Fortissimo
Winter 2014 Jaargang 26
WOONBOULEVARD NIJMEGEN
ELKE ZONDAG GEOPEND
IN ONZE WINKELS VINDT U VOLOP AANBIEDINGEN!
WIJCHENSEWEG (TEGENOVER W.C. DUKENBURG, NABIJ NS-STATION DUKENBURG EN A73) WWW.WOONBOULEVARDNIJMEGEN.NL
2
Voorwoord Voor u ligt het laatste nummer van alweer de 26e jaargang Fortissimo. We blikten met u terug naar de Fortissimo’s van het eerste uur. Wellicht is ook u opge vallen dat 25 jaar geleden nagenoeg dezelfde van nog steeds actuele thema’s speelden: vergrijzing, repertoirekeuze en financiële perikelen. Uitdagingen waartoe hedendaagse besturen worden uitge daagd, maar niet alleen zij: De leden kunnen en moeten een substantiële bijdrage leveren aan deze thema’s. Binnenkort onthullen wij ambitieuze plannen om het Nijmeegs Mannenkoor in de vaart der volkeren te houden. Dat zijn wij op z’n minst verplicht aan alle zangers die 155 jaar lang het Nijmeegs Mannenkoor vormden. Het jaar 2014 loopt binnenkort op z’n einde. Traditie getrouw brengen wij ons kerstconcert ten gehore, alleen breken wij noodgedwongen met de traditie om dat in de Stevenskerk uit te voeren. Echter, in de Goede Herderkerk in Neerbosch-Oost hebben wij een uitste kende concertlocatie gevonden, met een buitenge wone akoestiek. Wij brengen een verrassend repertoi re ten gehore. Komt dat zien! In deze Fortissimo neemt onze gewaardeerde archi varis Jan Breuker u mee naar de concertlocaties van weleer. Ook blikken wij terug op de zeer geslaagde, maar helaas niet uitverkochte uitvoering met De Bende van Beuving in Theater Lux en op onze Koorreis naar Duinkerken waar wij het 150-jarig jubileum van onze zangvrienden aldaar, met eveneens veel suc ces, hebben opgeluisterd.
Inhoud
3 5 7 9 11 12 15 17 19 21
Voorwoord / Colofon Van de bestuurstafel Kerstconcert Waalbrugspeld voor Martin van Leth Interview met twee Jubilarissen La Jeune France 150 jaar Voor aspirantleden, VriendenLoterij Donaterusconcert, Bende van Beuving Fortissimo is 25 jaar! De geschiedenis van het Nijmeegs Mannenkoor
COLOFON Voorzitter Manfred Markhorst Secretaris Jacques v Limbeek Penningmeester Wim Borsboom Externe relaties Philip van Vliet Concertcommissaris Jan Rutten REDACTIE: Pierre Lauran, Manfred Markhorst, Philip van Vliet, Jan van Dijk, Louis Nolet Omslagontwerp: Tom van Deelen Foto's: Tom van Deelen REDACTIEADRES: KZNM Fortissimo Graafseweg 274 6532 ZV NIJMEGEN DRUKKER: Editoo B.V. te Arnhem Fortissimo is een uitgave van: Koninklijke Zangvereeniging Nijmeegs Mannenkoor
Wij wensen u mooie feestdagen toe en vertrouwen ook in 2015 op uw gewaardeerde ondersteuning van onze Koninlijke Zangvereeniging Nijmeegs Mannenkoor!
3
4
Van de bestuurstafel VriendenFonds en de hartenwens van Max Heijnen. De Vriendenloterij onderhoudt ook een Vriendenfonds. Dit fonds is speciaal voor het ondersteunen van hartenwensen. Omdat wij vrienden hebben die meespelen in de Vriendenloterij heeft het bestuur een aanvraag kunnen doen om een hartenwens in vervulling te laten gaan. Max Heijnen gaf al vaker aan dat er heel lang geen vrijwilligersfeest meer is geweest omdat de daarvoor beschikbare middelen er niet (meer) zijn. Deze hartenwens hebben wij gedeeld met het Vriendenfonds. Welnu, op maandag 17 november werden we gebeld met de mededeling dat de droom van onze tenor in vervulling kan gaan. Met zeer veel waardering van de leden werd hij tijdens de algemene ledenvergadering op donderdag 27 november naar voren geroepen om de cheque in ontvangst te nemen. Een groots gebaar van een grote vent met een klein hart en ook nog op de juiste plaats. Max, namens het bestuur en de leden, nogmaals onze dank voor je inzet: elke maandag sta je weer achter de bar met je trouwe maat Mathieu, fantastisch! Foto hiernaast: Max neemt breed lachend de cheque in ontvangst.
Gedicht ter inspirae.
Een mysterie
KZNM met plezier de toekomst in!
Een wonder: God wordt mens. Eens onaantastbaar, nu weerloos als een kind, aanraakbaar, lief, vertederend en hartverwarmend.
In de Algemene Ledenvergadering op 27 november 2014 hebben de leden een solide basis gelegd voor de toekomst van ons koor.
Koesterbaar en kostbaar wordt God, medemens van ieder van ons. Gevoelig voor liefde, pijn en moeite verblij Hij midden onder ons. Geboren op de velden van herders als kind van eenvoudige ouders kreeg Hij de zuivere naam Jezus, hetgeen betekent God redt. Frits Litmaath
In memoriam Onlangs hebben wij gezongen bij de afscheidsdiensten van Piet van Eumelen en Grad Mulder. Gradje (zie foto) was al ruim 30 jaar lid van ons koor.
Er zijn nu meerdere commissies actief. Van elke commissie heeft een vertegenwoordiger inzicht gegeven in de plannen de komende tijd. Ferdy Kokke heeft namens de zeven leden van ‘ledenwerving’ aangegeven dat we komend jaar gaan inzetten op een stevige groei. Onder andere met open repetitie avonden en onze koorschool. Philip van Vliet heeft namens ‘externe betrekkingen’ de voorgenomen concerten in 2015 en de bijhorende achtergronden toegelicht. Ook is aangegeven dat er activiteiten in voorbereiding zijn die in 2016 (een eigen productie) en in 2017 (een Koorreis naar de USA, Albany) plaats zullen vinden. Pieter Willemse heeft namens de Muziekcommissie aangegeven wat wij komende periode tegemoet mogen zien. Ook vanuit muzikaal perspectief gaan we vernieuwen, zonder onze eigenheid en onze trouwe aanhangers uit het oog te verliezen. Jacques van Limbeek, onze nieuwe secretaris heeft namens het bestuur de aanpak voor de komende jaren toegelicht. Inspiratiebron is het onderzoek door studenten van de Fontys Hogeschool Communicatie in opdracht van de Beeker Liedertafel, een van de andere koren van onze dirigent. Er is nu contact met de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN), om te bereiken dat studenten Strategische Marketing ons gaan adviseren via een studieopdracht. Het bestuur verwacht hier veel van!
5
6
Kerstconcert o.l.v Dion Ritten Onze vaste dirigent sinds 2005. Begon zijn muziekstudies aan het Maastrichts Conservatorium, waar hij in 1982 slaagde voor het Hoofdvak Schoolmuziek. Na twee jaar het Hoofdvak Koordirectie aan dit instituut te hebben gestudeerd, vervolgde hij deze studie aan de “Staatliche Hochschule für Musik Rheinland Grenzland – Institut“ te Aken. Deze studie werd in 1986 succesvol afgesloten. Verder studeerde hij Orkestdirectie bij Professor Louis Weemaels, Nam in 1987 deel aan een Meisterkurs Orkestdirectie te Wenen en was in datzelfde jaar laureaat bij een cursus Orkestdirectie van het Limburgs Symphonie Orkest. Sindsdien heeft Dion vele koor – en orkestproducties gedirigeerd, jureert bij koorfestivals, neemt deel aan vele symposia en geeft workshops op het gebied van de koorzang en orkestdirectie, o.a. in Nederland, Duitsland, Tsjechische Republiek, België, Japan en regelmatig in de USA. Hij is eredirigent van het Chèvremonts Mannenkoor 1912 Kerkrade.
Roland Aalbers, pianist Begon zijn studie aan de Hogeschool voor de Kunsten te Arnhem. Na zijn diploma Docerend Musicus behaalde hij achtereenvolgens het diploma Uitvoerend Musicus en de Aantekening Kamermuziek bij Jacques Hendriks, beide cum laude. Tijdens zijn studie volgde hij meestercursussen bij Detlef Kraus, Rian de Waal en in Duitsland bij Wolfgang Manz. Hij gaf solo- en liedrecitals (onder andere in De Vereeniging te Nijmegen en in het Concertgebouw te Amsterdam). Hij heeft inmiddels een ruime ervaring met verschillende kamermuziekensembles en begeleidde diverse koren met repertoire als de Petite messe solennelle van Rossini, het Requiem van Brahms en de Carmina Burana van Orff. Sinds 2005 begeleidt hij het “Koor voor nieuwe Nederlandse religieuze muziek” olv. Antoine Oomen.
Ellen Valkenburg, sopraan Zong in haar jeugdjaren in verschillende koren, speelde trompet en begon op haar veertiende met het volgen van zanglessen. In 2008 rondde ze de studie Docent Muziek af aan het conservatorium van Tilburg. Studeerde Zang aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag, waar zij in mei 2012 haar bachelor behaalde met onderscheiding. In juni 2014 heeft zij haar masterstudie zang afgesloten bij Maria Acda en Sasja Hunnego aan ditzelfde conservatorium. Ellen maakt deel uit van het ensemble ‘Coco Collectief’. Recentelijk hebben zij de 'Prijs van de Vrienden van het IVC ' gewonnen van het Internationaal Vocalisten Concours in 's-Hertogenbosch. Ellen soleert of zingt: ∗ See amid the winter’s snow / arr. G. van der Horst ∗ A slumber song of the Madonna / S. Barber ∗ Noel des Enfants qui n'ont plus de maison / Cl. Debussy ∗ Dormi Fili / bew. M. Koekelkoren ∗ La Vergine degli Angeli / G. Verdi ∗ Cantique de Noël / bew. M. Koekelkoren ∗ The Cradle in Betlehem / R. Quilter ∗ Winter song / L. Hoiby ∗ Riu, riu, chiu / arr. L. Spevacek
Programma onder andere: ∗ ∗ ∗ ∗ ∗ ∗ ∗
Ding! Dong! Merrily on high / arr. L. Lloyd Yule – tide fires / D. Loomer Ave Maria / Fr. Biebl Hark!! The herald angels sing / arr. A. Hawryluk Christ as born / bew. B. Joosen Mary had a baby / arr. R. Emerson Stille Nacht
Jacqueline Edeling, bandoneon Studeerde accordeon bij Egbert Spelde aan het conservatorium in Enschede en bandoneon bij Carel Kraayenhof te Rotterdam. Ze figureerde o.a. bij concerten van Miranda van Kralingen, Petra Berger, Jenny Arean en Cor Bakker. Ensembles waar Jacqueline deel van uitmaakt zijn Trio Tangata, Tango Rosa Rio en Duo Bert van den Brink / Jacqueline Edeling. Zij dirigeert dameskoor EDSK in Delft. Deze muzikale duizendpoot deinst werkelijk nergens voor terug! Al meerdere keren voerde zij met succes het concert van de grootmeester Astor Piazzolla voor bandoneon en gitaar uit . Jacqueline soleert of speelt: ∗ The hands that first held Mary’s child / D. Forrest ∗ Siciliano / J. S. Bach ∗ Oblivion / A. Piazzolla ∗ Dormi Fili / bew. M. Koekelkoren ∗ White Christmas / I. Berlin ∗ Leise rieselt der Schnee / Traditional ∗ Santo natale / arr. B. Barratt ∗ Riu, riu, chiu / arr. L. Spevacek ∗ Adios Nonino / A. Piazzolla
7
Al meer dan 20 jaar ervaring met computers Nu gratis installatie bij inleveren van deze bon
COMPUTER HULP ONLINE
€ 14,90 p/m
1 opschoonbeurt per jaar 1 backup per jaar 4 Incidenten per jaar Eenmalig €10,- installatie kosten
GRATIS! Norton beveiliging + 1 jaar updates
8
Zilveren Waalbrugspeld voor Martin van Leth En Martin is blij verrast als de eerste burger hem alle lof toezwaait voor zijn jarenlange inzet en verdiensten voor onze stad. Als stadsgids voor het Gilde, toezichthouder van de Valkhofvereniging, als medeorganisator van historische rondleidingen in en rondom de stad en voor zijn inzet tijdens het Gebroeders van Limburgfestival. Als dank werd hem de Zilveren Waalbrugspeld van de gemeente Nijmegen overhandigd. Met trots onderging Martin de felicitaties van vele vrienden, bekenden en koorleden, inmiddels voorzien van een feestelijk glaasje champagne.
Voor wie de gangen van ons koorlid Martin van Leth een beetje bekend zijn, zal het niet verbazen dat hij dikwijls in of ook in de omgeving van de Sint-Nicolaaskapel wordt gesignaleerd. Persoonlijk trof ik hem daar op de Valkhofburcht al diverse keren als stadsgids, tijdens zijn gloedvolle uiteenzettingen over deze historische, meest bekende plek in onze stad. En om de sfeer rondom zijn verhalen over prinses Theofano’s verblijf hier te verhogen trok Martin ook ons Koninklijk Nijmeegs Mannenkoor uit de kast. Een geweldig idee van hem namelijk om enkele composities van onze RoyalNotes-CD’s in te zetten als muzikale omlijsting bij zijn verhaal. De stemmige en ingetogen klanken van ons Otcè Nasj blijken zowaar gecomponeerd voor beluistering in deze mooie octogonale kapel, de enige met dit oosters stijlkenmerk in ons land.
Namens bestuur en koorleden proficiat Martin, natuurlijk met veel dank ook voor je inzet voor ons koor. Als oud-voorzitter kijk ik met plezier terug op onze samenwerking in het bestuur en als toehoorder hopen we nog lang te genieten van je basvocaal en je verhalen tijdens stadswandelingen. Jos Neeskens
Dat Martin op 10 september jl. naar deze Sint-Nicolaaskapel werd verordonneerd zal hem dan ook geenszins verbaasd hebben. Zeer bekend terrein voor hem, ook als actief lid van de Valkhofvereniging. Maar de aanhef hiervoor was dit keer toch een tikje vreemd. Hij zou namelijk een rolletje moeten vervullen in een video-opname, waarvan het script door zijn echtgenote en zusje (de complotteers) was bedacht. In de ludieke rol als schooldirecteur verschijnt Martin dan ook jasje-dasje bij de kapel, waar hij tot zijn verbazing vele vrienden en bekenden ziet rondhangen. Vermoedelijk toch een bruiloft of herdenking van iets,…tot hij wordt gemaand snel de kapel te betreden om even later oog in oog te staan met de burgemeester van Nijmegen, Hubert Bruls.
9
10
Interview met twee jubilarissen Zilver voor Hans Simon en goud voor Wim Schiltmans Hoe ben je destijds bij het koor terecht gekomen? Wim is destijds via een koorzanger waar hij regelmatig aan de deur kwam gevraagd om lid te worden. Er was toen nog geen stemtest, ook geen ballotage, maar een gesprekje met de dirigent volstond toen nog. Wim kan zich niet herinneren dat er iets van een stemtest werd gedaan. Bij Hans verliep dat heel anders. Met de Mookse carnaval werd na de optocht verzameld bij een stampvolle Poort van Limburg. Na twee uur aan de bar (…..) heerlijk te hebben meegezongen werd hij op de schouder geklopt door Ben Rozijn met de vraag of hij geen zanger wilde worden bij het Nijmeegs Mannenkoor. Een paar pilsen later werd de conversatie met Ben afgesloten met de toezegging dat Ben Hans dinsdag zou ophalen om hem mee te nemen naar de repetitie. Die dinsdagavond belde Ben Rozijn aan bij Hans zoals was afgesproken, maar Hans had geen flauw idee wat hij kwam doen…… En zo kwam Hans die avond bij zijn eerste koorrepetitie en heeft daar tot de dag van vandaag geen spijt van gehad, alhoewel hij wel eens last heeft van de “wringerij” die af en toe wel eens onsympathiek is, maar dat hoort er schijnbaar bij, aldus Hans.
Wat beschouw je als het hoogtepunt in die afgelopen 25 respectievelijk 50 jaar? Voor Wim is het 125-jarig bestaan absolute hoogtepunt, toen koningin Juliana aanwezig was bij het jubileumconcert. Ook de samenwerking met het Gelders Orkest was fantastisch. Er verscheen in die tijd veel in de pers over het koor en iedereen was apetrots. Voor Hans zijn naast het jubileum de koorreizen hoogtepunten. Hij herinnert zich nog goed een uitvoering op moederdag in de Stephansdom in Wenen. En over een uitvoering in de Notre Dame in Parijs weet Wim nog een leuke anekdote toen Hennie Raaymakers nog dirigent was. Nederlanders in het publiek dachten toen dat de
Mastreechter Staar onder leiding van hun toenmalig dirigent op het podium stond.
Waarin onderscheiden zich de dirigenten? Beide jubilarissen hebben dezelfde mening als het om de dirigenten gaat: Jack van der Zandt was een orkestraal dirigent. Er moest meestal vooral hard worden gezongen, aan de zangtechniek werd relatief weinig aandacht besteed. Hennie bemoeide zich met alles wat het koor aanging en had veel invloed op de gang van zaken binnen het koor. Dion is echter het neusje van de zalm, hij haalt eruit wat erin zit. Met het repertoire hebben de jubilarissen nog wel eens hun bedenkingen, maar zij herhalen dat Dion Ritten uit het koor haalt wat er in zit.
Hebben jullie nog tips en adviezen? Hans geeft aan dat in de tijd van Van der Zandt en Hennie Raymakers jaarlijks met gemak 10-15 nieuwe zangers bij het koor kwamen. Hennie trok als vanzelf nieuwe zangers aan. Volgens Hans is het repertoire mede van invloed op de aanwas. In de tijd van Hennie telde het koor gemiddeld 125 zangers, nu nog maar 95, dat zijn er 35 minder! Met een groot koor kun je bepaalde koorwerken uitvoeren waarmee je indruk kunt maken op een breed publiek. Het aantrekken van jongere zangers is altijd moeilijk geweest, maar de laatste jaren vinden beide jubilarissen dat een bron van zorg. In vroeger tijden was het volgens Wim kennelijk eenvoudiger om in de pers te komen. Er waren zangers die de weg wisten bij de kranten en er werd regelmatig een artikel “geregeld” maar tegenwoordig gaat alles er zakelijker aan toe.
11
La Jeune France 150 jaar Koorreis naar Duinkerken Op zaterdag 18 oktober reisden 60 zangers af naar Duinkerken waar het Nijmeegs Mannenkoor was uitgenodigd door mannenkoor La Jeune France bij gelegenheid van hun 150-jarig jubileum. Het koor kreeg “kost en inwoning” in het jeugdhostel L’escale met boven verwachting comfortabele kamers. Wij werden verwelkomd door de jubilarissen met een uitstekende (warme!) middagmaaltijd. De rest van de middag was het koor vrij om het centrum van Duinkerken te verkennen of de vermaarde boulevard die een ingrijpende revitalisering ondergaat, maar door het mooie nazomerweer was het er goed toeven. ’s Avonds was het eerste jublileumconcert van onze gastheren en het mannenkoor van Hombourg Haut in de nagenoeg uitverkochte Église Notre Dame de Rosendael. Na afloop was er een ontvangst in het Stadhuis van Duinkerken waar de banden met La Jeune France werden aangehaald. Daarna bleef het nog lang onrustig in Duinkerken….
De volgende ochtend was er een excursie naar de haven van Duinkerken waar een driemaster opleidingsschip en een scheepvaartmuseum werden bezocht. Vanzelfsprekend werden daar enkele zeemansliederen aangeheven als dank aan de gids voor haar moedige pogingen om de rondleiding in de Nederlandse taal te voeren.
Na de lunch bereidde het Nijmeegs Mannenkoor zich voor op de uitvoering in Theâtre Le Bateau Feu de Dunkerque. De concertzaal was afgeladen vol en na het optreden van de Parmezaanse zangers van Coro CAI Mariotti zetten de zangers van Choeur d’Hommes Royal de Nimègue hun beste beentje voor hetgeen resulteerde in een virtuoos concert met na afloop een langdurige staande ovatie
12
van het dankbare Franse publiek. Aansluitend aan het concert was er een receptie waar de aanwezige koren na alle bestuurlijke plichtplegingen streden om de gunst van de aanwezigen. Moe maar voldaan bracht de bus ons terug naar het hostel, waar velen niet eerder hun bedje opzochten nadat nogmaals de degens werden gekruist met de zangers en dirigenten van de andere koren in een nabij gelegen horecaetablissement. Wij danken bestuur en zangers van Les Jeune France voor een fantastisch weekend en voor hun gastvrijheid, waarbij natuurlijk onze dankbetuigingen aan het adres van onze concertcommissaris Henk Goris, tevens reisleider van deze geslaagde onderneming, niet mag ontbreken.
13
14
Informatie voor aspirant zangers Samen met dirigent Dion Ritten zal de redactie een kijkje geven in de “KZNM-keuken”. Dion Ritten is sinds 2005 dirigent van de Koninklijke Zangvereeniging Nijmeegs Mannenkoor. In deze Fortissimo vermelden wij de algemene informatie voor aspirant-leden of aspirant zangers.
Over de vereniging De vereniging bestaat dit jaar 155 jaar en heeft 90 leden. Er zijn twee algemene ledenvergaderingen per jaar. Het bestuur bestaat het DB, de voorzitter, de secretaris en de penningmeester en twee algemene bestuursleden: de concertcommissaris en de commissaris externe betrekkingen. Er zijn twee bestuur ondersteuners. Diverse commissies verzorgen de specifieke werkzaamheden: feestcommissie, ledenwerfcommissie, muziekcommissie, archiefcommissie, concertcommissie, commissie externe zaken, algemene dienst commissie en reiscommissie. Kortom, er is genoeg te doen voor de leden.
Vertolkingen van originele mannenkoorwerken worden afgewisseld met bijvoorbeeld opera- operette- en musicalfragmenten.
Daarom de slogan: “samen zingen + samen doen = plezier”.
Concerten
Repetities Er zijn vier stemgroepen: bassen, baritons, tenoren 1 en tenoren 2. Een aspirant zanger kan zich aanmelden door een mail te zenden naar de secretaris
[email protected] . Voordat een aspirant zanger wordt ingedeeld bij een stemgroep neemt de dirigent een stemtest af. Ongeoefende zangers worden geplaatst tussen twee ervaren zangers. Je hebt dan steun aan hen. Van de muziekarchivaris ontvang je de map met partituren. De repetities zijn in het Kandinsky College, locatie Malderburchstraat, op de maandagen tussen 19.40 en 22.00 uur. Rond 21.00 uur houden we een kwartier pauze. En na afloop houden we de nazit. Er wordt gestudeerd op uiteenlopend en meertalig repertoire.
In de vorige Fortissimo hebben we een bel-actie aangekondigd met het doel mensen te interesseren zich op loten te abonneren van de Vriendenloterij. De loten kosten € 12,50 per maand. Daarvan wordt telkens € 6,25 naar de KZNM rekening overgemaakt. Op 22 oktober jongstleden nestelden wij ons in Val Monte omgeven door heerlijke hapjes en drankjes: een uiterst behaaglijke omgeving om er eens lekker voor te gaan zitten. Daar hebben we met zijn zessen, Jan Crienen (bariton), Jan Muis (1e tenor), Philip van Vliet (2e tenor) Bert Arnts (bas), Louis Timmermans (bas), Christ van den Akker (1e tenor) en een toegevoegd coach, meer dan 170 mensen telefonisch benaderd. De basis voor deze gesprekken was een belscript. Dit script hield de ruimte open om mensen, indien er geen interesse was voor een lot, te vragen of zij eventueel donateur wilden worden.
Je krijgt een proefperiode van zes weken. Zodoende word je in staat gesteld om geheel vrijblijvend kennis te maken met ons koor. Aan het eind van de proefperiode zal de voorzitter je installeren als lid. Je ontvangt dan de statuten, het huishoudelijk reglement en meer informatie over je kooroutfit. Voor nieuwe leden die zich verder willen bekwamen in de zangkunst organiseren wij de gratis koorschool.
Regelmatig wordt het koor in het binnenland maar ook in het buitenland gevraagd voor een concert. Zo heeft het koor onlangs nog opgetreden in Duinkerken, Frankrijk. In april werd ons koor derde in de B–categorie tijdens een landelijk concours. Met deze derde plaats mogen wij ons feitelijk het beste grote mannenkoor van Nederland in de B-categorie noemen.
De dirigent Dion Ritten (1958) is onze dirigent. Hij woont in Kerkrade. Dion is een professional die met humor en gepaste strengheid steeds weer de individuele zanger en het koor motiveert. Hierdoor ontstaat een steeds betere koorklank wat ten goede komt aan de kwaliteit van het gehele koor.
Wij hebben het als een uitdaging gevoeld om op een uiterst correcte wijze de gesprekken te voeren, aangezien we als beller natuurlijk op dat moment ook een visitekaartje van KZNM afgeven. Met stijgend respect heb ik die avond geluisterd, naar hoe mijn collega-zangers de gesprekken hebben opgezet en creatief ingevuld. Chapeau! Het resultaat van deze bel avond is dat het aantal voor KZNM geoormerkte loten van 18 naar 26 is gestegen. We hebben nu totaal 90 donateurs die ons steunen. Wij zijn tevreden over hoe het is gegaan in het volledige besef dat deze actie één van de vele initiatieven is, die KZNM nodig heeft om een mooie theaterproductie in 2016 te gaan voeren. Dank aan de ondersteuning vanuit het bestuur voor het tot stand doen komen van deze avond! Christ van den Akker, coördinator belactie Vriendenloterij.
15
16
Donateursavond 13 oktober 2014 Onze donateurs en adverteerders worden jaarlijks tweemaal uitgenodigd voor een donateursconcert in onze repetieruimte in het Kandinsky College. Zo werden vele genodigden maandag 13 oktober onthaald met een luisterrijk concert waaraan de huldiging van twee jubilarissen, waarvan u elders in deze Fortissimo een interview leest, voorafging. Tevens was er verrassingsoptreden van de Nijmeegse 10-jarige soliste Amira Willighagen, winnares van Holland’s Got Talent 2013. Aansluitend werd aspirantzanger ‘Dik de Ummundige’ aan het publiek voorgesteld, maar tot een stemtest bij onze dirigent is het nooit gekomen…. Ter afsluiting was er een wijnproeverij onder leiding van wijkenner George Peters (Bariton)
KZNM met BENDE VAN BEUVING Donderdagavond 18 september was er de uitvoering van het programma "Klap van de Korenmolen" met Bende van Beuving en ons koor in Theater Lux Nijmegen. De uitvoering was in meerdere opzichten uniek: Niet eerder trad het koor op ter ondersteuning van een cabaretier, niet eerder in theater Lux en ook niet eerder “casual”. En voor zover wij hebben kunnen nagaan is er ook niet eerder in de geschiedenis van het Nijmeegs Mannenkoor zo lang gestudeerd op de talloze Ohhh’s en Ahhh’s. Maar de uitvoering was zeer geslaagd en werd bijzonder gewaardeerd door het publiek in een bijna uitverkocht LUX, waarvan een groot deel werd gevormd door de vaste bezoekers van onze concerten. Velen hebben de kans gemist om het Nijmeegs Mannenkoor in dit unieke optreden gade te slaan, maar gelukkig hebben we de foto’s nog….
17
18
Fortissimo is 25 jaar! In 1989 publiceerde KZNM het eerste nummer van onze periodiek. De thema’s van toen zijn nog steeds actueel. Op het voorblad van het eerste nummer hebben we deze keer het dankwoord van de toenmalige redactie opgenomen. De huidige redactie sluit zich aan bij de oproep: ‘Koopt bij onze adverteerders’ !!
19
Wij hebben ruimte voor uw Uw advertene! Contact:
[email protected]
20
De geschiedenis van het Nijmeegs Mannenkoor Deel 4. Optredens in Concertgebouw ’De Vereeniging’ Na de beschrijving van de concerten op Het Valkhof in de For ssimo van zomer 2014, richt ik in deze uitgave de aandacht op de optredens van het Nijmeegs Mannenkoor in Concertgebouw ‘De Vereeniging’. Binnenkort viert deze sta ge muziektempel zijn 100-jarig bestaansjubileum, een gebeurtenis om even bij s l te staan. Er is veel gebeurd in 100 jaar. Zo hee7 het Nijmeegs Mannenkoor in de 100 jaar dat ‘De Vereeniging’ bestaat op deze loca e ruim 150 optredens verzorgd. Het koor mag zich daarmee met gepaste trots ‘kind aan huis’ voelen. Op geen enkele concertloca e trad het koor vaker op dan in concertgebouw ‘De Vereeniging’. Ook in buitensociëteit ‘De Vereeniging’, de voorganger van het huidige concertgebouw, trad het koor vele malen op (circa 70 keer). De ruimte in deze For ssimo is te beperkt om een volledig overzicht te geven van alle concerten in de beide ‘Vereenigingen’. Ik zal mij daarom moeten beperken tot het vermelden van enkele hoogtepunten en bijzonderheden. Mijn verhaal begint in 1874, toen het koor 15 jaar oud was, Koning Willem III zijn zilveren ambtsjubileum vierde en het Nijmeeg’s Mannenkoor (let op de spelling van toen) zijn allereerste buitenlandse reis maakte (naar Gent in België). In 1874 was Nijmegen nog een ves ngstad met ruim 23.000 inwoners. De stad was geheel omsloten door stadsmuren, die door de tand des jds in slechte condi e verkeerden. Op 18 april van dat jaar werd de ves ngwet aangenomen, waarmee de ves ngstatus van een aantal steden, waaronder Nijmegen werd opgeheven. In 1876 begon Nijmegen met het a'reken van de stadswallen en de stadspoorten, te beginnen met de Hezelpoort. Tijdens de sloopwerkzaamheden rich+e een ‘Commissie van uitleg’ zich op de inrich ng van het gebied buiten de stadswallen. Er werden diverse plannen ingediend en herzien, maar uiteindelijk koos men voor het plan van de Haagse projectontwikkelaar Bert Brouwer. Dit plan strekte zich uit over het huidige tracé vanaf het Traianusplein, Sint Canisiussingel, Oranjesingel, Keizer Karelplein, Nassausingel, Kronenburgerpark tot en met de Nieuwe Markt en de straten ter weerszijden daarvan. In 1881 kocht Bert Brouwer zelf ook 15 hectare grond onder de voorwaarde dat hij dit terrein binnen en jaar voor de hel7 zou bebouwen en dat hij ook een ‘uitspanningslokaal’ zou bouwen en een terrein van vermaak zou aanleggen. Bert Brouwer liet er geen gras over groeien. Een jaar later, in 1882, werd aan het Keizer Karelplein de
Foto 1 Buitensociëteit De Vereeniging 1882-1914. Foto Noviomagus.nl
Buitensociëteit ‘De Vereeniging’ geopend en nog een jaar later een 400 meter lange paardenrenbaan (De Wedren).
Buitensociëteit ‘De Vereeniging’ Buitensociëteit ‘De Vereeniging’ werd op zondag 28 mei 1882 officieel geopend met een Vauxhall concert, dat werd gegeven door het muziekkorps der dienstdoende schu+erij uit Utrecht onder leiding van luitenant-kapelmeester C. Coenen en met medewerking van (ik citeer) “het zoo guns g bekende Nijmeeg’s Mannenkoor” onder leiding van dirigent Jan L. Heinrichs. Een Vauxhall-concert is een buitenoptreden waarbij het publiek al wandelend van de muziek kan genieten (met dank aan Maarten-Jan Dongelmans voor de uitleg van het begrip ‘Vauxhall-concert’). Tot 1912 gaf het koor in Buitensociëteit ‘De Vereeniging’ twee tot drie concerten per jaar met een piekjaar in 1899 toen het koor zeven maal in ‘De Vereeniging’ optrad. Er werden ook regelma g kwartetwedstrijden gehouden, waarbij de kwarte+en van het Nijmeeg’s Mannenkoor zich konden meten met de kwarte+en van andere koren. De groep kwartetzangers van het Nijmeeg’s Mannenkoor trad ook zelfstandig naar buiten onder de naam ‘Con Amore’. Een van de hoogtepunten voor het Nijmeeg’s Mannenkoor in Buitensociëteit ‘De Vereeniging’ was het ma neeconcert op 5 september 1909, ter gelegenheid van het 50-jarig bestaansjubileum van het koor. Twee dagen ervoor had Hare Majesteit de Koningin het koor het predicaat ‘Koninklijke”verleend. Dit was dus het eerste concert onder de nieuwe naam: ‘Koninklijke Zangvereeniging Nijmeeg’s Mannenkoor’. Tijdens dit concert stonden, als huldebetoon aan vijf van de zes dirigenten van de voorafgaande halve eeuw, composi es van hun hand op het programma. De laatste twee concerten die het Nijmeeg’s Mannenkoor in Buitensociëteit ‘De Vereeniging’ gaf, waren de na onale feestconcerten ‘1813-1913’ die werden gehouden op 21 en
21
23 november 1913, ter gelegenheid van de viering van 100 jaar ona ankelijkheid. Buitensociëteit ‘De Vereeniging’ hee# niet lang bestaan. Het gebouw was bouwkundig in slechte staat en was erg gehorig. Ook de akoes(ek liet veel te wensen over. Musici begonnen de zaal te mijden. Voor buitensociëteit ‘De Vereeniging’ werd de kri(ek op de akoes(ek fataal. Vooral het commentaar van Willem Mengelberg, dirigent van het Amsterdamse Concertgebouworkest, die vanaf 1897 regelma(g in de Buitensociëteit te gast was, gaf de doorslag. Hij hee# in belangrijke mate bijgedragen aan het besluit om de Buitensociëteit te slopen en een nieuw concertgebouw te bouwen. Op 13 mei 1914 werd het oude gebouw gesloopt om plaats te maken voor Concertgebouw ‘De Vereeniging’.
Concertgebouw ‘De Vereeniging’ Concertgebouw ‘De Vereeniging’ werd ontworpen door de gebroeders Oscar en Henri Leeuw. Opdrachtgever voor de bouw was het bestuur van N.V. Concertgebouw De Vereeniging. De bouw werd op 30 maart 1914 aanbesteed en gegund aan de Nijmeegse aannemer A.J. Smits Jzn. De oorspronkelijke bedoeling was dat het gebouw op 24 december 1914 zou worden opgeleverd, maar de bouw werd vertraagd door het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog. Hoewel de opdrachtgever enig begrip had voor de vertraging, ze8e men de aannemer toch onder druk door de officiële ingebruikname op 6 februari 1915 te stellen. De aannemer was helaas niet in staat om het gebouw op (jd op te leveren. Diverse onderdelen, waaronder de kleine zaal, stonden bij de opening nog in de steigers. De Arnhemse Orkestvereniging onder leiding van Peter van Anrooy mocht als eerste orkest de akoes(ek van de grote zaal uitproberen. Het werd een groot succes. De zaal voldeed in alle opzichten aan de hoge verwach(ngen. Luisteraars en ar(esten raakten onder de indruk van de geweldige akoes(ek. Met spanning keek men uit naar de mening van Willem Mengelberg, die op 9 februari 1915 met het Amsterdamse Concertgebouworkest in ‘De Vereeniging’ zou optreden. Mengelberg toonde zich eveneens enthousiast. Hij was zelfs zodanig onder de indruk, dat hij de bouwtekeningen van ‘De Vereeniging’ naar New York stuurde toen die stad een nieuw concertgebouw wilde laten bouwen. Het Nijmeeg’s Mannenkoor trad ‘pas’ op 28 november 1915 voor het eerst op in concertgebouw ‘De Vereeniging’. De Mastreechter Staar was ons koor op 8 augustus 1915 al voor geweest. Hoewel het Nijmeeg’s Mannenkoor de volgorde van optreden liever andersom had gezien, was er van rivaliteit tussen beide koren des(jds geen sprake. De Staar genoot grote interna(onale vermaardheid en was al vaker in Nijmegen geweest. Bij al die bezoeken had het Nijmeeg’s Mannenkoor het voorrecht gehad om de zangbroeders uit
22
Foto 2 Concertgebouw de Vereeniging voor de oorlog. Foto Noviomagus.nl
Maastricht als gasten te mogen ontvangen. De leden van De Staar werden op 8 augustus door het Nijmeeg’s Mannenkoor van het sta(on opgehaald en onder begeleiding van het muziekkorps der Koloniale Reserve en enkele koetsen naar concertgebouw ‘De Vereeniging’ begeleid, waar De Staar die avond met 200 zangers een optreden verzorgde. Op 7 september 1919 vierde het Nijmeeg’s Mannenkoor in ‘De Vereeniging’ zowel zijn 60-jarig bestaansjubileum als het 12,5 jarig jubileum van dirigent Willem Kerper. Het koor werd begeleid door het Arnhems Orkest. Als solisten traden op de tenor H. van Koolwijk en de bariton Janus van Duuren, beiden zangers van het Nijmeeg’s Mannenkoor. Na afloop van het concert werd een recep(e gehouden, waarbij het Nederlandsch Zangersverbond aan het jubilerende koor een wimpel aanbood, die een eervolle plaats kreeg aan het vaandel. Een bijzonder optreden vond plaats op 22 mei 1926 toen het Nijmeeg’s Mannenkoor de opening opluisterde van het Tweede Nederlandse Esperantocongres. Het koor zong, onder leiding van dirigent Willem Kerper, enkele nummers in Esperanto. Het ontwerp van de grote zaal met een vlak gedeelte en een oplopend Amfitheater, leende zich uitstekend voor het houden van feesten. Tussen 1927 en 1938 organiseerde het Nijmeeg’s Mannenkoor in ‘De Vereeniging’ jaarlijks een Casino-concert voor leden en donateurs. In de Tweede Wereldoorlog trad het koor ook nog enkele malen op in ‘De Vereeniging’. Zo nam het koor op 22 december 1940 deel aan een gezamenlijk optreden ter viering van de 100-ste geboortedag van Bisschop Hamer. Op 17 februari 1941 werd een benefietconcert gegeven ten bate van het comité ‘Monument gesneuvelde Nijmeegs Militairen’ en op 23 juli 1941 trad het koor op met de gemengde zangvereniging ‘Kunst na Arbeid’ in het kader van de tentoonstelling vij#ig jaar sport en toerisme. Dit concert was voorlopig het laatste optreden in ‘De Vereeniging’. Tijdens de repe((eavond van 18 maart 1942 besloot het koor zich op te heffen
om daarmee te ontkomen aan de verplichte toetreding tot de ‘Kultuurkamer’ van de Duitse beze er. Het koor ging daarna 3 jaar ‘ondergronds’. De eerste ledenvergadering na de oorlog vond plaats op 25 maart 1945. Vanaf dat moment pakte het koor de draad weer op. Het eerste concert in ‘De Vereeniging’ na de oorlog vond plaats op 1 maart 1946. Het Nijmeegs Mannenkoor telde toen inmiddels 220 leden. Tijdens dit concert werd aan Burgemeester Hus-nx het erelidmaatschap aangeboden. Verder werd besloten om concerten voortaan te openen met het Wilhelmus (de bewerking van Willem Heydt) en af te sluiten met Domine Salvam Fac. Het is niet bekend of deze regel is teruggedraaid of dat deze in de loop der -jd in de vergetelheid is geraakt. Dat het koor er na de oorlog weer zin in had kan worden afgeleid uit de vele concerten die in 1946 werden gegeven. Met 13 concerten, waarvan er vier in ‘De Vereeniging’ was 1946 een topjaar. Het laatste concert in 1946 was het nachtconcert op 9 november 1946 (aanvang om 24.00 uur). Dit concert vond plaats in het kader van de NIWIN-ac-e (Na-onale Inspanning Welzijn Indië). De opbrengst was bestemd voor de Nederlandse militairen die vochten in voormalig Nederlands Indië.
Foto 4 Concertgebouw De Vereeniging Huidige situatie. Foto Keizer Karel Podia
Operaconcert uitvoerde ter gelegenheid van het 130-jarig bestaansjubileum. Het Nijmeegs Mannenkoor organiseerde (tot dusver) acht maal een Champagneconcert in ‘De Vereeniging’ en stond vij:ien keer in ‘De Vereeniging’ op het podium als deelnemer aan het Nijmeegs Muziekfes-val. Op 6 januari 2002 onthulde wethouder Depla in ‘De Vereeniging’ het replica koorvaandel. Op 30 november 2008 en op 21 november 2009 vierde het koor in ‘De Vereeniging’ zijn 150-jarig bestaansjubileum met twee prach-ge concerten onder leiding van de huidige dirigent Dion Ri en. Inmiddels is ‘De Vereeniging’ voorzien van nieuwe stoelen en een nieuw luchtbehandelingsysteem. Aan het plafond hangen zes grote glazen panelen, die de akoes-ek moeten verbeteren. En dat is nog lang niet alles. De komende jaren worden ook de publieksruimten en de ar-estenruimten grondig aangepakt. Alles bij elkaar wordt de renova-e geraamd op 21 miljoen euro. Jan Breuker (bas)
Foto 3 Nijmeegs Mannenkoor in 1959 tijdens het 100-jarig bestaansjubileum. Foto Regionaal Archief Nijmegen
Geraadpleegde bronnen: Nijmegen binnen en buiten de singels: Wilfried Ui erhoeve en Gerard Lemmens Nijmegen, geschiedenis van de oudste stad van Nederland deel 3: Jan Brabers Jubileumboek Nijmeegs Mannenkoor: De muze tot geleide: drs. M.J.M. Dongelmans Website van Wijkcomité Oost Nijmegen Website van ‘Vrienden van De Vereeniging’. Een muziektempel zonder weerga Provinciale Geldersche en Nijmeegsche courant (PGNC) en De Gelderlander Archief van de Koninklijke Zangvereniging Nijmeegs Mannenkoor
Een bijzondere herinnering hee: het koor aan het Verdi Opera Gala concert op vrijdag 9 november 1984 ter gelegenheid van het 125-jarig bestaansjubileum van het Nijmeegs Mannenkoor. Beschermvrouwe H.K.H. Prinses Juliana en de commissaris van de Koningin in Gelderland Ing. M. de Bruijne waren hierbij aanwezig. De KRO maakte van dit concert tv-opnamen, die op zondag 7 april 1985 (Eerste Paasdag) via Nederland 1 werden uitgezonden. Dat Prinses Juliana het koor een warm hart toedroeg, mag worden afgeleid uit het feit dat zij ook weer aanwezig was toen het koor op vrijdag 10 november 1989 in concertgebouw ‘De Vereeniging’ een roman-sch Duits-Italiaans
Foto 5 De grote zaal van Concertgebouw De Vereeniging. Foto Keizer Karel Podia
23
www.editoo.nl
Indien onbestelbaar: Graafseweg 274, 6532 ZV Nijmegen
