Factsheet: De Bankenunie

Factsheet: De Bankenunie Vandaag, 12 september, heeft de Europese Commissie haar voorstel met de titel “Verordening overdracht taken en bevoegdheden naar ECB met betrekking tot prudentieel toezicht op banken” gepubliceerd. Daarnaast heeft de Commissie een voorstel gedaan waarin de rol van de European Banking Authority binnen het Europese toezicht uiteen wordt gezet. Tenslotte presenteerde zij een mededeling over de routekaart naar de bankenunie.

Kernpunten van deze voorstellen: De ECB zou volgens de Commissie directe toezichtbevoegdheden moeten krijgen over 6000 banken in de Eurozone. De Commissie denkt daarbij aan in-fasering, te beginnen per 1 januari 2013 met toezicht op banken die die (indirect) ESM-steun hebben ontvangen of aangevraagd, naar SiFi’s per 1 juli 2013 en naar alle banken in de Eurozone per 1 januari 2014. Non-eurozone banken kunnen vrijwillig toetreden tot het nieuwe toezicht onder ECB. Specifieke toezichthoudende taken worden verschoven naar Europese niveau in de eurozone, met name die taken die essentieel zijn voor het behoud van de financiële stabiliteit en het opsporen van levensvatbaarheid risico's van banken. De ECB wordt verantwoordelijk voor taken zoals verlenen van een bankvergunning; naleving van kapitaal, leverage- en liquiditeiteisen, en het uitvoeren van toezicht op financiële conglomeraten. Het dagelijkse toezicht wordt - onder verantwoordelijkheid van de ECB -blijvend gedaan door de nationale toezichthouders. De nationale toezichthouders zullen bijvoorbeeld hun rol in toezicht op consumentenbescherming en betaaldiensten blijven behouden. ECB wordt geen resolutie autoriteit. Deze autoriteit zal volgend jaar worden opgetuigd, nadat er een Europees akkoord is over het voorstel crisis management raamwerk. Tot die tijd blijven de resolutie bevoegdheden bij de nationale autoriteiten, maar met een mogelijke betrokkenheid van de ECB bij herstel en resolutieplannen. De Commissie roept in haar communicatie de Raad en het Parlement op om CRD4 (kapitaalseisen), Europees voorstel voor een Depositogarantiestelsel, crisismanagement framework (ten behoeve van de afwikkelbaarheid van banken), de vandaag gepresenteerde voorstellen zo spoedig mogelijk en in ieder geval voor het einde van het jaar af te ronden.

Context Staatshoofden en regeringsleiders uit de Eurozone hebben tijdens de top van 28 en 29 juni 2012 de Europese Raad opgeroepen voorstellen van de Europese Commissie voor één Europees toezichtmechanisme voor banken nog voor het eind van 2012 te behandelen. Met dit mechanisme, dat gezien wordt als een eerste stap naar een bankenunie, beogen de Europese leiders: 1) een verdere harmonisatie van regels en 2) uniforme toepassing daarvan (single rulebook) 3) en de oprichting van een Europese toezichthouder die direct en effectief toezicht kan houden op banken. De Europese Centrale Bank (ECB) zou hierbij een rol moeten hebben. De Banken Unie is onderdeel van een Europees masterplan van Europees president Herman Van Rompuy ‘Naar een echte Economische en Monetaire Unie’. Naast de bankenunie bevat

het plan een begrotingsunie met strikte jaarlijkse limieten voor begroting en staatschuld (om op den duur naar gezamenlijke schulduitgifte te komen), een meer geïntegreerd economisch beleid met dwingende aanpak van onevenwichtigheden en het versterken van democratische legitimiteit door het betrekken van nationale parlementen en het Europees Parlement. De top van juni jl. concludeerde ook dat wanneer er één toezicht mechanisme voor de banken in de eurozone is ingevoerd, het European Stability Mechanism(ESM), dit de mogelijkheid moet hebben om banken te herkapitaliseren. De leiders van de Eurozone vinden het belangrijk om tot één toezicht mechanisme te komen om zo de vicieuze cirkel tussen banken en overheden te doorbreken, waardoor banken en overheden elkaar niet langer dieper in een crisis kunnen trekken. Hieronder treft u een overzicht van de kernpunten van de voorstellen

1. Commissievoorstel “Verordening overdracht taken en bevoegdheden naar ECB met betrekking tot prudentieel toezicht op banken” Procedure: Een gemeenschappelijk standpunt zal bereikt worden wanneer de Raad (lidstaten) unaniem instemt met de verordening o.b.v. (artikel 127(6)). Het Europees Parlement zal worden geraadpleegd. Reikwijdte en bevoegdheden ECB - De ECB zal zich met name richten op taken die gericht zijn op: o Het vroeg detecteren van risico’s die de stabiliteit van een bank in gevaar kunnen brengen, en; o op acties die daaruit voortvloeien. - De ECB zal direct verantwoordelijk worden voor prudentieel toezicht op alle banken in de Eurozone, ongeacht het ‘businessmodel’ of grootte. - De ECB zal effectief toezichthouden op grensoverschrijdende bankactiviteiten binnen de eurozone. Er zal een speciale ‘opt-in’ worden gecreëerd voor niet-eurolanden die hun banken onder toezicht van het ECB willen laten vallen. - De ECB zal toezicht houden op financiële conglomeraten, op groepsbrede basis, het toezicht op de individuele verzekeringsonderneming zal worden voortgezet onder nationale toezichthouders. - De lijst met bevoegdheden is opgenomen in artikel 4 van de verordening; hierin staat o.a. het afgeven en intrekken van bankvergunningen, zorgdragen voor naleving van de minimale kapitaalvereisten, het uitvoeren van het toezicht op geconsolideerde basis voor financiële conglomeraten, controle op naleving van afspraken t.a.v. leverage en liquiditeit en kapitaalbuffers. - De ECB zou banklicenties kunnen afgeven en intrekken. Daarnaast zou zij geldstraffen en dwangsommen kunnen opleggen en zal het onderzoeksbevoegdheden krijgen om deze taken uit te voeren (bijvoorbeeld inspecties ter plaatse). - De ECB zal de host toezichthouder worden in die gevallen waar een bank van buiten de Eurozone opereert via een branche binnen de Eurozone. - Het onder toezicht stellen van de banken in de Eurozone zal in drie fasen gebeuren: o Per 1 januari 2013; alle banken die steun hebben ontvangen of aangevraagd o Per 1 juli 2013; alle Europese SIFI’s o Per 1 januari 2014; alle overige banken uit de Eurozone Samenwerking met nationale toezichthouders - In de praktische uitvoering van het toezicht zal de ECB samenwerken met de nationale toezichthouders, die de instructies van de ECB moeten opvolgen. De ECB blijft eindverantwoordelijk. - De ECB zal bij het verlenen van een bankvergunning rekening moeten houden met het advies van nationale autoriteiten. - ECB kan betrokken worden door de nationale autoriteit bij een situatie waarbij een bank niet meer aan de prudentiële eisen kan voldoen en bij de afwikkeling van een bank. De nationale resolutie autoriteit is hierbij eind verantwoordelijk.

-

Nationale toezichthouders blijven de overige toezichtstaken uitoefenen, zoals consumentenbescherming en toezicht op betaaldiensten blijven behouden. Voor grensoverschrijdende banken zullen toezichthouders hun toezichthoudende activiteiten blijven coördineren binnen de toezichthoudende colleges. De ECB is binnen die colleges de ‘home’ toezichthouder voor de banken in de Eurozone.

Samenwerking EBA - EBA behoudt haar bevoegdheden en taken met het doel om een Single European Rulebook (gelijke regels) en een consistent Europees toezicht raamwerk te creëren. - De taken van EBA zullen niet worden aangetast door de extra toezichtstaken van de ECB. De ECB zal geen taken van de EBA overnemen. - De samenstelling van de EBA Board of Supervisors zal ongewijzigd blijven. De nationale vertegenwoordiging van toezichthouders in de Board of Supervisors in de EBA blijft ongewijzigd. Wel zullen de nationale toezichthouders die onderdeel uitmaken van de Eurozone en daarmee van het ECB-toezicht met één stem gaan spreken in de Board of Supervisors van de EBA. Samenwerking niet Eurolanden - Lidstaten die niet lid zijn van de Euro kunnen aanvragen om onder prudentieel toezicht te komen vallen van de ECB. Dit zal in nauwe samenwerking gaan met de toezichthouder van de betreffende Lidstaat. - De ECB kan in dit geval besluiten opdragen aan de toezichthouder van de betreffende Lidstaat. Volgt de toezichthouder deze niet op dan kan de ‘nauwe samenwerking’ eenzijdig worden opgezegd door de ECB. - Een vertegenwoordiger van de betreffende lidstaat mag als toehoorder aanschuiven bij de nieuwe Supervisory Board van de ECB.

Governance (besluitvormingsprocedure) ECB: prudentieel toezicht - Monetair beleid wordt strikt gescheiden van de prudentiële taken van de ECB door middel van een Chinese Wall. - De Executive Board van de ECB benoemt 4 leden van de nieuwe Supervisory Board van de ECB die verantwoordelijk wordt voor het prudentiële toezicht. - De Supervisory Board bestaat uit: o de 4 leden benoemd door de Executive Board, plus o een vertegenwoordiger van elk Euroland. o en één vertegenwoordiger van de ECB. - De voorzitter en vicevoorzitter wordt gekozen door en uit de Governing Council van de ECB (Executive Board plus alle presidenten van de Centrale Banken van de 17 eurolanden). - De Governing Council is eindverantwoordelijk voor alle besluiten, maar kan taken delegeren aan de Supervisory Board van de prudentiële taken van de ECB. Kosten ECB - De kosten voor het uitvoeren van de toezichtstaak wordt opgenomen in de begroting van de ECB. - Daarnaast zal per onder toezicht staande instelling een bedrag worden geheven gebaseerd op ‘importantie’ en risicoprofiel van de instelling. Verantwoording ECB - De ECB zal jaarlijks rapport uitbrengen aan het Europees Parlement (EP), Raad en Europese Commissie over de verrichtte werkzaamheden volgend uit het mandaat. - De voorzitter van de Supervisory Board zal het rapport mondeling toelichten in het EP en in de Eurogroep. - De president van de ECB en voorzitter van de Supervisory Board mogen door het EP worden gehoord over de uitvoering van haar toezichtstaken.

2. Wijziging EBA-verordening (1093/2010) Procedure: De verordening tot wijziging van de 2010 EBA verordening is gebaseerd op artikel 114 van het Verdrag van Lissabon, onder de zogenaamde 'medebeslissingsprocedure', waardoor naast de Raad ook het Europees Parlement de mogelijkheid krijgt om wijzigingen voor te stellen. De EBA verordening wordt op onder meer de volgende punten aangepast: Stemverhoudingen binnen EBA: - De stemverhoudingen tussen Eurozone-toezichthouders en niet-Eurozone toezichthouders in de Board of Supervisors zelf blijft gekwalificeerde meerderheid bij ontwerp-regelgevingen/binding technical standards. - Bij overige besluiten (bijvoorbeeld mediation) is dat meerderheid. - Om te voorkomen dat Eurozone toezichthouders bij stemming een blok vormen, wordt een onafhankelijk panel ingesteld dat voorstellen zal doen aan de Supervisory Board en moet zorgen voor voldoende steun van de Eurozone lidstaten en de nonEurozone lidstaten (besluitvorming lijkt te blijven liggen bij de Board met gekwalificeerde meerderheid). - Het panel bestaat uit een voorzitter en 2 onafhankelijke leden, gekozen door de Board. Ten minste 1 lid komt uit een niet Eurozone-land. - Voor besluitvorming over geschillenbeslechting in grensoverschrijdende situaties wordt bepaald dat besluiten in de Board (voorgedragen vanuit het panel) alleen kunnen worden verworpen als tot de verwerpende meerderheid zowel Eurozone landen als niet-Eurozone landen behoren. Mediation rol EBA: - In grensoverschrijdende crisissituaties heeft de EBA een geschillenbeslechtende rol. EBA krijgt deze rol niet richting de ECB als toezichthouder, omdat ECB een verdragstaak heeft en EBA ‘slechts’ bevoegdheden heeft op basis van een verordening. In de plaats van een verplichting om instructies van de EBA te volgen wordt een ‘comply or explain’ verplichting aan de ECB opgelegd.

3. Communicatie over de routekaart naar een bankenunie: De communicatie over de routekaart naar de bankenunie geeft een samenvatting van de twee wetgevingsvoorstellen (totstandbrenging van de Europees toezichtmechanisme en de wijziging van de EBA-verordening), een beschrijving van de context en bespreekt de te ondernemen stappen tot aan vervolmaking van de Banken Unie. -

De Commissie stelt in haar communicatie voor dat de behandeling van de bestaande wetgevende dossiers moet worden versneld en dat overeenstemming over de volgende wetgevingsdossiers moet worden bereikt voor het einde van 2012: o CRD4 (Europese implementatie van Basel III) o EU-hervorming van depositogarantiestelsels (DGS) o Voorstel richtlijn crisismanagement ( herstel en resolutieplannen, gepubliceerd op 6 juni 2012)

-

Overeenstemming op deze dossiers vermindert de fragmentatie van de interne markt in Europa. De Europese Bankautoriteit speelt een belangrijke rol in het leveren van geharmoniseerde, samenhangend en convergent toezicht door de ECB en de nationale toezichthouders. EBA zou volgens de Commissie een Single Supervisory handbook moeten ontwikkelen om uniforme toezicht in de eurozone en de rest van de Europa te waarborgen.

-

De effectieve impact en de gevolgen van het nieuwe toezichtmechanisme op de operationele werking van de EBA zal worden onderzocht in de evaluatie van het functioneren van de Europese toezichthoudende autoriteiten (gepland voor het einde van 2013).

-

De Commissie pleit en verdedigt de komst van een Europese resolutie autoriteit in de mededeling. De Commissie is van mening dat de voorstellen voor de oprichting van Europese resolutie autoriteiten en een EU DGS zullen plaatsvinden direct na afronding van de voorstellen crisismanagement en DGS, die momenteel op tafel liggen.

-

Ter afsluiting van deze mededeling doet de Commissie een beroep op het Europees Parlement en de lidstaten om de voorstellen voor het Banken Unie te steunen en ze als een prioriteiten te behandelen. Daarnaast roept de Commissie de Raad en het Parlement op om CRD4, DGS, crisismanagement, de gewijzigde EBA verordening en de ECB verordening zo spoedig mogelijk en in ieder geval voor het einde van het jaar af te ronden.

Tijdslijnen: - De Commissie zal haar voorstellen voor de bankenunie op 12 september presenteren. - De voorstellen worden voor het eerst besproken op 15 september op de informele ECOFIN. - Het Europees Parlement zal een rapporteur aanstellen voor de EBA verordening en een rapporteur voor het advies aan de Raad over nieuwe bevoegdheden ECB taken ECB. - In de Raadstop van oktober zullen de regeringsleiders het voortgangsrapportinclusief bankenunie- “ towards a genuine European Union” van Van Rompuy bespreken. - De ECOFIN zal begin december het Raadstandpunt bepalen op de twee voorstellen, het EP in haar plenaire medio december, zodat regeringsleiders eind december een finaal akkoord kunnen tekenen. - Het EU toezichtregime zou per 1 januari 2013 van start kan gaan.

Voor meer informatie: Derkelien van Bruggen, senior adviseur toezicht [email protected] Koen Holdtgrefe, adviseur toezicht [email protected] Martijn Vliegenthart, adviseur Europese zaken [email protected]