G edragscontrole & verleiding: een delicate balans tijdens de ontwikkeling
Janna Cousijn, 10 juni
G edragscontrole & verleiding: een delicate balans tijdens de ontwikkeling
• Inkijkje in de hersenen: ontwikkeling gedragscontrole • Als het uit de hand loopt: verslaving
Janna Cousijn, 10 juni
G edragscontrole & verleiding: een delicate balans tijdens de ontwikkeling
• Inkijkje in de hersenen: ontwikkeling gedragscontrole • Als het uit de hand loopt: verslaving
Janna Cousijn, 10 juni
H ersenontwikkeling genen
omgeving
P roblemen in de hersenontwikkeling
autisme OCS
ADHD verslaving
schooluitval
risicogedrag angst
depressie impulsiviteit
slechte sociale vaardigheden
Zie Barkley, 1997; Bava & Tapert, 2010; Chamberlain, Blackwell, Fineberg, Robbins, & Sahakian, 2005; Chamberlain & Sahakian, 2006; Jones, Gliga, Bedford, Charman, & Johnson, 2014; Martel et al., 2007; Miller, 1992; Spira & Fischel, 2005
W at is gedragscontrole? Doelgericht sturen van gedrag Controle over emotie, impulsen, bewegingen en gedachten Van moment tot moment flexibel aanpassen
W at is gedragscontrole? Emoties en beloning spelen een belangrijke rol!
H oe ontwikkelt gedragscontrole? “Tijdens de ontwikkeling leert een kind …….. aandacht sturen, zich beter concentreren voor langere periodes achter elkaar, vrijwillig en bewust gedrag uitoefenen, consequenties van gedrag meenemen in beslissingen, en gedrag veranderen als dat nodig is“
H oe ontwikkelt gedragscontrole? Marshmallow Test
De Stroop kleur-woord Test
Kleur-woordkaart
W at is gedragscontrole? Hoe goed een kind zijn gedrag onder controle kan houden verschilt veel tussen kinderen maar verschilt ook binnen een kind Factoren die een rol spelen: - - - - -
Erfelijkheid Leeftijd Emotionele gemoedstoestand Fysieke gemoedstoestand (moe, uitgerust, drugs) Blootstelling aan chronische stressoren
G edragscontrole in de hersenen Cognitieve taakjes Functionele MRI: de hersenen in actie
signaal
G edragscontrole in de hersenen
emoties beloning
H oe ontwikkelt gedragscontrole?
emoties beloning
P ubers tijdelijk uit balans
emoties beloning
Hormonen slaan op hol Extra gevoelig voor beloning en emoties Frontale cortex nog niet volledig ontwikkeld
G edragscontrole & verleiding: een delicate balans tijdens de ontwikkeling
• Inkijkje in de hersenen: ontwikkeling gedragscontrole • Als het uit de hand loopt: verslaving
Janna Cousijn, 10 juni
V erslaving Definitie: Verslaving is een chronische hersenziekte Gekarakteriseerd door dwangmatig drugsgebruik
controle drugs beloning
Disbalans ! verslaving Joint zien ! extreem sterkt verlangen (craving) automatische aandacht automatische toenadering
W aarom raakt de een verslaafd en de ander niet?
Omdat ze veel drug gebruiken
W aarom raakt iemand verslaafd? Vietnam oorlog: 65 % van de Amerikaanse soldaten gebruikte dagelijks opium en/of heroine
10 % raakte verslaafd!
W aarom raakt de een verslaafd en de ander niet?
Omdat ze veel drug gebruiken
controle drugs beloning
Cognitieve voorspellers?
T oenaderingsbias als voorspeller?
Automatische neiging om naar de drugs toe te gaan
T oenaderingsbias als voorspeller? JA Joysticktaak
!
Armbewegingen met joystick
!
Zoom feature
!
Reageer op vorm van het plaatje
Blowers zijn sneller in het naar zich toehalen van wietplaatjes!
T oenaderingsbias wegtrainen?
Ja dat kan
10 %
12% minder terugval bij alcoholisten
10 %
90 %
Ook preventief? Zijn we nu mee bezig
90 %
G edragscontrole & verleiding: een delicate balans tijdens de ontwikkeling
• Inkijkje in de hersenen: ontwikkeling gedragscontrole • Als het uit de hand loopt: verslaving
Janna Cousijn, 10 juni
Het kijken waard: Trainspotting (naar boek Irvine Welsh) HBO documentaire over verslaving
[email protected]
Labyrint VPRO: Diep in het verslaafde brein
© Fortimbras (Safe Creative 0909184554050)
