Fenologie: resultaten en bespreking 2010

4

Natuur.oriolus 77(1): 4-8

PROJECTEN

Fenologie: resultaten en bespreking 2010 GERALD DRIESSENS Voor het tweede jaar op rij maakten we gebruik van de uitgebreide dataset uit www.waarnemingen.be wat de vergelijking van de gemiddelde aankomstdatum ten goede komt . In het vorige fenologieverslag werd uitvoerig ingegaan op de verschillen met de vroegere werkwijze, waarmee we vooral zicht kregen op de gemiddelde eerste aankomstdatum per gebied. Voor dit rapport werden in totaal 49.140 waarnemingen geselecteerd (2010: 39.046), waarvan er na uitfiltering en ontdubbeling 23.594 (2010: 17.999) werden gebruikt voor verwerking. Gebruikte afkortingen en uitdrukkingen: N = aantal ontvangen waarnemingen; GA = Gemiddelde aankomstdatum; ex. = exemplaar, (r.) = ringvangst, (v.) = vondst Van elke soort zijn traditioneel datumgrenzen gehanteerd voor de gegevens. Abnormaal vroege gegevens, die mogelijk betrekking hebben op foute determinatie, worden niet onder de eerste data weergegeven.

00990 Woudaapje Ixobrychus minutus GA 21/05 (2009: 25/05) N17 (2009: 25) Mei 06 Niel 1 ex. Bart De Keersmaecker 13 Zonhoven 1 ex. Marc Lodewyckx 16 Genk 1 ex . Wout De Rouck Normale aankomstdata voor deze soort, geen uitzonderlijk vroege gevallen. 01240 Purperreiger Ardea purpurea GA 18/04 (2009: 16/04) N69 (2009: 65) Maa 14 Dendermonde 1 ex. Tom Moens 24 Zeebrugge, Achterhaven 1 ex. Hans De Blauwe 27 Willebroek 1 ex. Wim Van den Bossche Eerste datum slechts één dag later dan in 2009. 24 maart was het echte startschot van de voorjaarstrek voor deze soort. 01310 Zwarte Ooievaar Ciconia nigra GA 08/05 (2009: 03/05) N16 (2009: 25) Apr 05 Wortel, Bosuil 1 ex. Erik Rijnen 16 Lommel, Maatheide 1 ex Michel Emmers 21 Rotem, Bichterweerd 1 ex. Emiel Opdenacker Geen uitzonderlijk vroege gegevens zoals dat in 2009 het geval was (één februarien twee maartgegevens). Dit zijn echter de te verwachten aankomstdata. 01340 Ooievaar Ciconia ciconia GA 27/02 (2009: 07/03) N167 (2009: 146) Feb 05 Gentbrugge 1 ex. Simon Feys Dikkelvenne 2 ex. Björn Deduytsche Ledeberg 2 ex. Wim Mertens Deerlijk 4 ex. Annick Decruyenare Wetteren, Industriezone 9 ex. Michaël Crapoen Feb 06 Duffel 1 ex. Dirk Colin Machelen 1 ex. Dominique Delbaere Sint-Gillis-Waas 2 ex. Tim Audenaert Zwevegem 8 ex. Dirk Derdeyn Kruishoutem 8 ex. (dezelfde) Benny Cottele Relegem, Kruiskouter 12 ex. Michel Janssens Vanaf 5 februari werd er voor het eerst duidelijke terugtrek vastgesteld op vijf plaatsen. De grootste groep telde 35 exemplaren over Relegem (VB) en later over Brussel op 7 maart (resp. Michel Janssens en Benoit De Boeck). 01440 Lepelaar Platalea leucorodia GA 10/04 (2009: 02/04) N103 (2009: 117) Feb 03 Uitkerke, Uitkerkse polder 2 ex. Bart Mulkens 14 Knokke, Het Zwin 1 ex. Sven Dhuyvetter 20 Knokke, Het Zwin 2 ex. Sander Bruylants 01910 Zomertaling Anas querquedula GA 2/04 (2009: 26/03) N224 (2009:164) Maa 01 Denderleeuw, Dendermeersen 1 ex. Joost Meulemans 02 Ledegem, Heulebeekmeersen 1 ex. Yves De Bosscher Viersel, Viersels Gebroekt 1 ex. Peter Tibax Noordschote 1 ex. Koen Devos Berlare, Scheldebroeken 2 ex. Rudi Van Onderbergen Muizen, Mechels Broek 3 ex. Regis Nossent 03 Zele, Scheldebroeken 1 ex. Peter Claus Verrebroek, Verrebroekse Plassen 1 ex. Geert Spanoghe

Wespendieven Pernis apivorus adult. (Foto: Bart Heirweg)

Vijf dagen vroeger dan in 2009. De eerste meervoudige aankomst op 2 en 3 maart ligt zelfs 10 dagen vroeger. 02310 Wespendief Pernis apivorus GA 17/05 (2009: 15/05) N269 ( 2009: 252) Apr 17 Maldegem 1 ex. Bert Mertens 18 Brussel, Pentagoon 1 ex. Ludovic Petre Arendonk, De Brakeleer 1 ex. Bert Mertens 19 Achel 1 ex. Patrick Schuurmans Een vroege aprilwaarneming op de 7de werd niet weerhouden. Immature Buizerds zorgen vaak voor determinatieproblemen. Waarnemingen voor 15 april worden best degelijk en bij voorkeur fotografisch gedocumenteerd. 02380 Zwarte Wouw Milvus migrans GA 26/04 (2009: 25/04) N176 (2009: 203) Maa 06 Heusden 1 ex. Steven Van de Woesteyne 24 Harelbeke, De Gavers 1 ex. Roland Bultinck 25 Hamme, Scheldeschorren 1 ex. Tom Moens Hever 1 ex. Steven D’hont Muizen, Mechels Broek 1 ex. Ken Lossy Ronse 1 ex. Dirk Verroken Ook nu de ‘klassieke’ vroege exemplaren met de eerste waarneming één dag later dan in 2009. Vanaf 24 maart reeds was er sprake van een regelmatige aankomst. 02390 Rode Wouw Milvus milvus GA 31/03 (2009: 30/03) N161 (2009: 177) Feb 01 Herselt 1 ex. G. Rijmenans 03 Kerkom 1 ex. Rik Derveaux Kieldrecht 1 ex. Geert Van den Heuvel Veerle, Varenbroek 1 ex. Jos Volders 07 Bekkevoort, Luienberg 1 ex. Katrien Arron 02600 Bruine Kiekendief Circus aeruginosus GA 13/04 (2009: 10/04) N458 (2009: 491) Gegevens vanaf 10 maart werden hier gebruikt voor aankomst van trekkers . Maa 12 Gent, Kluizendok 1 ex. Luc Teugels Oostende, Achterhaven 1 ex.. Jean-Pierre Roland 13 Kieldrecht, Verrebroekse Plassen 1 ex. Wim van den Bossche Antwerpen, De Kuifeend 1 ex. Ludo Benoy 14 Diksmuide, De Blankaart 1ex. Johan Staelens Veurne, Decantatiebekkens 1 ex. Norbert Roothaert

PROJECTEN

02630 Grauwe Kiekendief Circus pygargus GA 02/05 (2009: 05/05) N31 (2009: 52) Apr 18 Helchteren 2 ex.. Jef Kerkhofs 22 Neerwinden 1 ex. Griet Nijs 24 Niel 1 ex. Kris De Keersmaecker Eerste aankomst een dag vroeger dan in 2009. 03010 Visarend Pandion haliaetus GA 19/04 (2009: 18/04) N95 (2009: 110) Maa 24 Neerpelt, Het Hageven 1 ex. Patrick Schuurmans Boorsem 1 ex. Gunther Geeraerts 25 Bocholt 1 ex. Jan Geens 27 Sint-Joris-Weert, Doode Bemde 1 ex. J. De Cock Genk, De Maten 1 ex. Carlo Vanderydt Vier dagen vroeger dan in 2009 en meteen de start voor vrijwel dagelijkse doortrek. 03100 Boomvalk Falco subbuteo GA 30/04 (2009: 17/04) N361 (2009: 270) Apr 03 Roborst 1 ex. Gerwin Raes Sint-Joris-Winge, Walenbos 1 ex. Frank Delbecque 04 Strijpen 1 ex. Diederik Volckaert Tiegem 1 ex. Eddy Dejagere 05 Hasselt, vliegveld Kiewit 1 ex. Alex Bogaerts Zelfde eerste aankomstdatum als 2009 maar in de eerste helft waren er aanzienlijk meer gegevens, met een kleine piek rond 12 april. 03700 Kwartel Coturnix coturnix GA 16/05 (2009: 15/05) N72 (2009: 74) Apr 09 Berlare, Scheldebroeken 1 ex. Rudi Van Onderbergen 20 Waarschoot, Arisdonk 1 ex. Dirk Willems 21 Watou 1 ex. Dirk Becuwe In 2009 waren er drie vroegere waarnemingen op 4, 5 en 7 april. 20 april betekende de aanvang van meervoudige aankomst. 04690 Kleine Plevier Charadrius dubius GA 9/04 (2009: 02/04) N278 (2009: 220) Maa 06 Sint-Martens-Latem, Westerplas 1 ex. Tom Embo 07 De Haan, Uitkerkse Polder 1 ex. Miel Ferdinande 09 Heverlee, Egenhoven 1 ex. Peter Moysons Vijf dagen later dan in 2009, toen er waarnemingen waren op 1 en 2 maart. 05170 Kemphaan Philomachus pugnax GA 18/02 (2009: 20/02) N 89 (2009: 111) Feb 04 Wichelen, Kalkense Meersen 7 ex. Erik Roels Knokke, Het Zwin 15 ex. Karina Samyn Blankenberge, Uitkerkse polder 21 ex. Stephen Boddington Gent, Bourgoyen 110 ex. Erik Verroken 05 Diksmuide, IJzervallei 118 ex. Wim Debruyne, Wim Declercq 05320 Grutto Limosa limosa GA 8/03 (2009: 11/03) N283 (2009: 378) Feb 12 Kelem 23 ex. Maarten Willems 14 Nieuwpoort, IJzermonding 2 ex. Geert Braem 19 Oudenaarde, Donkvijver 3 ex Dimitri Van de Populiere Twee dagen eerder dan in 2009. Op 20 februari was er voor het eerst op vele plaatsen aankomst.

Natuur.oriolus 77(1): 4-8

05380 Regenwulp Numenius phaeopus GA 22/04 (2009: 21/04) N402 (2009: 408) Maa 22 Willebroek, Blaasveld 1 ex. Wim Van den Bossche 24 Koersel, heide 1 ex. Koen Leysen 27 Lier, Anderstad 1 ex. Dirk Colin Rijkevorsel, Kleiputten Bolk 1 ex. Stijn Leestmans Vier dagen later dan in 2009, pas begin april kwam de trek echt goed op gang. 05480 Groenpootruiter Tringa nebularia GA 25/04 (2009: 27/04) N602 (2009: 350) Maa 22 Herk-de-Stad, Schulensbroek 1 ex. Koen Leysen 24 Boorsem, Gravelco 2 ex. Dries Damiaens Gent, Bourgoyen 1 ex. Jelle Devalez 25 Heffen, Den Battelaar 1 ex. Willy Beullens Rotem, Bichterweerd 2 ex. Ger De Hoog De trek brak dit jaar meteen goed los. In 2009 waren er eerdere waarnemingen op 7, 18 en 19 maart. 05540 Bosruiter Tringa glareola GA 03/05 (2009: 02/05) N277 (2009: 126) Apr 07 Retie, Kievitvijver 1 ex. Tom Van de Venne 10 Lommel, Maatheide 1 ex. Michel Emmers 15 Kieldrecht, Puttenweiden 1 ex. Arent Raepsaet Geen maartwaarnemingen (twee in 2009). Vanaf 17 april werd dagelijks op meerdere plaatsen per dag aankomst opgetekend. 05560 Oeverloper Actitis hypoleucos GA 01/05 (2009: 27/04) N660 (2009: 350) Maa 17 Koningshooikt, Jutse Plassen 1 ex. Louis Verstrepen 20 Oostkamp, Chartreuse Meersen 1 ex. Ward Tansyn 21 Sint-Martens-Latem, Westerplas 1 ex. Luc Derutter Zandvoorde, Zoutekreek 1 ex. Johan Mares De eerste waarneming kwam twee dagen later dan in 2009. In 2009 voltrok de voorjaarstrek zich over een kortere periode met een piek rond 27 april en 8 mei. In 2010 was er een zeer gespreide trek tussen 18 april en 25 mei met een piek op 8 en 13 mei. 05750 Zwartkopmeeuw Larus melanocephalus GA 20/03 (2009: 18/03) N221 (2009: 285) Feb 07 Wuustwezel 1 ex. Peter Symens 08 Antwerpen 1 ex. Peter Hofman Wilrijk, groene Hoek 1 ex. Peter Hofman Teralfene 1 ex. Dokus Arys Eerste waarneming een week vroeger dan in 2009. Vanaf 21 februari volgden er dagelijks waarnemingen op meerdere plaatsen , in 2009 was dat vanaf een dag later. 06110 Grote Stern Sterna sandvicensis GA 15/04 (2009: 26/04) N44 (2009: 59) Maa 18 Noordzee 6 ex. Nicolas Vanermen 21 Oostende, Noordzee 2 ex. Dirk de Sutter Koksijde, Noordzee 10 ex. Benny Cottele 28 Nieuwpoort, IJzermonding 1 ex. Diederik D’Hert 06150 Visdief Sterna hirundo GA 26/04 (2009: 25/04) N147 (2009: 152) Maa 26 Wichelen, Kalkense Meersen 2 ex. Dimitry De Wilde Apr 03 Verrebroek, Verrebroekdok 1 ex. Pierre Blockx De Panne, De Westhoek 2 ex. Sander Bruylants 05 Berlare, donkmeer 1 ex. Pieter Van Dorsselaer Nieuwpoort, IJzermonding 2 ex. Luc Platteau Eerste waarneming vijf dagen vroeger dan in 2009. Daarna verliep het aankomstpatroon normaal. 06160 Noordse Stern Sterna paradisaea GA 05/05 (2009: 09/05) N16 (2009: 16) Apr 23 De Haan, Noordzee 3 ex. François Doyen 24 De Panne, De Westhoek 4 ex. Diederik D’Hert 25 Koksijde, Noordzee 2 ex. Diederik D’Hert Rotem, Bichterweerd 2 ex. Geert Beckers In 2009 lag de eerste aankomstdatum 4 dagen vroeger, maar toen was dat de enige aprilwaarneming van de soort (nu zes!).

Kemphaan Philomachus pugnax (Foto: David Verdonck)

06240 Dwergstern Sterna albifrons GA 30/04 (2009: 08/05) N29 (2009: 35) Apr 23 Blankenberge, De Fonteintjes 8 ex. Christophe Gruwier 24 Blankenberge, Noordzee 54ex. François Doyen De Panne, De Westhoek 22 ex. Diederik D’Hert Koksijde, Noordzee 2 ex. Diederik D’Hert

5

6

Natuur.oriolus 77(1): 4-8

PROJECTEN

Dwergsternen Sterna albifrons adult zomerkleed. (Foto: Rudi Debruyne) Nieuwpoort, IJzermonding 1 ex. Kristof Goemaere Raversijde, Noordzee 160 ex. Jean-Pierre Roland In 2009 waren er reeds waarnemingen op 13, 19 en 23 april., op 24 april was er nu opvallende doortrek. 06270 Zwarte Stern Chlidonias niger GA 03/05 (2009: 12/05) N144 (2009: 106) Apr 18 Diksmuide, IJzervallei 1 ex. Wouter Faveyts Zoutleeuw, Het Vinne 2 ex. Philippe Smets 20 Antwerpen, Blokkersdijk 3 ex. Willy Verschueren Harelbeke, De Gavers 1 ex. Carlos Van de Ginste Lokeren, Molsbroek 4 ex. Vogelwerkgroep Durmevallei Nazareth, Callemoeie 1 ex. Dimitri Van de Populiere Sint-Agatha-Rode, Groot Broek 1 ex. Ingrid Nel Wintam, Noordelijk Eiland 1 ex. Kris De Keersmaecker Doel, Doelpolder 2 ex. Kenny Hessel Ieper, Verdronken Weide 7 ex. Jan Gouwy Drie dagen later dan in 2009. Toen waren er al gegevens op 15, 17 en 18 april. 06870 Zomertortel Streptopelia turtur GA 09/05 (2009: 02/05) N333 (2009: 220) Apr 13 Liedekerke 1 ex. Bart Christaens Lier, Anderstad 1 ex. Dirk Colin 15 Tienen, Bezinkingsputten 1 ex. Philippe Smets 18 Nijlen, Vogelzang 2 ex Robin Vermylen Wichelen, Serskamp 1 ex. Patrick Casier Winterhoven 1 ex. Ludo Croes In 2009 werden de eerste gegevens genoteerd op 9, 12 en 13 april. Vanaf de 18de was er in 2010 vrijwel dagelijks aankomst. 07240 Koekoek Cuculus canorus GA 19/04 (2009: 18/04) N455 (2009: 490) Maa 16 Geel 1 ex. Jean-Pierre Lucas 19 Haacht, Puttekomheide 1 ex. Arent Raepsaet 25 Meldert (Aalst) 1 ex. Christophe Bert Vijf maartwaarnemingen tegenover één in 2009 (22 maart). In 2009 was er een aankomstgolf tussen 10 en 15 april, waardoor de gemiddelde aankomst nu naar één dag later schuift. 07780 Nachtzwaluw Caprimulgus europaeus GA 03/06 (2009: 02/06) N110 (2009: 59) Apr 26 Oud-Turnhout, De Liereman 1 ex. Achilles Cools Mei 07 Meeuwen/Helchteren 1 ex. Ruben Evens 08 Koersel, heide 1 ex. Koen Leysen Ondanks de beperkte trefkans een mooie overeenkomst met de gegevens van vorig jaar. Eerste datum ligt 3 dagen vroeger. 07950 Gierzwaluw Apus apus GA 05/05 (2009: 02/05) N737 (2009: 611) Apr 01 Gent, centrum 6 ex. Dirk Willems 05 Veurne 1 ex. Eli Devos 07 Brecht, Groot Schietveld 1 ex. Dirk Swaenen Vijf dagen vroeger dan eerste aankomst in 2009. Vanaf 15 april massale aankomst.

Boomleeuwerik Lullula arborea. (Foto: Hugo Willocx) 08480 Draaihals Jynx torquilla GA 28/04 (2009: 26/04) N14 (2009: 39) Apr 08 Goetsenhoven 1 ex. VWG Oost-Brabant 15 Merksplas, De Kasteeltjes 1 ex. Marc Smets 18 Brecht, Groot Schietveld 1 ex. Peter Symens Eerste waarneming zeven dagen vroeger dan in 2009. In 2009 werd een waarneming op 8 april ten onrechte niet verwerkt, het betrof een fotografisch gedocumenteerde waarneming uit Zelzate (O). 09740 Boomleeuwerik Lullula arborea GA 01/03 (2009: 02/03) N106 (2009: 160) Waarnemingen van overwinterende vogels worden zo mogelijk gemeden. Feb 05 Brussegem 9 ex. Patrick Versonnen Spiere, Scheldegebied 1 ex. Yves De Bosscher 06 Bertem, Koeheide 1 ex Geert Bleys Turnhout, Vennengebied 1 ex. Marc Smets Vorselaar, Sassenhout 3 ex. Paul De Cnodder 10 Mortsel, TTP Zigeuner 2 ex. Stijn Baeten 09810 Oeverzwaluw Riparia riparia GA 18/04 (2009: 14/04) N286 (2009: 260) Maa 18 Bredene 1 ex Serge Allein Gent, Bourgoyen 1 ex. Antoon De Rycke Genk, De Maten 4 ex. Wout De Rouck 19 Lier, Anderstad 1 ex. Kristof Van Asten Stuivekenskerke, Viconiakleiputten 1 ex. Koen Devos Zoutleeuw, Het Vinne 2 ex. Philippe Smets Kruibeke, Kruibeekse polder 3 ex. Dirk Braem Lokeren, Molsbroek 4 ex. Michaël Crapoen Meteen goed uit de startblokken. In 2009 waren er waarnemingen op 14, 15 en 16 maart. 09920 Boerenzwaluw Hirundo rustica GA 23/04 (2009: 15/04) N2828 (2009: 1353) Feb 28 Zwevegem 1 ex. Dirk Derdeyn Maa 10 De Haan/Wenduine 2 ex. Christophe Houthoofd 11 Asse 1 ex. Jean van Holen De eerste waarneming lag één dag vroeger dan in 2009. Op 18 maart volgden er op zeven plaatsen waarnemingen en op 19 maart was er voor het eerst opvallende aankomst (31 ex.). 10010 Huiszwaluw Delichon urbica GA 21/04 (2009: 19/04) N314 (2009: 314) Maa 26 Oostrozebeke 1 ex. Luc Vanderbeke Zwevegem 2 ex. Bart Scherpereel 29 Wortel-Kolonie 1 ex. Stijn Leestmans 30 Berlaar 2 ex. G. Rijmenans Harelbeke, De Gavers 2 ex. Ignaas Robbe Veurne 3 ex. Johan Devos Diest, Webbekoms Broek 8 ex. Luc Cieters Huldenberg, Doode Bemde 8 ex. Roel Uyttenbroeck In 2009 was eerste waarnemingsdatum 15 maart, gevolgd door 19 en 20 maart.

PROJECTEN

Natuur.oriolus 77(1): 4-8

10050 Duinpieper Anthus campestris GA 24/04 (2009: 23/04) N15 (2009: 23) Apr 09 Hever 1 ex. Steven D’hont 21 Rotem, Bichterweerd 2 ex. Emiel Opdenacker 23 Lommel, Maatheide 1 ex. Toon Jansen Zeebrugge, De Fonteintjes 1 ex. Christophe Gruwier Eerste waarneming één dag vroeger dan in 2009, toen echter gevolgd door gegevens op 15 en 16 april.

11460 Tapuit Oenanthe oenanthe GA 03/04 (2009: 05/04) N81 (2009: 94) Maa 06 Knokke, Zwinbosjes 1 ex Jean-Sébastien Rousseau 19 Middelkerke 1 ex. Jean-Pierre Roland Raversijde 2 ex. Jean-Pierre Roland 20 Zeebrugge, Voorhaven 1 ex. Frank De Scheemaeker Zelfde eerste datum als in 2009. Vanaf 23 maart was er sprake van dagelijkse aankomst op meerdere plaatsen, in 2009 was dat vanaf 29 maart.

10090 Boompieper Anthus trivialis GA 19/04 (2009: 14/04) N495 (2009: 426) Maa 18 Diepenbeek, de Maten 1 ex. Carlo Vanderydt Geistingen, Houbenhof 2 ex Bart Hilven Kalmthout, Grenspark, De Zoom 3 ex. Dhr. Ysebaert 19 Lebbeke 1 ex. Albert Mannaert 20 Kalmthout, Grenspark, Biezenkuilen 2 ex. Herman Jacobs De eerste datum lag drie dagen later dan het jaar voordien, meteen het startschot voor dagelijkse waarnemingen. Een doortrekpiek van ca 400 ex. op 15 april maakte in 2009 het verschil.

11860 Beflijster Turdus torquatus GA 08/04 (2009: 11/04) N109 (2009: 129) Maa 22 Nieuwpoort, Ideeëntuin 1 ex. Maarten Dermout 27 Brecht, Groot Schietveld 1 ex. Dirk Symens Lummen, Schulensbroek 1 ex. Willy Mondelaers 28 Sint-Joris-Winge, Walenbos 1 ex. Jeroen Huyghe Vanaf 30 maart waren er dagelijks waarnemingen met 39 exemplaren op 7 april.

10170 Gele Kwikstaart Motacilla flava GA 18/04 (2009: 19/04) N715 (2009: 603) Maa 18 Tienen, Bezinkingsputten 1 ex Michaël Vandeput Zele, Heikant 1 ex. Sven Van den Berghe 19 Lier, Anderstad 1 ex. Kristof Van Asten Wichelen, Kalkense Meersen 1 ex Dimitry De Wilde Wannegem-Lede 2 ex. Geert Colembie Vier dagen later dan in 2009 maar meteen dagelijkse aankomst. Vorig jaar kwam de trek geleidelijker op gang met een aanloop op 14, 15 en 17 maart. 11040 Nachtegaal Luscinia megarhynchos GA 22/04 (2009: 19/04) N211 (2009: 189) Apr 05 Sint-Lambrechts-Woluwe 1 ex. Bernard Pasau 06 Haacht, Schoonbroek 1 ex. Kristof Van Breedam Kampenhout, Silombos 1 ex. Ewoud L’Amiral 07 Willebroek, broek Denaeyer 1 ex. Jozef Bafort Antwerpen, Het Rot 2 ex. Joris Elst, Indra Jacobs Drie dagen vroeger dan in 2009. Eerst waarnemingen toen op 7 en 8 april. 11060 Blauwborst Luscinia svecica GA 01/04 (2009: 03/04) N492 (2009: 366) Maa 11 Sint-Denijs 1 ex. Dirk Derdeyn 13 De Panne, De Drie Vijvers 1 ex. Diederik D’Hert 14 Harelbeke, De Gavers 1 ex. Christophe Gruwier Kallo, Steenlandpolder 2 ex. Koen Dierckx Eerste datum was dezelfde als in 2009. Vanaf 18 maart werd er op vele plaatsen aankomst opgetekend. 11210 Zwarte Roodstaart Phoenicurus ochruros GA 29/03 (2009: 31/03) N599 (2009: 484) Feb 03 Kuurne 1 ex. Peter Callewaert 04 Nieuwpoort, IJzermonding 1 ex. Pieter Moysons Wetteren 1 ex. Samuel de Rycke 08 Gent, Sifferdok 1 ex. Eric Malfait

12380 Snor Locustella luscinioides GA 25/04 (2009: 26/04) N43 (2009: 32) Apr 01 Kruibeke 1 ex. Erik van Bogaert 03 Lier, Beneden Netevallei 1 ex. Dirk Colin 06 Zele, Scheldebroeken 1 ex. Rudi Van Onderbergen Zeven waarnemingen lagen voor 10 april, de eerste aankomstdatum van vorig jaar. 12360 Sprinkhaanzanger Locustella naevia GA 20/04 (2009: 17/04) N286 (2009: 229) Maa 27 Zeebrugge, De Fonteintjes 1 ex. Wout Opdekamp 28 Koksijde, Doornpanne 1 ex. Marc Rogghe 29 Kieldrecht, Zuidelijke Bufferzone 1 ex. Alberto Durinck Meeuwen/Helchteren 1 ex. Robert van Dingenen Halen 1 ex. Jan Kenens De eerste aankomst van deze soort lag zeven dagen eerder dan in 2009, toen waren er geen maartwaarnemingen (eerste: 3 april). 12430 Rietzanger Acrocephalus schoenobaenus GA 15/04 (2009: 17/04) N322 (2009: 279) Maa 21 Lo-Reninge, Ijzervallei 1 ex. Sancho Vanherck 22 Tienen, Tiens broek 1 ex. Michaël Vandeput 24 Veurne 1 ex. Eli Devos Diksmuide, De Blankaart 1 ex. Luc Van Assche Zeebrugge, Achterhaven 1 ex. Hans De Blauwe Eerste aankomst op dezelfde datum als in 2009. Toen was het echter wachten tot de 28ste voor de tweede aankomst. 12500 Bosrietzanger Acrocephalus palustris GA 18/05 (2009: 21/05) N842 (2009: 496) Apr 16 Walem, Grote Vijver 1 ex. Willi Sas 18 Meeuwen-Gruitrode 1 ex. Michel Broeckmans Neerijse, Doode Bemde 1 ex. Cathy Zanté Oud-Heverlee, Noord 1 ex. Joris Menten 19 Oud-Heverlee, Zuid 1 ex. Matthias De Beenhouwer Eén waarneming op 11 april werd niet weerhouden voor verwerking. Vanaf 18 april waren er meteen dagelijks waarnemingen en vanaf 28 april namen de aantallen opvallend toe.

11220 Gekraagde Roodstaart Phoenicurus phoenicurus GA 22/04 (2009: 21/04) N265 (2009: 224) Maa 22 Meeuwen-Gruitrode 1 ex. Karel Flipkens 29 Zwijnaarde 1 ex. Dirk Libbrecht 30 Lier, Anderstad 2 ex. Paul Reinher Zoals vele andere soorten net één dag later dan in 2009, hier zowel qua eerste aankomst als gemiddelde aankomstdatum. 11370 Paapje Saxicola rubetra GA 04/05 (2009: 28/04) N178 (2009: 146) Apr 06 Zichem, Zichemsveld 1 ex. Harry van de Laer 07 Kleine Brogel 1 ex. Robert Van Dingenen 18 Montenaken 1 ex. Paul Matthys De eerste was 5 dagen later dan in 2009. Vanaf 18 april was er dagelijkse aankomst. 11390 Roodborsttapuit Saxicola torquata GA 18/03 (2009: 15/03) N377 (2009: 339) Feb 21 Kruibeke, Bazelse polder 1 ex Johan Colman 25 Muizen, Mechels Broek 4 ex. Regis Nossent 26 Zeebrugge, Voorhaven 1 ex. Hans De Blauwe Voor 15 februari waren er zes waarnemingen, die werden net als vorig jaar niet in de dataset meegenomen. Vanaf 25 februari was er vrijwel dagelijks aankomst.

Bosrietzanger Acrocephalus palustris. (Foto: Glenn Vermeersch)

7

8

Natuur.oriolus 77(1): 4-8

PROJECTEN

12510 Kleine Karekiet Acrocephalus scirpaceus GA 03/05 (2009: 04/05) N558 (2009: 437) Apr 06 Neerpelt, Het Hageven 1 ex. Patrick Schuurmans Antwerpen, Opstalvallei 1 ex. Frank Goossens 08 Zandvoorde, Zoutekreek 1 ex. Serge Allein 09 Zuienkerke, Uitkerkse polder 1 ex. Jelle Van den Berghe De enige ‘rietzanger’ die, in vergelijking met 2009 dan, achter liep op het schema: toen waren de eerste aankomsten op 2, 5 en 7 april. De aankomst nam wel meteen een stevige start. 12590 Spotvogel Hippolais icterina GA 25/05 (2009: 21/05) N463 (2009: 428) Apr 18 Mullem, dorp 1 ex. Gunther Groenez 20 Wintam, Noordelijk eiland 1 ex. Luc De Wit 25 Evergem, Kluizendok 1 ex. Koen Lepla Mechelen, Oude Dijlearm 1 ex. Sven Dhuyvetter Eerste aankomst twee dagen voor op 2009. Meervoudige aankomst op 10 mei maakte het verschil voor 2009. 12740 Braamsluiper Sylvia curruca GA 27/04 (2009: 24/04) N288 (2009: 256) Apr 08 Bierbeek, Hazenberg 1 ex. Michaël Abts 10 Lummen, Schulensbroek 1 ex. Willy Mondelaers 11 Koksijde, Noordduinen 1 ex. Godfried Warreyn Sint-Martens-Latem 1 ex. S.C.J. Piette Etikhove 1 ex. Johan Cosijn In 2009 was er een waarneming op 31 maart. De aankomst in 2010 kwam meteen snel op gang. 12750 Grasmus Sylvia communis GA 23/04 (2009: 20/04) N710 (2009: 585) Apr 04 Hofstade 1 ex. Francis Wyns 05 Diest, Webbekoms Broek 1 ex. Willy Vanwesemael ‘s Gravenvoeren, Altenbroek 1 ex. Geert Van Haute 06 Herent, Kastanjebos 1 ex. Jean Kiebooms Herk-de-Stad, Schulensbroek 1 ex. Willy Vanwesemael Machelen, Mechels Broek 1 ex. Bernard Pasau Eerste aankomst één dag vroeger dan in 2009. 12760 Tuinfluiter Sylvia borin GA 02/05 (2009: 03/05) N591 (2009: 422) Apr 05 Wervik, Sint-Jansbeek 1 ex. Christian Dewanckel 06 Antwerpen, Rangeerstation 1 ex. Walter Van Ginhoven Huldenberg, Doode Bemde 1 ex. Kris Van Scharen 09 Diksmuide, IJzervallei 1 ex. Sigrid Verhaege Sint-Martens-Latem, Westerplas 1 ex. Peter Van Herp Sint-Genesius-Rode 1 ex. Acke Daniel Eerste aankomst was één dag later dan in 2009. 12770 Zwartkop Sylvia atricapilla GA 12/04 (2009: 12/04) N1673 (2009: 979) In de tweede helft van februari waren er zeven waarnemingen. Datumlimiet wordt echter genomen op 1 maart om de invloed van overwinterende vogels te vermijden. Maa 01 Lier, Anderstad 1 ex. Dirk Colin 02 Oostduinkerke 1 ex. Jan de Clerck 03 Wemmel 1 ex. Michel Moreels Elsene 1 ex. Véronique Adriaens Vanaf 9 maart was er sprake van dagelijkse aankomst. 13080 Fluiter Phylloscopus sibilatrix GA 10/05 (2009: 07/05) N67 (2009: 52) Apr 23 Eksel 1 ex. Carlo van Seggelen Sint-Martens-Voeren 1 ex. Jan Wellekens 24 Heusden-Zolder, Laambeekvallei 1 ex. Ron Demey Watermaal-Bosvoorde 1 ex. Marie-Noëlle Lebrun Kasterlee, Tielen Kamp 3 ex. Jef Mangelschots In 2009 reeds aankomst op 10, 12 en 16 april. 13110 Tjiftjaf Phylloscopus collybita GA 27/03 (2009: 25/03) N2061 (2009: 1217) Feb 13 Kortrijk 1 ex. Dirk Derdeyn 14 Diksmuide, IJzervallei 1 ex. Wim Debruyne 18 Zandvliet, BASF 1 ex. Peter Symens 13120 Fitis Phylloscopus trochilus GA 09/04 (2009: 12/04) N889 (2009: 569) Maa 19 Kalmthout, Kalmthoutse Heide 1 ex. Filiep T’jollyn Neerpelt, hetr Hageven 2 ex. Hans Claes 20 Genk, De Maten 1 ex. Carlo Vanderydt

Bornem, Eendekooi 1 ex. Kristel Delette Bornem, Scheldeschorren 1 ex. Joost Reyniers Brasschaat, Klein Schietveld 1 ex. Fons Vervoort Eerste aankomst vier dagen later dan in 2009 maar meteen een volle start. 13350 Grauwe Vliegenvanger Muscicapa striata GA 16/05 (2009: 17/05) N173 (2009: 135) Apr 23 Kalmthout, Grenspark 1 ex. Marc Rogghe 24 Poperinge 1 ex. Rik Clicque Linter 1 ex. Ronny Huybrechts 26 Sint-Truiden, Mielenbos 1 ex. Peter Bellen Enkele vroege waarnemingen (6 en 7 april) vragen om verificatie en werden niet opgenomen. 13490 Bonte Vliegenvanger Ficedula hypoleuca GA 28/04 (2009: 25/04) N158 (2009: 121) Apr 01 Dendermonde, Vlassenbroekse polder 1 ex. Wim Mertens 03 Ganshoren, Moeras 1 ex. Hugues De Gernier 04 Zoersel 1 ex. Michel Viskens De eerste was vier dagen vroeger dan het jaar voordien. Vanaf 4 april was er sprake van een geleidelijke en gespreide aankomst. 15080 Wielewaal Oriolus oriolus GA 12/05 (2009: 15/05) N320 (2009: 241) Apr 23 Mol, Zandputten 1 ex. Gert Verbeek Harelbeke, De Gavers 1 ex. Yann Feryn 24 Hoboken, Hobokense polder 1 ex. Luc Van Schoor Kruibeke, Bazelse polder 1 ex. Erik van Bogaert Vorst, Grote Laakvallei 1 ex. Herman Berghmans Een erg vroege waarneming op 10 april werd niet weerhouden voor verwerking. Op 25 april volgden meteen 10 aankomsten. In 2009 begon de aankomst op 24 april, een normaal aankomstpatroon. 15150 Grauwe Klauwier Lanius collurio GA 20/05 (2009: 17/05) N19 (2009: 10) Mei 01 Bree, Sint-Maartenheide 1 ex. Bart Mulkens 09 Rotem, Bichterweerd 1 ex. Emiel Opdenacker 14 Brussel 1 ex. Benoit De Boeck In 2009 verscheen de eerste reeds op 23 april.

Bespreking Het aankomstpatroon vertoont sterke overeenkomsten met dat in 2009. Voor 55 van de 64 soorten was de gemiddelde aankomstdatum gelijk aan of verschilde hij maximaal vijf dagen met het vorige jaar. In heel wat gevallen spreken we van slechts één dag verschil. Voor Ooievaar, Grote Stern, Dwergstern en Zwarte Stern spreken we over een gemiddelde aankomst van 5 tot 10 dagen vroeger dan in 2009. Voor Ooievaar kan het toenemend aantal winterwaarnemingen en zwervende pleisteraars een rol hebben gespeeld. De andere drie zijn soorten waarbij de meldingsfactor sterk wordt beïnvloed door trektellingen op de duinenrepen langs de kust. In jaren met weinig of erg gespreide trek langs de kuststrook (voorjaar met weinig oostenwind) wordt er aanzienlijk minder frequent geteld vanop deze telposten. Vier soorten arriveerden 5 tot 10 dagen later dan in 2009: Lepelaar, Zomertortel, Boerenzwaluw en Paapje. Te verwachten was dat het slechte weer boven het Iberisch schiereiland, met zware sneeuwval van Zuid-Frankrijk tot Extremadura in de eerste dagen van mei, de aankomst zwaar zou vertragen. Mogelijk was de latere aankomst van Zomertortel daar een gevolg van. Dankwoord We willen alle waarnemers danken om hun gegevens trouw in te voeren in www.waarnemingen.be. Gerald Driessens, Natuurpunt Studie, Coxiestraat 11, B- 2800 Mechelen [email protected]