FILTERS
J. H. L ogem ann
W AAROM EEN FIL T E R ? In ons a rtik e l o v er ze ew a ter (ju n i 1974, A quariologie blz. 37) zagen wij reeds, d at e r een chem ische k ringloop b e sta a t in de open zee, die wij in h et a q u a riu m n ie t of zeer m oeilijk k u n n e n nabootsen. D oor h et o n tb rek e n v an een voldoende p la n te n g ro e i h open zich de door b ac te rië n gevorm de afb ra a k p ro d u c te n op, w a a rd o o r h e t w a te r lan g za m erh an d v erg iftig d w ordt. G edurende de tu ssen fase n v an h e t afb raa k p ro c es k u n n en zeer giftige stoffen o ntstaan, w elke bij een n ie t v lo t verloop v a n h e t v e rd e re afb raak p ro ces in k o rte tijd desastreu se gevolgen k u n n e n h ebben voor de b ew o n ers van ons aquarium . W aar de n a tu u rlijk e kringloop v e rb ro k e n is, zu llen wij te h u lp m o eten k om en m e t technische hulpm iddelen. V olgend op h e t b o v en staa n d e zal onze ee rste m a a tre g e l zijn h e t afb raa k p ro c es zoveel m ogelijk b u i t e n h e t aq u a riu m te la te n p la a ts v in den. E en b u ite n filte r is daaro m h e t aangew ezen tech n isch e hu lp m id d el, ee n filte r dus d at gescheiden v a n h e t aq u a riu m sta a t opgesteld. D oor de teg en w o o rd ig e te c h nische m ogelijkheid om glas te plak k en , is onze eigen fan ta sie p ra c tisc h de enige b ep e rk in g in de uitvoering. De om vang van een filte r k a n nooit groot genoeg zijn. In d e h u isk a m e r e c h te r zu llen m e estal w el fac to re n v a n p rac tisc h e en esthetisch e a a rd de g ro o tte en v o rm v a n een filte r bepalen. DE TA A K VAN H ET F IL T E R Om aa n de eis te voldoen d at h et filte r in d e rd a ad zoveel als m ogelijk de ta a k v an de n a tu u r g aa t overnem en, zal h e t een a a n ta l fu n cties m c ete n u itv o e re n w aa ro p wij h ie ro n d e r n ad e r zu llen ingaan. 1. H et opvangen va n grof, z w e v e n d vuil. D it zal o.a. b esta a n u it v o ed selresten , d ie r lijke u itw e rp se le n en ro tte n d e p la n ten d e eltjes. A lle m aa l b ro n n en dus v an s tra k s door b ac te rië n te p ro d u c e re n a fb raa k p ro d u c ten . H et is de ta a k v a n h e t m e c h a n i s c h filte r d it v u il op te v an g e n en aa n h e t a q u a riu m w a te r te o n ttre k k e n v o o rd at h et afb raa k p ro c es een aan v an g n eem t. H et b estaa t u it een „zeef” v a n n y lo n w a tte n v an ongev eer 5 cm d ik te of een a a n ta l d u n n e laag jes schu im p lastic (p o ly u re th a an sc h u im ). D at d it filte r alleen zin h e e ft als wij de „zeef” ook w e rk e lijk v ee lv u ld ig en goed uitspoelen, b eh o eft geen n a d e r betoog. 2. H et bieden v a n g esch ikt substraat voor de bij h e t afb raa k p ro c es b e tro k k e n b a c teriën. H et fijn e re v u il d a t door h e t m echan isch filte r h een kw am , zal n u in h e t b i o l o g i s c h filte r door b ac te rië n afg eb ro k en m o e ten w orden. D eze b a c te rië n m oeten zich d aa rv o o r op een goede o n d ergron d k u n n e n vestigen. In p rin c ip e is elk m a teria al, dat in ze ew a ter geen giftige stoffen afsch eid t en een g ro o t o p p erv la k bezit, geschikt. E en veel g e b ru ik t m a te ria a l is g ro f zan d (2-3 m m 0). H et is m isschien goed e r h ie r op te w ijzen, d a t e r tw ee b elan g rijk e so o rten b a c te rië n V I T A M A R I N A — Z e e b io lo g is c h e d o c u m e n ta tie
j u n i 1975 — A q u a r io lo g ie 51
b esta a n en w el b a c te rië n die zu u rsto f beh o ev en (aëro b e b a c te rië n ) en b a c te rië n die ju is t gedijen als e r w einig of geen z u u rsto f aan w ezig is (an a ëro b e b a c te rië n ). Deze la a ts te n zijn v era n tw o o rd e lijk voor de z w a rte p le k k en in h e t b odem zand o n d er ste n en die wij d a a r neerlegden. Zij p ro d u c e re n hoogst g ev a arlijk e sto ffen v o o r onze d ie re n en zij m o eten dus teg en elke prijs gew eerd w orden. H et zijn de b a c te rië n v an de ee rste soort die de afb raak p ro cessen voor ons u itv o e ren . H e t is dus v an h e t g ro o t ste belan g d at e r in de filte rs voldoende zu u rsto f aan w ezig is. D e te g eb ru ik e n filte rm a ssa’s m ogen d aarom n ie t te dik zijn, 5 cm is voldoende. H oe g ro te r h e t o p p erv la k d aa ren teg en , hoe beter. 3. H et ve rw ijd eren va n organische sto ffe n , w elk e door de b a c te rië n n ie t m e er a fg e b ro k en k u n n e n w orden. H ier lig t de ta a k voor w a t wij h et a b s o rp tie filte r zouden w ille n noem en. De w e rk in g b estaa t d aa ru it, d a t k le in e stu k je s zeer p o reu se kool (N o rit) de n ie t afg eb ro k en organische sto ffen a b so rb e re n en v asth o u d en . E r b e sta a t een g ren s aan d it ab so rp tiev erm o g en en d it g eeft aan deze filte r een b e tre k k e lijk e w aarde. De filte rk o o l k a n alleen g ere activ ee rd w o rd en door uitgloeien, h etg ee n in h e t gew one h u ish o u d e n n ie t zo’n eenvoudige zaak is. Wij zijn dus gedw ongen de filte rk o o l zeer veelv u ld ig te v e rv e rse n (reed s n a enige d ag en ) en d it g a a t w el te lle n op de o n k o ste n re k e n in g ! G elukkig h e e ft filte rk o o l nog een an d e re b ru ik b a re eigenschap en w el een bijzonder groot ab so rp tiev e rm o g e n v o o r die stoffen, die oud a q u a riu m w a te r geel doen kleu ren . A ls zodanig k u n n e n wij d it so o rt filte r h eel goed g eb ru ik en . H et zal bovendien n a verloop v a n tijd als biologisch filte r gaan w erk en . De b ac te rië n v in d en e r een p rim a su b stra a t m e t nog een in g eb o u w d e p ro v isie k ast toe. 4. A u to m a tisc h reg elen va n de zuurheidsgraad. In h et reed s e e rd e r aa n g eh a ald e a rtik e l ov er ze ew a ter schreven wij d at de zu u rh e id sg raad of p H -w a a rd e afh a n k elijk w as v an h et o n d erlin g e evenw icht v an de v o rm en w a a rin k o o lzu u r in ze ew a ter voorkom t. H ier spelen ec h te r ook nog a n d e re fac to re n een ro l zoals b ijv o o rb eeld de fosfaten. Deze v e rm e n een ein d p ro d u c t v an de afb ra a k v an o rganische sto ffen en h eb b en eveneens invloed op de p H -w a ard e. F o sfaat b in d t zich m et de elem e n te n calcium en m agnesium , w elke stoffen aa n h et a q u a riu m w a te r w o rd en o n ttro k k e n ,
B
V
1
T
T V
c
■T'
/tv
w
4
V
H U I
D
UULUttü I I I U
/
E
/
'JUL'L'Uil I H M
1
r" A fb . 1. S ch em a tisch e w e erg a ve va n een filter. A - w a tera a n vo er door aq u a riu m w a n d , B m echanisch filte r , C - biologisch filte r , D - a b so rp tiefilter, E - sch elp en g ru isfilter, F - a fvo er naar a lg en fïlter, V - vo o rco m p a rtim e n ten w a a rin e v e n tu e e l een u its tr o m e r is aan te brengen. V I T A M A R I N A — Z e e b io lo g is c h e d o c u m e n ta tie
ju n i 1975 — A q u a r io lo g ie 52
w a a rd o o r de zu u rh e id sg raad om laag gaat. Om d it te vo o rk o m en m o e ten w e de fo sfa te n dus b u ite n h et a q u a riu m w a te r zien te b ind en . H ierto e d ie n t n u h e t s c h e l p e n filte r. S chelpen b estaa n voor een b elan g rijk ged eelte u it d e sto ffen calcium en m agnesium . Wij g e b ru ik e n in deze filte r dus schelpengruis, hoe fijn e r hoe b eter, w a n t allee n op de b re u k v la k k e n ton en de v erla n g d e sto ffen zich aa n de b u ite n w ereld. H et is een m a te ria a l d at m iddels een u its ta p je n a a r h et s tra n d m e t em m ers vol voor n iets te k rijg e n is. E en a n d e r m a a r w el d u u rd e r m a te ria a l is k o raalzan d . T en slo tte m ag in dit filte r de filte rla a g d ik k e r zijn dan in de v o rig e filters. 5. H et v e rw ijd eren va n anorganische sto ffe n . H et ein d p ro d u c t v an de b a c te rië le a fb ra a k w o rd t gevorm d door an organische stoffen. Deze w o rd e n in de n a tu u rlijk e k rin g lo o p door p la n te n w ee r om gezet to t o rgan isch e stoffen. In ons aq u a riu m b e v in d en zich geen of onvoldoende p la n ten om d it proces ro n d te k rijg en , red e n w aa ro m wij b u ite n h e t a q u a riu m h ie r nog iets aa n m o eten doen. H et geëigende m iddel h ie rto e is h e t z.g. a l g e n filte r. D it b e sta a t u it een sy steem v a n ondiepe, m e t algen begroeide k a n a le n w aa rd o o r h e t w a te r geleid w o rd t, v o c rd a t h e t in h e t aq u a riu m te ru g w o rd t gepom pt. H et v a lt nog te bezien w a t h e t n u ttig effect v an een a lg e n filte r is bij de o v er h et algem een k lein e afm etingen, die b in n e n de h u isk a m e r m ogelijk zijn. Op de co n stru c tie v an h et a lg e n filte r kom en wij la te r nog teru g . Tot zover dan de fu n cties die ons filte r m o et v erv u llen . M et een sch em atisch e w ee rg a v e (afb eeld in g 1) hopen wij het een en an d e r nog w a t te v erd u id e lijk e n . Wij w ezen e r op d at zu u rsto f v an groot b elan g is voor h et a fb raa k p ro c es door de aërobe b acteriën. H et k a n d aarom alleen m a a r g u n stig w e rk e n als in de v e rsc h il len d e sta d ia v an h et f iltre re n nog eens e x tra d o o rlu ch tig w o rd t to e g ep a st d.m.v. u itstro m e rs in de m e t „v ” g em erk te com p artim en ten .
F IL T E R T Y PE N In p rin cip e zouden wij tw ee ty p e n filte rs k u n n e n o n derscheiden, n am elijk de n a tte filte r en de droge filte r. Bij n a tte filte rs b e v in d t de filte rm assa zich g eh eel o n d er w ate r. Bij droge filte rs d a a re n te g e n is de filte rm a ssa b o ven h e t w a te ro p p e rv la k a a n g eb ra ch t en „ re g e n t” h et a q u a riu m w a te r e r v an b o v en af doorheen. E ch t droog zijn deze filte rs dus niet. D e keuze voor een b ep aald filte rty p e zal b eh a lv e v an de g ro o tte v an het te b ed ien en aq u a riu m en de b esch ik b a re ru im te voor een b elan g rijk deel afh a n g en v an onze eigen v in d in g rijk h eid en h andigheid. W elk so o rt filte r wij ook in g e b ru ik gaan nem en, h e t m o et w el v o o rtd u re n d in b ed rijf blijven. In filte rs die g ed u ren d e k o rte re of la n g ere tijd b u ite n b e d rijf gesteld w orden, k u n n e n o n gew enste to e sta n d en o p tre d e n door zu u rsto fg eb rek . H eb b en wij een filte r een lan g e tijd n ie t g eb ru ik t, dan is h e t geen o v erb o d ig e m a a tre g e l de filte rm assa te v ernieuw en. H iero n d e r zullen wij enige soorten filte rs n a d e r bekijken.
H ET N A TTE FIL T E R In zijn eenvoudigste vorm is de n a tte filte r n ie t an d e rs d an een b a k je m e t h ev e l en lu ch tlift, w aa rin v ersc h ille n d e filte rm a te ria le n b o v en e lk a a r liggen, al of n ie t g escheiden door een la a g je n y lo n w atten . De o u d ere ze e a q u a ria n e rs h eb b e n h e t V I T A M A R I N A — Z e e b io lo g is c h e d o c u m e n ta tie
ju li 1975 — A q u a r io lo g ie 53
ja re n la n g m e t een derg elijk filte r (A quariologie blz. 49, afb. 3) m o e ten doen en n ie t zo n d er succes. O fschoon w ij in d e rtijd m e t d it ty p e b a k k e n v an 250 lite r in h o u d filtre e rd e n , zouden wij h e t tegenw oordig allee n nog bij k le in e re a q u a ria w ille n toepassen. V oor g ro te a q u a ria zijn e r tegenw oordig a n d e re m o g elijk h ed en en d a a r zu llen wij ook g ro te re filte rs m o eten toepassen. D e ree d s e e rd e r aan g ed u id e filte rb a tte rij (a f b eeld in g 1) is h ie rv o o r e e n goede oplossing. H et systeem le e n t zich u its te k e n d om ac h te r de a c h te rw a n d v an h e t eigenlijke a q u a riu m te w o rd en ingebouw d. De w a te rto e v o e r v in d t p la a ts d o o r een zo laag m ogelijk aa n g eb rac h te opening in de a c h te rw a n d v an h e t aq u a riu m . Z o’n opening m oet ze k er een doorsnede h eb b e n v an 5 cm. Bij ee n goede g la sh an d e l k u n n e n wij voor n ie t al te veel geld ee n gat in de a c h te rru it la te n b o ren of zan d stralen . De g la sh a n d e la a r geeft ec h te r geen g a ra n tie voor de r u it en v ooral bij een g ro te r u it k a n dit aa rd ig ris k a n t w o rd e n voor de geldbuidel! Wij k u n n e n h e t g o ed k o p er zelf doen, door een b en ed en h o ek v an de r u it sch u in af te snijden. N ad a t d e r u it in h e t g eheel v an aq u a riu m en filte r is aa n g e b ra c h t p la k k e n wij op d e bodem v o o r h et g at w ee r een strip je glas om h et bodem zand te g en te houden. V an b elan g is de g la sra n d e n in de opening heel goed m e t c a rb o ru n d u m stee n te slijpen. B lijft h e t g at n am elijk open, dan m o e ten wij e r op b ed a ch t zijn d at d ie re n zich in en u it h et filte rc o m p a rtim e n t k u n n e n bew egen. N a tu u rlijk k u n n e n wij een ro o ster in de een of a n d e re vorm voor de opening p laatsen , m a a r d a t k a n g au w v ersto p p en . Deze filte rb a tte rij is ook op te bouw en u it afz o n d erlijk e secties, die d an door h ev els m e t e lk a a r verb o n d en m o e ten w orden. H et v o o rd ee l h ie rv a n is, d a t d e afzo n d erlijk e delen g e m ak k e lijk e r u it te nem en zijn en scho o n g em aak t k u n n e n w orden. HET B O D EM FILTER E en b ijzondere vorm van h e t n a tte filte r zouden wij h e t b o d em filter k u n n e n noem en. H et b o d e m filte r zoals wij d a t b eschreven (zie: A q u ario lo g ie blz. 5, octo b er 1965) is to ch geen succes gebleken. O ndanks, of m issch ien w el dankzij, de in g en ieu se v in d in g v a n de n ylon s lu rf ro n d h e t b uizenstelsel r a a k te d it to ch v ersto p t. H et p rin c ip e v an h e t b o d em filter b e ru st daaro p , d at de b o d em zan d laag in h e t a q u a riu m als biologisch filte r fu n g eert. E r zijn e c h te r tw ee b elan g rijk e n ad elen aa n h et b o d em filter verbonden. T en eerste b re n g e n wij h et proces v an de a fb ra a k
A
A fb . 2. S ch em a tisch e w e erg a v e v a n h et bod em d o o rstro o m systeem . A - w a te ra anvoer va n filte r , B - bodem rooster, C - b o dem zand, D - w a te r a f vo er naar filter. V I T A M A R I N A — Z e e b io lo g is c h e d o c u m e n ta tie
ju li 1975 — A q u a r io lo g ic 54
A fb. 3. H u lp filter. A - n ylo n w a tte n , B - aquarium kool, C - kiezels, D - lu c h tto e vo e r, E - w a tera fv o er naar aquarium .
door b a c te rië n n u in zijn g eheel bi n n e n h et aq u a riu m , te rw ijl wij h e t ju is t zo veel m ogelijk b u i t e n h e t aq u a riu m w ild en la te n p la ats vinden. T en tw ee d e h eb b en wij n ie t h et m in ste zicht op w a t e r o n d er d at bodem zand g eb eu rt. Om als biologisch f ilte r d ie n st te k u n n e n doen, m ag de b odem laag n ie t te d u n zijn. De to p la ag zal ec h te r door h e t aangezogen vuil gaan v erstopp en . De z u u rsto fc irc u la tie zal g eb lo k k ee rd w o rd en en d a a rm ed e k u n n e n bijzonder g ev a arlijk e pro cessen o p tred en . A ls f ilte r is h e t systeem dus geen succes. K e re n wij ec h te r de stro o m ric h tin g om, dan o n tsta a t e r een doorspoelingssysteem v an h e t b odem zand (afb eeld in g 2). K o m t dit door te v o eren w a te r v an een b u ite n filte r en is h e t goed doo rg elu ch t, d a n b ren g e n w ij m e t h e t w a te r ook zu u rsto f in de bodem laag. Is de stroom k ra c h tig genoeg, dan zal b o v en d ien de bodem g em ak k e lijk e r schoon g eh o u d en w o rd en . E en d erg elijk e b o d em d o o rstro m er h ee ft eigenlijk allee n zin als wij een d ik k e b o d em laag nodig h eb b en in v e rb a n d m e t d ie re n die in h e t zand leven. H ET H U L P F IL T E R V oor k le in e b ak jes v an tijd elijk e aard, die wij g eb ru ik e n als q u a ra n ta in e b a k je of als „ziekenboeg”, h eb b en wij behoefte aa n een eenvoudig en g e m ak k e lijk schoon te m a k en filte r (afb eeld in g 3). Ook deze soort is nog een v o rm v a n h e t n a tte filte r. O fschoon ook dit een b in n e n filte r is, is dit h ie r geen b ezw aar. Bij h e t speciale g e b ru ik im m ers v a n de genoem de b ak jes zal h e t filte r v ee lv u ld ig sch o o n g em aak t m oeten w orden. A ls gevolg d a a rv a n k u n n e n wij ook m e t n y lo n w a tte n en a q u a riu m kool als filte rm a ssa volstaan. De bouw is sim pel en al w at wij nodig h eb b e n is een p in d a k a a s- of ja m p o tje m et een p la stic deksel. H et d eksel p erfo re re n wij zoveel als m o g elijk m e t een gloeiende spijker, op d at h e t als filte rro o ste r k a n dienen. V ervolgens m a k en w ij in h e t deksel nog een ru im e r g at voor de doorvoer v an een lu c h tlift. Wij ste k en h e t d ek sel nu op de lu c h tlift en z e tte n deze in h e t potje. Op de bod em doen wij w a t schone kiezels als w ate rv e rz a m e lp la a ts, d aaro p een la a g je n y lo n w a tte n als afsch eid in g en d aaro p w ee r de aq u a riu m k o o l to t h e t p o tje bijna vol is. T en slo tte d ek k e n wij de kool af m e t nog een d u n la ag je n y lo n w a tte n en schu iv en h e t d ek seltje lan g s de lu c h tlift om laag en slu ite n h et filte r. H et filte r w o rd t n u in h et aq u a riu m g e p la a tst en op de lu c h tle id in g aangesloten. Z ie d aar een goedkoop en b ed rijfsz ek e r h u lp filte r. V I T A M A R I N A — Z e e b io lo g is c h e d o c u m e n ta tie
a u g u stu s 1975 — A q u a r io lo g ie 55
Afb. 4.
Sch em a tisch e w e erg a ve va n d ro o g filter boven h et aquarium . A - aquarium . B - w a terto e vo e r u it aquarium , C - filte rb a k je s.
B
H ET DROGE F IL T E R O ok in deze categorie b e sta a n w ee r allerle i so o rten en v aria tie s. Wij zu llen ons h ie r b e p e rk e n to t tw e e typen. D e n aam d r o g e filte rs w o rd t gebezigd om d at de filte rm a ssa zich n ie t o n d er w a te r bev in d t, zoals bij de n a t t e filters. D e filte rm a ssa lig t h ie r b oven h e t w a te rn iv e au en h et a q u a riu m w a te r „ re g e n t” e r doorheen. Deze filte rs zijn dus n ie t echt droog. H et ee rste v an de te b esp re k en tw ee ty p e n ste lt h e t filte r b o v e n h e t aq u a riu m (afb eeld in g 4). H et a q u a riu m w a te r w o rd t door m id d el v an een of m e er lu c h tlifte n of door een w ate rcircu latie p o m p je boven in g ev o erd en p a sse e rt ach tereen v o lg en s de v ersc h ille n d e filte rlag e n . Deze zijn door n y lo n w a tte n gesch eid en of zij zijn in ap a rte , boven e lk a a r p assende filte rb a k je s aa n g eb rach t. D it la a ts te h e e ft w ee r h e t vo o rd eel d at de o n d erd e len g em ak k e lijk e r schoon te m a k e n zijn. T en slo tte stro o m t h et g e filtre e rd e w a te r in h e t aq u a riu m teru g . V an b elan g is h e t de w a te r to e v o er n a a r h et filte r zodanig te reg e len d a t h e t w a te r n ie t o v er de r a n d v a n h et filte r h ee n stroom t. H et tw ee d e ty p e w o rd t opgesteld op gelijke hoo g te m e t h e t aq u a riu m (afb eeld in g 5). E venals de bij de n a tte filte rs b esp ro k en filte rb a tte rij le e n t deze filte r zich u its te k e n d voor inbouw langs de a c h te rw a n d v a n h e t aq u a riu m . Ook h ie r k o m t h et w a te r via een opening in de w an d v an h e t a q u a riu m in een v o o rco m p artim en t v an h e t filte r. De overloop n a a r h e t volgende co m p artim e n t is ec h te r n ie t o v er de
F
•
/ • ; / . E - .7
'. r -:
n V I T A M A R I N A — Z e e b io lo g is c h e d o c u m e n ta tie
A fb . 5. S ch em a tisch e w e erg a ve va n d ro o g filte r op g elijke hoogte als aquarium . A - w a tera a n vo er door a q u a riu m w a n d , V - voo rco m p a r tim e n t, B - o vervlo ei naar goot, C - goot m e t gaatjes, D - n y lo n w a tte n , E - filterm a ssa , F - w a te ra fv o e r naar w a tercircu la tiepom p. au g u stu s 1975 — A q u a r io lo g ie 56
g ehele b ree d te v an h e t tu ssenschot m a a r is h ie r slechts een u itsp a rin g in h e t m id d e n v an de b o v en ra n d v an d at tussenschot. V ia deze u itsp a rin g v lo eit h e t w a te r in een goot to t aa n h e t volgende tussenschot b ijn a aa n h e t an d e re ein d v a n h e t filte r. Deze goot b e sta a t u it een over de len g te m id d en d o o r gezaagde P .V .C .-buis v an te n m in ste 10 cm doorsnede. D e goot w o rd t v o orzien v an een g ro o t a a n ta l g aa tje s en w o rd t tu ssen de beide sch o tten a a n g eb rac h t en v astg ep lak t. L aten wij er w el aa n d enken d at B ison S ilico n en k it op P.V.C. n ie t h o u d t en d a t deze stof ee rst m e t Bison V oo rstrijk b eh a n d eld m oet w orden. W illen wij de o n d erlig g en d e ru im te in het filte r g em ak k elijk k u n n e n bereik en , dan v e rd ie n t h et aa n b ev elin g de goot u itn e em b aa r te m aken. H ierto e m oet ee rst h et u ite in d e te g en o v erg esteld aan h e t eind w a a r h e t w a te r in de goot vloeit w o rd e n afg eslo ten m e t ee n s tu k je PVC. De goot p la atsen wij n u in de ju is te positie tu ssen de beide sch o tten en p la k k e n hem tijd elijk m e t w a t k leef p le iste r vast. V ervolgens b ren g e n wij op de g lazen sch o tten rond de o n d e rk a n t v an de goot en vooral ook e r te g en a an een d ik k e ru p s Bison S ilico n en k it (n u geen V oo rstrijk g e b ru ik e n !). E en m aal goed droog v o rm en deze ru p sen een p ra c h t v an een k ra a g w a a rin de goot k a n ru sten . A an de k a n t v an de overvloei bren g en wij op een glas b in n e n deze k ra a g nog een d u n la ag je silico n en k it aan. H et open u ite in d e v an de goot zal h ie r w a te rd ic h t afgesloten te g en a an drukken. H et b in n e n stro m en d e w a te r „ re g e n t” n u door de g aatjes om laag op h e t filte rb e d . D it b estaa t u it een la ag je n y lo n w atten of p o ly u reth aan sch u im w aa ro n d e r een laag g rof zand of schelp en g ru is w elk e eveneens w ee r op een laag n y lo n w a tte n of sch u im p lastic ligt. H et geheel ru s t op een ro o ste r v an bijv o o rb eeld strip je s glas een ein d je boven de filte r- en aq uarium bodem . H et w a te r stro o m t o n d er d it ro o ster v an d a an n a a r h et la a tste co m p artim e n t w a a ru it h e t door h et w ate rcircu latie p o m p je w o rd t w eggezogen. Een lu c h tlift is h ie r niet b ru ik b a a r o m d at h et w a te rn iv e a u in de filte r d a a r n ie t hoog genoeg voor is. De pom p zu llen wij zodanig m o eten reg e len d at h e t w a te r in h e t filte r n ie t to t aa n h e t filte rb e d stijgt, m a a r ook zo d at de pom p n ie t o nbelast gaat d ra a ie n bij g eb rek aa n w ate r. H et voo rd eel v an d it ty p e filte r is d a t ook h ie r w ee r v eel a a n ra k in g m e t de om gevende lu c h t is.
S chem atische w e erg a ve van een a lg en filter, bo ven a a n zich t (a) en zija a n zich t (b). A - vjateraanvoer va n filte r, B - ondiepe kanalen, C - diep o p vangreservoir, D lu c h tlift of aanzuigbuis va n w atercirculatiepom p . V I T A M A R I N A — Z e e b io lo g is c h e d o c u m e n ta tie
au g u stu s 1975 — A q u a r io lo g ie 57
H ET A L G E N FIL T E R Z oals gezegd b e sta a t dit u it een systeem v a n ondiepe k a n a le n w a a rd o o r w a te r stro o m t (afb eeld in g 6a). E r b oven is een lic h tb ro n g ep laatst. Deze en de co n stan te stroom voedselrijk w a te r zu llen b e te r de groei v an alg en b ev o rd e re n d an d it in h et aq u a riu m m ogelijk is. De g erin g e ab so rp tie v an h e t lic h t door d e ond iep e w a te rla a g en h et o n tb re k e n v an alg en e ters zijn m ed e g u n stig e o m standigheden. O m d at de w a te rd ie p te in h e t filte r slechts g erin g is, zu llen wij aa n h et ein d e h ie rv a n een d ie p er o p v an g re serv o ir m o e ten b o uw en (afb eeld in g 6b). Ook is h e t n odig i.v.m. een sn e lle re v erd am p in g door de v la k e r boven g ep laa tste lic h tb ro n h e t filte r af te dekken. Deze lic h tb ro n en d a a rm ed e h e t g ehele a lg e n filte r le v e rt een b ezw aar op voor N o ordzeeaquaria e.d., als h e t w a te r n ie t afd o en d e gek o eld k a n w o rd en v o o rd at h e t in h e t aq u a riu m te ru g stro o m t. H A N D E L SFIL T E R S B u iten de h ie r b esp ro k en filters, die allem aal door zelfbouw v e rk re g e n k u n n en w orden, zijn e r n a tu u rlijk ook filte rs in de handel. Deze h eb b en ov er h e t alg em een een k le in e filterm assa, m a a r een g ro te d o o rstro o m sn elh eid w aa rd o o r e r geen z u u rsto fa rm e to e sta n d e n zu llen op tred en . O ok h ie r m o e te n wij ons la te n voo rlich ten door de bonafid e h an d e la ar, w illen w ij zo’n filte r a a n schaffen. Wij dien en e r d an w el re k e n in g m ee te h o u d en d a t de k o ste n aan zien lijk h o g er zullen liggen d an bij zelfbouw . H EVELS H ier en d a a r k w am e n wij reeds h e t g eb ru ik v an hevels tegen. D it zijn U -v o rm ig gebogen buizen die geheel m e t w a te r gevuld ie d er m e t een poot o m g ek eerd in een co m p artim e n t g ep laa tst w orden. A ls in h et ene co m p artim e n t h e t w a te r z a k t (d o o r d a t h e t w eggepom pt w o rd t), zal h e t door de h ev el h een v a n u it h e t a n d e re c o m p a rti m e n t aa n g ev u ld w orden. In de p ra c tijk w il h et nog w el eens n ie t zo een v o u d ig zijn een h ev el aa n de slag te krijgen. De m in ste h o ev eelh eid lu ch t die bij h e t o m k eren v an de U -b u is te ru g k o m t, doet h e t w a te r teru g lo p en . D aarom w o rd e n e r ook w el hevels g e b ru ik t w a a r bovenin de d w arsv erb in d in g een b allo n of een lu c h tsla n g etje aa n g eslo ten zit. De bedoeling h ie rv a n is d at w a n n e e r de h ev el op zijn p la a ts g e b ra c h t is, m et de ballon of h et sla n g etje een lu c h tle d ig gezogen w o rd t. H e t w a te r zal h ie rd o o r ook de d w arsv erb in d in g v u lle n en de h ev el zal in w e rk in g tred en . N a tu u rlijk m oet bij g e b ru ik v a n een sla n g etje d it w el d ich tg ek lem d w o rd e n n a h et aa n zu ig en v an h e t w ater. E en goede h ev el m o et een b in n e n w e rk se d oorsnede v an 12-15 m m heb b en . Wij m o eten e r voor oppassen d at de h ev el n ie t b u ite n w erk in g gesteld w o rd t door de o pstijgende lu c h tb elletjes v an een in de n ab ijh eid zijnde u itstro m er. W A TER V ERV ERSEN O ndanks a lle technische h u lp m id d ele n zu llen wij to ch n iet de n a tu u r k u n n e n ev e n aren in ons b in n e n k am e rz ee tje . V an tijd to t tijd zu llen wij dus to ch een g e d ee lte v a n het a q u a riu m w a te r m o eten v erv a n g en door v ers w ater. L IT E R A T U U R E N T R O P , B ob. 1956. In ric h tin g e n o n d e rh o u d v an h e t ze e-aq u ariu m . K osm os N .V ., A m sterd am . G R A A F , F r. de. 1969. H a n d b o e k v o o r h e t tro p isc h z e ew a tera q u ariu m . A . J . G . S tre n g h o lt N .V ., A m sterd am . V I T A M A R I N A — Z e e b io lo g is c h e d o c u m e n ta tie
au g u stu s 1975 — A q u a r io lo g ie 58
