het vissersdorpje maar geen boot. Ook niet na 3 kwartier wachten. Uiteindelijk besluit een van de gidsen naar het dorpje te lopen en waarachtig na nog een half uur wachten doemt een motorbootje op. Helaas is er maar plaats voor 6 personen. Ook het aantal reddingsvesten is daarop berekend. Door de branding stapt de eerste groep in, zodra iedereen min of meer een plaats heeft gevonden, overspoelt een enorme golf het bootje. De natte pakken zullen gelukkig snel door de zon worden gedroogd. Na nog eens 3 kwartier kan ook de rest naar het vogeleiland worden gebracht. Bird Island is een zandplaat enkele kilometers uit de kust van Gambia. Het wordt door duizenden vogels als hoogwatervluchtplaats gebruikt. Het zou in Europa allang de status van reservaat hebben gekregen, waar elke verstoring van de rustende vogels streng verboden zou zijn.
17
We zien grote groepen drieteenstrandlopers die met de golven meerennen, steenlopers, vele bontbekplevieren, honderden Lesser Black-backed Gulls, tientallen Gray-headed Gulls, 15 Audouin’s Gulls en 2 Slender-bill Gulls. De reuzensterns, koningssterns, grote stern, dwergsterns en visdieven zitten in een erg grote groep soort bij soort bij elkaar. Op een ander deel van de zandplaat rusten 10 visarenden. Het zijn spectaculaire beelden. Vogels kijken en luieren in de zon blijkt een aangename afwisseling. Hoewel een zandplaat niet voor iedereen hetzelfde te bieden heeft. In omgekeerde volgorde gaat het na een uur terug naar het strand. Full speed deze keer. De lunch is vanmiddag in Paradise Inn. Een paradijselijke plek aan een kreek, enkele kilometers van het dorp. De accommodaties zijn ruim van opzet. De omringende vegetatie lijkt op de restanten van een riverine forest en dat blijkt ook uit de vogelsoorten die we zien: African Paradise-flycatcher, Snowy-crowned Robin-chat en Arican Thrush. Linda, wie anders, ontdekt een specialiteit de Oriole Warbler. Een vogel die zich vaak in dichte vegetatie ophoudt en daardoor moeilijk te zien is. De dichte oerwoud begroeiing in combinatie met de mangroves langs de kreek, maken de omgeving van de lodge erg vogelrijk. Er vliegen groepen Bronze Mannikins met jongen, Brown Babblers en Blackcap Babblers. In de souvenirwinkel op het terrein koopt Guido na slechts een korte aarzeling een kora. Dat is het kenmerkendste muziekinstrument van West-Afrika, een 21-snarige combinatie van harp en luit met een grote halfronde klankkast, ter grootte van 1 ½ meter. Het heelhuids in Nederland krijgen van kora eist vanaf nu zijn volledige aandacht op. Halverwege de middag bezoeken we de vismarkt van Tanji. Elke dag bij hoog water komen daar de kleine vissersboten het strand op gevaren. Het is een gigantische kleurrijke drukte. Het hele dorp is uitgelopen. Natuurlijk wordt er weer van alles aangeboden. Van bananen tot eenvoudige sieraden. Vrouwen dragen de gevangen vis in kleurige plastic teilen op hun hoofd naar het strand. Kinderen pikken de uit de manden gevallen vissen in. De aangevoerde vangst wordt meteen verhandeld. Voor onmiddellijk gebruik, voor in de aanwezige koelwagen om te worden opgediend in de toeristische hotels, in de zon gedroogd of ter plekke gerookt. Het drogen gebeurt op het strand. De vis wordt flink gezouten en op afdakjes gelegd die op een meter hoge palen rusten. De zon doet de rest, maar verdrijft de geur niet. Op een andere plek wordt van tropisch hardhout een nieuwe boot gemaakt. Er komt geen spijker aan te pas. Vakwerk. Het is een fantastisch Afrikaans tafereel. Bij onze truck heeft zich inmiddels een flinke menigte verzameld, zodat het de nodige moeite kost om te kunnen vertrekken. Het verschil in welvaart is wel erg zichtbaar en doet denken. Zondag 24 november. Er zijn nog verschillende locaties in de kustzone die we kunnen bezoeken. We kiezen deze morgen voor een wandeling op de Fajara Golf Course en door het aangrenzende Kotu Creek. Aan het begin van het golfterrein bevinden zich een aantal winkeltjes. Ze verkopen prachtige grote beelden. De beginprijs is 900 D. Het beeld wordt in een hoek van het winkeltje gezet en het loven en bieden kan beginnen. Bedenk wel dat een eenmaal uitgebracht bod verplichtingen schept. De verkopers zullen er alles aan doen om tot een vergelijk te komen. Het is heerlijk lopen over het golfterrein. Natuurlijk zien we niet veel nieuwe soorten, maar de natuurbeleving is er niet minder om. Het licht op de prachtige Variable, Splendid en Beautiful Sunbird, maar ook op de Spur-winged, Black-headed en Wattled Plovers op de moddervlaktes onder de mangroves, zorgt voor onvergetelijke plaatjes. We proberen een man te fotograferen die met traditioneel klimtuig in een oliepalm klimt om de flessen, waarin de palmwijn wordt opgevangen, te
18
controleren. Hij is zo behendig dat we voor de foto te laat zijn. Een groep kinderen vangt in de kreken kleine krabbetjes. Al wandelend belanden we in de rijstvelden van Kotu Creek. In een palmboom ontdekken we een Lizard Buzzard, een groep Buffalo Weavers en Long-tailed Glossy Starlings. Uiteindelijk belanden we op de asfaltweg. Er is hier veel meer verkeer dan in het binnenland. Er wordt dus ook op auto’s gelet. Op het terras van Palm Beach hotel drinken we wat. De ober noemt zeker 5 verschillende frisdranken op. We bestellen gevarieerd. Na enige tijd komt hij terug zonder de bestelling, maar met de mededeling dat alles “finished” is behalve cola. Op het strandje voor het hotel worden houtsnijwerken gemaakt en verkocht. Erik en Melani tonen belangstelling voor een ferm masker. De vraagprijs is 3200 D. Daar is geen bieden aan. Uiteraard komt de verkoper nog even handelen. De prijs is uiteindelijk gezakt tot 1000 D. We lunchen in het grote Senegambia hotel. Een toeristische plek waar de Europese gasten niets van de Afrikaanse struggle for live zullen merken. De groep splitst, Toon en Linda blijven vogelen in de Senegambia Gardens, een plek die bij vogelaars bekendheid geniet. Ze zien enkele prachtige Whitecrowned Robin-chats en de Lesser Honeyguide. In de tuin zit ook een groep vliegende honden. Anderen bezoeken per taxi de beroemde Albert Marked en het Handicraft Centre in Banjul. We charteren de chauffeur als gids. Hij loodst ons door de deels overdekte straatjes waar werkelijk van alles te koop is. Allerlei soorten groenten en fruit, maar ook vissen en zeebanket. In houten stalletjes die niet meer dan 2 meter breed en 3 meter lang zijn worden kleding, lappen stof, schoenen, tassen, plastic manden en allerlei andere goederen verkocht. De lokale markt gaat naadloos over in de toeristen markt, waar tientallen meubelmakers en houtsnijders hun producten vervaardigen en aan de weinige blanke toeristen willen verkopen. In alle openheid krijgt het gebruikte materiaal een ebbenhout look door de werkstukken in te smeren met schoenpoets. Je krijgt nauwelijks tijd om het houtsnijwerk rustig te bekijken, maar ook hier is het zaak mee te doen aan het spel van bod en tegenbod. In een kleurrijk kledingwinkeltje probeert de verkoopster Pierre en rok te verkopen. Als die duidelijk maakt dat dit in Nederland niet de mode is, komt ze met een Gambia T shirt. Dat kunnen we natuurlijk niet weerstaan. We kopen het een en ander aan houtsnijwerk en geven een goede prijs. Het is tenslotte ook een vorm van gerichte ontwikkelingshulp. Op de gigantische markt lopen we een broer van onze taxichauffeur tegen het lijf. We moeten persé mee naar zijn café om iets te drinken. Dat bestaat uit een tafel, 4 plastic stoelen en een koelbox met cola en fanta. Het ligt aan een eetgelegenheid, lange tafels onder een afdak, waar gekookt en gegeten wordt onder het toeziend oog van 20 zwerfkatten. In een hal zit een groot aantal kleermakers te werken en dat elke dag van 7.00 tot 19.00 uur. Na een kort bezoek aan de haven waar dagelijks de veerboot naar de noordoever vertrekt, keren we terug naar de taxi. Op de motorkap ligt een watchman te slapen. We rijden over een weg met veel gaten naar Serekunda. Ook hier bergen meloenen en allerhande spullen die te koop worden aangeboden. Er is zelfs een music centre met een reusachtige muziekbox midden op straat. Onze taxichauffeur probeert onderweg nog wat benzine, die al enkele dagen bijna niet te krijgen is, te regelen en levert ons keurig op Sukuta Camp af. Maandag 25 november. Het is inpakken deze morgen. De kora van Guido verdwijnt in zijn slaapzak en zal op het vliegveld een speciale behandeling moeten krijgen. Kleding die we niet meer nodig hebben laten we bij Joe en Claudia achter. Zij zullen er zonder problemen een goede bestemming voor vinden. In een van de huisjes verblijft een Duitser die elke winter een paar maanden meewerkt met enkele Gambiaanse gezinnen. We overladen hem met de overgebleven cup a soup en zakjes bouillon. We maken nog een korte wandeling in de omgeving, genieten van de inmiddels bekende vogels, snuiven de Afrikaanse lucht en bezoeken de Baobab Nursery school. We krijgen een uitgebreide rondleiding van het schoolhoofd. De kleuters, allemaal keurig in uniform, zeggen klassikaal het Engelse alfabet op. Grote hilariteit als de toebabs hieraan gaan mee doen. Het schooltje is pas in september geopend en wordt gesponsord door een stichting uit Hoogeveen. We noteren ons adres in het gastenboek. Terug op de campsite vermaakt Mieke de kinderen met bellen blazen. Wederom eerst verwondering, dan actie om de zwevende prachtig fluorescerende ballen te pakken. Het is inmiddels 12.30 uur, de hoogste tijd om naar het vliegveld te vertrekken. Het inchecken levert geen problemen op. Zelfs Kora wordt met de nodige omzichtigheid behandeld. We vertrekken precies op tijd. Binnen de kortste keren gaat de Telegraaf van hand tot hand. Na een probleemloze vlucht landen we 6 uur later op onze nationale luchthaven. Kora heeft de reis in het bagageruim zonder kleerscheuren doorstaan. In de
19
aankomsthal nemen we afscheid van het merendeel van het reisgezelschap en is deze bijzonder gezellige en vogelrijke reis door een schitterend Afrikaans land ten einde. Gambia, morasum.
Gebruikte literatuur: - Gambia/Senegal, Dominicus reisgids, Guido Derksen - Birding The Gambia 2002, Willy Aelvoet en Gerard Mornie. - The Gambia (20 – 27 januari 1997) JanVermeulen - Reis door Gambia van 14 t/m 28 februari, Globe Natuurreizen - Natuurreis Gambia 4 december-18 december, Globe Natuurreizen - A field guide to the birds of The Gambia and Senegal, Clive Barlow e.a. - A naturalist’s guide to The Gambia, Etienne Edberg Deelnemers Gambiareis 2002 Pieter Redel, Soest Harm Heddema, Oegstgeest Toon Vernooij, Utrecht Linda van der Maas, Utrecht Mieke Adriaensen, Zundert Pierre Adriaensen, Zundert Melani Tevel, Vlissingen Reisbegeleiding: Erik Sanders, Vlissingen Guido Davidse, Middelburg Organisatie: Gert van der Hart Globe Natuurreizen Dr. Batenburglaan 179 4837 BP Breda tel.: 076 - 5974793 website: www.globenatuurreizen.nl e-mail:
[email protected] Dit verslag is samengesteld door: Pierre Adriaensen Vincent van Goghstraat 19 4881 CD Zunderet tel.: 076 – 5973299 e-mail:
[email protected] Foto’s Harm Heddema Melani Tevel Mieke Adriaensen
20
Lijst van waargenomen vogelsoorten. Deze vogellijst is grotendeels samengesteld volgens de gebruikte indeling in het boek “Birds of the Gambia and Senegal” van Clive Barlow, Tim Wacher en Tony Disley (ISBN1-873 40332-1). De Nederlandse namen zijn uit de complete checklist uit “Vogels van de wereld” van Michael Walters (ISBN 90 5210 2430). De volgende afkortingen zijn gebruikt: x: waargenomen zonder aantal vermelding. Deze aanduiding is ook gebruikt voor een aantal algemeen voorkomende soorten welke in de begeleidende tekst nader zijn aangegeven. e: enkele ( 1 tot 5 exemplaren) g: groep (5 tot 10 exemplaren) rt: redelijk talrijk (10 tot 15 exemplaren) t: talrijk (meer dan 15 exemplaren) zt: zeer talrijk november 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 1. LITTLE GREBE (DABCHICK) Tachybaptus ruficollis, Dodaars 2. LONG-TAILED CORMORANT, Phalacrocorax africanus, Afrikaanse Dwergaalscholver 3. GREAT (WHITE-BREASTED) CORMORANT, Phalacrocorax carbo, Aalscholver 4. AFRICAN DARTER, Anhinga rufa, Afrikaanse Slangehalsvogel 5. PINK-BACKED PELICAN, Pelecanus rufescens, Kleine Pelikaan 6. GREAT WHITE PELICAN, Pelecanus onocrotalus, Roze Pelikaan 7. BLACK EGRET, Egretta ardesiaca, Zwarte reiger 8. LITTLE EGRET, Egretta garzetta, Kleine Zilverreiger 9. WESTERN REEF-EGRET (REEF HERON), Egretta gularis, Westelijke Rifreiger 10. INTERMEDIATE EGRET (YELLOW-BILLED EGRET), Mesophoyx intermedia, Middelste Zilverreiger 11. GOLIATH HERON, Ardea goliath, Reuzen reiger 12.GREY HERON, Ardea cinerea, Blauwe Reiger 13. BLACK-HEADED HERON, Ardea melanocephala, Zwartkopreiger 14.GREAT EGRET (GREAT WHITE EGRET), Casmerodius albus, Grote Zilverreiger 15. CATTLE EGRET, Bubulcus ibis, Koereiger 16. SQUACCO HERON, Ardeola ralloides, Ralreiger 17. STRIATED (GREEN-BACKED) HERON, Butorides striatus, Mangrove-reiger 18. BLACK-CROWNED NIGHT-HERON, Nycticorax nycticorax, Kwak 19. WHITE-BACKED NIGHT HERON, Gorsachius leuconotus, Witrug Kwak
12
e
g
1 3
1
15
t
rt x
t
t
rt x
t
t
t
t
1
1
rt e
e
1250
1
x
x
3
x
x
e
e
x
x
x
x
x
x
x
g
x x
1
3
x
x
x
x
x
x
x
x
zt zt x
x
x
x
zt x
e
1
1
1
e
x
x
x
x
1
x
e
x
x
x
x
x
x
x
x
x
2
e
x
e
t e
1
3 e
1
1
e
x t
e 1
rt e
x
x 1
x
5
3
x
x
x
5
e
t 1
21
8
20. PURPLE HERON, Ardea purpurea, Purperreiger
x
november 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
5
21. HAMERKOP, Scopus umbretta, Hamerkop
x
1
rt rt t 2
22. AFRICAN SPOONBILL, Platalea alba, Afrikaanse Lepelaar 23. EUROPEAN SPOONBILL, Platalea leucorodia, Lepelaar 24. WOOLLY-NECKED STORK, Ciconia episcopus, Bisschopsooievaar 25. YELLOW-BILLED STORK, Mycteria ibis, Afrikaanse Nimmeerzat 26. MARABOU STORK, Leptoptilos crumeniferus, Maraboe 27. WHITE-FACED WHISTLING-DUCK (TREE-DUCK), Dendrocygna viduata, Witwangfluiteend 28. KNOB-BILLED DUCK, Sarkidiornis melanotos, Knobbeleend 29. SPUR-WINGED GOOSE, Plectropterus gambensis, Spoorwiek Gans 30. GARGANEY, Anas querquedula, Zomertaling
t
1
1
2
200
15
1 e
e
e
20
g
x
1
6
e g
g
4
3
g
x
t
g
31. COMMON TEAL, Anas crecca, Wintertaling
2
32. GADWALL, Anas strepera, Krakeend
2
33. HADADA IBIS, Bostrychia hagedash, Hadada Ibis
2
34. OSPREY, Pandion haliaetus, Visarend
3
x
x
35. AFRICAN HARRIER-HAWK, Polyboroides typus, Kaalkopkiekendief 36. WHITE-HEADED VULTURE, Trogooceps occipitalis, Witkopgier 37. LAPPED-FACED VULTURE, Torgos tracheliotus, Oorgier 38. PALM-NUT VULTURE, Gypohierax angolensis, Palmgier 39. HOODED VULTURE, Necrosyrtes monachus, Kapgier 40. WHITE-BACKED VULTURE, Gyps africanus, Witruggier 41. MARTIAL EAGLE, Polemaetus bellicosus, Vechtarend 42. AFRICAN FISH EAGLE, Heliaeetus vocifer, Afrikaanse rivierarend 43. TAWNY EAGLE, Aquila rapax, Steppearend
2
x
6
44. WAHLBERG’S EAGLE, Aquila walhbergi, Wahlbergs Arend 45. BOOTED EAGLE, Hieraaetus pennatus,
t
7
rt x
x
1
2
rt
4
x
x
1 3
t
e
1
3
1
t
1
e
e
1
t
t
t
t
t
e
5
1
1
t
t
t
1
t
t
g 1
1
1
2
3
2
e
1
1
1 1
2 1
1
1
t
t
t
22
Dwergarend 46. LONG-CRESTED EAGLE (LONG-CRESTED HAWK-EAGLE), Lophaetus occipitalis, Langkuifarend 47. BATELEUR, Therathopius ecaudatus, Bateleur
1
2
2
2
3
november 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 48. WESTERN BANDED SNAKE EAGLE, Circaetus cinerascens, Kleine Grijze Slangenarend 49. BROWN SNAKE EAGLE, Circaetus cinereus, Bruine Slangenarend 50. SHORT-TOED EAGLE, Circaetus gallicus Slangenarend 51. BLACK KITE, Milvus migrans, Zwarte Wouw 52. GRASSHOPPER BUZZERD, Butastur rufipennis Sprinkhaanbuizerd 53. BLACK-SHOULDERED KITE, Elanus caeruleus, Grijze Wouw 54. MARSH-HARRIER, Circus aeruginosus, Bruine Kiekendief 55. MONTAGU’S HARRIER, Circus pygargus, Grauwe Kiekendief 56. PALLID HARRIER, Circus macrourus, Steppekiekendief 57. AFRICAN GOSHAWK, Accipiter tachiro, Afrikaanse havik 58. GABAR GOSHAWK, Micronisus gabar, Gabarhavik 59. LIZARD BUZZARD, Kaupifalco monogrammicus, Hagedisbuizerd 60. DARK CHANTING-GOSHAWK, Melierax metabates, Donkere Zanghavik 61. SHIKRA, Accipiter badius, Shikra
2 1 1 x
65. AFRICAN HOBBY, Falco cuvierii, Afrikaanse Boomvalk 66. RED-NECKED FALCON (RED-NECKED KESTREL), Falco chicquera, Roodkopsmelleken 67. DOUBLE-SPURRED FRANCOLIN, Francolinus bicalcaratus, Barbarijse Frankolijn 68. STONE PARTRIDGE, Ptilopachus petrosus, Rotspatrijs 69. HELMETED QUINEAFOWL, Numida Meleagris, Helmparelhoender 70. FOUR-BANDED SANDGROUSE, Pterocles quadricintus, Vierbandzandhoen
x
x
3
x
1
1
2
1
1
t
zt t
t
t
1
1 1
2
1
2
1
1 1
e
e
e
e
x
e
2
t
e
e
2 1
6
2
1 1 1
1
1
e
1
x
1
2
2
4
x
1
1
4
1
1
e
e
x
x
x
2
1
x
e
2
x
x
1
62. KESTREL, Falco tinnunculus, Torenvalk 63. GREY KESTREL, Falco ardosiaceus, Grijze Torenvalk 64. LANNER FALCON, Falco biarmicus, Lannervalk
e
1
1
1
4
x
x
x
2
e
1 2
2
x
1
2
x
x
5
1
1 1
x
1
x
1 2 2
x 5 30
23
1
71. AFRICAN JACANA (LILY-TROTTER), Actophilornis africanus, Lelie-loper
1 1
72. EGYPTIAN PLOVER, Pluvianus aegyptius Krokodilwachter 73. COLLARED PRATINCOLE, Glareola pratincola, Vorkstaartpevier 74. SENEGAL THICK-KNEE, Burhinus senegalensis, Senegalese Griel
2
18
70 60 15
1
g
x
e
e
e
e
1
1
november 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 75. BLACK-HEADED PLOVER, Vanellus tectus, Zwartkopkievit 76. WATTLED PLOVER, Vanellus senegallus, Lelkievit 77. GRAY PLOVER, Pluvialis squatarola, Zilverplevier 78. SPUR-WINGED PLOVER, Vanellus spinosus, Sporenkievit 79. RINGED PLOVER, Charadrius hiaticula, Bontbekplevier 80. LITTLE RINGED PLOVER, Charadrius dubius, Kleine Plevier 81.KENTISH PLOVER, Charadrius alexandrius, Strandplevier 82. KITTLITZ’S PLOVER, Charadrius pecuarius Herdersplevier 83. BLACK-TAILED GODWIT, Limosa limosa, Grutto 84. BAR-TAILED GODWIT, Limosa lapponica, Rosse Grutto 85. WHIMBREL, Numenius phaeopus, Regenwulp
g x
rt 2
rt rt
e
2
x
e
g
e
e
e
1 e
10
7
e
e
e
e
t
rt rt
30
x
x
e
x
20
rt
e
g
t
2
1 23
100 x x
86. COMMON REDSHANK, Tringa totanus, Tureluur 87. MARSH SANDPIPER, Tringa stagnatilis, Poelruiter 88. COMMON GREENSHANK, Tringa nebularia, Groenpootruiter 89. GREEN SANDPIPER, Tringa ochropus, Witgatje
x
90. WOOD SANDPIPER, Tringa glareola, Bosruiter
g
91. COMMON SANDPIPER, Tringa hypoleucos, Oeverloper 92. SPOTTED REDSHANK, Tringa erythropus, Zwarte Ruiter 93. RUDDY TURNSTONE, Arenaria interpres, Steenloper 94. SANDERLING, Calidris alba, Drieteenstrandloper
e
95. CURLEW SANDPIPER, Calidris ferruginea, Krombek Strandloper 96. DUNLIN, Calidris alpina, Bonte Strandloper
4
50
g
g t
t
t
8
e
t
t
t
t
t
e
x
e
e
g
e
rt e
e
g
e
e
e
25
t
t
t
t
1 e
1
1
2 x
x
g
x
x
x
e
x
e
x
1
e
e
e
e
2 1
t 300+
2 1
24
1
97. RED KNOT, Calidris canutus, Kanoet Strandloper
g
98. RUFF, Philomachus pugnax, Kemphaan
1 1
99. EURASIAN OYSTERCATCHER, Haematopus ostralegus, Scholekster 100. BLACK-WINGED STILT, Himantopus himantopus, Steltkluut 101. SKUA (SPEC), Stercorarius
g
1
e
e
g
1
november 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 102. AUDOUIN’S GULL, Larus audouinii, Audouins meeuw 103. SLENDER-BILLED GULL, Larus genei, Dunbekmeeuw 104. LITTLE GULL, Larus minutes, Dwergmeeuw
15
2
1
105. GRAY-HEADED GULL, Larus cirrocephalus, Grijskopmeeuw 106. LESSER BLACK-BACKED GULL, Larus fuscus, Kleine Mantelmeeuw 107. YELLOW-LEGGED GULL, Larus cachinnans, Geelpootmeeuw 108. CASPIAN TERN, Sterna caspia, Reuzenstern
e
109. ROYAL TERN, Sterna maxima, Koningsstern
e
g
t
g
300+
e 3
110. LESSER CRESTED TERN, Sterna bengalensis, Bengaalse stern 111. GULL-BILLED TERN, Sterna nilotica, Lachstern 112. SANDWICH TERN, Sterna sandvicensis, Grote Stern 113. COMMON TERN, Sterna hirundo, Visdief
e
e
3 1
1
1
5
14
6
150+
9
100+
2 x
e
e
t
e
100+
114. ARCTIC TERN, Sterna paradisaea, Noordse Stern 115. LITTLE TERN, Sterna albifrons, Dwerstern
2
116. BLACK TERN, Chlidonias niger, Zwarte Stern
2
117. WHITE-WINGED BLACK TERN, Chlidonias leucopterus, Witvleugelstern 118. SPECKLED PIGEON, Columba guinea, Gespikkelde Duif 119. LAUGHING DOVE, Streptopelia senegalensis, Palmtortel 120. AFRICAN MOURNING DOVE, Streptopelia decipiens, Treurtortel 121. VINACEOUS DOVE, Streptopelia vinacea, Wijntortel 122. RED-EYED DOVE, Streptopelia semitorquata, Roodoogtortel 123. BLACK-BILLED WOOD-DOVE, Turtur abyssinicus, Zwartsnavelduif 124. BLUE-SPOTTED (RED-BILLED)
1
100+
1 t
x
x
x
t
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
t 1
4
rt rt 1
25
WOOD-DOVE, Turtur afer, Staalvlekduif 125. NAMAQUA (LONG-TAILED) DOVE, Oena capensis, Maskerduif 126. BRUCE’S GREEN-PIGEON, Treron waalia, Waalia Duif 127. EUROPEAN TORTLE DOVE,Streptopelia turtur, Zomertortel 128. SENEGAL COUCAL, Centropus senegalensis, Senegalese Spoorkoekoek 129. LEVAILLANT’S CUCKOO, Clamator levaillantii, Levaillants Koekoek
2
2
t
x
x
e
x
x
x
1
1 3 x
x
x
x
x
x
x 3
x
x
1
november 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 130. AFRICAN CUCKOO, Cuculus gularis, Afrikaanse Koekoek 131. DIEDERIK CUCKOO, Chrysococcoyx caprius, Diederik Koekoek 132. PEARL-SPOTTED OWLET, Glaucidium perlatum, Geparelde Dwerguil 133. SPOTTED EAGLE OWL, Bubo Africanus, Afrikaanse Oehoe 134. VERREAUX’S EAGLE OWL, Bubo lacteus, Verreaux Oehoe 135. AFRICAN SCOPS OWL, Otus Senegalensis Afrikaanse Dwergoor uil 136. MOTTLED SPINETAIL (USSHER'S SPINE-TAILED SWIFT), Telacanthura ussheri, Boababgierzwaluw 137. AFRICAN PALM-SWIFT, Cypsiurus parvus, Afrikaanse Palmgierzwaluw 138. LITTLE SWIFT (LITTLE AFRICAN SWIFT), Apus affinis, Huisgierzwaluw 139. COMMON SWIFT, Apus apus, Gierzwaluw
1
1
1
1
1 1
1 1
1 1 1 1
e
e
g
g
e
g x
x
e t
x
e
g
x
x
2 1 g
g
e x
rt g
1
e
e
g e
1
140. EURASIAN HOOPOE, Upupa epops, Hop 141. GREEN (SENEGAL) WOODHOOPOE, Phoeniculus purpureus, Groene Kakelaar 142. BLACK WOOD-HOOPOE, Rhinopomastus aterrimus, Zwarte Boomhop 143. MALACHITE KINGFISHER, Alcedo cristata, Malachietijsvogel 144. AFRICAN PYGMY-KINGFISHER, Ceyx picta, Afrikaanse Dwergijsvogel 145. BLUE-BREASTED KINGFISHER, Halcyon malimbica, Teugelijsvogel 146. STRIPED KINGFISHER, Halcyon chelicuti, Gestreepte IJsvogel 147. GIANT KINGFISHER, Megaceryle maxima, Afrikaanse Reuzenijsvogel 148. PIED KINGFISHER, Ceryle rudis, Bonte Ijsvogel 149. GREY-HEADED KINGFISHER, Halcyon leucocephala, Grijkopijsvogel 150. WOODLAND KINGFISHER, Halcyon sengalensis, Senegalijsvogel 151. SHINING-BLUE KINGFISHER, Alcedo quadribrachys, Glansijsvogel
2
2
1
2
4
2
2
7
1 2
1
1
1
1
1
e
1
e
1
5
1
1
1
2
1 x
x
2 x
x
t
t
t
t 2
x 1
2
2
x
1
e
2
x
26
152. ABYSSINIAN ROLLER, Coracias abyssinica, Sahelscharrelaar 153. RUFOUS-CROWNED ROLLER, Coracias naevia, Roodkruinscharrelaar 154. BLUE-BELLIED ROLLER, Coracias cyanogaster, Blauwbuikscharrelaar 155. BROADED-BILLED ROLLER, Eurystomus glaucurus, Breedbekscharrelaar 156. LITTLE BEE-EATER, Merops pusillus, Dwergbijeneter
x
rt x e
e
e
t
t
t
x
t
e
e
1
1
e
e
e
e 3
g
x
1 1
e
14
e
1
e
4
6 e
e
2
e
november 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 157. SWALLOW-TAILED BEE-EATER, Merops hirundineus, Zwaluwstaartbijeneter 158. BLUE-CHEEKED BEE-EATER, Merops persicus, Groene Bijeneter 159. WHITE-THROATED BEE-EATER, Merops albicollis, Witkeelijeneter 160. EUROPEAN BEE-EATER, Merops apiaster, Europese Bijeneter 161. GREEN TURACO, Tauraco persa, Groene Toerako 162. VIOLET TURACO (VIOLET PLANTAIN-EATER), Musophaga violacea, Violette Toerako 163. WESTERN GREY PLANTAIN-EATER, Crinifer piscator, Grijze Bananeneter 164. SENEGAL PARROT, Poicephalus senegalus, Bonte Boertje 165. BROWN-NECKED PARROT, Poicephalus robustus, Kaapse Papegaai 166. ROSE-RINGED (SENEGAL LONG-TAILED) PARAKEET, Psittacula krameri, Halsbandparkiet 167. ABYSSINIAN GROUND HORNBILL, Bucorvus abyssinicus, Noordelijke Hoornraaf 168. RED-BILLED HORNBILL, Tockus erythrorhynchus, Roodsnaveltok 169. AFRICAN PIED (BLACK-AND-WHITE-TAILED) HORNBILL, Tockus fasciatus, Bonte Tok 170. AFRICAN GREY HORNBILL, Tockus nasutus, Grijze Tok 171. YELLOW-FRONTED TINKERBIRD (BARBET), Pogoniulus chrysoconus, Geelvoorhoofdketellapper 172. VIEILLOT'S BARBET, Lybius vieilloti, Roodgele Baardvogel 173. BEARDED BARBET, Lybius dubius, Zwartbandbaardvogel 174. FINE-SPOTTED WOODPECKER, Campethera punctuligera, Stippelspecht 175. GREY WOODPECKER, Mesopicos goertae, Grijsgroene Specht 176. LESSER HONEYGUIDE, Indicator minor, Kleine Honingspeurder 177. CHESTNUT-BACKED SPARROW-LARK, Eremopterix leucotis, Zwartkruinvink Leeuwerik
g
x
4
x
g
x
e
e
e
t
x
e
2
e 2 g
4
2
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x x
5 x
x
x
x
4
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
2 x
x
x
x
2 x
x
1 x
x
x
x
x
x
x
x
x
4 x
x
1 x
x
x
x
x
x
x
x
x 1
2 2 1
1
2
1
3
1 2
3
2
3
1 2
1 1
20
1
27
2
178. PLAIN-BACKED PIPIT, Anthus leucophrys, Bruinrugpieper 179. TREE PIPIT, Anthus trivialis, Boompieper
1
8 e
180. BARN SWALLOW (EUROPEAN SWALLOW), Hirundo rustica, Boerenzwaluw 181. RED-CHESTED SWALLOW, Hirundo lucida, Roodkeelzwaluw 182. WIRE-TAILED SWALLOW, Hirundo smithii, Roodkruinzwaluw
1
e
e e
g
x
e e
e
g
november 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 183. PIED-WINGED SWALLOW, Hirundo leucosoma, Bontvleugelzwaluw 184. MOSQUE SWALLOW, Hirundo senegalensis, Moskee-zwaluw 185. RUFOUS-CHESTED SWALLOW, Hirundo semirufa, Roodborstzwaluw 186. HOUSE MARTIN, Delichon urbica, Huiszwaluw
4
4
1 6
x
2
2
10
3 e
x
187. FANTI SAWWING (FANTI ROUGH-WINGED SWALLOW), Psalidoprocne obscura, Fantee-kamzwaluw 188. RED-RUMPED SWALLOW, Hirundo daurica, Roodstuitzwaluw 189. SAND MARTIN, Riparia riparia, Oeverzwaluw
e
190. AFRICAN GOLDEN-ORIOLE, Oriolus auratus, Afrikaanse Wielewaal 191. WHITE-BREASTE CUCOO-SHRIKE, Coracina Pectoralis, Witborst rupsvogel 192. FORK-TAILED (GLOSSY-BACKED) DRONGO, Dicrurus adsimilis, Fluweeldrongo 193. RED-SHOULDERED CUCKOO-SHRIKE, Coracina phoenicea, Roodschouderrupsvogel 194. WHITE WAGTAIL, Motacilla alba, Witte Kwikstaart 195. YELLOW WAGTAIL, Motacilla flava, Gele Kwikstaart 196. COMMON BULBUL (COMMON GARDEN BULBUL), Pycnonotus barbatus, Grauwe Buulbuul 197. LITTLE GREENBUL (LITTLE GREEN BULBUL), Andropadus virens, Groene Buulbuul 198. BLACKCAP BABBLER, Turdoides reinwardtii, Zwartkapbabbelaar 199. BROWN BABBLER, Turdoides plebejus, Sahelbabbelaar 200. ORIOLE WARBLER, Hypergerus atriceps, Wielewaalzanger 201. BLACK-EARED WHEATEAR, Oenanthe hispanica, Blonde Tapuit 202. SNOWY-CROWNED ROBIN-CHAT, Cossypha niveicapilla, Witkruinlawaaimaker 203. WHITE-CROWNED ROBIN-CHAT, Cossypha albicapilla, Schubkaplawaaimaker
x
x
e 1
x
2 g
x
e
x
x
x
1 1
x
x
x
x
x
x
x
x
t
x
x
x
2 g
e
e
e
1
e x
x
x
x
x
e
x
x
1 x
x
x
x
x
x
x
x
e
x
x
x
g
g
20
x
x
g
g
1 1 2
3
1 4
28
204. COMMON REDSTART, Phoenicurus phoenicurus, Gekraagde Roodstaart 205. AFRICAN THRUSH (WEST AFRICAN THRUSH), Turdus pelios, Pelioslijster 206. GREAT REED WARBLER, Acrocephalus arundinaceus, Grote Karekiet 207. REED WARBLER, Acrocephalus scirpaceus, Kleine Karekiet 208. BLACKCAP, Sylvia atricapilla, Zwartkop 209. OLIVACEOUS WARBLER, Hippolais pallida, Vale Spotvogel
1 x
e
x
e
rt
1 1 e
1
1
2
1
2
november 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 210. WILLOW WARBLER, Phylloscopus trochilus, Fitis 211. CHIFFCHAFF, Phylloscopus collybita, Tjiftjaf 212. GARDEN WARBLER, Sylvia borin, Tuinfluiter 213. SUBALPINE WARBLER, Sylvia cantillans, Baardgrasmus 214. BONELLI’S WARBLER, Phylloscopus bonelli, Bergfluiter 215. ZITTING CISTICOLA (COMMON FANTAIL WARBLER), Cisticola juncidis, Gewone Graszanger 216. TAWNY-FLANKED PRINIA (WEST AFRICAN PRINIA), Prinia subflava, Roestflankprinia 217. YELLOW WHITE-EYE, Zosterops senegalensis, Afrikaanse brilvogel 218. GRAY-BACKED CAMAROPTERA, Camaroptera brachyura, Blaatcamaroptera 219. GREEN-BACKED EREMOMELA, Eremomela pusilla, Groenrugeremomela 220. NORTHERN CROMBEC (NUTHATCH WARBLER), Sylvietta brachyura, Senegalese Krombek 221. YELLOW-BREASTED APALIS, Apalis flavida, Geelborst Apalis 222. SPOTTED FLYCATCHER, Muscicapa striata, Grauwe Vliegenvanger 223. NORTHERN BLACK FLYCATCHER, Melaenornis edolioides, Senegalese Drongovliegenvanger 224. COMMON WATTLE-EYE, Platysteira cyanea Bruinkeellelvliegenvanger 225. BLACK-HEADED (RED-BELLIED) PARADISE-FLYCATCHER, Terpsiphone rufiventer, Roodbuikparadijsmonarch 226. AFRICAN PARADISE-FLYCATCHER, Terpsiphone viridis, Afrikaanse Paradijsmonarch 227. MOUSE-BROWN SUNBIRD, Anthreptes gabonicus, Bruine Honingzuiger 228. COLLARED SUNBIRD, Anthreptes collaris, Halsbandhoningzuiger 229. SCARLET-CHESTED SUNBIRD,
1 1 1
1
1
e
1
1
e
1
2 1
1
1 1 1 1
2
2 1
1
4
e
1 2
1 1
1 2 e
x
x
e
e
e
x
e 2
e
x
e x
4
1
29
Nectarinia senegalensis, Roodborsthoningzuiger 230. VARIABLE SUNBIRD, Nectarinia venusta, Ornaathoningzuiger 231. SPLENDID SUNBIRD, Nectarinia coccinigastra, Roodbuikhoningzuiger 232. BEAUTIFUL (LONG-TAILED) SUNBIRD, Nectarinia pulchella, Feeënhoningzuiger 233. PYGMY SUNBIRD, Anthreptes platurus Kleine Honingzuiger 234. COPPER SUNBIRD, Nectarinia cuprea, Koperhoningzuiger 235. YELLOW-BILLED SHRIKE, Corvinella corvina, Geelsnavelklauwier
x
x
1
x x
x x
e 1
x
x 3
e
e
e
2
1 x
x
x
x
x
x
november 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 236. NORTHERN PUFFBACK, Dryoscopus gambensis, Gambia-poederdonsklauwier 237. BLACK-CROWNED TCHAGRA, Tchagra senegala, Zwartkruintjsagra 238. YELLOW-CROWNED GONOLEK, Laniarius barbarus, Goudkapfiskaal 239. WHITE CRESTED HELMETSHRIKE, Prionops plumatus, Helmklauwier 240. GREATER BLUE-EARED GLOSSY STARLING, Lamprotornis chalybaeus 241. LESSER BLUE-EARED GLOSSY-STARLING, Lamprotornis chloropterus, 242. PURPLE GLOSSY-STARLING, Lamprotornis purpureus, Purperglansspreeuw 243. LONG-TAILED GLOSSY-STARLING, Lamprotornis caudatus, Groene Langstaartglansspreeuw 244. PIAPIAC (BLACK MAGPIE), Ptilostomus afer, Piapiac 245. PIED CROW, Corvus albus, Schildraaf 246. YELLOW-BILLED OXPECKER, Buphagus africanus, Geelsnavelossepikker 247. HOUSE SPARROW, Passer domesticus, Huismus 248. GREY-HEADED SPARROW, Passer griseus, Grijskopmus 249. YELLOW-FRONTED CANARY, Serinus mozambicus, Mozambique-sijs 250. WHITE-RUMPED SEEDEATER, Serinus leucopygius, Edelzanger 251. BUSH PETRONIA, Petronia Dentata, Kleine rotsmus 252. WHITE-BILLED BUFFALO-WEAVER, Bubalornis albirostris, Witsnavelbuffelwever 253. NORTHERN (RED) BISHOP, Euplectes franciscanus, Oranjewever 254. VILLAGE WEAVER, Ploceus cucullatus, Grote Textorwever 255. BLACK-NECKEDWEAVER, Ploceus nigricollis, Zwartnekwever 256. LITTLE WEAVER, Ploceus, luteolus, Dwergmaskerwever 257. RED-BILLED (SENEGAL)
1
1
1
2 2
2
e g
x
x
x
g
g
x
x
4
e
g x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
g
e
g
g
x
t
t
t
x
x
x
x
1 x x
x
x
x
x
x
x
t
x
x
x
x
x
x
t
t
g
e
x
x
x
x
x
x
x
1
1
x
x x
x
x
e
x
x
x
1
x
x
1
e
2 2 e
g
x
x
x
x
x
x
x
t
g
x
x
x
x
t
t
rt rt x t
t
g
e t
t
t
2
t
t
t
x
x
2 1
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
30
FIREFINCH, Lagonosticta senegala, Vuurvinkje 258. RED-CHEEKED CORDONBLUE, Uraeginthus bengalus, Blauwfazantje 259. LAVENDER WAXBILL (FIREFINCH), Estrilda caerulescens, Lavendelastrild 260. BLACK-RUMPED WAXBILL, Estrilda troglodytes, Napoleonnetje 261. AFRICAN SILVERBILL (WARBLING SILVERBILL), Lonchura cantans, Zilverbekje 262. BRONZE MANNIKIN, Lonchura cucullata, Gewoon Ekstertje
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x x
g
g
g
g
3 x
x
x
x
x
t
x
november 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 263. VILLAGE INDIGOBIRD, Vidua chalybeata, Staalvink 264. WESTERN BLUEBILL, Spermophaga haematina, Roodborstblauwsnavel 265. PARADISE WHYDAH, Vidua interjecta, Paradijs Wida 266. PIN-TAILED WHYDAH, Vidua macroura, Dominikaner Wida 267. CUT-THROAT FINCH, Amadina fasciata, Bandvink
2
1
1
1 7
1
1 6
Lijst van waargenomen zoogdieren, reptielen, vissen, schaaldieren en vleermuizen November 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 1.GREEN VERVET MONKEY, Cercopithecus aethiops sabaeus, Groene Meerkat 2. PATAS (RED MONKEY), Erythrocebus patas, Huzarenaap 3. WESTERN RED COLOBUS, Colubus badius, Westafrikaanse Rode Colubus 4. BABOON, Papio cynocephalus papio, Baviaan 5. SENEGAL GALAGO, Galago senegalensis, Kleine Galago (Bush Baby) 6.GAMBIAN SUN-SQUIRREL, Heliosciurus gambianus, Kleine Zonne-eekhoorn 7. STRIPED GROUND SQUIRREL, Xerus erythropus, Gestreepte Grondeekhoorn 8. BUSHBUCK, Tragelaphus spekei, Bosbok 9. WARTHOG, Phacochoerus aethiopicus, Wrattenzwijn 10. MONGOOSE (SPEC.) , Herpestes
e
1
1
1
4
15
2
5
2
2
20
7
15
2
1 1
2
3 1
4 2
1 3 g
31
2
11. CAPE CLAWLESS OTTER, Aonyx capensis, Vingerotter 12. NILE CROCODILE, Crocodylus niloticus, Krokodil 13. NILE MONITOR, Varanus niloticus, Nijlvaraan 14. AGAMA LIZARD, Agma agama, Agame
2 1 x
x
x x
15. GECKOS, gekko
4 x
x
2 x
x
x
1
1
x
1
1
x
x
x
x
november 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 16. GAMBIAN FRUIT BAT, Epomorphorus gambianus, Vliegende Hond 17. MUDSKIPPER, Periophthalmus koelreuteri, Slijkspringer 18. FIDDLER CRAB, Uca tangeri, Wenkkrab.
6
g
g
g
g
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
