Paramedische afdeling
Fysiotherapie en ademhaling Inleiding Het is voor u erg belangrijk om ademhalingsoefeningen te doen. Dit is omdat u het risico loopt op het krijgen van longproblemen of omdat u longproblemen heeft. In deze folder leggen we uit waarom dat is. We doen dit door u informatie te geven over de werking van de longen. Maar ook door een aantal veel voorkomende redenen voor longproblemen uit te leggen. U krijgt in deze folder ook een aantal andere tips en adviezen die longproblemen helpen te voorkomen en die meewerken aan een zo snel mogelijk herstel.
Hoe werken de longen?
De rechter long bestaat uit drie kwabben en de linker long uit twee kwabben. In deze kwabben vertakken de luchtwegen zich steeds fijner. Op het eind van deze vertakkingen zitten de longblaasjes. Hier wordt zuurstof opgenomen in het bloed en koolzuurgas wordt verwijderd en afgevoerd. Iedere inademing brengt verse lucht en dus zuurstof naar de longblaasjes. Iedere uitademing brengt de afvalstoffen (het koolzuur) buiten uw lichaam.
Deze informatie voor patienten is met de grootste zorg samengesteld. Het betreft algemene informatie. Aan deze informatie kunnen geen rechten worden ontleend. © Jeroen Bosch Ziekenhuis 2005 www.jeroenboschziekenhuis.nl
(PMD-099, uitgave april 2011)
Het is belangrijk dat de totale inhoud van de longen regelmatig wordt ververst. Gebeurt dit niet in een bepaald gedeelte? Dan vallen die longblaasjes mogelijk dicht. Als gevolg hiervan ontwikkelt u gemakkelijk slijm in de longen en mogelijk ook benauwdheid. Hierdoor kunnen heel gemakkelijk longinfecties ontstaan. De longen blijven het best open en schoon als u regelmatig (rechtop) zit, staat en loopt. Dus als u zich regelmatig inspant. Moet u veel op bed liggen? Dan is het belangrijk om vaak van houding te veranderen.
Wanneer heeft u meer kans op longproblemen?
• als u veel op bed ligt; • als u kort geleden een buik of borstoperatie heeft gehad; • als u pijn heeft in uw buik of borst gebied; • als u COPD en/of een andere longziekte heeft; • als u zich weinig inspant; • als u rookt; • als u overgewicht heeft; • als u ouder bent dan 60 jaar; • als u diabetes heeft; • als u zich al vóór opname niet goed kunt bewegen. Bijvoorbeeld doordat u moeilijk kunt lopen of zich maar beperkt zelf kunt verzorgen.
Welke adviezen krijgt u?
Lichaamshoudingen, beweging en inspanning • Wissel regelmatig van houding. Kunt u dit niet zelfstandig? Vraag dan om hulp. U kunt in bed beter zitten dan liggen. Zitten heeft voor uw longfunctie veel voordelen. • Het is belangrijk om te bewegen. Ook als u bedrust heeft kunt u de benen bewegen. Bijvoorbeeld door met uw voeten op en neer te gaan of door uw knieën op te trekken. • Bent u pas geopereerd? Dan zult u zo snel mogelijk na de operatie door de verpleging uit bed geholpen worden, in een stoel. De eerste dag is dit misschien maar enkele minuten. Maar voor de longfunctie en het behoud van uw conditie is dit wel erg belangrijk. • Uit bed komen na een operatie doet u bij voorkeur door eerst goed op uw zij te draaien. Daarna brengt u de benen uit bed en vervolgens komt u omhoog met uw romp. Hierbij kunt u de armen gebruiken. Op deze manier belast u uw buik en borst het minst. • De dagen daarna gaat u zo mogelijk lopen. Eerst op uw kamer en daarna ook op de gang. Dit is belangrijk omdat: hoe sneller u weer op de been bent, hoe minder groot de kans op diverse complicaties! De fysiotherapeut en verpleegkundige helpen u zo nodig om dit lopen al snel na de operatie mogelijk te maken. Heeft u een wond in uw buik of borst? Heeft u een wond aan uw buik of borst? Dan kunnen hoesten, niezen, overgeven, hikken, lachen enzovoort pijn opwekken. Wij raden u aan om op die momenten met uw handen druk uit te oefenen op het gebied bij de wond. Dit vermindert de eventuele pijn. Veel mensen vinden het prettig om een klein kussentje op de wond te plaatsen en dit aan te drukken. U kunt een kussentje vragen als u dat nodig heeft. Gaat u ademoefeningen doen? Dan raden wij u aan om al voor het starten met de ademoefeningen uw handen op het wondgebied te leggen. Zo kunt u als u bijvoorbeeld plotseling moet hoesten snel reageren door druk te zetten op de wond.
Patientenvoorlichting jeroen bosch ziekenhuis 2 van 5
Bent u geopereerd aan uw long? Long operaties worden uitgevoerd terwijl u op uw zij ligt. Hierbij wordt de boven liggende arm over uw hoofd heen gelegd. Dit is dus de arm aan de kant waar de arts u opereert. Het kan zijn dat u na de operatie een vervelend gevoel heeft in deze schouder. Dat is niet verontrustend. Het is wel belangrijk dat u juist deze arm veel gebruikt en beweegt. Wij adviseren u om uw arm ieder uur een keer rustig maximaal te heffen. Zo voorkomt u dat uw schouder verstijft. Ook als u drains heeft kunt u dit doen.
Welke ademoefeningen krijgt u?
Hieronder staan een aantal ademoefeningen. De fysiotherapeut maakt een keuze uit deze oefeningen. Hierbij houdt hij/zij rekening met uw situatie. Het is belangrijk dat u deze oefeningen regelmatig doet. Doe de oefeningen die zijn aangekruist steeds als serie, dus achter elkaar in de aangegeven volgorde. U doet deze serie aan oefeningen ....x, en u herhaalt dit □ ieder uur □.....maal per dag Belangrijk: Kunt u niet goed diep ademhalen, hoesten of huffen door pijn? Geeft u dit dan door aan de verpleegkundige! Doe de oefeningen bij voorkeur in de aangekruiste houdingen
□ zittend in bed
□ zittend in de stoel
□ zittend met steun
□ liggend op de zij
Ontspannen ademhaling: □ Adem rustig diep in en uit. Bij voorkeur ademt u hierbij in door de neus. Doe dit 3x, zo mogelijk steeds dieper. □ Leg uw handen op uw buik. Adem rustig in (zo mogelijk door de neus) en voel dat uw buik hierbij boller wordt. De uitademing gaat vanzelf. Uw buik zakt hierbij weer in. Doe dit 3x, zo mogelijk steeds dieper. □ Leg uw hand(en) op de linker/rechterzijkant van uw ribbenkast. Adem rustig in (zo mogelijk door de neus) en voel dat uw borstkas hierbij uitzet in de richting van uw hand(en). De uitademing gaat vanzelf. Doe dit 3x, zo mogelijk steeds dieper.
Patientenvoorlichting jeroen bosch ziekenhuis 3 van 5
□ Adem rustig in door uw neus. Uw mond is dicht. Bij de uitademing blijft uw mond vrijwel geheel gesloten. U ademt rustig uit, tegen uw licht aangespannen lippen aan. Doe dit 3x, tenzij anders wordt aangegeven Maximaal diepe ademhaling: □ Adem zo diep mogelijk in als u kunt. Dit doet u bij voorkeur door uw neus en zo langzaam mogelijk. Houd nu 3-5 seconden de adem in. Hierdoor ontplooit de long zich het beste. Adem daarna rustig uit. Doe dit 3x Huffen en hoesten: □ Adem (door uw mond) half diep in en dan ineens uit door de lucht in één seconde krachtig uit te stoten. Uw keel is hierbij open, er is dus geen hoestgeluid. U kunt zich verbeelden dat u kort en krachtig een spiegel met uw adem moet laten aanslaan. Doe dit .....x □ Adem diep in en dan ineens met korte, krachtige stoten uit. Uw keel is hierbij open, er is dus geen hoestgeluid. U kunt zich verbeelden dat u kort en krachtig een spiegel met uw adem moet laten aanslaan. Doe dit .....x □ Adem in en laat dit volgen door een hoest. Eén krachtige hoest heeft veel meer resultaat geeft dan tien kleine kuchjes. Doe dit .....x Hoe kunt u ontspannen ademhalen? □ Herhaal hier de oefening(en) die zijn aangekruist in het bovenste deel van dit blad, bij het hoofdstuk ‘ontspannen ademhalen’. In de hieronder staande figuur ziet u hoe de ademoefeningen met elkaar verbonden zijn. uitgangshouding innemen ontspannen ademhalen
ontspannen ademhaling
maximaal diep ademhalen huffen en hoesten
Patientenvoorlichting jeroen bosch ziekenhuis 4 van 5
□ staand
□ staand met steun
Maximaal diepe ademhaling: □ Adem zo diep mogelijk in als u kunt. Dit doet u bij voorkeur door de neus en zo langzaam mogelijk. Houd nu 3-5 seconden de adem in. Hierdoor ontplooit de long zich optimaal. Adem daarna rustig uit. Doe dit 3x
Patientenvoorlichting jeroen bosch ziekenhuis 5 van 5
