Ferdi Uilhoorn, Loire 6, 9406 VA Assen

Maart 2008

BRUMMELS is een mededelingen- en contactblad van de afdeling Assen en omgeving, van de vereniging voor Natuur- en Milieueducatie (IVN). Jaargang 26 nummer 1 REDACTIE

Oplage 150 Gedrukt door: Provincie Drenthe Uiterste inleverdatum kopij voor de eerstvolgende Brummels

Wil Al Geke Kooistra Jelle Maijer Einbert van Rees

1 juni 2008 Kopij mailen naar [email protected] BESTUUR Voorzitter

Ferdi Uilhoorn, Loire 6, 9406 VA Assen
0592 350 845 E-mail [email protected]

Secretaris

Einbert van Rees, Ruysdaelstraat 19, 9403 CE Assen
0592 312 882 E-mail [email protected]

Financiële en Ledenadministratie

Jelle Maijer, Anreperstraat 102, 9404 LG Assen
0592 407 673

Algemeen bestuurslid

Ireen van der Knoop, Riklanden 5, 9407 PE Assen
0592 345 696 (na 20.00 uur) E-mail [email protected]

Algemeen bestuurslid

Wil Al, Ronskamp 34, 9412 BD Beilen
0593 542634

Contributie € 14,- per jaar Gironummer 254.16.82 Ten name van IVN Assen te Rolde Opzegging lidmaatschap voor 15 november.

2

INHOUDSOPGAVE

Redactie en bestuur ................................................................... 2 Inhoudsopgave ...................................................................... 3 Redactioneel .......................................................................... 4 Overzicht excursies 2008 ....................................................... 5 Drenthe 52 58 ..................................................................... 6 Van het bestuur ...................................................................... 7 Reconstructie oude veenbrug ................................................ 8 Het archief .............................................................................. 9 Uitnodiging algemene ledenvergadering .............................. 12 Moestuin aangeboden ......................................................... 13 Fietsrouteplanner voor Drenthe ........................................... 13 Notulen jaarvergadering 20-03-2007 ................................... 14 Natuurfotograaf zoekt gids ................................................... 17 Inhoudelijk jaarverslag 2007 ................................................ 18 Aan het bestuur en de leden ................................................ 21 Cursus amfibieën en reptielen inventariseren ...................... 21 Planten of gallen .................................................................. 22 Financieel jaarverslag 2007 ................................................. 23 Natuurfotograaf in Drenthe ................................................... 24 IVN inspiratiedag NatuurNetwerk ......................................... 25 Jubileumjaar IVN Roden ...................................................... 26 Werkgroepen / coördinatoren ............................................... 27

3

REDACTIONEEL Voor u ligt de nieuwe Brummels van 2008. Hierin lekker veel verschillende onderwerpen. Het jaar ging van start met de nieuwjaarwandeling op zondag 13 januari. Voor de tweede keer achtereen startten we in Deurze bij café De Aanleg. Deze keer ging de wandeling naar ´t Ruige Veld. Een stevige wandeling met verrassend een dassenburcht op het veld. Enkele foto’s staan verspreid in deze uitgave. In de vorige Brummels is bij een foto van een bruggetje bij de wandelroute Kyllotsbos de tekst ‘veenbrug’ geplaatst. Hier is terecht commentaar op gekomen. Een foto van de gereconstrueerde oude veenbrug en het verhaal hierover vindt u op pagina acht. Verder het verslag van de vorige ledenvergadering, de financiële verantwoording 2007, het inhoudelijk verslag van 2007, en de agenda/uitnodiging voor de ledenvergadering van 25 maart as. Deze vergadering wordt deze keer in afwijking tot andere jaren, in het gebouw de Maasstee in de wijk Pittelo gehouden. Enkele leden hebben een oproep geplaatst en iemand een bedankje. Dit bedankje is helaas de vorige keer blijven liggen. Bijzonder is de oproep van Frank Westmaas, hij zoekt iemand die hem wil gidsen in het zoeken naar bijzondere planten. Frank heeft aangeboden zijn ervaring op papier te zetten zodat we deze in de Brummels kunnen plaatsen. Een eerste artikel van hem kunt u hierin vinden. Kortom er is weer genoeg leesvoer om uw hart op te halen. Ik wens u veel leesplezier!! Geke Kooistra Werkgroep Brummels

Verslagen en kopij kunt u mailen naar [email protected]. Uiterste inleverdatum kopij voor de eerstvolgende Brummels is 1 juni 2008

4

OVERZICHT EXCURSIES 2008 Hieronder het overzicht van de geplande excursies van dit jaar. Deze excursies worden in een folder opgenomen. De folder en enkele extra exemplaren zullen voor verspreiding bij de leden thuisbezorgd worden. Hierin staat de uitgebreide informatie. Januari Februari

Maart

April

Mei

Juni

Juli

Augustus

Oktober

Excursie Krokuswandelingen Overcingel 16, 23 februari en 1 maart van 14.00 tot plm 15.00 uur Amerdiepje, 29 maart van 14.00 tot 16.00 uur Net even buiten Marsdijk en Peeloo; 19 april van 9.30 tot plm 12.00 uur Zuiderbegraafplaats 27april van 10.00 tot 12.00 uur Fietstocht waterpad 12 mei van 10.00 tot plm 15.00 uur Ochtendschemer Holmers 1 juni van 3.00 tot plm 8.00 uur. Deurzerdiepje/waterleidingterrein 12 juni van 19.00 tot 21.00 uur Ballooërveld, vlinders en planten, 21 juni van 8.00 tot 11.00 uur

Startplaats Overcingel

Parkeerplaatsje Amen

VV LEO in Loon Ingang begraafplaats Beilerstraat Koopmansplein Holmers Parkeerplaats Dijkveld Parkeerplaats schaapskooi Balloo

Witten, 22 juli van 19.30 tot 21.00 uur

Parkeerplaats Baggelhuizerplas

Pelincksbos, 5 augustus van 19.30 tot 21.00 uur Arboretum, 14 augustus van 19.00 tot 21.00 uur Net buiten Marsdijk en Peeloo, 30 augustus van 9.30 tot 12.00 uur

Parkeerplaats Baggelhuizerplas

Paddenstoelen, 4 oktober van 10.00 tot 12.00 uur

5

Ingang arboretum VV Leo in Loon Asserbos/nieuwe vijver

DRENTHE 52

58

Cornelis Pijnacker tekende ze in 1638 op zijn kaart: de ontwateringskanalen in de ‘Echter Groote Veenen’ bij Hoogeveen en de vaart naar het hart van de ‘Smilder Veenen’. De afgraving van grote veengebieden in het westen en zuidwesten van Drenthe was gaande. De ontginning van moerassen en venen in het oosten en zuidoosten van de provincie zou volgen, totdat de beschikbaarheid van steenkool het steken van turf overbodig maakte. Daardoor verdween in tweeënhalve eeuw vrijwel geheel het uitgestrekte hoogveenlandschap dat Pijnacker nog als een wal rondom de centrale zandgronden van Drenthe tekende. Snippers van dit kenmerkende Drentse hoogveenlandschap bestaan nog, zoals ook van het stuifzand. Samen met het beekdallandschap neemt IVN-Assen ze dit voorjaar onder de loep, onder de titel Drenthe 52 58 Nbr. De titel heeft betrekking op de breedtegraad die loopt door Witterveld, Drouwenerzand en Hunzedal. De cursus bestaat uit drie avondbijeenkomsten en drie excursies. De bijzonderheden van elk landschap komen aan de orde: bodem, waterhuishouding, flora en fauna. Naast de historie van de landschappen gaat de cursus in op de ontwikkeling die ze in de toekomst zullen doormaken. We zijn nog bezig met de uitwerking van de cursus, maar de voorlopige opzet is als volgt: • Op 19 maart verzorgt Geert de Vries de inleiding over het hoogveen op het Witterveld. • Martin Jansen zal met een groep studenten op 2 april een presentatie geven van hun ecologisch onderzoek in de omgeving van Geelbroek naar waterkwaliteit. • Hans Colpa en Bertil Zoer leggen op 17 april de natuurlijke verbanden uit tussen het Hunzedal en Drouwenerzand. • Voor de excursie op het Witterveld op 10 mei moeten we nog toestemming krijgen van Defensie. • Op 24 mei volgt de excursie op het Drouwenerzand en in het Hunzedal. • Tenslotte leidt Martin Jansen op 14 juni de excursie in de middenloop van de Drentse Aa.

6

Waarom nu al deze cursus aangekondigd, terwijl nog een en ander onzeker is? We verwachten veel belangstelling ook van andere IVNafdelingen en het aantal plaatsen is beperkt. Dertig deelnemers is wel het maximum. Daarom, wie geïnteresseerd is raden we aan dat te melden bij een van de organisatoren Einbert van Rees [email protected] of Wil Al [email protected]. Wil Al

VAN HET BESTUUR Grote dingen werpen hun schaduw vooruit. In de vorige Brummels werd de komende ledenvergadering van 25 maart as. aangekondigd. In dat bericht werd deze vergadering overigens ten onrechte aangeduid als een bestuursvergadering op 18 maart. Over de inhoud van die vergadering schreef ik toen al het een en ander, maar er is meer. Einbert van Rees neemt die avond afscheid als secretaris. Oproepen voor een opvolger hadden helaas geen succes. Als er niet alsnog iemand zich meldt als secretaris moet een van de andere bestuursleden deze klus overnemen. Dat is een ongezonde situatie. Immers een nieuw bestuurslid erbij geeft het bestuur ook “verversing”. Een nieuw algemeen bestuurslid wordt wel aan u voorgesteld. Ook wordt die avond afscheid genomen van Johannes Mateboer. Johannes coördineerde de activiteiten van de Natuurgidsen. Hij deed die vele jaren. Ook voor hem is helaas tot nu toe geen opvolger gevonden. Beide mensen zijn het waard dat de vergadering goed wordt bezocht. Na de vergadering zal de mogelijkheid aanwezig zijn met een handdruk afscheid van hen te nemen. Het programma na de pauze voert ons naar een vrij onbekend facet van de natuur. Jojanneke Bijkerk zal ons het een en ander over Gallen vertellen. Dat belooft een interessant verhaal te worden. Mogen wij op een grote opkomst rekenen? Ferdi Uilhoorn Voorzitter 7

RECONSTRUCTIE OUDE VEENBRUG Dit is een foto van de reconstructie van een oude veenbrug in Smilde. De tekst is overgenomen van het informatiebord dat bij de reconstructie is geplaatst. In 1983 hebben de bewoners van Smilde de kans gekregen om de echte veenbrug te zien, voor hij weer onder de grond werd gestopt. Onder de bezielende leiding van de heer Roelof Matien werd een gedeelte van de weg als toeristisch en educatief element gereconstrueerd . In 1983 werd ten noorden van de Suermondsweg in Smilde een gedeelte van een prehistorische houten veenweg opgegraven. Het 19 meter lang parallel gelegde weggedeelte bestond uit elzenstammetjes met een gemiddelde lengte van 2.80 meter. Het eigenlijke wegdek werd gevormd door heideplaggen. Het was niet de eerste keer dat deze veenweg werd aangetroffen. Al eerder tijdens turfsteken in 1887 en 1896 was hij ontdekt. In 1902 werd hij opnieuw aangesneden en zelfs gefotografeerd. De archeologische opgraving van 1983 en het veldonderzoek in de directe omgeving hebben uitgewezen dat de zuidwest–noordoost georiënteerde houten weg oorspronkelijk 280 meter lang moet zijn geweest. Een ouderdomsbepaling van het hout wees uit dat de weg ergens tussen 360 en 70 v. Chr. is aangelegd. De weg verbond twee hoge boven het veen uitstekende zandruggen met elkaar. Rond 1930 werd enkele honderden meters naar het zuiden nog een houten weg in het veen ontdekt. De beide houten wegen zijn delen van een wegverbinding uit de ijzertijd in het oostelijke randgebied van de Smildiger venen. De houten weggedeelten zullen maar kort gefunctioneerd hebben. Ze raakten spoedig overgroeid met veen en kwamen pas weer te voorschijn toen het veen afgegraven werd voor brandstofwinning. De veenbrug is te vinden aan de noordzijde van de Suermondsweg. Vanaf de parkeerplaats van de tennisvereniging in oostelijke richting over het fietspad lopen. Na ongeveer 100 m. via een trapje het paddentrekrooster en de Suermondsweg oversteken. Na het bosje rechtsaf. Na 100 m. staat U bij het informatiebord van de in 1998 gereed gekomen reconstructie van de prehistorische veenbrug. Rieks Koornwinder 8

HET ARCHIEF 11 We laten de vijftiger jaren achter ons. Ik blader in vergeelde mappen op zoek naar gegevens uit de jaren 60. Stuit daarbij toch weer op de heer Hisken. In een getypt briefkaartje meldt hij op 25 februari 1967 dat hij vanwege ziekte zich van diverse activiteiten moet distantiëren. Hij zegt zijn lidmaatschap per 1 januari op. De vereniging laat het er niet bij zitten en in de jaarvergadering van maart dat jaar wordt hij tot erelid benoemd. De heren Huizenga en Verhaagen gaan hem dat vertellen en de heer Hisken verwoordt in een mooie brief zijn dankbaarheid met dit blijk van waardering: “Toen echter de heer Huizenga het woord nam en verklaarde, dat de vergadering van 13 maart mij had benoemd tot erelid, was ik niet alleen verrast, maar ook behoorlijk in de war. Dat had ik niet durven denken….” De getypte brief is door Hisken met een beverige handtekening ondertekend. Krokus Van de eerste zestiger jaren vind ik vooralsnog niets: het kan zijn dat ik niet goed genoeg zoek, want er is weinig systeem te ontdekken in dit deel van het archief. Er is wel een map waarin de jaarverslagen van de zestiger en zeventiger jaren inzitten. Die ga ik eerst maar eens lezen, om een beeld te krijgen van wat er in die jaren gebeurde. Misschien kan ik dat beeld later dan nog wat inkleuren met andere documenten. Het eerste verslag is uit 1963. Meneer Huizenga is dan de secretaris en meneer Hoogervorst voorzitter. Huizenga verontschuldigt zich eerst; het jaarverslag is mogelijk niet volledig, dat komt doordat de secretaris pas op 16 september 1963 werd aangezocht het secretariaat waar te nemen. Huizenga doet zijn best; er zijn eind 1963, 135 leden waarvan er 43 natuurwachter zijn. Hommel

Hisken is na 10 jaar leider geweest te zijn afgetreden. Zijn werk is overgenomen door de heer J. Kroeze. Dat klopt dus niet met mijn vorige verhaal, waarin het leiderschap door de heer Phillips werd overgenomen er is blijkbaar toen iets misgegaan. Er zijn 7 contactavonden gehouden en de lezing van de bekende Fop I. Brouwer – alles wat groeit en bloeit en ons altijd weer boeit– op 17 oktober wordt speciaal vermeld. 9

Er zijn weer aan aantal waarschuwingen door de natuurwachters uitgedeeld. Mijn indruk is dat deze weergave niet geheel volledig is en dat niet alle natuurwachters de gegeven waarschuwingen aan de Leider hebben doorgegeven. Het gaat om verontreiniging (12X), plukken van plantendelen (25X), stoken van vuur (geen), nestroof (8X) vernielen gazons (18X). Wat nieuw en interessant is, is dat er melding gemaakt wordt van natuurwandelingen: lente en herfstwandelingen. Helaas hebben deze nog maar weinig belangstelling getrokken: gemiddeld nog geen 10 personen. Op de laatste natuurwachters-contactavond, in december, is gesproken over de noodzaak om tot verbetering van de organisatie van IVN Assen te komen. Hemelsleutel Op 10 februari wordt de jaarvergadering gehouden. Uit de notulen blijkt dat er inderdaad een tijdlang geen bestuur is geweest. De vorige jaarvergadering is in 1961 geweest er was sindsdien geen voorzitter en secretaris. Alle mogelijke gebeurtenissen zijn hiervan de oorzaak geweest. Het is aan Hisken te danken dat de afdeling nog bestaat en actief is. In deze vergadering wordt orde op zaken gesteld. De financiën zijn gelukkig wel op orde, er is een batig saldo van 130 gulden. Het bestuur zal proberen een redelijke oplossing te vinden voor de overstap naar een contributie van 0,50 naar 2,50 (t.g.v. nieuwe voorschriften) te realiseren. Het bestuur wordt voor een deel herkozen en voor een deel nieuw gekozen en is met 10 leden flink op sterkte. Er wordt gediscussieerd over de natuurgidsen opleiding waaraan aan aantal natuurwachten deel zal gaan nemen. Er is zelfs geld voor gereserveerd in de begroting. Waarom kan die cursus niet in Assen in plaats van in Groningen gegeven worden? Dat komt omdat er in Assen niet genoeg demonstratiemateriaal e.d. aanwezig is …. De heer Hoogervorst geeft kennis van het verheugende feit dat Kampsheide wordt

Hamamelis mollis

10

opgeknapt en wordt afgesloten voor auto’s en brommers, fietsen e.d. en dus alleen toegankelijk zal blijven voor voetgangers. Vol goede moed begint de afdeling na blijkbaar moeilijke jaren aan een nieuw jaar. Of 1963 inderdaad een goed jaar werd kan ik helaas niet melden. Er is pas weer een jaarverslag over 1966. Het jaarverslag over 1966 is in eerste instantie nogal gezapig: “Evenals 1965 is ook het verslagjaar 1966 voor onze afdeling een rustig jaar geweest”. De wandelingen zijn wegens de weersgesteldheid maar in beperkte mate doorgegaan, er zijn weer de nodige vermaningen uitgedeeld, het bestuur vergaderde twee keer, ‘en steeds weer werd getracht voor de vele problemen een oplossing te vinden’. Pas aan het einde van het verslag wordt opeens duidelijk wat er speelt. “Zoals in de aanhef van dit verslag wordt vermeld is 1966 een rustig jaar geweest, doch zo langzamerhand komen we toch tot de indruk, dat meer medewerkers zich bewust worden van de omschakeling naar natuurbeschermings-educatie. Hiertoe zullen meer gidsen nodig zijn en een verjonging van de Natuurwacht zal dit zeker doen Sneeuwklokje stimuleren. Ik meen te mogen beëindigen met de indruk dat de wil tot natuurbescherming stellig aanwezig is en dat onze afdeling zeker in staat is deze gedachte verder in woord en daad uit te dragen.” Aldus de heer Huizenga, secretaris van de afdeling. In de jaarvergadering blijft het rustig: er wordt uitvoerig gepraat over de contributie (nu al 5 gulden), de afdracht aan het landelijke bestuur (….die discussie is er nu nog!) en de vraag of de actieve natuurgidsen ook contributie moeten betalen. Over dat laatste punt wordt geen besluit genomen, in een volgende (jaar)vergadering zal er op teruggekomen worden. In de vergadering wordt niet gesproken over de voorzet die de secretaris in zijn jaarverslag gaf, het blijft bij een aantal opmerkingen over misstanden (overstekende reeën op de Hoofdlaan, de grote hoeveelheid flessen in de bossen –die brandgevaar kunnen opleveren–, over wintervoedering … Ik ben benieuwd of het zo rustig blijft, daarover meer in een volgende aflevering van het Archief. Einbert van Rees

11

UITNODIGING ALGEMENE LEDENVERGADERING Datum: 25 maart 2008 Tijd: 19.30 tot 22.00 uur Plaats: Maasstee, Maasstraat 25 (achter kinderdagverblijf Pinokkio) Agenda 1. Opening vergadering 2. Vaststelling agenda 3. Notulen jaarvergadering 2007 – zie elders in deze Brummels 4. Mededelingen 5. Financieel jaarverslag 2007 a. verslag en toelichting penningmeester b. bevindingen kascommissie: Martin Versnel en Diliana Welink c. vaststelling financieel jaarverslag d. benoeming nieuwe kascommissie 6. Begroting 2008 a. toelichting vanuit bestuur b. vaststelling begroting 2008 7. Inhoudelijk jaarverslag 2007 8. Programma en activiteiten 2008 9. Samenstelling bestuur Aftredend en niet herkiesbaar: Einbert van Rees Voorgesteld wordt Wil Al als nieuw algemeen bestuurslid te benoemen Rooster van aftreden: Ferdi Uilhoorn, voorzitter, eerste termijn loopt af in 2010 Jelle Maijer, penningmeester, eerste termijn loopt af in 2009 Ireen v.d Knoop, PR, tweede termijn loopt in 2009 af (Wil Al, algemeen bestuurslid, eerste termijn loopt in 2011 af)

12

Het bestuur is nog op zoek naar uitbreiding, met name de plek van de secretaris moet worden opgevuld. We doen nog eens een dringend beroep op onze leden om zich beschikbaar te stellen. Aanmeldingen voor het bestuurslidmaatschap kunnen tot aanvang van de vergadering bij de voorzitter gedaan worden. 10. Rondvraag en sluiting In het tweede deel van de avond vanaf 20.30 uur, zal Jojanneke Bijkerk een lezing over gallen houden. Zie elders in de Brummels voor meer informatie hierover. Vanaf 20.30 uur zijn ook niet leden welkom. Het bestuur

MOESTUIN AANGEBODEN Al dertig jaar hebben wij een grote biologische moestuin en een notenboomgaard bij ons huis in Anreep. Door ziekte en ouderdom zijn wij echter niet meer in staat om deze tuin te onderhouden en te benutten. Wij zoeken nu iemand die graag zijn eigen groente wil telen en van onze tuin gebruik wil maken. Ons telefoonnummer is 0592 311215. Mieke Kraijer Nieuwjaarswandeling 2008 Zicht op Deurze Dassenburcht op het Ruige Veld

FIETSROUTEPLANNER VOOR DRENTHE De Fietsersbond ontwikkelt in samenwerking met Provincie Drenthe een digitale fietsrouteplanner. Hiermee kunnen fietsers straks via Internet een route plannen over de Drentse wegen en fietspaden, waarbij ook persoonlijke voorkeuren aangegeven kunnen worden, zoals kortste, best geasfalteerde of autoluwe route. De Fietsersbond is nu op zoek naar enthousiaste fietsers in Drenthe, die een bijdrage willen leveren aan de Drentse routeplanner. Informatie en een aanmeldingsformulier staat op: www.fietsersbond.nl/spoorzoeker

13

NOTULEN JAARVERGADERING 20-03-07 Aanwezigen: Mieke Jansen, Arie Keizer, Johannes Mateboer, Jan Stadman, Wytse Wijbenga, Martin Versnel, Louis de Jong, Adrie Brug, Rieks Koornwinder, Ferdi Uilhoorn, Willem Braam, Diliana Welink, Alex Knipping, Ernst van Langelaar, Harm van der Veen, Arie Huisman, Frank Huisman, Jack v.d Broecke, Geke Kooistra, Jos Morcus, Jelle Maijer, Ireen v.d. Knoop, Einbert van Rees. 1. Jos Morcus opent de vergadering. 2. Er is per abuis aangeven dat de contributie 15 euro per jaar is. Dat moet zijn: 14 euro. Martin Jansen moet zijn: Martin Versnel 3. De agenda voor de jaarvergadering wordt ongewijzigd vastgesteld 4. Ferdi Uihoorn heeft zich voor de vergadering gemeld als belangstellende voor het voorzitterschap. 5. Financieel jaarverslag: het financieel jaarverslag als afgedrukt in het maartnummer 2007 van Brummels wordt vastgesteld; de kascommissie bestaande uit Willem Braam en Ernst van Langelaar heeft de onderliggende administratie in orde bevonden. De kascommissie voor 2007 zal bestaan uit: Martin Versnel en Diliana Welink Vanuit het bestuur wordt aangegeven: dat het “kapitaal” de laatste jaren is toegenomen. Er is dus enige ruimte voor nuttige uitgaven, bijvoorbeeld een beamer. 6. Begroting 2008: de begroting 2008 als afgedrukt in de Brummels van maart 2007 wordt goedgekeurd. 7. Inhoudelijk jaarverslag: Er is door omstandigheden geen inhoudelijk jaarverslag in de Brummels afgedrukt. Vanuit het bestuur wordt mondeling een overzicht gegeven van wat er in 2006 aan activiteiten heeft plaatsgevonden; genoemd worden de cursussen, de natuurgidsencursus die met 25 deelnemers goed loopt, de excursies waarvoor de deelname in 2006 over het algemeen goed was, de naamsbekendheid van het IVN wordt beter, het lukt steeds beter berichten in de publiciteit te krijgen. Uit de zaal komen ideeën voor toekomstige activiteiten: natuur in je tuin, ecologische verbindingszones, klimaatverandering.

14

8. Activiteiten 2007: Johannes Mateboer presenteert met enige trots de folder 2007 met de excursies voor 2007. De krokuswandelingen op Overcingel zijn al geweest en waren zeer succesvol. De planningslijsten worden uitgedeeld, op 16 april is de planningsavond. Assen heeft als jaarthema Assen Groen, in dat kader zullen er allerlei activiteiten met een relatie tot natuur plaatsvinden. Johannes kondigt aan dat hij na dit jaar zal stoppen met zijn werk als coördinator van de activiteiten. 9. Vergoedingen voor activiteiten: Er vindt een uitgebreide discussie plaats over de vergoedingen die we voor onze activiteiten vragen. Er komen verschillende voorstellen: die variëren van een vrijwillige bijdrage tot een bedrag van 5 euro al of niet met een ledenkorting. Uit de stemming over de voorstellen komt dat een ruime meerderheid kiest voor de optie: vrijwillige bijdrage. Omdat de folder 2007 al klaar is kan dit pas in 2008 meegenomen worden, tijdens de excursies kan dit al wel aan de deelnemers gemeld worden. Indien er activiteiten zijn waarbij kosten gemaakt worden (bijvoorbeeld voor consumpties) zal er wel een kostendekkende bijdrage gevraagd worden. Er is al eerder besloten dat we voor excursies die op aanvraag (van particulieren/groepen) uitgevoerd worden, een vergoeding van 25 euro voor een groep van maximaal 15 deelnemers vragen. Dus tot 15 personen 25 euro, van 15 tot 30 50 euro enz. Een tweede discussie is de vraag waar de binnenkomende gelden heengaan: naar de vereniging, verdelen onder de gidsen, verdelen onder alle actieve leden, besteden aan activiteiten voor de leden (bv. een uitstapje) Bij stemming na een discussie blijkt de meerderheid van dat de gelden naar de vereniging moeten gaan. Het ideeën van een uitstapje komt later nog terug. Nb; het is mogelijk om kosten die gidsen maken, met name reiskosten te declareren bij de penningmeester. Als er bijzonder kosten (bv. consumpties) zijn, dan worden die in principe verhaald op de deelnemers. In dit kader wordt ook gesproken over de besteding van een deel van het opgebouwde “kapitaal”. Genoemd worden investeringen in jeugdactiviteiten, aanschaf van een beamer en een uitstapje voor de leden. Besloten wordt dat indien er voldoende actieve leden zijn die willen starten met jeugdactiviteiten er in overleg met het bestuur bekeken zal worden of een financiële bijdrage haalbaar is. Over de aanschaf van een beamer zal het bestuur nadere informatie inwinnen, mogelijk is huur goedkoper. Het bestuur krijgt mandaat om voor een “uitstapje”: voor de leden maximaal 1000 euro te besteden en dit achteraf in het financiële jaarverslag te verantwoorden.

15

10. Er wordt afscheid genomen van Jos Morcus die 7 jaren in het bestuur heeft gezeten, eerst als penningmeester, later als voorzitter. Daarnaast is hij ook actief gids en heeft een grote rol bij de organisatie en uitvoering van de natuurgidsencursus die nu loopt. Ireen leest een gedicht voor Jos voor en hij wordt hartelijk bedankt voor zijn inzet. Er is ook afscheid van Arie Keizer en Jochum Roosma, die zich de afgelopen jaren vooral hebben beziggehouden met het vervaardigen van Brummels, ook zij worden bedankt voor hun inzet. Ferdi Uilhoorn stelt zich voor als aspirant voorzitter en hij wordt daarna door de vergadering als bestuurslid/voorzitter benoemd. 11. Rondvraag: Geke Kooistra heeft de werkzaamheden voor de Brummels overgenomen en vraagt om kopij aan haar te sturen. 12. De voorzitter sluit daarop de vergadering. Na de pauze houden Arie en Frank Huisman een zeer goed verzorgde en interessante inleiding over het onderhoud van een groot aantal nestkasten e in het Asserbos en wat ze daarbij zoal tegenkomen. Zo rond de 10 mei zijn ze elk jaar weer te vinden in het Asserbos. Hartelijk dank nogmaals. Einbert van Rees, secretaris IVN Assen Januari 2008 Nieuwjaarswandeling 2008

16

NATUURFOTOGRAAF ZOEKT GIDS Mijn naam is Maarten Westmaas en ik ben (beginnend) natuurfotograaf. Het afgelopen jaar ben ik een project begonnen onder de titel VEN. Dit project gaat over het natuurschoon, de soortenrijkdom en de cultuurhistorie verbonden aan de vele vennen en vennetjes van Drenthe. Een aantal voorbeeldfoto's staat op de volgende link: http://www.flickr.com/photos/14314224@N07/ Voor dit project wil ik ook een aantal foto's maken van specifieke plantensoorten die bij deze vennen horen. Het afgelopen jaar heb ik gemerkt dat het nog niet gemakkelijk is de echte vensoorten te fotograferen. Inmiddels heb ik foto's gemaakt van de zonnedauw (rondeen kleine), wateraardbei, gagel, kleine veenbes etc. Maar er zijn nog een aantal soorten die ik dit jaar niet heb kunnen vinden. Op mijn verlanglijst staan: - waternavel - blaasjeskruid - lavendelheide - veenmosorchis - veenreukgras - veenwortel - waterdrieblad - beenbreek - waterlobelia

Specifieke soorten die bij de vennen van Drenthe horen. De algemene maar ook de zeldzame. Wat ik zoek is kennis. Waar op te letten, hoe te determineren, waar te vinden? Het liefst zou ik eens meegaan op een excursie met iemand die mij kan helpen bij het fotograferen van deze soorten. Iemand die gids wil zijn en mijn vraag is weten jullie iemand die met mij deze zomer op excursie wil gaan en mij meer kan leren over de verschillende soorten venplanten? Ik hoop dat jullie mij verder kunnen helpen. Maarten Westmaas http://www.maartenwestmaas.nl

17

INHOUDELIJK JAARVERSLAG 2007 Activiteiten In 2007 heeft de afdeling diverse activiteiten ontplooid. In de eerste plaats zijn de excursies die in de folder 2007 staan aangegeven uitgevoerd. De publiciteit voor deze activiteiten was over het algemeen goed, plaatselijke media waren bereid berichten op te nemen en dat heeft duidelijk een gunstig effect op de deelname. Het is wel nodig voortdurend actief te blijven en op publicatie aan te dringen. De excursies werden over het algemeen goed bezocht, soms waren de weersomstandigheden spelbreker, 2007 mag dan zo ongeveer het warmste jaar sinds mensenheugenis geweest zijn, het regende ook vaak. In de Brummels hebben impressies van veel excursies gestaan we verwijzen voor meer informatie daarnaar. In 2007 is met succes de libellencursus gehouden. Er blijkt voor korte, op één thema gerichte cursussen met een combinatie van lezingen en excursies veel belangstelling te zijn. Daarnaast zijn er nog tal van andere excursies geweest: in het kader van de nationale ouderendag zijn er voor oudere Assenaren lezingen en excursies georganiseerd. Er is op verzoek van een reisorganisatie een grote excursie (in kleine deelgroepen) gehouden, er is meegewerkt aan diverse activiteiten in het kader van het jaarthema Assen Groen. Individuele leden hebben al of niet namens IVN Assen meegewerkt aan allerlei activiteiten. Het zou leuk zijn als daarover in de Brummels ook regelmatig iets wordt verteld. Een vast onderdeel van het jaarprogramma zijn de excursies op de Berenkuil en Witterzomer. Het lukt ieder jaar weer om ook tijdens de zomervakantie gidsen te vinden die deze wandelingen willen houden. Dat heeft misschien ook te maken met het gegeven dat het leuk is daar met een groep op stap te gaan; de deelnemers zijn vrijwel altijd heel geïnteresseerd en dat is leuk gidsen. Natuurgidsencursus De Natuurgidsencursus is in 2007 afgerond. Er werden 25 diploma’s uitgereikt aan degenen die bijna twee jaar lang de cursus volgden. Een mooi resultaat, en de samenwerking met IVN Aa en Hunze is ook goed bevallen. Het is voor een afdeling nu eenmaal een grote klus om zo’n lange cursus te organiseren en uit te voeren, maar steeds weer blijkt dat het resultaat: nieuwe gidsen voor de afdelingen (en ook voor andere 18

natuurorganisaties), alle moeite waard is. En natuurlijk niet te vergeten, het is gewoon ook een leuke cursus, waardoor je als deelnemer en organisator een schat aan informatie en natuurbeleving meekrijgt. Werkgroepen Het bestuur heeft geprobeerd om in 2007 meer contact te krijgen met de verschillende werkgroepen die onder de vlag van IVN Assen allerlei activiteiten uitvoeren. Dat is om allerlei redenen nog niet erg gelukt Inhoudelijk verslag doen is daarom lastig, het bestuur zal blijven proberen regelmatig contact te hebben en misschien is ook dit iets om in de Brummels eens over te schrijven. De werkgroep nestkastjes heeft in de jaarvergadering van 2007 een prachtige presentatie gegeven over het werk dat ze doen. De werkgroep materialenverkoop, waarbij Jar Suchies en als het nodig is Dina de Jong actief zijn was op allerlei plekken aanwezig met onze stand. Werkgroep Landschapsbeheer De werkgroep Landschapsbeheer is actief in SBB-terreinen en doet daar allerlei onderhoudswerk, goed voor het Landschap… en voor lijf en leden van degenen die het werk doen. Een impressie van Wytse Wijbenga; Acht personen, waaronder een vrouw, werken min of meer regelmatig mee om de natuur een beetje in bedwang te houden. De helft hiervan is lid van het IVN. Het meeste werk wordt gedaan voor Staatsbosbeheer. Het werk start na 1 oktober en stopt voor 1 april. Woensdagmorgen om de veertien dagen zijn we van 9 tot 12 uur lekker bezig in de vrije natuur, meestal onder de bezielende leiding van Roelf Postma. Ook op het Ruige Veld bij Rolde zijn enkele mensen regelmatig aan het werk om opslag te verwijderen. Meestal twee of drie personen. Tot 1 december wordt de laatste jaren enkele middagen assistentie verleend bij de Grondeloze kuil. De speciale charme hier is dat er na afloop van het werk altijd een hapje en een drankje klaarstaat. Mensen die mee willen werken kunnen zich melden bij Luitje Mulder 0592 341331.

19

Brummels Geke Kooistra heeft de werkzaamheden van Jochum Roosma en Arie Keizer overgenomen en in 2007 alle uitgaven van de Brummels verzorgd. Om haar te helpen bij het vullen van de Brummels is er een groepje gevormd dat voordat er weer een nieuw nummer uitkomt, bijeenkomt en bespreekt wat er aan nieuws is, wie stukjes kunnen leveren etc. Bijdragen voor Brummels zijn overigens altijd welkom op [email protected] Website De website van IVN Assen is sinds en aantal jaren ‘in de lucht’ het bestuur wil in 2008 samen met de beheerder bekijken in hoeverre dit medium zinvol is en hoe de site opgefrist kan worden. Ideeën daarvoor en inhoudelijke bijdragen zijn ook hiervoor welkom. Bestuur Het bestuur is met het aantreden van Ferdi Uilhoorn en Wil Al tijdelijk (nog met de status van aspirant bestuurslid) in 2007 weer enigszins op sterkte gekomen. Toch zou het voor de continuïteit en werkverdeling prettig zijn als er nog enkele bestuursleden bijkwamen. Met name de secretarisrol zal na de jaarvergadering opnieuw ingevuld moeten worden, want de huidige secretaris treedt af. De contacten op districtsniveau zijn beperkt. Vanuit het bestuur is wel meegedaan aan de discussie over het nut en de noodzaak van de districtsorganisatie, die het districtsbestuur aankaartte. Uit die discussie is naar voren gekomen dat afdelingen op concrete en/of gemeenschappelijke items wel overleg willen voeren- en waar nodig ook willen samenwerken. Dat zou meer op ad hoc basis als er aanleiding voor is kunnen gebeuren. Vanuit het district is in 2007 de cursus ‘Drenthe Grondig Bekeken’ voor leden van de IVN afdelingen in Drenthe georganiseerd. Deze cursus is mede dankzij de medewerking van een groot aantal ‘gerenommeerde’ deskundigen een groot succes. Acties IVN Assen heeft in 2007 bezwarenprocedures tegen de ongebreidelde uitbreiding van activiteiten op en rond het TT-circuit ondersteund. Dit in samenwerking met andere natuurorganisaties; zoals het Drents Landschap en de Milieuraad. Einbert van Rees

20

AAN HET BESTUUR EN DE LEDEN VAN HET IVN ASSEN Het was een geweldige verrassing toen Wytse direct na mijn heupoperatie in het ziekenhuis in Assen, mij met een bezoek kwam vereren en een bijzondere creatieve bloemenhulde voor mij meenam namens alle leden van het IVN Assen. Mijn hartelijke dank aan iedereen. Het volgende jaar hoop ik weer, letterlijk en figuurlijk, mee te lopen. Veel lieve groeten van Mieke Jansen

CURSUS AMFIBIEËN EN REPTIELEN INVENTARISEREN Er komt een cursus inventariseren amfibieën en reptielen. Aaldrik Pot, boswachter bij Staatsbosbeheer en Stephan Huijgens, regiocoördinator van RAVON organiseren die cursus samen met IVN Roden. Ze willen op die manier de werkgroep amfibieën- en reptielen na een slapend bestaan weer helpen ontwaken. Een van de redenen is dat er nog weinig gegevens bekend zijn van aantallen amfibieën en reptielen in het werkgebied van IVN Roden. Wel bekend is dat de regio landelijke betekenis heeft met soorten als adder, heikikker, hazelworm, ringslang en alpenwatersalamander Pad

De cursus moet belangstellenden een eind op weg helpen bij het inventariseren van deze soortgroepen. Dat inventariseren in zogenaamd verspreidingsonderzoek of monitoringsonderzoek. Met deze methodieken kun je iets zeggen over de aantalsontwikkeling van soorten. En met http://www.telmee.nl/ is heel makkelijk om waarnemingen netjes en overzichtelijk in te voeren. De cursus is bedoeld voor mensen die al vrij zeker weten dat ze met een van beide typen veldwerk (monitoring of verspreidingsonderzoek) serieus aan de slag willen. De cursus bestaat uit een aantal theorieavonden, te weten: 13 maart, 10 april en 8 mei en twee excursies 16 maart en 12 april. Deelname aan de cursus is in principe gratis, maar niet geheel vrijblijvend. Belangstellenden kunnen zich voor 1 maart aanmelden bij Aaldrik Pot, telefoon 06-51453305 of via [email protected]. Laat even weten waar je belangstelling het meest naar uit gaat, reptielen of amfibieën.

21

PLANTEN OF GALLEN Vrijwel iedere plant krijgt vroeg of laat te maken met parasieten die gallen veroorzaken: organismen, die de plant manipuleren tot gratis kost en inwoning. Dit resulteert, afhankelijk van de parasiet, tot de meest bizarre vormen. Knobbeltjes, zakken, knikkers, vlaggen, sigaren, bezems, etc. De galmakers trekken weer een heleboel andere beestjes, vogels etc. aan, waardoor er een rijk voedselweb ontstaat rond deze plant met galletje. Om te illustreren hoe ver het volgens sommige definities van gallen kan gaan heb ik foto’s bijgevoegd van de galmaker Smicronyx jungermanniae (een kever) op de parasiet Cuscuta europea (Duivelsnaaigaren). Sommige mensen beschouwen Duivelsnaaigaren ook als een galmaker. Dat is dus gal op gal!!! Daarnaast bestaan er massa’s galmakers die geparasiteerd worden door nietgalmakers. Bij Knikkergallen of de Galnoot van de galwesp Andricus kolari is te zien dat de gallen geen mooie grote ronde knikkers worden als ze worden geparasiteerd. Ze blijven veel kleiner en hebben een afwijkende vorm, omdat de galmaker waarschijnlijk is opgegeten! De Ramshoorngal van de galwesp Andricus aries laat dit ook goed zien: normaliter wordt het een slanke gal met prachtige “ramshoorns” maar als zij geparasiteerd is, blijft het een kort stompje met korte stekels. Afhankelijk van hoeveel (soorten) parasieten aanwezig zijn in de gal varieert de vorm. De aanwezigheid van inquilinen (mee-eters) zorgt er soms voor dat de gallen juist nog veel groter worden! Inquilinen zijn vaak ook galwespen, maar zonder dat zij zelf een gal veroorzaken. Toch kunnen zij de groei soms beïnvloeden. Vaak kun je het goed zien, omdat de vorm onregelmatig wordt en er vreemde uitsteeksels aan kunnen zitten. Let maar eens goed op Galappeltjes van de galwesp Cynips quercusfolii op de bladeren van eik voor dit fenomeen. Wie graag meer wil weten over gallen is welkom op 25 maart in de Maasstee in Pittelo. Neem je gallen (of foto’s) mee voor determinatie. Jojanneke Bijkerk www.plantengallen.com 22

Financieel Jaarverslag 2007 IVN Assen incl. natuurgidsencursus

Ontvangsten contributies en donaties wandelingen, excursies natuurgidsencursus cursussen verkoop kraam Jar overige, diverse Totaal

rekening 2007

begroting 07 begroting 08

1.515,00 525,75

€

465,00 385,64 956,70 3.848,09

€

2.350,00 150,00

1.900,00 250,00

310,00 2.810,00

250,00 250,00 300,00 2.950,00

€

Uitgaven afdracht IVN Amsterdam afdracht provincie diverse zaalhuur natuurgidsencursus Brummels druk- en verzendkosten boeken e.d. kraam Jar docenten cursussen overig Totaal

1.141,80 248,25 2.218,53

€

inkomsten girorekening 2007 uitgaven girorekening 2007 saldo giro 1-1-2007 giro 31-12-2007 saldo saldo ngc 2007 saldo ngc 2008

564,22 182,23 400,00 1.655,38 6.410,41

3.848,09

€

6.410,41 2.562,326.712,03 4.149,91 2.562,32

€ €

8.414,53 6.196,20

€

23

€

1.170,00 75,00 180,00

1.150,00

440,00

800,00 200,00 500,00 1.200,00 5.150,00

150,00 765,00 2.780,00

rente sterrekening saldo sterrekening 4-9-07

300,00 1.000,00

€

42,41 € 12.576,36

NATUURFOTOGRAAF IN DRENTHE ‘Je moet je doelen hoog stellen. Altijd’, heb ik eens tegen een vriend gezegd, toen hij twijfelde of hij die bloedmooie en fantastische vrouw zou meevragen voor een avondje uit. Op dat moment waren het gewoon bemoedigende woorden van mij, maar in de loop der jaren ben ik erachter gekomen dat het ware woorden zijn, niet alleen voor mezelf maar ook voor die vriend. Deze woorden zijn voor mij een soort levensmotto geworden. Een Chinese wijsheid die altijd opgaat. ‘Je moet je doelen hoog stellen’. Zo is mijn doel op dit moment natuurfotograaf in Drenthe te worden en ik doe daar behoorlijk mijn best voor. Met de goedkoopste digitale spiegelreflex die er bestaat, een goede macrolens, en een plan voor meerdere jaren hoop ik wat geld te kunnen gaan verdienen met mijn passie: fotograferen in Drenthe. Met een fotoboek over hunebedden bij een echte uitgeverij, een in het hunebedcentrum gehouden expositie en een opdrachtgever van formaat (de provinciaal archeoloog van Drenthe) lijk ik langzaam de goede kant op te gaan, maar er zijn nog vele doelen te behalen. Mijn volgende fotoboekdoel is bijvoorbeeld een boek over de vennen van Drenthe getiteld ‘VEN’. Een ode aan de vele vennen en vennetjes en de bijzondere levensvormen die daar te vinden zijn. Al twee jaar verdiep ik me in alle verhalen en legenden die er over de vennen geschreven zijn. Ik leer mezelf alle planten en bloemen specifiek voor de vennen en ik struin letterlijk de gehele provincie af op zoek naar goede beelden die het verhaal van ‘VEN’ kunnen vertellen. Soms is dit werk sappelen of ronduit irritant. Zo heb ik bijvoorbeeld nog geen adderfoto terwijl ik heb gehoord dat er toch zo'n drieduizend leven op het Hijkerveld. Op materiaalgebied heb ik ook nog een hoop doelen. Ik heb maar één lens, een Sigma 150 macrolens, en daar kun je lang niet alles mee fotograferen. Voor een natuurfotograaf is bijvoorbeeld een groothoeklens een onmisbaar stuk apparatuur dus ben ik flink aan het sparen want goede lenzen kosten nu eenmaal een fortuin. Maar de positieve kant van dit verhaal is dat ik, door die beperking van het hebben van maar één lens, het uiterste uit die lens probeer te halen. Zo probeer ik naast het normale gebruik van de macrolens, het fotograferen van close24

ups, ook landschapsfoto’s en andere composities te maken. Daar is hij niet echt voor bedoeld maar het scherpt mijn geest en oog. Uit mijn beperkingen probeer ik voordeel te halen want je moet je doelen hoog stellen tenslotte. Op mijn wensenlijstje voor het project VEN stond al een tijd een aantal mysterieuze mistfoto’s waarbij de vengeesten je om de oren vliegen en de veenlijken angstig hoort roepen. Tot nog toe is het niet gelukt deze doelen te realiseren. Tot afgelopen weekend. Met mijn macrolens op het Dwingelderveld was het raak. Om 6.00 uur in de ochtend liep ik, tot mijn knieën nat wordend door het hoge gras over het grote veld, de mist als een deken en half doorschijnend, silhouetten van jeneverbessen dreigend op de achtergrond. Ik kreeg een groot geluksgevoel omdat ik wist dat ik een van mijn doelen zou behalen. Vanavond komen mijn vriend en zijn vrouw eten. Ze kennen elkaar al weer een tijdje. Maarten Westbroek

IVN INSPIRATIEDAG NATUURNETWERK Zaterdag 8 maart organiseert IVN Nederland een inspiratiedag NatuurNetwerk. Een inspiratiedag brengt IVN-vrijwilligers uit het hele land bij elkaar voor uitwisseling van kennis, vaardigheden en ervaringen. Het thema van deze dag is ‘Natuur en Gezondheid’. Workshops van 1,5 uur geven inhoud aan dit thema. De workshops zijn: 1. Natuur en Gezondheid; wat kun je er mee? 2. Nordic Walking 3. Natuurspeelplaatsen 4. Groen voor (demente) ouderen - De Natuurkoffer 5. Samen de natuur in Voor wie Wanneer Waar

: IVN-vrijwilligers : 8 maart 2008 van 10.00 tot 16.00 uur : Landgoed Oostbroek, Bunnikseweg 39, De Bilt

Voor meer informatie zie www.ivn.nl

25

JUBILEUMJAAR IVN RODEN IVN Roden bestaat dit jaar 50 jaar en de afdeling wil dit vieren met een bijzonder programma. Plantenecoloog Edd Weeda, auteur van de Ecologische Flora, komt op donderdag 21 februari naar Roden. Weeda is een begeesterd verteller en hij gaat het hebben over wat de ‘archiefkasten’ voor ons in petto hebben. Met die archiefkasten bedoelt hij zaadbanken. Bij natuurontwikkelingsprojecten zijn er verrassende uitkomsten geweest. Vrijdag 16 mei viert de afdeling het jubileum officieel omdat ze in die week 50 jaar eerder zijn opgericht. Na de officiële handelingen zal historisch geograaf Theo Spek een lezing verzorgen en daarbij ingaan op de betekenis van veldnamen. Theo is auteur van het ‘gewichtige’ boek ‘Het Drentse esdorpenlandschap’. Waddenecoloog Theunis Piersma komt op dinsdag 9 september langs. Hij is de auteur van het boek ‘Waarom nonnetjes samen klaarkomen en andere wonderen van het Wad’, met strips van Gerrie Hondius (van Opzij). Theo heeft tal van wetenschappelijke werken op zijn naam staan en de kanoetstrandloper is voor hem een geliefd onderzoeksproject. De afdeling sluit het jubileumjaar feestelijk af met een optreden van Hans Dorrestijn die met zijn vaste pianist Martin van Dijk naar Roden komt. Hans heeft met zijn ‘Vogelgids’ in 2007 veel succes geboekt en hoeft als cabaretier geen verdere aanbeveling. Alle avonden vinden plaats in de Pompstee, Brink 25 te Roden en de aanvang is steeds 19.30 uur. We verzoeken alle gasten op tijd aanwezig te zijn en daarom is de zaal vanaf 19.00 uur open. Er zijn kosten aan deze avonden verbonden: de eerste drie avonden € 5,- en voor het optreden van Hans Dorrestijn € 10,-. U krijgt naast een inspirerende avond hiervoor twee koppen koffie/thee en een drankje. Voor het optreden van Hans Dorrestijn kan de afdeling niet garanderen dat iedereen die zich hier voor opgeeft plaats is. Contactadres; [email protected] of http://home.hetnet.nl/~ivnroden/

26

WERKGROEPEN / COÖRDINATOREN

BESTEMMINGSPLAN BUITENGEBIED ASSEN

Gerrit Tangerman, De Vallei 54 9405 KK Assen
0592 353 658

LANDSCHAPSBEHEER

Luit Mulder, Obrechtlaan 212 9402 TP Assen
0592 341 331

NATUURGIDSEN

Johannes Mateboer, Buitenes 28a 9407 CN Assen
0592 344 675

NESTKASTEN

Familie Huisman, Vondellaan 134 9402 NX Assen
0592 388 787

MATERIALENVERKOOP

Jar Suchý, Schoolstraat 49 9421 SL Bovensmilde
0592 412 054

PUBLIC RELATION

Ireen van der Knoop, Riklanden 5 9407 PE Assen
0592 345 696 (na 20.00 uur)

UITLEENVOGELKIJKER

Johan Wessel, Betuwe 7 9405 JH Assen
0592 353 719

WEIDEVOGEL BESCHERMING Sietze Rienks, Zonnedauwstraat 25 9404 JP Assen
0592 310 376

DE KROEZEHOF

Weth. Bergerweg 26, 9406 XP Assen
0592 357 459

WWW.IVNASSEN.NL

27