13 oktober 2010 - Warmtenetwerk
Externe warmtelevering, EMG, EPC en energielabel Hans van Wolferen
Externe warmtelevering, EPC en energielabel • Achtergrond, doelstelling • Getrapte eis • Invoering • EMG ontwikkeling en inhoud
2
Externe warmtelevering, EMG, EPC en energielabel
Huidige waardering gebiedsmaatregelen • Waardering externe warmtelevering in EPN (NEN 5128 / 2916) • nu “vast” rendement van 100 / 110% • geen normatieve mogelijkheid tot differentiatie in prestatie • bouwbesluit beperkt zich tot perceel/gebouw gebiedsmaatregelen vallen hierbuiten en daarmee buiten EPN / EPC • gelijkwaardigheid?
3
Externe warmtelevering, EMG, EPC en energielabel
VROM wenst waardering gebiedsmaatregelen • VROM wenst een norm voor de waardering van energiebesparende gebiedsmaatregelen, ingebed in de EPG (Energieprestatie van gebouwen – NEN 7120) • VROM beleidsvoornemens / afspraken in convenanten • Werkprogramma schoon en zuinig (restwarmte, DE) • Lente-akkoord (NEPROM, NVB, Bouwend Nederland) • Sector akkoord energie 2008-2020 (EnergieNed, VWE, Netbeheer Nederland) • Klimaatakkoord gemeenten en rijk 2007-2011 • Klimaatakkoord provincies en rijk
4
Externe warmtelevering, EMG, EPC en energielabel
EMG - Doelstelling • NVN 7125 – Energieprestatienorm voor maatregelen op gebiedsniveau – EMG • Waardering energiebesparende gebiedsmaatregelen in norm die aansluit op EPG Voorbeelden energiebesparende gebiedsmaatregelen • Warmtenet voor • aftapwarmte of restwarmte van STEG, AVI of industrie • geothermie • zon thermisch • Warmte- en koudenet met warmtepompsystemen met vrije koeling (WKO) • Collectieve zon PV of windenergie
5
Externe warmtelevering, EMG, EPC en energielabel
EMG - Systeemgrenzen • EPG perceel (woning, gebouw – voorheen EPN) • EMG gebied (projectbasis en/of structuur infrastructuur, zoals warmtenet) • EMG regionaal / landelijk (grote warmtenetten)
6
Externe warmtelevering, EMG, EPC en energielabel
EMG - Getrapte eis EPC • Trias energetica 1. verminder energiebehoefte 2. wek duurzaam op 3. gebruik fossiel met hoogste rendement • Getrapte waardering in EPG (Energie Prestatie Gebouwen) • 1e trap: “vast” rendement van 100 % (warmte) EPC eis = 0,8 voor woningen • 2e trap: rendement volgens EMG (energiebesparende maatregelen in gebied - NVN 7125) EPC eis = 0,6 • Utiliteit zelfde procedé en stapgrootte
7
Externe warmtelevering, EMG, EPC en energielabel
EMG - Getrapte eis EPC
8
Externe warmtelevering, EMG, EPC en energielabel
Invoering EPG en EMG • Oorspronkelijke plan: • Publicatie EPG en EMG rond 1-9-2010 • Invoering EPG en EMG voor nieuwbouw en aanscherping EPC voor woningen naar 0,6 per 1-1-2011 • Duaal stelsel tot 1-7-2011 (EPN als EPG van toepassing) • Invoering voor bestaande bouw (EPA) per … • Bijgesteld plan (voor zover bekend): • Publicatie en invoering EPG uitgesteld tot … • EPN blijft van kracht • Aanscherping EPC voor woningen naar 0,6 per 1-1-2011 • Publicatie EMG … • Invoering EMG … • Invoering voor bestaande bouw (EPA) per …
9
Externe warmtelevering, EMG, EPC en energielabel
EMG - Energielabel bestaande bouw • Energielabel nu volgens ISSO publicaties 75 en 82 • In de toekomst volgens EPG met … • … gebiedsmaatregelen volgens EMG • Voornemen VROM: energielabel koppelen aan woningwaarderingstelsel (WWS) • Nu: waardering energie-opties in WWS (dubbel glas, HR-ketel) • Maar: energielabel met of zonder gebiedsmaatregelen • WWS gaat over woonkosten • Energielabel met gebiedsmaatregelen is indicatie primair energiegebruik – niet van energiekosten • Energielabel zonder gebiedsmaatregelen is wel indicatie energiekosten (wat gaat door de tellers) • Optie: Energielabel zonder (voor WWS) en met (beleidsmatig)
10
Externe warmtelevering, EMG, EPC en energielabel
EMG - Ontwikkeling
• Vooronderzoek • Voornorm concept • Kritiekperiode • Voornorm • Norm concept • Norm
11
periode 1e helft 2009 2e helft 2009 1e helft 2010 2e helft 2010 2011 2012
publicatie 01-03-2010 01-12-2010 20-12-2011 20-12-2012
Externe warmtelevering, EMG, EPC en energielabel
EMG – Beleidsmatige aspecten • Wettelijke inbedding EMG • Getrapte eis • Referentiejaar kengetallen: actuele waarden, zoals nu in de EPG. • Actualisering kengetallen: bij update EPG/EMG. • Gehanteerde verbrandingswaarde brandstoffen: bovenwaarde. • Negatieve EPC (bv door grote bijdrage DE): geen bezwaar • Waardering diverse technieken / brandstoffen: • Referentierendement elektriciteitsproductie gebruik 39%, teruglevering 50% • Afvalverbranding (AVI) – 50% fossiel & 50% duurzaam • Overige restwarmte industrie, tuinbouwkassen - 10% fossiel • Biobrandstoffen – ligt bij VROM 0% fossiel? plus aanvullende voorwaarden 12
Externe warmtelevering, EMG, EPC en energielabel
EMG – Vier systemen 1. Collectief warmtenet • Verwarming, warmtapwater (afleverset), bevochtiging • Koeling, ontvochtiging 2. Circulatiesysteem warm tapwater 5. Collectief koudenet • Koeling, ontvochtiging 7. Collectieve elektriciteitsopwekking [MJe/m2] Warmte en koudenetten: • distributie – verliezen • opwekking – rendement en energiefractie per opwekker • hulpenergie
13
Externe warmtelevering, EMG, EPC en energielabel
EMG - Warmte- en koudenet varianten Gebiedsgrens energie-infrastructuur
Telwerken warmte en warmtapwater
Afleversets voor warmte en warmtapwaterproductie
Gebiedsgrens gebouw en energie-infrastructuur valt samen Telwerken warmte Gestapelde bouw en warmtapwater
Laagbouw
Secundair net Secundair net met circulatiesysteem warmtapwater
Onderstations
Circulatiesysteem warmtapwater per flat
Door WD verwarmd voorraadvat
Primair net
Centrale warmteopwekking WKK Het warmtedistributienet is hier als enkele, dikke lijn getekend maar omvat een 14 aanvoer- en retourleiding met pompen.
Externe warmtelevering, EMG, EPC en energielabel
EMG – Warmtenet & circulatiesysteem Warmtebronnen: • Ketels (bijstook) • Warmtepompen (systemen voor warm tapwater?) • WKK zonder derving – optioneel met biobrandstof of AVI • WKK met derving (STEG) – optioneel met biobrandstof of AVI • Geothermie • Overige restwarmte • Collectieve zonnecollector Circulatiesysteem: • Voorraadvaten, leidingen, warmtewisselaar Distributiesystemen: • Grondleidingen (lucht, kruipruimte) • Leidingen in lucht
15
Externe warmtelevering, EMG, EPC en energielabel
EMG – Koudenet en elektriciteitsopwekking Koudebronnen • Compressiekoelmachine (elektrisch, gasmotor) • Aquifer • Absorptiekoeling Collectieve elektriciteitsopwekking • Zon-PV • WKK – verwerkt in opwekkingsrendement WKK voor warmte • Wind (geen normatieve methode beschikbaar)
16
Externe warmtelevering, EMG, EPC en energielabel
EMG – Gegevens voor nieuw net • Aantallen en typen woningen en utiliteit • Voor alle (typen) woningen en utiliteit in het gebied: • Gebruik infrastructuur • Gebruiksoppervlakte • Warmtevraag verwarming • Warmtevraag warmtapwater • Koudevraag koeling • Herkomst en status gegevens – correctheid gegevens • Forfaitaire waarden • Warmtevraag nieuwe woningen • Warmtapwatervraag woningen en utiliteit
17
Externe warmtelevering, EMG, EPC en energielabel
EMG – Gegevens voor bestaand net Stadsverwarming • Warmtelevering door warmteopwekkers • Alle secundaire netten als één geheel behandelen of differentiëren naar secundair net Resultaat: equivalent opwekkingsrendement voor • Primair net (direct aangesloten gebouwen) • Eén rendement voor alle aansluitingen op secundaire netten of… • Verschillend rendement per secundair net
18
Externe warmtelevering, EMG, EPC en energielabel
EMG – 2e trap EPC • EPC bepaling & andere E-indexen conform EPG of EPN (hoofdstuk 5)
Karakteristiek Energiegebruik Gebouw • EPC = ---------------------------------------------------Referentie energiegebruik (Ag, Av) • Bouwbesluit stelt maximum EPC-eis, per gebouwtype • Overige indexen ook op basis Karakteristiek Energiegebruik Gebouw (perceel)
19
Externe warmtelevering, EMG, EPC en energielabel
EMG – 2e trap EPC Karakteristiek Energiegebruik Gebouw, o.a: • Verwarming + hulpenergie • Warmtapwater + hulpenergie at a m i l k ntie • Ventilatoren Refere e gebruik i • Verlichting eferent R • Koeling • Teruglevering elektriciteit Herberekening Karakteristiek Energiegebruik Gebouw voor EMG t.g.v. energie-infrastructuur met: • Equivalent opwekkingsrendement verwarming, warmtapwater en koeling • Specifieke elektriciteitsopwekking in gebied [MJe/m2] Opwekkingsrendement hier betrokken op de grens van perceel en gebied
20
Externe warmtelevering, EMG, EPC en energielabel
EMG - Demo
21
Externe warmtelevering, EMG, EPC en energielabel
EMG Waardering energiebesparende gebiedsmaatregelen door getrapte berekening van de
EPC 22
Externe warmtelevering, EMG, EPC en energielabel