fs update magazine Voor professionals in de financiële sector
Nummer 12 2012
Basis voor duurzame groei
explosieve stijging in het gebruik van internet en mobiele applicaties • groeiende behoefte bij be drijven om waarde te ontlenen aan duurzaamheid • we zijn geen federatie van 500 miljoen burgers, maar een unie van 27 lidstaten
FS Update Magazine 12
FS Update: alle ontwikkelingen belicht FS Update Magazine informeert u over ontwikkelingen in de financiële sector op het gebied van wet- en regelgeving, toezicht en verslaggeving, maar geeft ook onze visie daarop en biedt bruikbare handvatten voor de toepassing hiervan in de praktijk. Deze uitgave van de marktgroep Financial Services verschijnt twee à drie keer per jaar en bevat achtergronden van het nieuws. De dialoog met de markt, een selectie van interessante onderwerpen en nieuwe standpunten bieden bestuurders en beslissers in de financiële sector een nieuw en ruim perspectief. Voor meer informatie: KPMG Financial Services
[email protected]
2
© 2012 KPMG Advisory N.V.
Inhoud
01
Visie
02
Interview
03
Research
04
Perspectief
05
Expert panel
06
Publicaties
Onderzoek The Intelligent Insurer: de blik vooruit
Pagina 6
Van ESG-integratie naar een holistische benadering
Pagina 12
Worstelende beurzen, winnende platformen
Pagina 18
ECB geen toren van Babel, maar rots in de branding
Pagina 26
Provisiemodel op de schop
Pagina 34
Inspiratie & Verbreding
Pagina 40
© 2012 KPMG Advisory N.V.
3
FS Update Magazine 12
Basis voor duurzame groei Europa is op weg naar een bankenunie met Europees
In eigen land is het kabinet Rutte-Samsom beëdigd.
bankentoezicht, een Single Rule Book in de vorm van
Het regeerakkoord ‘Bruggen slaan’ beoogt een ingrijpende
kapitaalvereisten, geharmoniseerde depositogarantie
verbouwing van de verzorgingsstaat, woningmarkt en
stelsels en een gemeenschappelijk vangnet. Voor Corien
arbeidsmarkt en heeft inmiddels tot de nodige beroering
Wortmann, vicevoorzitter van de Europese Volkspartij
geleid in het land.
(EVP)-fractie van het Europees Parlement in Brussel, moet dat wel in de goede volgorde gebeuren en niet overhaast.
Het regeerakkoord heeft ook nogal wat implicaties voor de
Jeroen van Nek, partner KPMG Audit en sectorleider
financiële sector. Enkele aangekondigde maatregelen: de
Investment Management, en Ferdinand Veenman, partner
bankierseed wordt verplicht met strenge sancties bij over
KPMG Advisory, spraken met haar in het Altiero Spinelli-
treding. Tussen 2013 en 2018 worden de Basel III-kapitaal
gebouw van het Europees Parlement. Eerst moet het
eisen geleidelijk verhoogd om de kans op financiële crises
bankentoezicht worden ingevoerd voordat directe banken
fors te verkleinen. Het groeipad voor de additionele buffers
steun mogelijk zou kunnen worden. Meer daarover in het
voor systeemrelevante banken (SIFI) wordt naar voren
artikel ”ECB geen toren van Babel, maar rots in de
gehaald om risico’s verder in te perken. En de hoogte van de
branding.”
maximale variabele beloning wordt wettelijk vastgelegd op 20 procent van de vaste beloning.
4
© 2012 KPMG Advisory N.V.
Verder wil het kabinet een financiële transactietaks (FTT)
‘Intelligent Insurer: de blik vooruit’. Dit onderzoek schetst de
invoeren waarbij overigens de pensioensector buiten schot
samenhang van ontwikkelingen op vier dimensies –
blijft. De Nederlandsche Bank en het Centraal Planbureau
demografie, milieu, technologie en sociale waarden/ethiek
zijn geen voorstander van deze maatregel; dit omdat het niet
– en laat zien wat de potentiële impact daarvan is op de
waarschijnlijk is dat de transactiebelasting bijdraagt aan een
verzekeraar. Ton Reijns, partner KPMG Audit: “Het onder
stabielere financiële sector.
zoek is een geweldig hulpmiddel om de juiste vragen te blijven stellen en op basis daarvan gericht te anticiperen op
De FTT is ook onderwerp van gesprek in het artikel
de toekomst.”
‘Worstelende beurzen, winnende platforms’, waarin Age Lindenbergh, partner KPMG en Global Coordinator
‘Een omslag van productgerichte verkoop naar klantgerichte
Exchanges, vertelt over zijn internationale onderzoek naar
advisering, ‘ zo typeert Leo de Boer, directeur Verbond van
de grote vragen waarmee bestuursleden van beurzen en
Verzekeraars, de afschaffing van het provisiemodel. Lex
handelsplatforms worstelen. De FTT kan ertoe leiden dat
Dekkema, partner KPMG Advisory, meent dat het nieuwe
een deel van de handel van de traditionele beurzen
model kan prikkelen tot betere verzekeringsproducten en
verdwijnt. Hij vindt het opvallend dat er op dit punt geen
De Boer steunt hem in die gedachte. Ook Anneloes van
coördinatie in regelgeving lijkt te zijn tussen nationale en
Ulden, adviseur Consumentenzaken bij de Nederlandse
multinationale organen en tussen regio’s in Europa.
Vereniging van Banken (NVB), is positief: “Deze operatie is opgezet om te zorgen dat consumenten een hogere
‘Basis voor duurzame groei’ luidt de titel van dit Voorwoord.
kwaliteit krijgen. En dat doel wordt zeker bereikt.”
Dat geldt zeker voor de holistische benadering die Robeco
We houden u op de hoogte.
voorstaat. Leni Boeren, Lid Management Board Robeco, en Erik Breen, Hoofd Verantwoord Beleggen Robeco, praten
Dit is mijn laatste Voorwoord in het FS Update Magazine.
erover met Erik van Dijk, senior manager KPMG Advisory.
Met plezier en vertrouwen geef ik het stokje over aan Edwin
De meeste grote beursgenoteerde bedrijven hebben het al
Herrie, partner KPMG Advisory (
[email protected]) en
begrepen: de integratie van ESG-factoren in de bedrijfs
de nieuwe voorzitter van de marktgroep Financial Services.
voering leidt aantoonbaar tot betere resultaten. Beleggers
Ik blijf werkzaam als sectorleider Investment Management
daarentegen zijn met hun kortere tijdshorizon voor het
en kijk met veel plezier terug op het voorzitterschap van de
behalen van rendement vaak achterblijvers. U leest er meer
marktgroep FS. Hartelijk dank voor uw reacties in de loop
over in het artikel ‘Van ESG-integratie naar een holistische
der tijd. Wilt u reageren op dit Voorwoord of op de artikelen
benadering’. En staat uw organisatie al vermeld in het SAM
in deze uitgave, laat het ons weten. Graag tot ziens!
Sustainability Yearbook? November 2012 Hoe de basis voor duurzame groei voor verzekeraars eruitziet? Huub Arendse, partner KPMG Advisory, vertelt
Jeroen van Nek
over het internationale KPMG-onderzoek in het artikel
Sectorleider Investment Management
© 2012 KPMG Advisory N.V.
5
FS Update Magazine 12
Visie Onderzoek The Intelligent Insurer: de blik vooruit 6
© 2012 KPMG Advisory N.V.
© 2012 KPMG Advisory N.V.
7
FS Update Magazine 12
Het vertrouwen in verzekeraars is his torisch laag en beleggers zien weinig perspectief in de sector vanwege de lage rendementen. Toch is er geen reden voor verzekeraars zich te gedragen als aangeschoten wild. In tegendeel zelfs. We lijken op een maat schappelijk breukvlak in de tijd te zijn aanbeland en de onderliggende funda mentele veranderingen bieden ver zekeraars tal van nieuwe kansen om de regie over hun eigen toekomst stevig in handen te nemen. KPMG geeft inzicht in die kansen met een wereldwijd onderzoek.
8
© 2012 KPMG Advisory N.V.
01 Visie
Banken hebben een onmisbare rol in de economie
Ton Reijns, partner KPMG Accountants N.V. en sectorleider Insurance
Huub Arendse, partner KPMG Advisory N.V. en lid van het Global Insurance Leadership team
Het rapport staat vol met voorbeelden die samen een fascinerend beeld geven van hoe het krachtenveld rondom verzekeraars zich in hoog tempo ontwikkelt. “We weten niet hoe de toekomst van de ver
Dubbele vergrijzing
zekeringsbranche eruit ziet”, zo relativeert Huub
Ter zake. Wat voor belangrijke ontwikkelingen
Arendse het wereldwijde onderzoek van KPMG
schetst het rapport zoal? Het goede nieuws is
direct. “Maar het onderzoek The Intelligent
onder andere dat de trend naar urbanisatie
Insurer biedt wel een unieke bron van
wereldwijd aanhoudt en dat een groeiend deel
strategische informatie. Het is vooral uniek
van de wereldbevolking in welvaart gaat leven.
omdat we de samenhang van ontwikkelingen op
Dat is een enorme kans voor verzekeraars, want
vier verschillende dimensies – demografie,
bij die welvaart hoort ook een behoefte aan
milieu, technologie en sociale waarden/ethiek
verzekeringsproducten. Tegelijkertijd is er sprake
– schetsen en laten zien wat de potentiële im
van een enorme dubbele vergrijzing: er komen
pact daarvan is op de verzekeraar.” Ton Reijns
steeds meer oude mensen én de mensen
kan zich daar helemaal in vinden: “Dit onderzoek
worden steeds ouder. Dat zal natuurlijk geen
geeft geen panklaar recept voor hoe
nieuws zijn, maar heeft wellicht wel meer
verzekeraars de toekomst met vertrouwen
impact dan gedacht. Ter indicatie: sommige
tegemoet kunnen zien. Dat zou ook geen recht
Britse actuarissen rekenen in hun modellen al
doen aan de complexiteit waar zij voor staan.
met een leeftijd van 125 jaar. Nog zo’n opval
Maar het onderzoek is wel een geweldig
lende bevinding: de klimaatverandering leidt tot
hulpmiddel om de juiste vragen te blijven stellen
andere vragen aan verzekeraars. Want ex
en op basis daarvan gericht te anticiperen op de
tremere weersomstandigheden kunnen leiden
toekomst.”
tot oogsten die grotendeels verloren gaan en de
© 2012 KPMG Advisory N.V.
9
FS Update Magazine 12
Gebruik van data Reijns: “Zoals gezegd, het is niet zeker dat dit scenario zich voltrekt. Maar het is wel goed als verzekeraars zich de vraag stellen wat ze in dat geval voor een rol hebben. De ver zekeraar zou in dat geval niet langer een ‘risk carrier’ zijn, maar als dienst verlener de community kunnen faciliteren.” agrarische industrie wil zich daartegen
de basis een heel simpele opzet
kunnen verzekeren. Ook op dat punt
hadden. Een groep boeren sprak met
Het lijkt zo goed als zeker dat er in de
biedt het rapport een aansprekend
elkaar af dat als bij een van hen
zorgverzekeringen veel gaat veran
voorbeeld van een Kenyaanse ver
onverhoopt de schuur in de as zou
deren, ook al omdat in veel landen de
zekeraar die kleine boeren helpt hun
worden gelegd door brand, dat de
overheden de handen er wat vanaf
oogsten te verzekeren. Het distributie
andere boeren dan samen de
trekken. Een groter gedeelte van de
kanaal van die verzekering? De
herbouw van de schuur van de
zorgkosten zal worden betaald door
mobiele telefoon. Het betaalkanaal in
getroffen boer zouden bekostigen.
de burger zelf, en ook dat levert
geval van schade? Diezelfde telefoon.
Stel nu eens dat we dat oersimpele
kansen op voor verzekeraars. Reijns:
concept in de moderne tijd zouden
“De belangrijkste vraag is hoe de
Oersimpel concept
toepassen op de financiële levensloop
zorgkosten over de hele levensloop
Het rapport staat vol met voorbeelden
van burgers. Hoe zou dat er dan
van een burger kunnen worden
die samen een fascinerend beeld
uitzien? Een groep burgers spreekt
geminimaliseerd. Oftewel: hoe die
geven van hoe het krachtenveld
met elkaar af dat ze een bepaald
burger zo gezond mogelijk kan blijven.
rondom verzekeraars zich in hoog
niveau van gezondheidszorg, kwaliteit
Dat vraagt dus veel intelligentie en
tempo ontwikkelt. Arendse kan zoals
van leven en wooncomfort nastreven.
slim gebruik van data.”
gezegd de toekomst niet voorspellen,
En dat ze individuele leden bijstaan als
maar kan hij ook niet op zijn minst wat
die daar als gevolg van ouderdom of
Met de explosieve stijging in het gebruik van internet en mobiele applicaties ontstaat er een ongekende rijkdom aan data.
Zorg Arendse: “Als we over de zorg praten, praten we bijna per definitie over de kosten ervan. Het zou mij echter niet verbazen dat juist meer investeren in de zorg tot een kostenverlaging leidt. De uitdaging zit er in dat we zorgen dat elke geïnvesteerde euro leidt tot gezondere mensen en daarmee ook
contouren van een mogelijk toekomst
ziekte niet zelf voor kunnen zorgen.
weer tot lagere zorgkosten. Als
scenario schetsen? “In onze westerse
Als we in staat zijn om dergelijke
zorgverzekeraars op die manier naar
wereld is het denkbaar dat we terug
nieuwe vormen van solidariteit te
hun klanten kijken – en dat ook
grijpen naar het verleden van de
introduceren, dan is er pas echt
uitstralen – zullen ze merken dat een
onderlinge waarborgmaatschappijen.
sprake van fundamentele vernieuwing
ruimhartige investeringsbereidheid
De moderne verzekeraars vinden hun
en een geïntegreerde dienstverlening
juist kan leiden tot een financieel
oorsprong in deze verenigingen, die in
aan het individu.”
betere performance.”
10
© 2012 KPMG Advisory N.V.
01 Visie
Reijns: “Tegelijkertijd zijn er data die
Transformatie
Tot slot. Hebben beiden nog alge
dat weer bestrijden. Maar waar het
Van belang bij dit alles: dat ver
mene adviezen aan verzekeraars,
ook hier weer om gaat is niet de
zekeraars zich niet laten afleiden door
vooruitlopend op het vervolg van dit
ultieme waarheid over de toekomst,
incidenten uit het recente verleden en
onderzoek? Arendse: “Dat verschilt
maar het op tafel leggen van deze
door het gebrek aan vertrouwen dat
natuurlijk van geval tot geval. Maar het
strategische vraag. Zodat je de ont
mede als gevolg van de financiële
is duidelijk dat er fundamentele veran
wikkelingen niet over je heen laat
crisis is ontstaan. Reijns: “We moeten
deringen spelen en wat ik bestuurders
komen maar de regie over de toe
de blik op de toekomst richten. Ik ben
dan ook op het hart druk is om strate
komst neemt. ”
ervan overtuigd dat verzekeraars dan
gische keuzes vooral heel consequent
een mooie toekomst hebben. Maar
door te voeren. Wat dat betekent?
Zo zijn er nog tal van andere zaken die
dan is het wel zaak dat we niet alleen
Dat je ook je resources – in geld en in
een plek op de bestuursagenda ver
maar denken in termen van product
mensen – richt op de zaken die je
dienen. Een daarvan is: hoe gaan
innovaties, maar ook op een hoger
strategisch belangrijk vindt. Zodat het
verzekeraars de rijkdom aan (persoon
niveau nadenken over innovatie. In
formuleren van een strategie vooral
lijke) data ontsluiten? Met de explo
wezen gaat het om een transformatie,
geen papieren exercitie blijft, maar
sieve stijging in het gebruik van inter
want je hele rol gaat veranderen.”
leidt tot echte verandering.” Reijns:
net en mobiele applicaties ontstaat er
Dat is ook precies waarom KPMG een
“Helemaal mee eens en we gaan
een ongekende rijkdom aan data.
vervolg geeft aan dit onderzoek.
uiteraard graag met ze in gesprek
Door deze data slim te combineren –
Arendse: “Discussie scherpt de
daarover. Tegelijkertijd is het ook zaak
en daarbij vooral ook de privacy van
geest. We voeren dan ook een serie
om de vernieuwing de ruimte te
het individu te respecteren – ontstaat
gesprekken met verzekeraars en
geven in kleine cellen door de hele
er veel meer intelligentie. Verzekeraars
brengen samen met hen mogelijke
organisatie. Dat zie je ook bij veel
zijn traditioneel niet sterk ontwikkeld
scenario’s in kaart en bespreken hoe
succesvolle bedrijven als Google: dat
op dit gebied en zoeken voorzichtig
zij de toekomst kunnen vormgeven.”
de vernieuwing van onderop komt.”
toenadering tot partijen die hen daarbij kunnen helpen. Onderzoek Het economische en politieke landschap transformeert in hoog tempo. Het onderzoek “The Intelligent Insurer” analyseert vier megatrends die bepalend zijn voor de toekomst van de verzekeringssector. Meer weten? Kijk op www.kpmg.nl/insurance voor een PDF van het volledige rapport.
Voor meer informatie: Ton Reijns Partner KPMG Accountants N.V. en sectorleider Insurance |
[email protected] Huub Arendse Partner KPMG Advisory N.V. en lid van het Global Insurance Leadership Team |
[email protected]
© 2012 KPMG Advisory N.V.
11
FS Update Magazine 11
Interview Van ESG-integratie naar een holistische benadering 12
© 2012 KPMG Advisory N.V.
© 2012 KPMG Advisory N.V.
13
FS Update Magazine 12
De meeste grote beursgenoteerde bedrijven hebben het al begrepen: de integratie van ESG1-factoren in de bedrijfs voering leidt aantoonbaar tot betere resultaten. Beleggers daarentegen zijn met hun kortere tijdshorizon voor het behalen van rendement vaak achterblijvers. Hoe zit het met de koppeling op het gebied van ESG-integratie tussen de bedrijven en de belegger op dit moment? Erik van Dijk, senior manager KPMG Advisory, in gesprek met Leni Boeren, Lid van de Management Board Robeco, en Erik Breen, Hoofd Verantwoord Beleggen van Robeco. Aan tafel met de thought leader in verantwoord beleggen. 1
Environmental, Social and Governance
14
© 2012 KPMG Advisory N.V.
02 Interview
Banken hebben een onmisbare rol in de economie
Leni Boeren, Lid van de Management Board, COO Robeco
Erik Breen, Hoofd Verantwoord Beleggen Robeco
Erik van Dijk, senior manager KPMG Advisory N.V.
Leni Boeren en Erik Breen hebben een duide-
bedrijven, beleggingen en portefeuilles.”
lijke visie op de integratie van ESG-factoren in
In feite is de ESG-integratie al naar een volgend
investment management. Deze integratie ver-
niveau getild, namelijk naar een holistische
betert het risico-rendementsprofiel en de
benadering waarbij integraal naar alle ESG-
beoordeling van risico’s leidt tot een betere
factoren gekeken wordt. Dat is na de introduc-
beoordeling van bedrijven, en zorgt voor snel-
tie van de Dow Jones Sustainability Index in
lere ontdekking van nieuwe beleggingsmoge-
1999 de nieuwe ‘game-changer’ in investment
lijkheden. Leni Boeren: ”Al meer dan tien jaar
management. Leni Boeren: ”Zodra het gebruik
ligt de focus van Robeco op ESG-onderwerpen
van deze ESG-factoren gemeengoed is, veran-
en sinds de overname van SAM hebben we
dert het gedrag van spelers. Ineens wordt
dat naar een hoger niveau weten te tillen. We
waarde voelbaar, zichtbaar en meetbaar.”
nemen alle ESG-factoren voor verantwoord
Als voorbeeld uit het SAM Sustainability Year-
beleggen op een stringente manier mee in
book noemt zij sectorleider Unilever (zie kader).
onze beoordeling van en rapportage over
”Bij Unilever is ESG strategie geworden.”
2
2
SAM; Sustainable Asset Management, 100% dochter van Robeco en gevestigd in Zürich © 2012 KPMG Advisory N.V.
15
FS Update Magazine 12
‘Financieel rendement en meer’
financiële performance alleen. Wat
spectief op het gebied van duurzaam-
Erik van Dijk geeft aan dat bedrijven
voor soort discussies heeft Robeco
heid. Daarnaast zien we een beweging
het belang van ESG-integratie in
met klanten op dit gebied?” Volgens
waarin het belang van langetermijn
middels hebben onderkend, maar dat
Leni Boeren verschilt dat per klant
investeringen wordt onderstreept.
beleggers lijken achter te blijven,
groep. ”Sommige beleggers zoeken
Denk bijvoorbeeld aan de publicatie
onder meer door hun vaak kortere
onze guidance op het gebied van ESG-
van het ‘Kay Report’ in het Verenigd
tijdshorizon waarop zij rendement
integratie, anderen zoeken ‘financial
Koninkrijk van John Kay3, waarin
meten. ”Bekende beperkingen voor
return and more’. Financieel rende
onderzocht is op welke manier inves-
een verdergaande integratie van ESG
ment is hun primaire doel, maar men
teerders, aandeelhouders, wetgevers
in investment management zijn zaken
zoekt naar ‘meer’. Wij denken dat we
en bestuurders het beste het lange
als de materialiteit en tijdshorizon
dat kunnen bieden, op een geïn
termijnbelang van bedrijfsleven en
waarop ESG-factoren financieel
tegreerde manier die correspondeert
economie kunnen dienen. Bedrijven
relevant worden. Er komt dus blijkbaar
met de behoeften van de klant.”
zelf zien ook steeds nadrukkelijker het
meer bij ESG-integratie kijken dan
Dow Jones Sustainability Index (DJSI) Op 13 september 2012 werd de nieuwe samenstelling van de DJSI bekendgemaakt. ‘s Werelds 2.500 grootste bedrijven worden elk jaar uitgenodigd om deel te nemen aan SAM’s Corporate Sustainability Assessment. Alleen de top 10% van elk van de 58 SAM-sectoren komen in aan merking voor opname in het Sustainability Yearbook. De volgende Nederlandse bedrijven zijn ver kozen tot ‘sector leader’: Akzo Nobel, Philips Electronics, PostNL en Unilever.
3
maatschappelijk belang.”
“Het is niet langer een kwestie van je gezicht laten zien, maar ook van willen leren van de uitkomsten.” Belang van de lange termijn
‘Niet verplicht stellen’
Erik van Dijk: ”De meeste van de hui-
De Dow Jones Sustainability Index is
dige ESG-instrumenten in investment
dertien jaar geleden klein begonnen.
management zijn procesgerelateerd,
Samen met de benchmark zijn de
zoals uitsluiting en actieve dialoog,
deelnemende bedrijven geëvolueerd.
maar uiteindelijk gaat het ook om de
Ook de redenen om aan de jaarlijkse
footprint van beleggingen. Bespeuren
SAM Corporate Sustainability
jullie ontwikkelingen op dat vlak in
Assessments mee te doen veran
klantbehoeften?” Erik Breen denkt van
deren volgens Leni Boeren. ”Het is
wel. ”Als we kijken naar de context
niet langer een kwestie van je gezicht
waarin we opereren blijft het financieel
laten zien, maar ook van willen leren
rendement voorop staan, en van daar-
van de uitkomsten. ‘Op welke punten
uit zien we vooral een financieel per-
op de benchmarkscore kunnen we
www.gov.uk/kayreview - The Kay Review of UK Equity Markets and Long-Term Decision Making, John Kay
16
© 2012 KPMG Advisory N.V.
02 Interview
onze processen of ons beleid ver beteren of aanpassen?’ Deelnemers weten dat het niet alleen om een hoge score gaat, maar ook om een verduur
“Er is een groeiende behoefte bij bedrijven om waarde te ont- lenen aan duurzaamheid.”
zaming van de bedrijfsvoering, om verbetering van de prestaties, en om
Erik Breen voegt toe: ”Integraal
beleggers om meer werk te maken
te blijven leren en ontwikkelen op dit
rapporteren kan dat proces onder
van het integreren van ESG-factoren
vlak.” Erik van Dijk beaamt dit: ”Er is
steunen doordat het twee werelden
in hun strategie en bedrijfsvoering.
een groeiende behoefte bij bedrijven
samenbrengt. Soms lijken ESG-
Erik van Dijk tot slot, uitgedaagd door
om waarde te ontlenen aan duur
analisten een andere taal te spreken
Leni Boeren: ”De grote uitdaging is
zaamheid, omdat steeds meer
dan traditionele financiële analisten;
hoe je ervoor kunt zorgen dat
bedrijven zelf het belang van duur
riskmanagers en strategen idem dito.
beleggers en bedrijven kiezen voor
zaamheid inzien.” Dat is nu niet
Het is essentieel om het eens te zijn
een meerdimensionaal perspectief
verplicht, maar gebeurt op basis van
over de betekenis van begrippen en
anders dan de gebruikelijke financiële
vrijwilligheid, zoals integraal rappor
de interpretatie ervan.”
risico-rendementsverhouding. Als je
teren wordt gestimuleerd door GRI.
erin slaagt om die groepen in
4
Leni Boeren ziet weinig in een door
Vliegwieleffect
beweging te krijgen, ontstaat er een
wet- of regelgeving afgedwongen
Het belang van ESG-integratie wordt
enorm vliegwieleffect waar bedrijven,
integratie van ESG-factoren. ”Het
nog eens onderstreept door een
investeerders, aandeelhouders en
mooie is dat dit nu voortkomt vanuit
onderzoek van de Harvard Business
samenleving van profiteren.”
het diepe besef dat duurzaamheid
School dat bevestigt dat de duur
helpt om waarde te creëren. Zodra
zaamste bedrijven op lange termijn
waarde zichtbaar is voor anderen,
succesvoller zijn dan hun minder
Reageren?
zoals nu bij de DJSI, leidt dat tot na
duurzame tegenhangers. Een on
Erik van Dijk
volging. Dat is de kracht ervan.”
dubbelzinnig signaal aan bedrijven en
Senior manager KPMG Advisory N.V.
5
Michael Baldinger, CEO van SAM: ”De publicatie van het Sustainability Yearbook 2012 laat zien dat steeds meer bedrijven begrij-
• www.robeco.com • www.sam-group.com > The Sustainability Yearbook 2012 (+ foto cover) • www.sustainability-index.com
voor aandeelhouders en andere stakeholders.
• www.hbs.edu/research/pdf/12035.pdf - The Impact of a Corporate
de Gold, Silver and Bronze Awards strenger gemaakt. Alleen bedrijven die
Culture of Sustainability on Corporate
de risico’s het best beheren en op een verantwoorde manier inspelen op
Behavior and Performance - Robert
nieuwe mogelijkheden verdienen erkenning.” ”Een opvallende trend: na het uitbreken van de crisis is de deelnamegraad aan de jaarlijkse SAM Corporate Sustainability Assessments sterk gestegen. Dit laat zien dat bedrijven juist nu beter voorbereid willen zijn op het gebied van risicobeheer, talentontwikkeling, operationele eco-efficiëntie en innovatie.”
5
Verder lezen:
pen dat duurzaam ondernemen waarde creëert We hebben daarom de criteria voor de scores en
4
[email protected]
G. Eccles, Ioannis Ioannou, George Serafeim. Harvard Business School, 9 mei 2012 • www.gov.uk/kayreview The Kay Review of UK Equity Markets and Long-Term Decision Making, John Kay • www.globalreporting.org
www.globalreporting.org – Global Reporting Initiative The Impact of a Corporate Culture of Sustainability on Corporate Behavior and Performance, Robert G. Eccles © 2012 KPMG Advisory N.V.
17
FS Update Magazine 12
18
© 2012 KPMG Advisory N.V.
© 2012 KPMG Advisory N.V.
19
FS Update Magazine 12
Het internationale speelveld van beurzen en handelsplatformen is ingrijpend veranderd. Scherpere regulering, feller toezicht, voor t ijlende technologie – ze dwingen bestuurs leden van beurzen tot het maken van scherpe keuzes. Age Lindenbergh, Global Coordinator Exchanges, verrichtte met zijn team internatio naal onderzoek naar de grote vragen waarmee bestuursleden worstelen. En wie heeft het winnende platform?
20
© 2012 KPMG Advisory N.V.
03 Research
Banken hebben een onmisbare rol in de economie
Age Lindenbergh, partner KPMG Advisory N.V. en Global Coordinator Exchanges
Age Lindenbergh: ”Beurzen opereren in een
Impact van alternatieve handelsplatformen
sterk veranderde omgeving door de opkomst
Matching tussen vraag en aanbod vindt allang
van de BRIC-landen, de voortdurende schulden
niet meer plaats op de traditionele beurs alleen.
crisis, terugvallende handelsvolumes, steeds
MTF’s (Multilateral Trading Facility) hebben vaak
krapper wordende marges, fors toenemende
de prijsvorming (‘market making’) overgenomen.
regelgeving, vooral rond derivaten. Daarnaast
”Een trend is dat ‘issuers’ veelal een beurs
zijn er de zeer snelle ontwikkelingen op het
notering hebben op een officiële beurs, maar dat
gebied van IT-systemen.” Beurshandel wordt
de handel plaatsvindt op een alternatief plat
steeds vaker een strijd om de beste en snelste
form. Dit leidt tot discussies of dit wel wenselijk
handelssystemen. High frequency trading
1
bepaalt een steeds groter deel van beurstrans acties wereldwijd. ”Het is bovendien gemakke lijker geworden om een beurs op te zetten. ”Dat blijkt bijvoorbeeld uit het succes van BATS Trading dat in 2005 is opgericht en als derde beurs van de VS (na NYSE en NASDAQ) inmiddels 11-12% van de dagelijkse handel in
“The market cries for innovation, not backto-basics.” Senior representative of a leading market maker (from: Winning platforms)
aandelen in de VS voor haar rekening neemt.
is. Prijsvorming wordt immers beter als je vraag
BATS Chi-X Europe is in Europa de grootste
en aanbod op één plaats samenbrengt. Ander
aandelenbeurs. Age Lindenbergh: ”Per definitie
zijds, als een partij een grote transactie wil doen
zijn de nieuwkomers ‘lean and mean’, zonder
en als alleen om dat feit de prijs gaat bewegen
legacy of zwaar opgetuigde compliance. Dat is
vindt een koper of verkoper dat doorgaans niet
dan ook het bezwaar van de gevestigde orde die
prettig.” Dit leidt tot transacties via ‘dark pools’
wèl heeft geïnvesteerd in risk en compliance.”
waarbij grote pakketten aandelen worden
1
De geautomatiseerde manier van razendsnel handelen waarbij geprofiteerd wordt van minieme koersverschillen.
© 2012 KPMG Advisory N.V.
21
FS Update Magazine 12
Figure 1: Overview of service offering of leading exchanges Exchanges – by product Listings
Cash trading
Derivatives trading
ETF
Market data
IT services/ platform
Colocation
Clearing
ASX (Australian Securities Exchange)
BATS
BM&F Bovespa (Brazil)
CME Chi-X Global
Deutsche Boerse (Germany/ Switzerland)
Euronext NYSE (Europe/US)
Hong Kong Stock Exchange (China)
Intercontinental Exchange
Johannesburg Stock Exchange (South Africa)
LSE (United Kingdom)
MICEX (Russia)
NASDAQ OMX (Europe/US)
National Stock Exchange (India)
Tokyo Stock Exchange (Japan)
Turquoise
SIX Swiss Exchange (Switzerland)
SGX (Singapore)
Shanghai Stock Exchange (China)
Source: KPMG analysis, company information.
22
© 2012 KPMG Advisory N.V.
Settlement
03 Research
verhandeld zonder dat dit de prijs beïnvloedt, buiten het orderboek van de beurs om. Daarnaast heeft de snelle toename van handelsvolumes ook geleid tot een toename van het aantal storingen op beursplatformen wereldwijd. ”Voor bestuursleden van beurzen wereldwijd is de robuustheid van handelssystemen een van de topprioriteiten geworden.” Implicaties voor bestuurders De lijst van uitdagingen is dus lang. De grote vraag is wat al deze ontwik kelingen voor bestuurders van
profiel. Dat maakt het voor klanten
en commodity trading en zijn vrijwel
beurzen betekenen. Want de cijfers
lastig om hun toegevoegde waarde in
niet meer in te halen. Age Linden
liegen er niet om. Euronext heeft
te zien. Beurzen zullen zich moeten
bergh: ”Focus op je sterke kanten,
sinds 2008 ruim 6% van haar handels
gaan richten op specifieke stake
luidt een van onze conclusies: ‘client
volume ingeleverd. De Franse Euro
holders of bepaalde expertise.”
intimacy’, ‘product leadership’ of
next, de Britse LSE-group en de
Sommige spelers zijn daarin al ge
‘operational excellence’. Als je focust,
Zwitserse SWX-group hebben zelfs
slaagd, zoals The Baltic Exchange en
trek je ook volume en klantentrouw
meer dan 20% marktaandeel in
de London Metal Exchange (LME).
naar je toe.”
geleverd. Age Lindenbergh:
Wereldwijd gaat er ca. 80% van de
”Het veranderde speelveld dwingt
handel in ‘ferocious metals’ via de
Druk vanuit regelgeving en toezicht
bestuurders om keuzes te maken.
LME. The Chicago Mercantile Ex
Nieuwe regels om klanten beter te
Veel beurzen zijn in feite super
change (CME) en ICE hebben zich
beschermen, het verbieden van short-
markten geworden met een bleek
succesvol gespecialiseerd in futures
selling en Basel III – ze beïnvloeden
Figure 2: Latency development, 2000 to 2011 Latency
2000
10s
2007
350 ms
2008
100 ms
2009
5 ms
2010
< 900us
2011
< 100us
450 350 250 Latency MS
Year
150 50 5 4 3 2 1 0 2007
2008
2009
2010
2011
Source: KPMG analysis, company information, 2011.
© 2012 KPMG Advisory N.V.
23
FS Update Magazine 12
“The introduction of MiFID was like smashing a plate. Current consolidation is like trying to get the plate back, but due to fragmentation the plate may never look the same.”
stuk voor stuk het gedrag van beurzen en hun klanten. Begin 2012 werd de beursfusie tussen NYSE Euronext en Deutsche Börse geblokkeerd door de Europese Commissie uit vrees voor monopolievorming. Age Lindenbergh: ”Daarnaast is er de veelbesproken financiële transactietaks (FTT) die ertoe kan leiden dat een deel van de
CEO of a leading exchange (from: Winning platforms)
handel van de traditionele beurzen verdwijnt.” Opvallend is dat er op dit punt geen coördinatie in regelgeving lijkt te bestaan tussen nationale en multinationale organen en tussen
2005
per 1 augustus 2012 de FTT2 ver
Market cap as a % of GDP
Figure 3: Market capitalization as a percentage of GDP by region, 2005–2010
300% 250% 200% 150% 100% 50% 0%
regio’s in Europa. Zo heeft Frankrijk hoogd naar 0,2%; een maatregel die
Switzerland Russia South Africa United Kingdom India Japan Australia Germany China Middle East and Brazil North Africa Canada 0 2 4 6
op jaarbasis 1,6 miljard euro moet opbrengen. Age Lindenbergh: ”Er zijn dus nationale regels die lokaal het
United States
handelsvolume of de operaties van de
EU
beurs zelf beïnvloeden. Bij grens 8
10
12
14
16
18
GDP (USDtr)
ben je als beursbestuurder dus aan het schaken op meerdere schaak
2010 Market cap as a % of GDP
overschrijdende beurzen in Europa
borden. Dat vraagt veel van je ex 300% 250% 200% 150% 100% 50%
South Africa
pertise op het gebied van de IT-
Switzerland Russia India United Kingdom Australia
infrastructuur, risk, compliance en
Brazil Germany
0% 0
Canada 2
backoffice.” United States
China Japan Middle East and North Africa 4
6
EU
8
10
12
14
16
18
GDP (USDtr) Note: Market capitalization equals the total of the main regulated markets in the respective countries (e.g. China represents the Hong Kong, Shanghai and Shenzhen exchanges). Source: WFE, IMF and KPMG analysis, 2011.
FTT in Frankrijk is verschuldigd voor effectentransacties in beursgenoteerde bedrijven met de hoofdzetel in Frankrijk en een marktkapitalisatie van meer dan een miljard euro per 1 januari 2012 (zoals bedoeld in artikel 5 van de wet 2012-354 van 14 maart 2012; bron: www.mijnbroker.nl
2
24
© 2012 KPMG Advisory N.V.
03 Research
Banken hebben een onmisbare rol in de economie Wie heeft het ‘winning platform’?
Concurrentie aan de achterkant
Een van de voortvloeisels van MiFID II
Intussen gaat de consolidatie door,
en EMIR is dat in Europa de con
ook in Nederland. Het Amsterdamse
currentie aan de achterkant van
beurshandelhuis Nyenburgh, gespeci
beurzen en platformen sterk is toe
aliseerd in market making in beurs
genomen. Zo heeft MiFID onder
genoteerde trackers (ETF’s), wordt
meer het beleggen buiten de beurs
overgenomen door Virtu Financial uit
(OTC; over-the-counter) mogelijk
de Verenigde Staten en verdwijnt
gemaakt. Age Lindenbergh: ”Het
daarmee van Beursplein 5.5 Age
uitgangspunt van de regelgeving is
Lindenbergh voorziet een ver
dat de historisch gegroeide samen
schuiving naar kleinere of specifieke
werking tussen lokale beurs en lokale
transacties om bepaalde kennis of
clearingorganisatie wordt door
technologie in te kopen. Geografisch
broken.” Hij vindt het opvallend dat
gezien zijn er interessante ontwik
backoffices wereldwijd nog niet echt
kelingen. ”Op nationaal niveau gaan
getest zijn op hun stabiliteit. ”Wat
beurzen allianties aan, zoals in Japan
Een Engelstalig KPMG-rapport
gebeurt er als tegenpartijen ineens
de Tokyo Stock Exchange en de
naar aanleiding van interviews
failliet gaan? Hoe safe zijn tegen
Osaka Securities Exchange; in
met RvB-leden van toonaan
partijen eigenlijk? En waar ligt het
Rusland MICEX en RTS. Of de BRIC
gevende beurzen en handels
eigendom van individuele stukken bij
Index van de BRIC-landen.” Ook de
platformen, high frequency han
een grote storing?” Hij vraagt zich af
eerste intercontinentale fusie is een
delaren en banken wereldwijd.
of het aanmoedigen van concurrentie
feit: die van de Hongkong Exchange
in het ‘post trade’-traject wel zo wen
en de Londense LME. ”Het is lastig
selijk is. ”Aan de afhandelingkant
om te zeggen wie het winnende
vindt de overdracht van juridisch en
platform heeft. Een van de winnende
economisch eigendom plaats. De
formules is om meer volume tegen
veiligheid van het systeem moet daar
lagere kosten mogelijk te maken,
gewaarborgd zijn. Daarom acht ik het
zoals een van de geïnterviewde
Verder lezen:
waarschijnlijk dat er toch een zekere
CEO’s het omschrijft.”
• www.nyse.com
3
4
silovorming zal blijven bestaan.”
Winning Platform
Reageren? Age Lindenbergh Partner KPMG Advisory N.V.
[email protected]
• www.deutsche-boerse.com • www.batstrading.com • www.batstrading.co.uk/
“For regulatory purposes, such as maintenance of privacy, an exchange must have a clear understanding of where data is stored.”
• www.balticexchange.com • www.lme.com • www.cmegroup.com • www.theice.com
Senior representative of a leading market maker (from: Winning platforms)
Markets in Financial Instruments Directive European Market Infrastructure Regulation (EMIR) maakt deel uit van de Europese implementatie van de afspraken met betrekking tot over-the-counter (OTC) derivaten (Pittsburgh, 26 september 2009) 5 FD Weekend, 15 september 2012, ‘Nyenburg verlaat Beursplein 5’ 3 4
© 2012 KPMG Advisory N.V.
25
FS Update Magazine 12
Perspectief ECB geen toren van Babel, maar rots in de branding
26
© 2012 KPMG Advisory N.V.
© 2012 KPMG Advisory N.V.
27
FS Update Magazine 12
“ECB grijpt macht bij banken’, kopt de Belgische Standaard op 13 september 2012, een dag na de bekendmaking van de plannen voor een Europese bankenunie. Krijgt de Europese Cen trale Bank werkelijk meer macht? Jeroen van Nek, partner KPMG Audit en sectorleider Investment Ma nagement, en Ferdinand Veenman, partner KPMG Advisory, op bezoek bij Corien Wortmann, vicevoorzitter van de Euro pese Volkspartij (EVP)-fractie van het Europees Parlement, waar het CDA deel van uitmaakt in Brussel. Over macht en verantwoording, over solidariteit en soevereiniteit.
28
© 2012 KPMG Advisory N.V.
04 Perspectief
Banken hebben een onmisbare rol in de economie
Corien Wortmann, Vicevoorzitter van de EVP-fractie van het Europees Parlement
Jeroen van Nek, partner KPMG Accountants N.V. en sectorleider Investment Management
Ferdinand Veenman, partner KPMG Advisory N.V.
Europa is op weg naar een bankenunie, maar dat
voordat directe steun aan banken uit het Euro-
moet wel stap voor stap worden ingevoerd,
pees Noodfonds (ESM) mogelijk zou kunnen
vindt Corien Wortmann. De plannen voor een
worden. Zij heeft nog veel vraagtekens bij het
bankenunie omvatten Europees bankentoezicht
voorstel van de Europese Commissie die dit
door de ECB, bovenop de Europese Banken
toezicht wil beperken tot eurolanden. ”De ban-
autoriteit die verantwoordelijk is voor een Single
ken in de eurozone zijn verbonden met banken
Rule Book van ondermeer kapitaalvereisten ,
uit Europese landen buiten de eurozone. Ook die
geharmoniseerde depositogarantiestelsels en
landen moeten aanspraak kunnen maken op
een gemeenschappelijk crisismanagement
solide Europees toezicht. Wij moeten een mo-
raamwerk. Voor Corien Wortmann moet dat wel
dus vinden om toezichttaken bij de ECB neer te
in de goede volgorde gebeuren. Eerst moet het
leggen en tegelijkertijd een tweedeling weten te
Europees bankentoezicht worden ingevoerd
voorkomen.”
1
1
CRD IV (Capital Requirements Directive) © 2012 KPMG Advisory N.V.
29
FS Update Magazine 12
CV Corien Wortmann-Kool Drs. C.M. (Corien) WortmannKool (CDA) is als vicefractie voorzitter van de EVP (280 leden) verantwoordelijk voor de coördinatie van fractie standpunten op financieeleconomisch en milieubeleid, en voorzitter van de EVPfractiecommissie op dit terrein. Zij was de onder handelaar namens het Euro pees Parlement tijdens de tot standkoming van het ‘sixpack’ (2011) waarbij landen onder meer automatisch sancties opgelegd krijgen als ze zich niet houden aan de afge sproken begrotingsregels.
Sceptisch over crisismanagement
Europees Resolutiefonds kan worden
raamwerk
ingesteld. We kunnen niet zomaar
Het crisismanagementraamwerk dat
meebetalen aan het oplossen van
de Europese Commissie heeft voor-
problemen van zwakke banken in
gesteld vormt een belangrijke bouw-
andere landen. Eerste prioriteit is
steen van de bankenunie. Tot het
Europees bankentoezicht en het
moment dat er een Europees akkoord
versterken van de kapitaalpositie van
is bereikt over dit voorstel, blijven de
banken.”
resolutiebevoegdheden bij de nationale autoriteiten, maar met een mogelijke betrokkenheid van de ECB bij herstel- en resolutieplannen2. Ferdinand Veenman: ”In het huidige voorstel staat dat de lokale toezicht houder de regels van het crisispakket vaststelt. Je zou verwachten dat dit centraal plaatsvindt.” Corien Wort mann is het daarmee eens, maar benadrukt dat de banken in Europa eerst een gelijke en gezonde start positie moeten hebben, voordat een
2
NVB, Factsheet: De Bankenunie, 12 september 2012, www.nvb.nl
30
© 2012 KPMG Advisory N.V.
“Het banken toezicht door de ECB moet absoluut ge scheiden worden van de monetaire taken”
04 Perspectief
Jeroen van Nek: ”Wordt de macht
groot risico voor het gezag van de
Corien Wortmann: ”Op onderwerpen
van de ECB niet te groot? Zo is de
ECB. Ik zie de ECB overigens niet als
zoals concrete hervormingsprogram-
ECB wel eens een toren van Babel
een toren van Babel, maar als een rots
ma’s voor de lidstaten zie je dat een
genoemd.”3
in de branding.”
collega uit een bepaald land het op kan nemen voor het eigen land. Dat
Corien Wortmann: ”Ik ben ertegen dat we de ECB een FED -achtige rol
Ferdinand Veenman: ”Bestaat de
zie je ook in de Raad van Ministers.
geven, maar de manier waarop Draghi
mogelijkheid van moral hazard
Daarom is het terecht dat met het
de grenzen van zijn mandaat opzoekt
wanneer de ECB toezicht gaat
nieuwe Stabiliteits- en Groeipact de
door kortdurende staatsobligaties op
houden?”
beslissingsbevoegdheid veel zwaar-
te kopen is noodzakelijk en verstandig.
Corien Wortmann: ”Moral hazard in
der bij de Europese Commissie is
Cruciaal is dat de ECB tegelijkertijd
de zin dat niet-eurolanden een voor
gelegd als onafhankelijke begrotings-
liquiditeit voor eenzelfde bedrag uit de
deel hebben doordat ze niet onder het
autoriteit. Ik heb me daar als onder-
markt haalt en het opkopen koppelt
toezicht vallen? Het is eerder een
handelaar namens het EP met succes
aan absolute conditionaliteit. De ECB
nadeel, want de ECB wordt naar
sterk voor gemaakt.
4
“De ECB gaat het dagelijks toezicht uitvoeren, maar wordt niet de bepaler van de Europese spelregels waar banken aan moeten voldoen” kan tijd kopen, maar de echte oplos-
voren geschoven vanwege haar
Uiteindelijk gaat het niet alleen om
sing voor herstel van vertrouwen ligt
gezag. Dit is bedoeld om het ver
begrotingsdiscipline of bezuinigingen,
in hervormingen en begrotings
trouwen in de financiële sector te
maar ook om het bieden van perspec-
discipline in de lidstaten. Als het voor
herstellen. Niet voor niets komt er
tief. Als je als lidstaat orde op zaken
Spanje nodig is dat de ECB staatsobli-
zoveel kritiek uit landen als Polen en
stelt, is er ook een toekomst in de
gaties opkoopt kan dit dus alleen als
Zweden omdat ze bij de club willen
eurozone. Als een land zich aan de
de Spaanse premier een hervormings
horen. En ik vind dat we dat moeten
afspraken houdt zoals Portugal, dat
programma doorvoert en zich onder-
waarderen. Bij de club willen horen
het niet torenhoge rentes hoeft blijven
werpt aan toezicht hierop. Daar waar
betekent niet alleen dat je onder het
te betalen op staatsobligaties. Dat
de ECB ook toezichthouder op de
toezicht valt maar ook dat je onder dat
vind ik solidariteit richting landen die
Europese banken wordt is dat een
toezicht wat te zeggen hebt en
hun verantwoordelijkheid nemen en
andersoortige taak met een ander-
meebetaalt als het fout gaat.”
daar vervult niet de ECB, maar het noodfonds ESM een belangrijke rol.
soortige relatie met de politiek. In de
3 4
huidige voorstellen komt dat nog on-
Jeroen van Nek: ”Merkt u in
In Nederlandse discussies hoor je
voldoende naar voren. Het banken
discussies met de ECB over
nogal eens harde taal met kreten als
toezicht door de ECB moet absoluut
steun aan landen dat er door
‘de duimschroeven aandraaien’.
gescheiden worden van de monetaire
Europarlementariërs uit die landen
Dat vind ik te eenzijdig.”
taken, want anders ontstaat er een te
druk wordt uitgeoefend?”
www.mejudice.nl, ‘De Europese Centrale Bank: een te volle reddingsboot’, Sylvester Eijffinger, Dick van Wensveen, 2 mei 2012 Federal Reserve Board
© 2012 KPMG Advisory N.V.
31
FS Update Magazine 12
“We zijn geen federatie van 500 miljoen burgers, maar een unie van 27 lidstaten” Ferdinand Veenman: ”Als de
ties in de Europese wetgeving voor
mede door het doorvoeren van be
ECB toezicht gaat houden op
kapitaaleisen (CRD). Gelukkig zit ook
grotingsdiscipline en hervormingen
alle Europese banken zal zij zien
de ECB op die lijn. De standaardisatie
straks een voorsprong kunnen
dat de Nederlandse banken een
van de Nederlandse hypotheeksecuri-
hebben op de Verenigde Staten.”
uitzonderingspositie hebben
tisatie (zie kader) helpt daarbij zeker. Bouwwerk van daden
vanwege de omvang van de hypotheekschuld en zal zij
Soevereiniteit in goede handen
Zij onderstreept het belang dat lid
indirect invloed uitoefenen op de
De bevlogen politica gelooft in het
staten gehouden moeten worden aan
wijze waarop het Nederlandse
Europese model. ”We hebben geen
hun afspraken. ”We moeten een
hypotheekproduct eruitziet.”
Verenigde Staten van Europa nodig
bouwwerk van daden neerzetten, niet
Corien Wortmann: ”Daar gaat de ECB
om de euro te redden, maar we
alleen van beloften. Daarvoor hebben
niet over en hier ligt meteen een be-
moeten wel bewijzen dat het Euro
we een sterker Europa nodig. Dat zie
langrijk deel van mijn zorg over het
pese model effectief kan werken. We
ik niet als het inleveren van soevereini-
nieuwe toezichtmodel. De ECB gaat
zijn geen federatie van 500 miljoen
teit, maar als verzekering dat die soe-
het dagelijks toezicht uitvoeren, maar
burgers, maar een unie van 27 lid
vereiniteit in goede handen is.
wordt niet de bepaler van de Euro-
staten. Dat is soms ingewikkeld. Als je
We hebben ons in de loop der jaren
pese spelregels waar banken aan
ziet wat er hier allemaal gebeurt! Wij
gecommitteerd aan Europese samen-
moeten voldoen, oftewel het Single
zijn echt de schuldenberg aan het
werking, dat heeft ons veel welvaart
Rule Book. De wetgevers - de Raad
opossen. Ik hoor ook wel de kritiek op
en banen opgeleverd, en is ook nood-
van Ministers en het Europees Parle-
de wetgeving die we implementeren,
zakelijk. Ook om een rol te spelen op
ment - bepalen de hoofdlijnen en de
maar in de Verenigde Staten is de
het wereldtoneel moeten we onze
technische uitwerking ligt bij de EBA ,
Dodd-Frank-wetgeving nog maar voor
krachten bundelen. Dat kan Nederland
die we nog maar pas hebben inge-
een derde geïmplementeerd! Voor de
allang niet meer alleen. Onze soeve-
steld. Ik ben wel blij over wat we in
korte termijn is Europese wetgeving
reiniteit moet goed beheerd worden
Europa bereikt hebben op het gebied
soms een kostennadeel, maar het
en daar wil ik als Europarlementariër
van de acceptatie van kwalitatief
gaat uiteindelijk om de stabiliteit.
graag mijn steentje aan bijdragen.”
hoogwaardige hypotheek securitisa-
Ik ben een optimist en denk dat we
32
© 2012 KPMG Advisory N.V.
04 Perspectief
Reageren? Jeroen van Nek
HFC-project Securitisatie Holland Financial Centre (HFC) is twee jaar geleden gestart met het project Securitisaties. Vanaf oktober/november 2012 krijgen
Partner KPMG Accountants N.V. en sectorleider Investment Management
[email protected]
alle Nederlandse securitisaties gestandaardiseerde, strenge voor- waarden waardoor ze veiliger en beter verhandelbaar zijn.
Ferdinand Veenman
De standaard is van groot belang voor het financieren van woning
Partner KPMG Advisory N.V.
hypotheken in Nederland die voor circa 50 procent door buitenlandse
[email protected]
beleggers worden gefinancierd. De standaard is per 1 september 2012 overgedragen aan de Dutch Securitisation Association (DSA). In opdracht van HFC was Ferdinand Veenman met zijn team verant
Verder lezen: • www.europarl.europa.eu • www.eppgroup.eu
woordelijk voor de opzet en uitvoering van dit project. Hij blijft bij
• www.corienwortmann.nl
DSA als adviseur betrokken tot er een directeur is benoemd.
• www.ecb.int • www.european-council.europa.eu • www.eba.europa.eu
© 2012 KPMG Advisory N.V.
33
FS Update Magazine 11
Expert panel Provisiemodel op de schop
34
© 2012 KPMG Advisory N.V.
© 2012 KPMG Advisory N.V.
35
FS Update Magazine 12
Banken en verzekeraars mogen tussen personen vanaf 2013 geen provisie meer betalen voor veel producten. In plaats daar van moeten intermediairs de kosten van hun advies expliciet in rekening brengen bij de klant. Deze verandering leidde enkele jaren geleden al tot stevig verzet onder intermediairs en schudt de markt nu behoorlijk op. In gesprek met het Verbond van Verze ke raars en de Nederlandse Ver eniging van Banken (NVB) over de scherpe systeemwijziging en de haast onvermijdelijke haken en ogen die eraan kleven.
36
© 2012 KPMG Advisory N.V.
05 Expert panel
Banken hebben een onmisbare rol in de economie
Leo de Boer, directeur Verbond van Verzekeraars
Anneloes van Ulden, adviseur consumentenzaken bij de Nederlandse Vereniging van Banken
Dina Aleman, partner KPMG Advisory N.V.
Lex Dekkema, partner KPMG Advisory N.V.
“Belangrijk is dat de adviseur goed in staat is om de waarde van het advies te laten zien” Een omslag van productgerichte verkoop naar
genoegen te uiten. Dat is op zich heel begrijpelijk,
klantgerichte advisering. Zo typeert Leo de Boer,
want het voorstel zette de bijl aan de wortels van
directeur Verbond van Verzekeraars, de afschaf-
hun business model. Een behoorlijke groep inter-
fing van het provisiemodel. Onder de noemer
mediairs heeft de markt inmiddels verlaten, niet
Customer Agreed Remuneration (CAR) presen-
alleen door het nakende einde van het provisiemo-
teerde het Verbond in 2010 een voorstel voor een
del maar ook als gevolg van de hogere deskundig-
majeure systeemwijziging. Dat leidde tot veel
heidseisen die de AFM oplegt en de economische
ophef onder intermediairs die zelfs T-shirts produ-
tegenwind. De Boer: “Voor een deel is er sprake
ceerden met de opdruk “Stop CAR” om het on
van een natuurlijke sanering”. © 2012 KPMG Advisory N.V.
37
FS Update Magazine 12
Ander speelveld
In die zin dwingt de systeemwijziging
Lex Dekkema (KPMG) meent dat het
Het voorstel over CAR werd in grote
ook tot kwaliteit van je mensen. Hoe
nieuwe model de noodzaak onder-
lijnen overgenomen door het vorige
dan ook ben ik over de hele linie posi-
streept om tot betere adviesproducten
kabinet zodat er per 1 januari 2013
tief. Deze operatie is opgezet om te
te komen en De Boer steunt hem in die
sprake is van een heel ander speelveld.
zorgen dat consumenten een hogere
gedachte: “Vroeger kon je er als verze-
Zowel banken, verzekeraars als inter-
kwaliteit krijgen. En dat doel wordt
keraar misschien mee wegkomen om
mediairs hebben in 2012 de nodige
zeker bereikt.”
suboptimale producten te leveren en de verkoop daarvan vervolgens te
stappen gezet om zich daarop voor te bereiden. De Boer is positief over hoe
Eerste signalen
stimuleren met provisies. Nu moeten
verzekeraars dit hebben opgepakt
Het zal wel wennen zijn, zo menen
intermediairs expliciet hun waarde aan
– “Terwijl de wetgeving nog niet eens
beiden. Van Ulden: “Goede voorlich-
de klant laten zien en dan komen de
helemaal af is” – en ook Anneloes van
ting aan de consument is erg belang-
goede producten vanzelf boven
Ulden, adviseur consumentenzaken bij
rijk; het zal soms lastig zijn om de con-
drijven.”
de Nederlandse Vereniging van Ban-
sument ervan te overtuigen dat een
ken (NVB) meent dat banken – die
betaald advies in zijn belang is. Ander-
Rolontvlechting
inmiddels ervaring hebben opgedaan
zijds zijn consumenten ook niet gek.
Eigenlijk wordt een intermediair daar-
met de afschaffing van provisie op
Ze realiseren zich echt wel dat ze ook in
mee meer inkoper dan verkoper.
hypotheken – zich goed hebben voor-
het oude model impliciet betaalden.
De Boer spreekt over de rolontvlech-
bereid.
En zullen ook een goed advies op
ting van verzekeraar en intermediair die
waarde kunnen schatten. De eerste
echter niet op alle aspecten conse-
Zij toont zich vanuit de NVB positief
signalen die we krijgen van klanten zijn
quent wordt doorgevoerd: “De Autori-
over de systeemwijziging: “Er wordt
in elk geval positief.” De Boer: “In het
teit Financiële Markten (AFM) meent
nu in de media gediscussieerd over de
regeerakkoord (ten tijde van het ge-
dat de verzekeraar een zekere verant-
vraag of klanten zullen afzien van een
sprek een paar dagen oud, red.) is een
woordelijkheid heeft om na te gaan of
advies omdat ze er expliciet voor moe-
streep gezet door de fiscale aftrekbaar-
het advies van een intermediair wel
ten gaan betalen. En of dat onverant-
heid van de adviesfee voor verzeke
deugdelijk is. Dat klopt conceptueel
woorde situaties oplevert of leidt tot
ringen (behalve dan voor hypotheken).
niet bij die ontvlechting van rollen. We
teveel nadruk op prijskopen. Belangrijk
Dat is uiterst vreemd en qua timing niet
maken de Belastingdienst toch ook
is dat de adviseur goed in staat is om
erg handig.”
niet medeverantwoordelijk voor de
de waarde van het advies te laten zien.
38
© 2012 KPMG Advisory N.V.
kwaliteit van een adviseur?”
05 Expert panel
“Stelt de consument eerder zijn vertrouwen in het intermediair of die grote bank of verzekeraar?” Van Ulden wijst hierbij op de eigen
partijen over de individuele keuzes bij
verantwoordelijkheid van de consu-
dat kostprijsmodel. Het is bijvoorbeeld
ment. “Bij bepaalde producten is er
ook niet helemaal duidelijk of partijen
sprake van een zelftoets waarin wordt
onder de kostprijs mogen opereren.”
getoetst of je goed begrijpt wat je koopt als je je niet laat adviseren. Als je
Van Ulden: “Er komt veel wet- en re-
die toets niet haalt, zou dat voldoende
gelgeving over banken heen, en de
reden moeten zijn om advies in te
verplichting tot een kostprijsmodel
winnen bij een professional. Dat is dan
hadden we kunnen missen. Het was
overigens nog steeds niet verplicht.”
goed geweest om hier meer ruimte te
De Boer: “Maar ik vraag me wel af hoe
laten en de markt het werk te laten
de AFM er tegenaan kijkt als een ver-
doen.” De Boer: “Het is geïntrodu-
zekeraar het product aan de consu-
ceerd op voorspraak van de inter
ment levert terwijl deze net een on
mediairs. Destijds was er de keuze
voldoende heeft gescoord. Ik denk dat
tussen een ‘Opta-model’ waarin de
weinig verzekeraars het product dan
overheid precies voorschrijft hoe je de
zullen leveren.”
kostprijs berekent en een model waarin de invulling meer bij de markt ligt.
Kostprijsmodel
Laten we in elk geval blij zijn dat het het
Een ander punt betreft de vraag of er
laatste is geworden en dat men ook
wel een gelijk speelveld ontstaat. Inter-
goed met die verantwoordelijkheid
mediairs riepen om die reden op tot
omgaat. Overigens ben ik bang dat de
voorschriften over hoe directe verzeke-
intermediairs zich hiermee in de voet
raars en banken hun advies- en distri-
hebben geschoten. We hadden beter
butiekosten berekenen. Om daarmee
de markt meer zijn werk kunnen laten
te voorkomen dat er oneerlijke concur-
doen. Ga maar na: als een intermediair
rentie zou komen. Dekkema: “De fee
straks een hogere vergoeding in reke-
moet worden bepaald op basis van
ning wil brengen dan de aanbieder van
een kostprijsmodel waarin voor een
het product, dan moet hij uitleggen dat
bank en een verzekeraar de nodige
de consument dat verschil moet beta-
vrijheidsgraden bestaan. Het gaat om
len voor zijn onafhankelijkheid. Dat kan
een self assessment waarin de aan
erg lastig zijn. Overigens denk ik dat er
bieder kan bepalen in welke mate de
beslist een mooie markt voor onafhan-
voorgeschreven kostprijsbepalende
kelijk advies zal blijven. Veel mensen
factoren meegewogen worden. Het is
blijven verzekeringen complex vinden
dus geen exacte wetenschap en ook
of hebben geen zin om zaken zelf uit te
de verplichte accountantscontrole is
zoeken.”
intermediairs en aanbieders, immers daarbij spelen ook andere factoren een rol. Denk aan de impact van Basel III, Solvency II en regeringsbeleid op de woningmarkt. Financiële instellingen kunnen dankzij de schaalgrootte makkelijker investeren in nieuwe techno logie, kennisontwikkeling, branding en compliance. Op intermediairs drukt dit zwaarder. Hoe dan ook blijft het gaan om vertrouwen. Stelt de consument eerder zijn vertrouwen in het intermediair of die grote bank of verzekeraar?” Tot slot een vraag van Aleman: Missen de banken en verzekeraars nog belangrijke onderdelen in de wet- en regelgeving? Van Ulden, heel beslist: “Niets. Meer regels hebben we niet nodig. Er is al zoveel over ons heen gekomen.” De Boer: “We proberen cultuurverandering af te dwingen met regels. Strikte regels zijn dan haast onvermijdelijk. Als er gaatjes zijn, zullen er partijen zijn die creatief willen omgaan met die gaatjes. Maar we zijn al een heel eind. Vroeger was er nog wel eens discussie over wie de klant van de verzekeraar was: het intermediair of de consument. Daar twijfelt nu niemand meer aan. Dat is de consument, bijgestaan door zijn adviseur.”
Reageren? Dina Aleman Partner KPMG Advisory N.V. binnen de Insurance sector
[email protected] Lex Dekkema Partner KPMG Advisory N.V. binnen
vanwege die vrijheidsgraden niet meer dan een marginale toets. Ik sluit niet uit
Concurrentiekracht
dat er straks de nodige discussie zal
Dina Aleman (KPMG): “Er blijft een
ontstaan tussen de AFM en markt
verschil in concurrentiekracht tussen
de Banking sector en voorzitter FS Advisory
[email protected]
© 2012 KPMG Advisory N.V.
39
FS Update Magazine 12
The Intelligent Insurer Tegen de achtergrond van een
Life Insurance Technical Practices Survey 2012
Embedding Productivity Disciplines
onzeker en alsmaar veranderend
Deze publicatie is gebaseerd op een
Why financial services firms need
economisch en politiek landschap
onderzoek van KPMG UK onder 35
a lifestyle change that lasts
beschrijft ‘The Intelligent Insurer’ vier
levensverzekeraars. Dit onderzoek
Terwijl alle financiële dienstverleners
‘mega trends’ die wereldwijd de
wordt jaarlijks uitgevoerd. Net als
navigeren door een zee van uit
verzekeringssector tussen nu en
vorig jaar lag de focus op vraag
dagingen van de huidige wereldwijde
2020 opnieuw zullen vormgeven.
stukken rond de implementatie van
economie, toenemende regelgeving
Deze trends (Environment, Techno
Solvency II. In deze publicatie vindt u
en kapitaalvereisten, zijn velen ge
logy, Demographics, Social values &
een overzicht van de voortgang van
dwongen om te kijken hoe ze de
Ethics) zullen zowel kansen als
de Solvency II programma’s alsmede
kosten kunnen verlagen.
bedreigingen opleveren voor de
de grootste uitdagingen en aan
sector. En om concurrerend te blijven
dachtspunten voor de komende
Echter, zoals elke ervaren weight
zal de verzekeraar van de toekomst
periode. Uit het onderzoek blijkt dat
watcher weet, crashdiëten werken
deze krachten in ogenschouw
met name de derde pilaar, de interne
niet. Zodra je stopt met een dieet,
moeten nemen. KPMG heeft de
en externe rapportage, vaker wordt
kom je al snel weer aan. Evenzo
inzichten in het document onder
genoemd als aandachtspunt dan in
leveren grote korte termijn kosten
verdeeld naar vier componenten van
voorgaande jaren. Daarnaast blijven
reductieprogramma’s zelden een
het Insurance business model:
onderwerpen als het afronden van de
duurzame kostenverbetering op.
Products and Markets, Distribution
pre-applicatie, modelvalidatie en
and Operations, Governance and
documentatie in de top vijf van aan
KPMG heeft ontdekt dat er vaak
People, Regulation and Capital
dachtsgebieden staan. Er is ook een
sprake is van een ‘cost boomerang’-
Management.
samenvatting van het rapport
effect als het management niet
beschikbaar getiteld Solvency II:
gericht is op productiviteit en de
Wilt u deze publicatie downloaden?
Progress in an uncertain World -
meest strategische componenten
Kijk dan op www.kpmg.nl/insurance.
Summary of 2012 Life Technical
van hun business mix.
Practices Survey. Wilt u deze publicatie downloaden? Wilt u deze publicatie downloaden
Kijk dan op www.kpmg.nl/
of bestellen? Kijk dan op
financialservices.
www.kpmg.nl/insurance.
40
© 2012 KPMG Advisory N.V.
Publicaties Inspiratie & Verbreding
Stapeling Regelgeving
De bank en de ondernemer
Een onderzoek naar de effecten
Maatwerk leveren in tijden van
van de toename en stapeling van
verzakelijking
regelgeving op de Nederlandse
De afgelopen jaren is er veel aandacht
bancaire dienstverlening.
geweest voor de relatie tussen banken
In opdracht van VNO-NCW heeft
en het bedrijfsleven. Door de crisis, de
KPMG de effecten van de stapeling
aanscherping van bancaire toezicht
van regelgeving op de Nederlandse
regels waaronder Basel 3, maar ook de
bancaire dienstverlening geanaly
onzekere economische vooruitzichten
seerd. Uit het onderzoek naar de
zijn banken voorzichtiger geworden
effecten van 38 maatregelen volgt
met het verstrekken van kredieten aan
dat de bancaire sector wordt gecon
bedrijven. Ondernemers verwachten
fronteerd met regelgeving, die ieder
juist in een crisis een bank die met hun
aspect van het bancaire bedrijf raakt.
meedenkt en ‘door de cyclus’ heen kan kijken, iets wat niet voor alle sectoren
Uit de analyse blijkt dat het gezamen
even gemakkelijk is. Er is spanning
lijke effect van deze maatregelen
gekomen op die relatie. Hoe ervaren
ertoe leidt dat Nederlandse banken
banken en bedrijven deze situatie nu en
zonder aanpassingen in de aan
welke nieuwe initiatieven en op
geboden bancaire dienstverlening en
lossingen dienen zich aan?
het bankbedrijf niet kunnen voldoen aan de per 2015 gestelde wettelijke
Deze white paper bevat de resultaten
en/of door de markt verlangde
van een door ons uitgevoerd onder
(minimum)vereisten.
zoek , aangevuld met een aantal inter views. Daarnaast bevat deze publicatie
Wilt u deze publicatie downloaden?
onze visie op het onderwerp en biedt
Kijk dan op www.kpmg.nl/banking.
het aandachtspunten voor zowel banken als ondernemers. Wilt u deze publicatie downloaden of bestellen? Kijk dan op www.kpmg.nl/ banking.
© 2012 KPMG Advisory N.V.
41
FS Update Magazine 12
KPMG in de Financiële Sector Marktgericht en cliëntgericht, dat is het motto van de marktgroep Financial Services (FS) van KPMG. In deze marktgroep zijn in totaal zo’n 500 professionals werkzaam, verdeeld over drie branchegroepen: Banking, Insurance en Investment Management. De marktgroep Financial Services is multidisciplinair samengesteld en bestaat uit specialisten op het gebied van accountancy, fiscaliteiten en financieel advies. Door onze ruime ervaring in dienstverlening bij vele partijen in de financiële sector weten we wat er speelt in de markt. Van deze brede deskundigheid kunt ook u gebruikmaken bij al uw vragen en projecten op het gebied van verslaggeving, risicomanagement, procesbeheersing en bijvoorbeeld fiscale vraagstukken. Ons netwerk reikt verder door de goede contacten die wij hebben met vertegenwoordigers van toezichthouders en regelgevers zoals de Nederlandsche Bank, de Autoriteit Financiële Markten, het Ministerie van Financiën en diverse brancheorganisaties. Natuurlijk schakelen wij ons internationale KPMG-netwerk in om u optimaal van dienst te zijn wanneer uw vraagstukken zich niet beperken tot Nederland. Wij weten als geen ander dat uw wereld zich niet beperkt tot Nederland, omdat in toenemende mate uw activiteiten zich uitstrekken tot en invloed ondervinden van Europa en de rest van de wereld. Deze internationalisering van de branche maakt de problematiek complexer en vraagt om een dienstverlener die met deze complexiteit weet om te gaan. Onze cliënt- en marktgerichte aanpak, onze kennis en onze professionals hebben de afgelopen jaren geleid tot een bijzonder succesvolle positie van KPMG in de financiële sector. Bijzonder, omdat we dit succes samen met onze cliënten hebben gerealiseerd.
Over KPMG Nederland KPMG biedt dienstverlening op het gebied van audit, tax en advisory. We werken voor een brede groep opdrachtgevers: grote (inter)nationale ondernemingen, middelgrote bedrijven, non-profitorganisaties en overheden. De ingewikkelde problematiek van onze klanten vraagt om een multidisciplinaire aanpak. Onze professionals blinken uit in hun eigen specialisme maar werken tegelijkertijd nauw samen om zo de toegevoegde waarde te bieden die het onze cliënten mogelijk maakt te excelleren in hun eigen omgeving. Daarbij putten we uit een rijke bron van kennis en ervaring, wereldwijd opgedaan in de meest uiteenlopende organisaties en markten.
42
© 2012 KPMG Advisory N.V.
Colofon FS Update Magazine FS Update Magazine is een uitgave van de marktgroep Financial Services van KPMG. November 2012 Nummer 12 Voor vragen of opmerkingen kunt u contact opnemen met: Sabina Pierik telefoon: (020) 656 8242 e-mail:
[email protected] Segmentleiding marktgroep Financial Services: Edwin Herrie, Banking,
[email protected] Ton Reijns, Insurance,
[email protected] Jeroen van Nek, Investment Management,
[email protected] Teksten: Nart Wielaard Jan Jaap Omvlee Fotografie: Vincent Boon Vormgeving: IN10 Communicatie Drukker: Reijnen Offset
U kunt ons ook vinden op:
© 2012 KPMG Advisory N.V.
43
Contact KPMG Financial Services Laan van Langerhuize 1 1186 DS Amstelveen Postbus 74555 1070 DC Amsterdam www.kpmg.nl/financialservices
De in dit document vervatte informatie is van algemene aard en is niet toegespitst op de specifieke omstandigheden van een bepaalde persoon of entiteit. Wij streven ernaar juiste en tijdige informatie te verstrekken. Wij kunnen echter geen garantie geven dat dergelijke informatie op de datum waarop zij wordt ontvangen nog juist is of in de toekomst blijft. Daarom adviseren wij u op grond van deze informatie geen beslissingen te nemen behoudens op grond van advies van deskundigen na een grondig onderzoek van de desbetreffende situatie. © 2012 KPMG Advisory N.V. is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van zelf standige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. De naam KPMG, logo en ‘cutting through complexity’ zijn geregistreerde merken van KPMG International Cooperative. November 2012.
