G E Z O N D L E I D E R S C H A P

G

E

Z

O

N

D

L

E

I

D

E

R

S

C

H

A

P

Les 1 GEZOND LEIDERSCHAP 1. Inleiding Genesis 1:26 ‘Laten wij mensen manken die ons evenbeeld zijn, die op ons lijken; zij moeten heerschappij voeren…’ De eerste beschrijving van de mens in de Bijbel heeft te maken met leiderschap. God heeft ons gemaakt om te leiden, om gezag te hebben en heerschappij te voeren. We zijn dus allemaal geroepen om leiding te geven. Als je een volgeling van Jezus bent, dan wil Hij dat je anderen leidt! Leiderschap is invloed. Het heeft te maken met het beïnvloeden van anderen in een zaak die de moeite waard is. Iedere keer dat jij invloed uitoefent leidt je. Je leidt dus voortdurend!! Alleen ben je je het niet altijd bewust. Je leidt in je gezin, op je werk, in je cel. Het is niet afhankelijk van titel of positie. Het hangt ervan af of iemand een visie van God oppakt, en anderen in beweging weet te brengen om te helpen met de vervulling ervan. The spiritual leader’s task is to move people from where they are to where God wants them to be. Leiderschap is mensen zodanig beïnvloeden dat ze een bepaalde richting uitgaan. Wie kunnen op een goede manier leiding geven? Gezonde mannen en vrouwen die leiderskwaliteiten bezitten en deze hebben ontwikkelt. Bestaan zulke mensen eigenlijk wel? Zijn er voorbeelden van gezonde leiders? Ik denk dat ze er zijn, zowel in het klein als in het groot. Wanneer je functioneert in leiderschap, dan is het belangrijk dat je blijft groeien in leiderschap! Wat kun je eraan doen om je leiderschap naar een volgend niveau te brengen? o Lees zoveel mogelijk boeken over leiderschap o Probeer onder de invloed te komen van leiders die verder zijn dan jij. o Geef leiding N.B. Je groeit het hardst in leiderschap in crisissituaties.

Great leaders don’t become great in a moment – or in a month or a year. They become great leaders one day at a time throughout their lifetimes. You’ll never finish. You’ll never completely arrive. You’ll constantly and continuously find new ways to serve, and every time you do, your leadership skills will improve and you’ll become a better leader.

Shelter Haarlem celleiders seizoen 2006/2007

pagina 1

G

E

Z

O

N

D

L

E

I

D

E

R

S

C

H

A

2. Niveaus van leiderschap Alhoewel ik geloof dat we allemaal geroepen zijn om leiding te geven, zijn er verschillende niveaus waarop dat gebeurt. Ik geloof ik niet dat we allemaal de potentie hebben om een leider te worden als Bill Hybels of Rick Warren. Het eerste niveau is leidinggeven aan jezelf. Leiding geven aan jezelf leidt tot fitness voor je geest, ziel en lichaam. Wordt je eigen coach. Zet een eigen trainingsprogramma op, om zowel je geest, je ziel en je lichaam fit te houden. Iemand die zichzelf niet kan leiden, kan ook een ander niet leiden. Begin dus bij jezelf en investeer in je eigen gezonde ontwikkeling. Het tweede niveau is het leiden van je kinderen (als je die hebt). Kinderen groeien niet zomaar vanzelf op tot gezonde volwassen mensen. Ze hebben leiding nodig van hun ouders. Paulus zegt dat iemand die zijn gezin niet op een goede wijze leidt, ook geen leidding kan geven in de gemeente. ‘Hij moet zijn huisgezin goed leiden en op een waardige manier gezag over zijn kinderen uitoefenen. Als iemand geen leiding kan geven aan zijn huisgezin, hoe zou hij dan voor de gemeente van God kunnen zorgen? 1 Timoteüs 3:4,5 Het derde niveau is het leiden van een project. In projecten ben je bezig om samen met andere mensen resultaten te bereiken, terwijl je niet de eindverantwoordelijkheid voor hen hebt. Dit is een mooi oefenveld voor leidinggeven. Mensen kunnen dan zien hoe jouw karakter en competentie zich ontwikkelen. Het vierde niveau is het leiden van mensen. Mensen volgen jou, als je groeit in het leiden van jezelf, je gezin en in het leiden van projecten. Het leiden van mensen is veel complexer dan machines, of wat dan ook. Het is goed om te beginnen met een klein team (een kleine cel). Groei in het communiceren, in het coachen van je mensen, in mentoring en het samen behalen van resultaten.Neem de tijd om stap voor stap vaardigheden te ontwikkelen in het leiden van mensen. Dit vierde niveau heeft ook weer verschillende niveaus. Als Mozes mensen aanstelt over groepen in Exodus 18, dan staat er: ‘Hij koos uit heel Israël doortastende mannen en stelde hen over het volk aan: hij gaf hun de leiding over groepen van duizend, van honderd, van vijftig en van tien.’ Exodus 18:25 Het is belangrijk dat je je grens in leidinggeven leert kennen. Accepteer de mate waarin God je bekwaamheid heeft gegeven om leiding te geven. Wanneer je op een te hoog ‘niveau’ komt dan je bekwaamheid, dan zul je opbranden! Het vijfde niveau is het leiden van organisaties (gemeenten) De volgende stap is dat je een geheel nieuwe complexiteit aandurft. Je bent verantwoordelijk voor de ontwikkeling van mensen, het ontwikkelen van visie en strategie, het bouwen van structuren, goede communicatiekanalen en financiële planning. Net als bij het vierde niveau is dit niveau ook weer onder te verdelen in verschillende niveaus. Je hebt kleine en grote organisaties, kleine en grote kerken.


pagina 2

P

G

E

Z

O

N

D

L

E

I

D

E

R

S

C

H

A

3. Ontwikkeling op het niveau waarin je functioneert. Naast de ‘verticale’ ontwikkeling van je leiderschap is er ook een ‘horizontale’ ontwikkeling. Je kunt op elk niveau een bepaalde ontwikkeling meemaken. 1. 2. 3. 4.

Je bent leerling Je bent gezel. Je bent op dat niveau ‘vakbekwaam’. Je bent meester. Je bent niet alleen ‘vakbekwaam’, maar echt gerijpt in je ‘vak’ en je kunt anderen helpen om zich te ontwikkelen van leerling naar gezel. Kunstenaar. Op jouw ‘vakgebied’ ben je echt een topper. Je bent een voorbeeld voor vele anderen. Je ‘speelt’ met je competentie.

4. Balans tussen karakter- en competentieontwikkeling Figuur 1 (uit De authentieke leider, Paul Ch. Donders)

Voor een gezonde groei in leiderschap is het wel belangrijk dat je zowel groeit in karakter als in competentie. Competentie en vaardigheden zijn relatief gemakkelijk te trainen, de ontwikkeling van karakter heeft vaak een veel langere weg nodig. Na je 40ste is het nog heel moeilijk om je karakter te veranderen. Er is dan nog maar één manier om te veranderen: door trauma’s Wat gebeurd er als iemands karakterontwikkeling achterblijft bij competentieontwikkeling? Groeien in competentie is groeien in macht. De vraag is of hij/zij die macht ook aankan! Het gevolg van macht kan zijn dat iemand opgeblazen wordt – arrogant, met machogedrag. (P.s. Macht zelf corrumpeert niet, maar het hart van de mens die macht heeft!) Mensen die dit soort leiders volgen doen dat omdat ze er zelf beter van worden en er voordeel uit trekken. Het kan ook andersom gaan. Het karakter van een mens ontwikkelt zich heel sterk, maar de competentie blijft achter. Figuur 2 (uit ‘De authentieke leider’, Paul Ch. Donders)


pagina 3

P

G

E

Z

O

N

D

L

E

I

D

E

R

S

C

H

A

P

Dit zijn mensen die voortdurend groeien in hun karakter, in hun dienstbaarheid, zelfkennis en discipline, maar die te weinig competentie en leiderschapsvaardigheden hebben ontwikkeld. Ze voelen zich zeer verantwoordelijk, maar missen de kennis en de gereedschappen om een goed leider te zijn. Het gevolg is dat ze gaan overcompenseren, door meer werk en toewijding. Ze worden door hun medewerkers gewaardeerd vanwege hun diende, hardwerkende houding, maar de medewerkers hebben geen vertrouwen in hun competentie. Het gevolg is vaak de leider opbrandt. In christelijke kringen wordt vaak de woorden van Jezus geciteerd: ‘Ik ben niet gekomen om gediend te worden, maar om te dienen.’ Matteüs 20:28 Daarmee bedoelen ze dat een goed karakter voorop staat, en dat de rest wel vanzelf komt. Ze vergeten dat Jezus in de context zegt: “als iemand leiding wil geven, is dat een zeer goed verlangen.” Maar hij moet het talent van leidinggeven in balans brengen met de ontwikkeling van zijn karakter. Anders gezegd: Word een dienaar van anderen. Dat betekent zoveel als: maak anderen succesvol, investeer in de groei van anderen.

5. Balans tussen mens en resultaat In elke gezonde organisatie, zal er een goede balans tussen mens en resultaat zijn. Ook zogenaamde non-profit organisaties kunnen zich niet alleen richten op het menselijk aspect. Je kunt je wel alleen op het menselijk aspect richten, zodat je het goed en gezellig met elkaar hebt, maar je kunt gezellig failliet gaan. De gemeente is een non-profitorganisatie, waarin we geneigd zijn om ons voornamelijk op het menselijk aspect te richten. Ook een gemeente kan goed en gezellig failliet gaan! Mensgericht zijn is in de gemeente natuurlijk ontzettend belangrijk, maar ook in de gemeente is resultaat of succes belangrijk. God verwacht ook resultaat. Zo vaak hoor je van mensen dat God niet van ons vraagt dat we succesvol zijn, maar dat we liefhebben en trouw zijn. Dat is een deel van de waarheid! Natuurlijk wil God dat we liefhebben en trouw zijn, maar Hij wil ook dat we succesvol zijn! Hij wil resultaten zien! Maar wat is eigenlijk succes? Als je de Bijbel leest dan zie je een duidelijke definitie van succes. Succes is vruchtbaarheid. Johannes 15:8 ‘Door veel vrucht te dragen, bewijst u mijn discipelen te zijn. Daardoor wordt mijn Vader grootgemaakt.’ (Het Boek) God wil dat wij veel vrucht dragen. God is uiteindelijk niet tevreden met een beetje resultaat. Hij wil dat wij veel vrucht dragen. Er zijn verschillende definities van vrucht dragen. Ik wil er kort drie behandelen. 1. De vrucht van de Geest - Galaten 5:22-23 ‘Maar de vrucht van de Geest is liefde, vreugde en vrede, geduld, vriendelijkheid en goedheid, geloof, zachtmoedigheid en zelfbeheersing.’ Deze negen eigenschappen beschrijven het karakter van een christen in wiens leven het hart van de Vader openbaar komt. 2. De vrucht van de bediening – Daar wordt mee bedoeld dat je vrucht draagt met de gaven, talenten en bekwaamheden die je van God gekregen hebt. In Matteüs 25 vertelt Jezus het verhaal van de talenten. Een man die op reis ging, riep zijn dienaren bij zich en gaf aan hen het geld dat hij bezat in bezit. Aan de één gaf hij vijf talenten, aan een ander twee, en aan nog een ander één. De man die vijf talenten had ontvangen drijft er handel mee en verdient er zo vijf talenten bij.


pagina 4

G

E

Z

O

N

D

L

E

I

D

E

R

S

C

H

A

P

Op dezelfde wijze verdiende de man die er twee had gekregen er twee bij. Degene die één talent ontvangen had, besloot het geld van zijn heer te verstoppen: hij begroef het. Na lange tijd keerde de heer van die dienaren terug en vroeg hun rekenschap. De Heer is blij met de twee eerste dienaren en zijn worden beloond, maar hij is boos op de man die niets met zijn talent gedaan had! De laatste man had geen resultaten laten zien! 3. De vrucht van het voortbrengen van andere christenen – God zei in Genesis 1:28 ‘Wees vruchtbaar en wordt talrijk, bevolk de aarde…’ Jezus zegt hetzelfde maar met andere woorden in Matteüs 28:19 ‘Ga dus op weg en maak alle volken tot mijn leerlingen (discipelen)…’ Zoals een olifant baby olifantjes voortbrengt, een kat, kleine katjes en een mens, kleine mensenbaby’s, zo brengt een christen andere christenen voort. God wil dat wij ook daarin vrucht dragen. Hij wil dat wij andere mensen bij Jezus brengen. Als Paulus aan de gemeente te Kolosse schrijft over de verkondiging van het evangelie, dan zegt hij: ‘Overal in de wereld draagt het vrucht en groeit het…’ M.a.w er komen mensen tot geloof. God wil dat alle mensen gered worden en hij gebruikt ons daarvoor! Jezus vertelt een keer een gelijkenis over een vijgenboom die in een wijngaard geplant was. De eigenaar komt dan om te kijken of hij vrucht geeft. Niet dus. Vervolgens zegt hij tegen de wijngaardenier: ‘Al drie jaar kom ik kijken of die vijgenboom vrucht draagt, maar tevergeefs. Hak hem om, want hij dient tot niets en put alleen de grond uit.’ Lucas 13:6-7 Een andere keer toen Jezus van Betanië naar Jeruzalem wandelde, kreeg hij onderweg honger. Hij ziet dan in de verte een vijgenboom met bladeren. Hij gaat er naar toe om te kijken of hij vruchten kan vinden. Hij vindt echter niets anders dan bladeren. Jezus zegt dan: ‘Nooit ofte nimmer zul je meer vrucht dragen!’ Matteüs 21:18:19. En meteen begon de vijgenboom te verdorren. Wat is hier aan de hand? De boom zag er veel belovend uit. Als er bladeren aan de vijgenboom zitten betekent dat dat de eerste kleine vruchten er al zijn. Er was echter niets te zien. Jezus vervloekt de vijgenboom niet in een opwelling van woede of teleurstelling, maar om er zijn discipelen een les mee te leren. Jezus’ vervloeking van de vijgenboom was een symbolische handeling. Vijgenbladeren zijn een beeld van religiositeit. De religieuze handelingen van farizeeërs en schriftgeleerden zagen er indrukwekkend en veelbelovend uit. Zij zeiden indrukwekkende gebeden op, zij hielden prachtige bijbelstudies… Prachtige bladeren… maar zij droegen geen vrucht!

Conclusie: God is niet alleen mensgericht, maar ook resultaatgericht. Ook wij zullen in het leiden van de gemeente een gezonde balans moeten hebben tussen mens en resultaat.


pagina 5

G

E

Z

O

N

D

L

E

I

D

E

R

S

C

H

A

P

6. Vier mogelijkheden om te groeien Laten we de twee spanningsvelden eens in een schema met elkaar verbinden (karakter-competentie enerzijds, resultaat-mens anderzijds): Figuur 3 (uit ‘De authentieke leider’, Paul Ch. Donders)

(= houding)

(= vaardigheid)

In ieder vak staat een hoofdthema: dienstbaarheid, discipline, management en communicatie. 1. Dienstbaarheid Het thema ‘dienstbaarheid’ staat in het vak karakterontwikkeling om mensen te dienen. Dienstbaarheid – ofwel de wil om te dienen – is noodzakelijk als je mensen wilt helpen tot ontplooiing te komen. 2. Discipline Het thema ‘discipline’ staat in het vak ‘karakterontwikkeling om resultaten te bereiken’. Zonder discipline wordt niets groots opgebouwd. Discipline is nodig in het leven van een leider, want als die bij hem ontbreekt, mag hij ook niet verwachten dat er bij medewerkers discipline is om goede resultaten te boeken. 3. Communicatie Het thema ‘communicatie’ staat in het vak ‘competentieontwikkeling om mensen tot ontplooiing te brengen’. Mensen ontwikkelen, coachen en stimuleren… het heeft allemaal te maken met communicatie. Het gaat erom dat de medewerker tot ontplooiing komt en je hem daarin ondersteunt. 4. Management Het thema ‘management’ staat in het vak ‘competentieontwikkeling om resultaten te bereiken’. Management is de vaardigheid om mensen te stimuleren de juiste resultaten te bereiken. Telkens terugkerende thema’s zijn: visie en strategie ontwikkelen, organisatie ontwikkelen, richting geven en structuur bouwen. Wanneer je een gezond leider wilt zijn, dan zul jij je in alle vier gebieden moeten ontwikkelen.


pagina 6

G

E

Z

O

N

D

L

E

I

D

E

R

S

C

H

A

Vragen en opdrachten Opdracht 1 Hoe herken je een gezond leider? a. Schrijf eens de naam van een leider op die jij bewondert om zijn leiderschap en die in jouw ogen gezond leiderschap uitoefent. Dat mag iemand zijn uit de politiek, zakenwereld, christelijke wereld of uit de Bijbel. b. Noem de 7 belangrijkste kenmerken van een gezond leider. Deze opdracht in kleine groepen uitwerken. Neem hier een kwartier voor. Daarna 3 van de groepen hun resultaten laten delen en de 7 belangrijkste kenmerken weergeven op welke plek ze ‘thuishoren’ in figuur 3

Opdracht 2 Hoe ‘gezond’ ben ik als leider? 1. Welke eigenschappen, die nodig zijn voor goed leiderschap, bezit jij? 2. Wat zijn je zwakke kanten, die je leiderschap minder sterk maken? 3. In welk aspect van leiderschap wil jij de komende tijd groeien? Deze opdracht alleen in de kleine groepen bespreken en ook tijd nemen om voor elkaar te bidden.


pagina 7

P

G E Z O N D L E I D E R S C H A P

Recommend Documents