Fusie-effectrapportage (Voortgezet) speciaal onderwijs Dit formulier Deze fusie-effectrapportage maakt deel uit van de Aanvraag fusietoets. Opsturen Stuur dit formulier samen met het formulier Aanvraag fusietoets en de overige bijlagen naar: Dienst Uitvoering Onderwijs Postbus 606 2700 ML Zoetermeer Meer informatie www.duo.nl ICO/PO (079) 323 23 33 ICO/VO (079) 323 24 44
1 Motieven 1.1 Wat zijn de redenen en de noodzaak voor de fusie?
Scholennetwerk De Basis ervaart en verwacht op bestuursniveau negatieve effecten van krimp van het leerlingenaantal. In 2014 heeft de stichting een strategische heroriëntatie uitgevoerd. De Basis (met 19 openbare scholen voor primair onderwijs en 1 SO/VSO in de gemeente Heerenveen) en Onderwijsgroep Primus (met 13 openbare basisscholen in de gemeente De Friese Meren) hebben een verkenning naar bestuurlijk samengaan uitgevoerd. Het uitgevoerde onderzoek wijst uit dat niets zo’n bestuurlijk samengaan in de weg staat, maar dat samengaan in de vorm van een holding de voorkeur heeft boven bestuurlijke fusie. Met de holding ontstaat een scholenkoepel van 32 scholen in het primair onderwijs aan circa 4000 leerlingen De Mr Duisterhoutschool van De Basis zou de enige cluster 3 school binnen de nieuwe scholenkoepel worden en neemt daarmee een uitzonderlijke en een kwetsbare plaats in: • De nieuwe scholenkoepel is gericht op het basisonderwijs (4000 leerlingen van 412 jaar). De 78 VSO leerlingen (12-20 jaar) op de Mr. Duisterhoutschool hebben voortgezet onderwijs nodig en vormen een hele kleine minderheid. • De nieuwe scholenkoepel is gericht op het regulier onderwijs, de 119 leerlingen op de Mr. Duisterhoutschool hebben een zeer specifieke zorgbehoefte die hoort bij meervoudig gehandicapten (10 leerlingen) of zeer moeilijk lerenden (109 leerlingen). Ook zij vormen een hele kleine minderheid. • De Mr Duisterhoutschool kent twee vestigingen. De vestiging in Oosterwolde bevat slechts 36 leerlingen en De Basis vindt het bedrijfsmatig niet langer verantwoord deze vestiging open te houden. Het (voortgezet) speciaal onderwijs vraagt om specifieke kennis en onderwijsontwikkeling. Binnen de nieuwe scholenkoepel is het (voortgezet) speciaal onderwijs zo’n klein onderdeel dat het niet mogelijk is om de kennis en kwaliteit op een blijvend hoog niveau te borgen en de vestiging in Oosterwolde open te houden. Door de demografische ontwikkelingen en de effecten van Passend Onderwijs zal het leerlingaantal naar verwachting nog verder dalen. De Basis is daarom om zoek gegaan naar een nieuwe thuishaven voor de Mr. Duisterhoutschool en heeft deze gevonden in de Stichting Speciaal Onderwijs Fryslân. De Basis heeft daarbij de volgende criteria gebruikt: a. kwaliteit van onderwijs: wat kan je als regulier primair onderwijs bijdragen voor leerlingen met een extra ondersteuningsvraag, b. wat betekent de overdracht naar een ander bestuur voor de mogelijkheden van leerlingen, c.
wat betekent de overdracht naar een ander bestuur voor het personeel,
d.
hoe werkt de overdracht uit op de bedrijfsmatige kwetsbaarheid,
e. wat is de visie van het nieuwe bestuur op passend onderwijs en welke regie heeft De Basis dan nog op Passend onderwijs. Op alle criteria komen leerlingen, personeel beter tot hun recht bij SO-Fryslân, de koepel voor cluster 3 onderwijs in Friesland. Daarenboven is afgesproken dat de Stichting SO-Fryslân de mogelijkheid zal onderzoeken om cluster 4 onderwijs te gaan verzorgen op de Mr. Duisterhoutschool. Dit type onderwijs kan nu alleen buiten de regio gevonden worden en zowel De Basis als SO-Fryslân zien dit als een kans voor thuisnabij cluster 4 onderwijs in de regio.
1.2 Wat zijn de alternatieven voor de fusie?
Andere alternatieven zijn: a. de situatie niet te wijzigen en de Mr. Duisterhoutschool onder de nieuwe koepel van De Basis en Primus houden; b. alleen het VSO deel afstoten en het SO-deel behouden bij de nieuwe scholenkoepel van De Basis en Primus; c. de vestiging in Oosterwolde onderbrengen bij de stichting Comperio (een koepel met 32 scholen waarvan 1 sbo in Oosterwolde); d.
1.3 Zijn deze alternatieven door het bestuur onderzocht?
een bestuursoverdracht van de Mr Duisterhoutschool aan RENN4.
Deze alternatieven zijn onderzocht en hebben de volgende uitkomst: a. dit geeft onvoldoende waarborgen voor een blijvende kwaliteit van onderwijs op het gebied van cluster 3. Dit leidt bovendien tot sluiting van de vestiging in Oosterwolde. Daarnaast heeft De Basis onvoldoende mogelijkheden om cluster 4 onderwijs in de regio neer te zetten. b. Dit is onderzocht, maar heeft geleid tot een negatief advies van de medezeggenschap en zou uiteindelijk leiden tot het ontbreken van instemming van de medezeggenschap. Zowel het personeel als de ouders zijn van mening dat dit ten koste gaat van de doorlopende leerlijn van so naar vso en dus ten koste van de kwaliteit van onderwijs en de leerlingen. c. Dit is onderzocht, maar gaf op basis van de criteria zoals vermeld onder 1.1. minder perspectief voor leerlingen en personeel. Daarenboven heeft Comperio aangegeven een bestuursoverdracht niet te wensen. d. Hier is slechts één verkennend gesprek over gevoerd. Op basis van de criteria zoals vermeld onder 1.1 ging de voorkeur uit naar een eerste verkenning met SO-Fryslân. Zowel SO-Fryslân als de Mr Duisterhoutschool richten zich op cluster 3 onderwijs en sluiten daardoor meer op elkaar aan. Daarenboven hebben SO-Fryslân en de Mr Duisterhoutschool in het REC in het verleden gezamenlijk meegewerkt aan een aantal projecten op het gebied van onderwijsvernieuwing en kennen zo een gezamenlijk onderwijsinhoudelijk verleden.
2 Tijdsbestek 2.1 Wat is de beoogde fusiedatum? 2.2 Welke onderwerpen moeten na de fusiedatum nog geregeld worden?
1 augustus 2015. Partijen hebben de intentie met elkaar goed passend onderwijs te geven in de regio Heerenveen en Friese meren. Zij zien daartoe goede mogelijkheden met elkaar omdat zij met hun scholen in het regulier basisonderwijs, de school in het speciaal basis onderwijs (It Oerset) en de scholen voor het speciaal onderwijs een onderwijs continuüm bieden. Dit kan nog versterkt worden als ook leerlingen met een cluster 4 indicatie op de Mr. Duisterhoutschool geplaatst kunnen worden. Partijen hebben de intentie om hier intensief samen te werken, maar kiezen er voor eerst de holding en de bestuursoverdracht juridisch vorm te geven en daarna onderzoek naar een eventuele vervolgstap te doen.
3 Doelen 3.1 Wat wil het bestuur bereiken met de fusie?
Partijen willen bereiken dat het cluster 3 onderwijs op de langere termijn veilig wordt gesteld en dat er voor cluster 4 leerlingen mogelijkheden ontstaan voor thuisnabij onderwijs in de regio Heerenveen / Oosterwolde. Dit uit zich in: a. Leerlingen met een zorgbehoefte op het gebied van cluster 3 in de regio Heerenveen / Oosterwolde kunnen thuisnabij onderwijs blijven volgen. Met de bestuursoverdracht naar SO-Fryslân zijn de kansen daartoe groter. SO-Fryslân houdt de vestiging Oosterwolde open tenzij het zo kleinschalig wordt dat: o
het niet mogelijk is om de kwaliteit van het onderwijs te borgen
o
het bedrijfsmatig niet houdbaar blijkt te zijn.
SO-Fryslân heeft ervaring met het openhouden van kleine vestigingen (vestiging Franeker). Bovendien zal zij –in tegenstelling tot De Basis- in staat zijn om cluster 4 onderwijs op een goede wijze vorm te geven en zo voor meer leerlingen te zorgen b. Leerlingen met een zorgbehoefte op het gebied van cluster 3 in de regio Heerenveen / Oosterwolde wordt blijvend kwalitatief hoogwaardig onderwijs aangeboden gericht op arbeidstoeleiding. 3.2 Wat zijn de gekwantificeerde doelen?
c.
De vestiging voor het VSO in Heerenveen wordt behouden.
a.
Een vestiging voor VSO in Heerenveen
b.
Een vestiging voor SO in Oosterwolde
c.
Een blijvende toekenning van het basisarrangement voor de Mr Duisterhoutschool
4 Effecten op diversiteit
4.1 Hoe wordt gewaarborgd dat in een bepaalde regio de variatie van het onderwijsaanbod blijft bestaan of groter wordt? Het gaat hier zowel om diversiteit op het niveau van onderwijsinstellingen als op het niveau van vestigingen. Bij dat laatste gaat het om de ‘interne keuzevrijheid’. Dit is de mogelijkheid om te kiezen uit een gevarieerd onderwijsaanbod binnen een bestuurlijke eenheid.
De variatie blijft op schoolniveau hetzelfde: de Mr. Duisterhoutschool is en blijft een openbare school. Het nieuwe bestuur (SO-Fryslân) is een koepel met protestant christelijk, openbaar en algemeen bijzonder scholen voor speciaal onderwijs. Op bestuursniveau komt er in de regio Heerenveen / Oosterwolde een aanbieder bij, namelijk de stichting SO-Fryslân. SO-Fryslân wil de vestiging in Oosterwolde open houden na de bestuursoverdracht tenzij het niet mogelijk is de kwaliteit te borgen en tenzij het bedrijfsmatig niet langer te verantwoorden is. Bij het uitblijven van een bestuursoverdracht wordt deze vestiging gesloten; er is dan geen cluster 3 onderwijs meer in de regio Oosterwolde.
5 Effecten op keuzevrijheid 5.1 Hebben leerlingen en hun ouders een reële keuze uit onderwijsinstellingen van een bepaalde richting of pedagogisch-didactische aanpak?
Ouders en leerlingen blijven dezelfde schoolkeuzevrijheid houden; in de regio is de Mr Duisterhoutschool de enige school voor cluster 3 onderwijs. Het enige verschil is dat de school na de overdracht onder een ander bestuur valt. Een bestuur dat gericht is op (voortgezet) speciaal onderwijs i.p.v. een bestuur dat gericht is op regulier basis onderwijs. Andere mogelijkheden voor het volgen van cluster 3 voor leerlingen uit Oosterwolde en Heerenveen liggen buiten regio en zijn: a. Cluster 3 Scholen in Sneek; Piet Bakker School van SO-Fryslân of Sinne van de stichting Odyssee. b.
Cluster 3 scholen in Drachten: SO-De Rank of SO De Lanen van SO-Fryslân.
Een andere mogelijkheid is een cluster 4 school van RENN4, bijv. De Witakker in Rijs of De Zwaai in Drachten of Caleidoscoop in Leeuwarden. Ouders blijven de keuze hebben tussen verschillende denominaties, verschillende besturen en een verschillende besturingsfilosofie (een school behorend tot een koepel die gespecialiseerd is in speciaal onderwijs of een koepel die uitgaat van een onderwijscontinuüm en slechts één SO-school heeft te midden van een aantal reguliere basis scholen). Daarnaast is er een keuze tussen ‘thuisnabij’ of ‘elders in de regio’. De medezeggenschapsraad van de Mr Duisterhoutschool hecht aan thuisnabij. 5.2 Wat zijn de effecten op de spreiding en omvang van de rechtspersonen en onderwijsinstellingen in het voedingsgebied?
De effecten op de spreiding en de omvang van de rechtspersonen zijn: • Stichting De Basis blijft bestaan en verliest de Mr. Duisterhoutschool (119 leerlingen op 2936 leerlingen ). Alle overige scholen van De Basis in het voedingsgebied blijven bestaan. • Stichting SO-Fryslân is een nieuwe aanbieder in de regio. De stichting krijgt er een school (Mr. Duisterhoutschool) bij en neemt in omvang toe (119 leerlingen bij 1075)
5.3 Wat zijn de effecten op de onderwijskundige en bestuurlijke diversiteit van het onderwijsaanbod in het voedingsgebied?
De effecten op de onderwijskundige en bestuurlijke diversiteit: • Door de bestuursoverdracht naar een bestuur dat is gericht op speciaal onderwijs neemt de kans van cluster 4 onderwijs in de regio toe •
Met de bestuursoverdracht neemt de bestuurlijke diversiteit in de regio toe.
• Met de bestuursoverdracht neemt de bestuurlijke diversiteit voor cluster 3 onderwijs in Friesland met één af.
6 Kosten en baten 6.1 Welke financiële kosten en baten zullen er zijn?
De financiële kosten en baten betreffen vooral verschuivingen van geldstromen: • De jaarlijkse baten en kosten van de Mr. Duisterhoutschool zullen behoudens fluctuaties in aantallen leerlingen hetzelfde blijven, maar naar een ander bestuur gaan. • Op het bestuursniveau van De Basis zal er iets minder geld beschikbaar komen voor bestuur en bestuursondersteuning. Dit wordt echter opgevangen door de nieuw te vormen holding met Primus. • Op het bestuursniveau van SO-Fryslân zal er iets meer geld beschikbaar komen voor bestuur en bestuursondersteuning. De investeringen die SO-Fryslân doet in onderwijskwaliteit en onderwijsvernieuwing zullen meer leerlingen bereiken en dus een hoger rendement hebben.
6.2 Is de continuïteit voldoende gewaarborgd?
6.3 Wat zijn de risico’s?
De continuïteit is beter gewaarborgd. De vestiging in Oosterwolde blijft open tenzij het zo kleinschalig wordt dat het bedrijfsmatig niet mogelijk is of het niet mogelijk is de kwaliteit te handhaven. SO-Fryslân kan –als specialist in het speciaal onderwijs- cluster 4 onderwijs gaan vormgeven waardoor cluster 4 leerlingen thuisnabij opgevangen kunnen worden (er is nu geen cluster 4 onderwijs in de regio Heerenveen / Oosterwolde). Dit biedt een tegenwicht aan dalende leerlingaantallen (als gevolg van de demografische ontwikkelingen en de effecten van passend onderwijs) en mogelijk zelfs een lichte groei van het leerlingenaantal. Er is hooguit een risico voor SO-Fryslân voor boventallig personeel in het geval de daling van het leerlingenaantal toch doorzet en dit niet kan worden gecompenseerd met de aanwas van cluster 4 leerlingen. Daar zijn passende afspraken over gemaakt. Over het geheel genomen is door de bestuursoverdracht het risico op boventalligheid echter kleiner (t,g,v, openhouden van vestiging Oosterwolde, mogelijkheid cluster 4 onderwijs vorm te geven en leerlingen op te nemen).
6.4 Welke niet-financiële kosten en baten zal de fusie opleveren?
Niet financiële baten zijn: •
Behoud van cluster 3 onderwijs in Oosterwolde,
• Verbreding van het onderwijsaanbod: cluster 4 in de regio Heerenveen / Oosterwolde, • Goed gebruik van nieuwbouwlocatie Facet in Heerenveen; een onderwijsgebouw voor sbo (It Oerset) en cluster 3 (mr Duisterhoutschool) met mogelijkheden voor schakelonderwijs en symbiose trajecten, • Effectiever en efficiëntere ontwikkeling en implementatie van onderwijskwaliteit en vernieuwing.
7 Effecten op personeel, leerlingen en ouders 7.1 Wat zijn de gevolgen voor de voorzieningen?
De gevolgen voor de voorzieningen zijn: • Behoud van de locatie (en dus ook het schoolgebouw) in Oosterwolde. Als er geen bestuursoverdracht plaatsvindt, zal De Basis de vestiging in Oosterwolde sluiten. Hiermee komt een schoolgebouw te vervallen. • De Mr Duisterhoutschool in Heerenveen is net gehuisvest in een nieuw schoolgebouw. Dit blijft behouden.
7.2 Welke effecten verwacht het bestuur op het instellingsklimaat, de betrokkenheid van ouders bij de instelling en de betrokkenheid van het personeel bij de instelling? 7.3 Wat zijn de gevolgen voor de arbeidsvoorwaarden, het personeelsbeleid en de medezeggenschap?
Er worden geen effecten verwacht. De besturingsfilosofie van SO-Fryslân is er op gericht om de kleinschaligheid en de eigenheid van de locaties te behouden. Arbeidsvoorwaarden: Beide stichtingen vallen onder de cao PO en kennen werkgelegenheidsbeleid. Er verandert niets aan de primaire of secundaire arbeidsvoorwaarden. De tertiaire voorwaarden verschillen op details, maar zijn in het algemeen iets beter bij SO-Fryslân. Op termijn worden de arbeidsvoorwaaarden gesynchroniseerd. Medewerkers van de Mr Duisterhoutschool zullen op termijn worden ingepast in het functiegebouw van SO-Fryslân. Op details bestaan daar verschillen. Dit wordt via een apart medezeggenschaptraject ingeregeld. Ten gevolgen van de demografische ontwikkelingen en de implementatie van Passend Onderwijs is er een risico voor boventalligheid. Door de bestuursoverdracht wordt het risico op boventalligheid kleiner (t,g,v, openhouden van vestiging Oosterwolde, mogelijkheid cluster 4 onderwijs vorm te geven en leerlingen op te nemen). De medezeggenschapsraad blijft op schoolniveau bestaan en er zal een afvaardiging van de medezeggenschap van de Mr Duisterhoutschool worden opgenomen in de GMR van SOFryslân.
7.4 Wat zijn de gevolgen voor betrokkenheid van leerlingen, hun motivatie en hun mogelijkheden voor medezeggenschap? 7.5 Wat zijn de gevolgen voor de betrokkenheid van ouders?
Dit verandert niet Dit verandert niet
8 Communicatie en evaluatie 8.1 Op welke manieren en via welke kanalen worden de belanghebbenden betrokken bij het fusieproces?
8.2 Wanneer en hoe wordt geëvalueerd of de doelen van de fusie zijn bereikt? 8.3 Wanneer en hoe wordt geëvalueerd wat de effecten (vooral op de punten van spreiding, omvang, variëteit en keuzevrijheid) zijn?
Er zijn vanaf het begin gesprekken gevoerd met de medezeggenschap. Dit heeft onder andere geleid tot een koerswijziging. In eerste instantie zou alleen het VSO worden ondergebracht bij een andere stichting, maar i.v.m. het belang dat ouders en personeel hechten aan een doorlopende leerlijn is daarna zowel het SO als het VSO meegenomen in het onderzoek naar de bestuursoverdracht. Ieder schooljaar vindt een evaluatie plaats. Dit wordt jaarlijks bekeken
9 Advies burgemeester en wethouders 9.1 Wat is het advies van het college van B en W over de fusie?
Zowel de gemeente Heerenveen als de gemeente Oosterwolde zijn benaderd en hun advies is ….. Daarnaast is het SWV PO-Fryslân benaderd en hun advies is……. De adviezen zijn toegevoegd aan dit rapport. In overleg met CFTO zijn de gemeenten waar SO-Fryslân bij betrokken is niet geraadpleegd (mailwisseling Van der Heijden – Portengen, d.d.22-01-2015)
Toelichting Algemeen Dit formulier is bijlage 2 bij de Regeling en beleidsregels fusietoets in het onderwijs.
