Studiekeuzevoorlichting: verleiding of voorlichting?

Studiekeuzevoorlichting: verleiding of voorlichting?

Studiekeuzevoorlichting: verleiding of voorlichting LSVb 2012

T. van den Brink Beleidsmedewerker Onderwijs [email protected] LSVb Met dank aan Eduard Schmidt en Karlijn Ligtenberg Drieharingstraat 6 3511 BJ Utrecht [email protected] 030-2316464 Juni 2012, Utrecht Twitter: @studentenbond Website: www.lsvb.nl Page 2


Inhoudsopgave Samenvatting....................................................................................................................................... 5 Inleiding ............................................................................................................................................... 7 Onderzoeksopzet................................................................................................................................. 8 Studielast en verwachtte inzet en kennis van studenten ................................................................. 10 Contacturen ................................................................................................................................... 11 Zelfstudie ....................................................................................................................................... 13 Noodzakelijke karaktereigenschappen ......................................................................................... 15 Noodzakelijke inhoudelijke kennis ................................................................................................ 17 Extra studiekosten ......................................................................................................................... 19 Arbeidsmarkt ..................................................................................................................................... 21 Beroepsperspectief ....................................................................................................................... 22 Baangarantie ................................................................................................................................. 24 Kans op een baan .......................................................................................................................... 26 Startsalaris ..................................................................................................................................... 28 Omvang studie en rendement .......................................................................................................... 30 Grootte van de studie.................................................................................................................... 31 Aantal eerstejaars.......................................................................................................................... 33 Student-docent ratio ..................................................................................................................... 35 Werkgroepgrootte......................................................................................................................... 37 Uitval in het eerste jaar ................................................................................................................. 39 Bachelorrendement....................................................................................................................... 41 Onderwijs en onderwijsomgeving ..................................................................................................... 43 Inhoud studie en studieprogramma.............................................................................................. 44 Studiebegeleiding .......................................................................................................................... 46 Fantastische faciliteiten................................................................................................................. 48 Nauw contact met docenten ......................................................................................................... 50 Topdocenten ................................................................................................................................. 52 Taal van het onderwijs .................................................................................................................. 54 Deeltijd .......................................................................................................................................... 56 Didactische methode..................................................................................................................... 58 Invulling keuzeruimte .................................................................................................................... 60 Excellentietraject ........................................................................................................................... 62 Page 3

Studiekeuzevoorlichting: verleiding of voorlichting LSVb 2012 Best beoordeeld / hoog op ranglijst .............................................................................................. 64 Struikelvak ..................................................................................................................................... 66 Stage .............................................................................................................................................. 68 Medezeggenschap ......................................................................................................................... 70 Instroom en Doorstroom................................................................................................................... 72 (Bindend) studie advies ................................................................................................................. 73 Numerus fixus................................................................................................................................ 76 Selectie .......................................................................................................................................... 78 Aansluiting master......................................................................................................................... 80 Intakegesprek ................................................................................................................................ 82 Verwante opleidingen ................................................................................................................... 84 Internationalisering ........................................................................................................................... 86 Buitenland ..................................................................................................................................... 87 Internationale sfeer ....................................................................................................................... 89 Stad .................................................................................................................................................... 91 Huisvesting .................................................................................................................................... 92 Stad ................................................................................................................................................ 94 Hoogst en laagst scorende instellingen ............................................................................................. 96 Top 10 brochures .............................................................................................................................. 97 Conclusie ........................................................................................................................................... 98 Bijlage I Onderzochte bachelorstudies .................................................................................................. 99 Bijlage II ............................................................................................................................................... 102 Fantastische faciliteiten................................................................................................................... 102 Betrokkenheid van docenten .......................................................................................................... 103 Docent kwaliteit .............................................................................................................................. 103 Studiebegeleiding ........................................................................................................................ 104 Huisvesting .................................................................................................................................. 105 Bijlage III .......................................................................................................................................... 105

Page 4


Samenvatting Gezien de toegenomen focus op studiesucces is het belangrijk dat studiekiezers beschikking hebben over objectieve en vergelijkbare voorlichtingsmaterialen. Studenten moeten niet verleid worden maar voorgelicht. Uit het onderzoek blijkt dat er momenteel twee dingen misgaan bij het voorlichten van studenten. Ten eerste ontbreekt er veel informatie die voor studiekiezers van belang is bij het maken van hun studiekeuze. Zo wordt er in 50% van de brochures geen inzicht verschaft in de te verwachten contacturen en in 78% van de gevallen wordt geen inzicht gegeven in de extrastudiekosten. Daarnaast ontbreekt er in 97% van het materiaal een indicatie van het te verwachten startsalaris en er wordt in 77% geen beeld geschetst van de werkgroepgrootte. Verder mist in 97% van het materiaal inzicht in de student-docentratio. Ten slotte wordt er in bijna geen enkele brochures melding gemaakt van de uitval (5%) of het rendement (6%) van de betreffende opleiding. Al deze en meer ontbrekende gegevens zorgen voor een zeer onvolledig beeld van de te kiezen opleiding, terwijl de toekomstige student deze gegevens hard nodig heeft bij het maken van een afweging. Door het gebrek aan toereikende en vergelijkbare informatie wordt het voor studiekiezers moeilijk een adequate studiekeuze te maken. Als tweede blijkt dat er in veel brochures nog steeds misleidende informatie te lezen valt. In het onderzoek zijn de claims van instellingen vergeleken met accreditatierapporten van de NVAO en gegevens uit de NSE. Slechts in één geval werden de claims van de instelling onderschreven door de gegevens uit de NSE, namelijk bij de opmerkingen over de faciliteiten. Overigens ontbrak hier een verband met de NVAO rapportages. Daarnaast bleken onder andere de claims over nauw contact tussen student en docent, de kwaliteit van docenten en de internationale sfeer niet te onderbouwen middels de gegevens uit de NVAO accreditatierapporten en de uitkomsten van de NSE. Ten slotte toont dit onderzoek aan dat er een groot verschil is tussen de verschillende universiteiten en de verschillende opleidingen. Er zijn instellingen die uitgebreid voorlichten zoals de Technische Universiteit Eindhoven en de Technische Universiteit Delft. De Vrije Universiteit Amsterdam geeft de minste informatie in haar brochures. Om tot betere voorlichting te komen beveelt de Landelijke Studenten Vakbond (LSVb) het volgende aan:  Claims die universiteiten in hun voorlichting doen moeten onderbouwd worden door objectieve cijfers. Het gebruik van subjectieve informatie moet zoveel mogelijk beperkt worden.  Wanneer instellingen cijfers gebruiken om bepaalde claims te onderbouwen is het belangrijk dat er onderlinge afspraken gemaakt worden welke cijfers er gebruikt worden, zodat alle instellingen dezelfde cijfers gebruiken zodat de claims ook vergelijkbaar zijn voor studiekiezers.  De voorlichting via brochures maar ook via de website moet meer ingebed worden in het grotere traject van studiekeuzebegeleiding. De gegeven informatie moet daarom tastbaar gemaakt worden op meeloopdagen, in proefstudeerweken en matching en/of intakegesprekken.

Page 5

Studiekeuzevoorlichting: verleiding of voorlichting LSVb 2012  Naast de voorlichting op de universiteit moet er ook meer en betere aandacht voor de studiekeuze op het middelbaar onderwijs komen. Het is belangrijk dat schooldecanen goed op de hoogte zijn van alle verschillende mogelijkheden op het gebied van studiekeuzebegeleiding. Het vervroegen van de aanmelddatum moet serieus opgepakt worden door bijvoorbeeld de invoering van Loopbaan Oriëntatie Begeleiding (LOB) trajecten in het curriculum van de middelbare school.

Page 6


Inleiding Naar aanleiding van ons onderzoek Voorliegen of voorlichten1 is de discussie over voorlichting vorig jaar weer opgelaaid. De boodschap die uit deze discussie voortvloeit, is dat voorlichting eerlijker, makkelijker te vergelijken en vollediger moet zijn. Als gevolg hiervan zijn er dit jaar pilots opgezet om te proberen de studiekeuzeinformatie objectiever te maken. We volgen deze ontwikkelingen met belangstelling en hopen dat ze daadwerkelijk een bijdrage aan de verbetering van de kwaliteit van de voorlichting door instellingen kan bewerkstelligen. Dat voorlichting nog steeds een probleem is blijkt wel uit de meest recente startmonitor; “Ruim de helft van de studenten die in het eerste jaar uitvallen, geeft hiervoor als reden dat zij de verkeerde studie hebben gekozen. Ook geven uitvallers vaak aan dat hun verwachtingen over de opleiding niet zijn uitgekomen en dat zij niet voldoende gemotiveerd zijn voor hun opleiding. Dat gebrek aan motivatie blijkt in drie kwart van die gevallen weer te komen doordat zij een verkeerd beeld van de opleiding hadden toen zij eraan begonnen.“2 Nederland heeft nog steeds de ambitie om een kenniseconomie te worden die meedraait in de top van de wereld3. Het is in dat kader van groot belang om de juiste student op de juiste plek te krijgen. De beperkte middelen en studenten, moeten zo goed mogelijk ingezet worden om het meeste uit zowel de studenten als de instellingen te halen. Om tot dit resultaat te komen, is een heel traject van matching tussen student en opleiding dan wel instelling nodig. Een onderdeel van dit traject is goed, objectief voorlichtingsmateriaal. Wanneer de studiekiezer daar toegang tot heeft, ontstaat er immers een correct beeld van wat er van een student verwacht wordt. Hoe kan immers van een student een weloverwogen en gemotiveerde studiekeuze worden verlangd wanneer hij niet onvolledig en/of onjuist wordt voorgelicht? De LSVb hoopt door middel van dit onderzoek inzicht te verkrijgen in de huidige kwaliteit van voorlichting aan studiekiezers. Daarnaast zullen wij waar nodig aanbevelingen doen om die kwaliteit te verbeteren zodat studiekiezers een eerlijke kans krijgen en zonder achterstand aan hun studiecarrière beginnen.

1

Onderzoek Studievoorlichting: Voorliegen of voorlichten? LSVb 2011 Adviezen voor studiekiezers op basis van de Startmonitor, ResearchNed 2012 3 Kwaliteit in verscheidenheid Strategische Agenda Hoger Onderwijs, Onderzoek en Wetenschap, OCW 2011, pg. 4 2

Page 7


Onderzoeksopzet Er is gekozen om brochures van de universiteiten te onderzoeken omdat instellingen in veel gevallen hun brochures via websites over opleidingen actief aandragen om meer informatie te krijgen over de desbetreffende opleiding. Hierdoor mag verwacht worden dat die brochures in ieder geval een compleet overzicht van de beschikbare informatie geven, zo niet een completer beeld dan de website bieden. De volgende voorbeelden onderschrijven dit beeld: ”Download hier de uitgebreide opleidingsinformatie”4, “Of wil je liever informatie over Aardwetenschappen thuis ontvangen? Vraag dan de brochures bij de VU aan.”5, “Meer informatie Vraag de brochure Economics and business economics aan via internet.”6 Brochures geven daarnaast een beter vergelijkbaar beeld van de beschikbare informatie voor studiekiezers; websites veranderen immers en informatie wordt op verschillende manieren aangeboden. Daarnaast verschilt de mate waarin informatie vindbaar is door de opzet van een website. Verder is het onderzoek vorig jaar ook naar brochures gedaan zodat de het vorige onderzoek goed met dit onderzoek te vergelijken is. Het onderzoek omvat 14 verschillende bacheloropleidingen op 13 universiteiten. In totaal zijn er 101 voorlichtingsbrochures onderzocht. De onderzochte opleidingen zijn: aardwetenschappen, algemene cultuurwetenschappen, biologie, biomedische wetenschappen, communicatiewetenschappen, economie en bedrijfseconomie, Engelse taal en cultuur, geneeskunde, geschiedenis, informatica, psychologie, rechtsgeleerdheid, wiskunde en werktuigbouwkunde. Niet op alle universiteiten worden deze studies aangeboden. Daarom is waar mogelijk een variant onderzocht die nauw aansluit bij de zojuist genoemde studies. Zie voor het totale overzicht van alle onderzochte studies Bijlage I. Bovenstaande opleidingen zijn samen goed voor 45% van het bacheloronderwijs in het wo. Daarom is de keuze op bovenstaande studies gevallen.7 Daarnaast gaat het zowel om kleine als grote studies en zijn alfa, bèta en gamma studies vertegenwoordigd. Op die manier zal het hele spectrum van opleidingen onderzocht worden. Met behulp van gesprekken met studenten, aankomende studenten en onderzoek8 heeft de LSVb een top 10 samengesteld met indicatoren die van belang worden geacht om een goed beeld van een opleiding te krijgen en wat er van studenten verwacht wordt bij de desbetreffende opleiding. De lijst met te onderzoeken kenmerken is daarna aangevuld met informatie die uit de brochures naar voren kwam. Dit heeft geresulteerd in verschillende indicatoren die in dit onderzoek uitgebreid aan bod zullen komen. De onderzochte kenmerken zijn per thema gegroepeerd om ook naar de onderlinge samenhang te kunnen kijken. Dit heeft geresulteerd in de volgende thema’s: ‘Studielast en verwachtte inzet en kennis van studenten’, ‘Arbeidsmarkt’, ‘Omvang studie en rendement’, ‘Onderwijs en onderwijsomgeving’, ‘Instroom en Doorstroom’, ‘Internationalisering’ en ‘Stad’. 4

Universiteit van Amsterdam http://www.studeren.uva.nl/aardwetenschappen Vrij Universiteit http://www.vu.nl/nl/opleidingen/bacheloropleidingen/opleidingenoverzicht/ab/aardwetenschappen/index.asp 6 RuG http://www.rug.nl/corporate/onderwijs/opleidingen/ba/internationalEconomicsBusiness/index 7 VSNU/CBS 1cHO2010 8 Startmonitor 2012, ResearchNED 5

Page 8

Studiekeuzevoorlichting: verleiding of voorlichting LSVb 2012 De dataset is, daar waar gegevens beschikbaar waren, aangevuld met de accreditatierapporten van de NVAO9, uitkomsten van de Nationale Studenten Enquête (NSE)10, bachelorrendementscijfers11 en arbeidsmarktgegevens12. Hierdoor is het mogelijk om bepaalde claims van universiteiten met objectieve gegevens te vergelijken. Waar mogelijk zijn de resultaten van dit jaar vergeleken met het onderzoek van vorig jaar. Daarbij moet in acht genomen worden dat dit jaar 2 keer zoveel brochures onderzocht zijn. De studie theaterwetenschappen is dit jaar niet meegenomen en dit jaar zijn de opleidingen algemene cultuurwetenschappen, biologie, economie en bedrijfseconomie, geneeskunde, informatica en werktuigbouwkunde toegevoegd. Hierdoor kan de vergelijking slechts als een ruwe indicator voor verandering dienen.

9

www.studiekeuzeinformatie.nl NVAO Accreditatierapporten www.studiekeuzeinformatie.nl NSE 2011 11 www.studiekeuzeinformatie.nl VSNU Bachelorrendement 12 www.studiekeuzeinformatie.nl WO-monitor 10

Page 9


Studielast en verwachtte inzet en kennis van studenten Het eerste thema dat behandeld wordt, is verwachte inzet en kennis. Het gaat bij dit thema om onderwerpen die allemaal te maken hebben met wat er door instellingen van aankomende studenten verwacht wordt. Dit thema bestaat uit de volgende kenmerken:     

Contacturen Zelfstudie Noodzakelijke karaktereigenschappen Noodzakelijke inhoudelijke kennis Extra studiekosten

Om de juiste student op de juiste plaats te krijgen is het belangrijk dat wederzijdse verwachtingen duidelijk door instelling en student op elkaar afgestemd worden. Pas wanneer dit op een correcte wijze gebeurd is, kan er sprake zijn van matching. Daarom is het dan ook belangrijk dat de instellingen hun verwachtingen op een heldere en ondubbelzinnige manier communiceren, Hoe dat op dit moment gebeurt, zal aan de hand van bovenstaande kenmerken in dit hoofdstuk onderzocht worden.

Page 10

Studiekeuzevoorlichting: verleiding of voorlichting LSVb 2012 Contacturen Bij contacturen is er gekeken of er in de brochures vermeld staat hoeveel contacturen een aankomende student gemiddeld per week kan verwachten. Voorbeelden hiervan zijn: “Gemiddeld heb je in het eerste jaar vijftien uur onderwijs per week (colleges, werkgroepen, practica).”13 “Per opleiding verschilt de weekindeling, maar gemiddeld moet je rekenen op wekelijks twaalf à zestien uur college.”14 De vermelding hiervan is belangrijk voor aankomende studenten omdat ze meestal van een onderwijsvorm komen waar veel meer contacttijd tussen student of scholier en docent staat ingeroosterd. Door duidelijk te maken wat universitair onderwijs inhoudt, wordt voorkomen dat er verkeerde vooronderstellingen bij de aankomende studenten zijn waardoor ze hun tijd mogelijk niet goed zullen indelen. Van alle onderzochte brochures werd bij de helft vermeld hoeveel contacturen een student kan verwachten. Dit is een verbetering ten opzichte van de 38% uit het onderzoek van vorig jaar, maar betekent dat bij bijna de helft van alle brochures deze cruciale informatie nog steeds ontbreekt. De brochures van de Technische Universiteit Delft, Technische Universiteit Eindhoven en Maastricht University steken er positief boven uit met een percentage van 100%. Negatieve uitschieters zijn de brochures van de Erasmus Universiteit, Tilburg University en Wageningen University. Gekeken naar de verschillende onderzochte studies presteert werktuigbouwkunde met 100% bovengemiddeld, biologie is met een percentage van 14% de studie waar studenten het slechtst op dit onderwerp geïnformeerd worden.

13 14

Brochure Psychologie Radboud Universiteit 2012 Bachelorgids Technische Universiteit Eindhoven 2012

Page 11


Page 12

Studiekeuzevoorlichting: verleiding of voorlichting LSVb 2012 Zelfstudie Bij het kenmerk zelfstudie is er gekeken of er in de brochures vermeld staat hoeveel uren aan zelfstudie een aankomende student gemiddeld per week moet verrichten. De vermelding hiervan is belangrijk voor aankomende studenten omdat ze meestal van een onderwijsvorm komen waar de hoeveelheid (t)huiswerk veel minder zal zijn dan op de universiteit. Door duidelijk te maken wat universitair onderwijs inhoudt, wordt voorkomen dat er verkeerde vooronderstellingen bij de aankomende studenten zijn en dat ze hun tijd niet goed indelen. Goede voorbeelden hiervan zijn: “35 uur zelfstudie per week”15 “Bij Communicatiewetenschap aan de VU volg je ongeveer 14 uur aan colleges en doe je zo’n 20 uur aan zelfstudie per week.”16 Minder dan de helft van de brochures geeft aan hoeveel uren een student per week geacht wordt aan zelfstudie te besteden. Wanneer deze cijfers gecombineerd worden met die van de contacturen betekent dit dat in de helft van alle voorlichtingsbrochures studenten geen enkel inzicht wordt verschaft in de van de student verwachte tijdsbesteding aan de studie. Het kan hierdoor mogelijk zijn dat een student teveel verplichtingen naast zijn studie aangaat waardoor hij onvoldoende tijd overhoudt om te studeren. Om de intrinsieke motivatie op te brengen om naast de geprogrammeerde contacttijd met de studie bezig te zijn, is het belangrijk om van te voren duidelijk te maken dat dit geen ‘vrije tijd’ is. De brochures van de Technische Universiteit Delft, Technische Universiteit Eindhoven en Maastricht University steken er positief boven uit met een percentage van 100%. Negatieve uitschieters zijn de brochures van de Erasmus Universiteit, Rijksuniversiteit Groningen, Tilburg University en Wageningen University. Gekeken naar de verschillende onderzochte studies steekt werktuigbouwkunde er met 100% ver boven uit, biologie is met een percentage van 14% de studie waar studenten het slechtst op dit onderwerp geïnformeerd worden.

15 16

Brochure Rechtsgeleerdheid Universiteit Leiden 2012 Brochure Communicatiewetenschap Vrije Universiteit 2012

Page 13


Page 14

Studiekeuzevoorlichting: verleiding of voorlichting LSVb 2012 Noodzakelijke karaktereigenschappen Brochures scoren op het kenmerk noodzakelijke karaktereigenschappen wanneer er een profiel geschetst wordt van de aankomende student. Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan de volgende kenmerken; student is nauwkeurig, student heeft een brede interesse, etc. Voorbeelden uit brochures hiervan zijn; “We verwachten van jou nieuwsgierigheid, geestdrift, de drang om te verbeteren.”17, “En daar is discipline voor nodig!”18, “Ben je een doorzetter en werk je graag in een team?”19 In het kader van matching tussen student en opleiding is het erg belangrijk dat het bij de aankomende student duidelijk is wat er van hem of haar verwacht wordt. Door vooraf duidelijk te maken welke karaktereigenschappen bijdragen aan het succesvol afronden van de studie, kunnen aankomende studenten een betere afweging maken of de studie bij hun past. In ruim 70% van de brochures wordt in zekere mate weergegeven welke karaktereigenschappen noodzakelijk zijn voor het succesvol doorlopen van de studie. Alhoewel dit een zeer ruime meerderheid is en een verbetering ten opzichte van vorig jaar (25%), moet bijna een derde van de aankomende studenten het zonder deze zeer belangrijke informatie doen. De brochures van de Erasmus Universiteit Rotterdam, Maastricht University, Technische Universiteit Delft, Technische Universiteit Eindhoven, Universiteit Leiden en Universiteit Utrecht hebben hier serieus werk van gemaakt en scoren allemaal 100% op dit onderwerp. Universiteit Twente en de Vrije Universiteit halen het gemiddelde erg omlaag met een slechte score van respectievelijk 14 en 15%. Werktuigbouwkunde steekt er samen met rechten en geschiedenis bovenuit. Engelse taal en cultuur haalt het gemiddelde naar beneden met een relatieve slechte score van 40%.

17

Brochure Informatica Vrije Universiteit 2012 Communicatie en Informatie Wetenschap Rijksuniversiteit Groningen 2012 19 Biomedische Wetenschappen Universiteit Leiden 2012 18

Page 15


Page 16

Studiekeuzevoorlichting: verleiding of voorlichting LSVb 2012 Noodzakelijke inhoudelijke kennis Brochures scoren op het kenmerk noodzakelijke inhoudelijke kennis wanneer er naast de verplichte profielen aanvullende informatie wordt gegeven over vakken die belangrijk zijn voor de te volgen studie. Voorbeelden hiervan zijn; “Biomedische Technologie is een technische opleiding, dus je zult lol moeten hebben in wiskunde, scheikunde en natuurkunde. Als je met deze drie vakken concreet aan de slag wilt en biologie een leuk vak vindt, is deze opleiding echt iets voor jou.”20 “Bij Financiële economie en Internationale Economie is enige kennis van wiskunde wel vereist, maar dat brengen we geleidelijk in het curriculum in om te voorkomen dat men er over struikelt.”21 Opleidingen worden steeds strenger in het eerste jaar, bindende studie adviezen (BSA) worden ingevoerd of verhoogd en er is een grote wens om de rendementen van het eerste jaar te verbeteren.22 Daarom is het belangrijk dat de aankomende student in staat wordt gesteld zijn kennis van tevoren op niveau te brengen of zich te verdiepen. Dit sluit ook aan bij de zorgen die er bestaan over het eindniveau van VWO scholieren.23 Daarnaast kan het weergeven van belangrijke vakken helpen in de beoordeling of een studie bij een aankomende student past. Als er veel nadruk op wiskunde in de studie wordt gelegd moet een student daar begrip voor en belangrijker ook enig plezier in hebben. Dit begrip scoort net als de noodzakelijke karaktereigenschappen redelijk hoog: 72% van de brochures gaat in op nadere inhoudelijke kennis die kan helpen bij het succesvol doorlopen van de studie. De brochures van de Erasmus Universiteit Rotterdam, Maastricht University, Technische Universiteit Delft, Technische Universiteit Eindhoven en de Universiteit van Amsterdam scoren op dit onderwerp met 100% zeer goed. De brochures van Tilburg University en Wageningen University scoren met 0% zeer slecht. De studies aardwetenschappen en werktuigbouwkunde doen het met 100% uitstekend, Engelse taal en cultuur scoort significant slechter met slechts 40%.

20

Brochure Biomedische technologie Technische Universiteit Eindhoven 2012 Brochure Economie en Bedrijfseconomie Radboud Universiteit 2012 22 Hoofdlijnenakkoord OCW – VSNU 2011 pg. 3 23 Kennisniveau op vwo moet drastisch hoger, Aleid Truijens Volkskrant 06-07-2011 21

Page 17


Page 18

Studiekeuzevoorlichting: verleiding of voorlichting LSVb 2012 Extra studiekosten Bij het kenmerk extra studiekosten gaat het erom dat in de brochure vermeld staat hoeveel kosten de student moet maken naast het betalen van het wettelijke collegegeld. Het gaat hierom vooral om geld voor het aanschaffen van boeken, maar ook excursies, labjassen, e.d. Een voorbeeld uit een brochure is: “Naast collegegeld, 1713 euro in 2011-2012, betaal je voor boeken en ander studiemateriaal maximaal 600 euro per jaar.”24 Er wordt van studenten een steeds grotere financiële bijdrage voor hun studie verwacht. Collegegelden stijgen jaarlijks, de langstudeerboete wordt ingevoerd en de basisbeurs dreigt te verdwijnen. Tegen deze achtergrond is het voor aankomende studenten belangrijk om een helder en volledig beeld te krijgen van alle kosten die hij of zij moet maken voor het volgen van een studie. Met een totale score van 22%, geven bedroevend weinig opleidingen inzicht in de extra studiekosten die studenten moeten betalen. Ten opzichte van vorig jaar is de score zelfs verslechterd (31%).Bijna 80% van alle onderzochte opleidingen vindt het niet nodig om een helder en eerlijk beeld te schetsen van de bijkomende financiële lasten die aankomende studenten zullen moeten dragen. Positieve uitzonderingen zijn de Rijksuniversiteit Groningen en de Technische Universiteit Delft met een score van 100%. Deze instellingen laten zien dat het wel degelijk mogelijk is om studenten een goed overzicht te geven van de extra studiekosten. Maar liefst 8 instellingen falen om studenten hier enig inzicht in te geven. Dit is een punt waar nog veel ruimte voor verbetering is.

24

Brochure Biologie Rijksuniversiteit Groningen 2012

Page 19


Page 20


Arbeidsmarkt Het tweede thema dat behandeld wordt, is arbeidsmarkt. Het gaat bij dit thema om onderwerpen die te maken met de arbeidsmarkt van een specifieke opleiding. Dit thema is opgebouwd uit de volgende kenmerken:    

Beroepsperspectief Baangarantie Kans op een baan Startsalaris

Er zijn al lang zorgen over het aantal aankomende studenten dat kiest voor een opleiding in de techniek25. Eerlijke en heldere voorlichting over de perspectieven die een bètaopleiding kan bieden, zou kunnen helpen om meer scholieren voor een carrière in deze richting te interesseren. Tegelijkertijd is het belangrijk om te bedenken dat toekomstige ontwikkelingen op de arbeidsmarkt moeilijk te voorspellen zijn en dat er zodoende enige terughoudendheid geboden is wanneer het aankomt op het toekomstperspectief van een bepaalde sector binnen de arbeidsmarkt. In dit hoofdstuk zal er aan de hand van de bovenstaande kenmerken gekeken worden naar de manier waarop universiteiten momenteel voorlichten over de arbeidsmarkt van door hun aangeboden opleidingen.

25

Kabinetsreactie op het Masterplan Bèta en Technologie: ‘Naar 4 op de 10; meer technologietalent voor Nederland’ 1604-2012

Page 21

Studiekeuzevoorlichting: verleiding of voorlichting LSVb 2012 Beroepsperspectief Het kenmerk beroepsperspectief wordt gescoord wanneer een brochure aankomende studenten een beeld geeft van de beroepsmogelijkheden die een opleiding biedt. Hierbij kan gedacht worden aan functies zoals advocaat, beleidsmedewerker, vertaler, etc. en daarnaast aan organisaties waar deze functies beoefend worden zoals de overheid, het bankwezen, universiteiten, etc. Voor veel aankomende studenten is het nog niet duidelijk wat ze later willen worden voor hen is het dan ook vooral belangrijk dat ze een breed beeld krijgen wat ze later met een studie kunnen gaan doen. Voor studenten die al een helderder beeld hebben van wat voor beroep ze later graag zouden willen gaan uitoefenen kan het helpen om duidelijk te krijgen of ze dat beroep ook met de gekozen opleiding kunnen gaan vervullen. Zo is het beroepsperspectief voor een student die technische geneeskunde heeft gestudeerd heel anders dan iemand die reguliere geneeskunde heeft gestudeerd. Het belang van goede voorlichting op het gebied van beroepsperspectief blijkt ook uit de discussie omtrent de misleidende voorlichting bij de hbo opleiding omgangskunde. Studenten werden gelokt met valse beloften en bleven na afronding van hun studie gedesillusioneerd achter met een diploma zonder het beloofde beroepsperspectief.26 Op dit kenmerk is het beste gescoord: in alle brochures werd in verschillende mate aandacht besteed aan het beroepsperspectief dat de desbetreffende opleiding biedt.

26

Aanhangsel van de Handelingen 947, 2011

Page 22


Page 23

Studiekeuzevoorlichting: verleiding of voorlichting LSVb 2012 Baangarantie Brochures scoren op het kenmerk baangarantie wanneer er overduidelijk de indruk wordt gewekt dat het bijna onmogelijk moet zijn om na het succesvol afronden van de desbetreffende studie geen baan te hebben. Voorbeelden hiervan zijn: “Met een informaticadiploma op zak, zit je nooit zonder werk. Het percentage werklozen onder onze afgestudeerden is tot dusver nul.”27 “Eigenlijk heb je de banen voor het uitzoeken.”28 Het is belangrijk dat aankomende studenten enig zicht krijgen op de arbeidsmarktperspectieven die een bepaalde opleiding biedt. Het volgende kenmerk, kans op een baan, is hiervoor echter meer geschikt. De meeste studenten zullen ruim 4 jaar bezig zijn voordat ze hun opleiding hebben afgerond. In die tijd kan er veel veranderd zijn op de arbeidsmarkt. Het is daarom belangrijk dat bij deze cijfers enige relativering geboden wordt. Het zijn technische studies en geneeskunde die op dit kenmerk scoren en daar zijn de arbeidsmarktperspectieven over het algemeen beter dan voor andere studies maar een zekere terughoudendheid met al te boude uitspraken is geboden. Zeker nu er nog steeds sprake is van een wereldwijde economische crisis laten ontwikkelingen op de arbeidsmarkt zich moeilijk voorspellen. Vergeleken met vorig jaar wordt er relatief minder vaak gescoord op dit kenmerk. De studies aardwetenschappen en informatica scoorden vorig jaar het hoogst. Dit jaar scoren ze ook, maar minder hoog.

27 28

Brochure Informatica Radboud Universiteit 2012 Brochure Wiskunde Rijksuniversiteit Groningen 2012

Page 24


Page 25

Studiekeuzevoorlichting: verleiding of voorlichting LSVb 2012 Kans op een baan Brochures scoren op het kenmerk kans op een baan wanneer er inzicht gegeven wordt in het arbeidsmarktperspectief van de desbetreffende opleiding. Voorbeelden hiervan zijn; “Afgestudeerde economen en bedrijfskundigen vinden momenteel snel na hun opleiding een baan, onder meer omdat ze breed inzetbaar zijn.”29 “90 procent heeft binnen drie maanden een baan.”30 “Met een opleiding Wiskunde aan de VU sta je sterk op de arbeidsmarkt.”31 Uit deze voorbeelden blijkt dat er verschil zit in de manier waarop dit aan scholieren wordt duidelijk gemaakt. Het zou helderder zijn als iedereen er voor zou kiezen objectieve cijfers in plaats van subjectieve waardeoordelen te gebruiken. Zoals bij het eerdere kenmerk baangarantie al wordt vermeld, is het voor aankomende studenten belangrijk om enig zicht te hebben op hun arbeidsmarktperspectief. Zeker nu er steeds meer financiële offers van studenten worden gevraagd, moeten ze wel een idee hebben hoe groot de kans is dat ze met hun afgeronde studie aan het werk kunnen. Jammer genoeg wordt er op dit kenmerk nog niet bij de helft van de onderzochte brochures gescoord. Zodoende blijft het voor een grote groep aankomende studenten onduidelijk wat hun baankansen zijn na het succesvol afronden van hun studie. Instellingen die hier positief van afwijken zijn de Radboud Universiteit, de Technische Universiteit Delft en de Technische Universiteit Eindhoven met een score van 100%. Aankomende studenten worden het slechtst bediend op de Tilburg University (0%), de Vrije Universiteit (15%) en de Erasmus Universiteit Rotterdam (17%).

29

Brochure Economie en beleid Universiteit van Amsterdam 2012 Brochure Rechtsgeleerdheid Universiteit Leiden 2012 31 Brochure Wiskunde Vrije Universiteit 2012 30

Page 26


Page 27

Studiekeuzevoorlichting: verleiding of voorlichting LSVb 2012 Startsalaris Brochures scoren op het kenmerk startsalaris wanneer er een indicatie gegeven wordt van de hoogte van het salaris na het afstuderen. Voorbeelden hiervan zijn: “2.050 euro, het gemiddelde bruto aanvangssalaris promovendus”32, “2.300 euro: gemiddeld aanvangssalaris advocaat-stagiair, 580 euro: gemiddelde stagevergoeding bij advocatenkantoor”33 Universitaire opleidingen, universitaire bachelors in het bijzonder, leiden niet op tot een beroep. Daarom is het erg lastig om een representatief beeld te geven van het startsalaris van een universitaire bachelor student. De salarissen in het voorbeeld zijn dan ook startsalarissen voor afgestudeerde masterstudenten. Ondanks deze kanttekening helpt de weergave van een gemiddeld startsalaris om het beeld van de arbeidsmarkt voor een afgestudeerde te illustreren. Zeker in het licht van de recente discussie over het wetsvoorstel “Studeren is investeren”34, is het belangrijk voor aankomende studenten om enig inzicht te verkrijgen in de verwachte resultaten van hun investering. Daarom is het betreurenswaardig dat slechts 3% van alle onderzochte opleidingen iets over een te verwachten startsalaris vermelden. De Universiteit Leiden is de enige universiteit die het in een paar van haar opleidingen benoemt.

32

Brochure Biologie Universiteit Leiden 2012 Brochure Rechten Universiteit Leiden 2012 34 Kamerstukken 33145 33

Page 28


Page 29


Omvang studie en rendement Het derde thema dat behandeld wordt, is omvang studie en rendement. De omvang van de studie wordt samen met het rendement behandeld omdat er vooral zorgen zijn over de rendementen van grote opleidingen en in het hoofdlijnenakkoord tussen de VSNU en OCW speciale aandacht wordt gevraagd voor onderwijsintensivering van grote studies. Dit thema bestaat uit de volgende onderdelen: -

Grootte van de studie Aantal eerstejaars Student-docent ratio Werkgroepgrootte Uitval in het eerste jaar Bachelorrendement

De omvang van een studie is vooral belangrijk om studiekiezers erop te wijzen dat er soms grote verschillen in de groepsgrootte bestaat tussen het onderwijs op de middelbare school en het onderwijs op de universiteit. Duidelijke communicatie op dit gebied kan de eerste schok over de massaliteit van sommig hoger onderwijs verminderen. Door het toegenomen gewicht wat er aan rendement gehangen wordt door de politiek is het belangrijk dat instellingen hier ook duidelijk over communiceren. Zinnen als: “Terrasjes pakken is ook iets wat zeker niet ontbreekt, want je studententijd is een van de leukste perioden in je leven!”35 kunnen een dubbel beeld geven wanneer er tegelijkertijd nadruk op snel studeren via BSA’s en andere rendementsmaatregelen wordt gelegd. Inzicht in de daadwerkelijke rendementen kan studenten helpen te doen inzien dat er vaak grote groepen uitvallen en dat ze daar zelf ook iets aan kunnen doen door hard te studeren.

35

Brochure Economie en Bedrijfseconomie Erasmus Universiteit Rotterdam 2012

Page 30

Studiekeuzevoorlichting: verleiding of voorlichting LSVb 2012 Grootte van de studie Brochures scoren op het kenmerk grootte van de studie wanneer ze op enige manier aankomende studenten duidelijk maken wat de omvang van de studie is. Dit kan een objectieve of subjectieve omschrijving betreffen. Voorbeelden hiervan zijn: “… Bij geneeskunde aan het AMC-UvA ruim 2400 studenten staan ingeschreven”36, “29.149 studenten, waarvan 475 studenten biologie 5.604 eerstejaars, waarvan 158 eerstejaars biologie”37 ,“Dat komt omdat de studie relatief klein is”38, “Wij zijn een kleinschaliger, minder massale opleiding”39 De omvang van een studie kan op verschillende manieren van belang zijn voor aankomende studenten. Op dat punt zal bij de volgende kenmerken verder ingegaan worden. De grootte van de studie is dan ook vooral belangrijk in samenhang met de kenmerken aantal eerstejaars, studentdocent ratio en werkgroepgrootte. Want in 37% van de gevallen wordt de omvang van de studie slechts beschreven in termen van ‘groot’ of ‘klein’, zoals de laatste voorbeelden laten zien. Door die gevallen verder te onderzoeken op de andere kenmerken kan bepaald worden of ze uiteindelijk toch nog een duidelijk te interpreteren beeld van de omvang van de studie geven. Ongeveer de helft van alle brochures geeft aankomende studenten inzicht in de grootte van de studie. Hierdoor is het voor veel aankomende studenten onduidelijk of ze straks met 30 of 300 man in de collegebanken zullen zitten. In 63% van die gevallen wordt de omschrijving ondersteund door cijfers. De Rijksuniversiteit Groningen en de Technische Universiteit Delft scoren het beste met 100%. Daarentegen falen Maastricht University, Technische Universiteit Eindhoven, Tilburg University en Wageningen University in het verschaffen van inzicht op dit punt: zij scoren 0%. Economie en rechtsgeleerdheid scoren met 33% als slechtste. Dit gegeven is extra verontrustend omdat dit enorm populaire studies van grote omvang zijn. Psychologie presteert met een score van 70% het beste van de grote studies.

36

Brochure Geneeskunde Universiteit van Amsterdam 2012 Brochure Biologie Rijksuniversiteit Groningen 2012 38 Brochure Psychologie Erasmus Universiteit Rotterdam 2012 39 Brochure Economie en bedrijfseconomie Radboud Universiteit 2012 37

Page 31


Page 32

Studiekeuzevoorlichting: verleiding of voorlichting LSVb 2012 Aantal eerstejaars Brochures scoren op het kenmerk aantal eerstejaars wanneer er uit de brochures blijkt hoeveel eerstejaars studenten een studie telt. Hierbij zijn ook de numerus fixus studies meegenomen waarbij het aantal beschikbare plekken vermeld is. Voorbeeld hiervan is: “ca. 200 eerstejaars”40 De meeste aankomende studenten komen van een middelbare school waar ze al hun onderwijs in groepen van maximaal 30 scholieren krijgen. De overgang naar de universiteit, waar ze vaker onderwijs in grotere groepen tot wel 400 studenten krijgen, kan daarom een flinke verandering zijn. Daarom is het belangrijk dat het voor aankomende studenten vooraf duidelijk is met hoeveel anderen ze onderwijs gaan volgen. Slechts in 37% van alle brochures wordt vermeld met hoeveel andere eerstejaars een aankomende student zijn hoorcolleges gaat volgen. Hierin zijn de studies die een numerus fixus hebben al meegenomen. Opleidingen die scoren op het kenmerk grootte van de studie scoren significant hoger op dit kenmerk met een score van 64%. Daarentegen zijn er ook universiteiten die dit wel goed weergeven, de Rijksuniversiteit Groningen en de Technische Universiteit Delft behalen allebei een 100% score op dit onderwerp. Tilburg University en Wageningen University hebben met 0% de slechtste score. Bij de studies steekt de grote studie psychologie er duidelijk bovenuit met een score van 80%, communicatiewetenschappen, geschiedenis (17%) en economie (22%) daarentegen zijn grote studies die dit jammer genoeg onvoldoende naar aankomende studenten toe communiceren.

40

Brochure Biologie Universiteit Utrecht 2012

Page 33


Page 34

Studiekeuzevoorlichting: verleiding of voorlichting LSVb 2012 Student-docent ratio De brochures scoren op het kenmerk student-docent ratio wanneer deze ratio in de brochure vermeld wordt. Naast het aantal eerstejaars geeft dit kenmerk een goed idee van de omvang waarin het onderwijs wordt aangeboden. Hoe hoger de student-docent ratio, hoe onwaarschijnlijker het is dat er op een kleinschalige en intensieve wijze onderwijs wordt gegeven op de betreffende opleiding. In het kader van de beoogde kwaliteitsslag in het hoger onderwijs wordt veel nadruk gelegd op de intensivering van het onderwijs. Universiteiten zijn voorstander van zoveel mogelijk ruimte voor de toepassing van selectie op grote schaal. Het mogelijk maken van kleinschalig en intensief onderwijs is een voornaam argument in deze discussie. Uit informatie over de student-docent ratio kan blijken of universiteiten hun beloften op dit gebied ook waar kunnen maken. Jammer genoeg is dit één van de slechtst scorende kenmerken dat onderzocht is. In slechts 3% van alle onderzochte brochures werd de student-docent ratio vermeld. Van de studies uit dit onderzoek die nu al selecteren is dat percentage 0%. Geen enkele opleiding die scoort op het kenmerk grootte van de studie scoort op dit kenmerk. De enige instelling die aan dit onderwerp aandacht besteedt is de Wageningen University (100%). Hierbij moet echter wel aangemerkt worden dat het om een instellingsbrede ratio gaat in plaats van een opleiding specifieke ratio. Hierdoor is het lastig om opleidingen op verschillende instellingen te vergelijken daar de ratio per faculteit veel kan verschillen.

Page 35


Page 36

Studiekeuzevoorlichting: verleiding of voorlichting LSVb 2012 Werkgroepgrootte Opleidingen scoren op het kenmerk werkgroepgrootte wanneer de omvang van de werkgroepen wordt gekwantificeerd. Voorbeelden hiervan zijn: “Een groot deel van het onderwijs krijg je in groepen van 15 tot 45 studenten.”41, “..maar naast de hoorcolleges zijn er ook practicumgroepen waarin je, tweemaal in de week twee uur, met zo’n 16 studenten onderwijs in werkgroepvorm volgt.”42, “Zo zit je met maximaal achttien studenten in een werkgroep, die wordt begeleid door één docentmentor.”43 De werkgroepgrootte is een belangrijke uitwerking van het kenmerk grootte van de studie. Het geeft studenten namelijk een idee van de omvang van de groep waarin ze een groot deel van hun onderwijs zullen volgen. Waar het aantal eerstejaars inzicht geeft in de omvang van de hoorcolleges geeft dit kenmerk dus inzicht in de omvang van de werkgroepen. Dit is de onderwijsvorm die het ook voor grote studies mogelijk moet maken om kleinschalig en intensief onderwijs te bieden. Maar 23% van alle opleidingen laten aankomende studenten weten hoe groot de groepen zijn waarin ze het werkgroeponderwijs zullen volgen. De score op dit kenmerk is in vergelijking met vorig jaar bijna verdubbeld (12%). Maar gezien de nadruk die er steeds meer op kleinschalig en intensief onderwijs wordt gelegd44, is dit nog steeds onder de maat. Alleen de Universiteit Twente weet zich op dit punt positief de onderscheiden met een score van 57%, de Technische Universiteit Eindhoven, de Tilburg University en de Wageningen University scoren het slechts met 0%. De studies werktuigbouwkunde (67%) en geschiedenis (50%) steken er bovenuit.

41

Brochure Biomedische wetenschappen Radboud Universiteit 2012 Brochure Psychologie Universiteit van Amsterdam 2012 43 Brochure Geschiedenis Universiteit Leiden 2012 44 Kwaliteit in verscheidenheid Strategische Agenda Hoger Onderwijs, Onderzoek en Wetenschap, OCW 2011 42

Page 37


Page 38

Studiekeuzevoorlichting: verleiding of voorlichting LSVb 2012 Uitval in het eerste jaar Een brochure scoort op het kenmerk uitval in het eerste jaar wanneer aankomende studenten inzicht krijgen in het rendement van het eerste studiejaar. Voorbeelden hiervan zijn: “ca. 85% krijgt een positief bindend studieadvies aan het einde van het eerste jaar”45, “Opvallend is het lage uitvalpercentage in het eerste jaar.”46, “Elk jaar valt maar liefst een derde van de eerstejaars studenten af.”47 Het percentage studenten dat uitvalt in het eerste jaar zegt op zichzelf niet voldoende over de kwaliteit van een opleiding. Er kunnen immers verschillende redenen zijn waarom uitval bij een opleiding hoger is dan ergens anders. Wel kan hoge uitval een indicator zijn dat er iets mis is. Niet zonder reden is de indicator uitval in het eerste jaar opgenomen in de prestatieafspraken tussen OCW en de VSNU.48 Het is dan ook vreemd dat er zo slecht gescoord wordt op het kenmerk uitval in het eerste jaar: slechts 5% van alle brochures vermeldt hier iets over. Dit is slechts iets hoger dan de score van 2% vorig jaar. De Universiteit Utrecht is de enige instelling die hier enig werk van maakt met een score van 33%.

45

Brochure Biologie Universiteit Utrecht 2012 Brochure Geschiedenis Radboud Universiteit 2012 47 Brochure Rechten Universiteit Utrecht 2012 48 Prestatieafspraken OCW-VSNU 2011 46

Page 39


Page 40

Studiekeuzevoorlichting: verleiding of voorlichting LSVb 2012 Bachelorrendement Brochures scoren op het kenmerk bachelorrendement wanneer studenten inzicht verschaft wordt over het rendement van de bachelor studie. Voorbeelden hiervan zijn: “Ook de slagingspercentages voor de bachelor en de master zijn uitstekend.”49, “65 procent haalt de propedeuse in één jaar”50 Voor het bachelorrendement geldt hetzelfde als voor de uitval in het eerste jaar: het percentage studenten dat binnen een bepaalde tijd zijn diploma haalt, zegt op zichzelf niet voldoende over de kwaliteit van een opleiding. Er kunnen immers verschillende redenen zijn waarom het rendement bij een opleiding hoger is dan elders. Wel kan een laag rendement een indicator zijn dat er iets mis is. Niet voor niets is het bachelorrendement als indicator voor kwaliteit opgenomen in het hoofdlijnenakkoord tussen OCW en de VSNU.51 Een ander probleem is dat niet alle opleidingen het bachelorrendement kwantificeren, waardoor het voor studenten onmogelijk blijft om een goede vergelijking te maken. De score op het kenmerk bachelor rendement is bijna net zo laag als de score op uitval in het eerste jaar, slechts 5,9% van de onderzochte opleidingen geeft het bachelor rendement weer in de voorlichtingsbrochure. De Radboud Universiteit (25%) en de Universiteit Leiden (22%) scoren het hoogst.

49

Brochure Communicatiewetenschap Radboud Universiteit 2012 Brochure Engelse Taal en Cultuur Universiteit Leiden 2012 51 Prestatieafspraken OCW-VSNU 2011 50

Page 41


Page 42


Onderwijs en onderwijsomgeving Het derde thema wat behandeld wordt, is onderwijs en onderwijsomgeving. Bij dit thema gaat het om onderwerpen, die het onderwijs en de omgeving waarin het onderwijs gegeven wordt, aangaan. Deze onderwerpen moeten aankomende studenten een beeld geven van het ontwerp en inhoud van het onderwijs. Het gaat dus om een inhoudelijk inzicht in het onderwijs zodat voor een aankomende student duidelijk wordt hoe zijn onderwijs wordt vorm gegeven. De volgende kenmerken zullen in dit hoofdstuk worden onderzocht:              

Inhoud studie en studieprogramma Studiebegeleiding Fantastische faciliteiten Nauw contact met docenten Topdocenten Taal van het onderwijs Deeltijd Didactische methode Invulling keuzeruimte Excellentietraject Best beoordeeld / hoog op ranglijst Struikelvak Stage Medezeggenschap

De in dit thema besproken kenmerken dragen het meeste bij aan het inhoudelijke beeld dat een aankomende student van de opleiding krijgt. De roep om meer differentiatie52 kan bij uitstek in dit thema uitgewerkt worden.

52

Differentiëren in drievoud: omwille van kwaliteit en verscheidenheid in het Hoger Onderwijs, Advies van de Commissie Toekomstbestendig Hoger Onderwijs Stelsel 2010 pg. 30

Page 43

Studiekeuzevoorlichting: verleiding of voorlichting LSVb 2012 Inhoud studie en studieprogramma Om te scoren op het kenmerk inhoud studie en studieprogramma moet er in de brochure minimaal verteld worden welke vakken er in het eerste jaar aangeboden worden en hoe het verdere verloop van de studie eruit ziet. Daarnaast moet er ook enig inzicht verschaft worden over de opbouw van de gehele studie en het aangeboden lesprogramma. Dit kenmerk is vooral belangrijk omdat aankomende studenten in staat worden gesteld een vergelijking tussen een bepaalde opleiding op verschillende instellingen te maken. Zo kan gezien worden welke verschillende zwaartepunten er in het curriculum zijn aangebracht. Dit is immers differentiatie op inhoud: een belangrijk punt dat zowel in het rapport van de commissie Veerman53 en de Strategische agenda54 wordt gemaakt. Dit kenmerk is met een score van 78% een van de beter scorende kenmerken. In vergelijking met vorig jaar is de score op dit kenmerk ongeveer gelijk gebleven (75%). Zeven universiteiten halen hierop de maximale score, daarentegen halen Tilburg University en Wageningen University de gemiddelde score omlaag door een score van 0%. Hierdoor worden studenten niet in staat gesteld opleidingen die op meerdere instellingen gegeven worden goed met andere opleidingen van gelijke aard te vergelijken. Engelse taal en cultuur en werktuigbouwkunde scoren op dit punt 100% zodat het daar voor studenten mogelijk is om de opleiding op alle verschillende instellingen te vergelijken. De communicatiewetenschappen scoren het laagst met 50%.

53

Differentiëren in drievoud: omwille van kwaliteit en verscheidenheid in het Hoger Onderwijs, Advies van de Commissie Toekomstbestendig Hoger Onderwijs Stelsel 2010 pg. 30 54 Kwaliteit in verscheidenheid Strategische Agenda Hoger Onderwijs, Onderzoek en Wetenschap, OCW 2011 pg. 30

Page 44


Page 45

Studiekeuzevoorlichting: verleiding of voorlichting LSVb 2012 Studiebegeleiding Brochures scoren op het kenmerk studiebegeleiding wanneer in de brochure vermeld wordt dat eerstejaars studenten extra begeleiding krijgen van een mentor, lector of tutor. Dit betreft niet de reguliere mogelijkheid om in gesprek te gaan met een studieadviseur. Voorbeelden hiervan zijn: “In het eerste jaar krijg je begeleiding van een docent-mentor samen met een ouderejaarsstudent.”55, “Iedere eerstejaarsstudent maakt deel uit van een mentorgroep, waarin docenten en ouderejaarsstudenten je helpen om snel de draad van de studie op te pakken.”56 Het vormen van mentor- of tutorgroepen in het eerste jaar kan een goede manier zijn om studenten in het eerste jaar te helpen met de aanpassing die studeren op een universiteit vergt. Ook kan het helpen om studenten van grote opleidingen toch het gevoel te geven geen nummer in de massa te zijn. Het ligt buiten de reikwijdte van dit onderzoek om te onderzoeken of opleidingen deze begeleiding daadwerkelijk aanbieden. Deze score zegt dus slechts iets over het aantal opleidingen dat zegt dit soort begeleiding te bieden. Of de opleidingen die dit niet vermelden ook werkelijk niet van dit soort programma’s hebben, is onbekend. Wanneer de cijfers van de NSE worden vergeleken met de brochures valt op dat studies die aangeven dat ze een systeem voor studiebegeleiding hebben, niet significant beter scoren op dit onderdeel dan opleidingen die hierover niks vermelden in hun voorlichting.57 68% van de opleidingen scoort op dit kenmerk. De Radboud Universiteit , de Technische Universiteit Delft , de Technische Universiteit Eindhoven en de Universiteit Leiden scoren allemaal 100%. Tilburg University en Wageningen University scoren het slechtst met 0%. Werktuigbouwkunde is de best scorende studie met 100%, algemene cultuurwetenschappen scoort het slechtst met 29%. De score op dit kenmerk is ten opzichte van vorig jaar gedaald (78%).

55

Brochure Algemene cultuurwetenschap Radboud Universiteit 2012 Brochure Informatica Universiteit Leiden 2012 57 Zie bijlage II studiebegeleiding 56

Page 46


Page 47

Studiekeuzevoorlichting: verleiding of voorlichting LSVb 2012 Fantastische faciliteiten Brochures scoren op het kenmerk fantastische faciliteiten wanneer de faciliteiten omschreven worden met waardeoordelen die zeer bovengemiddeld zijn. Voorbeelden hiervan zijn: “Op het Science Park Amsterdam studeer je in een inspirerende wetenschappelijke omgeving.”58, “Je vindt er de modernste collegezalen, zelfstudieruimtes, ruimtes voor de studieverenigingen, onderzoeksfaciliteiten, een bibliotheek en niet te vergeten een gezellig restaurant.”59, “De opleiding geneeskunde in Groningen volg je voor een belangrijk deel in het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG), een van de mooiste ziekenhuizen van Nederland.”60 Zoals uit de voorbeelden blijkt, bestaat het kenmerk fantastische faciliteiten voornamelijk uit subjectieve oordelen die niet gekwantificeerd worden. Hierdoor is het voor aankomende studenten lastig om een objectieve vergelijking te maken tussen de verschillende universiteiten. 35% van de brochures maakt melding van fantastische faciliteiten. Vergeleken met vorig jaar is de score op dit kenmerk iets lager (38%). Om deze claims verder te onderzoeken is gekeken naar de oordelen van de NVAO en de studenten oordelen uit de NSE. De mening dat er fantastische faciliteiten zijn, wordt in minder dan 30% van de gevallen gedeeld door de NVAO. Er is geen significant verband tussen het aangeven fantastische faciliteiten te hebben en ze ook daadwerkelijk hebben volgens de NVAO. De vergelijking met de studentenoordelen uit de NSE geeft een ander beeld. Als er wordt gekeken naar de score voor de faciliteiten dan is er sprake van een significant verband. De faciliteiten van instellingen die deze aanprijzen in hun brochures worden significant hoger gewaardeerd door studenten.61 Bèta-opleidingen scoren beduidend beter dan andere opleidingen. De Tilburg University, TU Delft, TU Eindhoven en de Radboud Universiteit scoren allemaal 100% op dit kenmerk.

58

Brochure Informatica Universiteit van Amsterdam 2012 Brochure Informatica Radboud Universiteit 2012 60 Brochure Geneeskunde Rijksuniversiteit Groningen 2012 61 Zie bijlage II fantastische faciliteiten 59

Page 48


Page 49

Studiekeuzevoorlichting: verleiding of voorlichting LSVb 2012 Nauw contact met docenten Brochures scoren op het kenmerk nauw contact met docenten wanneer dit of letterlijk zo vermeld wordt of dit uit de omschrijving van het contact tussen docent en student is af te leiden. Voorbeelden hiervan zijn: “Hierdoor leer je gemakkelijk medestudenten kennen en docenten kunnen je intensief en persoonlijk begeleiden.”62, “Een ander voordeel van kleine groepen is het persoonlijke contact dat je hebt met docenten. De drempel ligt laag, waardoor je makkelijk bij ze kunt binnenstappen.”63, “Bij kunstgeschiedenis zijn de banden met docenten nauwer dan bij andere studies.”64 Nauw contact tussen docent en student zou kunnen wijzen op een intensievere manier van onderwijs. Voor aankomende studenten die gewend zijn aan nauw contact met docenten op de middelbare school zou dit een rol kunnen spelen bij hun studiekeuze. Hierdoor is het echter mogelijk dat studenten een verkeerd beeld krijgen van het contact tussen docent en student dat toch echt anders is dan op de middelbare school. Bijna de helft van de onderzochte studies prijzen zichzelf aan als een soort community met termen als ‘nauw contact met docenten’. Op dit kenmerk is dit jaar iets hoger gescoord dan vorig jaar(42%). De vraag is of er bij deze instellingen ook daadwerkelijk sprake is van meer betrokkenheid vanuit de instelling. Als het oordeel65 van de NVAO naast de brochures wordt gelegd, blijkt dat dit niet het geval is. Brochures die aangeven dat er nauw contact met docenten is, scoren niet beter dan de brochures die dat niet aangeven op de betrokkenheid van docenten.66 De TU Eindhoven, de Radboud Universiteit en Maastricht University scoren alle drie 100% op dit kenmerk. De studie informatica scoort met 78% het hoogst, de studie geneeskunde met 22% het laagst.

62

Brochure Engelse Taal en Cultuur Vrije Universiteit 2012 Brochure Technische Informatica Universiteit Twente 2012 64 Brochure Kunst en Cultuur Rijksuniversiteit Groningen 2012 65 NVAO accreditatierapporten 66 Bijlage II Betrokkenheid docenten 63

Page 50


Page 51

Studiekeuzevoorlichting: verleiding of voorlichting LSVb 2012 Topdocenten Brochures scoren op het kenmerk topdocenten wanneer de kwaliteit van de docenten omschreven wordt met waardeoordelen die hoger dan goed zijn. Voorbeelden hiervan zijn:” De docenten zijn erg bevlogen, leuk om naar te luisteren en helemáál niet saai.”67 “Deze opleiding krijgt in de Elsevier studie-enquête al jaren hoge waarderingen voor de kwaliteit en inzet van docenten, en de kwaliteit van de colleges.”68 ,” Studeren aan een universiteit betekent dat je college krijgt van wetenschappers die toponderzoekers zijn op hun vakgebied.”69 De kwaliteit van docenten is een belangrijke indicator voor de kwaliteit van een opleiding. Dit blijkt mede uit het feit dat docentkwaliteit als indicator is vastgesteld voor de prestatieafspraken.70 Voor die prestatieafspraken wordt het percentage docenten met een basiskwalificatie onderwijs (BKO) als indicator gebruikt. Zeggen dat je docenten top zijn, maakt ze nog niet top. Het zou voor aankomende studenten dan ook beter zijn wanneer dit kenmerk op enige wijze gekwantificeerd zou worden. Naast het percentage docenten met een BKO wat wellicht te abstract voor aankomende studenten is, zou gedacht kunnen worden aan de NVAO oordelen over de kwaliteit van het personeel of de studentenoordelen uit de NSE. De 13% van de opleidingen die in hun brochures claimen dat zij topdocenten in huis hebben, worden niet per definitie in hun gelijk gesteld door de NVAO. Vergeleken met vorig jaar is de score op dit kenmerk hetzelfde gebleven (13%). Wanneer gekeken wordt naar de kwaliteit van docenten dan krijgen alle onderzochte instellingen minstens een voldoende. Slechts 4 van de 11 studies die in hun brochures aangeven topdocenten te hebben, hebben deze ook daadwerkelijk. Er is geen significant verband gevonden tussen het aangeven topdocenten te hebben en een hoge(re) score van de NVAO op het onderdeel kwaliteit van personeel. Ook uit de vergelijking met de resultaten van de NSE blijkt dat er geen significant verband is tussen het doen van een claim over topdocenten en een hoge(re) score in de NSE op dit kenmerk. 71

67

Brochure Engelse Taal en Cultuur Rijksuniversiteit Groningen 2012 Brochure Geschiedenis Vrije Universiteit 2012 69 Brochure Geschiedenis Universiteit Leiden 2012 70 Hoofdlijnenakkoord OCW-VSNU 2011 71 Bijlage II Docent Kwaliteit 68

Page 52


Page 53

Studiekeuzevoorlichting: verleiding of voorlichting LSVb 2012 Taal van het onderwijs Brochures scoren op het kenmerk taal van het onderwijs wanneer uit de brochure blijkt in welke taal het onderwijs gegeven wordt. Het gaat hierbij niet om de taal van de literatuur.72 Voorbeelden hiervan zijn: ”De colleges zijn in principe in het Nederlands, maar ook Engels komt veel voor.”73, “Alle colleges worden in het Nederlands gegeven.”74 Gelet op de recente uitspraken van staatsecretaris Zijlstra over het gebruik van Engels in het Nederlandse onderwijs: “In goed Nederlands: er moet een sanity check plaatsvinden.” Wie Nederlandse studenten opleidt voor de Nederlandse arbeidsmarkt, moet dat eigenlijk in het Nederlands doen, stelde hij. In de wet staat immers dat het hoger onderwijs in principe Nederlandstalig is, tenzij er goede redenen zijn om daarvan af te wijken.75 Het is voor studenten belangrijk dat duidelijk wordt wat de taal van het onderwijs is. Er is in dit onderzoek niet gekeken wat de werkelijke taal van het onderwijs is; studies die dat niet vermelden in hun voorlichtingsbrochures zouden gewoon in het Nederlands gegeven kunnen worden maar ook in het Engels. In totaal geeft 39% van de opleidingen aan in welke taal de opleiding geven wordt. Gezien het belang van deze informatie - niet alleen in het kader van internationalisering maar ook voor de Nederlandse studenten - is dit erg laag. Een enkele zin met taal van het onderwijs of een informatiebox met kerninformatie zou al voldoende zijn. Tilburg University, TU Eindhoven en Maastricht University scoren het hoogst met 100%. De TU Delft (0%) en de Vrije Universiteit (8%) scoren het slechtst op dit kenmerk.

72

In een volgend onderzoek zal de taal van de literatuur ook meegenomen worden. Brochure Informatica Universiteit Leiden 2012 74 Brochure Informatica Universiteit Utrecht 2012 75 DUB nieuws 31 mei 2012 73

Page 54


Page 55

Studiekeuzevoorlichting: verleiding of voorlichting LSVb 2012 Deeltijd Brochures scoren op het kenmerk deeltijd wanneer specifiek vermeld wordt of een opleiding wel of niet in deeltijd wordt aangeboden. Een opleiding scoort dus ook op dit kenmerk wanneer expliciet vermeldt wordt dat het onderwijs niet in deeltijd gevolgd kan worden. Voorbeelden hiervan zijn: “Het is niet zeker of er voor het collegejaar 2012-2013 nog een instroommoment voor deeltijdstudenten zal zijn. Er bestaat geen apart programma voor deeltijdstudenten.”76, “In Leiden kun je Engelse taal en cultuur ook in deeltijd studeren. Als deeltijdstudent volg je hetzelfde programma als voltijdstudenten, maar dan in een ander tempo.”77 In 13% van de brochures wordt iets over deeltijd onderwijs verteld. Dit betekent dat in minder dan de helft van de gevallen waar de opleiding ook daadwerkelijk in deeltijd wordt gegeven hier iets over vermeld wordt.78 De Technische Universiteit Eindhoven en de Universiteit Leiden scoren het best op dit onderwerp, bij de studie Engelse taal en cultuur wordt er het vaakst iets over deeltijd vermeld.

76

Brochure Psychologie Rijksuniversiteit Groningen 2012 Brochure Engelse taal en cultuur Universiteit Leiden 2012 78 25 van de 101 onderzochte opleidingen staan in de CROHO apart als deeltijd opleiding geregistreerd 77

Page 56


Page 57

Studiekeuzevoorlichting: verleiding of voorlichting LSVb 2012 Didactische methode Brochures scoren op het kenmerk didactische methode wanneer er in de brochure expliciet vermeld wordt welke onderwijs methode er gehanteerd wordt. Voorbeelden hiervan zijn: “Onze vorm van projectonderwijs heeft internationale erkenning en veel navolging gekregen.”79, “Bij de opleiding psychologie wordt veel gewerkt met activerend onderwijs.”80 In het rapport van de commissie Veerman en de Strategische Agenda worden instellingen opgeroepen om meer te gaan differentiëren. Differentiatie op onderwijsmethode is één van de manieren die wordt aanbevolen. Maar deze vorm van differentiatie kan pas werken wanneer de aankomende student er ook van op de hoogte is. Alleen dan kan hij voor die vorm van onderwijs kiezen die het beste aansluit bij zijn eigen competenties en wensen. Uit de score van 19% blijkt dat er voor de aankomende student nog weinig duidelijkheid is op het gebied van de verschillende vormen van didactiek. Wel is de score ten opzichte van vorig jaar toegenomen (8%). De Technische Universiteit Eindhoven en Maastricht University onderscheiden zich met een score van 100%. Doordat de andere universiteiten ver achter blijven is het voor aankomende studenten niet mogelijk een goede vergelijking te maken.

79 80

Brochure Werktuigbouwkunde Universiteit Twente 2012 Brochure Psychologie Universiteit Utrecht 2012

Page 58


Page 59

Studiekeuzevoorlichting: verleiding of voorlichting LSVb 2012 Invulling keuzeruimte Brochures scoren op het kenmerk invulling keuzeruimte wanneer studenten inzicht wordt verschaft in de omvang en/of de mogelijke invulling van de keuzeruimte in het curriculum. Voorbeelden hiervan zijn: “In het derde jaar heeft elke bacheloropleiding van Wageningen University 30 studiepunten aaneengesloten vrijekeuzeruimte. Deze kun je invullen met zelfgekozen vakken of een minor (een aantal vakken binnen een bepaald onderwerp). Dit kan ook bij een andere universiteit, zowel in Nederland als in het buitenland.”81, “Of wat dacht je van Criminologie, Taalwetenschap of Chinese Kalligrafie? Meer dan 1100 keuzevakken staan voor je open.”82 De beschikbare keuzeruimte en de manier waarop studenten die kunnen invullen, kan van belang zijn voor aankomende studenten bij het bepalen van hun studiekeuze. Studenten die liever een breed programma volgen, zouden een voorkeur kunnen hebben voor een studieprogramma wat meer keuzeruimte omvat. Inzage in de te kiezen vakken kan studenten die zich willen verdiepen een beeld geven hoe ze dat bij de betreffende studie kunnen vorm geven. Op dit kenmerk wordt hoog gescoord: 84% van de opleidingen geeft op enige wijze inzicht in de keuzeruimte van de opleiding. Alleen Tilburg University geeft geen enkel inzicht in de keuzeruimte van haar opleidingen.

81 82

Brochure Biologie Wageningen University 2012 Brochure Psychologie Universiteit Leiden 2012

Page 60


Page 61

Studiekeuzevoorlichting: verleiding of voorlichting LSVb 2012 Excellentietraject Brochures scoren op het kenmerk excellentietraject wanneer in de brochure wordt vermeld dat er excellentieprogramma’s binnen de opleiding of instelling als student van de opleiding zijn te volgen. Een voorbeeld hiervan is: “Word jij een toptalent aan de FHML? Een begaafde student die grote indruk maakt vanwege een gezonde dosis ambitie en enorme werklust? Dan word je misschien geselecteerd voor een van de drie Honours programma’s:”83 Met het streven van de VSNU en OCW om in 2016 7% van alle studenten een excellentietraject te laten volgen, is het belangrijk om aankomende studenten zo vroeg mogelijk van deze mogelijkheid op de hoogte te stellen. Verder zou het goed zijn om te vermelden wat de ingangseisen van die trajecten zijn zodat ambitieuze studenten zich hierop kunnen voorbereiden en weten wat er van ze gevraagd gaat worden84. Van alle opleidingen scoort 77% op dit kenmerk. Er is niet gekeken of de andere opleidingen wel een excellentietraject aanbieden. Uit deze score kunnen zodoende geen conclusies getrokken worden. Veel instellingen scoren 100% op dit kenmerk, erg laag scoren de Erasmus Universiteit Rotterdam (33%), de Universiteit Twente (0%) en de Wageningen University (0%).

83 84

Brochure Bacheloropleidingen 2012-2013 Faculty of Health, Medicine and Life Sciences Maastricht University Dit is niet onderzocht in dit onderzoek.

Page 62


Page 63

Studiekeuzevoorlichting: verleiding of voorlichting LSVb 2012 Best beoordeeld / hoog op ranglijst Brochures scoren op het kenmerk best beoordeeld / hoog op ranglijst wanneer er op enige wijze verwezen wordt naar hoge beoordelingen door studenten, ranglijsten etc. Voorbeelden hiervan zijn: “Biologie aan de UvA is de beste biologieopleiding in Nederland, volgens de Elsevier ranking en de Keuzegids Hoger Onderwijs 2010.”85, “een studie die meermalen verkozen is tot beste van Nederland.”86, “Wie communicatiewetenschap in Nijmegen gaat studeren, kiest volgens de laatste visitatiecommissie voor de best beoordeelde opleiding communicatiewetenschap in Nederland.”87 Zoals uit de bovenstaande voorbeelden al blijkt, worden opleidingen op verschillende manieren aangeprezen. Maar doordat het niet op een eenduidige manier gebeurt, is het niet goed vergelijkbaar. Daar komt nog bij dat veel dezelfde studies zich allemaal op een of andere manier als beste zien. Dit kunnen ze natuurlijk onmogelijk allemaal zijn. Daarom zou het beter zijn als alle universiteiten samen tot een indicator voor vergelijking van beoordelingen zouden komen. Hierbij kan gedacht worden aan de accreditatieoordelen van de NVAO of de NSE. 40% van de onderzochte opleidingen voldoet aan dit kenmerk, de hoge percentage bij de studie informatica (56%) en communicatiewetenschappen (50%) laten zien dat het op deze manier niet vergelijkbaar voor studenten is. Geneeskunde is met een score van 22% de studie met de laagste score. De Universiteit Utrecht en de Technische Universiteit Delft scoren het laagst op dit kenmerk met 0%. De score op dit kenmerk is vergeleken met vorig jaar iets afgenomen (44%).

85

Brochure Biologie Universiteit van Amsterdam 2012 Brochure Psychologie Erasmus Universiteit Rotterdam 2012 87 Brochure Communicatiewetenschap Radboud Universiteit 2012 86

Page 64


Page 65

Studiekeuzevoorlichting: verleiding of voorlichting LSVb 2012 Struikelvak Brochures scoren op het kenmerk struikelvak wanneer uit een brochure blijkt dat er één of meerdere vakken binnen de opleiding zijn waar studenten problemen mee kunnen hebben. Een voorbeeld hiervan is: “De vakken die horen bij het doen van onderzoek zijn echter niet de gemakkelijkste. Statistiek is voor veel studenten een struikelblok.”88 Wanneer er binnen het curriculum van een opleiding vakken zijn waar studenten bovengemiddelde problemen mee hebben is het belangrijk dit te vermelden. Dit kan aankomende studenten helpen om te bepalen of een bepaalde opleiding bij hen past. Daarnaast geeft het de mogelijkheid aan studenten om eventuele deficiënties op dit gebied al vroeg aan te pakken zodat latere problemen voorkomen kunnen worden. Dit onderzoek heeft niet bekeken of een opleiding daadwerkelijk struikelvakken bevat. Zodoende kan aan de lage score van 8% geen simpele conclusie verbonden worden. De score op dit kenmerk is ten opzichte van vorig jaar iets afgenomen (10%). Het feit dat er 3 instellingen, de Rijksuniversiteit Groningen (55%), de Radboud Universiteit (8%) en de Universiteit van Amsterdam (8%), zijn die op dit kenmerk scoren, doet vermoeden dat struikelvakken ook bij opleidingen van andere instellingen vaker voorkomen dan vermeld wordt. De opleidingen biologie en economie springen er met respectievelijk 28% en 22% boven uit.

88

Brochure Psychologie Rijksuniversiteit Groningen 2012

Page 66


Page 67

Studiekeuzevoorlichting: verleiding of voorlichting LSVb 2012 Stage Brochures scoren op het kenmerk stage wanneer uit de brochure blijkt dat er de mogelijkheid is om stage te lopen of dat de stage een verplicht onderdeel van de studie vormt. Een voorbeeld hiervan is: “Misschien ben jij een van de gelukkigen die een jaar senior coschappen mogen lopen in het St. Elisabeth ziekenhuis op Curaçao.”89 In 52% van de brochures wordt er gescoord op het kenmerk stage. De Erasmus Universiteit Rotterdam scoort met 100% het hoogst, Wageningen University, de Universiteit van Tilburg en de Technische Universiteit Eindhoven scoren met 0% het laagst. Bij de opleidingen scoort geneeskunde het hoogst: stage lopen maakt daar altijd deel uit van het curriculum.

89

Brochure Geneeskunde Rijksuniversiteit Groningen 2012

Page 68


Page 69

Studiekeuzevoorlichting: verleiding of voorlichting LSVb 2012 Medezeggenschap Brochures scoren op het kenmerk medezeggenschap wanneer er enige informatie over de medezeggenschap op een universiteit gegeven wordt. Een voorbeeld hiervan is: “Studenten Aardwetenschappen worden intensief betrokken bij de invulling van het onderwijs. Ze zijn vertegenwoordigd in de studentenraad en in de opleidingscommissie.”90 Door de toegenomen focus op het nominaal studeren en de boetes en straffen die op studievertraging staan, wordt het steeds moeilijker om voldoende geschikte kandidaten voor de studentenmedezeggenschap te vinden. De medezeggenschap is een belangrijke schakel in het kwaliteitscontrolemechanisme van een instelling. Daarom is het belangrijk dat de studentenmedezeggenschap ook in de toekomst goed blijft functioneren. Door in de voorlichting studenten al op de medezeggenschap te wijzen, wordt de kans vergroot dat studenten betrokken raken bij de medezeggenschap. Ongeveer 9% van de brochures vermelden de medezeggenschap, de Universiteit van Amsterdam scoort het hoogst met 33%. Bij de opleidingen wordt over dit kenmerk het vaakst voorgelicht bij geneeskunde (33%).

90

Brochure Aardwetenschappen Universiteit van Amsterdam 2012

Page 70


Page 71


Instroom en Doorstroom Het vierde thema dat behandeld wordt is instroom en doorstroom. In dit thema wordt gekeken naar verschillende kenmerken die te maken hebben met de manier waarop studenten kunnen instromen in een opleiding en hoe de doorstroom binnen de bachelor en uit de bachelor naar de master is geregeld. De volgende kenmerken worden onderzocht:      

(Bindend) studie Advies Numerus fixus Selectie Aansluiting master Intakegesprek Verwante opleidingen

Rondom dit thema zijn verschillende politieke ontwikkelingen van belang. In het wetstraject Strategische Agenda91 zal een vervroeging van de aanmelddatum naar 1 mei staan. Tevens zullen intakegesprekken wettelijk gefundeerd worden. Daarnaast wordt de numerus fixus afgeschaft en zullen de mogelijkheden voor selectie worden uitgebreid. Met het wetstraject Ruim baan voor talent92 zijn deze mogelijkheden al per 1 september 2011 op grote schaal ingevoerd, maar deze maatregelen zijn nog niet geëvalueerd. Ook zal per 1 september 2012 de harde knip van kracht zijn93; een maatregel die grote gevolgen heeft voor de doorstroom naar de master. In het wetstraject Strategische Agenda zal ook de doorstroommaster afgeschaft worden. Er zijn dus al veel veranderingen doorgevoerd - en nog meer staan er op stapel - die invloed zullen hebben op de in dit thema besproken kenmerken. Dit alles maakt het van wezenlijk belang dat aankomende studenten vroegtijdig op de hoogte worden gesteld van alle maatregelen die van toepassing zijn op de opleiding die ze kiezen of aan de instelling waar ze aan gaan studeren.

91

Kwaliteit in verscheidenheid Strategische Agenda Hoger Onderwijs, Onderzoek en Wetenschap, OCW 2011 https://zoek.officielebekendmakingen.nl/stb-2011-369.html 93 http://wetten.overheid.nl/BWBR0005682/geldigheidsdatum_26-10-2011 92

Page 72

Studiekeuzevoorlichting: verleiding of voorlichting LSVb 2012 (Bindend) studie advies Brochures scoren op het kenmerk (Bindend) studie advies wanneer er in de brochure vermeld wordt of er een bindend studie advies (BSA) of een studieadvies (SA) gegeven wordt aan het einde van het jaar. Voorbeelden hiervan zijn:“ Met ingang van het studiejaar 2011-2012 heeft de Radboud Universiteit Nijmegen het bindend studieadvies ingevoerd. Dit betekent dat je in het eerste jaar minstens twee derde van het maximale aantal studiepunten moet halen.”94, “Je mag verder met de studie als je aan het eind van het eerste studiejaar tenminste 40 van de 60 studiepunten hebt gehaald die bij de propedeuse horen.”95 Nu er steeds meer nadruk komt te liggen op studierendement en er van studenten een steeds grotere inspanning, ook in het eerste jaar van hun studie, verwacht wordt, is het belangrijk dat aankomende studenten al vroeg weten wat er van ze verwacht wordt. Zo kunnen studenten zich daarop instellen en wanneer ze niet bereid zijn om meteen aan de slag te gaan, een andere keuze maken. In 81% van de brochures staat iets over een (bindend) studie advies vermeld. Veel universiteiten scoren hier 100%, maar Wageningen University en de Universiteit van Tilburg scoren niet (0%.)

94 95

Brochure Communicatiewetenschap Radboud Universiteit 2012 Brochure Geschiedenis Universiteit Leiden 2012

Page 73


Page 74


Page 75

Studiekeuzevoorlichting: verleiding of voorlichting LSVb 2012 Numerus fixus Brochures scoren op het kenmerk numerus fixus wanneer er in de brochure vermeld staat dat de studie een numerus fixus hanteert. Voorbeelden hiervan zijn: ” Voor Geneeskunde geldt jaarlijks een maximaal aantal studenten. De Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) verdeelt de opleidingsplaatsen.”96, “Psychologie heeft een numerus fixus. Er zijn 450 plaatsen in Nijmegen.”97 24% van de opleidingen geeft aan dat er voor de opleiding een numerus fixus geldt. Er zijn ook opleidingen die wel een numerus fixus hebben maar dit niet vermelden in hun brochures.

96 97

Brochure Geneeskunde Erasmus Universiteit Rotterdam 2012 Brochure Psychologie Radboud Universiteit 2012

Page 76


Page 77

Studiekeuzevoorlichting: verleiding of voorlichting LSVb 2012 Selectie Brochures scoren op het kenmerk selectie wanneer de brochure vermeldt dat er op enige wijze decentrale selectie van studenten plaats vindt. Voorbeelden hiervan zijn: “De UvA mag 75% van de nieuwe studenten Geneeskunde zelf selecteren. Scholieren die een 8 of hoger hebben voor hun eindexamen behoren ook tot de groep die de UvA mag selecteren.”98, “Decentrale selectie: De opleidingen International Business, Economics and Business Economics en Geneeskunde hebben een decentrale selectie, waarin gekeken wordt naar je motivatie en of je geschikt bent voor deze opleidingen.”99 11% van de opleidingen geeft aan op enige wijze zijn studenten decentraal te selecteren, bij 2 studies gebeurt dat zonder dat er een numerus fixus is ingesteld. 67% van de geneeskunde studies scoort op dit kenmerk terwijl alle geneeskundeopleidingen een numerus fixus hebben.

98 99

Brochure Geneeskunde Universiteit van Amsterdam 2012 Bachelorgids Maastricht University 2012

Page 78


Page 79

Studiekeuzevoorlichting: verleiding of voorlichting LSVb 2012 Aansluiting master Brochures scoren op het kenmerk aansluiting master wanneer in de brochure vermeld wordt welke mogelijke masters er naar de desbetreffende bachelor opleiding gevolgd kunnen worden. Voorbeelden hiervan zijn: “De zeven masterrichtingen in Leiden zijn:..”100,” Bij alle bacheloropleidingen van de Radboud Universiteit hoort een master die je zonder extra eisen kunt volgen. Als je binnen de bachelor bepaalde keuzevakken volgt, kun je soms in een andere master van de Radboud Universiteit instromen. Je kunt ook kiezen voor een master bij een andere Nederlandse of buitenlandse universiteit.”101 Met de invoering van de harde knip102 en de toekomstige afschaffing van de doorstroommaster103 bestaat er de wens bij de overheid en instellingen, dat studenten een bewustere afweging maken wanneer ze een master kiezen. Daarom is het belangrijk dat studenten al bij de keuze van hun bachelor inzicht hebben welke masters ze met die bachelor kunnen volgen. Universiteiten laten in 98% van de brochures zien welke masters ze na de bachelor aanbieden. Dit helpt studenten om goed inzicht te verkrijgen over het verdere verloop van hun studiecarrière. Op dit moment worden echter alleen de doorstroommogelijkheden binnen de instelling inzichtelijk gemaakt. Een aanbeveling voor de toekomst is dat aankomende studenten ook verteld wordt welke masters ze op andere universiteiten kunnen gaan volgen na het behalen van hun bachelordiploma.

100

Brochure Rechten Universiteit Leiden 2012 Brochure Geschiedenis Radboud Universiteit 2012 102 https://zoek.officielebekendmakingen.nl/stb-2011-369.html 103 Kwaliteit in verscheidenheid Strategische Agenda Hoger Onderwijs, Onderzoek en Wetenschap, OCW 2011 101

Page 80


Page 81

Studiekeuzevoorlichting: verleiding of voorlichting LSVb 2012 Intakegesprek Brochures scoren op het kenmerk intakegesprek wanneer er in de brochure vermeld staat dat er intake gesprekken afgenomen worden met aankomende studenten of dat er de mogelijkheid is voor studiekeuzeadviesgesprekken. Het betreffen hier alleen adviserende gespreken geen gesprekken waarin een bindend advies wordt gegeven. Voorbeelden hiervan zijn: “Nog niet 100% uitgevraagd? De studiekeuzecoach helpt je verder. 1-op1 studie advies”104, “De faculteit der Cultuur- en Maatschappijwetenschappen, de School of Business and Economics, University College Maastricht en het Maastricht Science Programme hebben ‘matching-methodes’, zodat je de studie kiest die het beste bij je past.”105 Intakegesprekken en studiekeuzeadviesgesprekken zijn een goede manier om ervoor te zorgen dat de juiste student op de juiste plaats belandt.106 De effectiviteit van dit instrument komt pas echt tot zijn recht wanneer studiekiezers van het bestaan afweten. Voorlichting over de mogelijkheden is dan ook noodzakelijk om van intakegesprekken en studiekeuzeadviesgesprekken een succes te maken. Zes procent van de brochures scoort op dit kenmerk. Of dit nu aan het lage aantal mogelijkheden tot gesprekken of slechte voorlichting hierover ligt; om van matching een succes te maken moet dit percentage omhoog. Er zijn slechts drie universiteiten die over deze mogelijkheden voorlichten. Wageningen University onderscheidt zich met een score van 100%.

104

Brochure Biologie Wageningen University 2012 Brochure Bachelors in Maastricht | 2012-2013 106 STUDIEKEUZEGESPREKKEN: OP ZOEK NAAR MAATWERK Kohnstamm Instituut 2011 105

Page 82


Page 83

Studiekeuzevoorlichting: verleiding of voorlichting LSVb 2012 Verwante opleidingen Een brochure scoort op het kenmerk verwante opleidingen wanneer er in de brochure expliciet verwezen wordt naar soortgelijke opleidingen met een iets andere insteek. Een voorbeeld hiervan is: “Vergelijk opleidingen Binnen Wageningen University BSc Dierwetenschappen Je bestudeert dieren die iets voor de mens betekenen, zoals koeien, varkens, kippen, paarden, honden, katten en vissen. Met kennis over deze dieren streef je naar het gezond houden van dieren zonder dierziekten of stress.”107 Het verschaffen van informatie over andere verwante opleidingen kan aankomende studenten helpen om een net iets beter beredeneerde studiekeuze te maken. Door te weten welke alternatieven er voor een bepaalde studie zijn kan de studiekiezer voor die studie gaan die het beste aansluit bij zijn of haar wensen. Slechts in 3% van de brochures wordt er gescoord op dit kenmerk. Alleen Wageningen University geeft mogelijke alternatieven voor de opleidingen in de brochures. Meer instellingen zouden dit voorbeeld moeten volgen.

107

Brochure Biologie Wageningen University 2012

Page 84


Page 85


Internationalisering Het vijfde thema dat behandeld wordt, is internationalisering. Hierin worden kenmerken onderzocht die te maken hebben internationalisering. Dit betreft zowel de mogelijkheden voor Nederlandse studenten om een deel van hun studie in het buitenland te volgen als het internationale karakter van de onderzochte opleidingen. De volgende kenmerken worden in dit hoofdstuk onderzocht:  Buitenland  Internationale sfeer Er is in Nederland nog steeds een ambitie om tot de top van de kenniseconomieën in de wereld te behoren. Dit is onmogelijk zonder een internationale component in het Nederlandse onderwijs. Studentmobiliteit is een belangrijk onderdeel om dit mogelijk te maken, maar hierbij is het wel van belang om een realistisch beeld van de mogelijkheden op dit gebied te schetsen. Want uit de laatste mobiliteitscijfers108 blijkt dat Nederland nog steeds laag scoort op uitgaande studentmobiliteit.

108

Mobiliteit in Beeld Nuffic 2011

Page 86

Studiekeuzevoorlichting: verleiding of voorlichting LSVb 2012 Buitenland Brochures scoren op het kenmerk buitenland wanneer er op enige wijze verteld wordt aan studenten dat er een mogelijkheid is om tijdens de studie in het buitenland te studeren of stage te lopen. Voorbeelden hiervan zijn: “In het tweede jaar gaan alle biologen op een vijfdaagse excursie naar de kust in Wimereux, Frankrijk.”109, “Veldwerk Spanje (drie weken landschap en ondergrond in kaart brengen)”110, “Studenten gaan bijvoorbeeld een half jaar naar Finland, Japan, de Verenigde Staten of Australië.”111, “Voor ondernemende studenten zijn er geen grenzen: van studeren in Zweden tot stagelopen in Mexico, Nepal of gewoon in Nederland.”112, “Zo ben ik midden in de jungle van Suriname terecht gekomen! Dat voelde nauwelijks als werk, het was gewoon een en al avontuur. Paramaribo is zo leuk.”113, “Met veel buitenlandse universiteiten bestaan samenwerkingsverbanden. Je kunt daar gesubsidieerd en zonder verlies van studietijd een periode studeren.”114 Zoals uit de bovenstaande voorbeelden blijkt schetsen de instellingen in hun voorlichting een wereldwijd scala aan mogelijkheden. Gezien het lage percentage115 Nederlandse studenten dat er voor kiest om naar het buitenland te gaan bestaat er de mogelijkheid dat de werkelijkheid en het in de brochures geschetste beeld niet overeenkomen. Als universiteiten echt werk van internationalisering willen maken, zouden ze de voorlichting tijdens de opleiding over de buitenlandmogelijkheden meer aandacht moeten geven. Ruim 80% van de brochures scoort op het kenmerk buitenland, de meeste universiteiten scoren hier 100%. Alleen de Vrije Universiteit (23%) en Universiteit Twente (29%) scoren hier relatief laag. Op dit kenmerk is dit jaar hoger gescoord dan vorig jaar (75%), ook scoren alle studies behalve wiskunde hoger dan vorig jaar.

109

Brochure Biologie Wageningen University 2012 Brochure Aardwetenschappen Vrije Universiteit 2012 111 Brochure Informatica Universiteit Utrecht 2012 112 Brochure Communicatie-Wetenschap Universiteit Twente 2012 113 Brochure Geneeskunde Universiteit Leiden 2012 114 Brochure Geschiedenis Radboud Universiteit 2012 115 Mobiliteit in Beeld Nuffic 2011 110

Page 87


Page 88

Studiekeuzevoorlichting: verleiding of voorlichting LSVb 2012 Internationale sfeer Brochures scoren op het kenmerk “internationale sfeer” wanneer dit met soortgelijke bewoordingen in de brochure vermeld staat. Voorbeelden hiervan zijn: “Je mag natuurlijk ook veel van ons verwachten: de opleiding is kleinschalig, internationaal georiënteerd, stimulerend, uitdagend en geeft je veel keuzevrijheid.”116, “Mede door het aanbod van Engelstalige bachelors en masters mogen wij ons met recht internationaal noemen. Het is niet alleen voor onze eigen studenten mogelijk om in het buitenland te studeren, andersom komen er ook buitenlandse studenten naar Tilburg.”117 Geen van de onderzochte opleidingen heeft het ‘Bijzonder (kwaliteits)kenmerk internationalisering‘ van de NVAO behaald. Daarnaast scoren ook verschillende opleidingen die geheel in het Nederlands gegeven worden op dit kenmerk. Hierdoor rijst de vraag in hoeverre de opleidingen een waarheidsgetrouw beeld van de internationale sfeer schetsen. 32% van de onderzochte opleidingen scoort op dit kenmerk, verschillende universiteiten scoren 100%. In vergelijking met vorig jaar is de score op dit kenmerk verdubbeld (15%). De score van 33% van de opleiding rechtsgeleerdheid is bijzonder te noemen daar deze opleiding geheel in het Nederlands gegeven wordt en voornamelijk voor de Nederlandse arbeidsmarkt opleidt.

116 117

Brochure Economie en Bedrijfseconomie Universiteit Utrecht 2012 Brochure Universiteit van Tilburg 2012

Page 89


Page 90


Stad Het laatste thema dat behandeld wordt, is de stad waar de instelling gevestigd is. Bij dit thema wordt gekeken naar de beweringen die universiteiten doen over de stad waarin zij huizen. De volgende kenmerken worden in dit hoofdstuk besproken:  Huisvesting  Stad De stad waar de instelling gevestigd is speelt een belangrijke rol bij de studiekeuze door een aankomende student. De LSVb is van mening dat de kwaliteit van het geboden onderwijs en de compatibiliteit tussen student en opleiding belangrijker zijn dan de stad van de instelling. Voor universiteiten geldt hopelijk hetzelfde: die zouden hier in hun voorlichting wellicht op in kunnen spelen.

Page 91

Studiekeuzevoorlichting: verleiding of voorlichting LSVb 2012 Huisvesting Brochures scoren op het kenmerk huisvesting als er enige informatie over huisvesting in de stad van de instelling gegeven wordt. Voorbeelden hiervan zijn: “Een kamer vinden in Amsterdam is nog steeds niet gemakkelijk.”118, “Het woningaanbod in Enschede is ruim en de prijzen liggen lager dan in de meeste studentensteden, dus niets weerhoudt je deze stap te zetten.”119 De beschikbaarheid van kamers zou geen rol moeten spelen bij de overwegingen van een aankomende student bij zijn of haar studiekeuze. Daarom is het belangrijk dat instellingen en steden dit probleem aanpakken. Zolang er nog wel problemen rondom studentenhuisvesting zijn, is het belangrijk dat studenten hier voldoende over geïnformeerd worden zodat ze zich op tijd kunnen inschrijven voor een studentenwoning. Een bijzondere vermelding verdient de Universiteit van Amsterdam die haar voorlichting op dit kenmerk ten opzichte van vorig jaar duidelijk heeft veranderd. Vorig jaar stond er in de voorlichtingsbrochure van deze universiteit nog: “Het vinden van een kamer is niet meer zo moeilijk als enkele jaren geleden.” Nu is de instelling realistischer: “Een kamer vinden in Amsterdam is nog steeds niet gemakkelijk.”120 Uit de analyse van de gegevens uit de NSE blijkt dat studenten van opleidingen, die in hun brochures informatie geven over de kamers in een studentenstad, ook positiever oordelen over de huisvesting (zowel over de betaalbaarheid als de beschikbaar) in die stad.121 Zo’n 62% van de brochures geeft informatie over kamers. Veel instellingen scoren 100% op dit kenmerk maar de Erasmus Universiteit Rotterdam (16%), de Rijksuniversiteit Groningen (0%), de Universiteit Utrecht (0%) en de Vrije Universiteit (0%) scoren laag. In vergelijking met vorig jaar wordt er flink hoger gescoord op dit kenmerk (21%).

118

Brochure Algemene Cultuurwetenschappen Universiteit van Amsterdam 2012 Brochure Biomedische Technologie Universiteit Twente 2012 120 Brochure Algemene Cultuurwetenschappen Universiteit van Amsterdam 2012 121 Zie bijlage II huisvesting 119

Page 92


Page 93

Studiekeuzevoorlichting: verleiding of voorlichting LSVb 2012 Stad Brochures scoren op het kenmerk stad wanneer er in de brochure enige informatie gegeven wordt over de stad waarin de universiteit gevestigd is. Voorbeelden hiervan zijn: “Studeren in de culturele hoofdstad van Nederland, Rotterdam.”122, “Maastricht is gesticht door de Romeinen, en is daarmee één van de oudste en mooiste steden van Nederland. de meeste Europese stad van Nederland, kleinschalig en veilig,”123 Veel studenten laten de stad waar de instelling gevestigd is nog steeds zwaar wegen in hun studiekeuze.124 Instellingen zouden dit moeten ontmoedigen en ronkende praatjes over de stad achterwege laten. Alleen in gevallen wanneer de aanwezige faciliteiten in een stad direct verband houden met de studie zou dit van toegevoegde waarde kunnen zijn. Voor een studie algemene cultuurwetenschappen zouden dit de musea en theaters in een stad kunnen zijn. De 19de plaats die Rotterdam op de cultuurkaart van Nederland scoort lijkt niet erg overeen te komen met de claim culturele hoofdstad van Nederland te zijn.125 74% van de opleidingen scoren op het kenmerk stad, de meeste instellingen scoren 100% op dit kenmerk, alleen de Vrij Universiteit (8%) en de Universiteit Twente (0%) scoren laag.

122

Brochure Algemene Cultuurwetenschappen Erasmus Universiteit Rotterdam 2012 Brochure Biomedische Wetenschap Maastricht University 2012 124 Een goede start in bètatechniek ResearchNed 2010 125 De cultuurkaart van Nederland Atlas voor gemeenten, Utrecht, 2012 123

Page 94


Page 95


Hoogst en laagst scorende instellingen Uit dit onderzoek vloeit een ranglijst voort waarin universiteiten die goed en minder goed scoren op voorlichting zijn opgenomen. Dit is gedaan aan de hand van de afzonderlijke onderdelen. Interessant om te vermelden is in ieder geval dat een groot deel van de universiteiten geen gestandaardiseerd werk heeft als het gaat om voorlichtingsfolders. Bij de volgende tabel is ervoor gekozen om het totaal aan informatie mee te nemen per instelling. Er is gekeken naar de hoeveelheid aspecten waar instellingen gemiddeld iets over schrijven omdat dit iets zegt over de hoeveelheid van de informatie. Dit betekent niet noodzakelijkerwijs dat de folders die goed scoren in deze ranking ook daadwerkelijk de beste zijn maar dat zij wel het meeste informatie bevatten. Over het algemeen kan geconcludeerd worden dat, ook na nadere beschouwing van de folders, de instellingen die de meeste informatie in hun folders hebben opgenomen, ook op de beste manier voorlichting bieden. Universiteit

Mean

N

Technische Universiteit

1 Eindhoven

21

3

2 Technische Universiteit Delft

20

4

3 Maastricht University

19

6

4 Universiteit Leiden

17

9

5 Radboud Universiteit

16

12

6 Rijksuniversiteit Groningen

15

11

7 Universiteit van Amsterdam

15

12

8 Erasmus Universiteit Rotterdam

14

6

9 Universiteit Utrecht

12

9

10 Wageningen University

12

3

11 Tilburg University

11

5

12 Universiteit Twente

9

7

13 Vrije Universiteit

7

13

Page 96


Top 10 brochures Voor de hier gespresenteerde top 10 geldt dezelfde kanttekening zoals die gemaakt is in het vorige hoofdstuk: een hoge score zegt alleen iets over de hoeveelheid informatie die gegeven wordt. Er is bij het samenstellen van deze top 10 niet gekeken naar de kwaliteit van de informatie. Rijksuniversiteit Geneeskunde Groningen Technische Universiteit Technische Informatica Eindhoven Psychologie Maastricht University Psychologie Radboud Universiteit Technische Technische Universiteit Aardwetenschappen Delft Economie en Bedrijfseconomie Maastricht University Geneeskunde Universiteit Leiden Technische Universiteit Technische Informatica Delft Universiteit van Psychologie Amsterdam Technische Universiteit Technische Wiskunde Eindhoven Technische Universiteit Biomedische Technologie Eindhoven

24 23 23 23 22 22 22 22 22 22 22

Page 97


Conclusie Veel informatie over opleidingen die voor het maken van een goede studiekeuze heel erg belangrijk is, wordt niet door de instellingen in hun brochures gepresenteerd. Daarbij moet gezegd worden dat er een duidelijk verschil is tussen de verschillende instellingen en opleidingen; er zijn instellingen die goede voorlichting duidelijk serieus nemen maar er zijn ook instellingen waarvan de voorlichting via brochures onder de maat is. Daarnaast blijkt dat de informatie in brochures niet altijd objectief gekwantificeerd wordt. Er worden veel (subjectieve) bijvoeglijk naamwoorden –uitstekend, geweldig- gebruikt in plaats van cijfers. Wanneer deze claims met de accreditatierapporten van de NVAO en de NSE vergeleken worden, blijken de claims niet overeen te komen met de gegevens die in de rapportages beschikbaar zijn. Sommige informatie in voorlichtingsbrochures kan daardoor als misleidend bestempeld worden. Alle informatie die via voorlichtingsmateriaal gecommuniceerd wordt naar studiekiezers, zou op zijn minst waarheidsgetrouw, objectief en vergelijkbaar moeten zijn. Om dit te bewerkstelligen is er een betere afstemming tussen voorlichters van universiteiten nodig. Wanneer daar in voorzien zou zijn, kunnen kenmerken op eenzelfde wijze beschreven worden en vormen dezelfde onderzoeken, rapporten of ranglijsten de norm. Bij de omschrijving van de kwaliteit van de opleiding zou bijvoorbeeld altijd verwezen kunnen worden naar de NVAO-accreditatierapporten of de uitkomsten van de NSE. Instellingen hebben voldoende ruimte om die gegevens daarna op een door hun gewenste manier toe te lichten. Zo wordt de student in staat gesteld opleidingen en instellingen met elkaar te vergelijken. De LSVb roept de universiteiten op om het verbeteren van de objectiviteit en kwaliteit van hun voorlichting prioriteit te geven en daarmee de vergelijkbaarheid voor studiekiezers te vergroten. Om hiertoe te komen doet de LSVb de volgende aanbevelingen:  Claims die universiteiten in hun voorlichting doen moeten onderbouwd worden door objectieve cijfers. Het gebruik van subjectieve informatie moet zoveel mogelijk beperkt worden.  Wanneer instellingen cijfers gebruiken om bepaalde claims te onderbouwen is het belangrijk dat er onderlinge afspraken gemaakt worden welke cijfers er gebruikt worden, zodat alle instellingen dezelfde cijfers gebruiken zodat de claims ook vergelijkbaar zijn voor studiekiezers.  De voorlichting via brochures maar ook via de website moet meer ingebed worden in het grotere traject van studiekeuzebegeleiding. De gegeven informatie moet daarom tastbaar gemaakt worden op meeloopdagen, in proefstudeerweken en matching en/of intakegesprekken.  Naast de voorlichting op de universiteit moet er ook meer en betere aandacht voor de studiekeuze op het middelbaar onderwijs komen. Het is belangrijk dat schooldecanen goed op de hoogte zijn van alle verschillende mogelijkheden op het gebied van studiekeuzebegeleiding. Het vervroegen van de aanmelddatum moet serieus opgepakt worden door bijvoorbeeld de invoering van Loopbaan Oriëntatie Begeleiding (LOB) trajecten in het curriculum van de middelbare school.

Page 98


Bijlage I Onderzochte bachelorstudies Studie Technische Aardwetenschappen Aardwetenschappen Aardwetenschappen Aardwetenschappen Algemene Cultuurwetenschappen Cultuurwetenschappen Algemene Cultuurwetenschap Kunst en Cultuur Algemene Cultuurwetenschap Algemene Cultuurwetenschappen Algemene Cultuurwetenschappen Biologie Biologie Biologie Biologie Biologie Biologie Biologie Biomedische Wetenschappen Biomedische wetenschappen Biomedische wetenschappen Biomedische Technologie Biomedische Wetenschappen Biomedische Wetenschappen Biomedische wetenschappen Biomedische Technologie Communicatiewetenschap Communicatie en informatiewetenschappen Communicatiewetenschap Communicatie- en Informatiewetenschappen Communicatiewetenschap Toegepaste Communicatiewetenschap Economie en Bedrijfseconomie Economie en Bedrijfseconomie Economie en bedrijfseconomie Economie en Bedrijfseconomie Economie en Bedrijfseconomie Economie en Bedrijfskunde Economie en Bedrijfseconomie

Universiteit TU Delft Universiteit Utrecht Universiteit van Amsterdam Vrije Universiteit Erasmus Universiteit Rotterdam Maastricht University Radboud Universiteit Rijksuniversiteit Groningen Universiteit van Amsterdam Tilburg University Vrije Universiteit Radboud Universiteit Rijksuniversiteit Groningen Universiteit Leiden Universiteit Utrecht Universiteit van Amsterdam Vrije Universiteit Wageningen University Maastricht University Radboud Universiteit Universiteit Leiden Universiteit Twente Universiteit Utrecht Universiteit van Amsterdam Vrije Universiteit TU Eindhoven Radboud Universiteit Rijksuniversiteit Groningen Universiteit Twente Tilburg University Vrije Universiteit Wageningen University Erasmus Universiteit Rotterdam Maastricht University Radboud Universiteit Rijksuniversiteit Groningen Universiteit Utrecht Universiteit van Amsterdam Tilburg University Page 99

Studiekeuzevoorlichting: verleiding of voorlichting LSVb 2012 Economie en Bedrijfseconomie Economie en Beleid Engelse taal en cultuur Engelse Taal en Cultuur Engelse Taal en Cultuur Engelse Taal en Cultuur Engelse Taal en Cultuur Geneeskunde Geneeskunde Geneeskunde Geneeskunde Geneeskunde Technische Geneeskunde Geneeskunde Geneeskunde Geneeskunde Geschiedenis Geschiedenis Geschiedenis Geschiedenis Geschiedenis Geschiedenis Informatica Informatica Technische Informatica Technische Informatica Informatica Technische Informatica Informatica Informatica Informatica Psychologie Psychologie Psychologie Psychologie Psychologie Psychologie Psychologie Psychologie Psychologie Psychologie Rechtsgeleerdheid Rechtsgeleerdheid Rechten Rechtsgeleerdheid

Vrije Universiteit Wageningen University Radboud Universiteit Rijksuniversiteit Groningen Universiteit Leiden Universiteit van Amsterdam Vrije Universiteit Erasmus Universiteit Rotterdam Maastricht University Radboud Universiteit Rijksuniversiteit Groningen Universiteit Leiden Universiteit Twente Universiteit Utrecht Universiteit van Amsterdam Vrije Universiteit Erasmus Universiteit Rotterdam Radboud Universiteit Rijksuniversiteit Groningen Universiteit Leiden Universiteit van Amsterdam Vrije Universiteit Radboud Universiteit Rijksuniversiteit Groningen TU Delft TU Eindhoven Universiteit Leiden Universiteit Twente Universiteit Utrecht Universiteit van Amsterdam Vrije Universiteit Erasmus Universiteit Rotterdam Maastricht University Radboud Universiteit Rijksuniversiteit Groningen Universiteit Leiden Universiteit Twente Universiteit Utrecht Universiteit van Amsterdam Tilburg University Vrije Universiteit Erasmus Universiteit Rotterdam Maastricht University Radboud Universiteit Rijksuniversiteit Groningen Page 100

Studiekeuzevoorlichting: verleiding of voorlichting LSVb 2012 Rechten Rechtsgeleerdheid Rechtsgeleerdheid Rechtsgeleerdheid Rechtsgeleerdheid Wiskunde Wiskunde Technische Wiskunde Technische Wiskunde Wiskunde Technische Wiskunde Wiskunde Wiskunde Wiskunde Werktuigbouwkunde Werktuigbouwkunde Werktuigbouwkunde

Universiteit Leiden Universiteit Utrecht Universiteit van Amsterdam Tilburg University Vrije Universiteit Radboud Universiteit Rijksuniversiteit Groningen TU Delft TU Eindhoven Universiteit Leiden Universiteit Twente Universiteit Utrecht Universiteit van Amsterdam Vrije Universiteit Universiteit Twente TU Delft TU Eindhoven

Page 101


Bijlage II Correlaties Om te kijken of er binnen brochures sprake is van verleiden of voorliegen, worden in dit hoofdstuk kenmerken uit brochures gecombineerd met daadwerkelijke scores. Een voorbeeld kan dit duidelijk maken126. Veel studies en instellingen geven aan dat er sprake is van topdocenten binnen de opleiding. De vraag is of dit ook daadwerkelijk zo is. Om dit te testen wordt gekeken of instellingen die in hun brochures aangeven topdocenten te hebben, ook hoger scoren in de Nationale Studenten Enquête (NSE) en binnen de NVAO accreditatie. Door te kijken of er sprake is van een correlatie, kan bekeken worden of instellingen die aangeven topdocenten te hebben, ook significant beter beoordeeld worden hierop. Binnen de NVAO accreditatie is er sprake van één element (kwaliteit personeel) wat voldoende, goed of excellent kan zijn. Binnen de NSE kunnen studenten op meerdere aspecten, middels een 5puntsschaal aangeven wat zijn van hun docenten vinden. Door middel van een factoranalyse (principal component analysis) is gekeken welke onderdelen samenhangen waarna een nieuwe schaal is gemaakt die met een betrouwbaarheidsanalyse (Cronbach’s Alpha) is getest.

Fantastische faciliteiten Materiële voorzieningen * fantastische faciliteiten Crosstabulation Count Fantastische faciliteiten

Materiële voorzieningen

Total

0 Nee

1 Ja

1 Voldoende

42

20

62

2 Goed

13

8

21

3 Excellent

1

1

2

56

29

85

Total

Chi-Square Tests Value

df

Pearson Chi-Square

,468

2

,792

Likelihood Ratio

,454

2

,797

Linear-by-Linear Association ,439

1

,507

N of Valid Cases

85

Coefficientsa

126

Mail voor meer informatie naar [email protected]

Page 102


Model

Unstandardized Coefficients

Standardized

t

Sig.

Coefficients B (Constant)

Std. Error

Beta

378,308

2,990

17,281

5,101

126,541

,000

3,387

,001

1 fantastischefaciliteiten

,325

a. Dependent Variable: Studiefaciliteitenalgemeenoordeel

Betrokkenheid van docenten Betrokkenheid van medewerkers * nauwcontactdocenten Crosstabulation Count nauwcontactdocenten 0 Nee Betrokkenheid van

1 Voldoende

medewerkers

2 Goed

Total

Total

1 Ja 35

40

75

5

5

10

40

45

85

Chi-Square Tests Value

Pearson Chi-Square Continuity Correction

df

Likelihood Ratio

Exact Sig. (2-

Exact Sig. (1-

sided)

sided)

sided)

a

1

,843

,000

1

1,000

,039

1

,843

,039 b

Asymp. Sig. (2-

Fisher's Exact Test

1,000

Linear-by-Linear Association N of Valid Cases

,039

1

,553

,844

85

a. 1 cells (25,0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 4,71. b. Computed only for a 2x2 table

Docent kwaliteit Kwaliteit personeel * topdocenten Crosstabulation NVAO Count topdocenten

Total

0 Nee

1 Ja

1 Voldoende

57

7

64

2 Goed

18

4

22

75

11

86

Kwaliteit personeel Total

Chi-Square Tests

Page 103


Value

df

Asymp. Sig. (2- Exact Sig. (2- Exact Sig. (1sided)

Pearson Chi-Square Continuity Correction

,770 b

Likelihood Ratio

a

1

,380

,258

1

,612

,722

1

,395

Fisher's Exact Test Linear-by-Linear Association ,761 N of Valid Cases

1

sided)

sided)

,461

,295

,383

86

a. 1 cells (25,0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 2,81. b. Computed only for a 2x2 table

NSE

Coefficients Unstandardized Coefficients

Model

B 1

(Constant)

a

Standardized Coefficients Beta

Std. Error

389,080

2,294

topdocenten -5,747 6,588 a. Dependent Variable: Docentenalgemeenoordeel

Coefficients Unstandardized Coefficients

Model

B 1

(Constant)

t

topdocenten ,016 a. Dependent Variable: docentkwaliteit_NSE

169,640

,000

-,872

,385

-,088

a

Standardized Coefficients Beta

Std. Error 3,799

Sig.

t

,022 ,064

,026

Sig.

171,650

,000

,257

,798

Studiebegeleiding

Coefficients Model

a


Standardized

t

Sig.


Std. Error

350,000

5,200

-2,059

6,274

Beta 67,307

,000

-,328

,744

1 mentorlectortutor

-,033

a. Dependent Variable: Studiebegeleidingalgemeenoordeel

Page 104

Studiekeuzevoorlichting: verleiding of voorlichting LSVb 2012 Huisvesting Voor het onderdeel huisvesting is alleen gebruik gemaakt van de scores van de NSE omdat de NVAO geen score geeft aan de beschikbaarheid of betaalbaarheid van kamers. Ook voor dit onderdeel is een nieuwe variabele aangemaakt. Coefficients Model


a

Standardized

t

Sig.


Std. Error 2,574

,116

,382

,148

Beta 22,106

,000

2,576

,012

1 Kamers

,253

a. Dependent Variable: huisvesting_NSE

Bijlage III In deze bijlage staan de nieuwe geconstrueerde schalen vanuit de NSE. De eerste tabel is een factoranalyse om te zien of verschillende variabelen onderling correleren, de tweede tabel is een manier om te zien of de nieuwe geconstrueerde schaal betrouwbaar is. Schaal docent kwaliteit

Component Matrix

a

Component 1 Deskundigheiddocenten

,882

Didactiekdocenten

,617

Bereikbaarheiddocenten

,859

Betrokkenheiddocenten

,898

Begeleidingdocenten

,948

Feedbackdocenten

,923

Docenteninspirerend

,840

Extraction Method: Principal Component Analysis. a. 1 components extracted.

Reliability Statistics Cronbach's

N of Items

Alpha ,936

7

Page 105

Studiekeuzevoorlichting: verleiding of voorlichting LSVb 2012 Huisvesting:

Component Matrix

a

Component 1 Beschikbaarheidwoonruimte

,986

Betaalbaarheidwoonruimte

,986

Extraction Method: Principal Component Analysis. a. 1 components extracted. Reliability Statistics Cronbach's

N of Items

Alpha ,971

2

Page 106

Studiekeuzevoorlichting: verleiding of voorlichting?

Recommend Documents