Female Cancer Foundation Midwives on a mission

Female Cancer Foundation ‘Midwives on a mission’

1

Inhoudsopgave

Voorwoord 3 Female Cancer Foundation en Tamsarya 4 Baarmoederhalskanker in Nepal 6 Het plan en de uitvoering 9 Budget 10

2

Voorwoord In Nepal is baarmoederhalskanker de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen. 80% van de vrouwen die de ziekte krijgen, sterft eraan indien ze niet tijdig worden behandeld. Nepal is – samen met Bangladesh – hét land in Azië waar baarmoederhalskanker het meeste voorkomt en waar de ziekte veelal jonge vrouwen treft. Zij zijn vaak de spil van het gezin en hebben jonge kinderen. De impact van het overlijden van deze vrouwen dient met een factor vijf te worden vermenigvuldigd gezien de toekomst van deze weeskinderen: ze vervallen vaak tot de bedelarij en belanden in de prostitutie. Dit is schrijnend, omdat de ziekte zo eenvoudig te voorkomen is: tafelazijn en vloeibare stikstof doen het werk. Na zo’n behandeling blijven de vrouwen menstrueren en kunnen ze gewoon kinderen krijgen, hetgeen in veel culturen voor de vrouw essentieel is om niet verstoten te worden. Het gaat vaak om de armste en niet opgeleide vrouwen. Het is niet eenvoudig om deze te bereiken en te overtuigen van het feit dat ook zij recht hebben op zorg en dat ze met respect zullen worden behandeld. Dit is in veel delen van de wereld niet vanzelfsprekend en Nepal vormt hierop geen uitzondering. ‘Elke 2 minuten overlijdt ergens in de wereld een vrouw aan deze ziekte en dan ook nog onnodig’. Daar moeten we wat aan doen, structureel. De Female Cancer Foundation gaat dit jaar samen met Stichting Tamsarya de strijd aan tegen baarmoederhalskanker in Nepal met het project ‘Midwives on a mission’. Om deze strijd te kunnen voeren hebben we uw hulp nodig. Met dit verhaal doen we een beroep op u om ons project financieel te ondersteunen. We hopen dat u net als wij de noodzaak inziet van het behoeden van vrouwen in Nepal voor baarmoederhalskanker. Hierdoor sterven zij niet onnodig aan een ziekte die eenvoudig en met weinig middelen te voorkomen is en krijgen zij de kans om hun kinderen te zien opgroeien.

Prof. dr. Alexander A.W. Peters, Oprichter Female Cancer Foundation

3

Female Cancer Foundation en Tamsarya Female Cancer Foundation De Female Cancer Foundation (FCF) is opgericht in 2006 door Prof.dr. Alexander Peters en vecht voor een wereld zonder baarmoederhalskanker. Sterven aan baarmoederhalskanker is onnodig, dit kan met tijdige opsporing worden voorkomen. FCF is ontstaan uit een samenwerking tussen een aantal afdelingen van het LUMC. Sinds de oprichting leveren we met de wetenschappelijk onderbouwde See & Treat methode een zichtbare bijdrage aan een wereld zonder baarmoederhalskanker. Daar waar dure bevolkingsonderzoeken niet haalbaar zijn, introduceert FCF deze eenvoudige en kostenefficiënte methode. We leren vroedvrouwen (geen dure artsen) om kwetsbare vrouwen te screenen op voorstadia van baarmoederhalskanker. Eenvoudig en effectief, met behulp van een wattenstaafje en tafelazijn. Indien nodig volgt behandeling met vloeibare stikstof, net als bij een wratje. Dit alles gebeurt in één bezoek (Single visit approach). Deze methode is door de WHO uitgeroepen tot de meest effectieve methode ter preventie van baarmoederhalskanker in gebieden waar de middelen schaars zijn. We investeren nadrukkelijk in capaciteitsopbouw door langdurige samenwerking met lokale kennis- en opleidingsinstituten en door gebruik te maken van de bestaande infrastructuur in ontwikkelingslanden. Dit alles is gericht op de inbedding van het preventieprogramma in de lokale gezondheidszorg. Hiermee komt onze missie – een wereld zonder baarmoederhalskanker – steeds een stap dichterbij en overlijden steeds minder vrouwen onnodig aan een

ziekte die eenvoudig en met weinig middelen te voorkomen is. We bereiken veel door samenwerking met onder meer het LUMC, SOS Kinderdorpen, Cordaid, KWF, (lokale) overheden, universiteiten en vrouwenorganisaties. Zij beschikken doorgaans al over de infrastructuur in de landen waar onze projecten worden opgezet. Meerdere internationale studies wijzen uit dat de levensstijl en de sociaaleconomische achtergronden van een vrouw van invloed zijn op (de kans op) ontwikkeling van baarmoederhalskanker. Onze activiteiten richten zich dan ook nadrukkelijk op de minstbedeelden in onze samenleving. Momenteel wordt er in ontwikkelingslanden weinig aan preventie van deze dodelijke ziekte gedaan door de gebrekkige toegang tot basale gezondheidszorg en de vaak heersende taboes rondom intiem onderzoek van vrouwen. Op dit terrein is dan ook veel te winnen. De Female Cancer Foundation leert vrouwen om voor zichzelf op te komen en om de controle over hun eigen leven en gezondheid te verkrijgen: www.femalecancerfoundation.org Tamsarya De Nederlandse Stichting Tamsarya, opgezet door Trees Van Rijsewijk, realiseert al ruim 27 jaar projecten op het platteland van Nepal. Deze projecten zijn met name gericht op vrouwen en kinderen op het gebied van onderwijs, gezondheidszorg en algemeen welzijn. Er zijn inmiddels vierenveertig lagere en middelbare scholen gebouwd, een school voor analfabete vrouwen, een ambachtsschool, twee hogescholen en een vroedvrouwenopleiding.

‘Midwife on a mission’ De Ghanese verpleegkundige Esther is 28 jaar oud. Terwijl ze druk bezig was met screenen vertelde ze dat in 2012 is haar eigen moeder aan baarmoederhalskanker overleden. Toen ze hoorde dat haar moeder ziek was studeerde ze ‘nursing sciences’ in Engeland. Ze is toen halsoverkop teruggekeerd naar Ghana maar het was al te laat. Na het overlijden van haar moeder heeft ze besloten om in Ghana te blijven en zich als verpleegkundige in te zetten voor het ‘Save my mother project’. ‘Uit liefde en respect voor haar eigen moeder’.

4

Het in 2002 geopende gezondheidscentrum geeft jaarijks aan ruim zevenduizend mensen medische hulp. Binnenkort opent het eerste moeder/kind ziekenhuis haar poorten. Het accent ligt hierbij op het toegankelijk maken van gezondheidszorg voor arme Nepalezen die afkomstig zijn uit de bergdorpen waar geen voorzieningen zijn. Een team van Nepalese vroedvrouwen zal de komende vijf jaar een gezondheidsnetwerk opbouwen. De vroedvrouwenopleiding van Tamsarya is de enige opleiding tot vroedvrouw voor arme meisjes en vrouwen in Nepal samen met een school in Dolpa. De veelal jonge vrouwen zijn afkomstig uit zeventien verschillende bevolkingsgroepen. Dit in tegenstelling tot de stedeijke opleidingen waar alleen meisjes van de hogere kasten verder kunnen leren die vaak niet bereid zijn om op het platteland te werken. Jaarlijks volgen tachtig jonge vrouwen de opleiding. Veertig van hen zitten in de schoolbanken en veertig van hen lopen stage in verschillende ziekenhuizen en gezondheidsposten. De afgelopen vijf jaar hebben 240 jonge vrouwen uit heel Nepal de opleiding voor vroedvrouw voltooid en 230 van hen zijn geslaagd. 80% van hen heeft inmiddels een baan, verspreid over heel Nepal. In 2010 was de school de beste van heel Nepal en in 2011 de op één-na beste: http://www.tamsarya.nl/vroedvrouwenopleiding/

Deepa is 21 jaar oud. Ze behaalde 98% van haar studiepunten en slaagde als beste leerling/vroedvrouw van heel Nepal. “Sinds een jaar werk ik bij een gezondheidspost van de overheid in het Baglung-district. Omdat mijn vader overleed toen ik nog klein was kon ik niet meer verder leren, omdat we thuis geen geld hadden. Ik werk nu in een district met verschillende bevolkingsgroepen en heb samen met andere stafleden van de post de verantwoordelijkheid voor 2.000 families. De mensen wonen soms drie uur lopen van de gezondheidspost. Ik heb een grote verantwoordelijkheid en ben van plan om mijn leven lang dit werk te blijven doen, ook als ik oud ben. Met mijn inkomsten kan ik mijn hele familie ondersteunen en de hele familie is erg trots op mij.”

5

Baarmoederhalskanker in Nepal Nepal, feiten en cijfers • Nepal, gelegen in de Himalaya tussen India en China (Tibet), is van zowel India als China afhankelijk. • Er wonen 26 miljoen mensen, voornamelijk in de laaggelegen gebieden langs de grens met India en in de vallei rond Kathmandu. • Het gemiddelde jaarinkomen is € 270,- per jaar en 35% van de bevolking leeft onder de armoedegrens.

Moeders, zusters en vriendinnen gezond houden De schrijnende situatie van de gezondheidszorg in Nepal en de slechte toegankelijkheid daartoe voor vooral vrouwen maakt hulp hier pure noodzaak. In Nepal overlijden bijna alle vrouwen die baarmoederhalskanker krijgen omdat preventie en tijdige behandeling zo goed als niet bestaan. Door de geografische omstandigheden zijn toegang tot de zorg en het ziekenhuis voor de meest arme vrouwen onbereikbaar. Zij sterven vaak onder erbarmelijke omstandigheden, in isolement zonder een diagnose. FCF vindt dat elke vrouw in de wereld het recht heeft op zorg en om in het uiterste geval waardig te mogen sterven. Samen met de vroedvrouwen opgeleid door Tamsarya willen we verandering in deze situatie brengen. De vroedvrouw als uitgangspunt De ervaring leert dat vroedvrouwen (en verpleegkundigen) uitstekend in staat zijn om de See & Treat methode uit te voeren. De vroedvrouwen waarmee FCF werkt zijn afkomstig uit de gemeenschap en spreken het lokale dialect waardoor ze in korte tijd een vertrouwensrelatie op weten te bouwen. De gesprekken beperken zich niet tot baarmoederhalskanker. ‘Empowerment’ van de vrouwen vormt een belangrijk onderdeel van het programma. In de voorlichting van vrouw tot vrouw wordt aandacht besteed aan een breed pallet van seksuele en reproductieve gezondheidsonderwerpen, variërend van algemene seksuele voorlichting tot gezinsplanning en informatie over zelfonderzoek met betrekking tot borstkanker. (Vroed)vrouwen helpen zo hun moeders, zusters en vriendinnen gezond te houden: Vrouwen voor vrouwen. Partnerorganisatie Tamsarya heeft veel ervaring opgedaan in het uitrollen van projecten in Nepal en is onder meer initiatiefnemer van de beste en meest erkende vroedvrouwenopleiding in het land. Door de introductie van de See & Treat methode in het curriculum van de vroedvrouwenopleiding wordt een groot aantal gemotiveerde vroedvrouwen opgeleid, die deze methode over héél Nepal kunnen uitdragen.

Veel van de dorpen waar de vroedvrouwen werken liggen in afgelegen bergdorpjes verspreid over Nepal. Met de inzet van de lokale vroedvrouwen kunnen de meest kwetsbare vrouwen toch worden bereikt en op goedkope en efficiënte wijze worden behoed voor een vreselijke ziekte.

Hoe behoeden we Nepalese vrouwen voor baarmoederhalskanker? Met de See & Treat methode kan baarmoederhalskanker voorkomen worden, mits er in een vroegtijdig stadium gescreend wordt. Hierbij wordt gebruik gemaakt van Visuele Inspectie met Azijn (VIA Screening); vrouwen worden ter plaatse gescreend op baarmoederhalskanker. Indien afwijkende cellen (die zich kunnen ontwikkelen tot baarmoederhalskanker) op de baarmoedermond worden ontdekt, worden de vrouwen direct behandeld. Door middel van bevriezing met vloeibare stikstof of koolzuur (cryotherapie) worden de afwijkende cellen vernietigd. Hierbij is geen elektriciteit nodig en wordt de kans op het ontstaan van baarmoederhalskanker met 90% gereduceerd. De behandeling levert nauwelijks complicaties op en de vrouwen blijven menstrueren en vruchtbaar. Dit is in veel gebieden waar baarmoederhalskanker voorkomt van groot belang. Vrouwen die geen kinderen kunnen krijgen worden niet voor ‘vol’ aangezien. De ‘Single visit

6

approach’ is essentieel omdat vrouwen vaak niet terug komen voor een vervolgbezoek. Nu gaan vrouwen na een directe behandeling niet ziek naar huis maar keren ‘genezen’ terug naar hun gemeenschap.

• •

• • • •

•

•

De See & Treat methode is relatief eenvoudig over te dragen aan vroedvrouwen en vervolgens zelfstandig door hen uit te voeren. Er is weinig materiaal nodig en daarmee is het een zeer kostenefficiënte aanpak voor de allerarmste gebieden. Screening en behandeling van een

Baarmoederhalskanker is de voornaamste doodsoorzaak wereldwijd (en dus ook in Nepal) onder de verschillende vormen van kanker bij vrouwen; Alle vrouwen lopen een risico om deze ziekte te krijgen maar 80% van de slachtoffers woont in een ontwikkelingsland. Het is een ziekte die door de WHO uitgeroepen is tot armoede gerelateerde ziekte. De grootste risicogroep bevindt zich onder de ‘arme en ongeschoolde vrouwen’; Baarmoederhalskanker is een dodelijke ziekte met grote persoonlijke en sociaal- economische gevolgen die eenvoudig en met weinig middelen te voorkomen is; De ziekte wordt veroorzaakt door een HPV infectie en doet er vijf tot tien jaar over om zich te ontwikkelen; Behandeling in een vergevorderd stadium van de ziekte kan vaak niet meer voorkomen dat een vrouw aan de ziekte overlijdt; preventieve screening is bijzonder effectief bij het voorkomen en vroegtijdig signaleren en leidt tot een enorme afname van het aantal onnodige slachtoffers; Een compleet programma bestaat niet alleen uit voorlichting, educatie en screening, het behelst ook palliatieve zorg voor vrouwen die niet meer te redden zijn, zodat zij waardig kunnen sterven; In de westerse wereld lijden aanzienlijk minder vrouwen aan baarmoederhalskanker dankzij de intensieve screening programma’s (het zogenaamde ‘uitstrijkje’) en de vele behandelopties.

7

Wat willen we met de See & Treat methode in Nepal bereiken? Korte termijn: • Een team van tien vroedvrouwen opleiden volgens het ‘Train-de-trainer’ principe. In het eerste jaar zet dit ‘master team’ in vijf klinieken een See & Treat pilot op; • Voorlichting geven aan tenminste 20.000 vrouwen, mannen, meisjes en jongens met betrekking tot de risico’s van baarmoederhalskanker en met betrekking tot de noodzaak voor vrouwen om zich telaten screenen en behandelen. Tevens worden hieraan gerelateerde seksuele reproductieve gezondheidsonderwerpen besproken; • Tenminste 6.000 vrouwen screenen en deze vrouwen indien nodig meteen behandelen. Jaar 1 t/m 3: • Elk jaar vijf nieuwe teams opleiden; • Opname van de module ‘baarmoederhalskankerpreventie’ als standaard onderdeel van de vroedvrouwenopleiding; • Opzetten van een doorverwijssysteem voor vrouwen met een afwijkende uitslag. Lange termijn: • Bewustwording creëren bij alle Nepalese vrouwen, bij de overheid en bij relevante instanties. • Dit moet leiden tot een gedragen nationaal beleid voor baarmoederhalskankerpreventie; • Baarmoederhalskanker terugdringen tot een zeldzame ziekte in Nepal.

8

Het plan en de uitvoering De volgende activiteiten zijn nodig om de doelstelling te realiseren:

Voor training, supervisie en kwaliteitsbewaking kunnen tropenartsen in opleiding die aan de Female Cancer Foundation zijn gelieerd, worden ingezet.

1. Training vroedvrouwen See & Treat Het project start met een expert-training in de See & Treat methode aan tien ervaren vroedvrouwen uit de opleiding. Vervolgens leidt dit ‘master team’ andere vroedvrouwen op om de methode zelfstandig uit te kunnen voeren. De opgeleide vroedvrouwen zijn werkzaam bij gezondheidsposten verspreid over heel Nepal en kunnen de See & Treat methode in de meest afgelegen gebieden implementeren. Tamsarya werkt onder andere samen met de lokale- en nationale Nepalese overheid en met Unicef Nepal.



2. Equiperen teams en inrichting gezondheidscentra Per gezondheidspost wordt bepaald welke aanpassingen en benodigdheden vereist zijn. Elke post wordt onder meer voorzien van een gynaecologische onderzoekstafel, gascylinders en een cryoapparaat.

6. Duurzaamheid: Verankering in het lokale gezondheidssysteem Voorlichting, educatie en beleidsbeïnvloeding maken onderdeel uit van het project. Lokale instanties worden betrokken bij het project zodat zij na maximaal vijf jaar de verantwoordelijkheid kunnen overnemen. Hiertoe worden bijeenkomsten met verschillende instanties georganiseerd waar kennis wordt gedeeld. Ook zullen instanties zoals het Universiteitsziekenhuis, het Ministerie van Gezondheid en de Nepalese kankerstichting betrokken worden bij de evaluatie van het project. Zij zullen er vervolgens op toezien dat er een nationaal baarmoederhalskankerpreventiebeleid wordt ontwikkeld.

3. Voorlichting Om een succesvol screeningsprogramma op te zetten is voorlichting – en daarmee het creëren van bewustwording ten aanzien van de gevaren van baarmoederhalskanker – van cruciaal belang. Hierbij houden we rekening met sociale- en culturele factoren die vaak een grote rol spelen bij de preventie van seksueel overdraagbare aandoeningen. In veel gebieden bestaan taboes met betrekking tot intiem onderzoek bij vrouwen. Om draagvlak te creëren voor de screening van baarmoederhalskanker worden zowel grootschalige campagnes als persoonlijke voorlichting door lokale gezondheidsvoorlichters en hulpverleners ingezet. 4. Screening & Treatment Om daadwerkelijk impact te hebben, wordt gestreefd naar het screenen van 80% van de meest kwetsbare vrouwen. 5. Supervisie Ervaren gynaecologen van onder meer het LUMC maar vooral See & Treat experts uit partnerlanden zoals Bangladesh en Indonesië worden ingezet als trainers en supervisors. Samenwerking met lokale gezondheidswerkers en ‘opinion leaders’ is essentieel voor de ontwikkeling van de lokale Nepalese expertise. Tamsarya heeft met verschillende gerenommeerde ziekenhuizen een relatie. In Chitwan is een groot academisch ziekenhuis, in Kathmandu is het Patan missieziekenhuis gevestigd en sinds een aantal jaren is er een specialistisch kankerziekenhuis, het B.P. Koirala Memorial Hospital.

9

Budget In het kader van ‘goed bestuur’ werkt de Female Cancer Foundation met een op resultaten gebaseerd financieringssysteem om de efficiency en de meetbaarheid van de projecten te verhogen. Bij alle onderdelen van het See & Treat programma wordt een vaste eenheidsprijs bepaald en dit bedrag wordt definitief uitgekeerd op het moment dat de activiteit is uitgevoerd. Door middel van een accountantscontrole worden de resultaten gecontroleerd. Zo heeft het programmamanagement goed inzicht in de voortgang van het project en vormt de vaste eenheidsprijs tegelijkertijd een incentive om zo kostenefficiënt mogelijk te werken en de gestelde doelen te bereiken. Indien gewenst krijgt een sponsor of donateur periodiek inzicht in de voortgang van het project aan de hand van voortgangsrapportages.

In de bijlage is de begroting voor ‘Midwives on a mission’ voor een periode van drie jaar opgenomen. In samenwerking met Tamsarya is FCF momenteel verschillende financieringsopties en samenwerkingsmogelijkheden aan het onderzoeken. Voor een bedrag van € 351.250,- kunnen we ‘Midwives on a mission’ gedurende een periode van drie jaar verspreid over heel Nepal opzetten. Na maximaal vijf jaar wordt het programma overgedragen aan de lokale instanties, waarna nog regelmatig monitoring zal plaatsvinden.

Begroting See & Treat Nepal 2015 t/m 2018 Aantallen Aantal teams 15 Voorlichting 110.000 Screening 42.000 Behandeling 4.200 Train-de-trainer 75 Materiaal en cryoapparaten 15 Mobiele kliniek 1 Locatiekosten 10 Audit kosten Coördinatie-, monitoring- en evaluatie kosten Supervisie en technische ondersteuning Totaal

Unit costs

Budget

0,50 2,50 7,50 150,00

€ 55.000 € 105.000 € 31.500 € 11.250

3.500,00 25.000,00 2.000,00

€ 52.500 € 25.000 € 20.000 € 6.000 € 30.000 € 15.000 € 351.250

10

Contactgegevens: Female Cancer Foundation Bezoekadres International Office: Leids Universitair Medisch Centrum Albinusdreef 2 2333 ZA Leiden www.femalecancerfoundation.org Postadres Female Cancer Foundation: Female Cancer Foundation K6 PO T.a.v. Janine de Laat Email: [email protected] Postbus 9600 2333 RC Leiden Telefoon: +31(0)71-5264636/+31(0)643065696 KvK: 34242224 Fiscaal nummer: NL815375517 Oprichter en International Chairman: Prof. dr. Lex Peters Tel +31 (0)71-5264636 Email: [email protected]

11