Informatieblad van BP voor Eindhout, Oosterlo, Stelen, Winkelomheide en Zittaart
www.bpgeel.be JAARGANG 17 � NR. 55 � winter 2014-2015
De vrijwilligers
G-sport, soms anders, maar nooit minder
08 De PTA-story (laatste deel):
10 11
Overlegcommissie Verslag 9 april 2014 Tips voor thuis en elders Neem (te veel) licht niet licht op
Enkele bedreigingen, veel kansen en een goed vooruitzicht
Buren 55
winter 2014-2015
Woord vooraf
Terugblikken en vooruitkijken Toen ik hier aankwam, zowat een jaar geleden, had ik al snel door dat de mensen in Geel niet konden stil-
Mike Olbrich gedelegeerd bestuurder
zitten. Het is er in de loop van 2014 niet bepaald rustiger op geworden met JBF, Wiesox, alsook tal van minder spectaculaire, maar evengoed belangrijke projecten.
Colofon Buren verschijnt drie keer per jaar en is een uitgave van BP Chembel N.V. Amocolaan 2 2440 Geel Tel: 014 864876
Maar we zitten op schema: JBF is ondertussen volop aan het produceren wat betekent dat wij een gestage stroom PTA (gezuiverd tereftaalzuur) in hun richting transfereren. De eerstvolgende jaren wordt het project Wiesox de kluif waarin we met plezier onze tanden zetten. Dat is ook goed voor de werkgelegenheid in de streek en daarbuiten. Wiesox, de vervanging van twee oxidatiereactoren en onze wissel op de toekomst, kreeg in de pers overigens heel wat aandacht (zie verder onder Kort). In deze economisch onzekere tijden is er begrijpelijk behoefte aan positief nieuws. Niet dat het hier allemaal rozengeur en maneschijn is. De markt van onze producten in Geel staat erg onder druk. BP heeft het als groep dan weer moeilijk met de immer lager worden olieprijs, en dat voelen we tot bij ons.
Verantwoordelijke Uitgever Roel Dekoninck
[email protected] BP • Amocolaan 2 • 2440 GEEL
Maar ik wil positief afsluiten. Het ziet ernaar uit dat 2014 een relatief veilig jaar wordt met tot nu toe slechts één ongeval met werkverlet. We hebben ook besloten om in mei 2015 opnieuw deel te nemen aan de opendeurdagen van essenscia (*), waarover meer in de volgende Bureneditie. Ik sluit graag af met een warme aanbeveling om het artikel in onze rubriek De Vrijwilligers
Foto’s An Van Eycken BP Eric De Vos Grete Flies iStockphoto Tom Vander Sande
Kinderpagina Wendy Onsea
Vormgeving
te lezen. De getuigenis van drie BP-medewerkers over hun vrijwilligerswerk met G-sporters is ongemeen boeiend en relativeert onze soms banale besognes. Ik wens u een prettig eindejaar en een voorspoedig 2015! Mike Olbrich gedelegeerd bestuurder (**) essenscia is de beroepsfederatie van de chemie en life sciences
FM graphics
Druk Grafilux Printing
Productie
De vrijwilliger
FokZ Communications
groene telefoon 0800/134.59
www.bpgeel.be
B I J D E C OV E R
2
G-sport, soms anders, maar nooit minder Anders- of mindervalide, gehandicapt of mensen met een beperking? Hoe je hen ook wil noemen, voor Bert, Geert en Koen zijn G-sporters zoals u en ik. Ze kunnen zelfs méér: oprechte emoties tonen. En dat is de reden waarom de heren zulke atleten graag in hun team hebben. Maak kennis met deze nieuwe lading vrijwilligers op pagina 4
Kort
RUBRIEK
winter 2014-2015
Kort
Buren 55
3
Koningin Elizabeth II neemt het Forties Pipeline System in gebruik waarmee de eerste Noordzeeolie aan land wordt gebracht.
An Onkelinx is de nieuwe HSSE-manager Vijftig jaar BP in de Noordzee Begin november startte An Onkelinx als nieuwe HSSE(*)-manager van BP in Geel. An werd geboren in Tienen maar bracht heel haar jeugd door in het Limburgse Alken. In Leuven studeerde en doctoreerde ze als scheikundige. Dadelijk na haar studies ging ze aan de slag bij BASF in de Antwerpse haven. Daar had ze door de jaren heen tal van functies in verschillende departementen, zoals productie, kwaliteitscontrole, het labo, HR en veiligheid. Over dat laatste weet An: “Ik ben ervan overtuigd dat het essentieel is om op zoek te gaan naar de basisoorzaken van incidenten. Ik wil geen pleisters plakken, maar de zaken fundamenteel aanpakken. Ik wil ook altijd goed voorbereid aan de slag gaan, dan
BP opent opnieuw de deuren Details kennen we nog niet, maar BP doet opnieuw mee aan de opendeurdagen van essenscia in mei 2015. Die opendeurdag gaat door in het weekend van 9 en 10 mei, maar wanneer en hoe precies de fabriek in Geel deelneemt, moet nog beslist worden. BP is een van de trouwste deelnemers aan de sectorale opendeurdag. De meest recente editie ging door in 2011.
An Onkelinx over veiligheid: “Ik wil geen pleisters plakken, maar de zaken fundamenteel aanpakken.”
kom je niet voor verrassingen te staan en creëer je automatisch rust.” An woont op dit moment in het landelijke Bevel, een deelgemeente van Nijlen, met haar man Bob en hun kinderen Seppe (14) en Nette (10). (*) HSSE staat voor Health, Safety, Security and the Environment. In het Nederlands is dat Gezondheid, veiligheid en Milieu
Een beeld van de vorige opendeurdag in 2011
In de pers Het nieuws dat BP ongeveer 160 miljoen euro investeert in de Geelse fabriek kreeg de nodige persaandacht. Het verhaal was al in de vorige editie van Buren verschenen en ging over de vervanging van twee oxidatiereactoren. De titels in de pers waren neutraal tot enthousiast: “BP investeert in Geel” en “BP investeert fors in duurzame productie grondstof voor flessen” klonk het in het Laatste Nieuws, “BP pompt extra miljoenen in Geel” was de kop van Gazet van Antwerpen. Het Nieuwsblad hield het op “BP investeert extra miljoenen”. De hoofdboodschap kwam goed over: de onderneming wil met de investering de productie van PTA (gezuiverd tereftaalzuur) energiezuiniger maken. De besparing komt overeen met het verbruik van1500 huisgezinnen en zal de CO2-uitstoot verkleinen. De eerste nieuwe oxidatiereactor wordt volgens plan eind 2015 in gebruik genomen, de tweede in de loop van 2016.
Is 2014 is het vijftig jaar geleden dat BP een Noordzee-licentie kreeg om te zoeken naar gas en olie in de Noordzee. De onderneming vond in 1965 aardgas in de zuidelijke Noordzee. Dat gebeurde bij het boren van het West Sole prospect, in verschrikkelijke weersomstandigheden, erger dan ooit tevoren in de olie-industrie. Toen in 1970 het gigantische Forties oil field werd ontdekt, veranderde dat het energielandschap in Groot-Brittannië. De Noordzee werd daarmee ook een wereldwijd belangrijke olie-en gasregio. BP bouwde het Forties Pipeline System dat Koningin Elizabeth II in november 1975 in gebruik nam door op de knop te drukken en zo de eerste Noordzeeolie aan land te brengen.
Wat gebeurt er met BP bij een (eventueel) stroomtekort? De Geel-site zal geen rechtstreekse gevolgen ondervinden van een eventuele black-out als er in de loop van de winter te weinig elektriciteit beschikbaar is. De fabriek zal niet van het elektriciteitsnet afgesloten worden, omdat ze rechtstreeks op het 150 kV-transmissienet is ingeplugd en dat is de slagader van de stroomvoorziening in België. Die is van levensbelang en zit dus niet in het beruchte afschakelplan. Maar toch, als er zones in de omgeving worden afgeschakeld - ook al treffen die BP niet rechtstreeks - kan dat een impact hebben op de werking van de site. Dat heeft te maken met fluctuaties op het stroomnet die mogelijk delen van de uitrusting ongunstig beïnvloeden. Maar al bij al wordt die kans eerder klein ingeschat en moeten we die impact ook niet overschatten. Meer info op: www.winterklaar.be www.ofon.be De Geel-site zal geen rechtstreekse gevolgen ondervinden van een eventuele black-out.
Buren 55
4
winter 2014-2015
De vrijwilligers
De vrijwilligers Dat wijzelf of onze kinderen allerhande vormen van amusement en ondersteuning voorgeschoteld krijgen, vinden we doodnormaal. Maar dat ettelijke vrijwilligers zich bijna dagelijks inzetten voor het belang van de gemeenschap, beseffen we vaak niet. In deze reeks plaatsen we de stille (BP-)krachten achter enkele Vlaamse verenigingen in de kijker.
G-sport, soms anders, maar nooit minder Anders- of mindervalide, gehandicapt of mensen met een beperking? Hoe je hen ook wil noemen, voor Bert, Geert en Koen zijn G-sporters zoals u en ik. G-sporters kunnen zelfs méér: oprechte emoties tonen. En dat is de reden waarom de heren zulke atleten graag in hun team hebben.
Geert Caers (51), documentations co-ordinator uit Geel, beoefent karate en is medeoprichter van de karateclub Funakoshi Karate International Belgium die ook openstaat voor G-sporters.
Koen Heylen (37), logistics contract manager uit Balen, is basketballer en scheidsrechter in die sport op de Special Olympics.
Bert Gebruers (42), transport planning coördinator uit Tessenderlo, is boogschutter bij de Laakdalse club Nooit Volleerd die ook openstaat voor G-sporters.
winter 2014-2015
Buren 55
Jullie zijn zelf ook fervente sporters? Bert: Ik ben rond mijn zeventiende gestart met boogschieten en haalde toen een behoorlijk niveau. Door mijn job – ik deed toen nachtwerk in Brussel – ben ik daarmee moeten stoppen. Sinds zes jaar ben ik opnieuw aangesloten bij de club Nooit Volleerd in Laakdal, waar ik ook secretaris ben. Koen: Ik speel al 25 jaar basketbal, van provinciaal tot nationaal niveau en momenteel in tweede provinciale bij Vabco in Mol. Geert: Ik heb vroeger aan voetbal en atletiek gedaan. Toen mijn zoon Bart en later ook dochter Dorien voor karate kozen, ben ik samen met mijn kinderen beginnen te trainen. In 2010 hebben we in Geel onze eigen club opgericht: Funakoshi Karate International Belgium. Intussen is er ook al een tweede afdeling in Laakdal.
Bert: “De regels voor G-schutters zijn niet anders. Je bent tenslotte met een wapen bezig.”
Hoe zijn jullie in aanraking gekomen met G-sporters? Geert: In onze vorige club was er een jongen met een autismestoornis. Op tien jaar tijd hebben we hem sterk zien groeien. Niet enkel zijn motoriek ging er danig op vooruit, ook op het vlak van zelfbeheersing, zelfvertrouwen, doorzettingsvermogen, omgaan met lichaamscontact en leggen van sociale contacten zagen we duidelijk progressie. Toen we met onze eigen club
Toen we met onze eigen club startten, vonden we het een evidentie dat we er andersvaliden mee in opnamen startten, vonden we het een evidentie dat we er andersvaliden mee in opnamen. Dat hebben we dan ook duidelijk op onze affiche gezet. We hebben nu veertig leden, maar het aantal G-sporters is moeilijk te tellen. We hebben bijvoorbeeld een rolstoelpatiënt, van wie het duidelijk is, maar er zijn ook een aantal kinderen bij met gedragsproblemen, hyperactiviteit of concentratiestoornissen. Wanneer is iemand een G-sporter? Er hoeft ook niet altijd een verschil gemaakt te worden tussen een ‘gewone sporter’ en een G-sporter. We willen dat onderscheid wegwerken door hen samen te laten sporten.
Bert: Daar ben ik het helemaal mee eens. Ook bij ons zijn G-sporters volwaardige leden van onze club. Nooit Volleerd bestaat nu 51 jaar en eigenlijk was er nooit sprake van een G-sportwerking tot een jaar of vier geleden. Toen fuseerden we met een andere club, die een lid hadden van wie de arm verlamd was, waardoor die nood had aan opvang en begeleiding, zoals aangepast materiaal. Dankzij hem hebben we onze eerste ervaringen met G-sport opgedaan. Toen dat nieuws de ronde deed, ging de bal aan het rollen en dienden zich nog andere mensen met een beperking
Geert: “Hun ingesteldheid en gedrevenheid, daar kunnen we nog iets van leren.”
aan. Intussen hebben we een honderdtal leden, onder wie tien G-sporters. Koen: De club waarin ik basket, heeft zelf geen G-sportwerking. Maar een ex-collega met wie ik nog samen in de ploeg heb gespeeld, heeft in 1999 mee het G-basket in België opgericht, voor mensen met een mentale beperking. Ik ben er tien jaar later bij gekomen als vrijwilliger, toen hij vroeg of ik scheidsrechter wilde zijn op basketbalwedstrijden van de Nationale Special Olympics. Dat jaar (2009) stond basketbal voor de eerste keer op het programma. Het eerste jaar was ik eigenlijk meer dan alleen scheidsrechter: ik deed mee de coördinatie, begeleidde de teams, stond zelfs nog mee de lijnen voor het plein af te plakken … Intussen is dat geëvolueerd: de regels zijn strikter geworden en ook in G-basket wordt enkel met officiële scheidsrechters gewerkt. Ik fluit zowel op de nationale als op de Europese spelen van de Special Olympics. Gelden er andere regels voor sporters met een beperking? Koen: Bij basketbal alvast niet meer. Vroeger zat er weinig structuur in: loop- of duwfouten, dubbele dribbels
5
6
Buren 55
winter 2014-2015
De vrijwilligers
Koen: “Mijn niveau van blij en enthousiast zijn zal nooit kunnen tippen aan de intensiteit waarmee G-sporters hun emoties beleven.”
… ze werden vaak door de vingers gezien. Scheidsrechters gooiden ook geregeld zelf de bal weer in het spel. Ze moesten proberen in te schatten wat kon en wat niet, afhankelijk van het niveau van de speler. Daar is gelukkig een einde aan gekomen, want waar trek je de lijn? Sinds 2013 moet dus ook het G-basket officiële scheidsrechters gebruiken bij de wedstrijden en die hanteren dezelfde regels en normen als in het reguliere basket. Bij een wedstrijd voor de Special Olympics ben ik dus even “streng” als bij een gewone
match. De enige toegeving die ik als scheidsrechter mag doen, is uitleggen waarom ik een fout gefloten heb. Mensen met een autismestoornis hebben soms nood aan dat extra woordje uitleg, omdat ze niet altijd begrepen hebben wat er nu precies fout was. Eens ik dat duidelijk heb gemaakt, kunnen ze weer verder. Bert: Bij ons geldt hetzelfde. Alle regels zijn identiek, je bent tenslotte met een wapen bezig. Natuurlijk mag het materiaal wel aangepast zijn; we hebben ooit iemand met
Er hoeft ook niet altijd een verschil gemaakt te worden tussen een ‘gewone sporter’ en een G-sporter
Koen: “Vroeger werden bij het G-basket fouten vaak door de vingers gezien, maar sinds 2013 hanteren officiële scheidsrechters dezelfde regels en normen als in het reguliere basket.”
maar één arm leren schieten. Of iemand met een mentale en fysieke beperking: hij zit in een rolstoel, is aan één kant volledig verlamd en aan één oog blind. Voor die mensen maken we zelf een harnas of een mondstuk zodat ze toch zouden kunnen schieten. Blinden en slechtzienden kunnen dankzij een speciaal statief dat naar de schijf gericht is, subtiele correcties aanbrengen en hun richting bijsturen. Verder krijgen zij een begeleider die hen aanwijzingen geeft: waar is de pijl terechtgekomen en hoe kunnen ze corrigeren? Maar iedereen schiet op
dezelfde schijf en vanop dezelfde afstand. Tijdens wedstrijden staan we allemaal naast elkaar opgelijnd op hetzelfde terrein, alleen schieten we niet voor hetzelfde klassement. Overigens, de regels van boogschieten bevatten veel structuur, waardoor het net een ideale sport is voor bijvoorbeeld mensen met autisme. Er zijn geluid- en lichtsignalen die aangeven wanneer je naar de schietlijn mag gaan, wanneer je de pijl erop mag steken, wanneer je mag schieten, wanneer je de pijlen mag gaan halen … De tijdslimiet wordt duidelijk aangegeven. Een pijl moet in een bepaald vak zitten om punten te halen. Over al die dingen is geen discussie mogelijk, wat een goede zaak is voor autisten. Geert: Bij karate ligt dat iets moeilijker. De overkoepelende regel is dat wie niet binnen de lijnen kleurt, van de mat gestuurd wordt. Bij karate gaat het tenslotte niet om agressief vechten, maar om gecontroleerd verdedigen via uitgebalanceerde technieken. Maar bij die nieuwe doelgroep duurt het soms wat langer eer ze binnen de lijntjes leren kleuren. Trainers moeten zich dus flexibel opstellen en verschillende tactieken uitproberen om hun karate kids te kneden naar de norm. Officiële regels voor G-karate bestaan er bovendien nog niet. Maar je kunt een rolstoelpatiënt nu eenmaal niet op dezelfde manier beoordelen als een doorsnee sporter. We doen het dus voorlopig nog op het gevoel, al hoop ik dat er binnenkort werk gemaakt wordt van een officiële regelgeving. Hoewel G-sporters vaak hetzelfde moeten kennen en kunnen, ligt hun niveau soms wat lager. Maar zijn ze ergens beter in dan ‘gewone’ sporters? Koen: De beleving van de sport. Ze gaan er voor honderd percent voor. Bij een basketwedstrijd is dat het enige dat telt in hun leven. En de emoties die ze tonen, zijn oprecht. Als ze scoren, zijn we getuigen van echte voetbaltaferelen: truitjes worden uitgetrokken, ze staan te springen langs de kant … Dit jaar was ik een van de scheidsrechters in de vrouwenfinale van de Europese zomerspelen in Antwerpen. Als ik terugdenk aan die momenten krijg ik kippenvel. Mijn niveau van blij en enthousiast zijn zal nooit kunnen tippen aan de intensiteit waarmee zij hun emoties beleven. Ongelooflijk. Geert: Als ze met hun sport bezig zijn, voelen ze zich ook een volwaardig persoon.
winter 2014-2015
Op dat moment hebben ze geen beperking. Ze zijn oprecht, doen niet alsof. Het werkt aanstekelijk en geeft me een boost om ook het beste uit mezelf te halen. Bert: Als wij in de roos schieten, blijven we daar vrij kalm onder. Want dat is nu eenmaal waar die pijl moet zitten. Pas als we ernaast schieten, zijn we slecht gezind. Als G-schutters tien punten schieten, veren ze op en beginnen ze te juichen of te zingen. (glimlacht) Zijn er verschillen in de aanpak van G-sporters? Bert: G-sporters vragen soms een andere benadering, bijvoorbeeld wat taalgebruik betreft. Als we iemand willen bijsturen, vestigen we soms te snel de aandacht op
Als ze met hun sport bezig zijn, voelen ze zich ook een volwaardig persoon. Op dat moment hebben ze geen beperking. wat niet goed was of wat hij fout deed. Bij G-sporters is het belangrijk te benadrukken wat ze wel goed deden. Bijvoorbeeld: ‘Je hand stond al perfect, nu gaan we je houding ook helemaal in orde brengen.’ Ik vond dat in het begin niet gemakkelijk. Koen: Dat heb ik ook moeten leren. Hetzelfde geldt voor grenzen stellen. In het begin heb
ik de fout gemaakt om veel toe te laten en zo goed mogelijk te zijn voor alle atleten. Mensen met een verstandelijke beperking kunnen echter erg lichamelijk worden. Dat is lief bedoeld, maar als scheidsrechter moet ik toch de nodige afstand bewaren. Die grenzen afbakenen was niet simpel. Geert: Al doende leer je zo’n dingen. Ik heb gemerkt dat goed gedrag belonen meer opbrengt bij G-sporters dan fout gedrag bestraffen. Het vraagt wat extra geduld en flexibiliteit, maar het brengt wel degelijk iets op. Op een keer vertelde ik ouders vol lof over het gedrag van hun zoon: dat hij zich op training zo had ingezet. Die jongen lichtte helemaal op en ook zijn ouders waren blij verrast dat er eens iemand het positieve benadrukte. Dat hij goed kon functioneren in een ‘gewone’ karateclub, betekende heel veel voor hen. Waarom betekent dit vrijwilligerswerk zoveel voor jullie? Bert: Onze club Nooit Volleerd vindt het belangrijk dat gewone sporters ook in contact komen met G-sporters. Als ik zie hoe ze langzaam maar zeker op een normale manier met elkaar beginnen om te gaan, ben ik blij. De resultaten zijn er ook naar: G-schutters voelen zich heel goed omringd bij ons. Het mooiste voorbeeld is Yves, de man in de rolstoel waarover ik vertelde. Hij had zich eigenlijk opgegeven voor euthanasie, zo slecht was hij er voordien aan toe.
Geert: “Toen we onze eigen club startten, was het vanzelfsprekend dat ook gehandicapten lid konden worden.”
Buren 55
Bert: “G-schutters voelen zich heel goed omringd bij ons. Het mooiste voorbeeld is rolstoelgebruiker Yves. Hij had zich opgegeven voor euthanasie, maar sinds hij heeft leren boogschieten, heeft hij die aanvraag ingetrokken.”
Sinds hij heeft leren boogschieten, heeft hij die aanvraag ingetrokken. Naar eigen zeggen voelt hij zich als herboren, omdat hij nu wordt aanvaard als een gewoon mens. Geert: Een lach van zo’n jongen of de trotse blik van een ouder … op zo’n moment heb ik het gevoel dat ik wel degelijk mijn steentje bijdraag tot een betere maatschappij. Net als Bert vind ik het belangrijk dat iedereen met G-sporters leert omgaan: dat mensen zien wat ze wel kunnen in plaats van wat ze minder goed kunnen. Koen: Ik kan me daar enkel bij aansluiten. Ik neem elk jaar mijn kinderen mee naar de Nationale Special Olympics om er een handje te helpen. Zo leren ze dat de atleten daar dan wel anders zijn, maar niet minder. www.nooitvolleerd.be www.fanakoshikarate.be www.special-olympics.be
7
8
Buren 55
winter 2014-2015
De PTA-story deel 4 (laatste): de toekomst
In 2013 was het vijftig jaar geleden dat de grondstof PTA voor het eerst op de markt werd gebracht. Een prima aanleiding voor Buren om dieper in te gaan op het wezen van die PTA ofte gezuiverd tereftaalzuur. Dit is deel 4, meteen het laatste deel van de reeks.
Bedrijven spelen in op de steeds kleiner wordende huishoudens in het westen door ook kleinere verpakkingen aan te bieden zoals Heinz met zijn ketchup, verpakt in PET.
De PTA-story deel 4 (laatste): de toekomst
Ook de concurrenten van PET zitten niet stil. Neem blik. Nog niet te zien bij ons, maar elders wordt er aluminium drankverpakking aangeboden met schroefdop
Enkele bedreigingen, veel kansen en een goed vooruitzicht De komst van JBF naar Geel is een bewijs van het vertrouwen van die onderneming in de PET-markt enerzijds en in de stabiele aanvoer van PTA vanuit BP anderzijds. Die laatste hebben we zelf in de hand, maar hoe zit het met de toekomst van PET als voornaamste PTA-toepassing? Wat zijn de technische uitdagingen? Welke kapers zijn er op de kust? Waar zit nog groei? Kortom, wat voorspelt de toekomst voor PET (en dus ook voor PTA) en waar moeten we naar uitkijken?
In het tweede deel van deze reeks kon je lezen hoe alternatieven zoals SAN (styreenacrylonitril) en pvc het tegen PET moesten afleggen als grondstoffen voor de aanmaak van (fris)drankflessen. Het vorige – derde – deel behandelde de technische vooruitgang van PET en het groeiend succes in alsmaar meer verpakkingsvormen zoals bier- en wijnflessen. Komt daar nog bij dat met JBF aan de voordeur, de afzet van
Naast blik is er in het Westen een kleine toename van kraantjeswater voor consumptie, omdat de consument prijsbewuster wordt en uit ecologische overwegingen.
onze PTA verzekerd lijkt. Kortom, zo lijkt het, we mogen er gerust in zijn. Maar zo simpel liggen de zaken niet.
Marktverstoring Alle goede nieuws ten spijt, is er nog zoiets als de markt. JBF en andere PET-fabrikanten, en BP als PTA-producent dus ook, zijn afhankelijk van de vraag naar PET. Dat is wereldwijd vooral een zaak van textiel (65 %) en drank-
flessen (27 %), met een kleiner aandeel voor folies en andere specialiteiten (8 %). In Europa wordt PET voor het overgrote deel toegepast in drankverpakking, maar de wereldsituatie doet er wel degelijk toe. Als in Azië de vraag naar textielproductie minder stijgt door de economische crisis, komt er op wereldschaal extra PTA- en PET-capaciteit vrij, ook al omdat er ondertussen veel Aziatische PTA- en PET-productie-installaties zijn gebouwd. Als de vraag daar dan kleiner wordt dan het aanbod, bieden de Aziatische producenten van PTA en PET hun waar aan in het westen. Zolang dat niet al te grote hoeveelheden zijn die de markt verstoren, is er niet zo veel aan de hand, maar toch. Tegelijk zit ook in Europa de concurrentie niet stil met nieuwe PTA-fabrieken in onder meer Polen en Portugal … Moeten we dan het ergste vrezen? Sommige deskundigen lezen de situatie anders en merken op dat de vraag naar PTA-afgeleide producten, PET dus, wordt aangedreven door een wereldwijd groeiende middenklasse: “Als mensen uit landen zoals China en India een betere status verwerven, neemt de vraag naar zaken zoals frisdrank en kleding toe.” Ook bemoedigend is de vaststelling dat de vraag naar polyester hoger is dan de wereldwijde economische groei.
Meer fles voor je PET In Azië wordt de groei van het PTA-verbruik sterk gedreven door de stijgende vraag naar polyestervezels voor het maken van kleding, huishoudlinnen en decoratief textiel, vaak in combinatie met natuurlijke vezels zoals
winter 2014-2015
Buren 55
Momenteel wordt er ook gewerkt aan technieken om groenten in PET te verpakken. Zo zijn augurken in sommige landen al te koop in een PET-verpakking.
katoen. In Noord-Amerika en West-Europa zijn het vooral verpakkingstoepassingen in de voedingsindustrie. De markt van de PET-flessen blijft er sterk, maar toch. Zo is er een trend om de hoeveelheid PET (en dus PTA) per verpakte liter te verkleinen door enerzijds de fleswanden dunner te maken, en anderzijds door grotere verpakkingen te gebruiken. Voor een tweeliterfles bijvoorbeeld, heb je verhoudingsgewijs minder kunststof nodig dan voor een kleinere inhoudsmaat. Anderzijds is er een tegenbeweging om, inspelend op de steeds kleiner wordende huishoudens in het westen, ook kleinere verpakkingen aan te bieden. Precies dat deed Heinz met zijn ketchup, verpakt in PET.
Blik vs PET Ook de concurrenten van PET, zoals glas, brik en blik zitten niet stil. Neem blik. Nog niet te zien bij ons, maar elders wordt er aluminium drankverpakking aangeboden met schroefdop. Nog een voorbeeld? In de vakpers lezen we dat het merk Vichy in Spanje nu ook natuurlijk mineraal in blik gaat aanbieden (naast glas en PET) in navolging van Spa en Perrier. De reden? De 33 cl-blikverpakking heeft het imago een “…cool, lifestyle verpakkingskeuze te zijn, die traditionele merken en producten een manier aanreiken om jonge consumenten te bereiken,” aldus een verkoopsverantwoordelijke. Blik is cool, kortom. Het aluminium van blik heeft ook als grote voordeel dat het vanouds uitstekend en ongelimiteerd kan hergebruikt worden, en ook dat imago heeft. PET kan ook goed gerecycleerd worden, maar dat is veel minder bekend.
PEF vs PET Naast blik is er in het Westen een kleine toename van kraantjeswater voor consumptie, enerzijds omdat de consument
prijsbewuster wordt, anderzijds uit ecologische overwegingen. Dat brengt ons naadloos naar de kunststof drankfles gemaakt uit biomaterialen zoals polyethyleen furanoaat (PEF). Die mikt op precies dezelfde markt als PET en beweert dat PEF niet alleen sterker is en beter bescherming biedt tegen externe invloeden, maar ook dat het voor honderd percent gebruik kan maken van organisch afval. Momenteel loopt een aanvraag om PEF goed te keuren voor gebruik met levensmiddelen. Dat het hier geen marginaal verschijnsel betreft, wordt duidelijk als je weet dat Shell de moedermaatschappij is van Avantium, de firma die PEF heeft ontwikkeld en dat er gesprekken lopen met onder andere The Coca Cola Company en Danone. De eerste commerciële productie is voorzien voor na 2017. De PET-industrie zit echter niet stil en werkt aan een 100 % bio-PET met bio-paraxyleen en bio-monoethyleen in de hoofdrollen. Een belangrijk argument in de concurrentie met nieuwe materialen zoals PEF, is dat bio-PET gebruik kan maken van de bestaande PET-recyclagevoorzieningen, wat niet het geval is voor nieuwe producten.
Kansen Ondanks de concurrentie door blik, water uit de kraan, PEF en andere, zit er nog groei in PET. In vorige delen van deze artikelreeks hebben we al gesproken over relatief nieuwe toepassingen zoals bier en wijn in PET-flessen. Momenteel wordt er ook gewerkt aan technieken om groenten in PET te verpakken. Dat is een uitdaging omdat die groenten verhit worden tijdens het afvullen waardoor de kunststof erg zou beginnen krimpen. De PET-verpakkingsproducenten zijn volop bezig om speciale PET-toepassingen te ontwikkelen die ook bestand zijn tegen dat pasteurisatieproces met zijn hoge temperaturen. Zo zijn augurken in sommige landen al te koop in een PET-verpakking. Het is slechts één voorbeeld van nieuwe toepassingen die op termijn de afzet van PET, en dus ook van PTA, moet verzekeren. Andere vind je in de cosmetica: scheergel en zonnecrème bijvoorbeeld die met perslucht werken in plaats van de klassieke drijfgassen in metalen containers.
Mylar is de naam van PET bedekt met een dun laagje aluminium, ook gekend door de gespecialiseerde toepassing als space blankets, vaak gebruikt bij reddingsacties.
Niet alleen PET-flessen Hoewel het slechts een relatief kleine afzet vertegenwoordigt, is het boeiend om te zien waarin PTA nog wordt verwerkt naast PET-flessen en textiel. Denk daarbij aan gespecialiseerde producten zoals transportbanden, veiligheidskledij, brandweerslangen, verflakken, maar ook zakjes voor voeding die in de verpakking wordt gekookt, zoals rijst. Folie waarmee vers of bereid voedsel wordt bedekt, is dikwijls met PTA gemaakt, alsook keukengerei dat bijvoorbeeld geschikt is voor de microgolfoven. Nog een weetje is dat PET, onder de merknaam Dacron, vooral in de maritieme wereld voor de productie van zeildoeken wordt toegepast. Mylar is dan weer de naam van PET bedekt met een dun laagje aluminium, voor de verpakking van voedsel, maar ook voor meer gespecialiseerde toepassingen zoals de space blankets, vaak gebruikt bij reddingsacties (zie foto). Allemaal PTA inside en wie weet is er binnenkort een nieuwe PET-toepassing die zo belangrijk is dat het de vraag significant doet toenemen … Bronnen: Bart Vansteenkiste, Horizon October 2013, aluminum.org, World Packaging News, Food Packaging Forum, Avantium.com, Plastics Engineering, Euromonitor en andere.
9
10
Buren 55
winter 2014-2015
Overlegcommissie
Overlegcommissie In dit artikel komen de thema’s aan bod die besproken werden op de Overlegcommissie van 9 april 2014 en dat voor zover ze met BP betrekking hebben en niet al in deze of vorige edities van Buren worden of werden behandeld. De basis van dit artikel zijn de officiële verslagen van de samenkomsten zoals die op de website van BP in Geel staan. Voor de leesbaarheid en gezien de beperkte ruimte in dit blad worden de teksten mogelijk ingekort. U kunt het volledige verslag downloaden van op de website van BP in Geel.
Geluid - treinrangeringen
Reductie geurhinder
BP had contact opgenomen met CrossRail om rekening te houden met het geluid tijdens treinrangeringen en de remafstand in acht te nemen. Iemand meldt dat er sindsdien weinig verschil merkbaar is.
• BP licht toe dat er een project loopt om de geurhinder van de waterzuiveringsinstallatie te beperken. Er is een testopstelling in werking sinds 31 maart waarbij de geurcomponenten geneutraliseerd worden door het sproeien van etherische oliën rondom de waterzuivering. De test zal drie maanden duren. • BP is gestart met dagelijkse snuffelrondes op de site en buiten het bedrijf. Ook werd aan een tiental inwoners van Eindhout en van Winkelomheide gevraagd om over een periode van drie maanden een geurdagboek bij te houden. Voor de vraag- en antwoordronde over dit onderwerp verwijzen we naar het volledig verslag op de website.
Geluid - scheepslossingen BP licht toe dat men voor het schip Jolande 2 de rederij twee maal geïnformeerd heeft dat er een herstelling moest gebeuren. Iemand meldt dat er op zondag nooit schepen komen die ook ’s nachts mogen lossen en dat het dikwijls vreemde / eenmalige boten zijn. BP antwoordt dat het bedrijf hier geen impact op heeft en dat enkel kan doorgeven aan de rederij. Er wordt gevraagd of de shiftsupervisor bijvoorbeeld de eerste tien minuten bij de lossing kan blijven om het geluidsniveau op te volgen. Iemand vraagt of er vooraf door BP instructies aan de schipper kunnen gegeven worden over bijvoorbeeld gereduceerd lossen. BP zal met de shift supervisors bespreken of dat in de praktijk haalbaar is. De rederij gaat voor BP een derde vaste stille boot inzetten, samen met Rosette en Rafaël.
Lichthinder Iemand vraagt of het bedrijf nog bijkomende aanpassingen in verband met lichthinder overweegt. BP herhaalt dat er geen nieuwe verlichtingspalen gezet zijn, maar dat de lampen vervangen zijn door hogerendementslampen die feller licht geven. Waar mogelijk
zijn er lampen gedoofd of anders gericht zonder de veiligheid van de mensen die er moeten werken in het gedrang te brengen. Er wordt verder gevraagd om bepaalde lichten te doven na de werkzaamheden, maar dat gebeurt momenteel manueel. BP antwoordt dat de technologie bestaat om dat te automatiseren maar kan momenteel niet bevestigen of die investeringen in de toekomst kunnen worden gerealiseerd. Iemand vermeldt dat de impact groter geworden is sinds de bomen gekapt zijn en de buffer verdwenen is.
Verder Andere thema’s die aan bod kwamen, maar die al in Buren behandeld worden of werden: • Jaaroverzicht Groene Telefoon – zie Buren 53 • Resultaten immissiemetingen nov 2013 - feb 2014 door VITO - zie Buren 53 • Resultaten geluidsmetingen jan - feb 2014 - zie Buren 53 • Project Lion King / Wiesox – zie Buren 54 • Buurtonderzoek door Thomas More – zie Buren 54
W
WW
Webcheck Voor de omwonenden > Overlegcommissie > Verslagen
Veiligheid thuis en elders
Veiligheid thuis en elders
Neem (te veel) licht niet licht op We beleven momenteel de donkere dagen voor en na Kerstmis en van de weeromstuit wordt er duchtig met licht gemorst. Sommigen beperken zich daarbij tot de kerstboom en enkele strategisch geplaatste kaarsjes, anderen verlichten huis en tuin op zo’n uitbundige manier dat buren over lichtoverlast beginnen te klagen. Maar kom, zot zijn doet niet zeer, al is het soms toch oppassen met licht …
winter 2014-2015
Buren 55
Een traditionele Inuit-sneeuwbril is gemaakt uit een been of ivoor met daarin horizontale gleufjes. De bril sluit goed aan tegen het gezicht zodat enkel de gleufjes licht doorlaten. Soms wordt er aan de binnenkant roet aangebracht om nog meer het licht te beperken dat het oog bereikt.
Zonnebankliefhebbers weten dat je best een speciaal brilletje opzet bij het bakken en braden. Hoewel de ogen toe zijn, houden de oogleden immers niet alle uv-stralen tegen.
Wat kan er nu gevaarlijk zijn aan licht? Niets toch? Lassers bijvoorbeeld weten nochtans wel beter. Het is immers best mogelijk een overdosis (ultraviolet) licht binnen te krijgen. Je hoeft daarbij geeneens in de buurt van een lasser te zijn: ook in de bergen of de zonnebank kun je je ogen beschadigen.
Enkele feiten op een rijtje: • Bij elektrisch lassen komt ultraviolette straling vrij. Blootstelling daaraan kan lasogen veroorzaken, overigens hetzelfde als sneeuwblindheid. Die ziekte heet officieel fotokeratitis en is een vorm van hoornvliesontsteking. Bij sommige lasprocessen zoals TIG-lassen is de straling zo sterk dat ook de huid moet worden beschermd om verbranding te voorkomen. • Ook te lang onder een hoogtezon zitten zonder bescherming kan fotokeratitis veroorzaken. • Beter bekend is het risico dat mensen lopen in het gebergte of in poolgebieden door te lang in het door sneeuw weerkaatste zonlicht te kijken. • Net zoals bij een zonnebrand, merk je het effect van een teveel aan ultraviolet licht pas als het te laat is. Fotokeratitis is
erg pijnlijk, zorgt voor tranende ogen, trillende oogleden en lichtgevoeligheid. De ogen voelen aan alsof ze minder vocht bevatten en alsof iedere knippering van de oogleden de ogen schuurt.
Tips • Een lasser erkent als vakman de risico’s van zijn beroep en beschermt er zich tegen door middel van een aangepaste laskap. Een goeie praktijk is de opstelling van een lasscherm die ook collega’s en passanten afschermt van het licht. • Zonnebankliefhebbers weten dat je best een speciaal brilletje opzet bij het bakken en braden. Hoewel de ogen toe zijn, houden de oogleden immers niet alle uv-stralen tegen.
11
• Ervaren skiliefhebbers of bergbeklimmers zijn zich bewust van de vele risico’s in het hooggebergte waaronder sneeuwblindheid, veroorzaakt door een overmaat aan uv-licht. Daarom is aangepaste oogbescherming een must. Vandaag zijn dat zonnebrillen die 99 of meer percent van het uv-licht tegenhouden. Overigens kennen de Inuit (vroeger Eskimo’s genoemd) de gevaren al lang, getuige hun traditionele sneeuwbrillen gemaakt uit niets anders dan een been waarin enkel horizontale streepjes het licht doorlaten. Bronnen: American Academy of Ophthalmology, De Belgische Optiekgids, Stichting voor Fundamenteel Onderzoek der Materie, Wikipedia.
Buren 55
12
winter 2014-2015
Allemaal beestjes De geheugenkoe
handig voor op je bureau! Nodig:
Zaadautomaat
1 melkbrik, 1 klein sapbrikje, 1 lege keukenrol, 1 stuk karton voor de kop, steentjes en een memoboekje
In de winter hebben de vogels het moeilijk om eten te vinden. Maak daarom een automaat van een melkdoos. Als je een grote verpakking neemt kan je twee voedselkanten maken (zoals op de tekening). Hoe? Snijd onderaan een ‘voedselluik’ uit, waar de vogels zichzelf kunnen bedienen. Het eten giet je langs boven in de doos en je sluit hem daarna weer af. Schilder de doos met watervaste verf en hang hem met een touwtje op het balkon op.
Doen: 1 Zet de rol op het melkbrik en teken de omtrek. Knip nu uit en stop de lege keukenrol met de steentjes erin.
2 Teken een dierenkop (een koe, maar een olifant heeft ook een goed geheugen), knip hem uit en lijm op het kleine brikje.
Dieren-woord-spel Deze ‘dieren’ zijn in de war geraakt. Kan je ze weer juist combineren en weet je ook wat ze betekenen? brom •
• poes
• merrie
bak •
• beer
• kat
mis •
pech • slodder •
• beer • bok
• vogel
pc- • stok •
je wil.
• haring
nacht • knijp •
3 Lijm de kop op het lichaam en schilder zoals
4 Plak het memoboekje aan de zijkant en steek
• vis • vos
teddy •
potloden als staart in de rol.
• paard
zonde • tent •
• muis
Oplossing dieren-woord-spel
Doe mee
brombeer,bakvis, mispoes, nachtmerrie, pechvogel, knijpkat, sloddervos, pc-muis, stokpaard, teddybeer, zondebok, tentharing)
Stuur ons een tekening, gedichtje of verhaal op. Je kunt een bon van 15 EUR verdienen. Stuur jouw werkstuk naar: REDACTIE BUREN - jeugdwedstrijd BP, PR-secretariaat, Amocolaan 2, 2440 GEEL Vergeet je naam, adres en leeftijd niet te vermelden! De winnaars worden schriftelijk verwittigd.
