Fiscale aspecten van pensioen
Mr. S.P.N. Brouwer FFP Mw. mr. V.M. Hek-Weghorst FB P.P.M. Lavrijssen FB Mw. mr. J. Polman-Jager Eindredactie: Prof.mr. H.M. Rappelle
Vijfde drvk
Sdu Fiscale & Financièîe Uitgevers Amersfoort
Irihoud
Voorwoord / 5 Voorwoord vijfde druk / 5 Voorwoord vierde druk / 5 Voorwoord derde herziene druk / 5 Voorwoord tweede herziene druk / 6 Voorwoord eerste druk / 7 1
Inleiding/17
1.1 1.2 1.3 1.4
Eerste pijler /17 Tweede pijler /19 Derde pijler / 21 Oudedagsparaplu / 22
2
Voorgeschiedenis / 25
2.1 2.2 2.3 2.4
Commissie-Witteveen / 25 Wet fiscale behandeling van pensioenen / 26 Diverse besluiten / 26 Wet aanpassing fiscale behandeling VUT/prepensioen en introductie levensloopregeling (Wet VPL) / 27
3
De Wet op de loonbelasting 1964 en pensioen / 29
3.1 3.2 3.2.1 3.2.2 3.2.3 3.3 3.3.1 3.3.2 3.3.3
LoonindeWetLB1964/29 Pensioen in de Wet LB 1964 / 30 Pensioen tôt 1 juni 1999 / 30 Pensioen vanaf 1 juni 1999 tôt 1 januari 2005 / 31 Pensioen vanaf 1 januari 2005 / 31 Pensioendefinitie / 31 Ouderdomspensioen / 32 Partnerpensioen / 32 Wezenpensioen / 33
Inhoud
3.3.4 3.3.4.1 3.3.5 3.3.6 3.3.7 3.4 3.5 3.5.1 3.6 3.7
Arbeidsongeschiktheidspensioen / 33 Samenloop arbeidsongeschiktheidspensioen en een reeds ingegaan (ouderdoms- of pre-)pensioen / 34 Overbruggingspensioen / 34 Nabestaandenoverbruggingspensioen / 35 40-deelnemingsjarenpensioen / 35 Verzorgingsgedachte / 35 Restbegunstiging / 36 Oorspronkelijk een andere bedoeling / 38 Afkoopverbod / 38 Pensioenen die niet blijven binnen de grenzen van de Wet LB 1964 / 39
4
Pensioenopbouwsystemen en rekening houden met AOW / 41
4.1 4.1.1 4.1.1.1 4.1.1.2 4.1.2 4.1.2.1 4.1.2.2 4.1.3 4.2
Pensioenopbouwsystemen / 41 Salaris-/diensttijdsysteem / 42 Middelloonsysteem / 42 Eindloonsysteem / 44 Overige systemen / 46 Beschikbaar premiesysteem / 46 Vastbedragensysteem / 47 Defined benefit- versus defined contribution-systeem / 47 Rekening houden met AOW / 48
5
Ouderdomspensioen / 53
5.1
Gevolgen van de Wet LB 1964 voor het gekozen opbouwsysteem / 53 Eindloonregeling / 53 Middelloonregeling / 54 Beschikbare-premieregeling / 54 Rekenregels in de Wet LB 1964 / 55 Beschikbare-premiestaffels, besluit van 23 oktober 2007 / 59 Samenloop verschillende pensioensystemen / 65 Hybride pensioenen/kapitaalovereenkomst / 67 Diensttijd en salaris volgens het Uitvoeringsbesluit loonbelasting 1965 / 68 Diensttijd / 68 Salaris / 73 Ingangsdatum ouderdomspensioen / 75 Eerder met pensioen / 76 Later met pensioen / 77
5.1.1 5.1.2 5.1.3 5.1.3.1 5.1.3.2 5.1.4 5.1.5 5.2 5.2.1 5.2.2 5.3 5.3.1 5.3.2
10
Fiscale aspecten van pensioen
5.4 5.4.1 5.4.1.1 5.4.1.2 5.4.1.3 5.4.1.4
Hoogte ouderdomspensioen / 78 100%-norm / 79 Toetsing aan de 100%-norm / 79 Toegestane afwijking van de 100%-norm / 81 100%-toets bij demotie of deeltijd binnen de tienjaarsperiode / 82 Fiscale gevolgen bovenmatig pensioen / 82
6
Partnerpensioen en wezenpensioen / 85
6.1
Opbouw volgens de verschillende pensioenopbouwsystemen / 86 Nabestaandenpensioen op risicobasis / 86 Opbouw volgens een eindloonstelsel / 87 Opbouw volgens een middelloonstelsel / 89 Opbouw volgens het beschikbaar premiestelsel / 89 Absoluut maximum van het partner- en wezenpensioen / 91 Ingangsdatum / 92 Partnerpensioen: bepaalde en onbepaalde partner / 93
6.1.1 6.1.2 6.1.3 6.1.4 6.2 6.3 6.4 7
Overbruggingspensioen en nabestaandenoverbruggingspensioen / 95
7.1 7.1.1 7.1.2 7.1.3 7.2 7.2.1 7.2.2 7.2.3
Overbruggingspensioen / 96 Hoogte van het overbruggingspensioen / 96 Opbouw overbruggingspensioen / 99 Ingangs- en einddatum overbruggingspensioen /100 Nabestaandenoverbruggingspensioen /101 Hoogte nabestaandenoverbruggingspensioen /102 Opbouw nabestaandenoverbruggingspensioen /104 Ingangs- en einddatum nabestaandenoverbruggingspensioen /104 Samenloop met Anw-uitkering /105 Overbruggings- en nabestaandenoverbruggingspensioen vanaf 1 januari 2005 /105
7.2.4 7.3 8
VUT en prepensioen /107
8.1 8.2 8.2.1 8.2.2 8.2.3
VUT/108 Prepensioen /109 Prepensioen: een overgangsmaatregel /109 Opbouw en maximale hoogte prepensioen /110 Ingangsdatum en einddatum prepensioen /111
Inhoud
11
8.2.4 8.2.5 8.2.6 8.3 8.4
Is een prepensioen hetzelfde als een overbruggingspensioen?/113 Samenloop met andere pensioenvormen /113 Prepensioen voor een directeur-grootaandeelhouder /114 Verschil tussen VUT en prepensioen /114 VUT en prepensioen vanaf 1 januari 2005 /115
9
Rechtsbescherming /117
9.1 9.1.1 9.1.2 9.1.3 9.1.4
Regeling voorleggen aan de Belastingdienst /117 Glijclausule /118 Voor bezwaar vatbare beschikking /119 Splitsen van een bovenmatig pensioen /119 Voorwaarden waaraan een verzoek om beoordeling moet voldoen /121 Afwijkende pensioenregeling laten aanwijzen als zuivere regeling /122 Geen aanwijzing bij eigen beheer /122 Overgangsregeling Wet VPL: splitsing van bovenmatige premie /123
9.2 9.2.1 9.3 10
Het pensioen van de directeur-grootaandeelhouder /125
10.1 10.1.1
Gangbaarheidstoets /126 Loonbestanddelen in natura behoren niet tôt het pensioengevend loon /127 De eigen bijdrage van de dga is niet hoger dan 50% /127 AOW-inbouw minimaal op basis van AOW-uitkering voor alleenstaande /129 Geen rekening houden met onbepaalde partner of kinderen /129 Overbruggingspensioen moet worden gebaseerd op ingebouwdeAOW/130 Volledig verzekerd pensioen /132 Andere fiscale verschillen /133 Geen prepensioen voor de dga /133 Gebruikelijkloonregeling/134 Pensioenopbouw over de voorperiode /134 Rechtsbescherming/135 Overgangsrecht Wet fiscale behandeling van pensioenen/135 Waardering pensioenverplichting in eigen beheer /137 Doelvermogen /137 Opbouw van het doelvermogen /137
10.1.2 10.1.3 10.1.4 10.1.5 10.2 10.3 10.3.1 10.3.2 10.3.3 10.3.4 10.4 10.5 10.5.1 10.5.2
12
Fiscale aspecten van pensioen
10.5.3 10.5.4 10.5.5
Leeftijdsterugstelling /141 Overgangsregeling verplichte actuariële opbouw /142 Rekenrente /143
11
Wet VPL; overgangsregeling(en) /147
11.1 11.2 11.2.1 11.2.2 11.2.3 11.3
Wat is VPL? /147 Wetgeving vanaf 1 januari 2005 /148 Ouderdomspensioen /148 Overbruggings- en prepensioen /149 VUT/149 Overgangsregeling VPL /151
12
Diverse onderwerpen /155
12.1
12.3.3 12.4 12.5 12.6 12.7 12.8 12.9 12.9.1 12.10
Pensioenpremies moeten worden ingehouden op het loon /155 Toegestane pensioenverzekeraars /157 Verboden handelingen met pensioen /158 Wijziging regeling of omstandigheid waardoor er geen sprake meer is van pensioen /158 Afkoop of vervreemding van de aanspraak, dan wel het formeel of feitelijk voorwerp van zekerheid maken /159 Prijsgeven van pensioenrechten door de dga /161 Pensioen en echtscheiding /161 Pensioenen en bedrijfssparen /163 Levensloopregeling en pensioen /164 40-deelnemingsjarenpensioen /165 Inhaalpensioen in het kader van de Wet VPL /167 Pensioen in de Successiewet /168 Pensioenuitkering aan restbegunstigde /169 Pensioenen versus lijfrenten /169
13
Internationale aspecten van pensioenen /171
13.1 13.1.1
Nederlands internationaal belastingrecht /172 Belastingheffing van buitenlands belastingplichtigen in de Wet LB 1964/173 Belastingheffing van buitenlands belastingplichtigen in de Wet IB 2001 /175 Emigratie van de (gewezen) werknemer: conserverende aanslag/177 Conserverende aanslag buitenlands belastingplichtige /179 Cumulatie conserverende aanslagen /180
12.2 12.3 12.3.1 12.3.2
13.1.2 13.2 13.2.1 13.2.2
Inhoud
13
13.2.3 13.3 13.3.1 13.3.1.1 13.3.1.2 13.3.2 13.3.2.1 13.3.2.2 13.3.3 13.3.4 13.3.4.1 13.3.4.2 13.3.4.3 13.4 13.4.1 13.4.1.1 13.4.1.2 13.4.2 13.4.2.1 13.4.2.2 13.4.3 13.4.4 13.5 13.6 13.6.1 13.6.2 13.6.3 13.7 13.7.1
14
Conserverende aanslag strijdig met EG-recht van vrije vestiging? /181 Fiscale aspecten inzake het pensioen bij werken in het buitenland /182 Voortzetting pensioenopbouw in Nederland, dienstbetrekking met Nederlandse werkgever /184 Fiscale woonplaats in Nederland /184 Fiscale woonplaats in het buitenland /186 Voortzetting pensioenopbouw in Nederland, dienstbetrekking met buitenlandse werkgever /186 Fiscale woonplaats in buitenland /186 Fiscale woonplaats in Nederland /187 Deelname aan een pensioenregeling van een nieuwe, in het buitenland gevestigde, werkgever /188 Waardeoverdracht naar een buitenlandse pensioenuitvoerder /188 Waardeoverdracht naar een niet-toegestane buitenlandse verzekeraar/188 Waardeoverdracht aan een toegestane buitenlandse verzekeraar/190 Bijzondere situaties /191 Fiscale aspecten inzake het pensioen bij werken in Nederland /192 Voortzetting pensioenopbouw in het buitenland, dienstbetrekking met buitenlandse werkgever /192 Fiscale woonplaats in het buitenland /192 Fiscale woonplaats in Nederland /194 Voortzetting pensioenopbouw in het buitenland, dienstbetrekking met Nederlandse werkgever /195 Fiscale woonplaats in het buitenland /195 Fiscale woonplaats in Nederland /195 Deelname aan de pensioenregeling van de nieuwe, in Nederland gevestigde werkgever /196 Overdracht van in het buitenland opgebouwd pensioen naar een pensioenuitvoerder in Nederland /196 Belastingheffing met betrekking tôt pensioenuitkeringen in internationaal verband /198 Diverse onderwerpen /199 De 30%-regeling /199 Inkoop van dienstjaren doorgebracht bij een verbonden buitenlands lichaam / 200 Salary split / 201 Europese aspecten van pensioen / 202 Beleid Europa inzake pensioen / 203
Fiscale aspecten van pensioen
13.7.2
Arresten Europese Hof van Justitie / 204
13.7.3
Conclusie / 205 Bijlage 1 / 207 Afkortingenlijst / 207 Bijlage 2 / 209 Beschikbare premiestaffels / 209 Besluit van 23 oktober 2007 Bijlage 2A / 223 Beschikbarepremiestaffels / 223 Besluit van 28 april 2003 Bijlage 3 / 243 Overzicht besluiten en handreikingen / 243
Inhoud
15
