CONCEPT Moet nog vastgesteld worden door schoolbesturen en gemeente
FINANCIERINGSCONSTRUCTIES
Programma van Eisen Duurzaam bouwen en energiezuinigheid nieuwbouw en renovatie scholen/onderwijshuisvesting
+ Programma Energiebesparingscampagne gedrag bestaande scholen/onderwijshuisvesting
versie 2.3 datum januari 2011 Arno Harting gemeente Utrecht SO/MiDu telefoon 030 286 4598
CONCEPT Financiering PvE Duurzaam bouwen en energiezuinigheid nieuwbouw/renovatie scholen/onderwijshuisvesting + Financiering Energiebesparingcampagne gedrag bestaande scholen/onderwijshuisvesting blz. 1 van 6
CONCEPT Moet nog vastgesteld worden door schoolbesturen en gemeente
INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE ............................................................................................................. 2 INLEIDING OP DE FINANCIERING PROGRAMMA VAN EISEN ............................................... 3 Context..................................................................................................................................... 3
FINANCIERING PROGRAMMA VAN EISEN DUURZAAM BOUWEN EN ENERGIEZUINIGHEID nieuwbouw en renovatie .................................................................................................. 4 Kosten Duurzaam bouwen in brede zin...................................................................................... 4 Kosten Energiezuinigheid .......................................................................................................... 5 Financieringsmogelijkheden ...................................................................................................... 5
FINANCIERING programma energiebesparing bestaande scholen (Energiebesparingscampagne) .......................................................................................... 6 Kosten energiebesparingscampagne.......................................................................................... 6 Financieringsmogelijkheden ...................................................................................................... 6
CONCEPT Financiering PvE Duurzaam bouwen en energiezuinigheid nieuwbouw/renovatie scholen/onderwijshuisvesting + Financiering Energiebesparingcampagne gedrag bestaande scholen/onderwijshuisvesting blz. 2 van 6
CONCEPT Moet nog vastgesteld worden door schoolbesturen en gemeente
INLEIDING OP DE FINANCIERING PROGRAMMA VAN EISEN Context De gemeente Utrecht heeft voor de inbedding van haar ambitieuze duurzaamheidsbeleid bij onderwijsgebouwen een Programma van Eisen binnenmilieu, een Programma van Eisen Duurzaam bouwen en energiezuinigheid nieuwbouw en een Program Energiebesparingscampagne bestaande scholen gemaakt. Teneinde dit beleid ook financieel mogelijk te maken is, zijn in dit document een aantal mogelijkheden geschetst voor financiering, terugverdieneffecten en dergelijke. Nader onderzoek per geval zal moeten uitwijzen welke mogelijkheid de voorkeur heeft.
CONCEPT Financiering PvE Duurzaam bouwen en energiezuinigheid nieuwbouw/renovatie scholen/onderwijshuisvesting + Financiering Energiebesparingcampagne gedrag bestaande scholen/onderwijshuisvesting blz. 3 van 6
CONCEPT Moet nog vastgesteld worden door schoolbesturen en gemeente
FINANCIERING PROGRAMMA VAN EISEN DUURZAAM BOUWEN EN ENERGIEZUINIGHEID nieuwbouw en renovatie Kosten Duurzaam bouwen in brede zin Van verschillende voorbeeldprojecten in de afgelopen jaren is bekend welk percentage van de bouwkosten nodig waren voor ‘duurzaam bouwen’. Daarin zitten veelal maatregelen op het gebied van energiezuinigheid, milieuvriendelijk materiaalgebruik en binnenmilieu/gezondheid. Genoemde percentages variëren van 0% tot 11%. Het betreft de projecten:
Project
Percentage meerkosten
Soort onderwijs/functie
Opmerkingen
Sokkerweij Castricum
11
PO
Combinatie met woningen
Peuterpalet Leiden Hogeschool Limburg Heerlen Van Hall Instituut Leeuwarden Gemeente Papendrecht
5,7 1,9
kinderverblijf HBO
1,6
MBO-HBO
5
Alle
Trinitas College H'waard
?
?
Academie voor Engineering Delft Willem van Oranje college Wijk en Aalburg Westerpark A'dam
Zijn haalbaar binnen budget ?
HBO VO + ROC
??
PO
5% van bouwkosten moet in duurzame ontwikkeling geïnvesteerd worden De extra investeringskosten (na aftrek van subsidies) wordt terugverdiend door lagere energielasten
BTW verrekenen met overdrachtbelasting Stadsdeel heeft extra budget voor proef 3 scholen, structurele bekostiging nog niet geregeld.
In de ISSO publicatie 89 worden ook bedragen genoemd (blz. 75 ev). Samengevat, een nieuwe school (5000m2) van binnenmilieukwaliteit C naar B betekent extra kosten (incl. prijspeilverhoging 2005 2008) € 400.000. Nog een beetje energiezuinigheid inbrengen betekent € 110.000 tot 280.000 extra afhankelijk van ook koeling er bij. Bij bestaande scholen wordt voor zeer uitgebreide (binnenmilieu en energie) renovatiemaatregelen gesproken over (incl. prijspeilverhoging 2005 - 2008) bedragen tussen € 17.000 - 23.000 per lokaal. Een deel van de bovengenoemde duurzaam bouwen kosten worden in de loop van de levensduur van een onderwijsgebouw terugbetaald door de lagere kosten van energie, onderhoud aan het eind van de levensduur of bij renovatie door lagere kosten van sloopafval.
CONCEPT Financiering PvE Duurzaam bouwen en energiezuinigheid nieuwbouw/renovatie scholen/onderwijshuisvesting + Financiering Energiebesparingcampagne gedrag bestaande scholen/onderwijshuisvesting blz. 4 van 6
CONCEPT Moet nog vastgesteld worden door schoolbesturen en gemeente Kosten Energiezuinigheid Vaak is van projecten niet bekend hoe de totaal meerkosten duurzaam bouwen is opgesplitst over de verschillende onderdelen. Uitgaande van bovengenoemd percentage 0-11% zullen de energiemaatregelen zo’n 6% kunnen bedragen (ongeveer de helft van de totale Dubo meerkosten).
Financieringsmogelijkheden Er zijn een aantal financieringsmogelijkheden in het land gangbaar: • Leaseconstructie (operational lease) van energie-installatie (soms ook de verbeterde schilconstructie) door leverancier en/of /financier die via Energie-Investering-Aftrek EIA, MIA en/of Vamil een deel van de meerkosten gecompenseerd en/of gesubsidieerd kan krijgen (ivm vennootschapbelastingplicht) (zie www.senternovem.nl, www.vamil.nl) . • Decentralisatieovereenkomst, de gemeente is bouwheer en verkoopt het onderwijsgebouw na oplevering aan een beheerstichting. Gemeente kan BTW (19%) terugkrijgen en stichting moet vervolgens overdrachtbelasting (6%) betalen. Per saldo dus 13% korting, goedkoper gebouw. Die 'winst' kan in extra Dubo kwaliteit van de school gestoken worden. • Gemeente/provincie of banksector stelt een laagrentend revolverend energie/duurzaam bouwen fonds beschikbaar waar schoolbesturen (een deel van) de meerkosten van de aanvangsinvestering uit kunnen lenen. Door kostenbesparing (in het bijzonder de energiekosten) wordt deze lening in de volgende 5-10 jaren (voor een deel) terugbetaald. Van tevoren moet goed afgesproken worden welke energiebesparing (dus kostenverlaging) het schoolbestuur zal hebben (door middel van computersimulaties van Bouwbesluit niveau tov Plus niveau kan bepaald worden hoeveel energiebesparing gerealiseerd wordt) en hoe dat ingezet kan worden om de voorgeschoten meerkosten (voor een deel) terug te betalen. Het is te verwachten dat overheden in het kader van de financiële crisis en het stimuleren van de bouwnijverheid dergelijke fondsen opzetten en/of faciliteren door garantiestellingen (geen risico dat rente/aflossing niet betaald wordt) en bijdrage in de rentekosten (waardoor zeer laagrentend of nihil percentage mogelijk worden). • Groenfinanciering van de nieuwbouw/verbouw/uitbreiding met een voldoende hoog “Groenfonds gehalte”. De rente op leningen op basis van groenfinanciering ligt 1 à 1½ % lager dan de normale marktrente. Deze regeling is natuurlijk minder aantrekkelijk in vergelijking met een revolverend fonds met een zeer lage of nihil rentepercentage (zie www.senternovem.nl). • Bij zeer bijzondere en innovatieve maatregelen zijn er vaak subsidies mogelijk (ontwikkelsubsidie, marktintroductiesubsidie en dergelijk) (zie www.senternovem.nl). • In een gezond gebouw zal de arbeidsprestatie hoger zijn en het ziekteverzuim lager. In het Cahier A3 Binnenmilieu, productiviteit en ziekteverzuim van het Praktijkboek Gezonde Gebouwen worden voor kantoren bij een 'goed binnenmilieu als geheel' een productiviteitswinst van 10-15% en een ziekteverzuimvermindering van 2,5% genoemd. Dit verminderd de personeelslasten van de school. Dat kan omgerekend worden naar opbrengst per m2 BVO (kan iemand die berekening voor een gemiddelde school maken?? ).
CONCEPT Financiering PvE Duurzaam bouwen en energiezuinigheid nieuwbouw/renovatie scholen/onderwijshuisvesting + Financiering Energiebesparingcampagne gedrag bestaande scholen/onderwijshuisvesting blz. 5 van 6
CONCEPT Moet nog vastgesteld worden door schoolbesturen en gemeente
FINANCIERING programma energiebesparing bestaande scholen (Energiebesparingscampagne gedrag) Kosten energiebesparingscampagne Uitgaande van de energiebesparingscampagne gemeentelijke gebouwen zullen de externe kosten voor scholen om aan een dergelijke gestructureerde en van buitenaf ondersteunde campagne mee te doen tussen de € 2.000 en € 2.500 per jaar bedragen. Geschatte inspanning circa 3 uur per maand (exclusief de mogelijkheid om in het lesprogramma extra aandacht te besteden aan duurzaamheid en energie, bijvoorbeeld met lespakketten).
Financieringsmogelijkheden Er zijn uit de bovengenoemde energiebesparingcampagne energiebesparingen bekend tot 50% (soms was eenmalig een grote besparing te realiseren door goede installatieafstelling), gemiddeld lag het percentage op 10 – 16%. Toch zal het dan nog niet meevallen om de externe kosten terug te verdienen uit de energiekostenreductie.
CONCEPT Financiering PvE Duurzaam bouwen en energiezuinigheid nieuwbouw/renovatie scholen/onderwijshuisvesting + Financiering Energiebesparingcampagne gedrag bestaande scholen/onderwijshuisvesting blz. 6 van 6