Zorg voor de toekomst Financiën op orde
Jong geleerd oud gedaan
geleerd oud gedaan
Financiën
Wilt u meer weten? www.wijzeringeldzaken.nl Opmerkingen of vragen?
[email protected] Adresgegevens: CentiQ, Wijzer in geldzaken Korte Voorhout 7 Postbus 20201 2511 CW Den haag
3
Inhoud Voorwoord Samenvatting
5 7
1. Terugblik 2009
10
2. Doelstellingen Wijzer in geldzaken 2010
24
2.1 Bewustwording
26
2.2 Portal Wijzer in geldzaken
27
2.3 Financiën op orde: inkomensterugval en preventie
27
2.4 Jong geleerd is oud gedaan: onderwijs en jongerencommunicatie
28
2.5 Zorg voor de toekomst: pensioenbewustzijn en UPO
29
2.6 Ondersteuning netwerk
29
3. Met welke activiteiten gaan de partners dit samen bereiken
30
3.1 Bewustwording
31
3.2 Portal www.wijzeringeldzaken.nl
32
3.3 ‘Financiën op orde’
33
3.4 ‘Jong geleerd is oud gedaan’
34
3.5 ‘Zorg voor de toekomst’
37
3.6 Ondersteuning netwerk
38
Nawoord
39
CentiQ Partners
40
Jaarplan 2010
5
Voorwoord Het thema ‘omgaan met geld’ is door de crisis en recessie actueler dan ooit. De partners van CentiQ, Wijzer in geldzaken hebben zich het afgelopen jaar gezamenlijk sterk ingezet om de consument bewuster te maken van het nemen van verstandige financiële beslissingen. Het is bijzonder om als nieuwe voorzitter van het platform ook zelf van dichtbij te ervaren, hoezeer de partners van het platform gedreven zijn om het finan cieel bewustzijn en het financieel inzicht bij Nederlanders te vergroten. En dit is niet zonder resultaat. Er is in 2009 samen al veel bereikt, maar in 2010 zal een onverminderde inspanning benodigd zijn. U leest er alles over in dit jaarplan. Ook internationaal begint ons platform op te vallen. Verschillende Europese landen hebben belangstelling getoond voor het samenwerkingsconcept van CentiQ, niet in de laatste plaats omdat de problematiek nu ook internationaal echt op de agenda staat. Namens de stuurgroep van het platform wens ik alle partners gezamenlijk een heel succesvol Wijzer in geldzaken jaar. Prof. dr. Klaas Knot Voorzitter stuurgroep CentiQ, Wijzer in geldzaken
Jaarplan 2010
00.
Samenvatting
7
Missie en doelstelling In juni 2008 lanceerden de 45 partijen die zijn aangesloten bij het platform het Actieplan Wijzer in Geldzaken. Zij formuleerden daarin als missie: CentiQ-partners willen het financiële inzicht en de financiële vaardigheden van consumenten vergroten en willen bevorderen dat consumenten bewust financiële beslissingen nemen. Door hun krachten te bundelen in het platform CentiQ willen partners consumenten beter bereiken, informeren en helpen ‘wijzer in geldzaken’ te worden. De doelstelling van de deelnemers aan het platform is: “Consumenten hebben hun financieel beheer – nu en met een lange termijn horizon – beter op orde. Ze zijn zelf actief betrokken en/of winnen deskundig advies in, om te komen tot weloverwogen financiële beslissingen die bijdragen aan het behalen van hun persoonlijke doelen.”
Terugblik 2009 In 2009 werden voor veel mensen de gevolgen van de crisis voelbaar. Dat maak te het onderwerp “omgaan met geld” actueler dan het al was. De deelnemers aan het platform waren ook in het afgelopen jaar zeer actief om het financieel bewustzijn en het financieel inzicht bij Nederlandse consumenten te vergroten. Hierbij wordt steeds meer samengewerkt. Het onderwerp was veelvuldig aan wezig in de media, met de slogan Wijzer in geldzaken als katalysator. Een groot aantal mensen wist de weg te vinden naar de portal www.wijzeringeldzaken. nl en daarmee naar laagdrempelige informatie en tools van partners. Op het gebied van digitale huishoudboekjes - waarmee mensen hun huishoudporte monnee op orde kunnen brengen - was een opleving te zien. Ook zijn er be langrijke stappen gezet om financiële educatie een structurele plaats te geven in bestaande vakken in het onderwijs. Het bezoek van H.K.H. Prinses Máxima aan één van de onderwijsprojecten gaf een extra impuls om dit onderwerp op de politieke en maatschappelijke agenda te zetten. Daarnaast werden verschil lende initiatieven opgestart om het pensioenbewustzijn te vergroten.
Een groot aantal mensen wist de weg te vinden naar de portal www.wijzeringeldzaken.nl
8
Jaarplan 2010
Wijzer in geldzaken in 2010 De partners hebben voor 2010 eveneens stevige ambities. De speerpunten zijn: • Bewustwording; focus op consumenten bewust maken om hun geldzaken op orde te hebben • Portal Wijzer in Geldzaken; focus op het uit laten groeien tot dé portal voor omgaan met geld • Financiën op orde; focus op inkomensterugval en preventie • Jong geleerd is oud gedaan; focus op structurele financiële educatie in bestaande vakken in het onderwijs en jongerencommunicatie • Zorg voor de toekomst; focus op pensioenbewustzijn en het uniform pensioenoverzicht (UPO). Uitgangspunt bij alle doelstellingen en activiteiten van het platform is ook in 2010 het verbinden, verbeteren en verbreden van de activiteiten van partners.
Hoe gaan de partners dit gezamenlijk bereiken? Bewustwording is een belangrijke succesfactor van het platform. Met behulp van verschillende bewustzijncampagnes, het genereren van veel free publicity, partners te verbinden aan de pay-off en een Wijzer in Geldzaken Parade langs grote openbare bibliotheken, wordt de consument actief bewust gemaakt over ‘omgaan met geld’. De portal www.wijzeringeldzaken.nl wordt verder uitge breid en geactualiseerd. De traffic naar de site wordt met diverse campagnes ondersteund en zal hierdoor naar de 70.000 bezoekers per maand stijgen. Hierdoor vinden nog meer mensen de weg naar laagdrempelige en betrouw bare informatie, tools en hulpmiddelen van partners. Op het gebied van ‘Financiën op orde’ worden gemeenten en kredietbanken ondersteund door partners bij het ontwikkelen van verschillende preventiemiddelen. Voor de consument wordt een digitaal huishoudboekje binnen internetbankieren een belangrijk thema en worden er verschillende activiteiten
9
ontplooid om mensen bewust te maken en te informeren over inkomensterugval . In het programma ‘Jong geleerd is oud gedaan’ wordt er op het gebied van onderwijs draagvlak gecreëerd voor structurele financiële educatie in bestaan de vakken in het onderwijs. Daarnaast worden de succesvolle leermethoden uit de pilot in 2009, uitgerold over een grote hoeveelheid andere VMBO-scholen. Begin maart wordt een jongerencampagne gelanceerd met een nieuw virtueel figuur, die jongeren leert om slim met geld om te gaan. Het programma ‘Zorg voor de toekomst’ gaat het pensioenbewustzijn onder Nederlanders meetbaar maken en verder vergroten. Hierbij staat het Uniform Pensioen Overzicht centraal. Daarnaast zullen er door middel van meer samenwerkingen met hogescholen een groot aantal pensioenspreekuren worden gerealiseerd. Voor de partners zal het kenniscentrum verdere invulling krijgen, staan er verschillende onderzoeken op het programma en worden er bijeenkomsten en expert meetings georganiseerd. Via het extranet en nieuwsbrieven worden de partners actief op de hoogte gehouden van de ontwikkelingen.
Leeswijzer Het eerste hoofdstuk blikt terug op het jaar 2009. In hoofdstuk 2 leest u alles over de ambitieuze doelstellingen voor 2010. In hoofdstuk 3 vindt u een over zicht van de activiteiten die worden ondernomen om deze doelstellingen te behalen.
Via het extranet en nieuwsbrieven worden de partners actief op de hoogte gehouden van de ontwikkelingen.
Jaarplan 2010
01.
Terugblik 2009
11
In 2009 werden de effecten van de crisis echt voelbaar voor de consument. Meer faillissementen, een stagnerende woningmarkt, afnemend vermogen en minder werkgelegenheid waardoor veel mensen hun baan zijn verloren. Het nemen van verstandige financiële beslissingen is misschien wel actueler dan ooit. De toegenomen aandacht voor financiële zaken biedt kansen voor het platform om haar verschillende programma’s en het financiële bewustzijn op de agenda te zetten en onder de aandacht te brengen. In dit hoofdstuk vindt u een overzicht van een groot aantal activiteiten die het afgelopen jaar zijn gerealiseerd om de financiële bewustwording bij consumenten te vergroten. Dit overzicht betreft zowel activiteiten die partners op eigen initiatief hebben gerealiseerd als activiteiten in platformverband.
Dit hebben de partners in 2009 samen bereikt Op het gebied van communicatie:
Voorbeelden van eigen projecten van partners • Een aantal partners heeft zijn consumentenwebsite vernieuwd, waaronder de AFM en de NBVA. • De NBVA lanceerde een voorlichtingscampagne op internet en televi sie. Het doel van de campagne is consumenten te wijzen op het belang van een goede financieel adviseur. • Het Verbond van Verzekeraars lanceerde een nieuwe website speciaal voor consumenten: www.allesoververzekeren.nl • Verzekeraar Aegon nam ‘financieel bewustzijn’ op in de missie van het bedrijf.
12
Jaarplan 2010
13
Projecten in platformverband Bewustwording Het onderwerp financiële bewustwording is in 2009 in de media een thema geworden. Over de thema’s Wijzer in geldzaken en ‘omgaan met geld’ ver schijnen er dagelijks publicaties in diverse publieks(dag)bladen. Er verschijnt bijvoorbeeld wekelijks een artikel in Metro, waarin telkens het thema ‘omgaan met geld’ vanuit een andere invalshoek, en door verschillende partners, wordt belicht. Daarnaast is er bijzonder veel aandacht geweest op internet, televisie en radio voor het onderwerp. Enkele highlights: Homepage Nu.nl, Vara pro gramma ‘Alles draait om geld’, Pauw & Witteman en diverse radio-interviews. Deze golf van publiciteit voor het thema ‘omgaan met geld’ heeft ook de partners in staat gesteld om hun thema’s beter te profileren in de pers. Website: In de zomer van 2009 vond de herlancering plaats van www.wijzeringeldzaken. nl. In 2009 hebben 225.000 bezoekers de website bezocht. Ruim 70% van deze bezoekers klikt door naar minimaal één van de partners. Interne communicatie In 2009 zijn er twee platformbijeenkomsten georganiseerd; in april met het thema Jongeren en Geld, in oktober met het thema Huishoudfinanciën. In sep tember heeft er een netwerkborrel plaats gevonden. Ook heeft de nieuwsbrief heeft een opfrisbeurt gehad, waardoor deze beter leesbaar is geworden.
Platformbijeenkomst 29 oktober 2009.
In de zomer van 2009 vond de herlancering plaats van wijzeringeldzaken.nl.
14
Jaarplan 2010
Programma ‘Financiën op orde’ De waarschuwingszin “Let op! Geld lenen kost geld” werd verplicht gesteld bij leningen.
Voorbeelden van eigen projecten van partners • De AFM heeft de folder ‘Verstandig Lenen’ uitgebracht. De folder wijst op zaken waar consumenten op moeten letten wanneer ze een lening aangaan. • Op 25 mei startte de Blijf Positief campagne 2009 van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) met een nieuwe tven radiospot en zoekmachinemarketing. Spil van de campagne is de website www.blijfpositief.nl waar bezoekers informatie vinden over de gevaren van teveel geld uitgeven, over schuldhulpverlening, budget tools en bespaartips. • De waarschuwingszin “Let op! Geld lenen kost geld” werd verplicht gesteld bij leningen. De AFM ziet erop toe dat aanbieders zich aan de nieuwe regel houden. • Nibud kwam met de uitgave “Voor boven de 18, alles wat je weten wilt over geld”. • De Consumentenbond kwam met de minigids Veilig Sparen en Beleg gen voor het antwoord op de vraag hoe consumenten op een veilige manier kunnen zorgen voor zekerheid voor later. • Het Nibud bracht een nieuwe uitgave uit: “101 Goed met Geld Tips”. In dit boekje staat ‘vrolijk besparen’ centraal. • Het Nibud opende het eerste Nibud-adviespunt op het UWV-werkplein in Enschede. • De Nederlandsche Bank lanceerde een website die een handig overzicht geeft van allerhande informatie over het betalingsverkeer (www.allesoverbetalen.nl). • Inverse en Nibud brachten Cashflow Manager op de markt, een softwarepakket dat consumenten helpt om inzicht te krijgen in hun inkom sten en uitgaven en op een planmatige manier met geld om te gaan.
15
16
Jaarplan 2010
Projecten in platformverband • Er is een samenwerkingsovereenkomst gesloten met het Nibud, die borgt dat de kennis en expertise van Nibud kan worden ingezet voor het platform. • De cursus ‘Omgaan met geld’ van het Nibud is geheel vernieuwd. Deze budgetcursus wordt veelal door gemeenten aangeboden aan mensen, die moeilijk met hun geld kunnen rondkomen. Het lesmateriaal wordt aangeboden in de vorm van negen basismodules en zes aanvullende modules, die gratis via de site van het Nibud te downloaden zijn. • CentiQ heeft de pilot ondersteund met het digitale huishoudboekje TIM (Transacties Inzichtelijk Maken), dat ING in 2010 aan haar klanten ter be schikking zal stellen. Het heeft tot doel dat mensen op een gemakkelijke manier inzicht krijgen in hun uitgavenpatroon. • De Consumentenbond maakte in CentiQ-verband gidsjes voor jonge gezin nen en vrouwen. ‘Greep op je geld’ en ‘Vrouwen en Geld’ krijgen dit najaar een brede verspreiding via specifieke distributiekanalen, zoals kinderdag verblijven en vrouwenbladen. Half januari 2010 wordt ‘Vrouwen en Geld’ op zaterdag in een oplage van 800.000 stuks meegeseald bij de Telegraaf. • Het door Nibud ontwikkelde workshop-programma voor migranten over
Gerjoke Wilmink, directeur Nibud
Stuurgroeplid platform Wijzer in geldzaken ‘In 2009 heeft het Nibud een gratis telefoonnummer geopend voor consumenten met vragen over huishoudfinanciën. Dat was zonder CentiQ nooit gelukt. Het gaat bij zoiets niet alleen om geld, maar je moet ook de mankracht hebben om de telefoontjes te beantwoorden. Met hulp van CentiQ konden wij dat neerleggen bij Postbus 51, waar een aparte desk is ingericht en de mensen zijn opgeleid. Ook in de communicatie daar omheen hebben we goed samengewerkt. De grootste prestatie in 2009 was het vliegwieleffect. Er gebeurde al ontzettend veel, maar door het platform wordt het steeds zichtbaarder. Ik kan het
17
‘omgaan met geld’ wordt uitgerold. • Het Nibud lanceerde maandag 2 november het gratis telefoonnummer 08002212121 waar mensen met vragen over geld & financiële opvoeding terecht kunnen. CentiQ werkte mee aan realisering hiervan. • Een aantal partners, zoals Nibud, SZW en NVVK, onderzochten op welke wij ze zij gemeentes en kredietbanken kunnen ondersteunen bij het inzetten van schuldpreventie-instrumenten. Breder inzetten van materiaal, stimuleren van informatie-uitwisseling en verder inzicht in effectiviteit zijn daarbij kerndoelen. • Het onderzoeksbureau TNS-NIPO is het eerste bedrijf waar op initiatief van Het platform en FFP de werknemers een ‘financiële scan’ aangeboden kregen. Dit betrof een pilot ‘Financieel advies op de werkvloer’. De kosten en moeite voor het werven van werkgevers, wegen onvoldoende op tegen de baten. • Het Nibud lanceert een nieuw rekeninstrument: de Risicometer Lenen. Met deze Risicometer kan de consument zelf controleren of de voorgenomen lening in zijn budget past en of hij de maandelijkse aflossing wel wil betalen. • Gemeenten, kredietbanken en vrijwilligers van Humanitas krijgen dankzij CentiQ de beschikking over het Nibud-hulpmiddel voor budgetbeheer “Waar blijft het Geld? Bewaren”.
niet bewijzen, maar ik heb ook de indruk dat de toch al grote naamsbekendheid van het Nibud door Wijzer in geldzaken de laatste twee jaar nóg groter is geworden. Hoogste prioriteit voor 2010 heeft wat mij betreft het inhaken op de actualiteit. Ik ben een beetje bang dat in tijden van bezuinigingen en verkiezingen de preventie van geldproblemen letterlijk het kind van de rekening wordt. Het platform moet bij alle partijen op blijven hameren op het belang van financiële educatie.’
Het door Nibud ontwikkelde workshopprogramma voor migranten over ‘omgaan met geld’ wordt uitgerold.
18
Jaarplan 2010
Programma ‘Jong geleerd is oud gedaan’ Voorbeelden van eigen projecten van partners • De MO-groep heeft informatiepakketten gemaakt voor jongerenhulp verleners samen met het Nibud. • De Delta Lloyd Groep Foundation introduceert de ‘Blut & Loaded Schoolagenda’, bedoeld voor kinderen uit groep 8 die naar de middel bare school gaan. Deze agenda staat boordevol ‘zin en onzin’ over geld. • De AFM lanceert in samenwerking met het Geldmuseum het interac tieve spel “de ene euro is de andere niet”, dat aantoont hoe onlogisch mensen soms met hun geld omgaan.
Projecten in platformverband • Stichting Leerplan Ontwikkeling (SLO) lanceerde de Basisvisie Financieel Inzicht, die de basis vormt voor de structurele inbedding van het thema “omgaan met geld” in het onderwijs. • In vervolg op de Basisvisie is een beschrijving van lesmiddelen gemaakt en een checklist voor lesmiddelen. In september zijn pilots gestart op verschillende typen scholen, in samenwerking met Stichting Leerplan Ontwikkeling (SLO), Codename Future en de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN). De pilots op basisscholen (ook speciaal onderwijs) en in het voortgezet onder wijs (vmbo) werden gegeven binnen bestaande vakken en met behulp van geselecteerd (digitaal) lesmateriaal. Dit is een eerste stap naar structurele integratie van financiele educatie in het onderwijs. • Samen met SZW werd in de periode van 12 oktober tot 14 december de debattenreeks Moneyfest’09 georganiseerd, waarbij jongeren zich in een digitaal debat konden mengen en/of op school in klassenverband meepraten over de rol van geld en geldzaken in hun leven, nu en straks. De opvatting van jong Nederland is het startpunt voor vervolgactiviteiten, gericht op het vergroten van het financiële bewustzijn van jongeren. Moneyfest vond plaats
19
in het kader van de campagne www.blijfpositief.nl van SZW. • De AFM ontwikkelde in samenwerking met CentiQ en het Geldmuseum het spel “Meer keuze met geld” dat is gericht op jongeren en helpt verstandige financiële keuzes te maken • In een coproductie organiseerden Delta Lloyd Groep Foundation, de Kredietbank Utrecht, het Nibud, het Nederlands Debatinstituut en CentiQ een debattoernooi voor VMBO-scholieren getiteld: “Mijn geld, nu en later”.
H.K.H. Prinses Máxima bezocht op 9 december 2009 de onderwijspilot ‘Geld Genoeg?’ op het Liemers College in Didam.
20
Jaarplan 2010
Programma ‘Zorg voor de toekomst’ Voorbeelden van eigen projecten van partners • Pensioenkijker.nl bracht de brochure ‘deeltijdwerken en pensioen’ uit. • Pensioenkijker.nl organiseerde - samen met het Nibud, de Consumentenbond en dagblad De Telegraaf - een vragenforum over de gevolgen van een echtscheiding. • De digitale kennistest van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) www.weetwatjeweet.nl werd uitgebreid met vragen over beleggings verzekeringen en over pensioenen. • Het ministerie van SZW en Pensioenkijker.nl startte een brede campagne om bekendheid te geven aan de afschaffing van de partner toeslag AOW in 2015. • De site www.uniformpensioenoverzicht.nl werd gelanceerd. Hier vinden pensioenfondsen en verzekeraars alle beschikbare modellen van het UPO met toelichtingen en handleidingen. De website werd
Richard Weurding, Verbond van Verzekeraars Stuurgroeplid platform Wijzer in geldzaken
‘Door ons is in 2009 het programma Verzekeraars Vernieuwen opgezet, mede naar aanleiding van de woekerpolissen en de financiële crisis. Voorlichting en educatie spelen een belangrijke rol in consumentempowerment en herstel van vertrouwen in onze sector. Een deel doen we uiteraard zelf, zoals een nieuwe consumentensite en productwijzers, maar ook CentiQ speelt hierbij een essentiële rol. Het platform heeft in 2009 een echte start gemaakt met financiële educatie. Denk aan de onderwijspilots, het bezoek van de prinses aan de vmbo-school en de Geldkoffer van het Nibud. Wat ons betreft is de hoogste prioriteit voor
21
opgericht door de Vereniging van Bedrijfstakpensioenfondsen (VB), de Stichting voor Ondernemingspensioenfondsen (OPF), de Unie van Beroepspensioenfondsen (UvB) en het Verbond van Verzekeraars (Verbond). • Om consumenten te helpen de juiste verzekering af te sluiten, heeft het Verbond van Verzekeraars productwijzers ontwikkeld voor respectievelijk inkomensverzekeringen, schadeverzekeringen en levensverzekeringen.
Projecten in platformverband • ROC Mondriaan in Den Haag ontwikkelde op verzoek van het platform een cursus ‘Wijzer in geldzaken’ voor laaggeletterden. De eerste cursus ging in oktober van start met een tiental deelnemers. Dit is een pilot die bij succes verder wordt uitgerold bij andere ROC’s. • In verschillende steden in het land organiseerde E-Quality met steun van het platform de Vrouw & Geldcafé’s, die financiële bewustwording bij levens- en
2010 om daar nóg meer effort in te stoppen. Als Verbond zien wij het liefst dat financiële educatie verplicht wordt, in elk geval in het voortgezet onderwijs, maar ook op basisscholen moet er structureel aandacht voor komen. CentiQ is een netwerkorganisatie, waarmee de krachten van verschillende organisaties worden gebundeld. Daar zit tegelijkertijd ook een risico. Je moet oppassen dat activiteiten niet versnipperen. Tegenover de buitenwereld en de politiek moet duidelijk zijn dat Wijzer in geldzaken als portal echt meters maakt, zoals gebeurde met de vernieuwde website en de daaraan gekoppelde helpdesk van het Nibud. Dat succes moeten we nu zien uit te bouwen.’
22
Jaarplan 2010
loopbaankeuzes tot doel hebben. De bijeenkomsten zijn populair en worden druk bezocht. • De Hogeschool Zuyd en de Hogeschool van Amsterdam organiseerden – in samenwerking met Pensioenkijker.nl en SPO – pensioenspreekuren waar mensen terechtkunnen met hun vragen over pensioen. • Pensioenkijker.nl ontwikkelde de ‘PensioenBelevingsReis’; een website tool om mensen te helpen hun inzicht te vergroten en keuzes eventueel bij te stellen in pensioendoelen (wat wil ik?) en pensioenkosten (wat kost dat?).
Onderzoek Voorbeelden van eigen onderzoeken van partners • Pensioenkijker.nl deed het onderzoek ‘Hoe blijf je achter?’, waarbij onder zoek werd gedaan naar de financiële situatie na echtscheiding en overlijden. • VB (Vereniging van Bedrijfstakpensioenfondsen) deed een onderzoek onder consumenten naar de kennis over de kosten en opbrengsten van het pensioensysteem. • Het Nibud deed onderzoek naar ‘financiële opvoeding’. Het doel van dit onderzoek was inzicht krijgen in de problemen waar ouders tegen aan lopen bij de financiële opvoeding, maar ook op welke punten ouders meer aandacht moeten besteden om hun kinderen te leren omgaan met geld. • De AFM doet twee keer per jaar een consumentenmonitor. Hierin wor den het gedrag en attitudes van financiële consumenten onderzocht en de markt- en productaspecten van de financiële markt beschreven. • Hogeschool Zuyd deed onderzoek naar financiële informatiebehoeften van studenten.
23
Onderzoeken in platformverband • Samen met Pensioenkijker.nl, TNS-Nipo en de Universiteit van Tilburg is een Pensioenbewustzijnmeter ontwikkeld. Dit is een meetinstrument dat door partijen in de pensioensector kan worden gebruikt om op uniforme wijze pensioenbewustzijn te meten. • In 2009 werd tweemaal de Publieksmonitor Wijzer in geldzaken uitgevoerd, die tot doel heeft om trends in het financieel gedrag en inzicht te meten en de effecten van de crisis hierop vast te stellen. • Onderzoek ‘Financiële opvoeding’ van het Nibud, is mede mogelijk gemaakt door CentiQ. Als vervolg op de resultaten van dit onderzoek is het Nibud een campagne gestart waarin zij ouders wijzer in geldzaken wil maken en duidelijk wil maken dat financiële opvoeding meer inhoudt dan alleen zakgeld geven. • Voor de zomer van 2009 werd door het Bureau B&A een onderzoek uitge voerd naar de effectiviteit van het platform. De resultaten van deze evaluatie werden door de minister van Financiën aan de Tweede Kamer verstuurd. • Voor alle projecten die door het platform werden gefinancierd werden evaluaties uitgevoerd, die tot doel hadden vast te stellen welke methoden van financiële educatie succesvol zijn.
In 2009 werd tweemaal de Publieksmonitor Wijzer in geldzaken uitgevoerd
Jaarplan 2010
02.
Doelstellingen Wijzer in geldzaken 2010
25
Financiële zelfredzaamheid is een basisvoorwaarde om zelfstandig te kunnen functioneren in een steeds complexere samenleving. De consument heeft een eigen verantwoordelijkheid om zijn financiële zaken op orde te hebben, nu en later. “Grip” op de inkomsten en uitgaven blijft bepalend voor een gezonde financiële situatie en moet al jong worden aangeleerd. Zeker in een tijd van economische tegenwind is het van groot belang om de eigen draagkracht goed te kennen en een bijvoorbeeld een buffer achter de hand te hebben om terugval in inkomen, dan wel onverwachte uitgaven, op te kunnen vangen. En wat heeft de crisis bijvoorbeeld voor invloed op het pensioen? De partners hebben in 2010 stevige ambities om de consument verder wijzer in geldzaken te maken. Gezamenlijk zijn er voor 2010 een vijftal speerpunten geformuleerd. De rol van het platform hierbij is om te verbinden, verbeteren en te verbreden. De speerpunten zijn: • Bewustwording; consumenten bewust maken om hun geldzaken op orde te hebben • Portal Wijzer in Geldzaken; uit laten groeien tot dé portal voor omgaan met geld • Financiën op orde; focus op inkomensterugval en preventie • Jong geleerd is oud gedaan; focus op onderwijs en jongerencommunicatie • Zorg voor de toekomst; focus op pensioenbewustzijn en uniform pensioenoverzicht (UPO) Deze speerpunten komen terug binnen de doelstellingen van het platform en in de specifieke programma’s. In dit hoofdstuk vindt u een overzicht van onze doelstellingen voor 2010 per speerpunt. Daarnaast treft u een aantal doelstel lingen aan die erop gericht zijn het netwerk te ondersteunen en uit te bouwen.
De partners hebben in 2010 stevige ambities om de consument wijzer in geldzaken te maken.
26
Jaarplan 2010
2.1 Bewustwording Doelstelling van het platform is om samen met de partners meer mensen te bereiken en consumenten wijzer in geldzaken te maken. Dit begint bij bewust wording: consumenten zijn zich ervan bewust dat het belangrijk is om hun geldzaken, nu en in de toekomst, op orde te hebben. Dit is nodig om kennis, houding en gedrag te beïnvloeden. Afgeleide doelstellingen om het financieel bewustzijn in Nederland te vergro ten, zijn: • Media besteden continu aandacht het thema ‘omgaan met geld’ aan de pro jecten in het kader van wijzer in geldzaken. Hiervoor is de doelstelling om op weekbasis diverse publicaties over Wijzer in geldzaken en ‘omgaan met geld’ in de schrijvende pers te realiseren en minimaal 15 mediamomenten in de audiovisuele en nieuwe media. • Alle projecten dragen de pay-off: Wijzer in geldzaken. • Er worden twee bewustwordingscampagnes ingezet.
Fred van Raaij, Universiteit van Tilburg Stuurgroeplid platform Wijzer in geldzaken
‘In 2009 zijn vooral de onderzoeksresultaten van 2008 verder in beleid geconcretiseerd. Ik doel daarmee op de programma’s ‘Financiën op orde’, ‘Jonge geleerd oud gedaan’ en ‘Zorg voor de toekomst’. Ik denk dat het daarom een goed jaar is geweest, hoewel je natuurlijk altijd maar moet afwachten wat de effecten op lange termijn zullen zijn. Dat is moeilijk te concretiseren. Het gaat ook om het geloof dat je op de goede weg bent. Ik geloof dat zeker en ik hoop dat iedereen dat ook doet. Mijn prioriteit voor 2010? De pensioenen, hoewel iemand anders even zo vrolijk de financiële educatie in het onderwijs zou kunnen noemen. Maar ik
27
2.2 Portal Wijzer in geldzaken Uit onderzoek van platform blijkt dat veel consumenten het lastig vinden om betrouwbare en laagdrempelige informatie te vinden over financiële onderwerpen. Veel informatie is productgericht en niet toegesneden op de persoonlijke situatie van de consument. De website www.wijzeringeldzaken.nl fungeert als wegwijzer voor consumenten in het woud van financiële informatie. De partners hebben de ambitie om www.wijzeringeldzaken.nl uit te laten groeien tot dé portal voor ‘omgaan met geld’. Vanuit deze portal worden consumenten eenvoudig doorverwezen naar informatie van partners.
Doelstelling is om het aantal bezoekers van de website tenminste te verdubbelen naar 70.000 per maand.
vond de uitkomsten van het onderzoek schokkend dat ruim zestig procent van de mensen niet weet wat hun pensioeninkomen zal zijn, ook niet bij benadering. Mensen moeten dat weten, niet alleen de hoogte van het pensioen, maar ook of het toereikend is. Verder constateer ik dat steeds meer mensen geneigd zijn iedereen in het land als het om financiële voorlichting gaat over één kam te scheren. Er is kennelijk maar één benadering: zo moet ‘t. CentiQ moet niet in dat politieke vaarwater terecht komen en blijven segmenteren naar aparte doelgroepen.’
Wijzer in geldzaken is de verbindende factor van alle programma’s en activiteiten die in het kader van het platform gedaan worden.
28
‘Jong geleerd is oud gedaan’ richt zich op drie terreinen: onderwijs, jongerencommunicatie en financiële opvoeding.
Jaarplan 2010
2.3 Financiën op orde: inkomensterugval en preventie De programmalijn ‘Financiën op orde” zal zich in 2010 blijven toespitsen op inzicht en overzicht in de huishoudfinanciën. De hoofddoelstelling voor 2010 is consumenten ondersteunen zodat zij zelf grip op hun financiën krijgen, dit om te voorkomen dat men in problematische schuldsituaties terecht komt. Hiervoor zijn de volgende afgeleide doelstellingen opgesteld: Consumenten • Naast de bestaande digitale huishoudboekjes wordt er in 2010 door mini maal één nieuwe (bancaire) partij een digitaal huishoudboekje gelanceerd. • Eén of meerdere partners lanceren in 2010 een project gericht op mensen met een inkomensterugval. Gemeenten • Een groot aantal gemeentes en kredietbanken (> 20%) maakt eind 2010 gebruik van de door partners geboden ondersteuning op het gebied van preventieinstrumenten, bijvoorbeeld in de vorm van een ‘starterskit voor gemeenten’.
2.4 Jong geleerd is oud gedaan: onderwijs en jongerencommunicatie Het programma Jong geleerd is oud gedaan richt zich op drie terreinen: onderwijs, jongerencommunicatie en financiële opvoeding. De doelstellingen voor 2010 zijn: 1. Een groot aantal vmbo (en andere) scholen (>70%) wordt actief benaderd om financiële educatie in hun onderwijsaanbod op te nemen. Dit in het kader van het einddoel om persoonlijke financiën een structurele plek te geven in bestaande vakken in het onderwijs. 2. Meer dan 65% van de jongeren in de leeftijd 13-14 in het vmbo bereiken met jongerencommunicatie gericht op ‘beter leren omgaan met je geld’.
29
2.5 Zorg voor de toekomst: pensioenbewustzijn en UPO De programmalijn ‘Zorg voor de Toekomst’ zal zich in 2010 toespitsen op het onderwerp pensioenen. Uit verscheidene onderzoeken blijkt dat pensioenen relatief gezien een blinde vlek zijn voor consumenten als het gaat om kennis van financiële producten. De hoofddoelstelling voor 2010 is om het pensioenbewustzijn van Nederlanders te verhogen. Hiervoor gaat het platform: • Tenminste 500.000 mensen, 25 jaar en ouder, bereiken met communicatie over het pensioen, waarbij het UPO centraal staat. • Het promoten van het uniform meten van pensioenbewustzijn met behulp van de pensioenbewustzijnmeter.
2.6 Ondersteuning netwerk Uit de evaluatie van CentiQ die in het voorjaar gehouden is, bleek dat partners behoefte hadden aan een kenniscentrum binnen het platform. Hiermee is reeds een aanvang gemaakt in de vorm van een aantal onderzoeken en de evaluatie van diverse pilots. Mede gezien het draagvlak binnen het netwerk voor de rol van kenniscentrum is een verdere vormgeving van deze rol geboden. Daarom zijn er voor het kenniscentrum als basisvoorziening en de ondersteuning van het netwerk de volgende doelstellingen geformuleerd: Kenniscentrum • Relevante inzichten over onderwerpen die betrekking hebben op financieel inzicht en financiële kennis worden beschikbaar gesteld aan partners. Interne communicatie • Het creëren van betrokkenheid, betere kennisdeling en het periodiek informeren van partners.
30
Jaarplan 2010
03.
Met welke activiteiten gaan partners dit samen bereiken?
31
Om de ambitieuze doelstellingen uit hoofdstuk 2 te behalen voeren de partners van het platform een groot aantal activiteiten uit. In dit hoofdstuk worden de activiteiten benoemd, die in CentiQ-verband worden uitgevoerd en die direct bijdragen aan de doelstellingen uit hoofdstuk 2. De projecten en activiteiten in dit jaarplan zijn niet uitputtend. Uiteraard kunnen er in de loop van 2010 nieuwe initiatieven en projecten ontstaan.
3.1 Bewustwording Agendasetting en bewustwording Bewustwording is een belangrijke succesfactor van het platform. De economi sche situatie maakt dat er nu, meer dan ooit, aandacht is voor persoonlijke financiële beslissingen. De actualiteit van het afgelopen jaar, maakt zeer dui delijk dat er nog veel werk te doen is. Door middel van een actief free publicity beleid zal ook in 2010 veelvuldig aandacht gevraagd worden voor het thema wijzer in geldzaken in de media. • Voorzetten actief free publicity beleid door de media zoveel mogelijk te voorzien van nieuwswaardige (onderzoeks)informatie en actief onderwerpen te ‘pluggen’. • Twee bewustwordingscampagnes om aandacht op het thema te vestigen; één in het voorjaar en één in het najaar. Herkenbaarheid en bekendheid “Wijzer in geldzaken” vergroten Om de doelstellingen van het platform te realiseren zonder een ‘miljoenen verslindende campagne’ is gekozen om de projecten en activiteiten die het platform en de partners ondernemen te verbinden met de pay-off Wijzer in geldzaken. Deze pay-off wordt gekoppeld aan vrijwel alle projecten en activitei ten van het platform en partners in de het kader van financiële bewustwording. De website www.wijzeringeldzaken.nl, free publicity en een bescheiden inzet van betaalde media ondersteunen de van de pay-off. Op het partnergedeelte van de website www.wijzeringeldzaken.nl is er een handleiding beschikbaar inclusief concrete voorbeelden, hoe de pay-off te gebruiken.
Bewustwording is een belangrijke succesfactor van het platform.
32
Jaarplan 2010
Wijzer in Geldzaken Parade De Wijzer in Geldzaken Parade is een reizende tentoonstelling met lokale Moneyvents over belangrijke, bij het grote publiek aansprekende, geldzaken. De Parade reist in 2010 langs de tien grootste Openbare Bibliotheken in het hele land. Potentieel bereik van de Wijzer in Geldzaken Parade is 1,1 miljoen mensen.
3.2 Portal www.wijzeringeldzaken.nl
De Parade reist in 2010 langs de tien grootste Openbare Bibliotheken in het hele land. Potentieel bereik van de Wijzer in Geldzaken Parade is 1,1 miljoen mensen.
Om de doelstellingen voor de portal www.wijzeringeldzaken.nl te behalen, worden de volgende activiteiten geïnitieerd: • Opzetten van verschillende online campagnes. • Inspelen op actualiteit door nieuwe rubrieken toe te voegen of content te actualiseren. • Onderzoek naar inhoud en gebruikersgemak van de website door studenten van Hogeschool Zuyd. • 15-20 nieuwe tools toevoegen aan de huidige 46 en/of bestaande tools verbeteren. • Linkbuilding verder uitbreiden, meer partners/derden verwijzen naar wijzeringeldzaken.nl voor betrouwbare financiële informatie. • Actief onder de aandacht brengen van activiteiten van het platform via de partnerwebsite (www.wijzeringeldzaken.nl/partners) en de nieuwsbrief. • Bewustwordingsactiviteiten rondom www.wijzeringeldzaken.nl.
33
3.3 ‘Financiën op orde’ Om de doelstellingen voor het programma Financiën op orde te bereiken staan de volgende activiteiten op het programma: Voor consumenten • Op het vlak van digitale huishoudboekjes zal ING in 2010 al haar klanten toegang bieden tot een digitaal huishoudboekje binnen het internetbankieren. In 2010 zullen andere (bancaire) partijen worden aangespoord om dergelijke hulpmiddel te ontwikkelen en te lanceren. • Twee nieuwe laagdrempelige tools ontwikkelen met partners (bijv. gericht op mensen met inkomensterugval). • Activiteiten gericht op mensen met inkomensterugval initiëren met partners. Bijvoorbeeld in samenwerking met UWV-werkplein en met de Nibud Hulplijn die sinds 2009 operationeel is. Voor gemeenten • Een onderzoek dat inzicht geeft in de werking/effectiviteit van preventieve maatregelen gericht op het op orde houden van de huishoudfinanciën en het voorkomen van (problematische) schulden. • Door meerdere partners te ontwikkelen en te verstrekken hulpmiddelen voor gemeentes en kredietbanken die met preventie willen beginnen of de preventie-inzet willen uitbreiden (in vorm van starterskit en/of materiaal via website(s)). • Er komt een op onderzoek gebaseerde handreiking over de effectiviteit van preventie-instrumenten voor gemeenten. • Organiseren bijeenkomsten over preventie met gemeentes en kredietbanken.
Activiteiten gericht op mensen met inkomensterugval initiëren met partners.
34
Jaarplan 2010
3.4 ‘Jong geleerd is oud gedaan’ Voor het programma Jong geleerd is oud gedaan zijn de volgende activiteiten voor 2010 gepland: • Het creëren van maatschappelijk en politiek draagvlak, ondermeer door het realiseren van media-aandacht voor structurele financiële educatie in bestaande vakken in het onderwijs.
Harman Korte, Autoriteit Financiële Markten Stuurgroeplid platform Wijzer in geldzaken
‘Ik vind het vooral belangrijk dat vorig jaar de eerste stappen zijn gezet voor de versterking van financiële educatie in het onderwijs. Dat is iets waar wij als AFM zelf moeilijk aan toekomen. En het was daarbij natuurlijk ook heel belangrijk dat Prinses Máxima daarbij betrokken was, want zo werd het mogelijk om voor het onderwerp brede publieke belangstelling te genereren. Voor ons als toezichthouder is een financieel geletterde consument een ideale hulp. Die weet zichzelf namelijk te beschermen en ons te tippen als er iets loos is. Wij proberen daarom in al onze activiteiten en publicaties een bijdrage te leveren door te wijzen op zaken, die voor de financiële consument belang-
35
• De succesvolle leermethoden uit de pilots implementeren en beschikbaar stellen en vertalen in een handreiking voor vmbo scholen en het primair onderwijs. • Jongerencommunicatie met virtueel figuur die jongeren helpt om financieel slimme keuzes te maken. De campagne start in maart met het thema mobiel bellen. H.K.H. Prinses Máxima, minister Bos en staatssecretaris Klijnsma zijn voornemens om bij de lancering aanwezig te zijn. In september zal een tweede thema aan bod komen. Partners worden gestimuleerd om het virtuele figuur ook een plaats te geven in hun eigen communicatie. • Nieuwe onderwijspilots uitvoeren in het basisonderwijs en in het voortgezet onderwijs HAVO / VWO. • Nieuwe tools en games ontwikkelen op basis van het ‘virtueel figuur’ concept; bijvoorbeeld op Hyves en met een serious game. • Op digitale onderwijsportals worden leermiddelen ter beschikking gesteld. • Ouders ondersteunen om hun kinderen te leren omgaan met geld. • Een verdere uitrol van de Nibud Geldkoffer in samenwerking met CentiQ-partners. • Jeugdhulpverleners bereiken.
rijk zijn. CentiQ helpt ons daarbij, bijvoorbeeld doordat de partners via Wijzer in Geldzaken en hun eigen sites naar elkaar verwijzen en er op die manier zoveel mogelijk belangstelling voor het onderwerp ontstaat. Een duidelijke synergie. In 2010 zou mijn prioriteit liggen bij de programmalijn Zorg voor de Toekomst. En dan vooral bij het Uniform Pensioenoverzicht UPO. We moeten voor elkaar krijgen dat dat echt gelezen en gebruikt gaat worden, zodat mensen weten hoe hun pensioen eruit ziet en wat ze eventueel moeten doen om hun pensioen op het gewenste niveau te krijgen.’
36
Jaarplan 2010
37
3.5 ‘Zorg voor de toekomst’ Voor het programma ‘zorg voor de toekomst’ zijn de volgende activiteiten voor 2010 gepland: • Het in samenwerking met de relevante partners starten van een campagne met als doel het verhogen van de kennis over het Uniform Pensioen Overzicht (UPO). • Het regelmatig monitoren van het pensioenbewustzijn, waarmee de kennisfunctie van het platform tot uitdrukking komt; • Het UPO onder de aandacht brengen op de website wijzeringeldzaken.nl. • Uitrollen van de pensioenspreekuren met tenminste 3 hogescholen, waarbij in het lespakket het UPO centraal wordt gesteld. • Oriënteren op de mogelijkheden welke het pensioenregister in de toekomst biedt om met het platform samen te werken. Ook wordt bezien hoe de samenwerking met stichting Pensioenkijker in de toekomst kan worden geborgd. • De Vrouw en geldcafés en de cursus Wijzer in geldzaken worden geïntegreerd in de Wijzer in Geldzaken Parade. • Uitrol cursus Wijzer in geldzaken voor laaggeletterden in samenwerking met ROC’s.
38
Uitrollen van de pensioenspreekuren met tenminste 3 hogescholen, waarbij in het lespakket het UPO centraal wordt gesteld.
Jaarplan 2010
3.6 Ondersteuning netwerk Voor de basisvoorziening en ondersteuning van het netwerk zijn de volgende activiteiten gepland: • Het inrichten van een digitaal kenniscentrum. • Het publiceren van onderzoeksprogramma’s, zodat samenwerking en afstemming van onderzoeken mogelijk wordt. • Het monitoren van het financiële bewustzijn en de financiële kennis van consumenten met de Publieksmonitor Wijzer in geldzaken. (1 keer per jaar een standaardonderzoek en 2 actuele ‘specials’ per jaar). • Het promoten van het gebruik van de pensioenbewustzijnmeter door aandacht te vragen voor de onderzoeksresultaten en het instrument zelf. • Het jaarlijks monitoren van het pensioenbewustzijn van consumenten. • Het initiëren en begeleiden van een pensioenbewustzijn onderzoek onder werkgevers. • Het initiëren en begeleiden van een onderzoek naar de effectiviteit van preventiemiddelen die ingezet worden door gemeenten. • Het initiëren en begeleiden van een onderzoek naar het financiële bewustzijn en de financiële kennis van de risicogroep ‘vrouwen’. • Het faciliteren van kennisdeling door partners tijdens grootschalige en kleinschalige bijeenkomsten.
Op het gebied van interne communicatie zal het platform: • De nieuwsbrief voor een breder publiek beschikbaar maken. • Een extranet uitrollen, waarbij partners toegang krijgen tot informatie en gegevens van projecten up-to-date kunnen houden. • Twee informele bijeenkomsten organiseren, te weten een nieuwjaarsborrel en een najaarsborrel. • In het voorjaar en in het najaar een platformbijeenkomst organiseren. • Vijf Expertmeetings organiseren rondom de speerpunten.
39
Nawoord In het afgelopen jaar stond het onderwerp ‘omgaan met geld’ volop in de belangstelling, niet in de laatste plaats door de crisis en de recessie. Partners hebben flink aan de weg getimmerd om consumenten wijzer in geldzaken te maken. Daarbij wisten zij elkaar steeds beter te vinden om samen te werken, kennis uit te wisselen en de krachten te bundelen. Vanuit het projectbureau kijk ik met gepaste trots terug op wat we in 2009 gezamenlijk hebben bereikt. Zoals u heeft kunnen lezen in dit jaarplan, hebben de partners van het platform CentiQ, Wijzer in geldzaken ook voor het komend jaar stevige ambities. Zij willen met dezelfde hoeveelheid energie voortbouwen op hetgeen het afgelopen jaar is gerealiseerd, om ervoor te zorgen dat 2010 voor financiële educatie in Nederland tenminste net zo succesvol wordt. Door middel van dit jaarplan is er focus aangebracht in de activiteiten van het platform. Kernwoorden hierbij zijn bewustwording, portal, preventie en inkomensterugval, jongeren, en pensioenen. Het projectbureau zal de partners in 2010 met onveranderde inzet ondersteunen om activiteiten met elkaar te verbinden, te verbeteren en te verbreden. Namens het projectbureau CentiQ, Wijzer in geldzaken Olaf Simonse, projectleider
Projectteam van CentiQ, Wijzer in geldzaken.
40
Jaarplan 2010
CentiQ-Partners Autoriteit Financiële Markten www.afm.nl Beroepsvereniging van beleggingsprofessionals www.nvba.nl Centrale Samenwerkende Ouderenorganisaties www.ouderenorganisaties.nl Citi Foundation www.citibank.com/citi/foundation Cito www.cito.nl Consumentenbond www.consumentenbond.nl De Nederlandsche Bank www.dnb.nl Delta Lloyd Groep Foundation www.deltalloydgroepfoundation.nl Divosa www.divosa.nl DSI www.dsi.nl E-Quality www.e-quality.nl Federatie van Financiële Planners www.ffp.nl Fortis Foundation Nederland www.fortisfoundation.nl Geldmuseum www.geldmuseum.nl Hogeschool van Amsterdam www.hva.nl Hogeschool van Arnhem en Nijmegen www.han.nl Hogeschool Zuyd www.hszuyd.nl Koninklijk Nederlands Instituut van Registeraccountants www.nivra.nl Maatschappelijke Ondernemers Groep www.mogroep.nl Ministerie van Financiën www.minfin.nl Ministerie van Financiën / Belastingdienst www.belastingdienst.nl Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap www.minocw.nl Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid www.szw.nl
Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting www.nibud.nl Nederlands Instituut voor het Bank-, Verzekerings- en Effectenbedrijf (NIBE-SVV) www.nibesvv.nl Nederlandse Vereniging van assurantieadviseurs en financiële dienstverleners www.nva.nl Nederlandse Vereniging van Banken www.nbv.nl Nederlandse Vereniging voor Volkskrediet www.nvvk.eu SPO Pensioenopleidingen met perspectief www.spo.nl Stichting Financiële dienstverlening www.stfd.nl Stichting Leerplan Ontwikkeling www.slo.nl Stichting Leger des Heils, Welzijnsen Gezondheidszorg www.legerdesheils.nl Stichting Ondernemingspensioenfondsen www.opf.nl Stichting Pensioenfonds ABP www.abp.nl Stichting Pensioenkijker.nl www.pensioenkijker.nl Unie van Beroepspensioenfondsen www.uvb.nl Verbond van Verzekeraars www.verzekeraars.nl Vereniging Eigen Huis www.eigenhuis.nl Vereniging van Bedrijfstakpensioenfondsen www.vb.nl Vereniging VEB NCVB www.veb.net Vereniging van Onafhankelijke Financiële en Assurantieadviseurs (NBVA) www.nbva.nl Vereniging van Vermogensbeheerders en Commissionairs www.vvenc.nl Wageningen Universiteit www.wageningenuniversiteit.nl
