Executive Summary. Hoe het groeipotentieel van de Belgische ondernemingen verbeteren

COVER Summary Executive NL 21/06/01 17:44 Page 2

Executive Summary

Hoe het groeipotentieel van de Belgische ondernemingen verbeteren


Summary NL Montage 21/06/01 15:25 Page 3

op basis van een unieke vragenlijst, beantwoord door het topmanagement van circa 1.000 Belgische ondernemingen, en op basis van een benchmarking van België met Zweden, Zwitserland en Finland.

B

elgië heeft meer groeiende internationale bedrijven nodig

België heeft minder succesvolle grote internationale bedrijven dan landen zoals Zweden of Zwitserland. Ons land is echter wel rijk aan kleine en middelgrote ondernemingen die beloftevol zijn voor onze toekomstige economische ontwikkeling. Omdat groeibedrijven zorgen voor meer welvaart en werkgelegenheid, zijn ze een belangrijke stimulans voor de economie van een land. Het is dan ook van het grootste belang te zorgen voor gunstige voorwaarden die alle bedrijven (zowel de grote als de kleine) de kans geven om te groeien.

Om het groeipotentieel van Belgische bedrijven succesvol te stimuleren, worden op meerdere niveaus acties aanbevolen (overheid, VBO en andere werkgeversorganisaties, bedrijven).

S

uccesvolle internationale Belgische bedrijven hoeven geen droom te zijn Succesvolle groei van ondernemingen in België wordt bemoeilijkt door hoge belastingen en hoge arbeidskosten. De ondervraagde bedrijven wezen deze twee factoren aan als de belangrijkste belemmeringen voor groei.

Deze studie analyseert de groeimogelijkheden van de Belgische ondernemingen

6.4

To what extent are the following factors and obstacle to growth on a scale from 1 to 10? 5.9

5.9

5.4

5.3 4.2

Lack of blue-collar labour force

Personnel costs Corporate tax

Legal restrictions

Lack of white-collar labour force

3.8

3.4

Lack of infrastructure Lack of cash flow

3.3

3.1

Lack of expertise to set up a new subsidiary

Lack of available debt

2.8

Lack of access to external knowledge

Shareholder risk-averseness

Bron: Bain & Company

3


Competitieve arbeidskosten en belastingen zijn dan ook een absolute vereiste om het groeipotentieel van de Belgische ondernemingen te verbeteren. Toch hebben een aantal succesvolle, snelgroeiende bedrijven zowel in België als in andere landen bewezen dat aanzienlijke groei mogelijk is ondanks de hoge belastingen en arbeidskosten. Andere kleine landen zoals Zweden, Zwitserland en Finland, zijn erin geslaagd een groot aantal ondernemingen van wereldformaat voort te brengen. Wat betreft de beschikbaarheid van natuurlijke hulpbronnen, omvang van de thuismarkt en hoogte van arbeidskosten bevinden deze landen zich nochtans in een gelijkaardige situatie als België. Er moeten dan ook andere factoren zijn die dit verschil verklaren. In deze studie hebben wij de factoren onder de loep genomen die succesvolle groeibedrijven (“value builders”) onderscheiden van de andere. Het is goed hierbij voor ogen te houden dat deze groeibedrijven niet alleen welvaart scheppen voor hun aandeelhouders, maar ook voor de hele samenleving. Door het creëren van nieuwe banen, het bijdragen aan belastingen en het indirecte effect dat zij hebben op andere bedrijven (bv. leveranciers), hebben groeibedrijven een positief effect op de economie van een land.

4

H

et recept voor groei bestaat uit lef, talent en middelen

Wij hebben het groeipotentieel van ondernemingen beschreven aan de hand van drie dimensies. Bedrijven die sterk zijn op elk van deze drie dimensies kunnen succesvol groeien en een “value builder” worden. Die dimensies zijn: 1. Houding (“lef”) tegenover bedrijfsvoering (bv. risicohouding en ambitieniveau) 2. Competentie (“talent”) om een goede onderneming op te bouwen (bv. kwaliteit van het management, niveau van innovatie en R&D, beschikbaarheid van gekwalificeerde arbeidskrachten) 3. Investeringen (“middelen”) in de onderneming. Dit omvat zowel het investeren in wat noodzakelijk is om het bedrijf te laten groeien (bv. fusies en overnames (F&O), het bouwen van een merk) als de beschikbaarheid van benodigde middelen (bv. beschikbaarheid van kapitaal, investeringsmogelijkheden voor externe partijen) Voor elk van deze drie dimensies heeft het management van de ondervraagde ondernemingen op meerder parameters ingeschat welk effect zij hebben op de groeivooruitzichten van hun bedrijf. Op basis van deze parameters werden de ondernemingen vervolgens geclassificeerd als “sterk” of “zwak” op elk van de drie dimensies. Dit resulteerde in acht duidelijk te onderscheiden groepen, gaande van “followers” (zwak op alle drie dimensies) tot “value builders” (sterk op alle drie dimensies).


De hierna volgende grafiek geeft deze 8 groepen weer. Attitude ("Guts")

Followers

Followers

Value Builders

Competence ("Talent")

Investment ("Means")

Followers


E

en op twee Belgische bedrijven is (bijna) een “value builder”

Van de onderzochte bedrijven • zijn 14% “value builders”. Deze zijn verdeeld over zowel grote als kleine ondernemingen. “Value builders” vindt 23%

32%

men in alle sectoren van de economie. • missen 31% slechts één dimensie en kunnen “high-potentials” genoemd worden. Zij zouden de voornaamste doelgroep voor acties moeten zijn aangezien zij het gemakkelijkst op weg kunnen worden gezet om“value builders” te worden. • zijn 32% van de bedrijven goed gepositioneerd op slechts één dimensie. Hoewel de groep niet direct de doelgroep van de aanbevolen acties zal zijn, zullen deze bedrijven zeker mee kunnen profiteren van de voorgestelde maatregelen. Hierdoor zullen zij in ieder geval dichter bij een positie van “value builder” kunnen komen. • zijn 23% “followers”. Zij scoren zwak op elk van de drie dimensies. Zij zullen nog meer moeilijkheden moeten overwinnen om te groeien en grote internationale succesbedrijven te worden. Aangezien de drie dimensies (houding, competentie en investeringen) even belangrijk zijn, moeten acties op elk van de drie gebieden ontwikkeld worden. 31%

14%

Strong on two dimensions

Strong on all three dimensions

100%

80

60

40

20

0


Weak on all dimensions

Strong on one dimension

5


M

eer lef zal tot meer groei leiden

Een aantal Belgische bedrijven kan werken op het aspect “houding” om hun groei op te voeren; zij zijn niet erg ambitieus, aarzelen om risico’s te nemen en zouden beter kunnen inspelen op kansen die ontstaan door turbulentie op hun markten. De onderstaande lijst geeft elementen aan waar de houding van bedrijven verbeterd kan worden. • 15% van de bedrijven verwacht dat ze hun omvang in de komende vijf jaar kunnen verdubbelen; 25% van de bedrijven geeft echter aan geen enkele groei te verwachten. • Een groot aantal Belgische bedrijven is niet erg intensief op zoek naar nieuwe markten; zij mikken vooral op hun bestaande markt. • Externe groei wordt maar zelden gebruikt als “groeiaanjager” (meer dan 50% van de bedrijven is de afgelopen vijf jaar niet in F&O betrokken geweest). • 32% van de Belgische ondernemingen voorziet geen turbulentie in hun sector (grote trends of veranderingen die een bedrijf ertoe dwingen belangrijke beslissingen te nemen, bv. trends tot consolidatie, globalisering, technologische doorbraken of deregulering). Zelfs bedrijven die dit soort factoren wel zien, reageren er niet altijd op. • Bedrijven die geleid worden door hun eerste oprichters of externe managers

6

hebben in het algemeen ambitieuzere groeidoelstellingen dan bedrijven die in handen zijn van nakomelingen van de 2e, 3e of 4e generatie.

! Voorgestelde acties 1. De overheid speelt slechts een indirecte rol bij het stimuleren van ambitie en een positieve risicohouding De overheid kan het echter gemakkelijker maken voor mensen die bereid zijn risico’s te nemen en die aantonen ambities te hebben om hun plannen uit te voeren. De overheid kan in dit opzicht zorgen voor: a. een minder verstikkend ondernemersklimaat (bv. minder administratieve rompslomp, snellere procedures, vlottere communicatie). b. een optimaal wettelijk kader (wetgeving i.v.m. faillissement en gerechtelijk akkoord, werknemersparticipatie). 2. VBO en andere werkgeversorganisaties hebben een rol • Handelen als een “ondernemerschapscentrum” (voor het proactief verzamelen, centraliseren en verspreiden van informatie, ervaringsuitwisseling organiseren; het spelen van een bemiddelaarsrol,…). • Overtuigen van de overheid dat ze optimale voorwaarden moet scheppen voor het ondernemen. • Stimuleren van risico en ondernemerschap als een positieve deugd. • Overtuigen van de ondernemingen dat risico nemen een essentiële vereiste is voor succesvolle groei.


3. Bedrijven moeten zelf, van binnenuit, veranderen om het ambitieniveau en de bereidheid tot risiconemen te vergroten Bedrijven zijn zelf de voornaamste bewerkers van een verbetering/ verandering in de houding. Zij kunnen bijvoorbeeld • een bedrijfscultuur scheppen waarbij “status quo” niet aanvaard wordt. • elementen van turbulentie identificeren en leren hoe dit in hun voordeel te gebruiken. • incentiveschema’s creëren die risiconemen en groeien aanmoedigen. • besluitvormingsstructuren verbeteren (corporate governance) en risicogerichte managers en bestuursleden aantrekken. • externe investeerders aanvaarden om een financieel belang te nemen in het bedrijf.

C

ompetentie kan verbeterd worden

Bedrijven kunnen hun marktkennis verbeteren, ze kunnen meer focussen op R&D en innovatie. Zij beschouwen het tekort aan geschikte arbeidskrachten als een belangrijke belemmering voor groei. De voornaamste bevindingen met betrekking tot competentie waren: • Bedrijven zijn zich vaak niet bewust van hun marktaandeel en van de totale marktomvang. • Vele bedrijven bekijken het marktgebied waarin ze opereren op een beperkende manier.

• Belgische ondernemingen zien een gebrek aan kennis / know-how niet als een belemmering voor hun groei. De studie toont echter aan dat meer investeringen in R&D doorgaans tot meer innovatie en meer groei leiden. • Het gebrek aan gekwalificeerde arbeidskrachten wordt als een aanzienlijke belemmering voor groei beschouwd (de voornaamste na de belastingen). Niettemin scoort België wat betreft beschikbaarheid van gekwalificeerde arbeidskrachten niet slechter dan andere landen op een aantal vergelijkbare criteria.

! Voorgestelde acties 1. De overheid moet stimuleren en vergemakkelijken • Universiteiten en scholen kunnen een grotere rol spelen bij het delen van kennis en knowhow met bedrijven (gemakkelijke toegang, spin-offs, bedrijfsstages, permanente dialoog, enz). • R&D-investeringen stimuleren door de overheidsuitgaven op te trekken, particuliere uitgaven te stimuleren via incentives en door campagnes te organiseren. De overheid zou haar R&Dinvesteringen zorgvuldiger moeten bekijken om er voor te zorgen dat de middelen optimaal worden ingezet. • Proactief arbeidsmarktvraagstukken aanpakken (bv. mensen ertoe aanzetten opleidingen te kiezen voor beroepen waarin het tekort aan arbeidskrachten het grootst is). • Het wettelijk kader verbeteren (bv. Europees octrooi).

7


2. VBO en andere werkgeversorganisaties kunnen bijdragen aan het scheppen van passende “competentievoorwaarden” • Wijzen op het belang van R&D en stimuleren van de bedrijven om hun investeringen in R&D te verhogen. • Vervullen van een brugfunctie tussen ondernemingen en universiteiten/ scholen ten behoeve van R&D en innovatie (contacten tussen de academische wereld en de industrie stimuleren en organiseren, een kader creëren voor succesvolle samenwerking tussen bedrijven en academische instellingen). • Vervullen van een brugfunctie tussen ondernemingen onderling ten behoeve van R&D en innovatie (informatie verzamelen, centraliseren en verspreiden; ervaringuitwisseling organiseren; sectorale R&D-projecten organiseren; samenwerking stimuleren tussen bedrijven op R&Dgebied). • Ondersteunen van bedrijven in hun deelname aan Europese en internationale R&D-programma’s. • Aanwijzingen geven aan de overheid voor de passende oriëntering van R&D-investeringen. • Vervullen van een brugfunctie tussen bedrijven en universiteiten op het gebied van onderwijsvraagstukken. • Overtuigen van overheid en vakbonden van de noodzaak voor een flexibeler werkomgeving.

8

3. Bedrijven moeten zelf hun kennis ontwikkelen • Marktkennis uitbreiden en investeren in marktonderzoek. • Mogelijkheden onderzoeken om meer in R&D te investeren en zich meer toeleggen op nieuwe producten. • Meer spenderen aan R&D als de mogelijkheden voorhanden zijn (dit hangt ook samen met “lef” en “middelen”). • Externe bronnen van kennis en knowhow zoeken waar mogelijk is; aan informatie-uitwisseling doen met andere bedrijven en met academische instellingen. • Zich aanpassen aan de uitdagingen van de arbeidsmarkt door een passende opleiding aan te bieden aan de werknemers.

I

nvesteringen zijn noodzakelijk om te groeien

In het algemeen lijken Belgische ondernemingen hun groeivooruitzichten en –doelstellingen aan te passen aan het beschikbare kapitaal in plaats van omgekeerd. Sommige ondernemingen investeren wellicht niet in groei omdat ze de middelen daartoe niet hebben. De interessantste bevindingen op het gebied van investeren zijn: • 61% van de bedrijven volstaat met herinvestering van winst om hun groei te financieren; van de bedrijven die hoge groeiverwachtingen hebben,


geven de meeste echter aan dat zij extra kapitaal nodig zullen hebben om hun groeidoelstellingen te halen. • 70% van de bedrijven aarzelt om hun kapitaal open te stellen voor externe partijen; zij die daartoe wel bereid zijn, hebben doorgaans betere groeiperspectieven dan de andere. • Slechts 40% van de exportbedrijven investeert in buitenlandse dochters. • Twee op drie bedrijven hebben weinig of geen ervaring met F&O; Belgische ondernemingen zijn duidelijk minder betrokken bij F&O-activiteiten dan Zweedse en Zwitserse.

! Voorgestelde acties 1. De overheid kan de juiste investeringsvoorwaarden scheppen • Voor investeringsincentives zorgen. • Het optimale wettelijk kader creëren (een wetgeving die externe investeerders verzoent met familiale controle; een stabiele wettelijke en fiscale omgeving creëren). • Ervoor zorgen dat er kapitaal beschikbaar is (bv. liquide financiële markten ontwikkelen, risicokapitaalinvesteringen steunen, enz.).

• Een brug zijn tussen de kapitaalbehoeftige bedrijven en de banken en investeerders, en informatie verstrekken over kapitaalbronnen. 3. Bedrijven kunnen werken aan hun investeringspotentieel • Kapitaalbehoeften bepalen vanuit de groeidoelstellingen (en niet omgekeerd). • Bereid zijn externe investeerders een aandeel in het kapitaal te laten nemen (bv. via privé-middelen/risicokapitaal). • Investeringskansen in detail bestuderen (bv. bestuderen van mogelijke F&O, ontwikkeling van merknamen en investeringen in het buitenland). • Een beursnotering overwegen. • Transparantie en communicatie met de investeerders optimaliseren (voor beursgenoteerde bedrijven).

2. VBO en andere werkgeversorganisaties moeten ook hier de zaken vergemakkelijken • Bedrijven ervan overtuigen dat investeringen noodzakelijk zijn om te groeien. • Bedrijven motiveren om hun kapitaal open te stellen voor externe investeerders.

9


n wat nu?

E

Een gezamenlijke inspanning van de overheid, het VBO, andere werkgeversorganisaties en van de bedrijven kan de groeivooruitzichten van de Belgische ondernemingen verbeteren. Vooral de “high-potentials” zouden van deze acties kunnen profiteren en zouden hun inspanningen om “value builders” te worden, moeten verhogen.

Dit betekent echter niet dat een lagere vennootschapsbelasting en minder sociale lasten geen noodzaak zijn. Integendeel. Het concurrentievermogen van de Belgische ondernemingen verbeteren op het vlak van arbeidskosten en van fiscaliteit is een absolute voorwaarde om hun groeipotentieel te verhogen; dit kan nog versterkt worden door de andere groeihefbomen die in dit rapport worden besproken.

Meer details en een diepgaander uitwerking van de voorgestelde acties zijn te vinden in de volledige studie, die u kunt bestellen bij: VBO Nathalie Leroy [email protected] tel. 02/515 0801 fax 02/515 0832 www.vbo.be

10

Bain & Company Christel Verstraelen [email protected] tel. 02/626 2626 fax 02/646 2853 www.bain.com



Bain & Company Blue Tower, Louizalaan 326 1050 Brussel Tel.: 02/626 2626 • Fax: 02/646 2853 www.bain.com

VBO Ravensteinstraat 4 1000 Brussel Tel.: 02/515 0811 • Fax: 02/515 0999 www.vbo.be

Executive Summary. Hoe het groeipotentieel van de Belgische ondernemingen verbeteren

Recommend Documents