!!!f k.. n.itp... de 5,klI.1tt:

INHOUD

1/1 Feuilleton

21

a..;.-11«..... ~~ ............. _ . . ....

IIWTllh , ...

--Z.R_.'n,_s..!!','" ..... . ....

pood< 'al .." , 7..-.Io
-

L&H in Brussel

'I

0.... ol< I."",nr '''''''''
.... ......o-_oof_ ""'(...... .... .... ... ............. odI ...... k ... ~

lnl

otI......J ..... .

Bolhoedjes

Fanmail

24

I ......."""'·F......... • .......

.. ....... ,.. ""S. ., ,IN c....

..., ...... IdI, ... ,Jo . . . . .

--Ot

(J.
33 ..

~I.,

§/!!!f k .. n .itp...... de 5,klI.1tt: I.AUI<~L

fJ'< 'IARDY FOOI'"

_',..,.' .............. 10.1,.._

--..

•. ~O...... "'· .. 4 t

'• •

".sdi....... T.",U.s._ lLOTTO ......,.. ... ...,.rijk •• ,..1-

.................;.,: ....

Het Theater met Karakter '"

AMsn : IU),\ M

n : U : FOON OZo-HS190

~~D ... CTIK

J 000,_,. (hoof_.I. K,K.k ......

'

.... ""Y"..bo
s."-a,c. ... Ikrwau ..... L5.'-Oo.

II... . . . . U ••• O"'I~T_ ... ~ (t•• s.A.~U

11 .~~'!. LlJbof

,~- ~~.

s;. ........ l kt

•

~

k '-'>10".,. ..
,

I NII UWS I '"

"

OLLIE'S PAK PAARS

.. "",.. au. ,ijn ....... kor,

R...... _ I .. ....,., 0" "

LsJ' ·r...... _hOk""";" kIno •• Ik Kal

b<Jinnrn ........... ""..................

"*"

I'", ... IJ"".., • ........ la_ 10· k ........ _ tw, c....- _;jI Vide..... I........ WiUIo .. _!dr . ..... "-P' ............ ~tlk .. do, ok btIon"'.U"' ..... de ....... 0 ...... ~;. ...... oio .... "'''P''''' _ ............. ~;.,. ... impu" u .... Ik, do, ..................... O1Imi
...... ç".,.,y

"."~.I."

TI><

""'i.

"""jo,

~."in

..........

b«ld ....... "'. d.h,,,,,itq'""no;' ku""", 00m'n ..... h
",.".<1

"'JUl''''''

...ro..;", , ......,«rol<

~ ..

_er-

ROGUE SONG

•

•

•

--

• '>--.

,

=-

ra .1« ,·e .. chtin, en
GAGS 1)< 'g.g' .. d. '"Opp<"" v,d. W.nt h«pel ,,,,'u,,nrn. lIedt " ',h rill,' we.. n n", on.. ""ersp.nncn .en",,'.n te p,ikkcl,nl Il"",'ecl ',how,' "cml""n "'" on •• gebi.· !C<1'Je ",en ,e boeien? Oe ',. ' "",h«r onver<,,,,,,b.. r .iJn w«k ondank, "Jn u . "1. ond.nk. LIjn ,impcle m,dd
I""""

m,,,

m.·.·

cr

d"",

·B. · '"

•

1)< 'gos' " «n ."".", Amcrik •• n< p,odu"" de o"««fehJke "",d,en.'" dn Y.nk ... ·._ De we,nT< pog'ngen. bu".n de N ..,,,,,,,e Wndd ondnnomen. om d. r,lmburle"l'" te pro· du«,,<,n .•iJ" op jomn\<..üjke mislukkin,en uIll dopen, Ik ""...pronkehlkc m""'"il .I., het ",0 ,"fe""" g,n," gold. kkohJk '" im"eren. h«I' ccn , .... uchl< kn ... ... gekregen, Wij mi ... n de onbc,.....".h."! de' ,\mcrik •• cn. " -'J m,,..en hun d..,,,,.nd op,i' m,""'. h"n "oon,·. «ndhc"! e" hun ~",eh, InHr v"" ..1 wij m,,«n hun film, ... ,n · ,,,nct. lI'ant mKt dan "'(1k I "n« ook, i. Je 'gag' ,n .1 ..jn .irnpelh<>
"10""'«

1,,,,..

1.,,·

,C"

'1°, .•

mcq........

en b.""en "" ,n I)·" .. he IInd.. uv", " m.n. d",h[c,üJkh«»l. "J" ,..ocl;l~ JI,m. lach .en "Jn bonIch[. 1.ch·e .." .. n'·k,,·11,· "''',n, 'n .I. '-ken en f""U«on, (",clk """ .op~!) ,,'nd .I" klei"" o...H.<>nden .. r .I .. ,. Jel'jk ,,,,,,.. kt .I.. h'j 'k"n,,' pc. fne en ~"",h,c mmo ''''' ». d.n kan .I" " ,..,hjk me' de .. huid der hu«"," ... n J worden.

'.n......

Intu,«" m .. '" de« "'nt""cn'al ....... ng ",n Ir'" lentc "Jn in,'!"".! n;". eh.phn ,df I><'p ..,d I>Ittf _ <,<JI.ne g,ond un ccn ...... kooijn h, .... 11., m"'" 'U""'tc "oo,b«ld hleek «h«, he! f."",pe« l>ml'""Iu"p..r w~" ,~ Ih,/I· w~". [)ct< pu .... nR ... "Ot.kom,.k.n .I,. '" n,mmcr in ,csl•• d lo'Ven de mm, .. h~ ...... d. dolhe"! en d, kra.ht cl .. Amerikunoc '1>«" ook mur [. I>
·S.·.· IC

'00'

""'t< ..

cm,,;,

"<.

',OC· ..

***

Een. ,~pilC~' ..... n«loop •• n do: 'JOfI'''pek, b<:>,"en "J '" hor< m".1 p"".nricl"",· held] T,,= j. .. I.", Lijn >ij .1< min of m= .. konde ..,,,,,Uki,,, d.. fdm·p"'l""" ..... ·..

.ond« .I.. men ,«' "I' d",clfde interu.<. 1<1<<<. m"""d;J~e wij. . .1. hun lrol< voo.,.ngen. Z'J ,,'<1 en ""I ,.,dlo!'! ,,,. geen ' k,,",,', d.n di. >'On clk.., of anderrn CC" h.k. '" .",tcn. Zij 'onen ,i
."".tc

•

m."ncholitk. ol, «n x0'l""ldia , .... ik'e oIlJ "J n dad m, .. , l 'J "Jn !lOOi, 'fIJ""h .• en.dj ,n d
mt..,..

knK

nimm..- hun
Vo", .. n 'I">'>""'1"""lI'''' ...., «n m. VIn ".'0" ' • .....,h' •• - \'O<j"'p S, an.n Oh· ..... ,n «n 0..,) I'o.dj • • 1>00. « n ...... k""""" monipulatit k<)m' h .. 1'0.dJ< in bots.."" m.... d. . .h' ...... nd. ""0. Ru';' .... bed ..",,,· J.... 0< ... ,o~ ..... raoluu. op IK. !'o.dj•• f ~ .np' tI' ... n ...;'I'>n' d.. uit. Oiivn k«'fl .leh n... '" au ' o en ... k, <1' «n ",.. boN af. In minder d.n I«n , ijd. is dt .crn.. li,.swoedc op dt bdt fd. <W<'fJ""'n ~n is itd...... b<:t. andermaM .u'o ,. """"od.n de m"'''' 'p<>It, k ...;...... en . ido me, hot ...'Il bC'fnori, .•\\idJ .... iet de fum .. debatt.n <>v...... .,.,.-""krn d.. O"1<<1td voo' d... v.., "o-..n ..... de I..h bet ...... on ov .. ~ , .... hoprn. dat .oem on in •.mn... h .... me. ",ot mos'" lat.n. Ju, haul.lijk hun namtn cn "<'ft .. im, ,«n l«'1'1 ...hrid om .. ,. Lien .In. "'" _d 1."~'''' p{ ,~ ..... . _,_ •

CP DE FOTO MET LDU VAN REES

".p' ,... """.

'0'

...n

,.n

""',..... «11 n' ........

p
n'ol .n voIko"",n "",,,",onkdijkc ..;,.m...... d'&I",d ••. Cd<>nJijkhedcn af (m.n het'n""' • ..oh 0 . . . ... ilekn "".. film .n rdm" _ 1...·1) Ui'lcloo' iet dt dwaul ......""""min· .... ol. "",,
,.....0<.

... tMj .....""" durf p .... n ~ij h .. - o,·nir
nu. 0 .....'..... rolstuk' ori&,n.k -

dCf

p.",elpc

'
«11 , . . n bin ...... en .. ruikd, 0VC1' « t i kup
U"

..

.i<.

.\\... YCfB".

"Als iktoèn impressariowas geweest..:' Ik rotO "on!........ nS ....k' doof om pr.:uatlO L<>u Kon, T ..... lf JUl ~

va.,

led .... hadd"" .. 'J h.... ,.beId """ d. "'UI of 1... teI ... III.Jy btj "Jn " '.... " lIjde... 1>.0 .. bu"ru.ndsc " ••,,~ . 0011 Sod.. llnd kodden ..",«I.... 11. . .n........d ..... bn) .. , 0'" ~lnnH'", pc,,". I"J ...".,no n cn ....-u "'" ,n "Jn 10<.,,_ N.. "'. hC'fto. mn hn <>
,n

n,"I ,..., h............ n,,",mn .. n Rt..OrrO . Jll "" ..k. ""'.. m.n, ,. I«n ...,..... bI'Jk' )."".on ft_ om «h,. bn .. "Jn ' I~ bon .1"Jd ,.k 1<"""" """ d .. 'w« 11<, ........ , ..." ..... mo,. da, ~

n 'u, .n

' <'FM"' ..... d. n... mou. ~.• Of ....".. lijk ..... I""" ...... hd ',,"'n leuk "Jn ... Inok doen Ik Iocb ,h .. " ,'«1 fihn. >.n h....

.,nd

'\1", Vln.f he, mom.... do, vodco ,n Naktland ,. k<><>p ..... Iocb ,k "Wnom
....... n,n all ..... ' .a.noI ." tI,Nt. ook .ndcu Ju.... " •• 001. 11<"") II~I no, "

"

"""'1

d. ,,,,ccde n ,n liJn o.ch'<m .. '" "''1 hn) WH I>n ~'pe .·an do .... k. kapel'

...... ,.". til .... ,

,.u" "on"'..be'' bootuu. dOl '"""do II
wo, ,n

"'.n,

d.. 11", ...1...... ",q:onod"" om In ... , om,on umcn"J" .... (.... ohJk T.., _ " . h"".... hul, Vo .. St"""",. Uit "I" uchirl ..,n foto ,
""'J"" "".....

f. ... op".m. of

,..,h",m:b. ""•• nd,,,,

"'hIJn' di. d.. ",., lom •• k' ,. "jn Von S"phou. ' 1... ,,1 on ll.nly I",enMn 'n UIl 1""" ho,el n.... ..11 n ho,el .-....... rock loper uin kon",,.n " -arm. 7.. durfokn ook nw '
......,.bn
... ' .... .t'Jk h«I ..., .......... nI ,. 'ro<J<'" ..... nI« aank""'en • ~ lJru",d"" I.. ,,, d.. an 19H 11.. duo m ... '. '""n «n 0 ....... In
w" ,,,,,met,

·..,.,1•

op"..!,," "'..... h ....

,<

'''''rl ol «
WOl ... l .. ulTl .... IIa,d)

!><Jnp '00' \' ... Il ..... andanb hn pot" "'.... ,. PI na .~( PUo«lGJ' ' 0 ,... .. oir. .... ...." il< -'<>I ol Ik _ _ ode ..,... I. !ka 11. . .... . . . I\LI' ol hu" 1.-: d.... dm ,,,.. In ok poe" """" ....... 'h..' .... "'_ .. ol ' " de flon I>Ir_fI>t.cld ~'.. /)w "0, d,.. het. ik lil d .. ",rm ..'ri ktt' «'",n 1>.... p.o
.... f... -.n.

r......

"l

~IJ"

\I,.

dl' non d...UM film "'unn

.c Lo, .. Ia M' .' .... "'''.. ,''I<'''I.. _n ..... I· Nu on ...... <m van "",,"nl, ... .",..h.lo<.
,ol..

"'""'"' . . 11 ..... ...,.n: .. odton. ,. .df. _ h _ kom ..k... döot dkur

....... ........ wao da,

.w. -.

Ua")'

u,.

d .... ' 1 •• do' «hl'" "Ki op YO" , ....

"

t-k.I T ..... nln dit {dm mn d ..._ hoop bhkJn1 N .... TH ~'/YO"J D.,. .. .....

.....1 .."

.ndn1. IIn .... 8/ort·IN..J.'

0.'« d . . . _ ••• htoil ." !:IN"" O"n u"rd II'O"

...

.•

."... Ik htb,..... ..'_~ met '< p.....w Ik ..... loc1 ,,'01 .nden Iwbbno ...,.,..k• oh ik ''''''' ""p<..... '" .... ,.,.. ............ do, \..-am pu .. 1~9 In d ... "Jd opn o.t... Hn IIoyd a.Ch""B_ \I. 'f'Oddcn In h•• 1.0<10 "'tut ," B......... elk ••vond .....-.n .Iq... ," d...... k. f. .. boJ bc-p... dc

..n:

,.I. . . .

broon ....... n ......." ....

S..........
11,

mc:.

IhJ ..... k••

Ion orkat.

""Jd .roppen . _ de aJa.....,... .-rohJk.

In .... k.dtr ... n h .xbed F~'ora .............-oorukon'" Jon ook ..·.. d "I'I"'Ond .•·.n do . ...]<"1 .. Co ....... ," lllo,,· krnbnJh. '0' .... Co<><> ,n Zunn I..,h ... ........ bm..,n, Jo. ik had «n .. >j>
""'"'". ,'.<1

_.co. . ...

"""otnl,

'''I'

....n .. I....... Un ,Ik.., ..... liet publi
h,eld ,'n h." .... , d .. M ".pd om .ou

.. n.".

ml"

dit g
"1«" hC! bo
... Iludy op t. ,,~ . V ... S,'phou' m«n. ZICh •• h..,nneron d.. d. ""0" "" Co· I,fornil in Bou""] on,huld LIJn op hn dold ....,.• nurn .... ' 'Do KCJOIduu· . "'Ulin alle ... k..tlcdm h"ll0 hotd.n d"'<Je • . 'MlO' d. I..",el ... U"dy 'm' ..... hobb
... ",.. ,<1><.01". Dan WAren ,< n.. ' .... ... '1Iel..,..... denk ,k. Da. konden .., .J:

".R.

.. ft

In

11:..,,,,,... nd ok k ...... ft ok 'I«m dan ho:<

.-domal ......

E

DE SPAANSE Il<

.."....ad< r.....

p"'. '.... n'.

clo< .. ft loet ",nol ..n ~,

c ...... _LUlt. ,. 1I001)".-oad. k.. _ . - - . g" ..... economI"''''' « ..... 1l.1<...... lor'ode ••J'.....
... , .. IC l.Ijn "&&r lito publ..... Ift\k ... ~d. JAI'"' ~ ... n Ik •• J", do ..... T ........ 'p«knok r.................1 ..-u

op"'" ...

.... ,"',"' ........ do, LKh 1U.,ul'lk. ""' ...... , 1"'" k............ '" en """'C'> .. nden I"h.onIcn >I',ukln>
",..kc. """ ""'... "U"" of pon.""'....., .1. .oom........ "P«"l....... ,,",..,lcn

Cf .....

r..... ,. I< PO--'

'"~

""".n Il< u .....dc.

ttlkkn. ""'.....1Nk d., d, d.. \ooi ,n P"""'~ I«~ p!'
....."" ...,.,....na,...... "" ...,,,u.h"', ......... .... ..otdta ,.., .oep "10 dmk ~d

f..,_

d .. vU bdo. . . u . - Ik ..-cn,ool1< """"op .... bn bn bn ...... rut ..'orok .. "nocmd tu_ft bn 7......Io1,lk-" ...... ft dy ... bn 11"",,1(. . 1. .. n Sto. uur
rel"'"

"b._ .ct,n' .. 01,_ ....

,

"",..!....,'"

f.u "" ....... \O
ok .,.,I...J.,. ~....k.........,""" d" ......................... ,<~ " , . , , . ." " ' <'10 lI.. dy "'" bnpu.td bI«f .......... ,... _ kon ..,ndn ."....... ,... ...... _cnok oomp....,,' d.. ~. . .odt u" bn d•••cNl _I ..... n"" okd .. n d, b.. " .... Ia ........... rIo'. Ilono'cl ..... b,nnenl ..... "" bt....k. WAl> " .... d. ",.. ""......... .. ~.J, ok .."'.r. ......I. . la.....,., ok bdo... 0'00< bn " oU)', .. ! pooduk . ...... ok "'~ na ...

..........

•

..

"I.k. VCf1<&1p , .....n

hun \omalonp
LI'" ,.... "' ........k.... .,..... .Je: fL~ ...

1<".' ' ' ' '"'"' ' ,"".11......

problcm ... Uil de.., 1'...od< .... U ft pa ...... " .......... ,a< 19U du.nl<.

Ol

Ikn.. , ...kJ< k.proknl- In Ion kon Ik n....... c _"",n,uur ..... l'e do .......... , ... .....

............. UI h••

r ... """run' . - 1.....01 l/ard)' .... ,nolt<. d.. "J .n Ik .......... n ok .... ,.., .... , f,lm Ofn ."1 ..""'.... """'non ...., 'nnru .. .

'n rilI.

tptdo""'" r.lm ,n Nooo-4a-..lu .....

hov ...., ..,

\ 'oot de bol,·

r"""""........... "'" ... , ....NI rdl, ........ .r........... ,n

_~

JOId

da, ...... ho< . _..... oInk Spa.o.....,.. ......... ' .."1 ... ·".....-""'· N• • yn,hron, ..", .... <'
.oJ.o,

ft'" , ...."

ttC' ... Ion .............. van ..... '"'" ,n ...., foT! ...n ..

"'" ........... " dotn in .....

Spuno. • q I>u", of F ...... Voo. Ik b'l" roIlm .......... "",,,,,, optk" ,.t>uunl di< ..... of ..........«mdt ' 01<" "",ken, ...... _ ....... ht ..... octt'lln "" ••.....,. de _ vbjk _ .......... IIoIIywood ou de obc " komt" Ot "'"" bdondt ..... Iotn • a IOtIn 110)-...., do< In IkfhJn". f "'ft""'\""...... n Uf',,-(,Jm< ""' ...... k '~ """" hOI in 1919 ..., " lDt'tIko ..mI ",,"ald om duf op ,~ ,,...,. .. IA """' tlr Mny . 1...

nor ,.. _,

M..,. D_ .

v..,

a q da .. .... kwoju .............."",a ulf,

.... ko,,,, r
\.""" '''''<"' bc-k,no! ..... ,'oIlf.b, 0..1• ....... "' '..Irll-f~m ....." ... "I' .......... n ..... t,o.,. , •• uno! . . .,.,..... .. ... .kn ,....... k' Ik..,.....· ..... n '0_" pl.o" ••• ~ .~l' Ik "' .. ,·.n.k Spo.n.. ' .......... 1..J.o.n . On· bc-k.noJ ,~n.k ",d.... n ok ~'''''''' . ...1,...• .. .., Plo" ............. Ik .......... , .. ...... , ... .n rmnr..IlI "JO. ..... ,,"', • • do< KI Ik Spu""" '"
,'ol." 1iJI, ......,..... " In m..n 19)0 ..·.. d .~",.n. ".~U "",,",,,.oh •. ..·•• "~ n .... '),0".. """'" dor '''ol Glw. /ocbr h ...... U ...

mutr.... '....

/(,...Jbr" 'cl "" II.,Jr Ilcl>b
.·.n

'),0" ...

[)U,,,

n

""'>f'.

".n

m""".n ."..

d...... ,,>Or to..x •• h.. hp""n mOn on, h.. " .........con". k.. Ik , .. .... h~"''''''hJ ... I,,m .. I.......... n.·· ·· ... u, .. ....,.., ' Ik ...~ « n JU' " .•.

""n, ""

,..... . "b

...

•• ch ~ ·

t.

'<11.'"

n.......,.. d ......... ......y ..... '/,b

.....J~, n.... ", "''''''hJk. ... dt .\1 ... , ....... .. pr .......n .. " .. 'JI<"
.I" ...... U.

""y .~9"'. 6.. "b ',T'

"S<,~,I, opmIo"d... do l. m1'lof ..-"","d,·n .I, U,."",",

On "''',....... .

"'1,6 ...dI: " ,. ok ......,. " I " ~ ...II "'hl
''f''"'''''' "ood. " "'I,k .... ~ •• , ......dy" •.. ·. IF~,.

G. lf • . . _ J o

••

"'y . .."

~. , b. " ·

" U k"n, ..... ,.,10 ..... o f n ........... u " .. ........ hi k I.. k' ........ Ilo< p«<><>" m< n ........ 1IkhJ k. " -.n' ,k hrll . lt'J" JNaJ.. •. " ,.-biJ ...... ...... , ,n n ~ ,.....1. lint I:.. ..... ")· ..... , ..........." ....." ", "

.... ,-,.

"

,. ;. «n ."'.... ,"1 'n C<"n thn. <> ,'"", Ou " .. .... d.......t publ",k ,n S ....• Yo.k """ni kt .~kbl ...

·v...... y·

'n""" .<"<'<......

.),0"..

'11 .. ku,... ·

'),0", ..

"h. d .............. , 11.. .~ 1.6.11 haf. "'" " ,'J<"'I""k.... ,\ ..... iI<..'" S . IIw • .....<1< .. _ t,o." ...... noJ"" ........ ,...,uk. ,.. n
>«
.Wtt-........

P'.'.

Sp".

.... ,•• "'.........b.l. 01." ,17<-. n_ .lIn , (I.... 11"" •• IIQ.d. ~ 11.,; IL ... Co/~ ... " ...r f:l C~.rI Q •. eb .... , .. , .. _ /10 _ IP<>I,,"l ...· ,.0.). L'''1/6,., G,~.,. (L" C...

cr..,.,

.1,

o"..... ....,

·S•• nr'
'''',don .~f , .....", J ....... k' , 'n de ~' ....... h.... f. ""n " .. ...-.,.,,,k.."". 1\.." . ... .. I.. ff «n kl" ...· ",I. 0..... h., .ff•.." op h<\ pul,h.. k "'n ,10, .. " .. k"·'J'o d .... , 'CJ.. m",)d.,.. ... ,h.k" d.· wood ... Som",;''' h, .. o<.o m.... o" dit .... mo' n .. , ,..1.1"'1' d. ~ u m ... k<" ~un ....... md.· ...1.... 'P .. k,n
"'" ....,""" ... An.kr..,

ol"" .....

,n ....

milt<>
~. ,

...... v..... , ...·.. u•• r........... j;p............ _ _ Z... _M ............

al .... ·bI;""· · , . .

~

......... ......

..... n...., ...._ . _ ...... , _ ""'" oh

~.

_ _ ._ ,..., 'flOU 419101 . .... ro)' 11 .1 I , . . . al •

"911'

........ r-..Jo . v.....- , ......... t ................... " ' ... ...... """'r .... _ _ ...... d·.. _ 0.. F, ....... _ ...... c..,.;.

............... _ - _ . .

I'

MA! BUSCH,

een last~ portret 1>< cn'll< "'QI~k . . .~n. cl", ... < on. nn

"'.. """'" hmnner.n, t.t'''''t hu, bn""k · j< •• n d. lonc.n. In Tb .... ,b., IIJlI,. C: ... d' ...... mtm ..., In
..."
~

,t.«w....

U. . . .

.., .. fT
>'Ol ' ...'.ru.bhJ< onochuld ..... n. nlC'ftUrW .. ..,.

do, hct . ",.ruamd '1 ..... houJ.nd. bronJu .., ,...ond cn P"''I _uk •. '"

"'''CT

fc"" n'"~ dijk. ,-«Jund . ...·""ky

'l.

.<>.01,

I.'In rit I~' r., nl. IC 001< .'ei "' .... rItut ha .. rol " b<'petk. 111
«" "UP IJ. ",n ''''''Ip h....

crR,,,,,,. Lu._

") " "'.. "<"Ol

.-.ll,n. In O/,on IN lip •• ti .~ Ij ~oo, d, I'''' , .. n haa, ... mb.,. hu .. op ...q ...., om,', oJupk""." d", ob I rh",,, " .. h'<)fr...... ;""""" op ..... hu".. d,jk .. d" .., .....

"''''''n

'''' hrkOVl' ." on... mot ,11" pottn, ~ ... " .... bonIen d .... ,n de: k ... k.... Ir _ _ n "J'" A" u ,n Co_ C/4'~. v.,. 'Ol chan, ... doo, hur mld ... ,r bn
"

eh,n,.,. " ook hu. ""Imcrk 'n Cbo<~'~, <0 ..... ho "", .11 •• bhJk' . ol. ou10

•• b
rol""

(c." •., ........

lIüp

van

y .... ,.

C~ .... ,

\•

••

"'_ h" _I, U_r .. u~_J .. _

"" Tb, BDbr.

.11",•• ,

r......

Ik b" . hlS! ..... Con. TIN I'",n-Uppm. C_, 11)'1"' B)'I" .... Tb, t,w Cbo"

Vaudeville

,

Maa • .11.. lIu .... d", ,n 1891 ( 1) ,n Au" ... hl W2> J
..... ~ h....

..01<,

ortntd...,...,.,

...... Mx I
tft

>'OOI

«n mu';hlr Ioopbun. Z'J

....,..,..,jc .... aI /uH .. hu .. , .., ,n Am.-nb. 1'''1 do .. 1>0, ol< non .... op .. hooi en _.. droon

d.nb lun. «n •• mt..: op h .. 'Qn«l ,.

b<J:'M
(;(,nrr

",""kak
","d""~k

In lIoIIy .. ood
r. 0 ....... _ _ - .

'''''''Il'"f . .olt;. ·a.'9'·

ot

boJ de '10; ,"1

In
. . • • ,1.- ......... 0Inrn- ....

1oo, ..

.~

Sra..... lrJud"
ot Comody' ,\lArk

en

_ ' ••

~",r

•

~: I

,

, • I

. - ......

u/rf_,,'" ,...

rl.,. ... * ........

..

, T H! EXPRESSION5 Of

M"'~

BUSC I!

A NEW GLORY QUA YLE

r,_ M _~ 1. ..." " -" " ... ......_••....

M •• 8... \', R;"

.. _

._--_Ow -_.. ......... _... _. -- ... . ... ...... - ., -- ---.. -......- ... ......_....-... . ..._...__ ....... ...._ ........ ......._ ....

'1~" I'

...L"

C •• 001". ,. 11. ....... S" 1'1 .1\ C .... . f _ .

~

t

~._....

.-, ....... ,

•

..

•

.,

,

A':-

•

~ ,

~

........ .....-.....,'-',

..... ,-. . .

nu

.00fJ<>C'l ...n

''''n ,... ......

lI'j ..., 1Iu, I~ C. ... 1, .I.... tn<'>f< '" 0... •• k <'ft bnIooI do. LIJ ,nnop' "U .-- Ik rol Ik SpunK do""",," La lIdk o.kn I. Ik kr"rl"" ... on.h "00<01 ok ........ ",~,<'ft . ......"" .'ol>o< .... 1oCh ... bncdu,'I" ~ ....

"twr

1),0,

,-on

k."'J'k M.o.

ook " .......... rol on

«"

op/I
••""" ,,"m, lol...

~'

~

..:.c:......._ ..., ........ '1:. •

M"

"•

•

"

N. oI~ .... n,""'" mn v.... S,tohn", >f'I'C'I.k ,\IK 11"""" ,n «" .. < V.......s.

..,"'Of'<'I'Ik

V"",p'

1M-"<>rJol~

IIortuMf>«'tal,.. Tod I... ha...- opttl/
_"-"'''1

Otall<}'

... I .... ~ Z ... eNK ITJ'IKII' Victo. Sp ..rOta opcd
r.",

.w

, ...... , .\lau, .... T ............. ""' ..... ~ IIU' ~,nrrland . ..... .o0«'l'd op ..... bod; '''n lIall U" .... ~ ................. ok P.'''' Uil Ion IIo-"K bI.d 'r.m. .. Show'. ol .. ol,

c.a,,,,,,

iIlulln'"

bol

f
ol" mild kon .....-dm of. "I ok _~lplUmh<'" ,....

J.o.

...... 'n.

. _t_ .. _........ -l .

door de Pll " ..... n ," "Jn CO"" • ..-orol. ,,,.

u...bk ""..".... _ . . . ., ...... M 'HO • • .........M J... " ...... .,...,Iok

.or-

•

..,..

•• !i« ... . . . .."",. . "'w.. U VlII _, , ... .. ..,... "'" ...... _ s,..· _ _,,..,...-lIto .. "n "",.j ,..,.....Itff..t .. Jr UI"·

Corset

•

oU"" .....11" VO" Suoh<,,,, .1 , Ka''''''. ''''

... ' Ikfpma',,', ... IJ"' K .m...... ncn'. ook ....-I 1x1u:..J ah "TI>< ...•.,d & 1I0'dy APP"""'-I"on Soconr' u ........ ~ Laum en Iwtly r.", ..... nn ... ~ _~ op"'" ..... 1.0... ~ ......1 W"'p. "" 1927 fk ....., red, ol ... ""..... ..... <>rothy 0."'1>< ....., n.- .....,.... "'Ofd~~ VJI'I><1'Id . ....., lI"sch ""~ . ......... n Hl .... ""d . op 19.,.a Im ," IIoUr""""'"' ....... n I...,·

11 ......... "J ..... ,..., do q<""mdc M~ ... _ k PI''''''''''' 011< .. men me. h~n null>lk nnf. Ik .",......""'" ...... r 1(0""

.•..,C..

j .,

,

, ..u.'7- .\Ik 1kI..,t. ""'h,

tin 1"" ..""nlJ<' I~ bc->'"J'l f • • ~ . . ..... f ....... S,,"m 'Ol 'oeh ........ lil ' )' p<'"C..... .

v .... Strolln.... ....... , 'Hlnh "'lW>.

_.~

~

,..""h, d" " I ,Nu'. nol. '''C'< ;.ar uit_ ,....hok« had rcmuk, .... , "I" N ,.J II", .....IJ, h.., ... " ..,. pi on "J n n ..... """ pf.... ~.' ... TIN /)nj ',

1II_ ....rmtKtO ~k~ ,p' ~ "-"<0"1""

•

. - . . ,.-~ . . . . . .

.,

_~

•

.........

""-,

Clurl.y Ch .... lS.u/.ot ., ,In S••

....,......t<""",

s...,.

_ ~ -

_md~

• .J~. I 91 SI. Tljdtn. nn halob .. k.,,"" tOC't in «:11 .noI"", film ...·.m M. . .0 onc
"uKh bI .... k ""

lil

~'

fiI'" _

~

rq>II"'''' ""'"n'I ,...,

d"".., .óok, •.

,,'u

..

'"1'.......

•

•

n

•

n

t~IJk ..,. .... " lI<'opn

"J
opnolt """ .... v<>" ..... 'n ,~ft .~.o Of .... <0 ah 00.. ah~ .. ..." ...... n I ...... , " ......... be.o"ftJ' '" ,...,.J ...... on tIt ~.,''''B kIjk •• "' .. hn ...... ""'''. don .""................... te do
.....u,..,.

WEG MET DE POEHA

....sc.=

"lACHEN IS LIEFDE ...' Ah .....mu"" "" klop ,....r,. lI>On ~ h.... do. «ft klIp ' .... a ..... I II<1 I'" punchod In tbr "".. " Zo lood, ... 01"'""",[".1 ,.n .... film Brl '."nu. N,,,, alken bIj uum lIudy ..... «rI lied boj..."..jn J
,,'.nI

.f,.....

,"<.'

E"n I""th_ Vin T un
•• n.... h. . .1d,.Iq dIC .Ik """"olIJke rdnd ........ tof' In 1~28 bnIoo, SIon JO'. rilm I. maku, TW lJ.J,lk "f IN C.......,. ptodok".....u, .. hIPp'J ... ....a <'On hoU ... ,n de o.rm I"""""" d.. op«...u \"OOI' ... ,~ P I
Poo<'"

.,"W..rom i. k.. '0 roJn om . . .;"n h.,..

~

mond ~~n , .." in ..jn of ku, ,u",h, k" Jl' ,.d.po .....d of 11.,.. .j .. k.. de da· m • • n hO<' d< poIi' ....... n. d.. .. mttT _ n ' " , ,«f, het ol. w ..... U....... . nu. ... ,n h........... ock JU .. h, , .." bda"·

.""""id? """1""

"'" .._.odt

11.. " ...... '" d. kr ... , nJt JI ok,.,. "Op van h.. d"C
K ..... ,,,.~ Knn...U .., ... N«: h..r,. blo" .... h..

..... kond1Jd< p""ramnu. om, ,n~ I•• "" h.. WOOOS .. «d. k""'.. ob .... "", ...... h.. klRol ." "" ........ d< «h,h.od. ·S.el J ...11< ~ ""ok ..... ""clurd '" Il ..... y ..... h. C.-ei. ..... Ik ...... "

"n

",«1.

M

'" Kd ....p""'k·rd ..... m.... rtCfJ<m _dl

het 10 m«>t .... ,lk rebntlkL Al cl;" val"" ""h'Jn. ol J .. mook ...... on.n op Kn ~q""'" "Ienbl,k ,.. n.n. S,on h«f, hct .."'..... ld. to.al. blIJk. "" Tb< fI,>"l. of ,~ c.~,~? ....."" i.cl ....". m. .. do" oolt .. J ...." ..." .. ""I ,..".n ,n .,jn .... • i
,u'"

",k

BOMMEN W.. '''''n cl .. 11""," en To}«ncnko Ol .." U"dy-seh, . . . cl.,.."l ~.kijk .. «n' ,<>«I op cl< 'v ah .., voor om "00' c<1too, h~" mool.1< ·ik· l•• en .... n IJ.,.. bndt~td~ k'l' k,n .~ ol ..... h~n .... <><>........ <>v«ol bom ""'" Uur,,".n,

DUBBEl D~ P" ku ....... ,"'e ......

"I" ..l f · , . -

mohttd ... liJd <JO" m<...,..n "' ....... .I.. poch&. .. ~ .~ .. .ol-

lcmnlltlooot)fto \·on bon""" • .". .... .J1omu1 ""I k,ntItm> OMchulJ.,

llooold 11. . ." ..... Ol" ....."dy 'nvJ'r

"'t' 1'01< '''''''r f,lm' ,~ ~I Won!, .......

kC'ft
l>a, ........ bedo
,,~

............... be-

t« . . . . . - U'MII en I..... lKMIII l,ach ...

.. l...r...... tic op/oooI", ... n 011< ... OW ....... 11.. .. !Ir botIoOS • .,d roJl'''' nte ....· ""'ktn tn l,kk... "ubboll,"", •."" h... 10· ,~" NOl ,"n I'" ce,,« In AmMtnll'" ,n «1t g"v... kod.. ~ fdm, .. l m ,"'«kd'Ik ........... I". dubbd. Nu, ... ol d .. Jll'Cn. .....'" cl< f"tm va" Lou m ... Hudy ""'I ro..m .... -...~ _ .... ' T.,.. .. do. al oW -..-n d.., "-'X ......... ..... Ot .rif 0010 ... I< _lint n .. tIt I,rit. be,k ,.. r-J hoc Itjdloot ... wutdtt
fi,,, ..... "" ..

""'t

6c.~ f~m.

"J"

_.-

~;:',:'::.~;

LAUREL & HARDY

......... -.... ...... ,_ --~

...... , .....

,

FeUilleton

Towed In A Hole

"OIL'S WELL THAT ENDS WELL""

HOOFDSTUK 1 IILOlTO ""bli<'Ht. in

.n... ~

Ik

Van De Wal In De Sloot

"';,inde ·.....in, continulty'

van ro-.t ,.~ U 4k.

,..... .- .......... ..,....,<1<1 ...,.,. de: 1101 II OKh 5 ... " ..... Oeu rdm in tw« Kt.., -..-.I

.oil.--..... ...-_...... _T_ _

.. i.. """ hAWc .... w ,nNno r-uk' _DO< M~ .... CoIdory • ..... m. 11.01 11--" h.od " " lMr .......... _

_

, _

;WCM. Ak

hij ..... _ _ _ ....

........ IJO ......... O'p.. _ ..... . .H . "w.op~ . tl l. Ik ·no . .... cont;"" ity' ....... «n k ..... e bndorij ......_ ..... op _ _ .r..-.In1ijk. "" .. -npór ou . cm ,""c •• ~inJ ..... bij ........... pul In • _ _ wonkn ...... t< " .. alo ........... r .. fHJ .. . 1/01.> ... , do d,j, rt k 19 1) ..... , .... U ,,"klj< .. 0 .. beItk.." .op«Id~~.
de...........-..w-.

«"

.o..

Il10<'

tri"' .........

TO-f... ~ku>n bd>.k, do .......;er "' in~' ....... de- r~ ... Ik S.doriADd.. ' ............. Il..o...- f~ ... h.od ' ,,_11 i. .. IIw ............-.. in ." 'P'.' (l m ~ 11 • • " , _ .. «ol ..... ..... , ........ 0 ....... cl< a' .. l'-"<>.k....

Wh )' Mobilo il Yvur kt

Uf I\I;'~

11 .In UI

--

" •

COSts

1101 Ix- old cnouf:h

•

•

ttl :l.el

in ~ ('omctl~

Ihc tr.lgcd) of high 011 bills :lod

douhk-rJngc. 11 sla nd~ up

;I'

,lil

0))[

~O\.I

~pcc:ds-

('".lr luu Jonger! Ch;.ngc tod .., 10 Ihe

hUI don',

~honcf1«1

CJr life!

Ie». hc:c .. u~ ;1 is

(:bl Of \ Ill". " ou U:IC

(lil. And hcC':luSC )(JII 1l(1 tuil prul ection

Mobiloil "

4' P'

less than ord inary oi l

Mobilull for ) yc:u- "ill ,!.(I\lAU,

Ic)~

3

s,..

"orld'~

:1(

:all \ pc.. d~. ,our

b.rscsl.sclling mi!

SOCON' · \'ACLU M < 0 . 0 .. " , , , .. ,

•

NO, HET ~' RA\l F.S COLOR, B & W

1.-11

DF.SC1l1~T10N

NO,

H :U

9 OONT INU t:U PART ON):

,

"

"

,

• ,

FADE IN ,IH .; ·.II (iKm '0''')

I~onh~.d

l 'udemllk

A

~i«

/i"l.. {ow

(r..h ho.n)

M<1fO·Gotdw)·n·.II ayer Tudernuk Ht:I.IJISSO I. \l F. INTO,

Yo. h it'", 011.,. 1

1

l .. u.oI 1*"61. bo", "'e ,ou!J .,,,,., ./0' "'Ott "'''''q lI. ro l·

110",7

(noi ... fish ham nai .. of br.. k) IlOtd)"

T<'it .... ,h., "8"'"

C.,b,

l.. "",1

.111.5 CA.IIERA IXlI.I.IF.S ,n fron, of L.u."' .... d lIordy in I'o eobin., on bod Ilordr d,n-,ng ' ""I ' l.,urel blow. hom II .. dy ,i",. ,..lureI bi""" hom ag.in. bu, 'n".ad of .he '
,b. ",'ddl.""," (na, ... fis!> horn)

(fi ... ho,")

!.ou••1 en";,,ty ,uI "" "".1 i•• ,o"pI, of{o.b po!n

Ilanly (,n«''''p'i",) I ho", '''"''''y wb" yO" m.~~. YON' ik.;, Il .. dy

~"~ ... , ",b,~

.m." 'boNJih,. Jf, .. "', ... ,.0.i.8 t." ,bou!J he "".i"g .101/.", lIarJy

A ra~pI, Df{o'" polr$' 11. tl!i,h 0 m~l;o" Joli., ;J,~ Ii. ~ ,ba,7 II'b., _·... ,a;n~ '0 Jo i$ V' ou .... I"... . """'. (no, ... r..h homf

fi'" ho,.) Hordy (o;""nl)

SIli"'OH • .
'0 ,IH"i.""

Tb.,',,, P""Y

Hord)" ("",Îng) (JUON ,biJ ... o'Ni~·

(....... ""!I'"

1tF. f.L 1 PAGE 1

l.,u ••1

",ell.•[ ;[Y"~ """&I>, .["h ""d ..b"'rK' yo. wlol i, ''', ,b'y,""ulol.·,b, .. ,of"y[o,;' ,h•• _ profil< Ulo.loI ,"o"loIgo,o,b,{o,b 1 [ ., I[yo. (fooi> harn)

FAU t: IN CU '
C~~8bl ;~ ,b ~

,

I->.urel ,[",. '""&I>' 0'" o",~{o,h. W. ",,,"/dH', ho"" '0 f"y

f,,' i, ,hu, ",bIK"" "'. ,old i, ,a, I, ",o~ld h. d •• , p ,o{o' .

1'.,,,, ["b

In

I bu" 'b'".i"/I,

lIordy

I)Hl Een:O by Gt:ORCF. M,\IlSII>\ l.I. Pho'ogroph.d br ,lrI Uo)'d R
•

."«..

UNJ ,",.iNIf ",o~'y

l..lu,eI

IWI/. ,[

"

b.,;~,,,.

We"',T . F.t"",;. Sound Sy"em CoP1"",tu MC.II .~XXII on U SA br

lI'"h

· ..

"

II ..d)· «.
"''11' a.

F,IDf. IN III\1, RO,ICII Pr<>
In "TOII' [O IN ,I 1I01. E" H U DISSO!.\'F. INTO

•

9

DF.SC1lIPTrOS

"'p"

F,\1J F. DUT

Hl!.!.Y Gl'-HF. RT PEt:!. DISSOI.\'E INTO,

,

FR,\M ~S

IJ" .

,\\S CA.IIf.M,1 JXlI. U t:S on ltOn, o f Lau.d a nd Iludy in ,he . .. .. lh"}' con" l.g. Uord)' .puk. La u,.1 JI<>d, JlarJy .u.
1'.,,,, fi
II ..Jy(.in~inJ)

(fo'" hO'n)

lI ..dy (.. ng. unontclligibJ)') Boop

"

R H :1. I PAG E l

~oop

f'lb Joop!

1.,1 $ÎJI:"" faUo"" .oilod on,a ,;d< of ,,'00<1 b.I., n , «ondnuN)

"

NO.

F+: ET

FRAMES

10 <;ON"fIN UF.ll

I'RA..\\ I'.S

NO.

"Jm:'S J UNK YARD Any,hing From A I.krul< '0. H.. 'I«hip HOUGH SOLU ,INU F. XCH,ING .: I) ·' CAM F.R" PANS" l.,u,cl .n~ II ..Jy ,n.I"~""' ..... ll,ug b<>~, lIar'ly on d«k On .. I,,"

" '" "

'0

" '" " • "

I'HRT

IW5CRII'Tl ON

.i,

<""''''

Tb',...·.yON' ",<,ip' . .u, I/;ndy. lla,dy

" '" " " H' ,•

S/u"YOU", 8iJly

" ".

t'" ~ b.'8~iw;

MCU Hilly

"

" "

~ ~d.

(i"l. flXi~8 up. you 71 fiod you·.... 80t ,b.. fi ..... li"l.. "'4'

"

"

,b., ~.'"' ",iJ,d tb, ...... ~ ..1tS

" ,

"

•

"

"

.\I S Sh,,,,.. int Jown 0,..,.,.Jg< <>f bo.. I.... 'd looki"ll up ""d •.

"

MS II.,dy I"",kont down O.~ .puh II ..-dy

"

,b,

" '"

"

'"

, ,

" '" , " "" , " '" RF. F.I. 1 ~M;F. J

•

.\\S Ib,dy look,,'Il down g«t.,,,, 'puk •. U..dy So f ..... o 800,1. 1/", h",

No,;. I"'...... I ,b'Hk ,b. fi od 1,.kJ.

f"" 'biwK IH'd Mur , do i. '0

, ,

'"

MS l.aurellook,"I on'o d<ek O,'CI" ,. il ing ..... I< ~ La.,el Ilo,; do,.., do ,b.,7 .liS Il a,d)' Iook,ng d",,·. ''''.,;u,",« opc.h Hud)'

Wby .\ \S

,b~,"

'impl, I'ill ,b. boo' .,;,b ",.t..

l.. urelloo~ing

H

H"

H

Hl

" , ,

,

"n". JC1:k O.CI" rlihog <mil ....

.liS J I.. dy poinu 0 .' . " ,!,<"ak>. II1,dy r; .. tb.t hu

on

o
Mr.U lta,dy looking MS Sidc or boot

O. ~

"'rugo.

t... u",] com ... in from II ", i,h h.....

.\\S H.,dy Iooking

0.'.

gntu,,,, .pcah Ib,dy ,b"'~8b

,be po" bol.

.\IS l... u«1 ... nd,ng b""de hOa! 1001<> down a! por' hol< '0 '.rB noul. of hO><' on. (noisn)

.U",

<~ i"

M I.S Ila,dy on deck

in,o .. bin

Lau,d '!1ndi"l

~<

1>0.0, 'urn. no"k of hooe on W" CT >p,ay. lrom hok. (W"' .. IlO'K)

Iooki~

up ,""ure' spnks. lIilly . Ou"id. of'''_ f • ., Iml. ',~'" .olJ YON obou,.

" '"

me"

No", b•• J;' te.",

Hilly

/l nd. you

"os<

,\ U.5 l..urel ""Ik. frBm If '0 ,"'h,.h i...... hcd '" f,u«, .. h. tu,n, th. fa""" on. hO><" into ,h •• i, ma king " a i, noik" 1.•• «1 "'n' ln<' " ,," "V into .i, I... ",el ,u,n. fou< Q . ~ 1>opt1... IJ· ,u,n, f.uoo, .. n h.,.. m". i.,o ,h •• i, La.,el gn'" hold of i, 'u,n. faucc' .. n full. (ai, ""i
'urn.

MS II..dy dap. h .. ha nd.,. ,pp,ol·.1 ..... k, , .. nd. " .. " ... (noise< II.. dy , Abhbb ) L5 ll .. dy " 'alk, " on d«k 8 1l.L.V G ILH .: RT (prop,i<1o,) In I,om II ~illy .nd Ila,d)' oom .... In from" I.... ,d ,alk 'I ... lr ,.k~, ",",c'p' I'Q'" B,lIr (M' .... [ Billy

Uf. SC IIII'TlOS

'UrB, <~".If

"

MS l... u,.1 .. . nd'ng bnid. bu" pu" hO><' in,o po" hol. I I.,dy ydl ...... ("' ..e' noi..,.) Il..-dy (o.~)

Obbb-b·h·b-b·b ·b .liS II .. Jy run, up .. n,o d<ek from .abi. wipi", ",,,<,Irom hi. ("'<. (noi .... ) .liS l.. u",J .. ~ .. h.... lrum po" holo ... n. '0 look in "'0' '" hom hO><' ~""" up ...~ ( ....... no"") .\\S Hatdy .. n deck "'",Cl" oomu ("'>1..,. .
In

.nJ gon ...'" him.

MS Lau",1 ... <' up 0." Lau,el put< ho« b.
MS Lau",1 ... nd, ~ bnod< bo.;o, "k •• h.,.. (tum pon hol. g...,,,,"' 'Poak. w .. .. go<s up 0." (wa' .. no;"") I.aUfOl ,\IS Ilanl)" on d«k w ... ' IinaU)" lu ... I'w.

,b~t

ho, .. boci

w .... JIOm~

"'<"" lta,dy j~

Ol'", h ,m ho jump."..,nd I" ,dy 'I"'a~ .. (""'" , 00 o,h<, no"")

,b.' bol.!

RH I'.I. [ 1',\ CoI'. 4

"

ft.

....,.jijk
Ik lil..... n ....,,01 m lI ..... y die In N..J.rl.nd "" vid«> ,~ • • i.~ ..h.

,"n "" ... ......... .... ..., h."" ,. ,dl", U..

~

... ...... ..." ....11..

m..."'''n''

I~ do, "" fd"".~..di< .. .ij... h«1 _>Oli .... ;" ......"'..... ,..,.. .Im .. ,~ U.

",..roI'.000000'1. .... hl.... ••....

..... ""~ k.. ,

..., mOkld"""

...,,"'nt

.. .,I In b"

d .. I""", bI«k ,dl.

~. m~d,

Uo.I!-fi".........!Jf>tn. ,n d", nl,,:..... h. . . n.·

'0" ,ij...... ,
hl>
w<

_ d In « ...........k.n, ...... ol ..... h.. hd, kI .....k.

"I'",oi,.

h."

m..

_ ......

,,,,h ... 10

d&ub;j 1n""''1'.... (lmJ . . . w vid
"""'ik ..

..,. b" bnun.J.Jod ..... ... k""Pp'" <1&, do ~Ij> .... ........ ,

"" , .. h"n _'"""' • I. ., k~n"", 01)11. Bij h<-< huidlJr 'l'" ..... In Nodo ... 1at>oI. w,..t.ii d< ....... aI .... h....t In ..,.,.oom kh"'" d", " d .. ".. .., ..... al ..... ~ h" p,.. tiooh ~ijk '"" di, prij.<> ....... b,id ..... km. W.", h<-< I, ..n .... " " " .... ~,I,jk . . . . . . .I
.iJn;Kh.k,,,

_" "''''""n I..

...... h .. filmlibn.

m....

'_A'

"'" m..

_Ho!>, U ook

"" J"" ,."""dm.""I". Bij «n .od
,-or

,..N

. Z.kcr """.oowr· .o.n 00" ik e. wel _

.... koo, ..

"'" ui. " "",. ,Jo, Ahbo" f. Co.tdlo. - . 00< ",.",r. nin 'p""i<. b ....U""· ...... ooi< ol b
et

N«I«I...,d &on i~ _oh ;"

;"

1.&11 b
"""r",..k

.i1t<>
"lbo"., 'WC IEo,,,!,,,, VkI
Ilono

<>en p •• '

s.o. ,h__ '."01 lOootbi. ,"' _

"'"' wil

p«1 ..".. ........ op .... f ilm Ofr~ •. t ... nL I. ", a _ , ""do }urp,. '~ ......

.....

.,,,mool",

n ...,,· H,

.. do

tdtuól.

" _ ."....... ;"11 .... VUs-.+

....... bod,l
, •

I',•

H.,~ ,

",,,,,-,, d.

~'0010

....,

Mu, , ..I .. "-a .~".~ .. , .. '

_oe"'"", ....,., _,/;" .n U"P"

,,,,,hf in B
;,. ..

T. _oop ... ,"kri< """,,"''''.

1""'"'" J . U",'" Ol, vo • ..,..n on op"'''';''

... ..-It
",011

,..1<0 Ah

r.....

",Oiu
_n .

kop ...

opIoooi,..

1_.

V"", " .....

'0., k."",. do Uoll-l'im. "" .id
bod,,,,

"..n..

,Jo, 000< - . , m ... r~"" op dI "".... u

_OIt"......... z••ij" n" ....." ...., I". En '. I>ooflo ~." Ie b' I.i' ~oo_
It ..

;.

,~.bdItI',.

""".lHkItn, ol.tt ",",pl«,

......... ook ol<

... 1
"'''''-n,...,i<> ,n ....

'-"'It. Ool< 10'0" m ."Ikol... S,."'.. !Z9

"dl." /""'.../ p-" ........ 5<.,'

... W,C.t-.. klo "'"

""I~ .....

JI4t. ft" " " _ .n " "'" ",nJdoon m«

"'" F""'J bil ,,,,pil., 0... 001< ",1<"" .. , _"

...1.. _

I,,\ 1)0 ER R ,\,\ OS U .

us

do< ~1 ..... ,i<m"tria>I ;"uk<

oi,

'-J

m .. " " ". . ."

ft"o."

olonl"

Ik K
Ul,

Nj' ... k. M"

ol. 0. _ .in do. "';p..I< .I,d. """'Ik,. ..... d< .. td . . . . ....;"... d< jv.-n 10.

,,,," "or-"

.~_ ... ~ ••.

Uo.II·r","~

wUIen

....... ...",.,.,.

.Iuo .... """ voo

",.m.

_ .Ic"-'b....

k··"""lur'

--.p.......

...

<""'...........nt ,..

'.np'

~"-'.----:-

JO
C«o
In Toy ...... 8,.0.0. IUI. _ _

.1,.. V.. .-....

Ik _k !W, ""'kJ< '1 ... ,<1 .n It .. .ly· nop.

,.,.,0, ,..v,-. ......... ~""L ",~.n .......... ",. , ............

'K ..... " In

0-0:< ..

8,.0." In

.....

"'ptt""' ......q.I ',n S, .. '" 011 .. , 8 ..... " .... ' P'OJ>Film. ""

_

.. , 0. ... ,U,

.u.

lort Am. blO
",,,, . . n

lI4t

Op

bo'l'l von h« .. lol
...

Gk .. il .... 8,.0."-

",

I.

Coa,d.a"

Z. R ....

,"",,,.,ot. I''''''

'"oh_pOl', • . d0ok< .. 81/ .,ro. """lil,. "on d< ,~< Int"",. "" do .. ,~,o nn d< I..s.s.. d. """'ft ........ n ...

..,,"

",""", 'on "n .... ko...... OInk.t '" «ft ... tric< " .. h,o). di< hop .. hjk ""i ......... In .. n >l .... rl ....... ,.,., ,.tl<.

.'~ 0 ...... do .,ro. opI_

bi,,,,,,.. __ . . .

•.... 01 , ..... n'oI Uo.It·

loo1_h" jou

'~71

"

Summary

111

Tilt ncw! secuon of IhlS fim Issue of BLOTID. 'I filmmagalme in blaek and ",hltc, ded, .... red 10 Laurd & Ihrdy', feawres a report .bout ncw com pu(em.cd systcms for colormg old films ( !llOnO's tomment no pro' olems. as long as there's a black/"'hnc SWitch on you. IV'set) Also 'lcms about the forthCOmm! cOm'trlllOn of the Sons of the Descrt In Ukcrslon and a fcsm.l of L&I ·films In the DUICh Natlonal 1',Immuscum Readers arc called up<," 10 ~rch thelr al\lO for Ihe stil! mlssmg mlegnl "ersIon of Tbe Rogrle Song In th e Edltonal • point IS made of (he eduonal mdependente of SLOT TO Tht magu,"" IS an '.cm·lIy' bUI not the mouthp,c.:.: of dIe 'Laurcl en Hardy Fonds' ( I' 0 Box 810, 1200 AW Hikersum, Tht NClhcrlandsl, .IS<) known as the Pcrfcçt Dar Tent of the Sons of the DeM'ft. Bow~·cr. the editor promises tO ..... ork In the Spiril of the Sons 3nd 10 prescrvc the 'half-il5scd dlgnuY"l',ofessed by Stan laurel hlmsdf On page 8 a reprint of 'Gags' hy L.J .Jordaan. the dcan of Dutch film crmes .....no "TOtt thls arllde in 1930. Jordaan shows InSlght ,md appre-ClaIIon on a SQIe that was unusual In th~ day!. Laurd & Hardy WerC consldCTed "CT)' low brow In Intclle.:lual and boUrgrolS Clrdes In th e Ne· therland s. Perhaps th,s was the r'ason why Holland was ne"er Included In thelr Europe.n tours. Nelghhounng IIcJglUm wu vrslled IR 1947/48 and On page II DUl ch muslelans Lau van ~ ees (Ialcr a prominent agent ), Henk va n StIphout and Jacqu es van Wouw femlnlsee ahout !heIT bnef enCOUnter " 'ah (he hoy~. Thcy wcre membcrs of Ihe show orch~t ... of Danl sh hom Bord Bat hman thu wa~ hlred 10 enl"'c n a lunqucl offered 10 the boys by the Belgl.n Broadcastlng Insmutt In october 1947 A funhcr artlele IS promlscd on l&H 's Vlsn to Antwerp A so-call ed sclenufic ple.:e on Ihe forClgn \'ersions of L& H-films by Drs. Hille Tymsml and hcad·hned 'Th , Spanlsh Conne.:llon' IS uscd as an e>:cusc 10 cmbel hsh the magaZIne w!lh still, from Below Zero, Be B'g and Hog Wild Th,s 1$ followed IJ)' a port r.'! of (he rrrepre$Siblc Mae 8usch The onglnal tuning continuuy of Towed lil IJ Hole IS pubhshed as BLOlï'O's senal. The fi,sl Innalmcnt eomprises the first four mlnu(es of IhlS (Wenl y m,nule fil m. At a rate of onc page a mlnu le and four pages per l"'Ut Ihe end mie will hopefullr. aPl'e2T ,n the sprmg of L985 In the rcadcr 's secnon 'Fanmail' Riek de Bocr hnks Tbe Balije of tbe Century to Ihe IntCTnational arms raec. As a mean. of delcme he suggcsIs a plC fight for the Icadcr$ of !he Un ltc
0.:..

I;nl,

(0<0 to ulo """I IIc,

.... rIJm ...

~
...., .I<~;kbaat ...... P ... h 101 1..01.. ... .!< I<..-h.,..",;., " ..... Uf, en ... ai< t .. bol> ol W<>t>oly .. tl •• , 11...... o ..iol' Tal; ol 11....,.1 Se..tol P_ .,;,.s.,1 C_<>Io.I B..t ..... m
_,.,..tij. '" 8<".

D2D -26 28 92 1013 JX AMSTEROAM

C'est

SKOOP UHUJ5196l

POSTRU51IJ71

AMSTI':ROA.\I

Best &Boef Farlhelt. ~VAN

'VIlHOUTEN

_---_....

"""" ><>.1-"'"

ALLE BOEI(EN

SI~ll,TI(~I~

I

INHOUD NIEUWS

41

In de nieu\I'Srubric k wordt O.a. bericht ove r twee nieu ,,'e muJi. ea" over uurcl e n Ihrd y, over nasyne hron lsa ti e bij de AVRO, een po5ttegl'laetie en ce n JOJU ehlmak~nd pTQjccl van hCI Hulland F~tival 84.

VAN DUIN

44

Volk' u ie n, dil hadden lAU ge. meen meI Andr6 VIn Duin, bij alle ve rde re verschillen. ' l e ke r eens !)Cr maand ga ik laurel en Hard y kijken in mijn zaaltje b0ven' André van Duin ove r lijn grole voorliefde,

GRJERSON

47

De grondleger Vlln de 8 riue doc umentaÎJe SChooi J oh n Griet· SOlI \I'ijdde in 1931 een kril isehe be$çhou",i ng aan het duo naa r aanlei ding van hct verschij nen van lAughing Grtnly. Ee n her· druk van ee n opmerkelijke tekSI.

BESTEL EEN TWEETALIG AFFICHE OF TWEf!

1/2 FIN

MUSSOLINI

LAUREL

I-Ict affich e links betreft een Franse compilariefilm die bestond uit Tbe First Mistak e, Towed in a Hole cn Twice Two. He t

REDACTI E J.Oonerbnn (hoord red. l. K.Bakkt'r, p, vin OUY""nbode.

hoofdmotief van de illu stratie is uit deze laatste twee-acter.

Het affiche rechts betreft een Franse compilariefilm die beswnd uit Tit for Tat , Tbe Live ebosl en TbeMidnigJu Patrol. I-I et mo tief va n de illustratie is ontleend aan deze laatste twecaeter.

MEDEWERKERS S. Koanln, G. vin Herwllrden, E.S.Laros, R.W. vIn Lier, Drs. U. Tymnl"a, M. COnl1"U) (U.S.A.). S.Plddington (U. K. ), J .8 1n8 (D~nm... rken).

Belangstellenden kunnen deze affiche bestellen. Ze kosten per stuk f. 25,- , inclusief verzendkosten . De affiches zijn ongevouwen en worden in een koker opgestuurd , Bestellen door overmaking van het verschuldigde bedrag op giro 596090 t.n.v. R. Hoeksma, Den Haag.

OPMAAl( Sj. lmanJc Zakrlijk eoördinllor en eireuiltton m lnl8~r : A.Reijnh<1ldt

"

56

Sto n Laurel smeerde vel In l ij n ha3r o m he t Ie lill en pieken en "'"3$ acht kcer Ictr ou"d mCI vi er vrOllY.oen. Voorpublicatie VDn ee n kOIl hoofdstu k uit een boc k dal komende he rfSI u i versehij· nen bij 8zuOh.

LA.UREL EN IIARDY FONDS opgerkht re Amsterdam in 1968 door P,Gocdinp. O.Mil o, A. Reijnhoudt, K,Schippers.. T.M, F.Stccn. 8LOlTO verschijnt:ll:o moa:elijk -4 ;If per jur, ro nd de w'»o:ling der KlZoc:nen.

staat.

51

De val-spceialis t Dk k Ruijma· kers is o p z ichzelf een moeilijk geval Nu be\lcclI hij \I'e cl da t cr plannen \\'lIJ\'n om Slan en Ollie op IC laten tred en in een propagand.film u',c n M us~ Jini. Een pok!m ie k.

Îseen uitgave van de StichlÎng

Bovenstaande Belgische affiches behoren tot een partij die onlangs d oor RonaId Hoeksma in België werd aangetroffen. Het zijn in kleur uitgevoerde, originele Laurel & Hardy-affiches. Ze werden nooit gebruikt en verkeren daardoor in uitstekende

49

James tlenuel$On Anlayson, vo luit. Venijnig als een ):lilS pu lt combineerd e hij ee n nonnllle 'd ou ble lDke ' mei cen opkomend e driftbui en \I'ist 2.00OCnUe zjetu:df buite n westen te l iman tijde nl de opnamen van Bil Businns. Een portret van d e d erd e laurcl &. Ibrd y.

POLITI CA lIun

63

bclan ptellln!

voor het ~ QOrpagina nicul\"s \\'u minimGal - toeh k W3men ze tereeh l in de po lit iek. l e n essay over d e 3fTi. nilch en tusscn l&.11 e n de hu· mor van poli tieke leke nuB.

FEU ILLETON

66

In d e t\\'ccde aneyerin~ ~lIn Ol\~ feuilleton Van de Wa l 111 de S lOO I proberen SI:an e n Dille Ol' he l te rrein VlIn ccn oudrO\'Sth3nde laar een boot vnrk lur IC maken, \llI.lnnee ze vb \li11l'n Vangen die le \lillen verkopen o m rijk te worde n. De 'culIin.!! :on linuit y' va n TO\4"t d in a

lIole. \\ q;c ns overvloed 3:111 eopij m oct het bciClOfde afllke l over Lau!c l e l1 lIardy in Antwe rpen \lorden uitges te ld. Foto ollllIDg: Uit 'OIiIV!, tht Elgllth'(J934)

ABONNEMEf'I,'TI-: N Abonnem"nten ad. Fl . 30,- per vier oummCTJ kunnen elk gewenn m oment În~ n en lopen atltomuitch door, I"nzij uiterlijk 3 weken na onrvlngst van hel vierde nummer c'"n schrihelijkt' op&euin, is ontvlng"n door h"t Laurel en H",dy Fo nds, POJtbu5 870, 1200 A W llilvefsum U kunr zich opg~en als abonnee door 5lOrtin, van Ft. 30,' op rekeningnr. S4S2 163 7 1 VIn d" AB N, Leidscplein 2, te AmSlerdam. li et post· giron •. van "l" INenlb ' Blo Il o' een -.eüvileit Vin hel L &: H FonolIl, INL1CltTINGEN Voor al le inlichtingen en eonetpondenlÎe: I. &: I~ Fonds. Postbus 810, 1200 AW Hilversum Ingl:$Chrcven bij de Kamer voor Koophlndel en FIbrieken voor .... m sterdam onder nummer S 202834

Zomer t 984

J rg I Nr2

MUSICAIBOM BARST

Dut lomer pan t ....-ee musicals, aebaaeerd op de kanktelS van uun:1en ltud)'. in Enacland in première. 'Bloc:klteac1l' wordt at'produceerd mei Amerikaans ~kI: Fsproken "''O rdl VI1l eten budget van een half mUjoe:n doUar. De IwNde show, o nder de tltel'SII1I.t Ollie' en meer bcSl:hcidcn van oplet. was 101 voor kort nog op loek nur een prooucenL N!tholas Paule en tcksuchrijvcr Blockhads Is sescllltVen dOOI Ron Oa)'. Uel verhaal Is biOS'1lArthur "'hhela"" en Mike Land. flsch vall oput en bepnt alJ de ..... elu . belden behorend 101 de jongens onl!'!Yeer veerden jaar Ne ..... Yorks.c moedertent Vlln de oud zijn. Op hel toneel liet hel intcrnadonalc IA Ii-orpnisatk colil alsof laurel en Hardy een !::en Nederlandse: uitgever heert 'Som of the Dt'SCu', Ved vlin de seri pt krijgen O'ier hun elJen Iehet aangedurfd cocn biOSlllfie van mlXleIWlken en ook de produ- vcn dal proberen op te voeren Slln Laurel Ie publlççrcn. Bij «nlcn behoren 101 ~I team van lO locd ze kunnen, waatblj Slan UitgevefÎj Bntbh ve~hlJnt in de musical Snoopy, cebaseerd chaos veroorzaakt en .,)Llle proX'JIlemtlcr 'TIIe eomedy ....·orld op de aftoom van OI:nks M. beert de show bij elkaar te of Stan uurel', door John Schultt, die :al bn&ef dan ~n houden. Nicholas Paule teFnMcCatlc, in ~n Nederllndse ver· jaar in londen loopt. Volsens over BLorrO: 'Ik at,emene "ling Yin de Vlaardinpe schrij- het Bri tse vakblad The SI. loon nn de musical Is heel tkh t ver 1. van Wijk, beier bekend djn er nu.1 re&e1inFn tetroUen en opgewekt : hun privéleven onder ujn p5Cudonkm lévi om Bloclt~1 over te planten word t alleen mUf ungestipL Wt'Cmocdl, De titel is bckwa.am naar Broad ...... y als de vertonin. 771~ ~mpNlsls ÎJ 011 lire _tic afgekort lot 'Stan uurel' ICn in het Londense theau'r tlI1d wrumth tlwt the pdu ti,e Om 'uÎlged'leehnische red~" Mcrmaid WCCC$ hebben. tlafdy io~ff.~.'_ _• nrn', aldus een ....,oontvoerder wordt FSpccid t'II Jl!zonsen .... n Bzzloh, is voor dit bock IC' door de Amerikaan Kennelh 11. kUIen en niel VOOI de eeldere W:aller, uure! door de 8rit llat· L.t.1I·blogl1lrie ' Mr. lauIel and field, dic In Snoop)' de rol Vall Mr. Ha/d y' van dezelfde schrijUnu! heeft. De Bril$-amerikun· ver, Ct.'n keuze die op hel eerste k samen ..'erkin, bij dele pro,ezieht mlll.'r VOOI dr hand hIt ductie is volsens The Sla", omdat d:l:umce I..... ee vlieten unkk. mei een klap ..... olden gcv3n,cn. lIel verhaal van Blockheads De llaagse ullgcvclij heeft .....cl zou in grote lijnen het script vol· een optie op dit «rdcre bock en gen van de gdijknam.e film, ui 101 hCI uhgeven crvan OVCI' waarin Ihrdy zijn vriend in huis Saan als tk' uurel-blo biJ hCI neemt, nadlt deze t ..intig }alf publiek voldoende aansJUL na Inoop van de b:t$te WereldEen voorpub6ntic VIII ftn oo riOl op lijn po$ t in de FflIn.se rragmcnl uit 'S tan Laun!1' bin looPl"lven Is ontdek1. dit nummer van BLOtTO oppStfltt of Olli~ is de eerste munomen. sical van de BrilJe componist Roo

LOOPGRAVEN

810 BU SlllOH

.

..

Pauk dct Blod:htods nlel echl als conCUlTenlle. omlbl $IQn & Olli~ op een ander cIrcuit mikt. men hoopt ermtc d~ proYinde In te nekken en In de Sleden de kle inere thealen te be$pclen. Intunen kan 'oIeilOor· den leprofllee rd "an de publld· uit die door de Irote brorr lO·ordl terener\:etd. Torn BLOnO let pene tin, ... erden de lutste be$p~kin~n I('vorrd over een première in Ulvenlon. Cumblia. tijdens de conventie van de: 'Sons of Ihe Dcsc:rf dl~ onlln~l in de Fboon~lnu vin Stan uurel is ,ehouden. $IQn & Ollit beVat 1.~lkn oorspronkelijke wnp. meI lis topnummer hel ow ... ekte. maar Iegelijk licht sentimenIele 'Ta ke ~ SmUl" wurvan de lekst elden in dit nummer van BLOTIO is Ie "inden.

.--------------------------1 'TA KE A SMILE' (Dit lied \\ordt in 191) voolOme ,czonrcn door t'en ;on,e ouvrt'u'ic in GeorSla. liet is Olhc's !lalste avond ab bioseoopcisena~1 voordal hIJ zijn eigen "Cl pat zoektn In de \O,'e reld van dt

I. The sho ... is oYer bul berole)'ou Thele IS somelhLIII I"d like )·ou all 10 kno .... It lO·on'l C(hl mone)', and)'ou don'l han: 10 sin" Won 'l hlve 10 dan« all around in a nJll. II mi)' nteh on, ud ip~ad hke a flrt And htlp Ihe peopk 10 !Cl hr,her Ind hipel.

,0.

'Mght 0wIs' in Holland Festival T ijdc:ru he t HoIbnd Fescival 1984 i. van I to t 16 juni In he t Amste/' damse tbN; tt'r Frucali een u ntal .,.riadcs op de JCluidJll tOO k yan ' NiJht 010.'11' ( 1930) o nder de vena mellitel ' Oe Sou n~ man' De I en pe rfo nn an ce- kurute nu r Dk k vin dil CV" vlUen t'n

M)' I«jUI:SI is i rmp .... and 50 cas)' 10 do. Th.: i lm le )"011 smile ma) pull )()mebod)' throu,h. Thlough a slorm)' pas"~. into animeI da)'. Let the smlle )'ou smile. take their eares IWI)'. Cive youlsmUe and m~n it. Iel nO Ihing eome betwctn il When a sm il e eomes back 10 )'ou then you're rcall y JCnlng Ihroup.

OIOlUS : A~ )'ou push Take:l smUe A~)'ou .... alk Tak(,:1 smUe

Ihe dOOI into Ihc eold. whh you ror Ihe young Dnd old OU l lnlO lhe nlght rOl cv('ryon(' \\ho C"omes in lhe sighl

'Take a Sml\(" O Ron DD)'. 1984. ....1 1-________________________

meI enkele honlkrden hllndlCLaul"C' l enis IlIrd)'. Len petltie kenlngen al aanlt'boden un

AVRO VAlT OP HARMON

Adr lsOl-y Comnrittee. a tf Pol l Office, k'lUhl,.,lon. D.e 20013.

I

in luiSen ccn bngdurit proces, aanJCSpannen dOO I o.a. de' ROJC'h Co rp.. heeft overh.·('fd. ACleur UH)' Uarmon. die ook LA H·schrnl('rlampen. .voorraad·

l

In Amerika ('n daarbuiten \lordt actie gevoerd om Ie bcrdken dat de Ametibansc P1T een lpect. Ic postZC'JC I uitlt'ert ter en' vin

duele brieven mei ,rot(' r('p!tmUI arriv('ren bij de bctl"C'rfeno. d(' JdvlC'SCommiuie. De oflani· SIloren denken vooruit . de eom· missie geefl cr de voorkeur IJn spdale l~els IC ' ·(',blnden aan speciale lebeult('nissC'n. OIIJOOl wordt «n lA. II·zt'p:1 bepleit in 1990. lIel is dan honderd pil geleden dal Slan Lau rel In UIventon, lnlC'land, geboren we rd. lI el zal dan ook een kWDII ee uw geleden djn dJ I de 'Soos of the 0 ('$(:11' we rd opge richt. De legc l zou ku nncn 'NOrden ultcebraeh l In de $C rle ' l'trrorlUInl Artl', waarin ook IUmpc ro. IOOnlijkhed('n ziJn herdicht ab W.C. I:ie lds en O.W. Gnffl th. Wie mee wil dorn kan schrijven nUl U.S. P05Ia1 Servlc.!. SIJmp

I

IiIm.)

SIAN EN OLLIE POSTFRIS?

"Washington. ,."ti, '"leI"'A1JI " PM"ri~, " ook Inwyt-

van de ....edulO"Cn van L.aurcl en Hu d y. Ida en LudUc. hel recht verwierf om de bC'che nls en de kafllkte rJ ~n Stan en Ollie cornmcrCÎct'1 te exp loiteren en di('

I

(n~ onrust ontstond eind juni door «n bericht in Oe Te legraaf met de Slr('kkll~ dal de AVRO h('1 komende 101nleneiz~n films van L.aurel en II OOy tUI uitZC'nden in een Ncde rbndsc nas)'ncrhoni$aue. De! Slcm "an L.urel ui worden verzorgd dOOf Oous vin Mcthelcn. !l!l"'Aijl Ibrd)' wordt .... urSenomen doo r T oI li lnuc. De T('legna r vcnn('ldde niet dJ t he t tU er SlCC' h b tekenfilms be trert uit ec:n se rie, die in de cc n lt' helft "an de jartn zestiJ op tou w Is acl el dOOf Lany lIannon, oo k bekend van de LA I I ~tripbocken.

Inmilldeli zijn omstree ks I.... eehond('rd nn dcu 5-minuten durende mms door Joscph BarbeTli en WiUi.m Hann. ver· yurdiSd. vxta l de Algemene

~~

V4n

;·;.:S;;;;;;,;;-,;,;;;:;::~:;d'oo'~

Soundmen '. QnlwtNptil door hul GQUa. fMl l JXkn WIn &MIl bij de rcluidsm.achinn. Rt'Clr rs M I tQ{~ldeeo"Ît'",n 7 lre Micromtlfl', WO" ,.. in tk: d fde , duidt " in kid" bestek word~n ,tproduc«rd.

voorlop i, "oort kan, zeker bij het voorccnomen tempo \fin één keer In de vecrti('n dartn, In de Kindcrblos op mundagmiddllJ. Toch IOoftr een suc:cesjC' woor Larr)' lI armOfl. die in 1961

bussen en ·kussenslope n in djn assortiment heeft, ....erd In de V.S. bC'kcnd alJ de eerste tv· clown Boze en driJrt slnd5dlen ee n school voor clowns Van de WlS

"rlon~r l iJkt

varbucJ

"oon! The Soundmm t!('n

groou opgt7ell(' productie, F"" spor;1d door de 10nt!('lr;rOC"p Baal onder I"C'pe vin Lconard rnnk in ccn dC'CoT VlIn Paul GJllis.. De VPRO 10t'ld een tv·verst(' ui l. Bcscheid ... ncr van opul \I Jrt n

Ow!. The Micron"'n, Come onl c n Slrhltl De kriuek retorce rd(' \)V('r hel algemeen .... revl""iig. liehlelijk CC" amusccrd or onverschillig op de 1('lu idsband·warlatles. mur Cl 10.' 1$ waarderin, VOOI I:;XtQS~, h('t (' nige o nde rdeel dal nie l op Nl, hl OwlJ was gebasee rd. In dit s tuk slaa t cc n com ponisi van klassie k(' mu zie k op d(' fiets langzaam over de kop. Extase kWJm In de plaa u: Vin te n 10 nec:lsluk ov('r d(' "al van MuuolinJ dal in aan)lultl n, op The Sou ndmen hld moe te n wo rd ('n OPFv~Td, mUI dal nie t ko n wo rd en ,('rt'11ÎS«l d. In pluts durvan sch red Rulj m. ke n een verhul over MU$.lolini. dal nu kan worden beK.houlO·d Ils de Iaatsic \filiatie va n De .soundnum en v.-urin ook N fsht Owls 1O·('er is "(,I"'A·c"eno. Zie oo k de polemiek mei RuijmJ kers elders In dit nummcr.

d ~ Me. C
EXHAUSTED RU LER Sons o r th e Desert

André van Duin:

(

UHun humor staat nag even krachtig overeind als 'n halve eeuw geleden" Toen Ik 10 tic Wau:rgeussuaat jn ROl ' Icrdam woonde, had Je In de buurtbioscopen ""eini,, keus. Roy Rogers. Gcnc Autry, en gelukkig I..aurel en lIartly. Als jochie van een jaar of twaalr gins ik naar alle matinees van hel "rinsen Th~·a tCT. de Prinsen un dc SehiedamS(,.'w(.-g. Daar draai· den 1.e 's middags I..aurel en Ilardy·films. lIoofdfilms dan. l'be D,mcj1lg Masters . Wuy 011' West , StUlS ol tlJe Dese", IJ!odc lJeu(Js . De korte I..aurel en lIardy', kreeg ik eigen · lijk pas te t.ien toen lk VI'RO ze in de loop IIiIn de jaren zestig ging uitzenden. Dat biJwerk, die I'WO'f'et:leTS, vind Ik beter dan de hoofdfilms. Stan en OUie zijn o p hun

II

.

best in de shoru. Tusscn 1928 en 19;fO wa· ren dlc Jongens op hun hoogtepunt . Ik \lnd bijna alles goed van ze. Zdrs Iedere malige Laurcl en Ilardy-hoofdfilm heefl altijd nog wcl een paar briljante momenten. Echt uniek zijn de hoofdfilms SU,,) of tb e Ol!se,.t en "ru Diuoolo. Bij dic laame film heeft iemand zieh in een bioscoop ICllertijk doodgebchen. liet dansje dat Stan cn Ol1ie uilvOt:ren voor de saloOll vall James Fllllayson In Way Uut West is natuurlijk ook prachtig , In de twee' aeter CQumy 1/lIsplta! komt Stan op beux:k bij ome die mei z'n poot In 'I gips in hel Zlt·kenhuis ligt . Stan CCt zittend naast dat bed «n hardgekookt ei. J e ziet gC\\oon een man

op ccn keukenstocl r~'eht voor Je bewcg~ng loze camcra een ei eH:n. Een me(.'SterItJk ... sd:ne. Op de achtergrond is een zeurt.l ... ~ig muziekje te horen . Die film, Uit 1932 Ja, h... b ik httl wat keren gcdraaid. Elke keer ben ik er wcg van, Chaplin, Kt.' 1ton, Lloyd, allemaal goelt.' komieken. Mlllr als ik films van '1.1.' zie, kijk ik lOch naar ccn ouder'l'l'eu {t'chmsch go,:d stuk slapstick. Bij Laurcl en lIardy heb Ik dat gn'od nooit. Die techniek IS l6. gmod. dat je het niet meer merkt, dat het met op' \';Ih . 't L~"Cft nog, hun humor is niet verou· derd, het staat nog cven kraehlig overemd als een halve eeuw gelt.-den. liet blijft impo' neren. Mij althans. Bij m'n vader en moeder in de Wucrg ... usstraat draaidc ik met n:n Eumig 8mm·projector al Laurel en lIardyfilms . Gewoon in d... huisk3mcr met het toestel op de tafel met een telefoonboek d'r onder en (.'C n heeldje op 't behang. M'n eersl'l: l..2ure! en lIardy·film was BllSy BoJil!(. Ken je die? Dat I.e in een tim· mcrwerkplallu tC werk gesteld worJen en aan het eind mei hun T·Jo'ord ccn uagma· ehine binnenrijden zodat die autO er aan de andere kant doormidden gezaagd uitkomt . Voor dat eerste filmpje heb ik lang moelen sparen dcstijds. 't Was een rib uit m'n lijf, maar ik had cr elke cent voor over om Stan en Ollie te hèbben . Op 't ogenblik heb ik alle Laurd en Hardy's op 8mm. Niet hun hele oeU\TC, want dat is niet con'p!eet op 8mm uitgebracht. Ik zoek nog naar een kopie van de MGM·film J/ollywood P,my waarin Stan en Ollie mct Lupe Vde:t een scêne doen . Ik geloof zelfs dat die in Technicolor gemaakt is. Verder is m'n eollectie aardig volledig, n:n film of z('\·entig. Ik heb prints van WalIOn, Film·Office l'n 8lackhawk . Goeie kwalitcÎt a1JcmuJ. Zeker eenmaal per maand ga ik een middag of avond Laurcl en lIarJ y kijken in m'n ualtje boven. Alleen. Je kunt er «n ander nict mee lastig vallen. Ik heb cr affinitcit mt.'C, ~ kijk het op mijn manier. Laurcl en Ilardy m· spire:ren mij erg, ze laden me op. De studiO VIn Hal ROlleh, waar ze hun bestl.' films heb' ben gemaakt, moet ccn soort Cinetone zijn gewcc:st. Ecn oud gebouw met nict al te re." cente spullen waar een Stel vakmensen als ccn grote familie met elkaar hebben gewerkt . Vier jur gdeden ben ik met m'n vriend Wim in Californië hct graf van Stan Laurcl gaan bezoeken. Wc hebben cr witte chrypn-

ten neergekgd. De taxichauffeur die ons v~n' uit JlolI)'wood naar For...stlawn Cemetry bracht. had nog nooit van Stan Laurel gchoon.t. Ook in de nat aan tic Oc..-an A\'enuc in Santa·Moniea wlllr Stan l.aurcl ml·t z'n vrouw Ida d ... laatstc jaren \'an z'n kwn hCl'fl gewoond ben ik gewcest. lIij is weliswaar dood, maar \'Oor mij led,·je in :tekere zin nog. Ik ben (.'Cn vrij nuchtere figuur. ruk ni(.... zo gauw ergens van ... Nou j2, erg indruk· .... ekkend. Er zijn hier, en in Engeland doeument2ires uitgezonden O\'er l.aurcl cn lI ardy. Die heb ik op videocassettes. [)aar zijn opnamen bij \'2n St2n l.aurd in de periode tussen 1951 (h(.'t jaar waarin Ilardy stierf) ... n 1965 , het jaar waarin Laurel O\-crle(.-d. Stan is dan erg \'crmagerd. liet cr beroerd uit. lIij \'ertelt dan dat hij in :tijn natje grug n:aar z'n eigen films kijkt als die \'ia de tV worden uitgewn· den . Vooral Babc - 1.0 noemde hij Oll\'~r lIarJy - vinde-ic nog stceds gcniaat. Tot zijn dood toe he ...ft Scan l.aurel collega's op bezoek gehad, ondermeer Dkk van Dykc: en JCIT)' I..cwis. Ze hebben veel van hem gekerd. Ik ook, zeker. Iedere kon~iek zou iets kunnen leren van hem. Wat preclcs? Dat is niet even uit te leggen. 't Is grtn kwcs· tie IIiIn iets nadoen, of Stan Laufl'l imiteren. liet h ....'Cft meer tC maken met timing, het optrekken \'2n een wenkbrauw, met heel subtiele. bijna o nzichtbare dingen. De: Dikvoor' mekurshow. Daar zit wat van Laurc:l en I lar· dy in . Bij voorbeeld in de relatie tussen mij en De Groot . VOOral tijdens de burcauscèn...s die ik met Frans \lan Dusschoten do,c kan ik me soms in(."Cns realiseren: hé dat is een typisch Laurel·koppie, of rtn Laurcl-gebaar. Je kunt bij wijze van spreken hek scènes uit Laurcl en Ilardy·fiIms naspelen, gecn mens xou het merken. Dat doe je niet. Als ik jarig ben komen er vaak aardige men · sen aanz ... uen ml.'t l.aurd en 1·lardy-dingetjes. "oppen, asbakken, onderzeners. scheerbakjes, spi(.-gcls, alh.'S wat cr zoal op d:u gebied is gl.'maakt. M'n st udio staat er vol mee. Ook de grammofoonplaten met soundtracks van Laurcl en I-Iardy·films heb ik. 't Gaat mij natuurlijk om de films, maar die l.aurel en Ilar· dy·artikdeh zijn cr bij gaan hore n. Laurd en lIardY'boeken koop ik meestal zelf. 'Laurd en lIardy' \'an John MeCabe en 'The Films of Laurel and lIardy' \'2n William E\'erson zijn fantastisch . Je pakt sncller cvcn een bock en bekijkt de foto's, dan dat je naar ttn film gaat zitten

..

kijken. Daar moel je voor gaan :r.ltlen, in de j uiste stemming :tijn. Iloewd ik eindelijk klur ben mel het overzetten V1.n m'n films op vidl,:onsscues. Ik vertoon de films op een groOlbedd-ty-scherm via een yidcore-cordcr. Dat bevalt me beter d1.n hel telkens in ccn projeelor pculc~n van :to'n film . Ik heb hel jaren met plezier gc:dun. mUf op ccn gege\'en momenl was dat l.pparaat stuk en hebben wc hier de films oycrge:tet op tapc. Ik kan met die recordcr op dal grote tv-scherm tcdcr beeldje 7.0 lang stil latcn stun als ik wil. Je kunt op die manier iedere beweging en dke mlmiekyerandcring seeuur analysercn. De films Y1.n L.aurd cn Ilard y zijn voor mij

hed bdangriJk. liet 7.IJn als het \,\,are reporlagcs \-an twee grote kOll1leken aan het \'\'crk . Uun laatste film A tuil K maakten 7.C 111 1950 in FrankriJk . Sun wad tijdens de opnamen :Lwur :Lick en moeS! In PariJs worden geopereerd. Daa.rna kWllm hij lerug in Cannes om de film af te maken. 'I Is een wanprodukt geworden. lied pijnlijk om IC zien hoc Su.n dUf als een schim door het bttld strompeh, probercnd een ou\,\, e gag ,'an vroeger te lanceren. Ik heb Awll K mut cenmaal gedraaid ... n Thomas Lee ang Mei lonlcmmln, o'erFnomcn Uil Spn:ek' bub. Wad YOOI omroc:pmcde"'erkcn.

II

BUJ)' Bod/Cl

':Itm'

JOHN GRIERSON(1931):

" • • .want

zij zullen chaos beërven ... "

Ik weet niet precies hoc: ik Laurel en Ihrdy henzelf. De slotsc~nc:s van Chaplin wlren moet plulscn. Eigenlijk weet: ik niet eens of echt clownesk, bij voorbeeld all hij een einhet wel nodig is hen te plaatsen. liet leval ~~Ioze . weg anicp in Su"nyside, en onmogeChaplin is een waarschuwing. De schriftge' IIJ.ke elOdeloze akkcrs beplantte in A Dog's leerden hebben hun .d n gekregen; 'lijn come· Lire, of balanceerde op de uin.Îchtlo7.e grens dies verkommeren onder de laSt van \~ant · tussen slavernij en dood in P"y Doly: Mijn woorddijkhcden die zij hem hebben opge:- punt 1,1, dat het clowneske een \erschrikkelegd. Het zou jammer zijn als opnicuw ('Cn hjke \'erantwoorddijkheid \'oor de beoefenaulent voor ccrlijke slapstick bcdo,",,-cn zou ren wordt, zodra het uitstijgt bo\'en de nai\-i· worden door een krnische analyse. John GtWnon (1898-1972) wu Ik &rOndl~ Maar comedie op ni,'eau IS een uak .... n be· F vaJI de Briue docum~Wtt Khool. Ak Ci" lang, wurd om te signalercn. Ab cen conle' IKase ~ f!oducent t«I nd hij un hrt rind "-n dr jarm 2 0 ltn'k onder in\-Iord v.... de Ru .. die zuiver en alleen cen kwestie is van kunst· lisene film . In 'lijn docum~Wrn mwtr h ij matige situaties en uiterst kundige 'gags', 7.0&ebrulk "-n monu.rrtrdlnirkm dk waren 1.15 het geval is bij Ibrold lJoyd en, IR zekere ontwikkrld door KulCJhov en Eisrnterin. Op mate, ook bij Buster Keaton, dan lach je en hun brun bdn viorddrn dr Briue doc:umm· Wrr'f NI dr TWftdr Wm:ldoodo. dr HolI....d· je hebt het gchad. Het 7.ijn slimme jongens _ IChooi vaJI II&anJlft m VUl der HOI"It. die zich zo amusant uit een moeilijk parket Gtirnonl «mr film , dr rn.ier elk hiJ Id f weten tc redden, maar meer dan dat zijn ze opnam m m onr~ck, wu Dril'"" ule 1929 nIet . Keaton is een prachtig voorbcdd van OVC'I' de n.vanpr mtl drijrnrnrn dr NoorduC'. Ab li oord van de ratrnafdehncm hel ...erschil lU5SCn een comedie van het ho· ...!' twc:r Owrhc:MJsintWltirs, dr Empirr ~k· gere en het lagere niveau. Zijn masker is veel· tlbnl Kou-d m latU' dr Cmrral Post. om" bet'ekenen
or

brr_'"

.

"

om zich httn laten mstonen. ZIJ hoC\'cn hel uunhek alleen mur aan te raken of hel valt \'OOr hun ogen uit elkaar. 11oc 7.e ûeh ook inspannen, de bakstenen Viln hun ", o nmgen komen terecht op hun onschulJ ige en beschumde hoofden , dl' rcgenwn Ziet hen graag komen en hel rum dendert nel'f op hun ,'mgers. liet IS gttn wo nder dat ze lil hun wanhoop soms afl.ien van de onmogt'-" liJke tuk om de chaos op l'en aFstand IC houden en dele JUiSt met o pen armen Il'gemOCI treden In een orgie \~n ,",ermcling. Misschien zIJn zij J e Ambtenaren van Je komische film . Niets zou hun beter bevallen dan een "acid waarm alles rustig z 'n gangetje gaat . liet tumhek, de fL'gentOn en een soepel schuifraam. dat zIJn voor hen Jt' sym, bolen \'2n ttn comfortabcllcu:n, LUllgbmg C'''vy begmt met een hik midden lil de nacht . Dal verontrust hen. Zij Lijn \'Cr' Ontrust door dc hik zelf en door de moge· IiJkheid dat hun huisbaas er w"kker \'Jn wordt. Zij vcrtt."Kenwoordigcn de grote massa \l2n de men~n dic veronlruSI zijn door de hik of door de huisbazen. De hik gaal zIJn eigen gang. De hond wo rdt cr wakker \'an en de huisbaas wordt heel dui· deiiJk wakker \':ln dc hond. De hUisbaas, die honden \-erbodcn heeft. gOOIt de hond eruit . Laurel en lIard)', goedzakken als ze ZIJn, hcbbcn mttlij met het du.:r. !lard)' gaat In zijn nachthemd naar bUilen om de hond op te halen en natuurlijk slaat de deur achter

hem dicht . I hJ proOCl'fl nur binnen Ie klim men langs aan elkaar geknoopte lakens en wh \'oor Je ver:ln~krmg in een rl"KentOn. In maehlclol.c wocd e spal hiJ met het Ijskoude water om Zich hl"Cn. IIIJ behoo rt bepaald meI tot Je onschuldigen die kunnen rekenen o p de bt'$Chermmg \'an dl' engelen. Wcilllgen kunnen dat. Zo gaal het Slap \'oor 5Up van de enl' \'Cr' \\Ol'Stmg naar de andere, bmnen hel sllnpcle \"erloop van l'Cn gNone nacht meen \'oorstad. Ikhoc,:duam. o m niemand wakker te maken, wasscn I.IJ Je hond en morsen met het water en Ialen de \\l$leil Villen zodat Jan en alleman wakker wordt . Tot razernij gedreven sIOrmt de huisbaas dwars door I.IJn eigen kostbare deur en \'Crmelt hiJ zIJn l'igen koslbare raam. Tcgt'n hel slOl \'In de film ligt de rUSI van de \'OO15lad m narden. Toch, door alll'S hC1.'n, handhll\'en zich in merkwaarJlge oonlinuftelt deze I\\ec fljluren , Cl'n dunne en een dikke, die de rusl\crslOnng WHf\... n ZIJ dc oorzaak ZIJn, beHeuren. Zij \'mden dil vrcscllJk en ze zoud en dil hebben \'OOrko men als ze haddcn gckund ZIJ zijn mannen \"In de \'fede. Maar lil dil ge\121 zijn de l.achtmoeJlgen !liet gCI.l-gend. Zij zulll' n nit:t hel aardrijk bdrven. Zij beëf\en chaos, Een lccr letleve. gl'\\elddadige en diJbolisehe chaos maakt gebruik van hun mh" bll ies. Ik \'iod dal lIard)' als clown beter wordt , ZIJn gebaren worJen brcc.:-d. IhJ begint zich met cen hopeloze blik tot het publiek IC wenden op de klassieke manier \'an de dow ns, IhJ \eno onl een groot en prachtig scala \l2n ergernissen en kr.bblgheden , Eens was hij de mindere partner, nu zict hel ernaar uit dat hiJ de meerdere wordl. Laurd wordt steeds beter in z ijn wezen10Qsheld , lIij kan niets goed docn en zal ook nOOit jcu goed doen. Mei een loFwaardig op' tlmlsme zal lIard)' het proberen , waarna het mislukt , Laurd, die arnu:: donder, wecl dal het mislukt is \'oordlt hij het geprobeerd heeft. liet hoeft niemand te \'erbazen dat hel Ic, V'Cn dal zij leiden tOL hel hart \'an de massa spreekt. Alleen al e!tellJke miljoenen Foren, scn m Londen hebben reden genoeg om IC lachen om die twee. Cecn grap biJ Laurd en Ilardy over de angsten en (utilileilen van het forenscnbcstun In de \'oofSlId die zij niet zullcn apprecleren. John Crier$On ( 1931)

FIN:VOL VENIJN Het is niel gemakkelijk te verstaan, maar voor wie goed luiStert is geen misverstand

mogelijk , legen het slot van Way Ollt West, als de muzick tOl een koortsachtig tempo wordt opgezweept en Ollie de boze baas de kroonluchtcr wil knopen. "n;~:~~::d~~ van diens hulpgeroep ook .k scheldwoord : ·Yo~ ... SOli of a

I

, I

I

niemand anders zijn dan James , de eeuwige tegenStan. der van Su," cn ' en de exponenl van de slechte wereld waarin zij - JOOSt mag weten hoe - terechtgekomen zijn. ' Iloerejong' was in de jaren dertig in het Amerikaanse taalgebruik geen zeldzame, maar wcl een zeer onbehoorlijke uitdrukking die in geen geval de J;eJ(censuur VIn Hollywood behoorde IC passeren, In deze beroemde scène van Way our West hebben we dan ook vrijwel zeker te maken met een staaltje van Finlaysons im . provisatietalent, wat ook cen schril licht werpt o p de bewerinj van mensen d ie hem Foto bo,,~n : Fin in 'kll'y OUt I+'u, ~ R«hu: ,.,~, Oh',n- Hlmly 1/& 'httl,y' in 'Ru, Klnz 0/ th~ Wild lIon~I', omsrreeks 1920. Vols~ndt! F»tillll: Bornn , rud/%to. Ondtr: uit Bil Burinnt'.

hebben gekend, dal tuj in de fi lm niet veel anders was dan in werkelijkheid , Jamcs Uenderson Finlayson (spreek uit: Fin-Iuh-s'n) werd in 188 7 geboren in de Schotse stad Fllkirk, halverwege Glasgow en Edinburgh, waar zijn vader smid was. Na een kortstondige leertijd in de smederij en een o nafgemaakte studie un de UnivCTsiteit \l2n Edinburgh kWlm J immy un het toneel. Met ccn reiss"elschap zwalkte hij olo'er de 8ritse eilanden, tOt omstreeks 19 10 de oversteek naar Amerika werd gtwaagd met het stuk '8unty pulls the strings', Het liep anderhaU jaar op Broadway, Na 1916 komen we 'Fin', toals de kalende acteur metStai werd genoemd, tegen in kluchten van Mack Scnnelt als ttn van de Ke)'slo ne Cops, of als u.- genspder van de toen populaire 'schele' komiek Ben Turpin, In 1923 komt hij in dienst van Iial Roach. Roaeh was in die lijd hardnekkig op zoek naar cen komiek die zij n studio even beroemd kon maken als die van Scnnctt. Sinds het 1(CTtrek van Ibrold Lloyd had hij zijn kluchten ' All Star Comcdies' genoemd, maar alleen om te verbergen dat hel hem ontbrak aan een echie lier. De Schotse. driftkikker Finlayson leek in dat opzicht vttlbelovcnd, Onder een vierjarig COllInel kreeg hij hoofdrollen te spelen in diverse kluchten, waarvan

.

dl.' ceUIl: I>cdat"ht en gt"reglss<:erd werd door Sun I..aurcl. Iloç hel \'erder met dc Schot \'crgun IS, mag In grote trekkcn bekend" orden \'eron' deuteld, Vanaf 1926 stelde het duo l..aurcl en lIard)' alll'S bij Roach m dl.' schadu". Fm· layson wcrd het dt' rde wiel aIn de \\ agen in films als Luv("", 01111 w"~p. Wilb low (wd U'sus, Du dt'tNli~s thi"k, Plymg mI" pb,mrs, Tbc suond bu"dred Yt'III'l, BIg Ollsi· "t'u, Me" 0 'w,,,_ .• In tOIaai meer dan de rtig mcls, inbegrepen de hoofdfilms ' >UrdOIl Us, Paclr. up yo'" T,oubJps. Diavolo, HOI/lilt' ScotJIJ"d, TIn: Bobe,mlJ" Cid, O," R,.lat,ollS, Wlly out W~$t. P,elt. a Star, BluclH lelJds, Cbl/mp at Ox/ord, Sap ut Se,1 en Tb,. flymg

",iJ

D/fllu·s.

Mmder Ix:kend zijn Fins ese:apadt'S 111 \'an andere studio's. Als free·lance acteur speelde hiJ enkele tientallen, vuk kkll1e rol· len zoals die nn een sergeant m lIoward lIawks' .,.blf OawlI Patrol, wurm zIJn Scho t· se accent kon worden uitgebu it. Mu r het kwam ook \'oor dat hij ",eu te zeggen kreeg, biJ \'oorb«ld in Il iu:heocks Forágn Conu· pundent en in To blf or IIut to be van Ernst I..ubusch. In de fi lm van lIitchcuek is hij de 11111 11, dic In een Hollands dorp de SUaIt wil o \'ersteken, maar daarvan wordt weerhouden doo r polItICluto'S die een mIsdadiger achtervol· gen. Bij lubusch is Finlayson een van de Iwee Scho t$C boeren dil.' Ultkr - of tenmin· SIC iemand die eruit t.lel al, lI itier - aan een parachute zien neerkomen In hel hooi. Fins Ol

eollev :regt 'Eetsi kregen "e lI e55, en nu dcze! ' waarop Fin, de hOOivork lOt prikken gereed. reageert me t een ka raktensueke gel.. t5uitdrukking waarbij zijn snor seh.:d on· der de neus komt te hangen. I)e specialilelt \"an Finl:ro)'son was :rijn \·er· SIC van de dUl/bl,' take, een \'lSt num mer op het re pertom: v:w vrijwel clke komiek tOl o p de dag \'an vandaag. DnrhiJ wo rdt leLS waar· genomen d:u elke beschrijving tan, maar "aarv;m dc ware om\'Ing pas 111 t"cede in· slantie en na t'nige tijd tOl de waa rnemer doordringt. liet komi)(h effeçt we rk t ldfs tuss.cn de schuifdeu~n , Finlayson combi· neerde de double llllu mI.'l de \·eruhIJnselen \'In een snel opkomende dnftbui. Ik al eer· der genoemde snor'bC\H-ging wordt dan aan· ge\'Uld met een omhoogschietende we nk· bnu\\ bo\'en het linkeroog, tl'Nijl hct rech· ter 7.lch lOt cen smalle splr-et \'crnau" I. Sta n I..aurd lei eens: ' Die \\enkbnu \\ \'an hem hoefde alleen mu r omhoog te gun, of Ik lag al d ubbel.' TiJdcns een van t. i;n dOl/ bie tIlkcs \'oor de film Big BusII/eS$ maakt Fmla)'so n, suande m de deuropcnin~ \'an he t Ie ver nic· len hUiS, 7.ulke Wilde bc\\cglngen mct he t hoofd da l hij met een v:ro n de de urposte n in boulng kwam en bUiten westen raa kte. J ames H. Finla)'son speelde zij n laatste rol· IetJe In 19!i 1 In ROylJ1 lVt'ddmg. I hJ was ecn laxiehauffeu r In deze film \'1n Fred Astai re, die hij al eerder \'an dienst was gt'\\eeSt in Care/ree Uil 19 38. Op 9 OktOber 1953 was Fin, dil.' zich al enÎge tijd niel lekker voelde, Ie laat \'oor een af· spraak met zijn vaste \Tiendin, de actrice Stephanic InsalL O nge rust begaf zij zich naa r lijn wo ning aan de Nort h Reach" ood Drive m 1I0llywood, wur zij haar vriend dood aan· Hof. J .O .

••• r

Alk. valt bij Raaijmaken. maar hij iI ulf ook «0 geval. Eerst wordt hij gdascineerd door dc vaigeluKten van Nigbl Owls uit 19 30 en vervolgen. wist hij de geluidsband van die films uit en gaat hij de geluiden zelr maken met een Ilud)'-poppctje en microfoontje. op een tafel. Dan krijgt hij van hel Holland FntivaJ en het Ministcrie van WVC de kan. om hetzelfde te doen o p een ho nderd keer grOtere schaal. Zes spelers van Baal lalen in een reusachtig decor mei allerlei machinCi geluiden klinken bij de stom afgedraaide film , tCf"wijl dit karwei ruim vijftig jaar geleden al wu geklaard d oor Elmer Raguse. de gduids-

man van Roach, En nu komt Raaijm_cn met het verhul dat Roach nitt alleen ontelbare malen Oliver Hard )' contractuc.le yaJ· partijen heeft laten d oors taan, maar dat hij ook de val van MussolinÎ h«fl willen bewerkstelligen met Ilud)' als handlanger. Klo pt dit vcrhaal. afgedrukt in hc.t laatste nummer van Raster, «n 'tijdschrift in drukvorm ', uitgegeven door dc Bez-ige Bij en te koop in de erkende bockhandd? Eerst een citaat uit 'De val van BenilO Mu~ salini', waarvan de o ndertitel: 'Een vcrgctcn tlo llywoodprojeC1 uil 19 30 ' veel belooft.

EEN ZEER ONGEWOON EN UIT DE TOON VALLE DONDERW ERP 'In het prille vuorjaar van 1930 bcfron ctn binnen lIollywoodkrina:en vrijwel onbekenck ralmreJisttur - icmande die weliswaar ten uken: nurn had verworve n al. tc hrijve r en criticus, maar ..tI r~ scur btsI.isl notr niet - in de Ual e. Roach SlUdios (het bekende IOtlcverinpbedrijf van uun:I-en-l-lardy movics) met de ccnlt opnamen van ten \/OOr 1I0lly wood wel %CC!' onccwuon en uit de luon val· lend ondCf'Wcrp ' de ""I Wit de lIalitulNu 11" ,,,,0' elt f lUciste1lteidr, B,,,itD Mlluoli" i - een film die op enige bewaard gebleven r' &&menlen na, nim m~ WCf'd voltuoid. Uct JChccl wu all ccn low-bulft:ct produklie opJCzet. en moest 1'\'.,!tC!"en in ccn gesproken falm met ccn propapndistÎJche &tTekkins. Omdat hel een politiek projekt bc[fOr, wn-d het een en ander g~sponlOrd duot een goed georga niseerde (l'lXpC" rmi antifucistÎJche Italiane n; in AmC!"ika tijk gC'" worden zakenlui, die C!" op uit w~n MUMOhni en

.

lijn bcwq:ina 10 tpOCdig moeelijk ten val Ie IKco~

liet is ovcrigetUI tOl op de dac van vandua niet duidelijk in hoeverre dexe ukenlicden, ondankt; hun politieke ovcnuiging. verbindingen ondcmicl· den met bepaalde Maffia'ooiUen van wie toch m., woc-dco verondtrAeld. dal aij ct bepaald ni" vies van waren in het troebele watc!" van he! locnmalife rud stitche h am: te vÎJscn. Evenmin is duklclijk of cr vlnuit die kringen pogingen in het we rk ~ij n IC'" .teld om de produktie van de film te boycon en or anderRin5 Ittcn te werken. De onbekende rqi-.eur die \/OOr dit karwei M'rd u.njfnrokken. en waarvan de wate identIteit 00dankt; intensieve naspeu ringe n tOt op heden vetbol'~n i. gebleven. bcdic:nde r.ich van de bc l ~kenjp volle tch uilnurn 'CaaNS" de num nn de Romein.te ICnatOt, die in 44 V . Cht. Bruw. u.nJ:ette

"

om tqren Juliu$ Ccuar in opStand

t~

komen

h~ .

.'"'" uÎlrinddijk Idddr tOl Ce&Rr. val in dandf.

do: jaar. ;fek« Is da, dC" rC'JiMl:\lT enfin fto Italiaanse .fkom. "'a.. ('n dil hij W().I IlOl in It.l ~ hed! mcqcrnaakt. lI ij is rond 1922, '''''" Mu~l l n j'J AU ~n Ir rilun, nur Amuik. vntfOkkrn waar hij In trrlU: mstantie IlijoumaliSl en JlOlillrk v.:rlllagcvrt wrrb,."., W'J, mu' zich d .... ma"1 .1. rcn okt onVCTdi~nAtlijkr ICnpnl'riter van 8-moviClli b'1On te ontwiltblttl. In dC'Ze' laau:.:o: kwaliu.;t kw."., hij mC'1 cm van dr bdlllJrijkJtr nlmprodu. centen van hrl populaire in lIol1ywood in unraki", flal ROlW:h . die htm voor do: produktie van IN !.'Ut ..... ~,m~ MI/Jfol"" zijn filnurudio '. Imi&c "'rken trr beschikk;n, tlrldo:. Do: !>Woeling Vin dil in lI oIlywood loerT onatbrulkrlijkr....ant PQlilicke projekt wa .. voor ct" grOOt publiek de filJllUf Muuol inl en durmt't' htl Italiunse f'Kimt aan do: k •• k to: Ild lrn. Opmnkdijk ;" dal dcu' 0rut «11 rrapralllC

IC""'

~rcmkornst vcrlOOlll meI de Ixdoclill( dk Oarliot Chaplin, ticn j ..r Iller. ,chad moel hebbell mn ziJn lilm 711,. 1";1/ dr,./1I10'" (lil d,. jaR"II dc"ir I"msJm oYcri~II' de H\I 'Uo·. VIII Ual Roaçh. IC'" I~n un dl' Sinla Moniea Boul('VIrd, un dil' vin dl' Chaplill
TOlzo\'er. voorlopig, het geschrift van Dick Raa iJmlkers. Naut het ontbreken VlIn enige bronvermelding vallen II meteen enkelt' [0' pogn.risc he onj uistheden op, d ie op zich:telf misschien niel zo ernslÎg zijn, maa r die toch wem;g goeds belo\'en over de betrouwbaarhe:id van de: r(.'St van det.c: geschiedenis. De studio vin ehlplin, Ic:gem~.. oordig de Io\erkplaats \IIIn lIerb Alperts A&M Records, be\'Ond zle:h op La Brei A\'enue 14 16, weilswnr dleht bij , maar nie:t op SunSCI Bou levard, Ikl is uiigesloten dal de grote: kleme man 0011 over de sch un ing in Roach ' ac h· lertum heeft gekeken, wam diens nudlo lag nU." 1 aan de: Sanla Monie:a Boulevard. maar aan Washmgton Boulevard 8822. lIemels· breed een afstand \"2n negen kilometer! !loe \\urschijnhjk is het dat 1Ia1 Roach ooit zIJ n medewerking ZOu geven aan de 101· Sl:lndkommg van et'n anu-Mu5Solini-film in hct jaar 1~30? Wij heb~en c r in de vorige: BLOlT,?, 10 cen foroblJKhrl(1 op pagina 6 al op ge~lnspecld : ROleh was geen vijand van Mussollnl. althans ni~t In de jar~n '30 , maar onderhield in tegendeel ukelijkc contacten me:t dc Itahaanse dictator" Een van BLOT· TO's vooruitgeschoven poSten in Los Angelet: had onlangs ~n gesprek hierover met

"

Mark LIpson. \"crOOnden aan wat nog steeds de lIal Roach Studios wordt genoemd. al heeft Je pas met ccn Oscar onderKheiden produce:n[ zich allang UI[ de Zlak teruggetrokken (maar daarover la ter)" tipson \'enelde onomwonden dat In het Roaeh"lllrehlcf een eontntct is gevonden waarbij de producenl 7.Îc:h \'<:rphchue tOt de realisering van een om\'IngriJk project in Cineeittá" het gro· tt" studiocomplex bij Rome . dat onde:r 11 DuC'C wasgebou\\d " Zekerh~id hebben wij met, maar waarschiJnlijk betrof dit project d~ verfilming van Vier opcra's wurm cr word t bericht door !'red Cuiks in diens biografic ·Stan'. Volgens Cuiles WIS Mussolini, die t"venals Tito en Sl'alin cen grOOI bewonderaar van Laurel en lIardy \\1$, 7.eer onder de: Indruk van F,iJ D/aoolo, Babes i" Toyland en Tb, Bobemiall Gir!" Roaeh had de:l;e opena bouffe's 10 snd tempo laten \'e:rv:aardlgen na hel succes van de opereucfllm Tbe Rogue Song, e:~n MCMproduktie waarvoor hij Laurel en IIardy had Uitgeleend" Omstreeks oktober 1917 liet Mussolinl de: Amenkaanse producent Welen, aldus CUliei:, 'dit hij hem beschou lA'de als ccn buil t"ngewoon lalem en hij ~ci dat gun enkele filmproducent tc r w~reld op dil spe' ~iale gebied aan hem kon lippen '" Op bezoek In Rome gaf Roae:h op zijn beun een fttStJe ~or de oudste zoon van dc d iclalOr, Vinono M., Ie r c rc van die:ns ecnenfWinligstc~ verjaardag. Cui lcs \;crmeldt dit op het ginuur van de laan een model stond van de Sloom' ~t Rex. de trOtS van Mussolini's koopvaardIJ, tegenover ccn poppetje \'oorslellende e~n fasciStische soldaat in 7.IJn zwarte hemd . Een zekere bewondering \"oor Mussolim, di~ immors de treint'n o p tijd lie:t rijden, was destijds in Amerikaanse zakt"nkflngen nielS ongewoons. liet schiJi\! da t Roach bO\'endl~n geen enkel politiek inzichl had en ook nit'1 o' ''cr ('en inlelleClucie kennissenkring beschIkte dic ht"m had kunnen waarschuwt"n \'Oor zijn bUllcnlandsc: contaCten"

***

Laten wij o pmeuw citeren uit hel verhaal van Oiek Ruijmakcrs. Oc twee volge:nde ff2gmenten zouden gebaseerd :tijn op nagelalen aantekeningen vin de mys terieuze regis. seur Cassius. WIJ moeten e,'en In het oog houden du Raaijmakers de val wn de diClator bcschouwl als ee:n gel~idehJk~ ovcrgang van de o-graden-stand (r~ch top, voor de val), via de

90-graden-stand (voorover gevallen. de moord-Stand) e:n de 18Q-grade n-su.nd (op de kop, zoals Mussoli ni aan zijn voc:te n werd o pgehange n), naar de 270-graden-stand (rust, ruggel ings in de kist) , wurbij doorslaan nl.ar de 360 graden e ve ntueel dc wcdetopSl2nding 1;OU be tekene n. 'Uit dc nlCcilten untckeningcn blijkt dal cr C .... siu. ved lan ,tlCJtn wu dl' m~lHI:~ne van zl!" film te blK~n op de positk van Mu_lini', iehum re<Jurendc de I..Ute dagen VIII zijn levtn te bqinncn bij de "" Ducc-stand' van 0 paden tn din doordraliend tOt dl' 'eC\lwigC" nUl-stllnd' van 27 0 ,f1Idcn - om d.. oncc dl' Ihtm,', dil' toch al moeiliik in filmbctlden tC Valtcn zijn (bijvoorbeeld thema S 11. 'vrijheid tn vrijheidsbtrovin,'. "d ..d en mi.daad· of 'leven cn dood". ~o plUlitch mogclijk op htt liimpubliek over tt kunncn dr.cn. tlc t zou dut min of meet een I)'mbolischt ("alm moeten wordm met minder NimlC voor IIAtte en de, te meer voor buld. Om I~h Iin te kunnen sluiten bij dl' val Vin Mus,ahni in al zijn gclcdinj:cn, rucn en tGeMlllden, bc$Ioot Cu.lus hel MuJtOlini"gcdfthe vooraf Ie 11len ,Ian door l'en 1:«r ruim erFc"e proloog.. die het karaklcr zou moetcn hcbbcn van l'en verlcllina of Plrabel, wlarin de kWCMie van de lundcn wordt ,C!dtmon$l'recrd aan dl' hlnd van ftn ecnvoudig vcrhul. ( Dunncc ruimdc hij bovendien non JÏllIIlifICh probl«m - namdijk hct zo r:loolw..rdiJ morclijk in bccld lien IC brCfllCn van bet doen cn latcn van MU.lllOiini en lijn U..w.nttn l\1511:n 1930 cn t9<43 - op afdoendl' wijn uil dl' wcg..) UCI invo..ren van «n N r,tdfi", iJ ecn kUIlJlJl'e~ dil' jui$t dezc 'ful\lristiiChe ' film een kans op slllIcn ,af. Dl' VTUI 10'11 alleen wélke vcru:llinal De k""zc die Cauiu. uilcindclijk uil lal van mogclijkhcdcn muklc, bHjkt 1Y{':t:rend voor :l;ijn werkwijn cn Wil Ickcr voor dit lijd hOOSIt ona:cbNikclijk.. tl ij bnloot namelijk, en hn kan nict lilde" o l dal ~tdc: in rocd ovcrlc, mei zijn vriend Ilal Koach, ,ebru ik IC maken van Hn aanw JC~nCl uit ck film Nigbi owls mct Stan Ll urcl cn Ollver IIlrdy i,. dl' hoof'droUcn.

heid zou hij zij n hand op de k houder van dc 11.· pende Illnly 'caen .m dan de vol,cndc teluc ui" spreken, 'Wat 1:011 MU.NOlini cr nkl voor OVtr hebben ,..n" Dn'f 'imtand - ik bijvoorbeeld. dl' rC'jl:isKu r vin d"e liJm - pr«:k. zoals ik nu doe, ccn hand op z'n schoude r ;wu lca:rcn cn ;wu zcgcn, MUlSOlini $tl opl U hcbt w v.n misd.den 1IC"plccgd, maar in· dicn U bcreld bent cnÎgC nieuwc ..n de llIIge rij loe IC voqcn - cn ik vcn.oek U dil hicrbij - d.n zie ik uw mildaden door dl' vin",,, en kunt U hn leven opnkuw ItganOe:1 u cdtnl Wat hictnl ;wu moeten volgcn" is uit de lIIntckcDinern van CaM.ius niet duidelijk op tc rrn.Itcn, mUI wcl i. ukcr dal hij op ftn ucr onveTWl/;'hle wending uit 10'''' VCfl1)04:ddijk komt CUliiu,' Idee op grolC lijnen hierop neer, lIanly rijM !anpaam ~, dr..it lich vcrvoljl'cnJ om ~odlt men hem loed In hel ,"khl klll ZICn, en dan uI blijkcn dil hel niet Uardy il die: nusc .... urel op dc bank ligt mil' Muuolini! Tcrwijl MuHOlini (lHPcdd door dc Ik(tur OliVC'r lIud)') uiterst Ilnlllum van de blllk opRllt, roh l.1Iurel tfVan If en blijrt roerloos op de grond liIKcn.. De rq:iJAeur zal dan OntaCI tCruldeinzen, nict

Bij de lezing \la n he t nu volgende e n IaatSIc ff2gmenl dient men in het oog Ic ho uden dal Raaij maken de film Nigbt OwJs het gewicht meegceft \lln « n klassiek drama" Wc pakken de df2ad Yan Cassius' scenario op bij «n vao de laaute scènct' /b" nd ( 0 paden) CauiUI kOC'.u~,dc hel plan de sllaptcène in hel park opniC\lw op Ie nemcn tn d.......oor de m~ werki", van Stan Laurd tn voo.aI van Ollver 11 ..... d )' (C ""(CR.

De rol van de artnt dic komt aanlop('n en dl'

(WH slapende:n ontdekt. wilde Cusiu, zdf OVtrne"men Cn Hn nkuwe - VClTUKnd~ - inhoud JCYCn, Zijn plan w... zich aan hn publiek al. J, "JÏ'" >Ir ""'" d, fiI"" IC pre-tC'ntercn" In dil' hoedlnc-

Nadat Hd'lJjj ...altns dIl g,luülJbllNd l1li" 'Ni,b, Owls' ""or zij" lIuA '0. So"dma" IHJd iJ/",,.".ndll bi; zri" IIn,Ac/ oW? d,. "",/ ""'" "'"IIO/;"i /0'0 ""',. U ..I HO/lcb, Hl ""A """ Ril,.... dIl "1,,ids""lI" ""'" 'Nitbl Outls', 'IIIIU tHU"A"ipt l llin d, co""p/"r. fo,,, (nf. 19JOJ,

"'''.n!

"i,.notu,. _1'011"

~'Willc"d,~ bncbiJtJtÜf,."".ld door ....

' ' 118''

/lbo"""., UurA ...d EI""tr R/lg",", s'lIII"d 11111 ROllcb .

"

dan na C'CNt l"'CflC'Cfs gqtoosd te.' hebb.:n Mu~ lini op de.' !nok [CRII te duwen. MUMDlini loopt nu drc~nJ met ~!lprcidc I,.. mc" op dt rq:~r Hapt daarbij boven op de tls:.~ nde Laurel. mUt l'lpt el" dan o~rh«n. Ik t~iMt:\lr kan a«n kant me"" op.

.r.

(A.n~wcllcnde .ng~{lcluidcn . )

MUMOli"i strekt zijn armen nut vorto, grijpt ~rvolven. de rC'giswuT pathctilCh VUt, en ut als «0 JOOn Dracul. - zijn ,andc" in dkm hal:&. Er ..Iodt bloed. /IC! bloedc" neemt loor. wordt «0 stroom. zwelt un als «n riYkr co bc-dckt dan hel gchC'1c nlm-=hcnn :Us U" bewcJCndc C,'n vloeirnde- ma.. ~

Een "Iftn 'lcgt dan: 'Vcrbreck duc "jclc...U' cirkel ... MOp MUMI()!inÎ en alle MuuoJini's Irt wcordd ... $lop hun misdaden tC'gcn UC,' mensheid ...

Slop kCl fascisme in Ifalil... nop hCI rlKUmc in Duiullnd... " opl nu hCI noc kan, nu hel nog nÎct te lut iJl' De blocdsuoom 'IOU dan moettn splijtcn en aan weo:rszijdcn V2.n kCI doek moelen wqvlocicn.

MKldcn op hct Khenn ... euchiJnl een l.ndka.rI .... n h aiK;.

BoY'en hel I.nd w.pper1.'n ... I.ggen .... n ... ele nuiGn.li ldlen. Ilel orncide halinnsc YOlkslioed nn "'óór hel Muaolinkijdperk klinkl. De bloC'dstromen aan de tanden ....n ht'1 film· khenn tnnd'ormetc-n in gordijnt'n, dit' 111\I1..m dichuchuiven. Op die gordijnen Y'er5ChiJnl de a(tildinJ, Tin

E"d.

En din een OYt'nolodet mei de woorden. _.of

MWSJoflHl ...

I)ln de hjn mei medewerkttl en danlaeging aan Ilal KOKh.

5pon~tI

en

Einde film.

Dankzegging un lIal Roaeh! Einde film! En daarmee denkl RaaiJmakers te kunnen volstunl Maar het echte verhaal gaat vCTdcr, en we kunnen ons daan'Oor beroepen op de ondenoekingen van Gene Ferret, een filmhl$ ' (orlcus van hoog allooi. F~rr~t schrijft dat Roaeh in de twewe \l.ercldoorlog zijn studio inderdaad beschIkbaar steWe voor de strijd tegen het fascisme. Niet alleen produceerde Roaeh een kone koml' sche speelfilm (zonder L&II) met de mei Na:.ty Nlliso/lu, hij liet zich inlijven in het leger, krcq: de rang van kolond in het Signa I Corps en had \-anaf 1942 druk werk met de vtlVurdigmg van trainingsfilms. Na de oorlog gaat het steeds slechter. I)c val van Roaeh begmt zich af te tekenen. RaalJmakers heefl hier aardig de klok ~oren 'uiden, wanl de ironie van hel geval WIl dat 4e maffia mede Khuldig was aan het ultelfl-

.

dellJkt fiasco . In het begin van de Jaren zestig - de dagtlijksc leidIng VIn de StU~IO "as grotendttls in handen ,-an de inmIddels o\'erkdcn zoon ,-an lI al Ro:.aeh - werden er zodanige \'('rliezen geleden dat hel zonder hulp van anderen niet ,'enlcr gmg. I n zijn cerder genoemde biografie schrijft Guile,: 'Een helpende hand werd toegestoken door een IOdu51t1eel die banden onderhield mct de g~'Organlseerde misdaad, Alexandcr Guterma. GUlerma maakte het b\.-dnJf van Roaeh onderdeel van ecn enorme holding·maatschapPIJ die be· kend stond als Th ... Seranion Corporation. De studio we:rd prompt meI huid en haar \·cn.wolgen en uilgcspuwd in ccn faillissc· mentszaak waarbij Guterma veroordeeld werd wegens fr.aude mei aandelen.' Laurel en lIardy volgden deze lrcungc af· faire 10 de kranten. AI in 1940 had Roaeh de banden mei het duo verbroken. I liJ zag geen heil mcer in de purc lachf'ilm en wilde ~t:leh toelt'ggen op fijnzinnige r comcdies als de inmiddels \'ergeten 1"oppl!,~erie . Laurcl cn lIardy konden op hun beurt nOOIl meer het hoge pcil berelkcn du in dc kluchtenfactonJ van Roaeh OICt meer dan een gcmlddeldc was. Als cr al sprake van drama is moet het hitr worden gezocht .

***

Iloe men hel ook keert of draaII, gevreesd mocl worden dal bij Raaijmakcrs de wind uit een heel anderc hoek WUIt . Ecn un"iJz,"g hie,....oor IS te vinden 10 het aanhangsel, dat in klelnc IcltertJes achter het \'erh:ul in 'Raster' is afgedrukt. Gaegd wordt dat het Idce van CasSlUS uil 1930 geleid heert lOt het ontwerp van een theatcrstuk, waarvan 'The Soundmen', opgevoerd door Baal tijdens het jongste lIoll.nd Festival, een onderdeel was. Dit spekr.:akel had dus nudloos 10 het Mus· $Olini"Stuk o,'er moeten gun . iet "crmeld IS Wat 10 Fcsuvalkringcn druk werd besproken. namelijk dat RaaiJmakers tcn~rgeefs hcdl gc· probcerd '[k val van BenilO Mussolini' dIt Jur al opgevoerd te: krijg ... n. Baal·rl-gisseur Loonard Frank zou hier om technische en in· houddijke redenen tegen zijn geweest. Om toch nog de cirkelgang \':In zijn ideeën rond te krijgen heeft RaaiJmakers waarschijnlijk het hele 'scenano van Cassius' bedacht! Als het om kunst gaal hoeft men het blijk· baar met de historische wcrkellJkheld niet zo nauw te ncmen. A.R.

RAAlJMAKERS' WEERWOORD

"VISIONAIR PlAN VAN CASSlUS"

Gevraagd nur een weerwoord wi l ik graag het volgende vaststellen. Afgezien van ~e kwestie of de studio's \lan Roaeh en Chaphn nu negen kilometcr van elkaar verwijderd la· gen of, zoals tÓt 1938 a~so l u u t hel gc',:,1 was, niet meer dan een hUizenblok. meen Ik dat cr geen wezc:nlijke tegenspraak benUl tussen het fei l dat lIal Roach vanaf 1934 in toe neme nde mate. vooral om zakelijke redenen, aa nsluiling bij Mussolini mCt'nde te moelen zoektn. en het fei l dat dlC"leifde Roaeh zich in 1930 nog cen \'e rklaard tegenstander van Mussolini rn zijn fascisme toon· de: iemand die e:r nota bene niet voor terug· Khrok zijn mwcwerki ng te verlenen aan de totstand ko ming van een film d ie dc onmiddellijke val va n Mu ssolini op het oog had! Roach heeft gewoon o m o ppon u nisusche redenen de tering naar de nering gezet toen de ster \'an de onbetwiste Laurcl en Ilardy· fan Mussolini bleef slijgcn. Zo zit dat. Dat Roaeh ovcrigens zijn fellc anti-Musso· lini-houdi ng uit 19 30 - inklusief zijn fi lm' plan nen uil d ie tijd - voor Mussolini verbor· gen h«ft Wt (en te ho uden verbaasi mij mct. De hele fi lmonderneming W II$ im mers o p niets u itgelopen en vrijwel alle reslerende materialen zoals scnptS, draaiboeken, foto's en film -procfo pnamen waren doo r de (oen· malige Amerikaans· ltaliaanse maffia op af· doendc wijze verdU isterd. (Roach moet de maffia voo r deze daad o p den duu r in toenemende m ate d ankbaar zijn geweest , want het vereffe nde hCl pad naar 11 Duce in niet ge· Mokkend heeft de redactie zic.h geschikt in de journalistieke: traditie: van hoor e:n wrderboor en ccn weerwoord gevraagd aan Oiek Raaijmaken, van huis uit com' ponist van clektronisc.ht muziek, nu vol· gens krantepublikalies een van de belangrijkste performancc-kuns(enaafl van ons land, Wilt ons be:tr(!ft is de po lemiek hiennee afgesloten. We zullen niet vcrder op Raaijmakcrs' argumenten ingaan, maar wijzen slechts op zijn obscuie om de ()-graden1tand te doen omslaan in de 18D-graden1tand.

ringe mate zoals BLOTTO weet te melden!) Dat desalniettemin de hele opcra-ondememing i5 \'astgelopen en de vier films nimmer zij n gerealiscerd, is stellig hel resultaat van innulslerlngen biJ IOtlml rond Mussohni omtrent Rouh' anti·fascistlsche f'ilm " lannen uit 1930 door, zeg maar, leden van dezelfde maffia-grOcpering die CaSSIU$ en R03eh het maken van die fi lm onmogelijk hcefl ge· maakt . Kennelijk \'ond die groep de lijd rijp om Mussolini over deze kwestie in Ie lichten, m';t sueecs mogen wc wcl zeggen. wanl Ro.aeh kon vrijwel daags na zijn fecstelijk onthaal in Rome onmiddellijk zijn bie~en pakken en naar zijn oper:a's nulten. (I-Iet ging in fei tc om vier spaghetti·westerns avant--la· lenre: films boordevol waanzin nige ac hte rvolgings- en \'luehtSeènes: ccn genre waar. zoals BLOTfO reeds aanduidde, ironisch genoeg Mussolini in die tijd niet genoeg van kon krijgen, kennelijk zonder enig besd \"an Wat hem enkele jaren latcr zelf o p dit gebied boven het hoofd zou hangen!) Roaeh. lfIecrm:alen gevraagd o m opheldering aa ngaande deze affaire, zwijgt cr in alle: talen Cver en van Clssius. de 10 \'ergctelheid geraakte fil mrl-gisscur waar alks om begon· nen was en dic rond 1965 overleden is, zij n geen nadere onth ullende mededelingen om· trent deze uak bekcnd. Ecn o\'erigens nitt onbetekenend detail is, dat Clssius Roach Vllnaf 1934 regelmatig van diens toenemendt' flirtation mei Mussolini heeft trachten af te houden, hetgeen in 19 J7 tOL een definiticve breuk tUSSen deze IW«' oorspronkelijk Zlocr goede vrienden lciddt'. In de hoop over deu bijna "ergeten za.ak enig lieht te hebben kunnen laten schijnen. wil ik BLOITO danken dat htt aandacht heeft willen bcsteden aan zijn collega-tijd· schrih ' Raster 29' waarvan mijn css:ay De vol ~m /\fuuo/i,,; de kolommen van S LOT· TO heeft k unnen halen: te r nagedachtenis van de zoz«r vergeten en letterlijk ' terug' getrokken' 1I0Ily .....ood·rcgisseur uit de jaren denig: CaSSIUS, die me( zijn visionair plan uit 19 30 een bet~rc plaats in de f'ilmgeschicdenis httft vcrdiend dan nu h~t ge,-al is. O.R,

..

Stan Laurcl was nict alleen de eerste die vet in zijn haar smeerde om het te laten pieken, hij leverde ook ccn unieke prestatie door acht keer te trouwen met vier vrouwen . Bovendien was hij volgens velen de grootste nImkomiek aller tijden. Een van LaureIs beste vrienden schreef een biografie die komende herfst bij Bzztöh verschijnt in ccn vertaling van Lévi Weemoedt. BLOTIO publiceen nu reeds een fragment uit 'Stan Laurc:l' door Joho McCabe. "Een paar van de echtgenotes hadden beter Stans maÎucsses kunnen zijn, maar daar was hij veel te fatsocnJijk voor. "

1 j

n hel nliddcn van de jaren dertig hadden de Llurcl en Hardy·typctjc5 hun dcC.· vorm Ixrcikt . He[ waren IlIer«rst [wee uitermate hersenloze manne· tjes met ('cn goed hart cn een grool optimisme. [k twee bolhoeden mOC$lcn hun waardigheid accentueren. Gebeurde cr iets met die hoeden dan was dat een aanval op die waardigheid . Bepaalde gebonjes. bewegingen en zinnetjes werden onver' woestbare handelsmerken : St.nky's elleboog·val, zijn platvoetig loopje (een effecl dat vcr· kregen werd door lcgerschoenen te dragen zonder hak), zijn baby-gejank, zijn weunloze knipogen, het uitgebreide gekrab op zijn hoofd waardoor de pruik stijf ovaeind stond; Ollies precieuze gebaren als het gracieus aantikken van zijn hoed met uitgestoken pink, zijn verlegen gcfrunnik aan zijn das, zijn zwierige handtehning, zijn blik vol diepe wan· hoop direct in de camera na de zoveelste miskleun van Sun, zijn gebiedende vinger naar Stan zijn hoed of Stan zelf, len teken dat een van de twee a(moest. Ollie moest altijd voor' gaan , ook al leidde dit tot de grootst mogelijke ellende. Ollie was zogenaamd slimmer dan Stanley maar in (eite dommer omdat hij \'Ond dat hij slimmer was. In Babes eigen opvatting van zijn type : "Niemand is zo dom als een dom iemand die denkt dit hij slim is." Deze twu typetjes zijn het levende symbool \'In de vriendschap, twee optimisten in een wereld wurin de hoop \'oortdurend instort . " Waarom hel p je me niet?" \ll'aagt Ollie aan Stan, die hem vervolgens zo goed helpt dat hij hen alle twee in de \'olgende rampzaligheid sleurt . De klacht ...an l'lardy die de esscntie ...an het duo het best weergeeft is : "Dat is nou de zo· \'eelste keer dit je me in de narigheid werkt!" Deze narigheid bezorgden miljoenen mensen pkzier vooral tijdens de crisis, toen men zijn eigen narigheid tijdelijk kon ...ergeten bij het gestuntc1 van deze twCC' beminnelijke stoethaspels en hun breed uitgesponnen stommitei· ten en tegenslagen.

Jl

nilic~

a

an het begin van de jaren dertig maakten de Ibl Roach Srudios cen a.a.ntal succesvolle lachfilmscries: de pauy Kc1JylThelma T
S1

Stan, " lIe( was nll:t IC geloven. 8abe en ik hadden geen enkel Idee hOClttl mcn,JCn o nze films ~addcn gc:uen . We sc:hrokkt'n van zO\'cd menscn en hel bkcf l.O, waar we ook kwa· men : 10 Ncw Vork werden wc ge\'olgd door peru.uw's tot op IJroadwaY l de kade van SQuthampwn stond vol mei menscn die allemaal onze filmthcmut)es OOie n (Th.: Danc:(' of Ihe Cuckoos") en In Londen was het zelfs nog gekker. In Engeland, in Schotland , l.elfs 10 Frankrijk waar \\e dachtcn een beelJe rust IC vlOden, ug het %Wlrt \'lln de menscn . Wc von· de hel fantlStlsch, dil wel, mlaf wc waren Slonwerbaasd En van vakanlie kwam niets. Wc keerden naar Cahformë terug en mOC'Sten aan ha werk om ~C'C'r wal rust IC kriJgen."

.m.

ehalve rust was er voor Slan ook onruSI op het huwdijksfront. Zijn vcrbinie' nis met Lms I«k voorbeeldig. Ze had zelf \'rocger voor de film gespeeld en WiSt dus hoc\·eel beslag filmen op iemand legt . Alles w«s erop duze een aan· gename en begripvolle wederhelft WIS. lk Laurds kregen een dochter, Lois jr., 10 1928. In mei 1930 wt'rd e('n zoontje gcboren, StanJr., dat maar een pur weken led· de. De ecrste geruchten over huwelijksproblc:men kwamen 10 mei van het Jaar 1933, tocn mevrouw Laurcl ecn scheiding aanvroeg, op grond van het fcil dat haar man ct'n beëindi· ging van het huwdijk wt'nSle, niel mcer van haar hield en haar \'erwaarloosde op feestjes . In auguStus van dat Jaar vond cr een \·('rwenmg plUIS, volgens Slan van~cge zijn dochtertje. Maar op 10 september 1935 werd de seh('idlng uitgesproken . liet emge commentaar dal Stan ooit gaf, prÏ\'ê of publiekeliJk, verscheen in het tijdschnft ',\1ovie Classic' Stao: "Als Iwee mensen hel punt in hun leven bereikl'n dil le mct meer samen kunnen la· ehen, dan is het onmogelijk om henelfde bed of dezelfde ruimte te dden. Lachen is geen onbelangrijk onderded van het huwelijk. Integendeel, dat IS vreselijk belangrijk . Noch mijn vrouw, noch Ik hebben OOit licht over een scheiding gedacht. Wc hebben cen doehlenje van vijf en in het belang \'In haar en van onszelf hebben wc echt geprobee!rd cr het beste van te maken . Maar we bleken \'oondurend op elkaars zenuwen te werken, uiteindelijk . Ik weet zeker dat mijn vrouw niet meer om mij kon lachen. Aan het begin van ons huwelijk lachten wc na een tijdje de kleine crgernissen wt.og, Maar het afgelopen jaar hebben wc blijkbaar alle gel"oel \'oor humor \'erlorcn. Toen wc niet meer konden lachen, was cr nieu anders meer te doen dan te scheiden, ho<: moeilijk dat ook is. Dat IS echt de waarheid, een andere is cr niet , " Dit is nauwelijks een erg onthullende \'erklaring te nOl'men, maar gczlen de \'oonichlig· heid uit die dagen tegenover alles Wit met ecn scheiding \'an docn had ('n Stans ingeboren %wiJguamheid is hel wonderlijk dal die yerklarlng überhaupt afgegeven werd. liet belang· rijkste argument, dal Stan niet mccr mei Lois kon lachen, zal daarom zeker een van de re· denen l.ijn van hun \'erwijdering. _ •

,1Ie~, loen ~tan de zegen ten dccl viel van een lange, bllJ\/ende huweliJks\"erbin ' lems,. zou .Ik omdekken dat hiJ over alles praane beha,,"e over zijn huwelijks. geschiedeniS. Dat onderwerp bezorgde hem \'eel pijn . Ik kan me nog levendig herinneren dal hij eens een nummer van Newsw«k Uit de pOSt haaldc. Dat blad net als nu, ecn serie met als tite!: 'Wat is cr \'2n hen geworden?' die zich bezig. menscn die niet meer in het nieuws stonden. Wal Ze! nu deden, waar u woonden etc. Ocu afle\'Cring was gewijd aan Stan en Stond geruime liJd sul biJ zijn scrie ongC'lukkige h~wclijken. Ik ug zijn gezicht betrekken loen hij hel las. Er lIg pijn op te lezen, ik kende d.l~ uitdrukking nog niel . Ik Wist niel wat hij las maar het mocst echt erg zijn. Ilij fronste zIJn voorhoofd en gaf het blad \'ervolgens zonder lets te zeggen aan mij . Tikte minachtend op het artikel , Ik las het - ik kende de feiten al - en legde het net'r, zonder dat Ik wist Wit ik moest zeggen. Maar ik had kunnen weten dat dele nobele man ee!n onverwoestbaar ge· vod voor humor had . "Dit," tei hij Wijzend op het artikel, "dit zou ccn vresc.IiJk gocie Charl)' Chan .opleveren." Waarop wij In lachen uitbarstten en de zaak vCTgeten was. Maar om biografische! redenen mQCI ik de kwestie hier oprakelen. Er is in de sensatiebe· lustc .kranten zo\"eel geschreven o\/er de '\'«Ivuldig getrouwde' Stan Laurel, dat het goed is de felien nuchter op een rtjlje te l.('tlen. De hoofdpersonen zijn : Lois Ncilson

V.LII.r.: l ekt, Vlrrflllc, Rkflllll

Virginia Ruth Rogers, «n weduwe uit Los Angeles . Vera h'llnova Shuyalo\"I, een Russische zangeres, danseres en \·ermccnd gravin met de ar. ne$[ennaam ' 1Ilc:ana' Ida Kitaeva Raphael, Russlsehe opera·zangeres en actrice Ik volgorde \'lln Stans huwelijkcn en scheidingen is aJdus: Luis: getrouwd : 1926; gescheiden : 1935. Virginia Ruth: huwdijksplechtigheid : 1934 : weuig geltouwd: 1935 (Oe eerstt' plechtig· heid met Vlrgmia Ruth WIS niet geldig omdat het besluit van Lois niet definitief bleek); ge· scheiden : 1937 ; hertrouwd: 1941 ;geseheiden: 1946. IIleana: gerrouwd: 1938 (I januari); huwelijksplechtigheid : 1938 (28 februari, gebaseerd op de ongegronde angst dat de eerste plechtigheid niet geldig was); huwelij ksplechtigheid : 1938 (26 april, de kerkelijke beveSliging - \'oor Illeanl - in een Russisch~rthodo;(e kerk); scheiding: 1940. Ida, getrouwd: 1946. edereen die kan. tellen ziet dus dat St'an . ~ier vrou~en heeft gehad, in totaal vijf keer getrouwd IS, maar wel acht huwelijksplechtigheden doormukte. Krantc' koppcn derhah'e als: 'Stan Laurel trouwt \'Oor de aehute keer!' zijn weliswur inlC~ rcssant maar onnauwkeurig. Een van de redenen waarom zijn huwelijken zoveel aan~a~h~ trokken WIS dil cr nogal een! biurre incidenten plaatsgrepen zoals die kttr dat Vlrglnla Ruth de wacht had betrokken lil de bruidssuitt' van Stan en lIlcana omdat die vcrbintcms În Virginia's ogen bigameus WIS. Dat WIS zij niet. maar zoiets was al genoeg \'Oor Slan om nur de rechter te rennen voor een andere huwelijksplechtigheid. Er komt nog bij .dat een vrouw als IlIcana bij voorbeeld, een klcurrijkc dame was met yecltempera' n~ent die Stan meer dan eens met een koekepan op zijn hoofd sloeg. lila na ging er boven· dien vanuit dat iedere publiciteit goede pu bliciteit was en was tegenover \/erslagge\'ers zeer loslippig over haar huwelijk. O\'er dit - althans op papicr - \'eclbewogen huwelijksleyen heeft Frank Butlcr-) mis· sc:hien wel het beste oordeel gege\'en. Frank Butler: "Stan was, wat een van zijn echtgenotes nocmde: een trouwlustig type. 'Ecn goeie ker~1 !'l~ar hij heeft ecn ITouweom plex.' zei loC, als ik het wd heb, tegen een ver· slagge\·er. Dat I~ JUISI, maar het was ccn respectabel complex, misschien wd te respcctabel. Een paar van die eehtgcnott.'S hadden beter Stans maîtresse kunnen zijn, dat is kongct.egd mijn mening hierover. Maar daar was Stan vccl te fatsoenlijk voor. Als hij verliefd werd, dan werd hij dat helemaal en wilde hij trouwen. Hij was dus eigenlijk fatsoenlijk in zijn eigen nadeel." Maar ?p één gebied van zijn In'Cn WIS cr geen onenigheid, dal wil zeggen in de hoogtij' d.agen biJ Roach: voor dc camera. Aan .h et eind van de jaren Iwimig It.ogden Laurel en Hardy Zich toc op het maken van I.... cc· en dne'"lclers va,n formaar. Een paar van dit' Stomme films zijn zonder mccr klassiek, onovertroffen , ook niet door Chaplin. •

Jl.

"

51

51

... ••• ... ••• ••••••

B IJN A

••• ••• ••• ••• ••• ••• ••• ••• ••• ••• ••• ••• •••• ••

•••••• ••••••• ••••••• ••• ••• ••• ••• ••• ••• ••••••• ••••••• ••••••

••• ••• •••••• ••••• ••••••• ••••• ••••••• ••••••• •••• •••••• ••••••• ••••••• • •• ••• • •• • •• ••• ••• •••• ••• ••• ••••••• ••• •• ••• ••• • •••••••• •••••• ••••••• •••• •••••• ••••••• ••••• •••••• • ••••• ••••••

••••• ••••••• ••••••• ••• ••• ••••••• ••• ••••••• •••••••

•••• •• •• •••••••• •••• •••••••• •• •••• •••••••• •• •••• • •••••• • •••••• • •• •••••• ••• •••• ••••••• •• ••••• •• ••••••• •• •••• ••• •• ••• •• • •••••• •• •••• •• • •• ••••••• ••• •••• • •• •• ••• •••••• ••• •••

Jon-_eo-........

,~,

LAUItI:L ET HA.OY

J""''''
GoD ·""'.......... d •• _ · N•• f.oI._

MIt. LAUllrL"o;o "'II. IIAIIDV ~t, Hno V . . t . I _ ....... On<

-Jf
'·A ..... 5
c-...- .. '" fnalr+

........,.. . . . ......

t.u."" .... ,.,......~ ,...... .

........ ft Su. 1... 001 0. ......-.."" __ ........... ... 01._ 110"'1 b..... bqon~.

................. .........,..

ûo ...-. ..................,.a... .....,-.....~

_~,.....

~

_

........... op

.... IdMN· .. · - . . . . - ,...... ....

~_ ... ...-.I.. · Dnr~ . . . oki _ _ .. _ _ Ik _ . __ IM'>~,

...... Iyfoocll •• _ _ <'tl

dil' -.. 1.....1 .. 'Io!>lr .... ,.... ..........

_

.<Jdot~.

(~,I'HI

.............. ,.~..aIo. .. ",.... • . ........ ._ .... JON .l01<00/00< __, ....

-.......

-

'hO

"'~

N, )1)

1_"''' '''rdy .. "" _ u..._ •• •• ....... . . .J ......... .,................... ....... _"...."..tM .. _ ....... ..--a s-IoJ_ ........ ' , ... _ ................... ,.._'" .. uni .... ~

~

................. r....."J_ ......1'0. -... -. ! .. .. ""frl ,. __ ..... ___

",....... .w ..... opan ItooI'J.... ~.ft .... IIo.oW

l.Jol'd ... ~ ...HIf.

OM

' ...... ......a.....akNr ............. .......

--Plo.' ............ ___ • •..,..

'A_.· ... ',..........,.I......_ ....•. ,.i1Iono_

..... U. .. ~ol'_~,.·

loot ...... .....

~.r

··PJik-..· .......... 1o ... _.

"

U. w..dIwo '"'" ... ..a..J ...... t.ol ....."

__ _

, ...

~

~ ..

U.II _

-.

_.~ ...

loof • "'....ma...... r_ .......... ,,,n

,m

...

_._r

...•. .....,......... _hon ..... _.d",btri
,_ .. ... . . _ -... _..........

. ..... ..,ltPoI<""... _

....

................ \.M
•• I.....,. ,... -.ok............ ~,. -

. ........ ~... Inc. ... ............ ~_ k .... 00< . . . .
"r " . . . ................ -rdop

_oK....... U.U .... _ _ _ _ _

,~~

Q HO.,

s...

I'"

. . . . "" . . .

...... - . . t.-
r... _

.......... IoI
..\ ......... r 1Nv.'

1,.1 ......uni. - . 1......
5.... I.o ..... o.ter ...

",.I

"'nr .... ..t .... "oor)" " .... Iooof
....-.jh_... 1.0_

..-.1",," • .....,.___ ... '''10. .'rooI ...... -.. •.,. ... Lowd .. ..- .te opn
os-

111 ..... Onm· . ................... ..,• •I ....... ~ Alo . _ .......... ..,.

.... , ......
·d ......... - . . . $ua

, ,.,

c_~.a

lII(Cobn _ _

.......'......

~

I.~

........ ' ...... klo.< ... O' .......... ......... - . . ... bn..-ff"- ""'ijft . f........ Do- ' ' ' ' ' M .... '1< . ............... IlO"-

.u..

........... _ _ .... ....... -'- ..,..-. ......... ................ ,. ~ ....... obol hij _ ... f . . ..tI ""'. ,............. _ ...."..

I" r-.J.Oo'

c-.~~.S

(s... .....

St _ _ . . . .

. _...... \1, Blo ............... 11. . . -.J.... .... h ~ .. - "........ ok

lor

'Oo.,

'A'otd'fOm ..... tk 'T....

"iN,.

c ...,. w•

...... ... w-rt.

'kd .....- ...... _ •..,. • .-.....c ....... ,...... ....,......-1..0_r......._ ,............ .....,. . . . --. ...... · .. · PI' .....,.. ............... 1.0_ "'fdo....

.....................rtor. ............ .".. I01 ...

~

,..,........ . ...... _ . •..JIHnI ........

r~ft .~,...--rd

GnI<-

,m è!"'Ull~j:!~r. It~ w ..-

0.,,_. Ncw Vcrtt.la.uuo _ _.. S... V...". I"IW _

............ ,...... V_ •• " J

.u.,

~

OU,,:.

"'... ....... ..,...... _""", .~.' ,...1." .... _ .."'r. ""'"

~.~

............ . el

_101-.. ...

...... ul.......... ......... (.....-.....,. ... . _"*-

.... ot ....

Ioo ...........

~ J" " W ~

oio-

~r

,. -airrodo _

t..W)

.d.........

• ,"""" _ ....... s....... Dil.. _ .... _ . . ..... JO

..

_ _ K.yo: n nI. LAU MIlLAND "AIIDY "'UItOlltS

..., .. _.w....- _v.............r.. _ _ """o.............. .....................I ........ _ _

.c

- . , ..........hriIn .....,. .... lMr ft"IIl_ v. .. rit - . cri rIw Onm • .... ,

............. ...,.._. . . . ........ "' ....... ...... (n, •• "",. -..1

,-

~

, ml u .....-..x e .....

.

ot"

STAN _ Tlif u n Of' STA.~ LAUIt r.t. $In ....... Or _ . dil' d. _ " " ... 'H .... . Jaa. . Irt: hf. erf /IIU>Iyo. _ _ .....- ' . . dlor _

dd .... _ ....... _ ..oio _ ....a.,..nl ......... ......"..r ...

.",....,................. ....r.. __ ..-

00,.. w....- V'" f"'11--· .'WrIJ'. _. .__,. . ........ _'. .........1... . ..............................•-... ....... s... .......... ..... •.u.r_ ... F,._ "anlr _

l.otowIw JU'~"'''' ~

~

....,n.",

""'" ..... .....

..

d_

r~_

.a.rtojh_ .... ..t ......

\'01l0
u lfl'rl. St ............... INt... «Ior..-

,~

Mal _ _ .....

........ -op..............,.... _

.~

w....-

... ......-.-.,......... k_ .........

u. __ .

VodIStpn

C-_.W.c. rodol..... ...._ 1.0_.... ... ,.....,.."'""""'........ " ............

.... - . . .

[oI"_~ISn- .. ~o-')

....,.J...

' .... MtCotK

STAl'! "

.... s,... __ """"''''''''''''''''"' 0. ............. ul _ . 'Sr .. .. 011....

0 - - .............. 1oor.JP.....,ttKk A_ _ü 11k... Coo?1. 1911

LAU. IL IET " AaoV

ot • ,....,....,.,..... " "' ....... , ..... ....

Mil LAUItU ASO .\l1I Itnt<. .... fiN _"AItOV _ Ooo..u"

1'"

It........ J~ A liISF.M I:U f ................. ....-... ft

~"' /IIoJo ....... .-.... nUt LAUII(L ASO ' jAJlO'r' MIOIC Ctor< ... ""'" '0' ..... _ .. 0. wndt........ ~ ..."'''" ........IIoocl • ..... "tT....eI< ""........... _..t.Ior 0...

--. _....

.,

..a...._.n n. ftft lorpuW ......

~

~

........ . .. b
.... - .

. . . . . . '1'.... Dot .. ,"'................ to..noI

Ol .... , .. , .. .

DrIorbIo<J&Y. Ycrt\fII_-.. ~"U~""t'CrIoIroo!I ..,......... ......."'. 0.. , ...... SU . ....- . .... ...,... .... '

,

... I.arfy , " " - .. -

. ..

......,............. ....... ...-.. ..... .............. ..

ol.........

- -"" ......,,_ .... . .

U _ _ ..,. .... 'M .... " ......,....-....,..

~r_

LA UItr.L

. .. . - ......... CJo,u!nI'wt .. LAUIIU. ET IIAItO' u .... S
...... _

Fl l-"OGltAI'IUf Ollt ,"UItIt IUlt:ItI'T STAi" LAL'lItL L'
"

.............. , ... ;..a...

h....ft

Cr>II
.."" __ 5hnIrrot~ ,- . "'....01. 5<...... ~-....-. ..-- _ _ _ - . _1Ni.

..................... ~ ..... ~ .... _.................... , ... " ... 0. ........ ..,. __ ....r .. _

__

)~

.........-.......

.... .....

........ IIda_.... ..... Mn ..... ......

............... _

e.w.....

"",-oIW ... _ ....- . I ....... ""

~

J.... ~ .loIcOb< TIIM CO/IIlOV " ·Oltw OflSTAS

....... _ _ ....

r_ .....

-- ..

( .... {[
~ Oak.Go!"- (f..... s....~, 11

.... _ _ _ _ ... VP II O.~ ....... _ .... ""

.._ ............ _.. .... _

k

............................... .

... oL.

.-

'K'

-

J7 ......

,,,.

~_ .. "'"" ........11&1) IC" . .a h...... ~ 00<

I~...,..-d

~.

T V M o .... . . ""'"

bdoao t..r.ftIo.. , _ ... - . . . . . . ..... ... ......--...~

__

..... ' ..,......(... _1 T" l .. ~V (MI LA\I'''I:L A.'
..r........... . _ .........'" r..... ·." ....... ....................." .....

LAUIl r.L UlIIAItDV \' ~.-

\

Sinds het begin v.... de ja~n zestig is cr ~lrekJceiijk '0'«1 over Laurel en Hardy Kepubli«erd. De lijst op deze cn volgcnde pagina's geeft durva n een ovenicht. voor zovcr het boeken en brochures bc:udt die geheel aan L&II zij n gewijd. Niet opgenomen z ij n boeken met een hoofdstuk ovcr het duo. of tijdJChriftanikelcn . Aan5praak op volledigheid maakt deze bibliografie ni4:t. maar YC'rwaeht mag worckn dat cr weinig omissies zijn wat ~treft d e wer' ken die geschreven zijn in het Nederlands. Engels. Frans en DuitS. Veel van de genoemde boeken zu llen b ij de detailhandel en de uitgever uitverkocht zijn. Hij het samen ~ u~ lI en yan deze lijst is 0 . 11. gebruik gemaakt van gegevens die in Frankrijk zij n venllmeld door Ro land Lacourbe en in de Verenigde St. ten door Peter Squarini. IIcrziene edities zijn apan vcrmeld. in tegerutelling to t de herdrukken zonder meer.

......

,n' ............ .._

197&

1'••

..rtl.o,

---

_ _ 00.·..... TI'"""" _

..

~.

~

~u-rl. t .......... _ _c - . . . V . . . - I t ..... _ ... .... J ...... DIt_ ........ - . . ....k............ . . _ ·

1.0_..-.-.. ............

.......r.. ....J..... ......... u - !. ........ McOIw._ ... ~n._

.......- b ......... 1.0. . . .

~.,. L ....

...... """.... ____ ..,u. ........... ,..

l_oei............. Inc. ..... 01 ..... " onty ,

...

0r>I0;. ........ "" _ _ _

, .... /o4cCo.b<. Al K......... . ....!>I .

_......................

LA\1lI.IEL" .. A.O....

""" .............

- . . . . - . . N V It...-:l (ol . . . .

IItr'tI\.

010, ........ .._ _ .... "....'1'"

4io _

....... .....

"

Uit; 'Ctntma"

n,ttlt~'

30 I~pt, 1933

WAAR IS OIPA? (pACK UP YOUR

TROt1DL~)

L&H POLITICA Op ccn onlangs in Tel Aviv gehouden wNenschappehjk Congres over lIumor is de stelling it;eponct'rd dat poli· tieke grappen als substituut diene n voor politieke part i· eip:uic in staten met een r~ gentt'sk of totalitair regeringsstelsel. Pro fessor Yit:uk Galnoor, hoogleraa r poli t ica un de Hebreeuwse Uni\'ersi· tcit van J eru1.llem , iIIus· treerde ~ij n betoog met de bewering dat de Russische geheime politie KGB over een speciale afdeling beschikt \'oor het bcdenkt'n van grappen waarmee de lei· ders in het Kremlin bespottelijk worden gemaakt, Een \'Olk dat lacht om ~ijn Ici· en, 'lO luidt de redenering, :uI niet. tegen hen in op' stand ko men, (k grap is na· ~uurlijk dat ook dit een grap

".In

V I I WACH',

RASPOETIN IN Dl kllUIIH Ie. Mot.. C _ ,

~

~ . ,...

..... _

JOtIH, ITMI L 'H UOMb. IA I I ' I ' ' ' ' O I I

het vt'rkngde van Ga l' noors theorie ligt de Slelling. dat landcn mt'1 t'en rege· ringssySl'C<'m dat openlijke kritiek kan verdragen e n waar het gevoel voor poli· dekt' humor ;,;ieh goed heeft ontwikkeld, in hun bui ten· landsc betrekkingen een minder ag ressit've o pneUing hebben, Dit wordt dan gead· struet'rd mct een verwijûng naa r Egypte. In da t land zou een verband bestaan tussen de bloei van de politieke hu· mor e n dt' bereidheid, dei' tijds. om een vredesverdrag Tim

te sluiten met !.srael. Tot 'lO' vcr Yiu:al Galnoor, Uumo r. bedoelt hij, ontwapent . 0PBemerk t dient te worden dat in beide aangehaal· de situaties, de binnenlandse: en de buitenlandse. de hu· mor in functie staat van de aanpassing nn de bestaande machtsverhouding en van onderd rukk ing van de her\'ormingsdrang of 5trijdlust, Aangenomen dat dCle theoric te n minste een kern van waarheid bezit, kunnen inte· ressante ge\'olgtrekkingen wo rden gemaakt tcn aanzien van het gebruik van de figu ren \'an Laurel en lIardy In politieke spotprenten of ca" t Oot/I .

In de cerste plaatS: Waarom .....orden deze komieken zo vaak 10 dergelijke prenten gebruikt? Ikt antwoord dat zij o\'eral bekend en door iedereen herkenbaar ~ijn b~ vredigt niel, omdat het probleem erdoo r verschoven

wordt . Immers, een ",euwe vraag dringt zich op : Vanwaar die herkenbaarheid? !-Iel antwoord hgt besloten in de observatie dat Laurd en l-Iardy de kampioenen ~ij n van de aanpassing die m islukt , Kortheidshalve kan worden vcrwezen naar het o pStel van John Gricrson elders o p deze pagina's en naar l-lardy's verzuchting in de eerste aflevering van 810lto's feuilleton : 'Voor het eerst va n ons leven ~ijn wij ecn succes! ' Dit nur aanleidi ng van de positie die zij zich hebben verwon'en als vis\'e ntcts, Laurcl en ~lardy wensen niel5 liever dan ~ich aan te passen aan de ge\'estiBde mUl5chappclijkt' normen, ccn stre\'en dat met al zijn frust raties door alle aange· pasten dezer aarde grinn~ kend wordt herkend. Grinnekend, omdat het inherentc gt'brek aan aanpassings' wrmogen, dat deze kom i-

~:::::::_ =-::,-:. 7:j

Ol' "EJtpUH, 191U

"

sehc.: figurc.:n kenmerkl, gc.:\'oclt'ns van superioriteit en Ic.:edvermuk oproept , Dele ge\'Oel~ns worden op subtit... Ic wijle afgespIegeld en daardoor \'erdicpt in de \'erhouding tussen de komie:· ken lelf. I-lier komt bij dat de schijnbaar irrationele vernic· lingsdrirt, gericht [t'gen de aanpassing ciscndt' wl."fdd en haar vt'ttcgenwoordigers. nict allt'en de meer bchou· dendc toeschouwer aanspreekt. die hierin immers een u itlaatklep .... ind t voo r allcs wat in hct aanpassingsprocC'S is onderdrukt. maar tot op lekcrc hoogtc ook aansluit bij dc gc.:heimc.: wcnsdromen van de hcrvormingsgelinden cn rad icaleI'. Een .... oorbehoud moet wor· dcn gemaakt : De ont .....apenende. relativcrende: humor ui bij de echte strijdbare activisten. bij voorbeeld in emancipatiegrocpcn. minder wdkom zijn.

Na te hebben vastgesteld waarop dc ht'rkenbaarhcid van hel duo b<-rusi bij e:en groot publiek van diverse politieke en levensbeschouwelijke pluimage, mot'[ nog de \'tlag worden beant.....oord . welke kenmerkcn de komieken lO uitermate ge· schikt maken .... oor t't'n mu' kerage als Sta:tlsman of poli, ticus. of. in het algemeen. als mensen die politicke macht hebben of ernaar streven. tiet antwoord zoeken wij aan de keerzijde van de L.&1i-struetuur en -Stij l. Net 'l0 min als zij in Staal zijn zich aan te passen aan de: maatschappij zijn zij omgekeerd bij machte om de maatschappij aan tc passen aan hun individuele eigcnschappçn. En hel is dClc onmacht om dc wereld te veranderen, beh:tlve: door haar IC "crwoeStcn, dic met on..... eerstaanbaar komisch cf· feet kan worden overgedra-

gen op de SlaalSman die dc prelenllC heeft hiertoe juist wel in SU.:il te 7.ijn . Een bij· komstigheid is, dat de positie van Stan en 01lie als outsiders zich laat Icnen voor een vergelijking met de wc· reldvreemde ecn7.aamheid aan de top, terwijl ook het op elkaar aangcwezc.:n zijn in een vriend-vijand verho uding een pal':lllel schept mct dc samenwerking tegen wil en dank. die in de: politiek veelal wordt ungcgaan .

De prenten De bij dit artikel afgedrukte prenten behoc\'cn wegens hun achterhaalde actualiteit enige toelichting. De Franse plaat van 'Tim' berust hoofdzakelijk op het fysieke onderscheid lussen Edgar Faure en Mauriee Faure (ge:en familie), doch het vah te betreuren dat dc Ickenaar, ondanks de popularilcit van 'Lorèléardi' in

Jos ClllligflOtl jfl In

vQJ.,*.~""t.

IUsflvien

4lflbr. 1984

I

"

1984

Frankrijk, 7.Îch dce:rlijk hcdt vergist. Uet bijschrift had natuurlijk moet'en luiden : 'Edgar Lllurc:l Faure ct Mauriee Hardy Faure' Dae: twec politici hebben beide:n geprobeerd ecn lijst te vormen voor de Europese \'erkiezingen vin juni 1984; bij beiden is dat op ecn mislukking uitgelopen. Maurice Faurc is een linkSt' senator. Edgar Faure sympathiseen mct de rechtse opposuie. De eanoon \'an J Os Collignon werd door de Volkskrant geplUISt op dc dag. waarop besprekingen zouden begin' nen over de e:\'cntucle 'lor' ming van een nieuwe partij rond de ex<:DA-kamerleden Scholten (lbrdy) en Dijkman (Lau rel). Hel CDA wordt voorgesteld door de Keystone Cops (wa~noc Lau rel en Uardy ovengens nooit hebben behoord) die moduam proberen hun peloton bijeen tC houden . Nict zozeer het rysieke onderscheid din wel de verschillen in karakter worden hier uitgebuit. 'Stef' Dijkman spec:lt immen: in de contacten naar buiten duidelijk de tw«de viool. nct wals I.au·

rel naar dc achtergrond wordt gedrongen door Uatdy . I)(' Israelische tekcn:a:ar Or; 1I0fmeklcr. medewerker van 'Penthousc' , gl'i:ft ccn uitbeelding \'an de sensationele coalilil.~wisscling in WCSl Duitsland aan de harn:l wn de slotscène uit YQII'rt' dom toor;,,' De klc:ine liberale partij FDP (Genschcr/Laurel) ontd«d zich van haar machtige socialistische: part· ner en ging in .t('e: met de machtige: CDUlCSU (Kohll Il ard)'). Deze prent berust op ecn o.i. niet geheel geslaagde par.&bel. die bO\'endien enigszins belc.-digend uitpakt voor onze komieken, in Duitsland bekend als 'Dick und Doof'. Ikel anders ligt dat bij de prachtige: teke:ning van Peters uit 1972 . Op 22 mei \':In dat jaar zou dl.' eerste langdurig tOpconferentie tussen

- \\ ~II.

Brczhncv en Nixon. waarop een ware politieke doorbtlak zou wordcn bcrcikt door de ondertekening van een akkoord (Salt I) tcr beperk ing ""oIn de strategische kernbcwapening. Twee weken voor de start \'an de: tOp in Moskou deelde Nixon mee dat hij opdtlcht had ge' geven mijnen te leggen \'oor alle: belangrijke Noordvietnamese havens, waardoor zestien Russische schepen in de haven van I-Iaiphong wer· den ingesloten! Een afgelasting ,'an de topconfercntie werd allerwt,'ge g,-'\'rccsd. maar uiteindelijk ging alles gewoon door . Van aUc hiel gepub liceerde prenten speelt deze uit de Oa)'ton Daily New$ naar ons oordeel op de meest subtiele wijle in op de uitzonJe:rlijke relatie tussen de fi lmkarakte:rs van Laurel cn Hardr. Tiln

)",,\ .

'nI .....

"

Feuilleton

Towed In A Hole

HOOFOSTUK 2


Sta" en QUit' "tijn visventers. in hel gtlukkigc ~lil "an ccn Ford-butcl. Rijdend door een 'lonnige Strul van Los A"Irlt'S valucht Oli,,«, 'Voor hel eerst in ons I('ven zijn ....~ ccn IU('tt$!' SUil komt met ccn idee om het sucen nog tc vergroten, de luur"pcnoon moel ....·orden gdliminttrd! Als xc :r.cI( de ... is 'loudcn vangen, zou alles wat ze in handen kregen winst zijn. Stan stelt voor hengels aan IC schaffen, maar OUie wil deu uak grOOt aanpakkm . Met ccn ' million dollar KIe.' .1, dil is de aanschaf van ccn hooi ulter Vttantwoord . liet schip wordt Zn'ondcn bij Joc', Junk Vard, waar .Ut'! IC koop is 'van ccn naald 101 cen slassc:hip', Wd ntOC'1 cr iets un opgeknapt worden : ondu andac moeten enige Ic!thn WOl"den gedicht . Oll~ o ppert dat de lekken het belt kunnen worden opgCjpoord door de boot, dk op dc waJ StUI, met water te vullen. Toen we de jongens aan het eind van het eerste hoofdStuk verlieten, stolld Ollie druipelld op het dek, dachloHer van Stans unhandige ma· nipulalies met de waterslang. 'Steek die slang terug in de patrijspoortl' waren zijn laaute woorden.

BLOTTO publicttrt dt' ' aming ronlÏnuit)" vllfl TOUJeJ in a lIo/e ( 1932), ~ oofSJ)ronkelijk document nn de Ihl Roach Studios. De emte rij cijft'!'sls de nummering , ..n de opnammo de [w«de rij g«ft op&opt'nd de kn,tt' aan ill vOt'tt'n, terwijl de derde rij ccn opga"e is van ht't Ullt.l abondcrlijke beeldjes dat \'Oor «n exacte plaatsbepaling no, bij het ronde getal in voelen moet wOf'den opgeteLd.

D

GrboLik,~ alkonjnam CU - c!ott; up. MC U • mNium elo5c up ; MS · mnfium IboI : Ml.S: medium Ion, thOI ; r,, · fo re-çoulld ; Oot. - 0(( k~ l ft - , .JI'IIl lf · Idl

Ol

REEL I PAGE S

NO.

FEET

FRAMES

DESCRIPTION

36

4'0

6

MS Laurc1 sunding bcside boal - putl holt' Into pon hole .

31

.,6

38

458

takes it o ut again • water gocs up 6

0 .5.

(Watt'!' noises)

MS I-Iardy o n deck · spnks' water goillg ovt'!' h lm . Icavt'l

scene. (water and other noiSt'S) I-Iardy Wb ·· . 2

MS laurc1 standing beside bOat • putS hose into pon hole.

(watef noiscs)

39

460

9

MS Uardy on deck - spcakl' gestures. (water nojses O.I.)

Ibrdy Come up bere (md de,,,, offtbis deelt . 1'11 Que"d to tbe important tbings.

40

470

12

MS, laurd standing bcsjde boar . geslUres - ltarts f.g . • hose in pon hole · FADE OUT (water noise)

41

474

6

FADE IN· MLS · laurc:l 011 deck holding hose · water going from hoSt' into cabin. (water noise)

42

477

43

482

6

MS Hardy sining on smal! barrel at reaT of boat • paintl rudder · laurel spoks o.s. - I-Iardy tUfRS • spcaks. (noises) Laurel (O.I .) H~, Ollie. Hard)' IVbQt ?

.4

493

10

MS I..aurd o n d~ek look ing down Laurd Tbe bOQt 's f/lll of water.

4'

49'

14

MS Hard)' at rnr of hoat • spcaks. llard y All rigbt. You go abeaJ ,md scrub tbe decJr. . I 'U/oolfo, tbe lelJls wben I fi"jsb tb;J PQ;nting.

46

508

14

MS Laurcl on deck · pUlS bucket down on deck · suns b.g.

47

514

13

htS Hardy at rear of boat painting rudder· rudder knods him over· his hand goes into can of paint . h~ looks at his hand then up 0.5 •• gelS up ' sin on the barrel · pushes on the rudder vjolently· picks up can of paint . sighs. (noises ' Hardy sighs)

48

sso

14

MS Laurcl on deck · SCC$ the rudder bar back IR place ' nart tO piek up bucket · pUlht'S on the ruddef bar. (nOlle)

MS Water going from pon ion of La u rel who is holding hosc at ft jnto bonom or boat . almost full. (wan:r noisc)

0 .5.

over ra iling · speaks.

• sc~s rudder bar· pushes on it. (noiscs)

REEL 1 PAGE S

"

NO.

49

FEET

SS,

FRAMES

12

11

'" , " ". '., • ,. '0

11

SZ

SJ

'90 '9l

0

•

DESCR IPTION

REEL 1 I'AGE 6

MS !Iud)' at ff:lf of boat • ruddcr knocks him o\'cr' can of paint goes over hls face · CAMERA IIANS ,lighti)' lIS he falls • SItS up a"d looks disdamfully at the CAMERA . (noIscs)

MS Laurd on deck "",ith scrub brush - rubs soap onlO brush. (scrubbing naise) MCU lIardy looks onlO deck O\'("r railing - face CO\ll'rcd "nh pilOt. (scrubbmg nOlse a.s.) MS Laurd scrubbing deck · looks a.s. lo ..... ard Il ardy. (scrubbIng nOlse) MCU I laf ti)' looking oma deck O\'cr ralling and 0 .5. to .... ard Laurel. MS Laurcl on deek looking 0 .5. lo ..... ard lIardy . climbs down o,'er side of bo:n and looks suspiclously 0 .5. to ..... ard lI ard)' . (noises)

NO.

FE ET

67

6'6

6.

,

FRAMES

DESCRIPTION

661

,

MCU Ibrd)' Jooking down a.s. - gesrures.

69

666

0

MCU Laurd looking onto dcck and 0.5. loward Ilardy over railing of ooat - Starts b.g. (noiscs)

70

668

6

MS Hardy o n deck· throws bucket o.s. If. (noiscs)

71

670

10

MLS Shooting,down at Laurd on grouOO· bed spring b.g.bucket comes In (rom r.f.g. - I..aurd dueks . buckel hits bed springs and bounees back· goes up 0.5. (noiscs)

72

672

MCU I-brdy. back to CAME RA · bucket oomes in and hits him • he ydls. (noiscs · lI ardy : Oucb!!)

7l

674

" ,

74

675

7

LS 60at . wal\."T eomes (rom port holes. (water noises)

75

680

0

MS Shooting into waler in bonom of boat - duck eomes up • swims 10 Lg. - as I-Iardy comes up (rom under Ihc water. duek geu: OUI onlo deck and exilS U.g. - I-lardy 8lubbers . starts Lg. (waier noises . blubbering by Hardy)

76

696

6

MCU Laurdlooks in thro ugh port hole from outsidc.

7

MS Hardy still in the water in bottom of thc boat • looks a.s. If.

Aleu lI ardy looking 01110 deck and o.s. over sidc of baal ' Slarts la get up onto deck. {noises}

REEL 1 PAGE 7

MS lIardy on deck· pieks up buckeL (nolles)

MLS Hardy on detk • ydl.s· dives head rirsl il1lo ..... ater in bottom o( baat. ( noises · Uardy: Obbb •• water)

"

619

'6

621

"

622

4

AlCU Iludy oomes la «nter of picture -looks down a .s. ' maSt b.g. (noises)

77

698

625

2

Aleu Portlon of baat·

78

702

79

704

11

CU I-Iardy speaks. lIard)' Come'''r.

80

706

7

MCU Laurdlooking in through pon holc from ourside.

81

708

82

71 1

8l

717

0

MS Ilard)' stans to get OUI of Ihc Wlter in bonom of boat. (water noisc)

84

718

9

MLS Laurd romes in from If· as Ibrd)' gCtS out of the ..... ater · Uard)' ~eslures . speaks - Laurcl pieks up bucket Starts la hand 11 tO Ilard)' - l'lud)' gestures - speaks • La urcl fllJs thC' bucket with water· gives it tO Hard)'· I-bordy removes Laurcl's hu • hands it la him - puurs thc: Water over Laurcl's head . Laurd pUtS his hat on • ukes the bueket frol11 tbrdy' gelS anolhcr bucket of water· as ttard)' lurns · SIOOpS b\.'Slde T1liling· Laurd pours the bucket of waler over Ha.rd)' . I-Iudy stands· turns , Laurcl (continucd)

,.

AIS Laurcllooking onlo deck over Side of baat· glX."S down a.s. (noises)

Laurcllooking 01110 deck and a.s. toward lIardy O\'er talling.

'9

627

14

AlCU lIardy Jooking down o.s.

60

629

11

MCU CAM ERA PANS n slightly as Laurcllooks 01110 dcck from oUlSlde Ihrough small hok in ralhng around beat, and a .s. loward Hard)'.

61

616

MCU lIard)' Jooklng down a .s.

62

6l.

MCU CAMERA PANS shghtly Tt - Laurd looking OntO deck and a .s. toward Ibrd)' through eT1lck between ralling ant.! deck, showing ani)' his eyes.

14

Aleu I-Iard)' looking down o.s.

64l

"

MCU Laurcllooks over railing of baat and a .s. toward Hard)' suspieiousl)'.

6'

6'0

14

MCU Ilard)' Jooking do ..... n 0.5.

66

652

12

MCU Laurd lookll1g onto deck and 0 .5. toward Hard)' over ralltng ' spcaks. Laurcl IVbaf 'd you pUllbaf nulf on your {aa: {or?

6l

641

64

.

R": EL I PAGE 6

MCU Laurd looking in through pOrt hole: from ouuide.

• •

REEL I PAGE 7

CU Ibrd)' spcaks emphatically. Hardy Com, b,,,! MCU Laurd looklng in through pon hole from o ursidc.

.

NO.

84

FEET

.

FRJ\M ES

CONTI NUED

DESCR IIJTION

REEL 1 PAGE 8 gestUTCS ' gi\'('$ buck~t to Hardy· lIardy fiUs bucket wÎth waler · gi\'cs bucket to Laurd • pkks up small stick. takes hold of Laurd's bib on overalls. (naiKS of bucket.

NO.

FEET

••

CONT INUED

.2

.4.

.,

.52

FRAMES

7

8"

MCU Laurel looks on as Ibrd)"s hands put stick bctwecn

bib of his o\'cralls and shirt

8'

0

8'.

In

order

10

hald bib open .

MS lIardy takes thc bucket of waler (rom Laurd . pours the water down insidc Laurel's o\'eralls · Laurcl Sllru to take [he bucket - Ilardy stops him - starts te get down over sidl;' of railing of bou . Laurel pieks up thc hOK' turn$ il on - water g~$ over Ilardy - Laurcl (inalJy turns thc water off. (noists of bucket· pouTing w.lJler :tnd Wal er (rom hose

as

H

2

CU lIardy gcsturc$ angtil)'.

8.

8 ••

7

MlS uurd and IIardy on deck - Hard)' wlth b uckel • stans 10 gct more water in buckel - Laurcl pieks up hosc. (ooi.sc:s)

8.

8••

14

MS Laurd holdmg hose - Hardy wilh bucket· look other - talk .

al

Hard)'

Laurc:l

Weil. you $larte"

j,.

Il ardy

No, I di"" ',. Laurd

Yes. you did. Hard)'

Weil. I did,,',. Laurcl (cf)'ing) Yo u certaillly did. lIardy !Veil, I tild" 't

CU Laurd cr ..:!· spcaks - Hard)' spnlks 0.5. - Laurd shows his chagrin. Laurd «('rying)

Yes. you did.

••

.4'

8

REEL 1 PAGE 8 70

7

TO LAST FRAME OF PIC rURE END PARTONE " TOWED IN A IIOU':" Ilal Roach Coliledy (wordt ycrvolgd)

BRIEVEN

('ach

Now, wa;t a mjnUlt:. Isn 't Ibis silly? Laurd Wh",? Ilardy Here we "r" two groum-up me", acting lilt! " coup/I! of ebiltire". IVhy we ougbt 10 bI! asbumcd of ouf'st!/vt!s; tbrowing wuter at O'U! uno/ber.

4

MLS lIardy gelS bucket of ....ater · Laurd with the hOK' both look at each othcr. (noiKs)

REEL I PAGE 9

8.'

.37

14

goes over Il ardy)

87

.0

.... 1 ...·ekenl .. nl loop ik nld en I ..nd Ir op lock nur ..en vo:~. plur.--n BLOrro. Nergenl \Inkrijsbur. Iiere', InoÛlcr fine m~ .. M . Prudon Diepen,,"n

de bCI"U:eliJk kM ... op-

J)oo~

~a, is 8LOTTO

de

"i" i"II:rIlIU'"

distribuleu.P"f. Mer ;""-",, WIJ d,t "uI1Imer 11 ~WI" · ,"I IflJlrtefd """r rr" "'""," k,cbifd1lurrbllld b'J ,npuwll' u ....dll 11" ''''t"",,/lew ' UItII". _, wt blijft "" WP"fllllfdi, ith. om telf 1160'"'11''''''' " " •• 1100'

rOlll.

m.".

/"forl1lIl , Îe in d, Vllnr"i,dll 5111' "'" 0.11, bij W''''''''''II'' ~It 5111" uIlrtl. bcefl '1111" .. iu!....,~/ ,,ow' d" II.lIb"","C,"" N"

,.w"

AlS Laurd and lI.rdy talk · Laurc:l stans to piek up the hose: aglln - !lard)' with buckcl starts 10 gCI wau::r. Laurcl

ooor d. Nlld,,,.,,ds, Fr...... d .. ooit j" Noortl·"",n.ft. ce" u· boor/iJ • • ful,ebied wd. i, ,~

JiJ 100 !

(contmued)

po'lIe,d. 0 .., 's WI,,,ld da, IA'" ,,1 "." ',-"dy 00'" di, soo" rt · CU"""CII""r:ite", dw Jf""r:a .. '" VO ..... lD.", ..... "' ....slal , .. "at",., we,d"" beloo ..d. MeI -:d ..rbe,d is "'"" N" .,... e.. • cbtmp-o"d "ut u lIdlIl" dil' d.. f ...to is ,,,mlJilltl f" /930 dll ..s d, opnamc" Wit Br.l$, Van bc"ft nifl. voo, de Qd~tent, .. b ..t ... ,d omdll' "' .... da .. blld,1I1 b.d, ,,/dll' ...." woo,dvo ...dlfr "'''' dil , .. VAlI,. llie """",e", w" 00'" d ....1 _ da, dil I"'li, 1'1".1''''' ',"ooi ",u,c"om.,,' I:f. lier On' ....ui w" dl fOI'" g i" b.., inZit

d.. """d

d. fOlo . m ....r ",,,,, .cbt/, wr diM, "iel .. dil' ,pllC~

i".""I4''

d,,,,

rw", , ...."

d. ,eh';J"'"

r,""iI

K. Sch,p".",

lij, Inm Ito,t ... d" 00'/0, voo, gllld,,,, " I' d. Itop b"lIf, 'llrilt' bi, ,,.,,

.m"'/"

tJ,"UeriJ.

ml:r, W" """

,,,te,,,;,,,,, mr' " ...

dri W" 1)11 ... , d."

"OOI/

o"ti...

IIOI!I.." of biI"It"" bufl ,rsto· It"" d,;,r bÎJ SU" UII",/ a/, -:iJ" vo ... ,b"ld beschouwl r" "11 brt"ld "p bet bo" ... U'lIOlrom WIJ :'J" voo'lIefde j" •

JI'O'"

u",.. "r ,iI.."

Ilo"'",,

WIt

I'ijn dat BLOrrO cr i.. IIc WI.$ jf«lu' Idntrig«td door dr advenentic \lln V .. n IlOUIen mei de vawrcrde fOlo. WI.$ dit een montacc ol hebben .... 11 rehl YOGr dne fOlo ~otrcrd., en wanneer? KUnl u mei "luikt' voIC ..dvCTtftrdcn hct aanw PaP..... ', niet uilbreiden? J ,Schippnw Bumam

Ilardy (o.s.) Well, l k"ow tbat I did", .

YO/i

Ibrd)' iJthu,', ••• I..aurd I •••• (noises) IV~II,

dIpping w~lIcr :tnd pouTing water over neh olher)

8'

RE EL I I'AGE 9

DESCRlPTION

",,,,ur,,/,, ...,.

Nament .... oor.!: \lln Dui" han~ lijk dank \/OOr de tOCJ:endln' .... n hCI ecote nUntmCT nn SLOT· TO. Wij mlken u ~ ccn roT' plimenl over de onhO\.ld r" J:'Jn net IdmCT~nJ in dr hirm~ Ir \lrnchij"r" rxrmplaren. W'J ho:!:cn d.. t u 0'" op de hOOlle w · I houde" \lln de \I"dere ltd· \/lldlrn van dr nichting. Th. Rdd":1"1i AVO Produnia Roundam " ....... " O .. ZII wnlerw IIClltllU'" , .." llbe, IIld",ltlte". j" d,' "",,,.

In rCT~e instl.nlÏc wil ik u nog hlrldijk d .. nken \loor de IOCUndinl ....n hel I. ""tel ,. II .. rdy fitmmll(Uinc SLOTTO..... lIeen mocl ik u wel mcdedden dit ik de (OlO', in hel mapxine telf k"'a1ilatief minder vond in \Ie,.. ~Iijking lot de schetpe fot? ~ de omd~. Ik hoop d .. 1 d,~ on ccn volgc ... d nummcr \lCTbctrtd k.. n worden. Vrrder \lond ik dr Ily-out goed \leBorgu en de inhoI,od boeide me Iccr. wurdoor Ik konQl1l kan \lerkondiflen d .. t ik rontcnl ben met dil nieu ...·e blld, R. W. IUd,...,., AmA.ndam

'''''WIl '" ,.tlt "" ...... ,,;a;>~ dil i/I"JtN· _ ,11, -wllfldVoo, m ...,eI'JIt ,IW" """ o"'{ilf,'e '''''0 ". m.~' "k, a/lijd -:;''' "."" ,.".., ..,,,, dld,,,ltltll" "",eblltb""" v.w .... ... W'J

/fr

~bfrln.If,"".

li..,

lIjI,,,,

20"" ;k ..,dac,lc CO"'"Ct ..." It'U'I"I die ,o,d,. fo'o J i" b .. .. beut bl'bb"" " .. dC211 ,""" SLOT' To tril/II" le"I1". Op ,"_ortl "'011'1. ":"fi", (""S~K i,

b",

'"'11'" we .... b".."ctwrp.

u.· 11

Video en 8mm

MONOJESMAAT lI~cl

Supa 8 de adrm is .fge,nc-dc:n door dil' onrwlkkdingcn op de vidC'Omarkl lil cr nog MeNS l('Ycn in de plli~nl .

E,

1Z

duur. S O"I of lbc IHJn't ko" 125 dollar (215 dollar vóór de prijsvcrl.,ins). Oe IWtt-ac ICrs v.n RllICkh:l~ k kOMen nu 50

dolI.,.. Een .ndn" Amerikaans bnlrijf dat volsen. onze' in!Ortllllics wcl rn:hltm:cb naar Europa kan Ieyn-en is Rl:d FoJC. Inc. (ROIIle 209 Eut, EliubnlwilJco. PA

BLOTTO is dOOr vC'rschcklcnc

1702J). Red FOJf heef, in de 10-

I('tnol ~.agJ IInd...:ht IC schenktn un hC1amaJlt formu' In on. Ii nd is de kC\ls niel grool. "'...c n vrocgC:f popul air op sjouw g-"st lJ!ils mak .I~ W ~ton ~.ul " MUW oe•••st nlCI m('CT tn IJ uu de winkels ve,dwC'ncn. Film orrla' werkt all«n nos mI.'l ... WtC). Ii tt Ntdalandk mtfk Rt.1 Film is ook n;tt IlI\8tf ontkr ons, mur IWtt .... n tk films die: RI.''' uilbrachl zijn bij tk PinTIa Van dtr KI NI in Amsctrdam (Marnixsttul 263) nOl \001.'1 ... erkrij·gbaar. IIl.'t "n 5«ps "' Sril, dl.' aalSi I.' film dIl.' I.aurd tn IIardy hebben gemukt voor 1111 ItQach, en 7'b #! HIK Noi.t, vier j.. r IIler in 19 44 gemukl bij 20l h Cenrury Fox, die: .o'n sltchte reputatie heeft 1, $lUk voor Jruk klassitken , IIt t betre fl hit r restanlen ... an ee n voorTaad die niel meer kan \Oo'orJen aa ngevuld I Mondje5ml.lt d u' in Nl.'dC'f'o land. I::ldeu. en vooral in dl.' Vl.'renigJe Staten, lijn nog wel volop Ukll-films op 8mm vcrli e t famcull.' merk kri.icbaar Bhlekhawk h«fl «n la"F, lanIC lijlt Vin li tel, meI praklisch aUe rüms die 1Ia! Roach in op' drxhl .... n MGM hmllanaak l. MlI.r... 611ekhawk kverl nitl n"" landen in Europa, omdal dele (inTIa 111non tk Amerikaanw ruh ten beÛI. SchrijVl.'n nUl 8lackhawk hml dus wei nia: lin, m aar vuor dl.' volledighl.'id loch mur het adres: 12] 5 W 51h Sir, Davtnport, IA 52808, Vi. een rdatil.' in Amerika lijn dae f'dm, natuurlijk wel IC krijJCn. 8lackhawk hftft ",oria jur de prijun dnJtisch vtrlUJtf in ten pos;n, de 8mm-m1.l1n ovncind IC houden. maar bij de huidia:e doIlarkOtu van .... J JUIden blijven ..tI.' Amnikunk kopidn

mcr van het vor. jur ha I hiJ'110/0 en IJu'",,(' Scor/IJ"d u ilBO:b. lICh l. IWt'C yt'Cl~aagdc rilms die: lanGe lijd niet ycrkri;,bu, waren wege ns ingcwikkdde rcc:hlcnkwailil'S. De prijs lag in juni 198J op 270 doUar! Voor ongtv~ d(' hdh .... n dil bcdrq is llH "'yll'~ Dnus bij Kt
5,""

1----:....-------VIDEOFUN Waar dnendtn 111'1 op hebben pKhl Is in Den 111." gebeurd: ,n deze Aad is ccn vid «lt.h«k oPJnicht wl.lr de bel"t films 11.' huur djn tn WUI lelb I.'ÎJl.'n impon word t bcdrC'Yen, bij YOOrbcdd Vin klassieke films die de IC'V"tiJde imponalfS niel aandurvtn. lI el is dl.' vidcothl.'l.'k van 6nlOh u n de SliIle V«rka· dl.' 7. Dc collnolÎe omvat O.L vier UkIHnnden, IfKomSlig uit Enltllnd. De tilels van de ca$' SCIII." zjjn «n betlje nad,daehti., Cilr It'n-.den, H.,,,,p,., L/llIgbl , 1·,lIn!.... en Tbc Alilrcb o f ' be Wooden Soldins. Ondtr due I.. uilt' l ild 11.11 in En~ land Htlbel r" ToyLl"d schuil. Op de andere banden Slllt een eompilatÎt VIlt konl.' film .. waalonda v.o ..bI,. n'boopee, T Ulo 7--', Tb,. F,,,,um'l TO llcb Cl! 11'l)". It~I" ,

Abonn«s op 8LOTTO kunlWn bij hel inpaa of ..en.nwen .. an hlln abonnemCl!t «ft 8olhoed;C opl"'cn, dat val_lal wordl.'n JC'Plaabl. In alle .ndru ~cn _ het lUid' f 10,-, Ik Idvaun· l ies mOICl! niel !anp lijn
Tc koop ,CYTI~ ' Ami~b film · afpararuur Sef,ru, Ccd. Zulde .... d,cp liJ-I . Croningen 0 50 . 137269

Ccvraafd'

Filmfoto', ( Uil bioICOOpvlfrines) van Uk IHilm~ lI eb nitu om m« IC t\llIl.'n! N. de Uaas. Prinwnstnal 6 ·2, AmJtndam

Tc koop of ",i! woor plal en hinc!es) «n zwarl" bolhotd , EnrtJI, 5ize 7 (I'erf« tion of Lightncu). 8rievl.'n onder nr.

U,

Ik hl.'b div. film. van LAU dubbel op 5Upe. 8, normaal 8 of 16mm. Wie wil ru ilen? 5 .1. Domlltc, Den Il l.'ldcrwtr. 28, Amsterdam (020-165107)

Tt koop: Vo m Wudc:n

!)cul '

scha- J1'dmkUml, de (Wtc herocmdl.' album. compl. en in stalt . r. 1 U," Vndcr SIM wurd in Alaska, 120 m, normaal 8 : f. 25,', plu' ... ",Ie oude rumscerkurten, lel OU()()'43845

KOCJe

De rcdactie ....n BLOTTO z()Ck r oude kran~dvcrtmtia e n an· det ilIUSltltjematttiaal innke YU.tl en lI ardr,' Ook foto', en tlid.ehrifan ikt eTl. 1'0AbuJ 8'10. llOOAW Uilv~m

T~

koop

JeV.ugd

J:llt.~

UI

UII.II

~'11.1>;11)

plnll'1 U;I ($'IU!]) .
complele

'film. van Llurd & Ihrdy op 16nun of ""per 8. 8rieven met prijlOpga ...1.' o ndt. nr. U" Ik zoek het bo'I'kje ' Lau",,! en lI ardy ', ui11' V." Gennep, 1910, pcllpun OQI.sIa!f. EVI.'nt. ",ill.'n voo. single ndlO'ClUSC'" Oe LIdi in Lo"""n. 8 •.0,1\. 127. Gezocht, L& II -pruliarla.. PoppeIjes, pc-pC'f'o I.'n ZOU111cl, sp..rpOtten e.d. Ook ru ilen, B ••o, n. 1l2.

ABONNEMENT BLonD 1 I/m 4 BLOTTO 3 tlm 4

f.30 ..

.. Handen opl"

r.ls,. L..===========~

De nummers I en '2 kunnen nog worden nageleverd

voor r 7,50 per nummer. fran co thuis.

Abonnementen kunnen alleen wo rden aangegaan voor de lopende jaargang. liet verschuldigde bedrag onder vermelding van gewenste nununcrs kan worden overgemaakt op bankrekening nUIlUller S4 82 1637 1 van de ABN. Leidse· pkin 2 Ie Amsterdam~ Het poslgironr. van deze bank is 6269. Vermelden : Laurel & Hardy Fonds,

"

Summary Main story in the ncws sec tio" is aboul the emcrgencc of (wO musicals o n the lives a nd times of l...3urel and Hard y in Ihe V.K. this summcr. Also report s abOllt a batch o f Larry Harmon 's animatio" films. ncqu ired by the DulCh tv-sta tio n AVRO and the publication of a Dut ch translatio" of McCabc's 'The comedy world of Sla" Laurel'. Sy arrangement with Bzz löh Publishers a short chapter of Uvi Wee moed t's translatio" is pre cn lcd in this issue. ft is folio wed by a L&H·bibliography. leaning heavily o n Ih e work o f researchers Squurini and Lacou rbe, there is al leas t onc addendu m : Ihe DUlch book 'Stan & OUie' by Th omas Lee nang. Dutch comic André van Duin is inl crviewed by LeeOang. He dweJls on his collectio" o f L& H-fill11s and me mo rabilia . his visit to the Occana Ho tel and 10 Stan's grave in Los Ange les. Drs. Hille Tymslra con tinues his heavy stuff wilh an essay o n the affinilies bel ween po licital humor and cscapism in Ho llywood movies. Expanding o n th e views of I)rof. Yitzak Galnoor of Hebrcw Univcrsity, J erusalclll , he comparcs the nature of Laurel and Hardy to th e way the com ic duo is prC* sen led in political cartoons in the U.S.A., Fraltce, West Germany and Ihe elherl3nds. During th e prestigious Ho lland Festival 1984 performance arlist Dick Raaijma kers staged a se ries of variations on Ihe soundtrack of Niglll Owls, designing machines and electronica! circu its 10 rccrea te the pratfalls of the boys. He now purports that plans were made in 1930 by an unknown director, who ca llcd himsc!f ·Cassius'. to cast Stan and Olli e in a propaganda IiIm, forcshadowing the fall of Benito Mussolini! BLOITO tries 10 put the facts in o rd er. In this second issue a lso a rep rint of Grierson's essay o n the special L&.Hbrand of humor, a portmit of the Veno mous Fin and a survey of avaHablc films in the super 8 collec tors field.

,.

<

~

hotel ncw hampshirc - il bidone . ghare baire - colpire

~

al cuore . pariNexas - blow up - linie dirry war . [rou bie

g.

~ with harry • wine waan - crascrhead . where the green ::: anlS dream • liquid sky . un dimanche à la campagne· • I jimmy dean, jimmy dean • man of flowers . saryricon • ë cul du sac • crackers' chosen • bastille - prenom carmcn . >= ~ t: la nave va - the rope . giovanni -Ie mépris • bolwieser -.:::! )( el sur . hans. het leven voor de dood ·l'homme blessé • ~ ~ Oambiene frau . die freundin . the brothCl'-from another .~ ; planet· roma . edith 's tagebuch • dccameronc • sans g soleil • salo - venigo • stade der verlorenen seelcn • ~ basileus quanc! . dood in venetië· dame met het hondje ::ï ~ . gentlemen prefer blondes· joao en het mes - pierrot Ic glil! fou' aH about cve - niagara · another time, another place • • novecento . rear window - rocco en zijn broers · pi.xote • ;: ; . the chosen - la colmena . dans la vi Ue blanche· wild ~ :>'! wechseJ • erendira • hc:cate . los santos innocentes""i

0

~

WHAT 'S YOUR SMILEAGE?

Did you ever measure your smile? Try it below. Just pi ace your mouth over the Smile-O-Meter below, mark the spot whe re you r smil e registers and note the measurement.

FOR THE BIGGEST

SMILES!

\r

ZS3 LAUGHS! SWORN STATEMENT SY GEORGE FINE SURVEYS, Inc. " We octuolly book.d 253 lough •. Hold. the record in our 30 yeors experience ,"

THEATRE

"LlJurel

{/HII~s

LlJugliing 2OS~~

nnST f/ 'LLLENCTH FEilT/ 'nE OF T T-TEIR F/ 'NNTHT MOMENTS!

DATE

1/3

INHOUD

_

-

-._-

"-._ ,",_' " .

_

'

7

"' r.

-i' .. -~ .. :::;.. 'i:

...... __ '.oM_ ~

...... ,j _

... . , ........ _

, ' _ _ . . . ,, '

:;.::' ,

h

~"'

.h'IX_ .. ~_r7 '!" • • ·. . . . . ...._ _

_____

_ _ .... Io ..... _

... _

~._-_ .

....,. .... _

'

}-~

.............. n _ _

t .",

,,,", " -

-- '-_... ... ---_ ... -

'---_ .... :'%:::,.... '-,

__ .or _ _ ., , _ """ ...", _ '

.. _

",..- .. _ _ _

.."__,- - - -,-

...

---.-

·)00 • • 1 ........... _

5530 411tlJ

, ............ _. : ,'... ,....... ~i"M' _ .1IlnD'.

.-

•

•

.. Ereglslen in UIverSion •

•

•

.....7'''' ,................ ........ _" ...... ... _

-. .............................._ .. ......_... __ ...... --.. ................ . ... ..... _....... ...... ............... -_ .... ....... -........... . _-... ....... _ ...........__-........ ._............. ,.,,__...... ...., ....... -_......-. _ .... ' .... ,., .... , ........ __........_':c ..._....... ...... _..... ""-............ .... •.. .... ..... _ _ .. ...".,

~1' 0'':'' ~'

, k ..... ~'

.. ..

'" ,- ...........

_ _ ... ,,. _ _ no ...

'p""

0)

, ".'

of ...... .-I .... .,.. ... 0.-.

"'.-..

,

...... d ..................... _

.t............ _. . , -......._.........._-_..,._ .............. -...... '-,.,...-.;.._ ............... _ ............................ ........ ...-..... ..-_ ...... .... _.... ".-.-

........ _ _ ' ... "1 ... , ' ...... ~ &

IC'

" " ,,"'C : 10"'--"_'" .k"

"

'.'___ "

' _ n ......... _

'

...

' , . . . _ - _ ... _

.

' • • , . .. _

~_

.. .........

.... _ _ •

ti

•

, ~,

j . . .. . . . _

..... - - . . _ ' - - "

........-

....... . . . . . . . . . . . . h

,...

"',_.

•' ..... _ ... "Of' ' ...., ....... - . . .... w ....... _ _ _

.. ...... IMom .. _

' ---' ... _

.......

...............

M""'"

. . . . . ." ....... .--1..-.. _ OF ... ..

_ _ " - ....... _

""

....

, ,

~.~.,.".

... r...

0..- .. " i ............... ""' . . . . Co ' _ ..... _ . . . . . . . -" 'u. i·. . .· _ '''.... _ . ........

._. ....... . .M_-...... . ............ . . . ..... ........... .... _ ...... .......... . . __ ... ... _ .. , . ...._._ ....-_ .. _....... ".. .-- --_ ....... _ ........ _ .... _ ... , ::.:. ';;0. -::"·i'. ' -,--. _-- . _ ..... "_h" _ ... _'" ...... ",..-,---. . . . . . _._._J .. . . . . . _ . . _0 ' ' ' ' t - ...... ·.. .. '--" , . _-----...:.";.·..::::~;"T. :'!= . ... ....... _ .. _.-. ----_ ........ ....... _ ... _ .... ,.... 1" . _ .----" ....._ _--.. .. . ... -_ ...... , .__ . ----_ , __ ,-,,'101.... " .... ..... . ... ..... "' . _..-..._......... ... _ .... " ... , ... ... - ..........-.,"- ..... .... .. .,,, "..." .. _ ............. _""_ . _. _H ....' ---,___.... ...."'",......... --- _... _-_.-. ......... "" .. '_ ....__ ... ~

........ _

.... '... _ .... o.

0:-0_ "ol,

,

...... _ i _ " ..

,~ _,~_L~'"

;:.;:.~.

"'"--__MI . . . .••• _.

i

:~

,= ... ..

_ _ _. _

.'

_ - ...... o.o., ..

_.....

"

_

..

'i"

.... _~,_l_,."" ... ~-,.-.

-........ ...... --"...... ....--... .._ _ .........._._,__ ..................... ..... .... -.. -_ ...... ... _.... ... ........ ,._ ........ ""' ........ ".,._ .. _-_....__........ -..

~

... .... -

-._'""""" ....,_

..........

"~i

'.-

........ Op"' ........ .

.... b

:;; ....,

,.,

,

,

~

"

'........... . - ,.......... _ u_ _ _ ·, _ _ k .. i.onI ... i ...... _ ........... ,...

',

:::""'..~ ;.-:; ", ~ !!.';::"!:':. M

' , .. _

.. _ _ .. . " i " .. _

•

..... ,'~

,

....... _ _ _ "'1~-_

.. -

.. , . . _ ... -

..

........... _ i i '

i " ... '"'i": ......... n, E

-- i

, .. _ i

\i

.... _

..........

...

."'j"' ....... _ _

''''"

"" ..... '? '.... , _

...... ~ '

,,_ol...... __ ...' ...
_10............ - . ......... ..

.............. i'....' _

_ •• ..

ii

'4''''' __ ,"" .. _

..

.......

i , _ ,.... , _ _

_ o.._,,_'

..... - ....-=1 ..

...... _

. .' " . . . . . _

...i

"

_ . . . . .-. . . . _I' ! _ _ .. ..... ..... -_ ......... _ ...... .... ........ _ ..... _._._ -......._...... _"......__,.. ...... _ ... .. __ .... _..... -.. _........---,,_._.,..... •.._I.__,...... ,__-.... '_ ........._ .. .. __ • '._ ................'._ ..... _-,_ ... _.,.-.. __ ... _-_.. ... . . _ ................. _."..... .......... - . __ _ ...... ............ _............ -.. . - -.._ .....-...... _,... ........... _ ............... ..... .. _....... ... '-..... ... ..... ... ..... _.,,, ...... -_._.. ......... ..... ... ,..... "_ ............. ... ...

-..

-~,

. . . . . .

7

. . . . . . . . . . . . . . . . . .

_

_._~

.......... .'-"'",_ ,

"-

"'i'

....... _

... .. _ -

......

...

~

_

-

i'

•

4~"'e>:':,

-","'" ....

, ....... ...... - . . . . . . _oj .... __ Oot.!!

•. _...._.,.x".;.;

... _Wh

...... - . . .. _ . . .

w..... ~.....

... ;!;_ ...........

...",GO' ..."-'> ...... ,._ ....

-, _ ......

-+

'

~-

' ; ___

"'....

ot

' _

'._-""~"'''-'-

....... .. _

' ................ c_

F' .. " ....... ......, _ , - . . ......... _ ... a .... _

v

~

.... ,.;.,,1 ......... ...

. . . . . _ - . - ' . _ .. ~.I ... ~

ft

~-,-_

,-

,.

~

\

~

HARRY MULISCH (1953):

KOSMISCH! ~ ''''' ..._.. '.

. . ;

-,-~

_ .... _

... ....... _

7

~

'

........ _ _ UI"'''''''' 'J' • _ _ . _ ...... _ .... ,...

'i"':.'i , I . . . . . .~.; ..

1:"1 t

• _ _ _ _ . ._

,~

,

=.:'~

,",

'

-

.... -....... ~--

...

....

._-_ --_ _ _ _-.__._, -.. _ ,_._- _._ - .. .. _-_ ......... ......-.-.-_ -.--. .......-'--_.-" "'- '-.. _-<-. ---' '"Jo __

" .... ... ....... - ..... - ..""'''f ... , _ti .. " ........ " ..... _ _ .... __ ' u' ''' __ .... . . .,,'," ........... ....... .,.-,.. ,-,,, ,- ..... ..... ..... ........................... , ' ," ....... ...... . .. ....... . '005_' .",,,,,_ ............. ,. _ ............... ,!...... ........ . ... ........... '

~

-,,.~

,

~~

.'

_ .......... "

" .... 0'

_....

• . . 'J .... _

•

_ _. J• • _

h"_

_-~~

_c-' ' " _ _ _

. . . . ...

... .... ~ .. _

~-~

", .......,......... e.. ''' •.,. .. . _''''i __ ... .... "," 100 _ ..................... _

."~~,,,

ci

_._ ....... " ... u' .....

--._..... ..... -r ............ ' -_ . --... .-_._ ................. ....... ... ...... _ ...... .... ... ,._ ....... -_ .... -_ .... _ ..... ,--... ... ........ --------_.- ... _",c'_

,

_ _ _"_ 0'

"

c ... _

_a,· ' •.

...

""'-'~

,

.-

_ _ ... _

",

......

"' ___-... ..,'" .. n"

• __ -

'i

,

-"" _,".W"

.. "" _.' .'_ OM

'.'1'0

,.

\

"

" _... - .......-._--, __ ..... :::rr~';·~·: _. . .· --'---' ........, ,...._-_ ...._ . .. ............ _, . ............ ...... ...-_ ........ _ ........ ... ,....,._ -............. -- .... ....... ~

_ _ .."'a ........

-_ __ .. _ . .. _.......... _

....

*

'

~"v,

... _ _ " .

9? I

,'

_ _ . - .....

.........

J' " • _ _ ...

h

~

"_ _

oI'~o,.

, __ _

100., .... _ _ _ _ ... _

•....!::::-:~ :'?';:&?"'::: _ ......':',;.__ 01._

-_ .- .... -..... _. .., . _. . .=. ..... - ._ ... -... ...,.. ...... _ .............. _-.. -_ ........ __ ... ___ 00_"" , __ .4' . ,_ . . , ", . -_ .. _-t'" --'1'-_"'-"__ .. _ ___U ::::.....;0 ~.:: '!:r: ~......:

-" .....

'0 "'..

... , . . . ... .

,::,~ • " oio t.:'"':.:!:'.: ......... "":*'" .....-:" . ' •• _ _ .;ooi. ' .......... ""'_ ,

_",,",--

:::;-";<0 , ::!:.., !,;.:-

.......

$

$i

"

...

:-::::-/~ "::"-:':: '~:.,-r-., ',1 ...

,

........ ,"_ .. _ ... , .... . _'_.............. ".n, r.,., _ ......... . ....., . ..... •

- ------__ ....

~

•

OLlYER ANO ME- ON AND OFF THE STUDIO SETS

_W. ___

12 . . . . . ' .... ","

-...

'nloPwl_ "-

.,STU LAuw..".- .. ...,

.......

,---..,.--_ ........ .. -'........... . _-' ...._........... • ... ..... _-... ..__ -'---..... '...-__ .................,' ._ .... ..........---_ ............-. _.... -. ,......... __... -..._. _......__.....___ . _,. ,~..

~

....... .... , .... ,_ ...-. ................. -...-:~'::;~'i~' ,~, ...u_", ' ,......

_ _ ft

,~j

.......

._..

."'"

...

,..... _

-~:;;:"

..

~--.

~

"

_

'

_

.....

.

'

"

~

7

"

.....M

_

__ .. .

_,-~

'

'-"" !

'

,

...

"7. •• 1 _ . . ............. _ " ... . _ ..... _

-jo

-''I,. _

...... _

'ol

... _., _ ..... _ . ,

.W _

.... _... -.... _. , ..

............ _

-

. . . . . . .

7

_

_

. . . .

_....-...... _--

,... ....... ..... .... ~

. _ . .. _

.

",'

1

" " .. '

"

-_ . _ __ ..-'_,._u_ . . . __ ...- _ _-......... . ...... _-_ ._ . . . . . . .......... _............... ..... ..... _,-_ ... .... . ....... -_ ............. . .................... "" ............... _ ... -_ ... _-, ...... _ ........ ...... _-_ ........ _-... .0 _... __ ........ --,-"-" .............. ', ... ....... _............. ' . " ,_ ... ..... ~

_'oA '

_ _ _ . . . ." , _ '

-~

~

-'

'::':: ':'"'.,:_' _' i"';-.'':

_""'1

' _ ......... _

_r_~

,.-

fodo _ " ......... . - -•

... c..Ioo_

,

~

"-~ , _."Ij

_

•

.

.

.

_

. . . . .

,

. . .

7

. . . .

MISGESLAGEN

.'"" ::'''-._J ".--...... _

~ ". U! K _~"'U""'::

"--_._. . ... _-,_. _

~ . "J.

.."

~-''''~-'::= _ ...: !~., ';.:Jo .:....::.

.....

",

.. ..... ._""--... ........ ......... ...''''.ol •__ .""-'" _ ,;,

"""'"

_ ...... mI, _ _ ..... mI . _ _ _ ....

-

NOG MEER sa

3

~'-. ~-',;"

"' ____ oio

,........ _

~.

'- c ..

",_010

ft' ft' ft<'Ll~" ft' ft' ft' I

::1'...... ~."0""' ''' .__

-

OPENBARING

, -... ..

._-+ . . _ . . . . ... --.... ":' .- ....... ---~' --... ._•. --- --..... ----....... _ --- ,._. .,.,.,.=---._._~'

,

, _ _ _ _ w ... _ --~

,

• . h , oL

CIBEEL

... .... " .. " , ",~-jo.

.... h

""

. .... ."....,._ ... J.. W..·

_ _ . - . . .. . . . -.. . . . . . _

,

,

_

'A'11l UI HAU

,

• ",

."'b_'::"_

..-

"_oio

-"~

'-eh. ,

-_..-~ "F"-_

---~

4 ·· .. _

.... • •_ 'b _ _ ~

J_ .... " +

•

NO, .",

Towed In A Hole

HOOFDSTUK 3

_

"'••,.,.. ..... , ~

... '

-

'''''''-'~

. . . . A ' •• ""

I, ._ ...... __ ..... ....... _ _ .e' ."_ . ...

'

-- _-_

oO . . . . . . . . . . . . . . .

.....

........ ,... _ _ . . ' ' ' - . : ' ' ' ' ',

ooi . . . .. .......... _ . .

. . . . . . . . . . . . _ _ ...... _

...

t

. . _ ... _ _

~-

•

-

-_". " ,.,"._..... ...

,,,.

--

...~,- ....

<:\J...., ..._ ......

~_

'............ _q..-.,

.........

...,. ,...... ,................................ ,............ . .. ,..., '_n' ..... _ . .... '-4

,

...

•

• • • • " • " • " " • • •

....

. . . . ' M. . . _ _• ___ .... _ . _ . .

_........ '''''-

-_

.......... _".-,....,. '.,..-.-_. ""... ......, ........ ,. ................. ,...... ,oU ... _ .. _ ' - - - ' ...... _

................... ....... ................ .. . _---, ...

..... _

"

--_._~

-ie,_ "'1 .......... " .. _, .... " - ' l00I0 =_, __ .... , ,......... .....eo,._ " ,.......... .. _ . _ .... '..... ..-..... _ . _ ... ... .. _ .....'

_

OM •••

•.... , 'wo

'

........I. ,_--_ .. _,," !r ...._. ..... _.

•.,0..

, ...... ,~ 01.0< . .' ."'"

• _ _ ... , . . . . . _ _ _

_ .......... ' ...,_ .. _ :._.. . . . . . . . . . .,

"U

, "


_ .... _ ..... _ . --._ ... _-. ..... -_ . _....... __ --_.- _

...,..,~

... . .

•

•

"

., "

"

" '" • ,u " " " ". "

.

..

>es_ .... _ ...... ,... _

..

_ __.-

.... _ . , .. fIoo .. ~ ... ,..... _

. .......

""" .--....- ...... .... ... ,.........-.,-_ ... c::; ... ,,,,,,,';:;'-'" _ _ _ ..

.. ........ koot, 1 _

.-__............ -- - . ._-....... ...... -.._ .. ............. -. ,...-__ "" s_·.. _ ... ·_ ....""" . -. - _... -._...... ..... ---,-_......I ..... ~ ... _

"

• , .. _

-.

.. _ _

(

... _,"'" . _ .

'4u l

-_-.- ,...._-_

i'

...,.-

Ol

,

... w. " . _ ...... _ _ ........... _ ... ...,ob

;""''' ,::;':'.. >..... -

'

'e<' • • ... ..... _

,

"....., ......., • •

~.

" "

"'n ,.

.~

•

_ ........... .....,,- _.• .-_ .... _.... ",.-_- .........

... .-.. _06.... ........ , r e

'

,-

ft

,. ,

" '"". • " " '" "

"'.....,."

. - _. . . . . _

"

,-".-

... u - t _ _ ,...., _ _ • • w>

Ct

,

. . _

.

__ _

... _ _ _

.

_

~ .. ' .. ':...."':': ,'" -:""_"t.:-:" "':"

_ 10.'•

.... 0<,) - . _

..1

•

.. .. _ ol __ "' ___.z'

.. .. ... .-..::t:t;-- .......... ..... ' ...... _. "" ,................... ... ", ... -, _............ ,.. . . . _.w . . __ . . . ,_ . . , _ ................ , . _..- .. .... ................ '" ._....._.......-::'::' , :':';--"-" "' -'-" .. ........... ..... ..._ol.......... _ ...... _..... ___ .b_ . . . . . __ _. .._... CU_oI _ _ _ .... _ _

- _"'-"-"---" . - -_.-_ _ _- _--, ..

..

.... e .........

"

-'0

...... _ _

1000 ..... .

,;......

.oo.u..- .. _ _ .............. _ .. ..

..U'-"'_ ......... _ _ ,..... _

... a.oio _ _ • _ _ _ .......... .. .

' ..... -

1

"" •• "

- :. . . . . . . . . .

"'_"0 ' ._ ..,... _ ........ .......... -,_ ......., , ,_

• '" • " '" " '" " '" " ". • ,. " ", • " '" " , " '" , ... " '"

' 0

. _

•.• ,

, ,

" "

>OU

.... _

.... _ _

' .................

. - ...... _ _ .... _ _

01 ... _ _ _ ·_

.-

.... ,

'

......

'H " " 'H • "

~"".'"

-._ ....... . .. ..... .....-. ,- ......,-" ..... .... _ ........ _ ... ... _. " .. ........... . ..'"' 1!-............. ... -. .. ......,.-_ ..... _ .,... --_ .... __ ... -._ _...... __ ..,--. --. -_. .... .. - .....-_--_. __ . . _ u . . . . . . -. . .._. _ · . . . _C _ · ____ . .. .. -- ... __ .......... __ ........................... . .. .............. ---..................... _ .. ................. - •

, , ,

'" " "

.....,.

";':';'; ':" _ ;

.. ... ol ..... • _ _, . _ " _

... .-_. ::.;,r'"' OO, _

"

.

".u,.. ... ,_\ _

....- _ _ . _

.

N""....... """, __ ..... .1 ...

..

'

_.

....

..

. . . . · W · . . . . . . . . .,... . . . . . .

, 1

•

m

,"

'" ." ,

~---

..-~,.

:~""'.

.."' ·...... _

.. ..... ""':'"r

, - _ ..

. ~ . _. -

l - t _ r_ _ ... )

C_ ~_ , _ _ - _ ....... _ _ I

.... L.oAC<'

•

--......._--, ... ......... -_ .. ........ _ . -_ .... -_---. _. ...........-_--..... _-- .......... _... -. '''U''''''''

OOU<-M _ _ _ ... _

, _ ." ,·f

"- -

Of

Cao Cao (Ku Kul (hl' Llurel a nd Ihrdy ThellH.'

t.marvin

•• !!ii "

" M u, k.1 0..0 ......

eH ........ '.•• ,.. ,.... __ ~_..w

................. . "7-_... ....... .................. _" . . . . -_ ... ....... ..__ ........ ... ...... _ . .......... -..... . ._............... ,.,.---_ ........-...... ..... ......... ..............__ -".... ......- .......,_ _. oo' ..., • _ ... . . ,'" _

f-1 _ _' ', • • "

, ......

,. ......,

,~ ""

,~

-,""-,

-

"0'...,

",..

,

,, ', ,

.. "'0-'

'H' ........... _

, ...

... ...

.. -

" .......

......

... ,... .... H~

~ .

'

, " " , - .. p

, ...

........

..... ,'

.--

•

---_ -_ -

.............. .... . ...,' ... .. ....... _. ...._.............. '". ... .... ........."'" ..........

_ _,

- _ - .. '

O·

I>< .................. ..,. , _...

-.

DANCE _- CUCKOOS

_"'

"...

...... .-, ... ', .., ...... .......... , ""'.....,,., ....

..... _

.. _

.. ""

_ . . . . . . . ''m .... "

"a" • " .• _

,. _

- "" "

................. p .. _UL,

.... -

...

IN MEMORIAM

OHO MILD

-

....... ....... . . . . . . . -.. ..... , . , ...... ,........ _f_ . ..-.·' . ....... '...... ..... "'.... r_ ... ,--, ... _ ,..,..." ....,..or '

~

... "" r......L. . . . . . . . . . . . . . . . . . ~..-.

ok r.".. .. ..,... ,-.." .... _ ,

. ".., __ ....,. ;0"_4'_"< ~ -"-

_oio __ . .,"' ...

$_0/."""''' 1.·.........' ........ ....,.-.-·

l '

Ot

_

..

""_ __ --_ ............ . ,- .. ....... ...._..1_ _,... ......... -_ . "'_"10. ''''' .... ......... ................ .. -......... .. ..... ... ... . V_ .......... ....

..........._...- ...""'......... .................. ...,........... '" .. ..... ;~;,,'~;;,:\_~.=== '

. . . . . . . . <0'

,'"

.. ,...-0' 4

__ ...

_..

-

"

-~

_

. . ." . _ ..

<_

""

_~ •••• , ................ ..

~.

___

'k _ _ _

""

.....

"''''1' ...

~_

~

'.'

D<

... ....... ..

:,',,',. P: .... '_.t.'.' ...... :::...

•••

:t: ::.,m 1:1 ••• • .. • _. •••••• .......

•••••• :.l:':; r::m: Ot

•••

TWEE VREEMDE SINJEUREN

!!ii.!, i..

IN DE SINJORENSTAD .............. - ; ,... _ .... ... .......... ' _ ... _ _-"-..,.' -- _" .,....... _.... ;,:.:.~~. .

-~

..... _ .. _.,_ ..... .... . ._..... _. h_ ....... .:.:-:.t . . ....... _._ .... _ . _-_ ... ............ .... __ ........-_ ........_.........--....... . -.._..._. _..... .M ..... _

,." .... -"F . . . -

-

,

... """Ia

---+

""

..... ,-

...

....

~-

'

.........., ...

"'" ....,.,:;,;-~;,:., ::.:. '"'!.: " ...,; '6'" , •• ,_ --'" '

--'-." - "'"=.' '-,

---_ -------'-'-...-_ ........._--_

.,

-_ ... . . .... __ . -= . . ,_ . ....... .._. .--_ _... _,......

;" h.+ ................. _

_

......>4,_ ..

'"

t,;~; ••

-

~

".

• .. ,.

; ' ''''-

-~.

~

alt

~

...

.-....................... ---, ........... .... __ ...._-... ... ........... ..................... ..... ..... ..........--. . --_ -........... ... _ .... __... -.. . ............ A_..,.. •....·

-.................. ...... ..... -'--........ ............. -. .... . ......... _ ... ..,..... .............. ...., ............ -"'.................... ........-..--.............. ....... ............ "-' ... .......... ............. ...... _ ... _ ........ _ .-_ ............ ............ --,_ ......._........... ,_ ..........-..-. ...... ,._ ... ........... ...... ---........ ---. _....... .... ~. _ ......... ....... _Do

' .~'~t..

......

~..-

" .,,,, , -.. _

0<

.",' 1

..

'

"

,..-... ~

,~,

,

ZAIIELVA ST ~

.......

t

. . .. . .

..._

...

~

,

I

'C . . . . . . . . . . . . ooF'"' W-

'

""" _

"-"

,

....... '

.-

,

~

.-

nA .~

"_,,,,

U< .... " RU

l fC(; 1';f< (;(XII) "U ,,,. .....U I " ••

r,U;U'''J

.....

• .-0. '

..-

"" _

..... r-..

--... .... ' - .. 00-

....

........ -" ...... _1,...' ...· -.'

_of, ......... .., """* ... ...... '". ,,_

_ ...."',,"'.-.. _ .......... .. ... _ . _.,. .........-

................. -.., _,................. "'" ",' ....... . . ....... . ........ .......'.....

_ _ .. -........ ---..,.._... '

.. 0 0 _

_

' ... . d.."

'

-,.. ,.... Jot.' ..... ',',' ......... '.", '

,,~

,

,,'

_.....=.:-,.----_.-'-.... ... -""". --

WINTER RAADSEl

"' ... <-

CATALOGUS r'TÖWTleï~T,.WD.ï~ Q .I

IK C • ~ I " • G L I I I • t ,

IS t • I C ' I ft ~ TL • • r , ft 11 I" , U 11 SIC V ~ , , 0 • T • • I!

I T , 11 I U I I L • 0 ,

~

ILO I '.

I' L • 0 • I 0 I T I . " • I T 0 ",

" 0 0 • 0 0 I I • T • 0 l

ft

C • ',I

'1Ioorll. ' l OIII I

IL T i l • • a I , T I I

.'""j-.-,

' 1111 oI!T''l''-:IIJL 0 ' " I' ~

I" •

ft ,

,

0 .1

T. I TI

c 11 L 0 " l i l 0 l 11 • • I , • 0 • 11 0 • I , T ". • t • ! " 0 • • T K , • , • L,

,• S LT' I v T ~ 0 , • V ilt • 0 • ',1 I, I I • 1 • I I •• I 11 Lil " I

1"" U L I " I . . . . I • I L • • • 1

c......----..

' -.a _ _

~-' LC_<1_'L"_C_L_'_,_"_~'Ll:- '!....'L '!.... L!l ... ~<,:;,..::;o::.~ -

"'

_._-_ .. _...1 --_ --_.. ...

OP SUPER 8

,' ",.1'''' . I 1

"-n .

10 r_ _ by .. ~..- or Ik 41y lik Som ...,,
i_ Th. CO .... _ ,..,. 111< : i' of '. "nlJ"" .... '1 lotIf ,11< Uppy _io d_pe ........11" U......, ., Do .. h ........ tb", IlLillo.y UI, eo ..... .:;""'P, .... _ ...............rio .... lhirty "'"' 016 _ , .. L,nrt'lIOd Ilud" ~ ,.,. ,~.f... "" "'",..... '""",",' ............. ,"" doo .. hum .... ,... Ir ..... , 00< .. k. poru, 110""'10 "' ......... ti.. , su ..... 1I>b< .,..,... ,00:1<0, J04o. Th. _ , _ ~n" jo ........ 0( .. _"'100 .n.. lik d""l'" <011 .... b)' •.. ,oU ~ ' . o.!....ut)' ~. 1941 ti...................... "'_,.,.", r-o ........ , 10 tb. h'..< of Sport. io .... St. . . cily of .... , ....... n.. .... .... ~ bi' lb. kal ..,..,. oot;!< '" PIT / ...... in _ of

«1' " .....,.. ,oo·

.n.,

!

••

=' ••,

Il 0. .10< _ or .... "'... ' ..,.."., ;....... 'lul lb, .." af lll< ....,.. . . . i.Uk
,"'aft! ....

ky"''''

".,

Th, "';';1< by 5 .... Wo.. , (Ofloo .. a, "';,«1 io,<1Yl<", ..... ~k""; 00 blo ou!)' COf
" ..... r... $~.·!

" """.... or

r.,..

,n .. " .....

1 Jol "';" H.II••• ~.d b}' I..lH ~_ .,..O~1 I....... o.p ......... ",..""" ;. ~ .. ,lot .... "",_ 0( JoIonI!.oII Ko.b" 1...", oM. HanI, C.lAIOpo. '" , tnml.ltioe 0( 'n. C....... ~ " ' _ of S... l.o."r 0Dd '0 ,1>0 n," [npo/I """" 't.o. ..1

1>10".

;;~,,:,:,,~~,:, :,"";.:,~": ;~~"::~,':..",~ =:,:,b~.!:::

0( '''''~ ....

...

or.--i
.,

'Y"'_h""_"

-..

TOP VIL... B.V. " ..... kooIt 19 - IOU ~I. ~ ...d.t. ,
tI_.

_ ....n.

I~LI

:1 "1 .... ~" .. _ ..

v_ "',.... r""""'''' ... 1'''''_

,,,,,,,.,...!

..

,

OP VIOEO

.'''''..... koop

DE FlL\!COk.'1U. ............... , 161. """"""'"

' ...... DU

.... "T"H"RI ..... "<.-...'f6.N~ .. 1'.

JOHNMCCABE STANLAUREL

....... ---...- ..._-"'-".

-' _-----

"" " .

LAUCH TILL IT

-.

..... .............. _--. .. ........-...._-~

_~--

..•_............

... _-.=:....._-

--

-

CHARLEY CHASE

~THf KINGS Of CO

' Rt"markable , ' . positively miraculo us . . . apan from tht. r.nher greedy wish lor mort of cverything. it is difficuIt 10 s« ho w thls hook could be impro\'ed upon' - Ttmt$ Liurary SuppLement

Mr Laurel & Mr Hardy An affeaionale biography

INHOUD NIEUWS T ..... e.. O1lldrkki"I1"" in E"scbnd op d e n,euw~~lill~·.: In Vorlr.. shirt wnd t .. n \'Torge H.. rd~ IC. vonden ril u, Hirmi"lh .. m ren brocr van ChMIi~ H.. U. De Bdaen toIu;len Uc:h aan "" hel L&H .m"Ku", morl .. orden uil. lebre,d. Hel SQ U·Ha nd\'CSI is Bc wijr.it.d. Uen Hi~ 1I kr eej! loch lijn IA'H·(e"llIlIund.

d~1

' ....Jd,,1r is ..('" ',r,oI... 1r ......1'"" ...'.... b" Rob'<~11 Bu"." /.(J,,,lrl/ ,."" .Ir:.. fI"'" '''''''''.2' JoI'J' " ..ol.. bo"I'.lfÎr ,100' Jol", .ltrGlb<-. ."k.." "'"rd"" df! 11: .... " , ,."" 1..". ...1 ..11 lI.lld ... brle/" ..' ....". 111"1 Ir!tl.lrrj
',r,

tno ... f.."

Jk'"tJd..

,'01.1' ".. ,

.... ,..zt'''lld,.-n

..., ,'" ...or,/"lrr

lI,jl RlJf/lcI,. 0<110 lI'r,J J,jf" "Ut (\("t, PI d>!X1'

"ol

,"'rl/,tr"'" ..

,«
w"

.DV ER CHAPLI

SU " La urd 1u.~lde IC)lenOYtt cm A"'nllaallK in lrrvicwrr he,in"ninlcn op ~n de pedod..

..... ,,01,. pop.. l.m, ..,'.

p,.

hij blll,,~~nG<'>1

uhp"u"ndt \"Judr\·iIIe·cÏf· cuiu in de V
OVER O IARLI E Als Oo"rU.. 1I~1l kwaad w
1~lcr.

STIllS Ab Ibl ROieh niel ,ulke ",ook fOIO's h..d LIII"n maktn ~~ dt bioseoopYiuinn ... 01,1 BL{)ITO noob hebben beiU"". Etn .. n, beloon un d.. m ....lt,,1 ""oni.. me s,iIl' (OIO,' .. (e!! mrl on l ro"~ndc nLancit'(OIO'1 Uil ' Men OWar' als crn Iu"hje van hUil kU'IlI.

' BAB E' HARDY Hij b tKhouwdt r.i.ehulr me i "Is een komie k, m~r .. is ..en 1000miKh acteUt. HÏJ lokle lP'ujt en hidd \ln koken. met Ipalhe n i

,d,ti,. . . , luI ..r,Jr :frh .,.,,1,., .l1l//1:,r "IJ.or,.•..I/"""" uIf .." ·,,..) .I.r,,~ :'1

0l' ,(l"Il",.Ur" ."r' !Ir 0J! ol,. ",:,..1""., dl,. lil'

..,." ,..,,,,,"",,.. ,.,.,n,/flt/fllp "'.. , S'on, l..IN,rl p, btOt'IIji..

"

Il0l,,,.,, ... 1,/

mrl 00111,...,,,,,,,,, ..

""

100<1/<11,,,1r 0 ....' .Ir 01..,,,, ,';>11 ol .. ·SOtf.l of ,1, .. o..,n'. rD''!PIr .. , "'f'f lI.d",,.,,. ril ",r' no, Ji/'"0l'''fi'' di .. ,t..,1r " ",be,rod ,,"ds .I......"Ir .... "cJo'J . ""'I ' \1, l..I .. ,,./ U.ud,· ," 1961

'VI'

"Ol" \,.,

D Ue paperback ... 11 21 " 13 cm cn 260 pagina's 1) verkrijgbaar d oor (25 - o p b :lIlk re L.rn il1 jtllr.

st orli n~ y:all

54.82.16.371 va n Laurcl & Hardy Fo nds, Amsterdam H el bock wo rdl u d:ln b illnen e nkd,· " eke n t Oegul uurd, "Iel uIllal cum pb re n dal BL01TO IegelI gcrcdue_trdc pnjs uit EngeLand o ll ivi n g is beperkt. Bcslclling .. n worden in \l'o lgorde van binnenl.omSI uil gcvoe rd ell u k rijgt uw gdd lerug a ls de voorraad is uitgepui.

Y~n Do .. "lin

"'U IUdens IDurncr'~ bnp

DE KR UISKADE SUil La urcl 10Jtcnlr ill 1912 bIJ een impr"MaUO op dt Rottef' d.lI11.-c Kruilik~de. Etn hUlori$ch ondeno"k nur hel rlitcO van ten BrÏlI \'lIrl~lé·enK'nble dat ,-ijn .. ntte .. n .. "it.e nu",,,,er in ttll br.. ndgtn:ll lij k thulu in de Maas" .. d UI preonloèrr wUd t brrnj!('lI..

1/4

i, «n uitp"" .... n de Stichling l.AUR EL EN "ARDY rONDS opjft'richl t .. Amsterdam in 1968 doM P.GonIinp. O.Milo, A.Keijnhouul . K.Schipprn. T.M. F.SI.:rn .

yrnehijn l OllftgcJ,I" .. tI" '-0 ",aBdijk .I x per Jur R EI)ACTI~:

J.OcKt ....b ..n (hoofdred. ), K, Bakker, P. van l>uyv.. nbod r. MEDEWEKK t-: KS S. Kocma", G . .... n lI ....w.. rden. E.S. Laros., K,W. Vin Lkr, Or" 11. T )'mu.., M. Contrary (U.S. A.), S,"aJJington (U. K.). Uiang (Dencrnarkrn).

en II"h
ALLE F ILM Nog nkt et'l'der yeUQond: jI:'" cOl1lbine('fde mu, - til biogr~(ir .. en Yin St." uur,,1. ""11 O!iy('f H..rd) en Un Laurel & Hud )'. .... uin .. Ue nJ".lItrla :lun 0l'llc. no.nen dle dr 1.0'''1('100"". YGor ,-ovcr brhnd b. 0011 hrbbcn IC. "';Ulool,

FEU ILLETON Or boo l die Slln tn OUic heb. htn ,,,koelTt is n. drie .Oe\'crin. I!."n 1101 IInds niel geschikt ,oor dr ' ·IJ.... npt. T ue.h " 'ord l hrl uil grheK n. U CI s101 Y
0...,,..,,

foto &be j" 'rhe MidnÎrlhl Paual (1 9JJJ

I\HONNEMt-: NTEN A oonnmltntl:n ad. Ft. JO., per vieT numm .. rs kunnen elk g"",eIW. momrnt in"..n en lopen autDmllilch door, ttmij uile,lijk J weken na onlVanpt van hel YÎcrde nummer een x:h riflt'" lijkl: opzrging is ontvlng..n door hrl Lau,~ en Hud)' Fond$. PosdNt 870. 1200AWIIUv.. ~m

u kunt dch opgeven als abonnee door slonil1/l vin H JO.· op rekenillgnr. ';4821637 1 van dr ABN. LeidlC'pleÎn 2. te Arn5ltrdam. II rl pos" lironr, van de bank is 6269. liet abon""""rnt houdt ICYens het IIdm .. uchap

in \'lUI 'A Pcrl«1 Da)", de AmllcrdarnJr tenl Y.n de ' Sons ol th .. De5en ·. ncnals ' Blono' CTn K Iwiiel, Yin hCI L Ik 11 Fond.. IN LICI ITI NGEN Vo<w IIlr Inlichl i"'f!" t n corrnpo nd.:ntie. L Ik I1 Pond., Potlt... 870. 1200 1\ W Hilyersum

OPMAAK SJ. Im anSt Zakelijk roönIinltor ':11 clrcl.llalion mlnager: A, KriJnhoudt

IngumreYen bij de Klfller VOl»" Koophandel en Fabrieken voo, AmllrrullII ond.... nummrr S 202834

\11

\11

Voorjaar/Zomer/Her fst 198 5

ZAAK-HALL NU OPGELOST OpnÎeuw kan een ..... ille vlek o p de kaan worde n ingekleurd. Oln k 7.ij Îllleluier speur.....erk voan een Lolldellse ;lIl1ateur. film hislOricus is het raadsel Chulie tbll vrijwel opgelOst. Hall was eell van de ment geliefde bijrolspdcrs in de fil nu Vlll la urd ell H:lrdy, malt over zijn anlecede lHen was nieu bekend . I);a.ar is nu vera n deri ll~ in geko men 1.' 11 bo"elldie ll zijn unieke rOlo's opgespoord, die eldcrs in dil n um ll~r "an SLOITO worden gepubliceerd. De fOlo's werden de redac. tie aangereikt door Ray An· drew van de Londense 'Helpmales' Tenl rijdens een bezoek atIn Amsterdam. waar hij in de oude ~elon. stud io werkte aan en TV. spot in opdrachl van een Amerikaanse speelgoed fabrikant. Ray is cameraman en nicl alleen bij reclamefilms. Hij bedie nde de camera in de doolhof van 1111.' SM'li"S ,

in de ingewanden van Das Boot cn hij werkte lang gele· den zelfs voor Chaplin bij A Ki"R in Ncw York . Zijn belangstelling voor Hall werd aanl.:ew4ikkerd toen hij iemand lloorde beweren dat de kleine aCteur geboren was in Zuid-Lond~n wnr hij:r.e1f ook het I~venslicht In de loop van .

bleek dit overigens. voorzover het Hall betreft niel juist IC :.tijn. Charlie was een timmerman, al\:omstig uit Sirmingham. Ra)' Andre ..... Icam uitein· delijk een broer van Charle. op het spoor, Jack Hall. die al zen:n jaar is gepensioneerd en met zijn vrouw Gwen nog steed. in Uirmingham woont. 'Sij mijn eerste telefoonrjes reageerden ze hed behoedzaam op die De vreemde .nocshaan. herinneringen aan Charlie, die in 1959 was overleden, waren op de achtergrond ge. Dakt en nooit van zijn leven hadden :r.e verw4icht dat een

BELGIE SWIT

ZICH AAN 111 de Sclsische provincie Oost Vba llderen is een afdeling r,l n de $oIl S of Ihe Dcsen opgericht. De orgOi ni. $.:ltore n va n deze 'Me :lI1d My Pal' Ten l hopen binnen· kon een kdel1werfcamP'lg111.' H' beginnen. Inlichtingen bij Nomen De Zulter, postbus 39, 9910 Kruis houtcm, 8c:1 'ë

12'

stelletje (tCkken ;lIs de Sans

I

bel.mgsle'h·':",ig; ~~iisä~~

voor hcm :r.ou lonen.'

o ( the l:ksert l ur mi de nodige uitleg ging dc deur wijd open werd het foto ... lbulll '~n familie aan Andrew ter besc llikking ghle ld .

l&H TOCHIN

DEN HAAG Oe orjpniutorische problemen die eind vorig. joIoIr aanleiding gaven tOl de tijdelijke sluÎ!ing v;ln !.et Haags Filmhuis, ijjken u: zijn opgelOst_ Het Filmhuis is in elk elk gevill weer open ell cen Y.ln de cerste progtolmm;a'. WOl' in maan eetT reeks L&H-voorsrellingen, dic eer_ der wegens de beslUurlijke ruziu moest worden a fge . la.t, Er W;l$ volgens programlIla-SiIl1lcnstcller Piel Adri. a.allse ccn zet'r benedigende opkomst bij de acht voorstellingen v;an zo'n 25 kont' cn lange mms, afkomstig uit de collectie van de Am5terd:1I1l5e verzamelllllr Peter Kok. Onder andere was de in Nederbnd hebu tc weinig vertoonde &be. ip/ TOll1md te zicn en enkele Unieke vroege Î1ll1ls ;115 nUlderi", Fli'as en lIero of ,IIt' Norrfi_ SOli of t lll" Oest'rt 8i1t Coi&i...

I'Orll }Jur trltOUII lot I".,~~

mft""" v...

117.....,,1"",o .. r....., op 14 nlt'i K,,"i,,Xi" ri/U4lH- rh i.. ,I":f! gcboor'cstail v.m SI" .. t... ..,..L 0.&", .•11t'1 ","brlltt'rt'l1. ft .. lr ',d 8riltl" sl""tll.uofd ''001' - Nu",:;y """JeU ("kt ~lell'b.I",.), ,.,kr mOt!drr t't'tI "iel" .. ·..1 ''
u ".,1t1''II1 ,'OIr Mj ...." I.C.-U·J_ ..-.as.

Itnl

'"

"{'tuJlru,

Hel bt'ZOC'k aan hel Laurd ~n I-Iardy Museum in het Noord. e ngelse sladje Ulvt'-rston is ~o toegcnomen, dal de o prichler llill Cubin "erge"orderde pbullt'n heefl voor uilbreiding. H ('I museum is gevestigd l!:ende ruimten bij het mu. in enkele kleine kameN vlln seum worden getrokkcn, t'-en p:lnd un een intiem 'lo
HAROY ONTOfKT In Engcl.. nd is cen ÎIIm mei OlivCT Ibrd y bo"cn ....·;lIIer gekomcn wurvan werd aangellomen d;lt alle co piei n "erl o r~n W!lrcn gt'gun. Hel is Sotllt'tMIIR j" "t'r Eye, dic in 1915 ..... erd uilgebrachl. Ikze Noveltyproductie. opgeno illen :llItl de 00llku51, is vermoedelijk de "roegSle Hudy di ... nog buu:H . De een;lCto;:r blcek in het bezit tc zijn V1ln cen oudere ,·er:r.alllelau ill Yorkshire die 11elll vertoonde alln D.. "id 0r5lon. lid ..... n de pbaue. lij ' C afdeling van de Sons of Ilu.' Desert. O)'51on scha kelde dit historisch genootsch.ap in met ab resuhaat d~t de film kon worden gccOIuerveerd door hCI Brit1).,. Exhllulled Rultr "1I11 de 'SOIl5 of die De'en '. John le FilmillstÎtuut. ConserveMCÛlhe, heefl dr- SUIUlcn YOIIl dr'l!e illlerll:l.I.i~II~le ring wil zeggen dat ..... 11 de L&H-orgllIIÎiali ... gt'amendt'crd. ~I"' I is ~r- eel'$tc . ",":'JllgJlIg oorspronkelijke, hoogst in hel hllndvnl , dlll iu het begin ....0111 de 'prel~ ze'tlf 11 opg~' barlldbuc nitraat film een Iteld m~t instcmming va n Slan laurel, die 'lel Uil de 35 111111 (opic werd gemukr formulering v:ln sonllilige arlikelell heefl bijgedragen. op modern, onb~n~baar materiaal. Deze cople IS ge· Ot' wijziging belreft Arr. IX Tetwen de wijzÎ{t;ing in hun schonken !lan het Filminlti· v~n de Consti tutie, waarin exemplaar van de Iloftulen luUt, m;l.;l.r de Sritse SOO MCÛlbe het eerste woord, aan IC bregen. He t bewune . heeft een projectiecopic op namelijk 'hopefwO)" vcrvlIn- artikel luidt dan, in verta16mm bten maken die gcn wH zien door ';1 is ling: 'Cc/loopt wordt d.Jt de vertoond is op h;l.ar congres. Iloped'. Hij wijn erop dar in &me" der h'CH!stijll, gedre. afgelopen mei. in Edingin hel Amerikaansc spraak_ tle'" door e.... n sterk I't'rumg.... n burgh. gebruik "Iope/.. Il)'· IICcds Ol" dc zee.st en liet li':nie IWI Hardy is in Sotllt'tlling j" meer de betekenis heeft Laurel et! Hardy re cO,lti'1l4gekregen van 'hel is IC ho- ert'II, j" alle ertl.tt acti,'irci_ Ill'r e)'.... de meen succesvolle vall drie rok kClljagen pen' in pbatl van de oor- teil zulle " o"'I,looic" die die in~an op de onwillespronkelijke bctt'kenil ·op IlÏ,emdelijk e'" ultijd ~wijd ccn hoopvolle manier'. Hij zulk" Zij., "'.11'1 de corucr...e- keurige knipoogjes viln een d~me (lic icu in haat oog betreurt het ooit un dc:r.e ,i"S Wil IUHI films Cri lu!!, heeft gekrt'gell bij het p»semodieutt' nieuwigheid Ie """,,,~digct! ItllI de l~rIO' ren van ecn huis in aanhcbbt'n meegedaan en vrugt lIillg enUII, waar ook ter bouw. de leden v.. n de a .. nscslolen wereld. '

SOD-GRONDWET OP DE HELLING

1

Ol'

1912: STAN IN ROTTERDAM

OPONTHOUD OP DE KRUISKADE 'Zij wcr,Iell olldergebr/lcllt ill de kamers ell kantoorruim te il '''''' Pifcl,cr

Cl!

Dekker.

111/11 nee/erumdse agerlten die cell clJfé Cl! rcsrallrallf bf'::arcPl jn Rotterdam. Omdat cic ('('fst e l'OOrsrelliuR eUNe/e ,JageIl

111.1

Illm a.wlio mSI ':011

plaatsvimlell, krf'gtm S ta" en zijl! me'gezelk" erCII C PI

wt.

dril/kcII Ol' de Zij keNc" mct Sp"IItIl'''S uil .laar 1111/1 première ol' zOIle/ag, ItllUlr

"'are,,

relcl.rgestcld

/liet

roem ze die dag tot ,,;eu,Ioe" we rc/CII gedwonge" door de rcgell . /-Ier Circus JI(.Irété itl Rotterdllttl Iw cell groot ',ou le" dak : lIeerplerr::rmde

dooft/I! de

rcgcII

l.'('r·

rrollllllc/l'lic:!CII

LUII iederl!cII die birm e ll ::at.

Uitstel was belreurcIlswtJardig, maar u/as er jtl de 1/4$st'IIIijd ce" bete r ICI.'c I/ del/k· baar dali ':0"'''0' wat roncl· lumg/.!II, .8ocd t e etcI' krijgelI el! "ct jormidabe1e Hol/at/d-

se bier om te dril/kCII ?'

Zo begint biograaf John McCabe in 'MI. Laurel and Mr. ('Iardy' de beschrijving van de carrière van Stan Laurel, die loen nog Slan ley Jefferson heette . De 22-jarige Engelse komiek had zich na zijn vroegtijdige terugkeer in 19 11 van een eersle Amerikaanse lournee aangesloten bij een variété-enscmbie van acht man, d3 t onder leiding slond van J un Reed. Hel nummer da t de acht hadden ingest udeerd was 'Fun 011 the Tyrol' gedoopt. Het zou in Rottetdam voor het eerSt voor publiek worden opgevoerd. '24

Uet uitstel duurde eell weck. Uel volgende weekeinde werden volgens McCabe. die tich b3scert op wa l Stan l.3urel zich vijftig j3ar bter herinnerde. inderda3d enkele voorstellingen gegeven. Maar toen de regen op dinsdag opnieuw neerstroomde werd het contract de dag daarop beëindigd. I-Iet spoor terug volgend in de hoop iets meer te weten te komen over S1311'S o nfo rtuinlijke en enige bezoek aan UOIl3I1d , belanden we bij Pich ler en Dekkers (zoals de oorrecte spelling lu idt) meteen al midden in de wereld van het Rotterdamsc am usement voor de Eerste Wereldoorlog. Als twee· manschap bestond dit illlpressariaat nog niet 'liJ lang, 1lI3ar FronCÎs Pichler - geboren in 1856 in Hong3rije - was in zijn centje aJ een naam die kJonk als een klok. Nu geheel vergeten. was Pichler rond de eeuwwisseling een succesvol agent voor circus, opcretl e en V3riété, eerst in Ant werpen en sinds 1894 in de Maasstad. Een jaar tevo ren was d3ar het grote circusgebouw aan het Stat ionsplein geopend en I)ichler werd al guuw de huisagent van deze o nderneming, die lo t grote bloe i kwam onder de directie van Ca rl Pn«ging. Na diens dood in 1904 zeUe Piehler samen mei de weduwe Pn:.1ging de exploit3tie nog enkele jaren voon. Daarna vervaagt het

spoor. De direct ies van hel Circus wisse len elkaar in snel lcm po af en cr komt concurrentie in de vorll1 va n hel Casino op de Coolsingel. wa3r de heer en mc\'rouw Spcenhoff regelm31ig Ie gast tijn met hun geest ige reper· toire. Met Franz Picltlc r ging Ul die periode IUCI zo goed en rond 1907 moet hij zelfs f3il1icl 2ijn geweest. Vermoedelijk is het oompagno nschap mei Dekkers na het faillissemen l begonnen, waarbi/· de nieuwe vennoot een be angrijke financië le inbreng had . In elk geva l betrok Pichler een kantoor in het pand Kruiskade 9 1. W33r C.A. Dekkers ee n artiestencafé had en A.A.D. Dekkers een hote l dreef. Dit was het pJ nd wa3r Stanley Jefferson met zij n makkers logeerde . liet huis lag op de westelijke hoek van de Kruiskade en de Kruisst r33t. naast de Pettenfabriek van Tokkie & Zoo n. '·Iel was een buun waa r nogal wat kunSlena3n en revue-aniesten woonde n. zoals Mien Duyntaer van Twisl en, dichtbij Pichler en Dekkers 33n de overka nt van de Kruiskade , de auteur en humorist louis Davids. Louis was in vroeger j3ren kantoorhulpje bij Francis Pichler geweest en zijn zus I-Ienriëlte had op dc peIl enfabriek gewerkt. Maar in 19 12 hadden Louis en 1·leiJl· tie al ee n toumee door Engeland achter de rug en de

..

U" ,

<.:.,,'"

V"ri('t t'
Jlr,r St~/ia",p~m ,., R"/(c,d,,m ....4,1' jrr

1193 geb"".,'11 onder

",.:III/e"lIlI' ''<111 i . 1IQ,IO, A.:.

Hflt Moorl
...

'f!cI"II '~'" mccr "c"tcr~J jn dc t)jc'lu,ml(' I Thc CirCU) Vvil! lt ", k oucrd~m.;o.Iso C"~Ucd CirClU l'f1llginS :Uld in bll:r d~)'J Arcn~ . burned down 111 I?JJ. The

building had :lU I rOIl ro..,(. lIud w;u elosed do,,'11 b)' lht rJ,l"c prcnntim, ~ulh oritiu b)' Iht lire: pre" c uli on lIu lh oritia lIro umJ WhilJun 19 12.

Us VARIÉTÉ - ROTTER

-

t7JO IM:(H'/tcl" I Th" Ihuut «,) uld ~UI 1750. In ~ U l'~r,&t"

9

TOOm nlO ..",&

p'Clu,n wcrc

~hown, aJi t~.t )' :al

1897.

".

t!1!1I

gegolfd

pltl<Jt ij;:erePl

i/Clk ... u,oorop ,Ie reJ/.clI OOK lepe" maak t . MaClr 1"'1/ cllilÎr0111 ui/ges/dtle l'(Jo rs/elli,,· get, 'JCb ik II0J/. " o oi/ ge· IIDem l ! '

Ik pij l " 'ijll U
iI"" ...."

,_><

broer werkte nu aan l ijn revue '/lau! .'IatlIHJkkt! tl!', die laler da t ja:lr in première zou gaan in de Tivoli Schouwburg, Ro tt erdam was in die ja ren een stad waar de open· ba re vennakelijkheden op volle toeren draaiden. BLOlTO'S histo rische onderzoek maar het opt reden va n Stanley Jefferson is a l heel lang geleden begonnen cn een va n de waardevolle bro nnen was wijlen Alex de J-I3as, de cabaretier, die voor de Eerste Wereldoorlog in

".

SH, nl .. ,. J.. rr.. rwn h;ad hb ludginp in 11l3y/jun .. 19 t 2. Thulre ~g"-nI I'i.. hlc' ~"d 1001.,1· own.. r lxkk,,-~ eondueled Ihe;" buli neu (rum IhiJ bolUC. 'J'h.c, I,hl»o .... óü uk .. " ~rlu 1938 ~nd ~ror .. 1940. SI~" and Ollie wer.. Ih...13" in ' IJseolocruleu' (5 ..·j$l Mi». t 938) al Ihe Sub

ei".",,:&. Thb whot.. "ru ..·u nlll .. n.. d by Ihe C"rrnan Lufl ' ..n(f.,l"

rn~y

1940.

het Oreusgebouw was opge, treden naast zijn vader Nico, die cr hUÎS:lniest was. lIij schreef ons; ./t, Die jaretl uluren de engelse patltoo mime-grollps ;:eer in tie ",ode. In flolltmtl ;:ag jr :t' ;:ek/etl, omdat een j1Ot/C/ 12 glllt/cn, t!tl eell g/l/l el/ l'CWr l'CWr ecn EI/geuit/au ce" f ooi U'IU. Maar ;:e k,vam e tl wel, dal ,vil :eggclI : t!ukf!le . Ik I,t!rirmer me :0'11 pal/W o mime, wam ik duel er :eff itl

mee (als o lld-gt'.scllmi"kt

killd!)_ circlIs

OI'Crrgf!11S

"ad "e t

geen l'Olllt'II, maar

De juiste da tum van de voorstelling is alleen vit! de weg van deductie en dan alleen lIog met grote W3ar· sehijnl ijkheid. doch niel met zekerheid vast Ie stellen. Uit advertenties in het Nieuwsblad Rot terdams blijk l dal het theater aan he t Stat ionsplein, dat vit! de Kruisstr:tat met de Kruiska· de verbonden was, o nder t1l1erle i n:t men bekend heeft gestaan, wisselend n:tar gela ng de aard van de opvoe· ringen en de opeenvolgende directies, Naasi Circus Pn:ïging, Circus Fr. Schentke. Circus & Concert· gebouw werd de naam Circus Variété voor het cerst gebruikt in een :tdvertentie van vrijdag 24 mei 19 12, o pnieuw enkele ma len in de daaropvolgende weck en verder niet meer tot eind september. Dan leze n we, dat het gebouw geslo ten is geweest sinds juni o m te verbouwd. De worden feestelijke heropening ' mei een eerste ra ngs wereldstad· programma' is op 2 1 september. Omdal we wetcn dat Stan op 2 oktober met zijn co llega's va n he t Fred Karno gezelschap van uit Southampto tl n3iU Amerika vertrok cn cr in aansluiting op het bewck aa n ROllerdam O.m. nog een optreden in Luik is geweest , is het uitgesloten da t de Ro tt er' damsc voorste lling na de heropening heeft plaatsge, had. Met bijna-zekerheid ka n dan ook worde n vastgesteld dat de bij dit art ikel alge-

drukte advertentie uit het Rotterdams Nieuwsb l.. d V3n 24 mei, de vrijd3g voor Pinksteren 1912, betrekking heeft op de groep van Jjm Reed . waarvan Stan ley Jef· feBOn deel uitmaakte. De benamingen '8 Ko minks' en 'pantomime' duiden op eell Brits ensemble en ook 3ant31 deelnemers klopt met w:u Slan 11;111 zijn biognlaf destijds heeft verteld. liet telegralisch weerbericht van hel KNMI van d ie dag luidt. VERA ' DER lIJKE BE· WOLK ING . WAARSCH IJ N· LIJ K NOG REGEN· OF ONWEERSBUIE '. John McCabe. die op BLOlTO's verLoek 1.ijn aan· tekeningen van interviews met Laurel heeft nagekeken, 13at weten dat de 8 Kom inks 'wost fikefy ' de ge· zochte groep is. Zijn notities geven helaas geell .teker· heid over de inhoud van he t nummer en de belekenis van de aanduidingen 'Tyro l' in zij n boek en 'holel' in de advertenl ie. Sl3n herinnerde zich alleen dat het nummcr eindigde meI een steltloop. waarbij de acht komieken met grote hoofden van pa. pier·maehé in volgorde van grootte, de 13ngste voorop, over het pod ium liepen en een hoed , die de langste had laten vallen, van achteren naar voren doorgaven.

digd 'Za en Zo I en :.! jUItÎ dak had gekregen. Na .. noop Variété VoorsleIing. Zie van de voorsleling in de verder lIanplakbiljeuen'. Dil grole laai konden de bezoe · moe l dus het weekeinde van kers in een afgesloten en de l>I'emière zijn geweest. verduisterde ruinlle enkele Op lIu3ndag 3 juni word l de kone rolprenten bezich· advertentie om onduidelijke tigen die daar werden afge· redenen herhaa ld, compleel draa id doo r operateu r Van met de achterhaalde da la I Kersten. Ook ciders in ROl' en 2 ju ni. Daarna is het af· terdam was nImvermaak te gelopen mei hel Circus genieten, In de Bioscope Variété, tot de feeSlelijke Tivoli bij\'oorbeeld draaide de grote klapper Les mysheropening in de herfst, In McCabe's boek ""ord l t ères cJ~ I'oris. aangekondigd melding gemaakt van een als 'beslist de grootste ell goede ontvangst van het meest boeiende cinemllto· Britse nummer door gralische opname tOt op Rotlerdamsc publiek. Een heden vertoolld'. Ci nema Parisien weerklank V311 dit succes in De de pers is echter niet te vin- ad\'ertecrde zonder t itels te den. Het Rotterdams noemen, meI 'een geheel praehlprogramma Nieuwsblad vond het blijk- nieuw meI de nieuwste beelden op baar niet nodig de v3riété· voorstellingen, die tO t het cinema tografisch gebied' . In laagste \'olksverm3ak de Grote Schouwburg ging VQ1'$I('I/st:hoo! werden gerekend, te recen· Multaluli's en in het Casino van seren. I-Iet is pikant, d3t de op- Soesma n op de Coolsingel rukkende concurrentie ook de opere ll e Das /)/lIJtJf.'"· in het Ci rcus Variété onder· mOdel \'llll Leo Fal!. Mis-

'.

jor "cl

C"'''I.",,'

",. ,

Ihdr "'loon Ind office. In Ih" Lumièrc Cln .. ' nl ... \;dendy na lned Ifler Ihe ...·ro ng mmpioneer! had

Ihr

b~ckground

Zoals gemeld zou de uit ge· slelde première (d ie volgens de advertentie niet op zon· dug. lllaar op de zaterdag voor I)inksteren was geprogr,lInmeerd) een weck later alsnog zijn doorgegaan. In· derdaad geeft het ad."erten· tiebeleid van directeur Schentke blijk van enige pa. nick. In de krant van J ju ni wordt kortweg aangekon·

11

'"

schicn .....eI de groolSte concurrentic \'OOr de 8 Kominks .....as hel stuk in de Tivoli Schouwburg waar Nick Outer. K Ollillg fi erI)t!l('ctfrell we rd opgevoerd. een sens,lIiedranu in zeven taferelen meI ' tussen het 6de en 7de tafereel he t Springen der Bom_ met Changement ol Vue. de woning van Clurulhers, hel hoofd der die \'en in de nune. na de olllplo rfing: liet realisme dal in die dagen op I~t toneel werd nagestreefd was een l ....'1lkke poging om de opnul'S van de filmbeelden tot stalUI te brengen. liet variété·nummer van de ac ht Britten was tot stand gekomen me t financil!le steun van een reche rcheur van Scotland Yard, d ie over voldoende fondscn beschik-

Ie 0 111 bij wijle van hobby een sokje Ie wagen in de wereld V!ln het amusement . Dele financier had ook reisgeld meegegeven. maar da3r· mee was de koek op. Pichler. die voor buite nlanders meestal J 5 tOl :!O procent \'all de gage bedong. had bovendien een colllract afgesloten filet de bepaling I/Q plo I '. ilO I'a.l'. Dus werd de tQCstand nijpend . locn de voorstellingen steeds maar werden afgelast en het koffidlUis va n Dekkers het krediet opzegde. Ko n cr in hct begin nog een uitstapje naar Scheveningen af, na de definitieve o plegging \'an he t colliract werd honger geleden. Stanley werd als vlugs te vall het stel erop uil gest uurd 0111 voor eten IC 7.orgcn. Hij sial een brood VUil een bakkersjongen die met een volgeladen mand

CircusVariátél----' Z.&er. . . . . . M ••

.n 't'olreod. 4ac.n:

Prachtig Variéti ""'... 8 " • • 1....

S.

tom ÎK h. f'anlooID ÎID'

'\ dol» Bo"'L De ••••••• m.t 4rII,uur combInatie.

,.d, ..,.....,.,.1

•• rtea-" .. .rbe .... o.m . Attrac ties

BIOlSCOrE. Ie&.. CQ Ua .. Pa ...... rH •• M.A.TIJIli:E .-4 •• r.

Alles in overweging nemend moet worden geconcludeerd dat de roffel van de regen op het koepelvormige dak nie t de werkelijke reden is geweest voor het afgelaste n \'an de \'OOr5 tellingen. In een bericht dllt in september verscheen in de Nieuwe RoltC'rdamse Courant word t erop gewc.tCn dat he t theater in jUlû gesloten werd op lost IUII de' boulI'po litie. Tijdens de vier maanden durende verbouwing. die dertigduizend gulden kostte. werd in het begin van de week·ends nog wel ge· speeld (o.a. we rd Nick Cart(·, 0\'er8elloll1C'n van Th'oU) e n hel is in dat verblind wrdadu dat ook de Kominks. legen de IIfspraak in. a.lJeC':n op lllterdagen en zo ndagen terecht konden. Hij de verbouwing werd veel hout ve!Vangen doo r beton. de afscheiding tussen toneel en publieksruimie we rd vuurbestendig gcmaakt e n

,,,ft Ro /u!.d","1 Ni.... ,..,b/;ul ,'".! ''';Jd~lt. 2~ .....' -tfl.'C'" ...",.. '"

"'1. Ik .,

KOtn"'b · .. .u ''riJ"

"'d : ..,h ', h"'g<'ubd'''11 ,,"" .)1..., Loo",rI CtI : " , ':"''C'H

282.'1 121

..." ....., I Ad on ~ Ro u .. rd:&nt n~wsp:oopa or FOOay. May :!·hh. 1',~ 8 K"'""I''' ..... r .. "'011 liLc-I y Sl..... ·' ....... p.

'"~

1\

minostenen n~C':sleeple in Lijn val. Gedesillusioneerd wist hij via Brussel met ge· leend geld Londen te bC':rei· ken, waar hij. geholpen door zijn broer. in een "erscheidenhekl van ba:antjes terecht kwam voor hij weer lI1et Karno's ge7.elsch3p na:Jr Amerika vertrok. dit keer voorgoed .

op I.iJn hoofd uit de winkel k ....':Im. De plalltS \' all de zC' misda3d is misschien a:m de overkan t vnn Kruiskade 9 1 ge .....eeSt. wa:ar een bakkers7.3ak gevC'stÎgd was o p de hoek van de Crispijnlaan en w.a:u elkC' ochtend cen rijtje beslelkllrren moest wordelI \'o lgel:aden. Mallr da t is louter spekul:atÎC want zelrs in de naaste o mge ving W3ren nog \'erscheidene andere bakkers.

lJc Rotl .. " la"Uf'lmWf',su ,l<)

I'nltlcil Pichler ( I 1J6,'9J I ). O;r po,'r,.1 " il de co/lect,,. l\ln l.. 1'411 Co ,h,m d", ..,.,/ ,\1'1 19// 1 Francis " k Me •. oncc a bmoul Ihuue ~tn! in

Uolbnd. " 'ho in 1912

boulr;~

Sunky )~(ft"nOn and hil Srilist. eomp.tmollJ ror thr UnrOrlllna!C pcrromll'lllcc O(' I' "n on Ihc T)'ro l' in lhe Rourruam Cileul Vari~t i.

alle buitenmuren werden opgetrokken van steen in pla3tS van gipspbten . Conclusie : een gedwongen slui ting wegens brandgevaar (blikseminslag in het ijzeren dak?) was vrijwel zeker de oorzaak \'8n het fiasco van de Kominks. De bc.rooide anieSten kregen tC':nslotte geld tetge· stuurd van hun weldetntr bij Scotland Yard, met de mededeling dat er belang· stelling voor het nummer was in een nach tclub in Luik . Maar ook dallr bleef het weces uit. Stanley W3S op de eerste avond zo uitgeput, dat hij bij het steltlo· pen om viel en zijn zeven makkers als evenzovele do-

Van alle hierboven genoemde gebo uwe n en van de meeste straten is anno 1985 niets meer te rug te vinden. Alles is in 1940 plat gebombardeerd en al zijn bij de wederopbouw van Rotter· d3m veC':1 oude straatnamen gehandhaafd. de plaats erva n is dikwijls veranderd. liet Stationsplein lag noo rdweslelijk van het huidige plein . dat op de plek van de vroegere Diergaarde is aangelegd. Het Circus Va· riété stond ongeveer op de plaats waar nu het grote districtspostkantoor van de PIT is. Overigens is het circusgebouw niet bij het bombardement \'erloren gegaan, maar in januari 1933 afgeb rand . He t was toen o nder de nieuwe naam Arena al vijf jaar lang eigen· dOIll VIn het Duitse ameern 'Scala' en was opnieuw verbouwd. Onder andere was etn plafond aangebracht o nder de ijzeren koepel o m de akocstiek te verbeteren. De brand zou zijn o ntstaan in de nlmcabine van het gebouw! De tegenwoordige Kruisstraat staa t haaks op hel t racé van de oude die uitmondde even ten westen van de bocht in de Kruiskade . waar nu veel bioscopen zijn verrezen. Omdat die bocht VÓÓr 1940 vee l flauwer was (cr WIS een aan·

I~

""'1 ".U

Lcn porIrtl Slalt dal MJ 1'1 /9/1 rijd~ ,u :(jn t!'r"~ Am.. r{. ."""' f'I O.. ua", ti;, flmulit' il1 L.Ir.c
Sluiting me t het Kruisplein) mot t de 10catie van het oude pand Kruisklde 9 1, waar Stan Laurel logeerde, nu ten zuiden van de Kruiskade worde n gezocht. hoewel het huis vroeger aan de noo rd kant stond. Deze historische plek ligt nu midden op het onooglijke parkeerpleinlje dat om onduidelijke redenen Kruiskadello[ is genoemd. schuin tegenover de bioscoop Lumière die dus eige nlijk naar de verkeerde filmpio· nier is genoemd. A.R. "'" dali. <&a .. ; A.J. L.Jll6(lwtJ', .Cl1l1tt "om lid o .. d ·R,o tr"dlltl1 ' It 1I"''''f!mtl1t : l..E.N. IV"

Co, ....... . 'Ûnzoon 1'gO! ' :t. t?I C. ZcIlrn~ t,..l1 . NOl de Cc .....Qrrdjh Archiefdicnl', ROtlttdll"'. De /01 0', ...... het Circ.., V....i li tlf I''''' oud-Rot· terd"", :ijn IIjJ.O"'It;, "il Ioct ItOltt~dilnu tc ... "nttllrchi_f,

Pic"""

,,,

In liel j.l:Jr \'oor lijn 0flrct!CII in Rou,'f· d:am W;l~ SUil Laurc 11\ d.' Vçr.·nigdc SUlen op tOllrllCt' lIIel 1'0;'11 (roup ... ":111

de Cngels.' lI1ull(·l,all specÎóllisl Fret! ": UIIO. 1:,,11 val! :tijn UkCl1 was 1.0 1l0dig ;n tc v:illen .'oor Cll:irl.·) Cllilplin dit, '','u In·langrij k., rol had in "Cl gc:tclsdl~p. In dit jillen'irw IIltl l'en I\rn cril..:aarlsc jour.

1I:11is,. .'crlno.·ddijk d:UI:rcnd uit de ' 20 locn L.lUrei ulf eell gc.·jcrd komiek .....1I-S. 1':J:.Ih lall Iwri nlll'ri IlSl'1I

jólfCII

op ;1:111 zijn. ook IOcn "011. ,"cd beroem· dere col1cft:l. ~Icl s tuk H'gl ycel o,'cr de OIll.U:l lldighcdc li w;aaro nd.' r \':Ui"I': ·:lflic~ n :lIs Lanre! (lOcllllog J cff"rson) 1'11 CII:lplin hUil wcr k deden. SUil. die ni.." zo goed TIlCI geld kon O lllg;l:III, k .....;,1I1l tijdens dczt' ('("fSIc:' tournee op ;r,.wart l.:il .. d tc zin ... n ,'IJ keerde. tocn Karno helll l'CU loolls\'erhoging weigerde. mcl enkel .. andcH' collcg;j's lIaar Eng.. b ud !erug voordal dl' lOum .... was be~ i ndigd. Vall zijn ka nl hedt Cll apli n in inlt'r· I'ie\\s of in ~ij n aUlohiograf'le 1I00il go" sproken O\'cr Su n. o ndanks de be lO'ogell tijdcn die ~ij s:,I lIIcn als k:lIllergenoll"n hebben meeg.. maakl. ,Ioor Slan L:aurcl Amerika was een hele nieuwe.' wendd voor ons. Ncw York had ons mei lijn opwinde nde drukte vt.rrukt, nlau reiuIl door hel hele land. mijl na mijl. dat wu de goede Illallier om Amenkll te ~iell. n, w~ de kamergenoot V:.ln Charlie op die tournee en het W;lS fascinerend om hem mee te maken. Door de j:.lren heen hebben mellsen ge we~en op elt exce lil ridteit die hij %ieh eigen heeft gemll:lkt. mur hij W llS tocn al ee n heel excentriek persoon. Hij WilS heel ~w~anlloed i g ell ug cr dikwijls slolll..1g uit. En d:m opeens liet hij on5 versleld $lillIn door %ich piekfijn aan IC kleden, Schijnb..ar kreeg hij af en toe een onbedwin~obllre IU5\ om cr ):oed uil IC tien, Dan droeg hij een IJO

bolhoed een dure '. h.md,cllOenen. keuri~ pak. sjiek \-e51. tweekleurige schoeiie" op/ij didH~..eknoopt en een rol~n w:mdellfo kje. Ik heb htd "ed VOIn de~e kleine vluchtige hcr· inncrin~tn illIlI hem. Zo herinner ik mij bijvoorb('dd d~t hij m~:ar ('('n enkl.'lt I.eer dronk. en dan "Heen port. Op een keer probeerde hi/' Criel.s IC eren. mallr na een paM dOlgeIl V hij hl'! ol' en begon aan )Oj/;a. Onderdeel 1' ..11 d~1 )oga.ged~ WlIJ WOlt hij %ijn 'walerkuur' noemde.' een paar d:lgen 1;lI1g al hij nieu: zijn 1II .... 1tijtlen bestonden uit w;lter. Als het lII;1l1r evell kon n:1I1I hij %ijn \'iool lIlce. Hij had de snure n om lOllen zetten zo. dal hij linksh"ndig kon spelen en hij oefende urtl1lang. Op etn das h..d hij een cello gekocht die hij ook mct tic h mc:edeeple. 111 die I)l:riode.' Wal hij uitgedost .. Is een muskus. met een lange reebrUine oVe.'rjas met ):rocn nuwclen omslagen. een 1015(' boord en een 5 lap~ hoed. En hij liet zijn haar in zijn nel. groeien. We.' wisten nooit wat hij de volgende da~ %ou doen. Hij was ollVoorspclbliar. Wc h",dden veel prei in die dagclI, Charlie en ik Ulell umen o p éen hmet CII ik tic hem nog voor lIIe. ipdend op %ijn viool of cello o m het J;:t'sis te oversIemmen \'all de b,u;:on die ik :'lIli 't b"kktn was bovelI het g;uli ~ hl (verboden. natuurlijk ! . D.,Iilrna pllklell we allebei ecn IllInddoel.: W~;H n ICC wc probeerdtn de rook door hel rum nllllr

'>Ol

•.,....1.0 ....

\~

~_

buiten Ic werken. dat Charlie en ik op een dag naar hu tlleater Ik herinner me een grappi~ inddenl uil gin~en. uitgedost met slobkousen. kfukde ecrue dagen van on5 verblijfin de Slales. doekjes. dubbelrij's colberts en wanddnok_ U weet waarschijnlijk wel. dal IIolelgOlslen in jes in de halld - en eenmaal onderweg Engeland hun schoelIelI builen de deur werden wc OIiS bewUst "an de aandrang der %ellen voor %e zich terugtrekken. zodal de Naluur! Nu 7ijl! opcnbllre loilellen teil vaSI PoOrtier ze 's nachts kan oppoel$Cn. Dal deed onderdeel vOln hel Engelse bUld. maar in Ik dus ook. als \'"nzc:lfsprekend. op onu Aliltrika is dal zeker niet het geval. We l.ocheC'rste avond in een Ncw Vork! hOlel nOl de len hoog ell laag. lUaar konden ~en verlichOIankomst in Amerika. De \'olgende ochtt:nd ting uit o n7e nood vinden. In onze wanhoop stond ik op. liep naar de deur. keà in dC' vroegen wc tellslotte aan een agent wilar de gang - en geen schoenen. Nijdig liep ik !laar dichulbij1.ijndc: '/mbfic CO"I,~lIie llct" WOl'. beneden om de re:ceptionisl Ie vrab'l.'n wal er 'De didllstbijzijnde wat?' schreeuwde de lIlel mijn schoenen was gebc:urd. Toen ik :lgellt. helll uitgelegd had waar ik u had neerge%et, We herhaalden on%e vraag. heel bdeefd. wilde de mlln welen waarom ik d~1 in '. heHij begreep eindelijk wa;or wc heen wilmelsnaam had gedaan. Ik legde hel uit. lIlllar den en lei hed hard: 'Au'. ',dl. d;!11 /IIoet je levergl'cfs. Mijn sc hoenen warcn gestolcn cn. nur een ufe. muur!' tekenend voor mijn financiE!c: Situalie in die Je moet bedenken dat wc '1 toen al aardig dagen. hct WllJ het e!lige paaT dat ik beut ! benauwd hadden. Wc vondel! een café e n En du s - dil is waar gehl'urd _ begaf ik lIlij gi ngen op weg naaf dc uitgOlng. %ogezegd. !IaaT het theater. ge ilcel gckked en op pan_ tOCIl we plotseling beseften dat we nieu hlld tOffels. Op elk Van de toffels stolld ecn den gek uche om OIiS gebruik Y/ln de faci liteikaarsje geschilderd en in eell halve cirkd ten te rechtvaardigen. Die beleerde Engelsen rond de: gloei krans van de kaarsjes stOnd Ie toch. Ondanks de marteling waaraan wc lezen Ccod Niglll. Goeicllacht is ecn goeie! bloot stonden liepen wc dapper naar de tapWe moetcn een ure indruk hebben ge- kan. bc:Sldden een bienje en nipten enkek maakt. twee Engelse kereltjes op %'n Briu ge· seconden lang aan o nze glazen voordlIl we kleed en met een Brits aeeelil. Ik weel nog naar achteren holden! IIN 'I
, "'" 'I'''111; a. 0 '~l' "

Slell

',>"

"e""oc,/r/'J" Sr.. "

tA,ud o'OOt.

..

. ,"

.,

"

e' ".."u."

"

'"

CHABLIE HAT.L's FOTO ALBUlVI

Het mec."Jf memorabde optreden v;ln Chnlie Hall is .....ellicht zijn korte ma;tr hevige Yc."r·

schijning alJ t:u;ichauffeur in de beroemde film Double Il'hoop«. met Laurel en Hudy als h O IC~ lbcdicndc."n. In ccn van zijn verstrooide buien heeft Sta" gcdachtcnlOOI op het fluitje geblntn dat OUie als de portier gerechtigd is tC' drilgcn. Charlic. die eerder ook al voor niks is voorgereden. wOfdt nu echt kW;llld. Hij stapt uit zijn taxi, trekt GUic', fluÎtje VlIn het koord. verplenen het

o nder zijn hak en scheurt de klep YlIo n Ollit's uniformpcl. Stan kiest o llllliddc llijk putij en trekt op tijn beurt de klep VlIn Charlic's chauffeu rspet over diens kin, 'Zodat het lijkt of de taxi· bestuurder plouding eell baarddrager is gewoeden. Als Charlic, zo locgctakdd. JCcondc nlang met n ijgende woede in de lens blikt. moet dit een v.. n ~ ijn eerste bngdurige close-

'"

ups xijn geweest: een gebeurte nis van bebng voor een filmacteur die ~ic h voor het overige met meeS! heel kleine bijrolletjes tevreden moet stelle n. Hel oplTeden van H.. II in TI'f! Mluic Box bijvoorbeeld als de postbem·lJer die de jongens de weg wijst naar het huis 'rlg/u 0" lOp of ' ''e Stoop' duurt muwel.ijlcs vijftien seconden. En in de film als J't!rJecl Day, Big Busj"eu en '-.',o"g Agaj" wordt hij in de rolverdeling nitt eens gtnoemd o nldat hij nau welijks o pv.. lt tuutn de arldere lichte figur.Hic van nieuwsgierige buren. Charlie is dan toch te herkennen Uil de rnaie hoed die hij in ~ulkc gev.. lJen veelal draagt cn die zijn eigerldom 1II000t zijn geweest. getuige het pri. vé.portret lIIet homburg dat hierbij is af· gedrukt. Cha rles Hall. geboren o p 19 auguStUI 1899. was een Engelsman. Tot dusver werd bij gebrek aan nadere biograliKhe gegevens aallgenolllen d:u hij een verleden had in het

I\'

'"

Un lot ,."" ,I... biyolsfHlkr ,..m"sr'''l'ra. O",rlir U"Il. o.ucl.rrp op de "rhrc'SrDml. lOr Ik Silo ..'ud IN'UI'Ir"!e' 101''' at:t :e1fdt 10/0 ..""ra "fgr.I ..,lrt lil lJl.OI ro 1. Dr:ll lrur IS Ó/u ..... Uu'ay .. ~'U<".

Ir"i"t. '

Me aml My Pal. waar hij. bijna !Jcfonuchul· digcnd en opnieuw mCI zijn eigen hoed op. een grafkr.ans bczorgt op de bruiloft van Ollie, Uijna hinorisch is zijn nauwelijks ziclubare aanwezigheid in Battle of tl,e Ccttwry, wa~ r hij de m~n is die. het la:arten· gevecht op gang brengt door als bezorger uit te glijden over een bananeschil. Charlie Hall is nog eemllaallcruggekeerd nllar Engebnd. in 1935, kort na het ovcrlij. den van zijn Vader, Hij nam zijn mocder mee voor een vakantie in Los Angeles en $lelde haar voor aan Laurel en H:udj" die bclig waren met dc opname n voor IJo ,e"'ÎcIll Gir!. Toen het werk bij Hal Roach minder wcrd. week hij uit nur andere studio's waar hij mei lijn accent nogal een I terecht kon in films mct een Briue achtcrgrond. zoa ls Ono Premingcr's I;orel'er Amber (1947) en de ShcrlocK Holmes film Dresse!1 to Kill ( 1946). Charlie Hall overleed in 1959 op 60·jarige leeftijd. H " bijsdrrlfl bij dt:' /r{tlr 0'''''

ClI~,/it ,'Oor :i,..

',wil in LOl A>I~ft'l I"idl . 'S" Q/as. "'''''111 forG dtll ~ "'''1/10'0'. '" f." •.,tl·U",dy pietl"e 'Sohtmi.m CM', z,,.. ,ol In dt:c film .. ~r,l rrJ.ul "·f'~lt"ipl.

""lrl'k Iltm),.."" ...""" wu,.-u1t'dt,,,

Engelse YOIriété en daar 51:1011 Laurd hlld OJUmoet. die immen de rcpulalÏc had dal hij oud
in cen gezin met acht kinderen. Toen hij op zijn vcertiende jaar van school kwam deed hij WlII[ aan allllHcurlonccl, terwijl hij aan de slag probeerde te komen als timmerman. M.aat cr was weinig werk en toen dc Ec,onu Wereldoorlog voorbij w;as, \'ertrok de 19.ja. rise Charlie op goed geluk naar Amerika. EeU! had hij allerlei baantjes in Ncw York, lIlur het leven da:ilr beviel hem niet, Tenslotte kwam hij in Los Angeles terecht waar hij af en toe kleine filmrolbju speelde en Uusju deed in de bouw. Hij lrouwde in 1922 meI zijn vrouw Wilma. Hel huwelijk bleef kinderloOI.

".

) .0 .

SI""uitpo"rtf ,,,'" ee" jo",e ",,,,/ie i" A ... erilrll, et" ()t,b"Irt",1 gt'bk.'l'n '"11U0ol.

111 ......" ... d

In 1926 duikt de kleine, h~kig gebouw. de Hall vaar het eerst op in kluchten van Hal R~ch. Llurel en Hard y gebruikten hem, VOOr zover valt na te gaan, voor het eerst in Lo~'e 'em alld u'up. waar hij de butler is van de rijke zakenm:iln Titus Tilbbuf)" die ge· speeld wordt door James Finlalson. In feite vervulde Hall in de L&H·klue uen meestal de:telfde functie als Finla)'son: hij was de gezamenlijke vijand waartegen de twee vrien· den zich keerden en die als kalaly~tor dien· de voor esca lerend geweld. Het nadrukke· Iijkst gebeurt dat in de late twee-acteurs 11lfm, 11,ar Hillr en hel vervolg daarop 1'j, fot Tat waarin Hall als de echtgenoot van Mae Busch uitgebreid wordt mishandeld. Het verschil lIlet Finla)son was dal de Schot een veel grotere komische expressie had. Van Charlie Hall ging een realistischer dreiging Uil, ook in de ontelba:ilr kleine rolle· tjes die hij speelde als butler. huisbaas, piccolo, straatveger of chauffeur, Een af· wijkende rol is lijn bescheiden bijdraRe aan

\

•

I~

'"

Zonder 'I.Ilsc Kscheidenlrdd kJn word~n ",rq:d dal BLOT· TO hel fruul Uiltlq:O'~n UH. blJd is op dil morncnl, mnr dal wil niel I~uen dar de anderc wC'J Ie cuferen lijn. I nl~nded. w;,.1 de ondenoeksk.. nr belfcft lijn de enlel~ en ametik:un5t bladen eCTdcf in het voordul. en htl nurmner dat u In uw handen houdl ZO\I minder ,ijk uu r.1 .n H..d)' MbHn baolot.n v..n inhoud zijn al, dit andere Hun hpl....1 Nln~ I. v.rgroot.n bladen cr niet wartn. Tot voor enkele J;l.ren wu PR ... nF"'LL 'l;l.n de "'mrrikaanlt 'War OUI Wtsf·Tent nn de SonJ of Ihe Oclt,!. met letd in Lo, "'ngeIc •• dt abMllute tOpper. M:ur hel la;lUlt nummer 'l;l.n dil !nJp' ~ine. dal in 1968 voo, hel eent venchten. d;lleen uit 1982 tn het liel CT nlCl nut uh Wol cr cen einde komt aan de imp:u5t. De moeUvkheden b<.-gonncn locn de opnc1Uer L;l.rT)· Byrd uil Los AnlJtlu "elhubde naar TuIS. Van de bladen die nos w~l b<.-flun moet als CCI"I THE INTR ....TENT j OU RN ... L wor· den lenoemd. ~I omdlle Ol· pan van de Sons of Ihe De5tn. Het i. ecn kW;Ublalblad, meeRaJ 11 pagina'l dik met mededelin. !l;Cn over het reilen en uUen van de dlveBC Telllcn, vtnpreid over de hde wCTdd. en niC'Uwl ove, de Iw«-j:utlijk~ Inlerna· rionale COIIFeHtn, Bovendien anlkcl~n v~n algemeen Kbn,. 1~11 over de muziek bij L&H·fUml elI hel re.ul tnt van ondenoe kin KCn in plaauclijke atchil'Ven. Mul' oVCTwelend i, hel huklet van tlubbbd. De Voo. ~oo...-f _n",Ie, ~oov..1 _ r t II'n'R ...·TENT JOURN"'L iJ s....1t -.g . .. hun . _•• "..,. voor abonncc'l \';In BLOITO te beueUen ad. (. IS.· ptt 4 nUIn. men. Schrijf naar Laurd en Hatd y Fondl, POItbu. 870. 1200 AW, Hil vc num. In het Briule Koninkrijk Vel' «hijnen lenmil\.Sle twee bbden die hel vermelden w:urd zijn. Gedl'\lkc op luxueul pólpiel van FOOI ronnaaI moel aUercenl THE L&H M...GAZINE worden lIenoe.nd. dJ! onrCldnlalig maar !IOUW vC'I'schUn l. Redaclioned ::couden cnÎlle vcrbcterÎrllLen kUil' nen worden un!,ebllchl, maar onoveru offcn ::CUn de.' hCTdl'\lk· kcn van oude ilIllkden uit bla· den ah ' P'Clure: Show' en 'The Film We:ckly: Etn 'Ielwoed TV.

w.,

'"~

kijker houdl in een vaSle rubr\c k nauwkeu", bij wal cr aan LA H op dc Urilse lenden Ie ::r.\cn br leweelt en Uil!I'VCT Rob Lewil docl regdmat" ~anbiedingcn van L&H .peIdJCI. bLz:c. pafdrcJ. ,"opdassen, (010'1 CIC. Ook Wc.'CT clubnicuw. en aankondisll\len van biJeen kom$len en voonlellingen. TH E U\:H M ...GAZINE is een uilpvc nn de U.K. ' Hdpmatcs Tent'. In· lichtingen : Robert S. Lewu. I Wo llnlon CloH. GilIillgh~m. K~nl , ME8 9S U. Eenvoudit! uIIgegooen is BOW LER DESSERT. wurnn al 17 nununCTI ::cijn vetlc.'htnen. Kleine welcns .... aaldiaheden. plaalltlijke nieuwtje.. bespre. kinlen \OIn boeken cn mml. o-..de advcnenlÎcs en ondcnoek J\;&;I.f loc~IIClI die verband houdelI met Sun uUld'sjeugd in Noord. EnfICbnd en Scholland ruUen de pólgina'" BOWLER DESSERT wordi uitle,O'~n door de ' Uonnie Scod.nd Ter l in Gb'\lOw. Inlichtingen, WUlia'll A. Mc hllyrc , 7 Lomond Road. Wemy" Dar, Renfrew. . hire . ..... 18 6 DE. Van de Amtrilr.aan~ bladen. die mceltal hel kanktel hebben van l\lcuwJhrieven, kan nOl WOl· den lIenoemd NEWS REELS' dal ook af en IOC allemene anIkden bent en oude knntebtriehlen belIeftende Lau rcl en Hardy. NEWS REELS iJ brscheiden van umvanl en wOrdl uille&cven d oor de 'Dandnl Cuckoos Tenl' in Delto!t. Inlichtingen : Ed Goliek Jr., 117J6 whhhorn. Delro i, . Mid, i· lan 4820 5. U.S.A.. Net ab " LOTTO ::r.ijn al dne bladen niel·eomme!ciEle uit· pven.

beh()t've \';In de afdelini BosbcIKCT ,'~I\ ~I MinulCTle nn undbO\lw 111 ....·ashinIIOn. SI.. n en Olie lalen. tondCT dal ze een woord Uilbrc.ngen. allCTlel IMpusrngt.n zien van houl (j~we1. ook lueifen). Etn curiositeit van "OS !leen l\cn mWulen. De dCTdc Perry.aanbledin, u ecn tekenfilm '':In Ub IWCTks ( wlenl vadel uil Friesland wou Itlmlgrccrdl. de bedenkCT van Mic k ~ MOUIe in de d~[CCn dal hij weikie ~oor Dunel. B,nI'C Tin Soldinl ÎII ccn eÎ&Cn produclÎe van Iwnks IJl kleur. Slall en OlUe vtnc:hijnen 111 poppen in hel ale!in van c"n poppcmalier. Bij Iknnn Fllml (99 Il ipo. lueel Uurlcy . ....'ClI Mkll;lndJ, DVl IQP. En&eland) zijn nu ze. kone il"luKisfllms verkrlJ&bur : Towtd in " Hole, B,,,". Co"n 'y /loZf/ltal, The ,u"lÎe Box, 1101 h'lld en (opnieu w) Btr'h ,\1".111. Van Enlelu ven.amelaar, bereikions hel brrichl dat de COllie nn 8.au nogal Wal feUen n'ltOOll!. Movkl:.ond hHrrnalÎomu (57 l.a1cbrick M. oad, "I ymou th , I'U, [nge land ) heeft plannen voor hel op de markt brenlln van zwwendc lWer-Uleu. waaron delloppen all T,,'O (<11', 1'0'" So"p to S"u en Pwltinl on ~ fltm a JCnijnl in hel OOit IC ~1.in ackomrn van meer dan 4SQ dozen mei nep' neven en UI' ::r.rlf OIIdcr de In, dl'\lk te 'Lijn van 'f/, ,, c"'riry of copy c.'OfTlld"rinl t/." ~'.

''''''ip.

p"""

Etn heeft op

Th" Hit

ImrorU'uI compulicftlm

uw .el ""d lI"rdy

ulIgtbnchL Uil de KIelcidende !ebl iJ op lemaken dal hel pal om eell belguche 'Insit. In hel runs lujdt de li ld ~I ",rille"rt ,,"nh. d" z.., .. ,el ..t U"ttll' Hel ÎII de::cdfde ftIm die d" vOl'!le ZO " mCf Ie z\cn Wal In het Amner· d.",~ Klilerlomhenel. Wij lijn nog IIICI in llaal scw~esl due polpO\lrri van SOt"d(' lAH-ful!' menten op z'n videok"':IlItelten IC b<.-ootddln en ~oblaan daar· Oln meI de vn'nlelding van "el adru ..... n de Importeur! Ravel Entertammen t. Prinl Video 8ul)tmecslel Rendorpillaat S. 1064 Amllerdam. Ons is dal nren dur ook 11 aan panitulielen IC 'Iel

dil ken dan de Engels..- herdruk van M •• 1A.. rc:l b Mr. "",dy. WaJl'\IOOt vcrwrleil WOl'd l na;,.t de 'Blotto Ser· vice' in dit nummel. Een a.nerikaan5t I.&H.fan,

RAADSEL

Nederland... ,upn·8 VCnamelaac •• in PefTy'1 Muv)a in Enge. land Ol9 K,nplon KNd, Lon. don SWI9 ILU). Pcrry hee(, dtie ruml d ie met Laurel en H:lI'dy IC maken hebben. Om te bcl(!nnen Be.t/. Ma,'" een u . mel.ij k onbc kellde IweC:ac ter uh 1929. de Iweede die L&H 'C. IlIaakI hebbcn met dialoog..

V~:;~~:d~/'

tedi~"b~~

Van wie: is deze lloed ? 0,./0.11.. , in

Gelochc: hel grole boel.: \';In j . McCabe en de complcle loOu,ld. track \';In Sanl of the De!lClt. Tc koop: S;&pt al Sn (TOP.frlm vCTsie 011 S8) (. 100,·. Chr. I'OIn der Tou .... A1;kern\;u.!Jhoul J I. 9S21 G P BOfllCT. Te koop geyua ad eum .. kle Laurel 4, Hald)' mml op Super 8. ....r. GDnthc:r. UisonarckJcram lJ. 5650 Solinlltn, \\'eu · Duilsland.

~ Een VC'l' u ouwd adres. ook VDOf

fdm eell 1941I1Jdcns een lunchpauze bij lOth Century Fox ÎII 0p!leno.nen op Kodaehtome 16mm film, len

Ik lo~k tOnYCt met .id~o-btzj l · Ier die LAU-oprumren h"r(t v;ln hel TV'IUllon Andia. H. H.rll JC'n. Op de Kmp 71. 6467 GT Kerkrade.

"f'S \!Owndr ""'""'ft

Abonntn van 8LOrrO I.:unIICn : r. ich Iqcn sp« iul la lief ook _bonnCT"n op de lnrn Tent Joumal, orflCieel kwartulblad van de Sans of dre Ocstrl. PCT ju, Cl. f IS.,. Inl. POilbu. 870, 1200 AW HilvCTsum. Dcan D. KanCT, heefl zijn cilj,e n boek uil$e,even mei persoon· lijke h<'rttlncnnll'n lan Slan Lallrt~ dat hij voor S 11.' OPuuurt (Ocan Il. Ka.oICT. SSOO LindllY Avc.nuc Nr. 214, [ncme. CA 91J16, U.s.A.). Nou ..... boek .•. Hel u 18 pap. na', IOCd uilSC~octd St('neU. wer k. 11unenr;ebonden meI drie nielJes. zodat d~ prijs op ~'n mmJt piui, kan worden IC' l\.OCmd. DaatdOOl' aUeen aan IC bevelen "OOI wie pcf si alln wil lucn en hebben. KanCT publicen t in (a«,.nil~ ee n d en lal briO'en die hij vin Sum heeft onrr anr;cn en vCTtelt ovcr de ~ ~ocken die hij in 196. aan de toen zie ke Laurcl heefl ICbracht. Kancr behoorde tot de ,enentie dit LA'H in de jaren rijftia leerde kennen nn het TV.scherm. De 1I1c1 ... n "-Un uil· pve iJ SI,," w",,1Scrapboot.

«men o~Wtlr»

VlifJlYNE Vii/ENDEN. VliED/GE STIllS Een \'an de bijkomende channes \la n de

\'roe~

twee-actcn Vil" Laurcl en Hardy is hun bijna documc nt.. irc kaukter. De film-

ploeSC'" \';I.n de Hal Roach Studios bleven "'ng nit! ;altijd binnen : dikwijb (rollkt" u erop uit om in de vrije n;nuur of in de Slra· ten ,';,a " Los Angelcs cen !cvensec ht decor tc zocken lIoor de vrolijke :llIonturen nn Slan en Ollie.

Eind j.uen Iwindg was cr nog b~cn Jpra kc van irriutic in HolI)wooo en OTlut rckcn ovcr

het voortdurende filmen op straat. terwijl de nieuwigheMt cr toch al af wu.. Op de achterKrond v.. " sommige Laurcl en H;!rdy films, %~1s Le'H'e 'I: ," uAUg',illg, is duidelijk IC

zicn dal ccn betrekkelijk kldnc schare bebn!l;Jltllcndcn KC",lIluscerd toekijkt. Wie Mell O'h'ar lKkijkt. kan zich niet Uil de indruk ontlrck ken dat cr onbe kommerd is ~dr;12oid, zonder policie-afuctingen o( o p-

dringende massa's, ook al sreel! hel verhaal ûch van begin lot eind a in een v~n de ope nbare parken van Lo, Angdcs (Ho lknbuk Puk, 80yle Hdghu, w
en schipbreuk in de speelvijver. Hel is in enkele zinnen vC'rleld, hel flinlC'rdunne vt'Th.laL De aard van de eomedie is moeilijkC'r in woorden te V
De lotow-;afen bleven mC'C'lI~1 anon iem. We kennen alken de n;aa!l1 v;an chef·fotognaf Che11er Lee Gravel. die in 1929. het jaar w;luin Mrm O'II'ar werd gcdrnid. de studio van ROKh verlitt om een ei~en zal!.: te beginntn. H ewcl het dUI lan~ niet zekC'r is d;u GrlIves de hierbij afgcdrulte LAHfoto's heelt gC:mukl. en zijn eigen portret 1:0 wnip. i$ dat hij 't 7eler zou hebben af~keurd. wil de red .. clie van BLOTO met deze crrdi, er Leuning geven ;i
'"~

"
De uitvinder van de 'tic-I widdlc' wist mei zij n versc hijning o p he l wiu e doek miljoe nen lachers op zijn hand I C krijgen. maaf grappen over zijn o mva ng kOIl hij niet waarderen. Gevoelig. ho ffelijk . goed hU Slem en ailenninsi V:1I1 werk beulen liel hij zic h in de studio door St oll1 commanderen ook al speel de hij de bazige be moeial. Zijn inspiratie lag op 5 11"331: ' Er z ijn in deze wereld veel L:m rels CII H:udy's.' Zes episoden uit hel levc n '0'311 de legendarische ' 8:abe' '-brd y die zichzelf niet als ee ll ko mie k bcscllollwdc maar als eCII ACTE UR. P hel l~lIul begonnen de VUIC ~5IC" van het kleine hotel hCIn te kennen. de mollige riener die daar stil in de hlll zat en iedereen die lanS' kw:ull lI'lI1dachtig • opnam. De jonge NorveIl Hardy IIInLtc in hct hOlel dat 'lijn moeder dreef in Madiso n, Georgia, kennis met volk van allerlei slag. maar vooral ook meI veel ameSlen: zangers. acrobalen en komieken uit de rijk geschakeerde wereld van hel varil!l~ in hel begin Villl du.e eeuw. Dit 'lobby walch ing' zo:&ls Hardy hel l;ner nocmde, werd vele juen b Ier. tocn hij met Stan Laurel voor de camera sto nd. een bron van inspiratie: ' AI, ik op reis bton, heb ik nog 51eew de gewoonlto o m in de lobby te pan zitten en te kijkton naar de menston dito voorbij komen - en ik mOCI zeggen dat ik veel LaureIs ton Hard)", zie. Ik 'Zag 'U' in hel hOlel van mijn mocder tocn ik toton kind WaJi, De dommto, domme man die nooit iet! ergs overkomt en de ,limme, slimme jongen die dommer is dan de dommerik maar dat alleen niel weet.' Norvell, zoals hij locn nog van zijn vOQ!"naam heette, raakle gefascineerd door het artit'liunwtoreldje, Al op achtjarige leeftijd maakte hij met toelltomming u ,n zijn ouders (zijn vader, die jurisl w
&

I

ft

anger dan eton blauwe maandag duurt ook zijn rechtenSludie aan de Universiteit van Georsia nic:t. De achttienjarige Norvell besluit eton bioscoopje Ie beginnen in Milledgeville. Het is htt terSte theater voor filmvoorstellingen in dit stadje, waar zijn moeder eell nieuw hotel heefl. De mms zijn in 1910 het stadium van de primitieve trilbeelden nog niel ontgroeid toll het programma dat Hud)' vertoont bestaal uit meerdere korte ·nummers'. waaronder bokswedStrijden. acrualitcÎten en ... kluchtton, zoals die in serie werden vervaardigd door kleine maatschappijtjes aan de OostkuSl. Holl y. wood telde nog niel , al WaJi een enkeling dallr al aan de slag. De capriolen en wilde achlervolgingcn die in het schijnsel v;ln xijn projec lor 101 leven komen. breng~n Hud y op e~n idee. Drie jur nadal hij zijn Ihtoaler is begonnen verkoopt hij de zaak. Hij trekl nnr Jacksonville. Florida o m werk te zoeken bij dto film . Alt Manusje' van·alles btogint hij bij de Lubin Company. Voor een paar dollar per dag pakt hij alles un : decon bouw"n, aCleren, camera's sjouwen en af en toe regiueren. In deze periode r;lakl hij bij zijn collega's bekend al, 'Ibbc" een bijnaam die hij IC dali ken heeft aan zijn Itali:lanse

'"

kapper. Na een sclieerbcu rt had deze barbier de gewoonte de wangen van NorveIl zach tjes mei poeder IC mUStTen ondertic herha::llde uitroep: 'Nia-a bab·ce. Nice-a bab·cc',

In J ackso nvillc unul1QCt Babe zijn eerste vrouw. Maddyn Saloshin. zangeres en pianiste. die in bioscopen optreedt. De verbintenis duur! ma:.!r enkele j:uc n: met wederzijds goed. vinden yt'urckl Norvcll nOlar Ncw Vork. W:lar meer studio's zijn dan in Florida en eell betere toekomst wenkt, Hij bn het nict gocil verdragen d:1I Madel)'11 drie keer zoveel vcr. dient als hij. Als hij zich in I ')17 wil :lanmeldcn voor hel leger. wordt hij door de recru!c-

rigsofficier wegens zijn omva ng uitgelachen. Hard y. als allijd lichtgeraakt als het gewicht ging. draait Ncw Vork de rug toc. lO t in het diepst \'an zijn zid gckwetst.

0111

zijn

n H o.l!ywo~. in de eerste helft van .~e j;aren (~ntig. leek de waarzegger gelijk te krijgen dlc hem had ~ertc1d du hIJ.. pu carrl~re zc:'u maken als hij van naam veranderde. MeI de nluzlek mee was hIJ naar Cahforntl! getrokken. \'ool"7.ien van .. een nieuwe ~oepnaam. Oliver heeue ûj~. v:ldcr en Norvdl was de meis)esn:l:lm van ZIJn moeder. Als Ohver Nor\'ell Hard)' begon zIJn :Her :lan de West kust te rijzen! Hij trad op in kluchten met de beste komieken van die tijd: Uilly West. Jinlln )' Aubre y ell Larry ~mon. Steeds vaker werd hij gevraagd. "lij het voornamelijk nog als 'heavy'. gnu. wend en sllauwend o nder de l:ware make.up en de ogen tOt gemene spleetjes samengckne.

ft

fJdVt UIt/ :11" mCH'd.,.,. :ij" :1.. f U:dbe"l e" :1", ,"OION '

Mrr,'r.

Oll\'er Ha rd\' bescllouwtle zichzelf 1I00it als een echte komiek. maaT veel meer als een aCleur die een komisch type uitbeddt. HCI type van de pomr.euze. goedwillende. m~ar 0 zo domme heer v-"n stand. voor wie de gcrC'geide maaLSchappij ecn geslote n bock bllJfl. was grotcmleds zijn tigen schepping. Hij ging er prat op. ook bepa:llde manierismen zelf te he},.. ben uit~'t\'o nden. De beroemde ·Iie·t widdle' bij\'oorbecld omstond tijdens de opnamen va n Why girls love .sail?rs. 13i~ l.et openen v~n .~en de~~ kreeg Ollie.min.of meer on\'erw;lcht een emmer water UI "l IJn gc:l.\cllI. E\'en .....as hiJ van ztJn stuk - WIst met hoc te reageren. Dan k011l1 hij op het idee zijn neus te snuiten in zijn doorweekte stropdas. Maar met de das hal· \'erwege "l ijn neus. bedacht hij dat dit wat al IC plat w;u. gezie n ook de aanwezigheid van d:l.IT1eJ op de set. Hij draaide erop uit d:n hij. frunnikend met zij n \'ingcrs. zijn das liet wapperen in een gebaar van vriendelijke verlegenheid. Hard )' vertelde ook ~a.t in d eze voor het eerst zijn berocmde ca nlera·blik, recht in de lens. lOt volle wasdom IS gekomen.

p
Hij m!lakte kennis met Myrde die zijn tweede vrou ..... wordt, en beschikt nu over ruimcre financiën om zich a:ln zijn hobbies te wijden : hct golfspel, gokkcII op de renbaan en koken. met spagheui·schotels en gt:h:aktballen als specialiteit. Op een d:l~ in 1923 loopt Olivcr bij het bedruipen V:lII een lalllsbout lelijke br:andwon. den op aan "lIJn arm. De dokter raad I hem a:ln de studio Ie bellen en "I\e afspraken af Ie zeggen. Hij heeft werk bij H.:I1 Roaell, wau hij als butler "lOU optredcn in ccn kluelll die uit. eindelijk de titel Gel 'eli! yo ung krceg. Roach weet zijn regisseur en gag·man Stan Laurel over IC hal.:n voor Hard y in Ie vallen. Laurel zei later dat dit de eerSte keer was dat hij zich van de aanwezigheid van Oliver Harti )· bewusl werd, ook al hadden de twee eerder al toe. ,'a llig samen gespeeld. onder andere in Lucky Dog. Het zou jaren duren voordat Laurel en Hard )' bewust als team werden gelanceerd.

.a

o?r een r~~tine.grap om Frolll So~r to NUlS werd van H3rd y verl:lIIgd dat hij "lOU ghJden over eell ban;aneschl om vervolgens voorover in een grole t:l.art neer I"e ploffeIl. Voor ~vaarlijke stunts waren zowel voor 513/1 als voor Olljc pbauvervangers aanwezig maar een eenvoudig 'pr:ufa ll' als deze behoorde tOt de 5tand:larduitrusling van de komiek. Als Oliver de slIl:tk heeft Rcmaakl roept iem:llld :lchter de camera: 'Blijf zo liggen ... sla niet op!' Ruim een minuut ligt Oliver meI zij n hoofd voorover in de nam aa k.slagroom. De man acluer de camera, Lco McCa re y. die de supervisie heeft over de L&H·comedies en pleit voor een zorb'Vuldigc opbou ..... en lempoverlaging. krijgt z.ijn zin: tijdens de preview lacht het pub~ek breeduit bij de langdurige opname van OHic's rug. ~nticiperend op hel onvermijdelij ke vervolg·shot van het besmeurde gelaat. Hard y moppert nooit. Geduldig 1;I:IIt hij zich onderd ompelen in allerlei soorten smurrie en braaf keert Ilij potten mei kleverige subsulllies om boven zijn hoofd. ' Ik heb mijn geld verdiend', zei hij l.:Irer. terugblikkend op zijn carrière. HCl is duidelijk dat in de kluchten. fabriek van Roach hel sterrensysteem geen opgeld deed. in tegc,uu:lling tot de nabijgelegen M.G. M.·s!Udio. De veelgchoorde uitdrukking d:u hel bij Roach één grole familie was. werd door de $Iudiobaas zelfsletlerlijk opgeVat. Op de warande van het hoofdgebouw hing de was IC drogen van zijn oudt'rJ. die op het terrein woonden ell cen oogje in het zeil l,iclden als er lIiet werd gewerkt. . Ter.wijl .Stan t...~~eI . van 's ochte nds lOt '5 avonds lUI met het werk bezig is. \.aat Olivtr Zich met Zlcn als hIJ lIIet voor de camera hoeft Ie staan. Zijn hobbies ell zijn SpOrt leek hij belangrijker te vinden dan zijn werk_ Op een vrije dag was hij op de golninks goed voor 27 tOt 36 holes e li op een werkda,K waren 9 holes geen uin:ondering,

...

mm

ten. koken. knutselen en tuinieren wa~n belangrijk voor Ha rd y. maar in de jaren dertig. lOCIt hij :t ich een eigen rensul kon veroorloven......erde ll de paarden een obsessie. Voor gokkell had hij altijd al een zwak en de daarmee gepaard gaande rinancii!le rampen brachtelI op den duur zijn huwelijk in gevaar. Althans. d.1I laU ku nnen worden opgemaakJ uit de \'ersbgen van een eclHscheidingsproce. dure uit 1933. toen M)'rtle hem verweet op één Jag S 30.000 te hebben "erloren in een Mexicaanse tOto ell d~t dagen met S 100 tOt S 150 verlies per das bij golf en kaartspel regelmatig voorkwamen, Ernsdger feiten op de ltchtergrond van dit mislukte huwelijk ..... aren vermoedelijk Hard y'sjarenlange omgang met zijn "riendi n Viola Morsen en het buitensporige drinken van Myrtle. Bi ograaf Fred Guilcs: 'Zowel Babi: als Stal! gaf blijk van een onwe lvoeglijke ouder· wetsheid in hun ideeën over vrouwen en wat 'fatsocnlijk' was. Babe bijvoorbeeld legde iedereen die een schuine IIIOp wilde vertcllt-n in aanwe"ligheid van M)'rde het zwijgen op. maar hij vond het perfect in orde om haar met een andere vrouw te bedriegen. Dat was het \'ooneel" van de tlllln, Il.'nminste in de l1egcntiende·e euwJ~ wereld die hem en Sun als een sepia mist omringde en die hen gevuigen hield in ee n web van bedrog en ingewikkelde mis· leidingen. ' De scheiding lIIet Myrtle werd pas in 1937 een feit. Later brak Oliver ook met Viola. Hij raakte bevrie nd met scripl-girl Lucille Jones. die hij ontmoette tijdens de opna nlell van The Flyi ng J)euces jll 1939. HUil eerste kennismakillg wees niet direcl in de ricluing van hel JU' biele. l evelllienjarige huwelijk dat eruit zou \·oonvloeien. Lucille Ha rdy: ' Ik kreeg woorden lIlet Sabe op de c:errste dag van de opnamen, enkele uren nad:1I ik hem voor hel eerst had geûen. Het tOl;llllshot was gem~akt en de camcra kwam dichlerbij voor een individueel shot \'an Babe. Zijn hoed, die in hct tOIaai af was geweesl, had hij op. Hii hield "lijn handschoc· nl.'n en wandclSlok niel precies zoals hij in de: voorargaande scè ue had gedaall. dns ik beion

ft

Uit

,

.,

OlLlE ' BABE' BOMMEL?

De obscrv::atie van mensen in de lounges van hotels wu niet de' enige bron v;m inspir.uit VOOf Olivl'r Hard). Het type dat hij uitbec:ld· de was mede gebaseerd op etrl stripfiguur uÏI de lr.ant die in zijn ouderlijl huis werd gele. uno ' Hij p robeerde altijd behulpzaam te zijn. m~r maakte cr alt ijd c:c n fonooi Van. Hij WaS heel dik en bemoeiziek en belangrijk. mur onder die oppervbku: wu '( een aamige ketel', Het is t)' pÏJch dal Manen Toonder op zijn beurt gcl'nspirecrd scheen Ie lijn door Olivcr N. Hardy tocn hij zijn mipfiguur OUie B. Bommel omwierp. Vraag: lijkt BOlTlmei nog steeds op Hclpful Henry. de druk doende dikkerd V;ln (ocn uit de krant in

••••• ••• ••• ....... ::: ::: ••••••• ••• ••• ••• •••

• ••••••

::::::: • ••

...... ...... _..... ....... ...........

••• ::: ::: ••• ••••••• •••

••• ••• ••• ••••••• ••• ••• ••••••• •••••• •••••• ••• ••• ••• •••

•• •••••• •••••• •••• •••••• •••••••

•••••••••• ••••••• ••• ••••••• ••• ••• • •• ••••••• ••• ••• ••••••• •••••••••• ••• •••• ••• ••• •• •• •• ••• ••

••••••••••• • ••••• ••••••••••••••••••• ••••••••••••••••• ••••••••••• ••• •••••••••••••• •• ••••• •••• ••••••••••••• ••• ••• ••• ••• ••• ••• ••• • ••••• • •• ••• • ••••••••••••••• ••••••• • ••••••••••••••• ••••• • ••••• • ••••••••••••••

•••• •• •••

Oe: fLltllo lV"li .... n .. 11 bioVarllChe chrollQIOJiei n op d u .... " ,'olp: ndc pap na'l :riJsl op p: ltdd mei ..,bruik,

malûn ...... de IUIII bd r.l lld l IClevens, "'UI"oor o.a. dauk iJ vCl'S(:huldip un Iliehard Hann . .... F.. 6 ....((. ~ad: Pfej(fer en ... o1and Lacourbe. Oc:tonda nkt dj.! (ou len C'n o lniJ, in ackc~ bin Mnl(!lopcn. I>.. t ÏI nu H nmul n;"'1 II ~l rm iJdl n . :al WH hll alleen ma:o.r d oor hel I' H da ,"'C'C" opd UIkel! .-all ,nleu ...e fûm · tilell Otivc. Hard,. bir.:oom edd hu!t vU. ,,-ijn hJne llwcrk ÎnI me t Stan U ur .. 1 ee n l oebn .. \'fuc: h tbar" n,~rc ..,h:td , dal dl lij" nn noim :WO m dJo "enn ocdeliJk lanl niC! eom pleet iJ. . • Voor d e len ~te "all de mms iJ ,,-oaII ",bru ikelij k de u ndu idi"l 'acles' Jtbrui l.l. Ee n ;K'1e d uurt o.n.ueeu 10 mUluIen. AIJ he l aUllal aCien IIIel IU$M'n haa kjes ÏI vermeld , I1 de be lrc({c ntk mUI C'cn I...ee·

LAUREL HARDY

hcm dat uit te leggen. \/bk voor de camera zou gaan druien. Op een hed beleefde manier en met een bijna hoffelijk gebaar viel hij me in de rede: ' I know "ow it was. my de .. r. Don't you worry. ril takc care of everythi ng'. Ik vodde me"lO "ernederd dat ik gecn woord kon uitbrcngtn. Mijn gezicht werd rood als ecn biet en ik verwiiderde me in dc overtuiging dat bij icmand die zo pompcus en verwaten was. alles wcl in het honderd moest lope n.' 'Maar op het momcnt dat de camer-.I ~ng draaien, ug ik hoe ik mij vergist had . Hij werd hct type dat hij moest uitbeelden, De dlall,)og. dc manicrtjes, elk klein gebaar w.I. vlekke· loos en paste perfect bij hct tOtaal. Djt hecft me door de jaren hecn altijd verbaasd - ;tijn perfectie met dialogen en gebaren.' ustcnd op hun lauweren na cen succesvolle toernee door Engdand krijgcn Laurel en Hardy in de winter 1954~55 een uitnodiging om in ee n hOld in Holly wood te kOll1en eten met hun " riue imprcSlario. Het blijkt een lisl te 'lijn van een televisiemaker. Na enig tegenstribbelen. vooral van de kant van SH~n die er niets voor voelt zonder enige repetitie op te treden voor een miljocnenpubliek. worden de komieken, die beide de ustig zijn gepasseerd, naar een nabijgelegen nudio ge' bDCht voor een aflevering van ThiJ is your life. Hun populariteit is dankzij tv.vertoningen van hu n oude films weer toegcnomen en de "loon van tUI Roach, die ooit bij de uitunding van This is your life was betro kken. zict mogelijkheden voor een nieuwe serie L&H·fiIms met ee n lengte van een uur en speci.:aal voor de tv bestemd. Nauwelijks een weck voordat de opnamen zullen beginnen wordt Stan Laurcl getroffen door een beroerte. Tijdens de periode VlllI uitstel die daardoor noodnkelijk wordt. krijgt Hardy lalt van zijn hart. Hij moet vermageren ell vllh in twee l1I;1anden ruim 70 kilo af. Het is voor alle partijen duidelijk dat cr van de tdevisielilms nooit meer iets u i komcn. In dccembcr 1955 wordt Babt het slachloffer v.. n een zware lIttaque. Hij wil dc Kcrst thuiJ doorbrclIgc:n. Lucille: ' Hij leek w;H op tc leven tocn we hcm uit het 'Z.iekenhuis had· den gehaald. maar hij raakte gefrustreerd door Zijll onvenuogen om dingen u: doen (... ) Op een dag reden we hem in een rolstoel naar hel kamertje w.I.lr de tv stond. Hij WilJ altijd al een verwoed kijker, Maar het was duidelijk dat hij niet begreep wat zich op het scherm af· speelde.' Zijn tocstand venleehterde in de maanden die volgden. Oliver Norvell Hardy sti.." r vp 7 augustus 1957. ).0.

.ffi. •

Nool' OC' C',utC'n un l.ucille Houd) 'lIJn on tleend un ' Mr. L.:ou rel and Mr. Uard,.· dOOI Jol," M c~bf. Ook de lneulC' ",nd(.e lel(:'lms komC'n Uil dC'u b,on en Uit 'SI;ln', eC'n blOlnfi.. dO(M" rhd Gud('$, V(Tdtr IJ IeblUIk ICmaakl van .-en arllk", uil 'Tbe A!Ianl'" J ournal ",nd ConllitulIOn Map,dn ..', .. pril 1976.

'"

1890

16 juni _ Arthur Slanley Jc!rerlOn, Luc. 5 ,all L.:ourd, woedl ,eboren in UIv.-rSion. Lan,ul1ire In hCl huil ~all :lijn Irooloud ..",. A'lyle SUCC'I J, vroeJC' Foundry CoII:lIU,

1906

j

1892

\8 januari _ Norvell Hard)', bIer OhVH Nol"cU wordl ,eboren in Punkon Center. bij HarJcm. on dC' AoneriltUIIK stUI Gro,sU' (Op 14 januafl _ In Elonir-a. Ncw ~ o.k, H"l EUlCne Roaeh scboren). Hard~ .

1900

Slall m~kl 'vn d .. buul ats kom,,:k iu h..1 PicUord Thulte in Glutlow. bUiten med~wel~n v~n 1\in u · d~ r di.. 111 dcu slad d .. dlre,"e "oerlover hu Melropole Thutre.

Non'dl il)Olll"nllOpraan b~ CoburI\·' Mmlu .. b IC' durcnde f'Cn korte lourncc door de ~utdclijke stalen.

1907·1909

1906

1>1.. ~ne b...."cjeJ bu Levy aud Card .. eU·, JuvcllIlc Palllomime•. wu.ro"der OptredeN n.utl de lier Wu Ceoflle Wood .

1910

Slan uurel word I ondckt door de KonlJlg uil de mUlle.halll Frcd Karno. Hij verln kl in tcplcmbcr n.et cen van Karuo', rciunde leulK .... ppo:n nu. Am(Tika, .... m~u onet OtarlC'l Chaplln.

loopl Wf(! vall ... hool In l~n nteu ..... wuonpbau Na f'Cn kurte unpludie aóan de Atb"'a ConKI"alOC'y ol MUlle naar de Ccor,u Milllar)' Audeln)' In Mr.lIed,cvtlle ~hlledlevtlle.

19 10

Aau do:" Uniyeflltell nll CeoTIÎ3 w.... r hij kortc tijd recht .. n student vormt hij lIlel drie ",~de,luden l cn h..1 kWllrlCt 'H.. lra·Ton ofHarmon)" Hij ...ordt b<:drijbktdcr van d( C(nte biOSCOOp mMilkdpUl ...

19 11

Tetu~eCf

in E",dand. na onllb, bu Karno, Di. "nu: optreden, in l ondcnlC' ,huIC'" meI de .kcleh 'kuon 'Uni rrom "'om~'

1913 Norvell \'Cftrckl \laar JaeklOnnllc. Flond.. en vindt

'"

19 12

Optreden in Ronerdam (Cif tUt Vanété. Station ... plelnl n'CI h~t I,~nlomim" nummer 'Fun o n thc T}'ro' dour "cn groep 0.1. \', Jim Reed. Laler oo k oJHn':d cn In Luik. 2 olHober: vertrt'k uit SouthamllUH! mei SS Ocunic voor de tweed" tournee: door Amuih.

1913

Ch~plin veflul Karno in decembe r en "cnlck , nut M~ ck Senntu', slUdio in Citli(orll«!, SI:I.O neem t

:tijn rol bÜ Karno over en begin t zich aocnccms btwust ti: oril!nleren or film.

1914 Slan besluit na a{,dUtlllg "an Karno'$ tournee in Amerika IC blijven en vormt IIlCI collega's Edgar en WTcn Hurlq' 'The Thtte Comiquu' ErtS!': o p treden in ChLcagu (In Hollrwood richt Hal Rouh lijn eigen studio op. 5:lnlcn met !-laraid Llo)'d ).

1915

'Th" Thr.:c Conuquc.~' noe me n zich 1IU 'T he Kqston" T rio', met SI111llq als imhalor va n Chaplin die: inmiddels door "lijn mms populair is 111" wordtn. T~gcli dl' to rncr ug! S!all dl' »rnt IlWl:>r· king mcl de Hutlc)"s olP cn vtrb indt t ie h mc! he! duo AHec cn Rald y Cooh' !olt het 'S!an j e(fcrson Tri ol'

wcr k bij de fil mmaa lschal'pij Lubi n, waar hij aan· n nk elij k alleen kl usjesman i•. Zmgt daarn~ut in cal».r t U. Huwt me i f-,h del)' " Sal~hill. ungere, en pb. nutt.

f ilms: Voor Vinl in ~rie ' Poket & J lb)': TH IS WAY OUT: CIII C KENS: AFRENZIES" FINA NCE: BUSTEl) HEARTS: HUNGLE'S RAINY OA Y; 'm E TRY-OUT : BUNG LES ENFO RC ES TH E LAW : 6UNGLES ELO I'EMI:. NT: BUNG LES A JOB. Voor Vim, k rie 'Pl ump & Runt : A SPECIAL DELIVERY : A ST ICKEV AFFA IR: ONE 1'\\'0 MANV: T HE SER ENA1)E: NE RVE THEIR VACATION: ANI) GASO LI NE : MAMMA ' S BOY : TlIE BATTLE ROYAL: ALL FOIt A GIRL : WHAT 'S SAUC E FO R TIIE GOOSE: T HE » RAVE ONES : TH E WATER CU RE ; 11-IIRTY I>A YS: BABY DOLL : T HE SCI-I F.ME RS: T II E SEA DOGS : HUNG RY UEA RTS : NEVER AGAIN : 81:."1TER HALV ES: A DAV IN SCHOO L: Sl'A<;1I Er11 , AUN'f 8 ILL: THE HEROl::S: HUMA N IIOUN I)S. OREAMY KNIC HT ; LIVE SA VERS: THEI R HONEV. M OO~ AN AER IAL JO \ ' RII>E: SloE· TRACK EI) : S'rRANll Eo ; LOVE ANU D UTV : TlII: REfORMERS: Rm' AL BU>QU : TUE CAN I)Y TRAII.: ARTIST IC ATMOSl'H ERE: T H E I'REC IOUS PARCEL. DivCTse 01r111 voor Vim : HIR EU AN I) F IR EU (1111'1 Kale Prieel: AM BIT IOUS ETHEL ( .. ICI Echel RUfeo n): EI) ISON BUGGS'S INVEN'n ON: IT HAl'P~NED IN pIK ERSV ILL E. Voor Vim tene lIlel KIlt Prke : MAIl> 1'0 OR DER ; TWI N f LATS : A WARM R ECEPTION ; P IPE DR EAM5 : MOTHER 'S CHILD: PRI ZE WINNERS: THE CU ILTY ON ES: HE WINK.Eo AND WON : FAT AN I) F ICK LE.

1914 Krijgt rol ilt tju IC sllelen bij Lubin, met$I~1 als 'hu\'), in kludlttn waaO'all t r twct o l' U n ~ C I C l!inl!cn, Hij nce rn t ~ ijn v~dc rl Volornaam Olivcr un en wordt in de credil5 a(wiHcltnd '8abe Hard )" , O. N. Hud}' e n Oll\'er Hard ~' lIenocmd, Films: Voor Lubin . alle l -aClerl of kOrlu : OUTwm'IN G UAD; RR EWERYTOWN ROMANCE; 1"HE FEMALE COl'; LON G MAY IT WA VE: KIUNAI' I'ED RRID E: THE R ISE Of TUE jOIlN, 501'1 ; UE WANTED WORK : TlIEV BO UG I-IT A OOAT: RA CK 1"0 THE FARM: MAK.ING AUNTIE WELCOME; NEVICR Too OLU: TH E GREEN ALARM ; A FooL TU ERE WAS ; l' INS AR E LUCKY: WHEN THE HAM TURNEU: TU E SO UBRE1'f E AND TUE S IMI' : THE SMUGG LER'S DA UGIiTER : KIDNAI'P ING THE Kil) : TUE HONO R O F THE FORCE: Sti E WAS TUE OTHER: T U E DAODY OF THEM ALL; M
191 7

1915 191 7

H~I

'Slall j e(fcrsoln T rio' wolrdt QPllehtvtn als Stan kt nn is mnkt IIItt de AU inalische Ma.: Dahlberjt. helft van het d uo 'Th c Ha) den S,sten' SUil btgint een vuiété-nummtr rilt! Mal'. Omdat de n:aam SI~n j cffenon 13 !eu tr. tel! neemt hij de achternaam Lau rtl nn, een idte van Mat dit d tu lfde adlltrnaalll unneeml, De eige naar van ten thtalet in Los Angdn btkoliligt ctn liJm mei Slan in de komi"l,e hoofdroli. Hi;l~al 'Nuu in M~)" "tien aan Chaplin en UnÎvcrlOOI-baas Carl i..:I~' lUmlc_ Een aanvan kelijk eolnlae! met OlapHn loopt dood. maar Univer»1 gcdt Stan ctn contract van etn jau, Nog en kele and ut IiJmrollItn, o.a, in tt n proltffihn voor produce nt GilbtrI ' 81Oll(ho 8ill' Anderson, 'A Lut k)' DOl', wurin OHver Hardy een tcgenlpeltr is. Film$: NUTS IN MA Y: T HE EV OLUTION OF rA SllION (PI; A LUCKY DOG

19 18

De serie vooT La cm m\e waa rin Stan de b~ren· kin kel Hickor)' Hiram SI)tc!t Wolldt leen IUcctS, Hal Raach van dc Rollin SlUd iol ntemt Sta ll tijdelijk in dienll om in "tif flhns de rol over te nl" men \'an de down TOIO, d k tCTUII was gekeerd naar ht t circu$.. Tussen Y.l.ri~lé.oplrcdcnl lped! Stan kleine rolletjn in filrn. van top kolmiek lalT)' StllIon bij de Vllagraph Studio, Films: HICKO RY UlRAM (I ); I' I'IONE Y l'IIOTOS; IT'S GR EAT '1'0 »E CRA Z Y: WHOSE

'"~

De 'Lubin Film Contpany' WOrdt Laat in het jaar overge nomen door 'Vinl Sludio's en H~ rd )' pal m~ ,

Film.: Voor Lubin: :lilt I' acle" of korltr: WHAT HE FORGOT: CUl'ID 'S TAkGI:.""T : Sl'AGHETTI AN D LOTrERY : GUS ANI> THE ANAR CHISTS: SUOUoY 11-I E TA ILOR; THE l'AP ER HANCER 'S HELl'ER : SI'AGHETrI A LA MOUE: CHARLEY ' S AUNT: ARTISTS ANo MODELS: TtIE TRAMPS : PR IZE 8ARV : AN EXPENS IV E VISIT : CLEANING T IME : MIXED FLATS : SA fETY WORST : lW IN SISTERS: WHO STOL E TI-IE IJ()(;G IES?: A LUCKY STRIK E: TUE NEW 8 UTLER ; MAT ILI)A 'S LEGACY: HER CHO ICE: OEAU LI:.Tr ER: AVENG ING BILL : THE HA UNTED HAT; RAB E'S SCHOOL OAYS. Voor diverse mUlseha ppijcn Q.a. Ed il oln, Viewr , I';athe : BABY (2 aClcn ): C LOT HES MAKE THE MAN: TUE SIMP AND TUE SO I'HOMORr~: ETIIEL'S ROM EOS : A BUNGALOW BUNG LE: T UR EE RINGS AND A GOAl': A IU'IEUMATJC JOINT: SOMETHING IN HER EYE; A JAN ITOR'S j OYFUL JO S: !'ATrY'S FATAL r UN, Voor Vim: bijrol 111 Ul'S ANU DOWNS van he t dUQ Pkcs & jab. · (Walter SlUlle n Bobby Burns).

191 6 BabI' Hard)' vorm, bij Vim sa men me i Silly RUilt hel ko mische- d uo ' Plu rul' 4- Ru m '. Ze maken 35 één·aeler. in eell pc:riodt "an u've n maandtn, te rw ijl Hard y oo k nog blijft 0l' u tdt" bij hel Vim· d uo ' Poke$ &: Jabs'. Vanaf ok tobtr reekt kludlle n mCt Kate I'riet als legenspee btcr,

>-lIS i.JSUo..L """'-'/ aDl.NO CF GOl.F ="'é> 1J.lE FILMlNG CF ·l7IE ~.w Glkt·. Ol..lVEQ HAROY OOTI>.INED I>. BIT Vi" El<.ERC.1SE BY ROII>JG ~ l'kE LOT OI-J I>. ~ REINR:lRCEQ BIC.'lC.t.E •

I

ZOO, Voor Reueh : NO l'LACE L1KEJAIL (I J, J UST RAMKLING ALONG ( I ), Voor itasraph : HUNS ANI> HYPHENS; BEARS ANI) 8AU MEN: FRAU DS AN I) FRENZIES

1918

1919

S I~n

fn Mal' Laurd beginnen een nieu we tourntt langs de vaudeville_thcaten van de VS. Films: ~öor Roaeh : 00 YOU LOVE YOU R WIFE 1): HUSTL INe FO R UEALTH (1): HooT MA N ')

1

1921 In hel jaar dal Olaphll 'Tht Kid ' uilbr engl spre h Laurel op het twel-de I'lan in tén film van Larr)' Senlolr!. nlm ~:

Hard)' en M~delrn SalO$htn lPan uit dkaar, Hij vertrekt n;ur Ncw Vork voor (ree·bnee werk bij ven.c:hillendc Jludlo'l. keeTl Ideu rgCllf1d terUI nur Florida, maar pat bter dat JUt lo(h weer nur New V~rk o m all $Churk op [e Ireden In kluch len nn Chlphn.unitalor Hilly W
Voor

Vil~gl'1l ph :

T H!: RENT COL LECTOR

UI' kTie ,ntt BiII)' Wnl wordt VoortgtItI. 111 decembt r vertrekt Oltvc:r I1Ur HolUy wood "ilms. al le Iwce-aClen. voor KinS Bfc : THE BAN DM ASTE R: THE SLAVE: T UE ARTIST: THE BAR DER: KING SOLOMON : THE ORDERLY : HlS I)AY OUT: TH E ROGUE: T H E SCHOLA R: TH E MESS ENG ER : THE HANUV MAN : BRIGUT AND EARLY : THE STRAIGlrr ANI) NAR ROW, PL AVMATES. 19 19 Hard )' ..-OJdl in HolU)'wood veel levruld al~ 'huvy' ill fit,n. van I;,omoe kcn ab Earle Wi liam., Jimmy Aubrcy en Larr) Semon

'"

1922 '8roneho Silly- Andcrso .. heeft mei dt prodfiln, 'Nuu In I\.hy fill.llllcien; gcvonden \'oor ccn serk van kluchlen me' Lanrel als "crkomiek. die un succn blijken u' lijn. Huold Ll oyd bre~ k t 11ICI Hal Roach. die de ,cric 'Our (;ang' ~gint en oo k weer con laC I ;toe.- kt meI SI.II.I1 uurcl

7"

Films: voor Andtn.on : T It E EC(; : TIIE WEAK. ENIl l'ARn '; MUI> AN I) SANIl (Jl: 1'HE VEST

1923 Hal Roa ch cngagUII Slan \'oor ccn rccks \".Iln 25 films dic in 17 maanden wordcn 0Plenomen. Films: Voor Anderson: WHCN KN IC IITS WERE CO Ll): T HE I-I ANO\' MAN. Voor Koach , NooN WHISTtE ( 1), WHrrE WINCS ( I): UN OEK TWO JA CS {I J; PIC K AN I> SHOVE L ( I ); CO I.I.ARS ANO CU I'- FS ( 11 : Hl tL OR CU RE ( I ): GAS ANU AlK (1): O KANGES ANO LEMONS (1): SHO RT OROERS (I): A MAN AWIJT 1'OWN (I J; ROUCHEST A!'R ICA: FROZEN I-I EARTS: T I-I E WHOLE TRlTTl-I (1): SAVE TtIE SHIP (I ); T HE SOILERS : SCORCIU NG SANS ( I ) : MOTH ER', JOY (2)

..ïhn.: Voo~ "udil) I. -KO : FRECIi.LEO F ISH en lIONS ANO LAI>IES (bt- ide mei bril, Willilnl5 ); 1101' T HE 8ELtl-l0l' ( mei Bobby Ih y)_ Voor Vilagnph '2 Z twee_ aClen; me i Jinnn y Aubrty : MULES ANU MORTCACES ; TOOTS IES ANIl AMALES: II EAL T in' ANI) II AVI'Y; FLiPS 1\1'1 1> I' LOVS: YI\"S ANIl VOKF.LS : MATES AND MODELS ; SQUA8S AND SQUA RSLES; SUNGS ANIl RUN(;LI: RS ; SWrrCHES AND SWEETIES.

1920 I'ilms: Voor Viugnph , \'oor'uuing scrie Iwee· :lelcn 1I1el Jimmy Aub~)': DAMES ANO I)ENTISTS: MAIOS ANU MUSI. IN: SQUEAKS ANI) SQUAWKS; FIST ANI) rOOOCR : l'AtS ANO PU(;S : T il t I.A U(;I-IS LAST; S"RINGTIMF. : l 'I-I E UF.cORATOR: I-IIS JONA li UAV: TIlt: BACK VARI) .

1921 Ha rd y gaal bij VlIagraph \"oor La rT)' .... erken. ook al. T~Kisscu r cngilg.ma ll.

S"mun

FilmJ: Voor Viugaph meI J im l1l Y Aubre,.: T I-I E NUISANCE: Uil:' SUZZARD: TUE TOUR ISl·. VOOf VilalV~ph met I.arry $emu,,: T UE FALL GUY

1922 ,, 'oU ....111'<1/"'. il1 dr fCXIfb,lIll-pkH,,_ de L"bi>wwdio 111 j "dllol1 vi/k, Flo,fdll. De:e fo t o wir '914 iJ~l1omCI1 "" eel1 '-0 o~~r ...il1l1il1g op dl: eOtlcu"erel1dc KtJlft",-stlldio.

OIj,or.

f-ï ln,s: Voor VilalVaph mtt Lany Scmon : TUE SAWMILL; GOLF: THE COUNTER JUMPER. Bo. vendien Iwee bllgt films van u's aClen "oor Vin,. Iraph : FORTUNE'S MARK (mei Earlc Wil1iarnl) CII 1'HE LITrLE WILDCAT.

1924

r.~

1923

anOOl' ..au h~'1 con(r ... ~1 meI Ro ... ch muLI Sun ccn film \OOt lk on~o. ... nlc1uLe producC'III 8ilichoU en gUl d~arna 10 1'« nlel Jlroducenl en U" Lomiel Joe.- Rnck, dIl' hij L cnd~ Uit lIJn d:lgcn bij Vj l~g",ph ell die ccn scrie \'all Iwulf flltlls ",1 ui tbrenllell Ollder de not",cr 'Stan Laurd Comedics'

IJ .... d) trUOt op lil 'Tht Three AIO'. de ectJle onJ.O,;anLdIJLe hoofdfilm van Ru"cr KUIOll.

1.luw Voor R ~d" S\lrnn'; I'OSTAC.E OUl : 1.1:8 VS. M I'IUKA ( I ): SROTUrRS UNDER THl CIHN ( I ): NEAk I) U8U N ( I }: R UPERTO I 111 I..-IIAW ( I ): Wll lt: 0 1'1:.1'1 SI'ACI.S ( I ): SHORT Kil l 'S {I }. VOM S~"'ul'l l\1Jeho ll : MIXU)N IJTS. Voor J oe- Rud i: MAnAM MIX·U" : IJLïAI N[tl : MONS l r UR IXlN'TCAkl:: W[Sl Ol II UT I)OG

1-I;lI1d) tTeecil ol' in cnkele onao. .. n kcllJ kc prooliC lIel ..;all UrT) S"l1Ion H U leLenl CCII c<)O lr" n meI I-Ial Road ..

1925 Ol' dTillJICnd a;anr;adell un Joe Rock breekl SIOIn mCI I\.be IhhlbtTlI dIe IttullkeITI lIur A us(r~lil. Ibl koa~h rleel1l1 Lautc1,n dtenSI als rC'I!1JJCllt ell I-Cril'uchriJ,cr. Rrgiedcbuul 'Yes, Vu, NaIlCIlC' II ln'l . Voor JocRo
1926 In de filrn 'Gel 'CI1l Voung'. die hIJ lOu rCJ15Jtren, n~C"'1 Sla" de rol \ all bulltr o~er van Ohvcr Bard) die brl.ndwonden hedl 0pllflo~n. SlIIdsdien llaal uurd " 'ce r relclmal1l \·06r de camcu. HIJ !rouwt mI'l Lois Neb.o n. IQI \'(IOf kort acltlce biJJot Roe L I'roollwons. nl", ~, Rc~

..oor Ihl Roach: ENU U(; tI TO UO Oh\'er tI .. rd)·): MADAMI. MYSTER IE: NE\'E~ TOO 01.1) : THE MER R Y WIUOWER . WII \' G \' S I'REI' LR 8H. UNElTES; H.AGGEU" kOSE. ACleur Vool Ib l Ro ach in: ATrA 80Y : G l ï ' UI \' OUNC: ON THE FRONT I'A GE: 4 S MINUTLS !'ROM 1I0LL\''''000 ( nlt l Oli"n tl ardy ), (n'el

1927

I ,hns: Voor Virag"'ph: ON I. STULFN N IGI-IT (6 Ultn ). Voo, M Clr~ : T II E TIIRI.I. AGES (mrl "LUier KUlOn , 6 Ultn ).

1924

fdm t : Voor Ch~d,,-ick (Lau y Sc:lllon) de tWet · ...c lrn II1:R BOY I· RII:. ' I) ell KlU SI'I.[I) tn dc hoofdfilm T II I. GIRL IN n ll: tl\1OUSINI::. (6 Hrell ). Vc>or U"I ROK h : TUl: KIN G OF T U F. "ILIl tlOR SES (5 ~CI"II )

1925

Oll\"c' Hard) m'edl op u, 'Vu, Vu. Nanclle', d., ceTSIC fil", dlc Sun L:o urtl \oor Hal Ro;aeh rCjuuecr I. I unw VOOI Ch~dwi c k (Lany Scmon); TIIE " IZARU or Ol. (7 acltn): TIIE l'ERI'ECT CUl"N (6). VOOI Arro,,· (Bobby Ra)'): STICK AKO UND: tlOI' TOlT Voor ~b l Rux h : IS MAR IU AGE 1'111. !JUN" ? ( I ); ISNï LlF E 1'(kR I8LE?: YES, \'[S , NANElTE (1) lNOVCH 1'0 1)0 (11: SHOU I.I) SA ltO RS MARRV ?

1926

Oh"cr heert crll fll1gclukjc biJ loCI kokell l'n m~1 71,h WCllCII$ b",ndwo" d cn I..lcn ven'an l cn d oor SUil Laurd biJ de opnamen van 'Cel 'cm )oun,' bhns' Voor tbl Ruub dl' I"·U·K lerl ' MADAME MY!!oïE R \': SAY IT Wrr H " A"I ES: I.ONG FLiV TIIE KING : T HUN UERING !'LEAS : AI.ON G C AME AUNll E: CRA ZY LlK E A FOX : IIIWMO AN I> JU LI ET: KI:. YOUR AGF. : TItE NICK EL I·IO .. I'ER (l): 4SM INUTF.S FROM UO LL YWOUI) (1111'1 Sta.n Laurel ): Voor Willi~1II Fu x: T HI! Cr.t\'TLE C \' CLONE (WCSlcm mer 8 uck J oot., 5 l eien ): A RANKR UI'T 1I0:-/C'I' M{)ON. Voor urry Scmon: STO .. LOOK ANU I_ISTEN (6). Voo. M ~ck $enne": A SEA IX)G 'S TAL!::: CRAZ \' TO ACl',

1927

Hal Roaeh ~:II Srl.n cll 011 .., ... Is elklUU Itllellspckn oplrrden In 'Ouck Soup', cen kluc111 die feb...«rd '1 ol' ren re'"\Ic·skelch ....n SI;ans vada. Archur Jeffcrson (hrl 1C"JM"cn wnd opni<"u.... gebluIkt In 'Anolhcr rlllc Me"'), Her It hrl brgm nn dr ulllenwnklni nn L&H en ~all ccn Jerle filml, die mCI inganl Uil ' Putlm,' '',mlS on Philip' 101 ell ",~I 'S'1I8usmru' onder supervISie komt 1<' Jlnn van Leo MeCare)". de nuslr medcw( rL er va .. Ro aeh. I' dm.: L&tI "oo, lIal Roxh : I) UCK SOU!': SLII'I'IN C " 'IVES; LUVl ' L\t ANI> WIl I:" ; " 'II Y GIRLS Love SA ILORS: WITH 1.0Vl ANI> UlSSES: SUC:A R I)AI)OI[.5 ; SA ILORS öCWARf. : T II E SCCON I) HUN ORI:.O VCARS; CALL Ol Tlil CUCKOOS : " ATS Off ('·ctlni.n ): IX) UI:TEC11 V':S T III NIi. ?; l'U1TING "ANTS ON I' IIIU": TI-II. KAlTtl O l T III. C1:NTURY

SI~n l...a uld allnn, ,.,..r lI al Ro~eh : S lUNG THE WORLU (Our Ganl ): CVE'S LOV.: l.I:Tr!::R S: NOW I' LI. TtI.LONI:.

.

,

•

I

Ol"'~r Haul y alleen, "oor Ual Ru~ch: SII OU I_U MEN WA !.K 110ME?: T UE 110NO R, A"L[ MK. BUGS: NO MAN ' S I..AW (7):

'"

FLUlTERI NG UEARTS (m." eh .. d,,)' O~}: T H E LI C HTE R T II "T FA IL t» (me' Olarl.,y Ch:ue ); ASS ISTENT Vo' IVES (m." Ch.. rk y Ch~ l; LOVI:. ' EM ANO FEEI) T IIEM (me i M,.,:

I

Films: L&1i "00' Ual Roac h: II t:LI'MATES: ANV OLU PORT; T "' E MUS IC BOX : T II E CIH MP; COUNT Y UOSI'ITAL ; SCRAM : PA K UP YDUk TkOU8Lt:S (68 mio,): TIIEIR 1: lk ST MISTAK!:; TUWEI) IN A 1I0 LL

O~vKb.m)

1928

.,t"

1933

uurd en Hard )' makcn hun eCt"$1r mmo 'Should M um:d Men Co Homet, in rct'b d,e de '1.>our,,1 ~nd Hud) S"ricf' wordt ~nMmd en die word. \'OOrl~ztl 101 19J5. hct par wUTin hun la .. IJle 2·.,,,·, .,.tliekC'r TlllIn Wal ...,' ""OI'dl gcdu.aid. 1)" vo(n",and" film, bij Ro;ad ....den in de- 'All SUt Scr;«' Op 1 d"ccmbcr wordt mei ' Ha hni Corpus' hun U'f l lt film mCI guynehronlst"l"fd ~Iu,d (nlulic k en d(ec· Icn op een al,arte gr.t",,,,oroonpbaI J ui tgt'brachl.

Aangemo<:degd door hel succes ..an 'l'he ROlue Sonl' besluil 1.... 1 Roaeh ook cco op<:.ctlc-fil111 11' maktn lIlCf Laurclen l-brdy, 'fu DLa..olo' wordt cen eonllllc,CÎed succn. 'Sons of lht Duetl' komlblCf op de amenkaaT\Jf: top-tien van btlt buoclllc films.. Slan ..erdient nu S JSoo ptr weck: Olh'" onle....e. de hdfl, Sun .. erlnl Lois Nelson .,n MlnlO ..1 Virpnia RUlh ROlns,

l'i1r1l5: 1.&: \1 voor Ih l Ru .. e " : LEAVE ' F.M Li\UG III NG ; I~ L Y I NG EI. El" 'IANTIi : TII E n NISIU NG TOUCU; !'ROM SOUl' T O NUTS: VOU ' R F. UAltN TOOTI N' : T III: lIl " UKI' I. I: MOMENT : SHOULD MARK lml ~H: N GO UOME1; EAR I. V TO tU:D ; TWO TA RS ; "' AB1:.o\S CO RI' US (r.,,'ijllcnd e n geluid ); WE I' AW DOWN (idtrn), ULI Slanl hu .. dij k mI'l LolS NdJC.In wo.dt ttn Films: Oli..e. .brd y allttn , ....or Hal k \);ll(lI : d ocilIe. lIebOfcn : LOIS LaurdJr, (mI' l FinJa YiOn ); GA LLOI' ING G "'03'TS BARNU M AN I) R INGL ING INe. (meI 'OUI SI;!n 1.lu.d alken, ..00. Ihl Ro;I ( h : Gang' ) SIIQULDTA LL MEN MA RR V ~

Films: Lt.'U "00f Ual k uaelc : TW ICE T\\'O : MI! ANO MV PAL: FRA IJIAVOlO (of T llil DEV IL'S 8kOTHEk ) (90 min ,): T ... E MI I)N IG IIT PATRO L: BUSV 60DIES ; DIRTV WORK : SONS OF T II E U t:S I,RT (68 min ,)

1934

,., 1111"

Met 'Baba lil To)'bl1d' kllJgto '-'urd en Ha. d) bU ull1!.Qlldtrinl locde kril;e kcn ""n de bebnlP'ulme Al1llT;kaanlC tnlieL Zij .. ord en opnkuw door M.G,M, ullltnodigd '100' ~tn 'all rcvue-fIIm, ' HoU) wood PUll ' waann IC optred~n ",.,1 Lup<: Vd~l .. n ctn Kmal m"l tlttcn, Laurd trOUWI mtl Vlfgml:l RUlh ,

1929

Films: L& '" ..oor Ibl Ro ach : O LiVER T UE EIGlrnl ( j ); GO ING 6Y E BYE: TliEM TIIAR III LLS: BABES IN TOVLAND (79 mln,): THE LIVE G IIOST, Vou. M,G_ M,: "'O LL YWOOD PA k TY (68 mill,),

Op .. murt WOldl hun etrstt mm mei d ialoog ungt bracht : 'Un;Jecoslumcd AJ W., A•.,' Alle ,'oll!Cnde mm. aijn oo k 'I;llk,,;,.' Zwi.Î8cndc films die na 4 'n;J;Jrt wordtIl uilIIcbrach t, waren "OOt d tu CCtStt opge n01l1(n, lAH .... mntn Uil prulijlt door ecn op lt cden alt gooc hdaar. ill 'T ht HolI)'wood Re .. uc of 1929', ccn film \'an M,G, M, meI cell 'all5la" 'olbe!.Cnillg, Films: 1.&11 ..00. Ib l k oach : UB ERTV (awijl!<: ndco IItluid ); WRONG M;A IN (Hkm ): T "'AT 'S MY Wl fE (idem ): BIG BUS INESS {gccn geluid ; UNACCUSTOMEI> AS WE AR E fd ialoojt}; I)()U BL E Wtu,.IOP[J::: (gecn ",luid); BERT H MAkK S (dial ~; MEN O'WAR (idem ): PER FECT I>AY (idem ): TH EY GO BOOM (idem ); BACON GRA RBER S (r.Wljgeod en geluid: TH E "'OOSE-GOW (dialoog ); ANCO k A LOVE (a .... iJgc nd cn geluid ), Voo. M,G,M,: T ... E "'OL L YWOOI) k EVUE Ol' 1929 (saltoptrwcn),

1930

HCI l&H'lhcl1la dl' 'Coo Cao 5
SI""

1935 SUil la ufd breckl IIIC( Hal RO;Jch als d .. zc "Tljwelll~cn kortc fiI",s 111eer mCI Ic.. t duo wil makell, mur hij d.ulI lIa toktie wckcn bij als Rouh plan nclI bektnd l1Iuk l ..oor c~lIltrle 'The Ha rd) FII11Lly' 1111'1 Oh..el Hardyen Patsy Kelly a[s oud ..".,n Spank y McFarland all hun 11.0011, Laurtl kTlJit "00' elke hoofdfilm S 80,000, Ie b~llIln.,n met '6011111C Scollaod' In ICpl.,nlb.,. dO<:t laurtl de uouwtriJ m"l Vuginia kUlh o ..er omdal p.lIS dl .. mund dl' "htwin, mct Lolt o(fieN:tl wordt. Onop~losrt dood \';J.I1 Thel rna Todd 111 hur pragt korl na de opoamen "00f 'Tht Bohttnlan Gid', wuma Lau.t1 Uil pllleLI bu.\uÏt mat Krnc:s in deze: eOllltd ie dra)\i..:h lil te kon.,n, Films: L&H voor "'11 RNC h : T IT FOR TAT ; THE FlXEk U.... ERS; TH ICKER T "'AN WATER (laaUlt konc mm): 8ONN U~ SCOTLANIJ (80 min_)

1936

'BOlll11e Scot\;lnd' wordt ItCl1sucets.. Laurtl dreiJI:I opnicuw rlLet k o,ach 11' brtktn tn rich l d .. 'S t~n La ure! Produclions' op, Ptoducctrt .,l1kde Soedkope cowbo r ,mull m., ( Fred SCOII, Hal Roach gaat akkoo.d 111el cnktle Slan La urc prod\leliu binrlen "ijn bedrijf. wal !.aurtl eindeol1' uolt IIeeft o ..cr dl' mms londe r dat lijn honorarium ad S 80,000 pe' rttrn wo.dl ~erhooJd, EclSu film 'Our Relar ions' Films: UI '" "00' Ibl Rouh : Tl I E 8ml DUAN GIRL (70 min,):OU R kELATIONS (74 min,)

1931 Na aan ..an kd1Jke (Clensund van Sun Lau,d, d ie v,eeidt dat de nijl ..an Lau rel en Ha, d y niel I"schikl was VOOJ 1alll" mms. wo rd I mI'l 'Pardon Us ' huo tellte ' fealu.e' gemukt, die buna etn uur duu.dt, Tektnmms veroveren in d ezt ptriode de ..oorp rogramma's ..an de blo..:oprn, Films: L& 1t '1our "'al Roach : CUi CKENS COME !iOME (J ); LAUG m NG G RAVV : OUR WII' E: PARDON US (56 m in,): COME C LEAN ; ONE GOOI) TU RN, BEAU UUNKS (4 ),

1932 In dl! nlfgOtle 'Shot! wbjtcu ' krijgt d e lia l Roa .. h Studioli cen Oscar voor dl' I.&'Ii J'aeu:. 'T he MusÎC !iox' Walt DLIiIl C) ncrnl! (ellsp«iale OHa. in on l ..anjCSl "00' z\in cruli.. van Mrckcr Mou..:, In ttn jaar dat bd dtr h uwdijk len ondc.dreÎ&t Ie pan, krijgen Sun en OH"e. .. rij-afvan Ha l Roaeh ..oor ccn "KanlIl' van Juli lo t Kpttmbcr 111 En l"land, De btlanplelling van hcl publiek is zo groot, dat d e Bnu., ", I. un M,G, M, cen lournff Ot'pniKen, BIj aankom" in Gbligow, waar Slan na IwinlTlL jaar zijn .. ad" lerup.let, Inor lcn JO mtn$C'1I die 111 htl Bedrag on wel ..'orden, na;or un liekcnhulS wo rden gcbrachl, Ook trlOmflochl 0>'1" Cha"'J'S EI)'Ka> 111 P;lriJI,

'52

1937 Ot tw«de Slan Lauld !,rodu"lit 'Wa)' Ou l WeSl' wordl, and .. rs dan 'Ou r Rdalions', .,tn , rOOI wccn. Laurd.,n Vitplllil Ruth schcidtn, Mat Dahtberg .. Dali tn krijSt ali1l1~nlalit, OH.... r Hard)' schcwl ..an M)" llt Lc:t, Film.: L& H "00. Ihl k oaeh: WA\' 0111' WEST (6S min,): PICK A STAk (laSlrolien ..an L&.I , 70 min,),

1938

Roa .. h slltn nkuw eOllu~el mei Stan Laurd "oor vIer hoofdfilms, Na ,,01l00i1l1S un 'S"' IU MLU' en 'Blockhcads'kondÎ&1 Laurel un tbl ~ijn nkuwe rtJm 'The PT obicm Child' zal wo.d .. n I"rnaakl bij M.(k Sennelt. HCI pbn pat nrel doo., Ha l Roach mukt '7.tnobia' nlCl mI'l Laurtl tn Hudy, mu. mei Lansdon tn Hardr, SI;ln Lau.cI uouwt meI Vua h·anou Shunlova, een kuuIJChe di .. als langerts op lrt~dt olld~1 d( nu",llIeana_ Filrns: L& II

'loot

H:ll Rw.eh : SWISS MISS (72 mln,); BLOC K IiEAI>S (58 min,)

!S,

1939

19 4 8 l.. jalluaTi bnoe k un A.II ... o;>rl'ell: T erull in de VS ",oTdt OUver Hud)' door dl.' SlloIIIOII' l oge nll de' Vrij. lid VOOT hel le\tn bellocmd.

Hal Roach on.Jua! Scall l;aurd, dK' n~ar de n'chu:r stapt \'oo r $ 70.000 schade,'cfIlOCdmK- Roath 2"'1 d~t 51an uurcl door lijn ompn, rntl \'d", \'rOU ,",'e n de (allOCnhJkhcld,·d,1ululc \all hel conuut lied, IC '

.ehonden. Hard )', cool"',,1 mei k ouh. d~t .. hljd cenp:ll blCI cindi,d .. dan dn "all SUil, loop t af. Er ,,"ordl t1ICI ,nO<'11I mei :llId.., .. 51ud,o',. l.& H m:aken bij R.K,O, 'The FI) iOI DcucC'S' ~oor de olllfh:anlr: .. hJkc ",Qducent 60nl Mo rrot..

I1Ict5t'I~" ... 101

(01\

19 4 1} U!iver Hudy krWI aanbil"d inllrn voor kldne roUtIl in IiJms nll H.tpublk

Pi~l urcs

en .... n PaurnouOl.

Fil m : O!i.'cr Ib rd)' allre n \'001 lI ..l ll o:.ach, ZEN061A (mcl tb ,ry l;ongd on. 85 min.). L& lt '"OUt 60m Mon.. , T U 10 I' L VING UF.lJCES (69 min.)

!'ilms: Hard)' ~n e~ n. Voor H.e pubüc : T UE FIGlfrlNC KENTUCKI AN (lIlC't )ohn Wa)' ne 100 min.). Voor Pan.mo uOl : R II>I NG tll GH (rcn film U il Frank Ca pn.. 81 mi n.• uit gt' br.aehl In 1950 ).

1940

1950 ll urcl en l-brd ) ,,"ordell JlCvruSd voo. t't'n Frans/hah.oI.all$C copTodurUl". die hun lUIIIe film ul ...orden. Injunl nnr~k n.ur de Fnn$C Rh'KTa voor op".amen op loc.rit v~n '''1011 K' Slan Laurd .... ordt l.ick. wordt gC'Oper~l"rd in hel Ammun HOlPlu1 in PlrijS, krijgt unvalltn Uil lui· kczle kte en mas nkllanll:Ct dJn 20 minuIen P<'t das voor dl" urnen Slun .

H.. l Roach benader! op.um'" Stan uUlcl \';In wie hij nu, 1"'«- filml!Clocd hedt. wurd 1<'1' LUn ICK!"I mn Ro .. ch bIJ. mUI '/I. Chulop al Odord' co 'Saps at 5<';0' Lullen de la~I'I" film, liJn dn.. 11cl duo "00' RQ,lch lo;aakl.

w.·...,

Hnd y troUWt meI Lucill~ jun~1. die Kript Ilrl ....u bij "'h~ FI) Inl': Ol"UC';'" I'h j p~t op dl' loon hj)t bIj ~oa ch en koopt rrn bondcnj mrt pluhn~re. ,,,rkens rn ern k~ UI Sóln Fl"rn~"do Valle). SrhcldUlIL tuucn UUlt! rn Vcr~ (I1Inn.l) Shu\";Ilo,·~. The 1.aurt! rn Hard )' Fr;aIUr~J Corp. wordt 0PlrIlCht. mur t't'n film ui nOO11 ..'ordrn ",ma~kl. Abbon" CO)ldlo mak .. n hun eeTSlr fihn, 'Burk Prinlu'

195 1 Opn~l1I(n voor 'Aloll K' word~n met IJotl" vtrtn.l'ng vollooid. BegIlI apTilrcrupC'CT L& H lIur Amerib.

In 1I0'0't'lIbcr

~al

de film in [uTOpt'se

Ilr~ll1iifr .

Fil m. : l &1I ,'oor Ib l H.oach: A CliU MI' ATUX I'O ItU (63 min.); SAI'S AT SEA (51 mi n.) Fil m: L& H yuo r Lel Films Si riu./ Fo Tluu FiJms : "T01.L K (98 min.) 194 1 l .aurd en H.aTd)·. lluil~" eCII eOIlH art IIlrl 20lh Cemury FOIt;. mUf lauTel "crli~SI allr cOl1lrol~ 0" hel eindproduct Cl] dlllanclC'cn deh IJler vall de fillnl. " Sucrcsv?l1e 10urnee'J met de ,keteh 'Uet H.ijbrwijl· l~nr militaÎre ba....s in \IS en C.tnbiKh r IIcblcd en . I;anp Amrr1ka.lnw- 51l"dell ,'oor Musk Cor,r0r.lllon ur AUlfmn MCA. Sun uurtltrouwl opnlCuw met Vlrjpnl.a Ruth .

1952 Nieu ... e tournee "In l aurel en !-b rd)' ill Groot· 6Titl~lIni~ met eell . keteh gebaKerd op hun korte film 'Nigln O ... Js' Ameri ku nJ.C' premltre van ' Atoll K' Oe film is bij na 20 minUltn ÎngekO T! en hee t ' Robinson CrUlQC. I~nd'

film : 1.&U "O(Ir 20l h Cen t. " Olii: GR EAT l ;UNS (74 min .) 1 953 On d e lourn ee van Lau rr l e n Hard )' d oor Enlrbnd. Schotland en It rbnd. Ske lCh ' Birds 0 ( " Fcat hcr', geschreven door Laurc l Op 9 october Sie rft j amtS FinLr.)"son,

19 4 2 Film: 1.&H voor 20lh Ce nt. FOlii: A·Il AUNTING WE \\'l l1. (;0 (67 min.) 19-13 NU$! hl"t contn.Ct nlC~. FOl( pan L:.un:1 l"n Hardy ",·u verbIntenis aan "..,t ,\.tC.M. Uet duo tTl"OOI l.wlJlend op 111 "The Trl"l" In a Tesuube', ecn .'oorbdmnpfil m m l..Jeur 'an h.. t AllWtl ' kunllC nlllllller;e van landbou ... , .afdeling B05buu ....

195 4 Terugkeer in de Verenigd e Slaltn. Hard)' krijgt h~na.anvaL Hal Ro;l;Ich ver kooP I groor unul kluc hten, ..... rond er .'ed filllll ..an La: H aan de A merikunsc Ide· ,'bk Zijll zoon. Hal Roach Jr. benadert he t duo voor ten reeks nieu ...e Iv·film. ondn d e nocmer 'The L:.urel.and Ha rd)' Fabln'

Ft! ms: L& ~ "oor M,C; H\I .: AI H. RAil> WARDENS (67 min.) : 1.&U voor 20 Ce nl. 1-0"": j l1TERB URCS (74 mlO.): T HF. nA NCING MASTERS (63 min.). L" H VOOr MinUIC'rie v~ l .andbuu ... Wa~hlu"ton T UE TRE E IN A TESTTU8 E (u . IU ,nin.). ' .

1955 OHver Hard y krijgl tweNc en derdl" hartnnval Stan l .aurcl ...ord l op 25 april gclTOrrCn d oor hnllCnbloc· din&- De pbnnen voor dl" " '·film . ..·otden afgcusl .

19 44 I-i ln>: l& H voor l Oth Crnl .l' o'\:TII E BIG NO ISE (74 min,) 1945 L:.urcl en Hard )" maken hun !aame fillIIS

GASTROLLEN In

Amerika

Films: L&' U ~oor 20 lh CeOl. Fo~ .: T III: RUll. f1IGIITE KS (96 ",in.j· L& U ,'oor M G ~t . NO'·" ' "" " lT'· l' RU UBLE P U ,"ill.) , . ~ .. , ,~ 1946 Sun Ll ure! en VITgm!a RUlh ,ehelden opnieuw. LaurcJ UOU"'I voor de IntII!: k,·C'r. nu 111101 Ida Kitaeu R ~llhaeL

1947 In 'nnrt .'eruekken LauTel ~f1 l1aTd) "'l"1 hUil C'c1I1~nole$ pcr KI"p nut Europ~ "OOT «,n opuC'drn in hl"1 Londoll Pallad.um ,'11 ren lOurnC'l" !a"II' .nduc BT11K musje·h"lIs. Ook nUT rranlrijk. Be"ll!, Z"'Nell tn DC'nl"m.ar kcil.

'54

\

In vie f k Ort e IÎIms :t ij n Lau rd e n Hard y li ed kort te zie n . In d e 'O ur Ga ng ' film WILD POS ES ( 193 3 ) ligge n ze in ee n kinde rwage n ~ II in d l:' C ha rl ey C h ue O N THE WRO N G T REK ( 19 3 6 ) staan Ze! a ls li f te rs la n gs d e weg, IN ON TH E LOOSE ( 193 1) he bbe n d e jon ge liS l"CII ko rte o mmoc:t in g m e i Thclma Todd e n Zasu Pim. d ie de hoofd rolle n spdc il. D~ze drie mnu zij n Hal R o.ac h prodUe l ic l. TH E ST O L E N J OO LS , oo k be ke nd au T H E S LIPP E R Y P E AR LS is e c u gC'l cgell'

ram

hcid s p rod u Cl ic uil 19 31. b e d o eld o m g eld in te za md e n voo r a m e riban sc e n b rir k vc r· e niginge n va n variété·ar tiCS le n . G rOle sterre n va n di verse s tudi o 's ...a n No r m a S heare r t Ol G ary Coo per. tred e n e rin o p . Laure! e n H a rdy z ij n de be m a nning va n ce n po lit ie. a ut o. Verd e r z ij n oo k hun ro ll e n in de a l ge· n o< md e films 4 5 MI N UT ES F R O M HO LLY. WOO D , T H E HO LL YWOQD REVUE OF 1929. THE R OGUE. SO NG , HOLL Y WOOO P A RT Y e ll PICK A STAR te b esc ho u we n a ls gaSl o p t rede ns.

IS'

1956

op 12 Kpl~mber

kru,t OllYer H3rd )

~~n herKnbl~in,.

Towed In A Hole

1957

Ohver Hard )' St~rfl op 7 31.18\1511.11.

196 1 Op 18 april onlvangt Stan Yl.lrtl

~en

OIGT voor

'N'r.Jttl'fl

piu"«nlll

j"

rllft fitlll of cOIIIl'd)"

slot

1962

Slan Lal.lrd JUl m~1 In op unbod VM1 Jerr)' Ll'wis om un Kenano', "oor "Uil n.tm IC' wC'fk~n. Op 20 d«embcT wordt de Ha l R~c:h SU.tdiO Icvrild ~n bttt INloopt.


KORTE INIIOUD VAN li ET VooRAI' GAANDE :

1964

In juli word I St3n yu r~1 in ~C'n "iC' kenhl.l is 0I'geiIOlllC'n i" vttband mC'1 'U" IUlkcnLckle.

Als SI;JII lil:! Anker ",i! gun schrobben leid! d;J! tOll1ieuwe ongelukken. I-lij "' ord t door Ollie verbannen nur de kajuit wa;Jr hij ' boter, bu en eieren' spedt lIlet zichzelf en eell 'l.illgellde zaag OnldCKt .

1965 op 23 (C'bruui o"CT1udt SULn yurcl aan ru.rt"wOllttc. Robert Younpton prC'wnleen 'Zijn C'CratC' ~ompilltidilm die gehed aan LA' H is gewijd: ' La ur~1 Olnd Har dY'1 yughinllTwtnutl' In de Cin~math«k Vlm DruPtI word t hel tent" IVO tt leuOlpcCli~ r nn L&H filmlleOtpnlw~rd. •

8LOTTO publittert de 'aHting cOlltinuif)" \aI1 rOUJ~J;/I IJ J/ole ( 19 32), ttn oorspronkelijk documenl un de IIal Roach Studio" Oe eerste rij cijfas- is de nummmng \"an de opnlldl.' lengte .an in \ Oelen , terwijl de derde rij een opga\'e is men. de tweede rij j(eefl I van het notal I dat \'oor een euele pluul->epaling nog bij het ronde

•

CÀ"bniilnc afkortinlftl CU - d OK up MCU - m(llium ( lUK up : MS mtllium ..nOt , lorrJTOUnL.I, 0.1, - olf tecnc. n · ripl : " - Icfl

I." .

IS'

~t , MLS .

mnlium lonl IS7

.. ... NO.

.,

.60

.6

.70

.7

..

1' 1( /\,\1 kS

FI· I·:r

,

1l1·.SC I{[ I' rlON

• ,

.76

10

.'0

~

,\ll.!> I lard)' \1tIlng '1Il lup of c:abm Jl.kJkmg JU\\ n - r~'SUllles

•• '0

m

Sl

SJ8

"

".

SJ

'61

..

" , "

"0

'6

10

• • ,

FR/\,\lES

DESCI~ I I'T I ON

57

603

•

,\IS Ilardy COnlCS 10 lOp of m;UI on ladder from down 0.(. (noiSt")

REEL 2 I>AGE 5

2

MS l.... urclm$lde nlJln u)'mg 10 gel his hc:ad loose (rom behmd the mut · stans sawmg on the m:l.5l. (.uw nUIsc)

MtS [br.l)' slttlng un top of alml p;lInung m;asl - I.:aurd at rt . pushes the shdll1g d()tlr un 10p ol nb,n " . [larJ) gu~'S If· kans JgJinsl l1e\\ Iy pJlIlll-d mJSI - l.2urcllouks up (nuISt"S)

619

0

60

62>

,

,\IS Ilardy on hlddcr whlch IS Icanlllg againsl mUI' painu top o( mul. (U" nOlst: o.s.)

"'CU lIar.l) IcJll1ng ag;unsl masi ·:as he turn!!.. \\e sho\\ Ihal hl~ fan' an.1 dothmg h;a\'c a lalJ.<: "hit.: palnl mark un Ihem

61

62.

2

62

63.

•

.

647

10

"'S lIard)' :at IOp of masl painling . looks do\\'n o.s. (saw noise 0.5.)

6"

IJ

MS Laurd insidc cabin wilh his heul behind masl . saws o n mUI' sc.'Cs thaI Ihe saw IS Ibout 10 cut his neek . sta nds up ' eonlinues 10 uw. (saw noise)

6'

672

"

LS Ilard y sta ndmg on ladder u 10p o( masi pa inting. (SIW noise 0.5.)

66

676

6

,\IC U l lard)' at 10p of ladder p.unting masl - looks dow n 0.5. (saw noise o.s.)

67

6'7

68

692

3

MCU /I ud)' al top of nlUI pamllng - wood crackmg nOIK 0.$.. Iludy )'ells - gon o.s. Ir. (wood braking noiK) lla rd}' Obbbb·b·b·b·b· • . • (mlo nUl sc.)

6.

6.6

0

I.S Ibrd}' :at 10p of masl on ladder· falls Lg. - Ibrd}' yclhng. (noiscs) lIud)' «(rom lut sc.) ... ohbb·b·b·b·· • -obbbb·b·b·b- _ ••

70

6'7

•

,\tS Laurcl :at JOOr\\:ar of nlml - upens .IUUh - poruon of Il ard~ on tOp ol nbm.

MS l!:ard} SllCm~ on 10p ol nhm · Laurd al cntr;ance' the} ulk - lIanl\' rl'sumes hlS pamtlng . I.aurd pJ.l1tomlme~ . lIar· .Ir lurns - i.... urd StartS dQ\\ n 11110 lIla'nor (I( Ih ... cahln bumps hlS chm on thl' sli.lmj: ..toor . Ilar.l) )urts 10 gel up (nOISt:S) Ilanh J ,bulIgbt J to!il yOIl /lut 'w COlllf' Uilt of bt·rt·! 1..aurd II'rll, f •• J gtU 11 goml idrll. Ilar.h· J ,101/ " tI.!,!1I1 to brur il. yOIl gl't bucir lil ,Iu:rl', IJI/d dm, ', CUI/I/: Ollt agai" lIJ/til J r"IIYIJII ' (nOl.$l' of 1..aurcl bUl11p~ chin) MS Laurclgoing t!0\\ n mlO ablll . pulls all slium!! {Iuor 011 lOp of cabin · purllun uf Ilar..t} )tandlng on l'Jhm b g. al masl (nois.."S) MS C,\"'hR t\ I',\NS \\ uh Ilard~' \\ Ith hts arms around Ihe mast, pJmt brush in hlS he ... as he goes dO\\11 10 IOp of abill . remon~s brush from his face · looks o.!!.. (nols..·s) MS l.:aurd mSlde l"lllbm kallIng agaHlSlIO \\l'r purtion of maSI - hlS arm slips and hlS head gOl"S behilld th ... !nast· h... annol gel looSt:. (nOIscs) "'5 Ilard} rt'achlllll up os. :1.11.1 pamlll1ll mast l':lll rl·Jch.

:l)

63

,\IS Ilardy :at IOp o( m;U1 paÎnllng . looks down 0.5. (sa\\, nOlsc 0.5.)

'"

l.... urd mside c:abin with h,s heat! behind masl . uws on mast. (saw nuise)

MS Laurd inside nbm with his head bchmd mut . saW! on mut. (saw noise)

high as he

MS l.... urc!lI1slde cilbm . h... ad eaughl behmd IlIasi • hl' cannol get looSt: • hlS fOOI goc!!. Ihruugh purt hole at 1'1 - h.. efles' fmalt} pulls his fOOI loose. (nOI)\.'S)

,\IS LaurclmSlde nbm ",Ith hlS head bch md maSI . saws on m;Ul . (sa"' nOIse)

,\\5 mud hole ' Ilardy )'ellmg' falJs il1lo mud hole· sils up' pUlS hlS halon · looks 0.5. (noiscs . splashes) Il ardy «rom lasl scene) ... Obbbb·b·b ·b · .• -

7

l,S IlarJ) brlllgs ladder up onLU IOp of eabm · ]eans 11 againsl nmst (nolsl"S)

71

71'

•

l

,\IS l.;lurd il\~lde cablIl tr)'il\g 10 gel hlS h... a.1 luo$C fro m hehll1d mast · pieks up the saw (nolse)

72

729

3

",CU Il ard)' silling in the mud hole · looks O.s. hopdessly . geSlures. FA I>I-: OUT (water noise)

11

I.S IlarJ) on top of eablll . starts up ladd ... r, \\ hlch is lIllJIIISI maSt . (noISt.... )

7J

7JJ

14

I~/\I)J~ IN · LS - llardy hSlemng rope (rom car 10 frollt of boat . ooat hu (inally be... n p"lIltcd aml apparentI)' 111 goud COn{llIlon.

600

RF!'L 2PAGI·

".

6

FEET

610

mOISI .

,"uw.

Sl'

NO.

,. ,.

hls palllting of the l

IU I· I. 2 I' t\( ol'

~

I~~anlllg

Rf.E L 2 PAGE 5

,\IS POrt hole o UlSld e . noiscs 0.5.. Laurd comes 10 port hole: from m$i.le . looks out. (noiSC$ a.s.)

ItEEL 2 PAGE 6

NO.

Fil ET

FltAMES

UESCRII'110N

"

743

0

MS Laurd SHung on running board of Junkt'd cu wilh his hands licd uound barrd.

75

750

76

m

"

MS t.llUrd \\ Ith his hands tiloJ around burd - Ilardy comes in from ft - unlÎ!:S thc: rope - (noiscs)

71

761

9

,\ICU ponion of I Iud)' rcmOl1:$ Ihc: b:arrd from in front of l..:aurcl- wc show thai he now has 1\\0 black eycs. (noiscs)

'S

79

77l

780

MS Ilarcl)' sunding beslde boat :ancl looking 0.5. If starts If.

12

12

MtS Laurel siuing on runnmg board amllJard)' standing - lI:trdy lakes Laurd 's hand - they e:l:lI rl (noiscs) ,\IS I..aurcl a nd Ib.rd}' walk around 10 far sidc of Ihe car - CAME RA I',\ NS slightl)' - lIard)' gels in. fol, lowed bl' l...::aurd - Il ardy Steps on Ihe starier - mo· lor Starts. (noiscs - slarter and motor)

SO

SO l

3

,\IS I{ear wheels of ear spin around in the din. (moIor)

SI

S04

S

MS l..:aurcl and Hard}' in Ihe car - lIardy StopS mowr. (motor 10 end)

82

SlO

10

;\Ieu

S3

SI7

3

Laurd and Il udy in car - Ibrd)' speaks - Lau ' rel gets OUI - exits lf - Ilard)' stans 10 follow. (nOÎscs) Ilardy Gt't olltuftht'". Gu 011. Get out. ,\I S Sidc of boal - Ilardy, (ollo\\'ed by I..aurcl come inlo scene from r.f.g . - Laurd looks on:as Ilard)' 1fI(:$ 10 move Ihe boal - I Iud}' sighs - uurcl speaks Il arcl)' looks up 0.5. (noiscs - I Iud)' sighs) l..:aurel IYhy IItJ/l" yuu put ,he soil liP")

.,

845

8

MI..S Folded S3il aWlched 10 mast on deck .

84'

8

!\I S Laurel anJ I Iud)' standing beside boat - Ilarel)' looking up o.s. - sticks his finger in his moulh holds it up - gC'Slur~'S - lakes hold of rope o n deck and SI artS pulling. (NoiSt.os)

86

8S7

2

MtS Folded S3il attached 10 mast goes up. (noIscs)

87

S62

7

", S LaurcilookÎng on:llS Ilardy faSlens Ihe rOJle 10 side of boat - puts balance of the rope on deck. (noiscs)

S4

REEI# 2 J>t\GF 6

I"

NO.

)tF. I~T

88

S67

S9

869

"

MI .5 Wind (ills 5::111.

9

MS I-rom pon ion of bou - slarts I.f.g. (noiscl

90

871

10

LS I.aurd :and Ilard)' al rcar of eaf looking n - bO;1I COllles In from ft - cr.llshc~ inlo rcar of Ihe car - car and boat go o .s. If - l..:aurd and I Iud)' look :afier n . (noises - cr.llshei)

91

887

FHAM ES

DESCR ll'l'lON

HEE L 2 I',\ GE 7

LS CI\ MERA I'I\ NS" IIh Ihc: ooat pushm~ Ihe car as Ihc:)" 80 crash through fencC'S . (noisC'S - crashes)·

ft -

92

89'

6

MS l..:aurd llOd lIarJ} 100kin8 0 .5. Ir. (tcrrific cl':I~hes 0.$.)

93

904

I.S Wn'ckagc of Ilu: bo:al and nr.

94

910

" 9

9'

912

9

,\ILS I..aurd runs b.g. 10 wrcckagc of thc car· OJlcns fish cabinel and t:akes OUt hlS horn . c"amines it - wrcekage of the baat also in set·nc:. (noiscs)

96

92.

11

MS lIard)' 1001.111(; 0.5. If.

.7

.lI

3

MS l..:aurc1 blo\\ s on Ihc fish ho rn . smilcs· looks 0 .5. gcstures. (rish horn)

98

93S

IJ

99

942

,

,\IS lIardy beconH.'S angry - spc:aks' StarfS Ir. lIardl' IYby, ytJlI •••• (running nOISC)

H)()

94S

IJ

FADE IN T IJ E fNJ) FADE OUT

961

7

TO L/\ ST FRAME OF PICTURE

101

MS uurc1 and lIard)' looking o.s. If, - l...::aurel t:XilS If,

LS uurd b.I!. with "reekage of the boat and car - Ibrd)' runs," from r.Lg .. cha$C'S uurd b .g .. Laurel cf!cc$. FADE OUT (runmng noiscs· Lau~1 crin)

END I'AKT TWO "TOWED IN A II OLE" Ib.1 Hoach Com('(I)'

'Ol

Summary Nobody knew wherc Charli c Hall c:lIne (ro m Uluill UK-SO D Ra y Andrcw discovcrcd [he facls. Ray was a rea l HclplIlatc when he lold his story (sec the news scclion) 10 the editor during :I visi l 10 Amslcrdam :aud lefl his prcciolls ph o l o's behind , dlUS providing a ll lhe lI eCCss.1ry mal cria l for:1 por(rait in wo rds a nd piclUrcs of the famou s bilplaycr (clscwhcrc in this issue). Also 0 11 the ncwspages: Ih e discoycry in Yo rksh irc of ,he carly '-lardyfilm 'Sol1lclhing in her ere', the founding of a ncw lcm ' Me ;wd my pal' in t he Flcmish pari of 6clgi um , the p1:wllcd ex lcnsion o f Ihe L&H-musculIl :lIId Ihe changes in th e SOD-ConSIÎlulion o rdered hy the Exhauslcd Rulcr. Wit" seven comp:mio ns. Stanley j efferson C:Ull C to Ro tlcrd:IoII1 in 1912 fo r Ihe world prcmiere of (he ir pal1l omime act 'Full 0 11 th e T yrol'. As told by 51all 10 his biographer. the performance was ruined by deafenillg rainfall o n t he wooden roof of Ihe Circus Variélé. After historical research il seerns m ore li kely Ihal Ih e British grou p 'The 8 Kominks' was sidetracked wh en the Ihealre had 10 close b y ord er o flil e lire prevcntio ll aUl ho rities. This slory is fo llowed by a reprint of Slan 's ad ventures with his roommale Charles Chaplill during Ihe early Arnerican to urs. Thc spo tl ight IUrns la Babc. Six episodes fro m Ihe life of Oliver Norvell Hardy are reto ld in the cover story. Auenlion is ca lied 10 rumours that Ihe DUId, comic strip characler of Ollie 8 . Bo mmel , th at bec3me po pub r during Ihe I:u e thirties, was panly based 0 11 8abc 's 111111 ch:lracler. This suggeSls a certain reselllblal1ce bel ween Rommel :Uld li el pful Henry. Three beaulifu l stills from ' Men O' war' were chosell as a Ir ibut e to the ph olograph ers o f Ihe Hal Ro ach Sludio's, wh o did thei r work in :lIlo n ylllil y mostly. The End-litJe co ncludes t he cUHing conti nuilY o f 'Towed in a ho le', serialized in th c past four issues. EXlcnsivc and biogra phies wcre compilcd from existing sourees as a service to Ihe read ers. Aho. a review of sisler. publ ica tions Ihal ca me 10 die attelltion of Ihe ed it or (Laurcl & liard y Fo nds, 1).0 . Box 870, 1200 AW Hil versum , Ho lland).

I

mm-

"'

16MM FILMVERHUUR VINK ENSTRAAT

186- 101~3jJX-;:;~rt.~~~t02ci'i:i;;:;;'

!!!f k.. n.itp... de 5,klI.1tt:

Recommend Documents