Lezing gehouden op 23 september 2011. Teachers Academy Universiteit Maastricht
Evidence based werken in het onderwijs. Dames en Heren, Noot1: Als Top Institute Evidence based Onderwijs Onderzoek (TIER) en de Teachers Academy, hebben wij vele ambities. Naast de oprichting van de Dutch Teachers Academy (De Nederlandse Onderwijs Academie) zullen we volgend jaar starten met een lezingencyclus voor vakdocenten en een jaarlijkse Academische Onderwijsles. Vandaag maken wij een begin met de aanzet tot de Academische Onderwijsles. Wij hopen dat dit het begin zal zijn van een mooie traditie. De afgelopen decennia is onze samenleving in hoog tempo veranderd, complexer en diverser geworden. Dit geldt ook voor het onderwijs. De eisen die aan het onderwijs worden gesteld zijn toegenomen. Het onderwijs draait allang niet meer alleen om kennisoverdracht. Opvoeding, bijdragen aan sociaal-emotionele ontwikkeling, het bijbrengen van burgerschap, het voorbereiden van jongeren voor de arbeidsmarkt zijn maar enkele van de vele zaken die tot de taken van het onderwijs worden gerekend. Tegelijkertijd is de leerlingpopulatie diverser geworden: de verscheidenheid in afkomst en ontwikkeling is groter geworden. Zo is het aantal leerlingen dat vanwege een beperking – zoals dyslexie of ADHD - extra ondersteuning nodig heeft, sterk toegenomen. We houden meer rekening met de aard en de ontwikkelingsmogelijkheden van leerlingen, en weten dat met een juiste benadering van leerlingen meer te bereiken valt. Tot slot is het belang van goed onderwijs ook groter geworden. Kennis is onze belangrijkste productiefactor. Het aantal banen voor hoger opgeleiden is toegenomen, de werkgelegenheid van ongeschoolden is afgenomen. Benutten van talent is cruciaal voor een goed functionerende economie en samenleving. Dit stelt grotere eisen aan het onderwijs. De samenleving heeft enerzijds steeds meer taken bij het onderwijs neergelegd. Anderzijds verwachten we steeds meer van het onderwijs. Hierdoor neemt de druk die op het onderwijs wordt gelegd toe. Het onderwijs moet meer leveren en op de prestaties van het onderwijs wordt meer gelet. Centrale CITO toetsen en internationale vergelijkende testen zoals Pisa en Timms maken de prestaties van scholen en landen meer inzichtelijk en maken helder als scholen niet datgene opleveren wat van ze wordt verwacht. De hier geschetste ontwikkelingen zijn niet uniek voor het onderwijs: in vele delen van de samenleving zijn de eisen en verwachtingen toegenomen, terwijl de problemen ingewikkelder en de verantwoording intensiever en transparanter zijn geworden. In reactie op de toenemende complexiteit en diversiteit is in veel maatschappelijke sectoren een steeds sterkere verwevenheid tussen wetenschappelijke kennis en professionele praktijk ontstaan, en daarmee tussen kennisinstellingen als universiteiten en het beroepsveld. In de agrarische sector bestaat een nauwe band tussen agrarische bedrijven en de Universiteit Wageningen en de bijbehorende researchinstellingen. In de gezondheidszorg is werken op basis van wetenschappelijk onderbouwde richtlijnen - evidence based medicine inmiddels de norm geworden. In vergelijking met dertig of veertig jaar geleden is onze samenleving ook pragmatischer en rationeler geworden. De tijden van grote ideologieën ligt achter ons. Sterker nog, ideologieen en diegenen die ze verkondigen worden tegenwoordig eerder verdacht gevonden. In zijn boek ‘De Intellectuele Verleiding’tracht Frits Bolkestein aan te tonen dat ideeën van intellectuelen mensen geregeld op het verkeerde been hebben gezet, aanzienlijke schade hebben veroorzaakt en slachtoffers hebben geeist. Helaas geeft Bolkestein in zijn boek niet aan wat dan het alternatief is. Met instemming haalt hij namelijk in de allereerste regels van zijn boek de Engelse econoom John Evidence based werken in het onderwijs. Lezing gehouden op 23 september 2011. Teachers Academy Universiteit Maastricht.
Maynard Keynes aan die ooit waarschuwde tegen het onderschatten van de kracht van ideeën, vooral van economen en politieke filosofen, want, zoals hij zei: “de wereld wordt geregeerd door weinig anders”. Keynes voegde daar nog aan toe dat “mensen uit de praktijk die geloven dat zij geheel vrij zijn van intellectuele invloeden, doorgaans slaaf zijn van de een of andere overleden econoom.”We zijn dus slaaf van intellectuele ideologen van wie de ideeën vaak meer kwaad dan goed doen. Wat is hiervoor de oplossing? Die ligt denken wij in de wetenschap. Door de ideeën van ideologen wetenschappelijk en empirisch te toetsen of deze ook de beloofde voordelen opleveren, voorkomen we dat we slaafs ideologen blijven volgen. Dit geldt ook voor het onderwijs. Wetenschappelijke toetsing van onderwijskundige theorieën: daarmee zijn we wederom bij evidence based onderwijs beland. Dit was ook precies de aanbeveling van de Parlementaire enquête Onderwijs, de commissie Dijsselbloem, enkele jaren geleden. De commissie Dijsselbloem was dan ook een pleitbezorger voor evidence based onderwijs en onderwijsbeleid. Er is nog een ontwikkeling die er toe bijdraagt dat het belang van wetenschappelijke toetsing in het onderwijs toeneemt. Professionals en gezagsdragers worden steeds minder op hun woord geloofd en vertrouwd. De samenleving eist van professionals dat zij verantwoording afleggen over hun handelen. Van het onderwijs wordt ook verwacht dat het verantwoording aflegt over behaalde resultaten. Niet voor niets is ‘opbrengstgericht werken’het nieuwe mantra in het onderwijs. Voor leraren en onderwijsbestuurders betekent dit: meer aandacht voor prestaties door duidelijke doelen te stellen en systematisch na te gaan of die worden gehaald. In het Onderwijsverslag 2011 kwalificeert de Onderwijsinspectie opbrengstgericht werken als de belangrijkste sleutel tot onderwijsverbetering. Uit een analyse van Visscher en Ehren van de Universiteit Twente[1] voor de kenniskamer van OCW blijkt dat opbrengstgericht werken vooral gedreven wordt door het nastreven van doelen: docenten zouden duidelijker voor ogen moeten hebben wat ze in een week, een maand of een jaar met een leerling willen en kunnen bereiken, welke aanpak of methode daar het meest geschikt voor is, door kennis te hebben en gebruik te maken van effectieve methoden en instrumenten. Het is ‘data driven teaching’het werken volgens een evaluatieve cyclus: het vastleggen van doelen en standaarden, het verzamelen van informatie, het registreren er van, het interpreteren en het nemen van beslissingen Visscher & Ehren, 2011). Opbrengstgericht werken kan worden gezien als een aspect van evidence based werken. ‘Evidence based onderwijs’ is de filosofie dat het onderwijs gebaseerd dient te zijn op de beste evidentie over wat werkt. Dit betekent dat specifieke onderwijsinterventies, strategieën en beleid wetenschappelijk geëvalueerd dienen te worden voordat deze aanbevolen of op brede schaal ingevoerd worden. Indien dat nog niet is gebeurd dienen deze interventies op experimentele basis te worden ingevoerd, zodanig dat de effecten van de interventie wetenschappelijk geëvalueerd kunnen worden. ‘Evidence based onderwijs’verwijst enerzijds naar de verzameling van interventies die positief geëvalueerd zijn, anderzijds verwijst het naar een houding of attitude van docenten en beleidsmakers (werken op basis van evidence based onderwijs). Opbrengstgericht werken omvat een aantal onderdelen van evidence based werken zoals het werken met meetbare doelen en het systematisch evalueren of deze doelen ook worden gehaald. Evidence based werken is echter meer dan dat. Evidence based onderwijs benadrukt de wetenschappelijke basis die aan onderwijsinterventies ten grondslag ligt. Het is het kiezen van de methode of de aanpak op basis van wetenschappelijke kennis over wat werkt en het is het systematisch wetenschappelijk evalueren of de doelstellingen worden gehaald. Tegen opbrengstgericht werken en evidence based werken bestaat weerstand. Die weerstand wordt gevoed door de tegenstelling die wordt gecreëerd tussen rationaliteit en intuïtie. Bij het nemen van de juiste beslissing horen echter beide soorten kennis. Bij evidence based werken wordt een rationele werkwijze verondersteld. Wat gehoord wordt in de wandelgangen, in de groep, in de docentenkamer aan informele subjectieve informatie zou niet bruikbare softe informatie zijn. Niets is minder waar, door alle informatie te verzamelen en kritisch te beoordelen op haar Evidence based werken in het onderwijs. Lezing gehouden op 23 september 2011. Teachers Academy Universiteit Maastricht.
merites worden de juiste beslissingen genomen. Deze dichotomie tussen rationaliteit en intuïtie bestaat ook tussen kennis en inhoud van en over het onderwijs en het financieel management in een onderwijsinstelling. Daar is de begroting en hier is het onderwijs. Alsof dit twee zeer verschillende entiteiten zijn die niets met elkaar te maken hebben. Niets is minder waar. Kosten effectiviteits analyses worden in het onderwijs zelden tot nooit uitgevoerd. Of we het geld in het onderwijs aan de juiste zaken besteden is een vraag die weliswaar gesteld wordt maar die zelden zichtbaar is in de financiële jaarverslagen. In de schoolorganisaties is er een schat aan informatie over de cognitieve prestaties en sociaal emotionele ontwikkeling van leerlingen, er zijn mooie leerlingvolgsystemen, er is ouder,leerling- en docent tevredenheidonderzoek. Het ontbreekt echter aan een systematische analyse van al die gegevens en de koppeling met de doelstellingen en het financieel management van de organisatie. Dat is ook geen eenvoudige opgave, de randvoorwaarden voor opbrengstgericht werken zijn zin, motivatie, tijd en ondersteuning. In het onderwijs is de afstand tussen praktijk en wetenschap nog altijd groot. Het gebruik van wetenschappelijke kennis in de onderwijspraktijk is nog altijd gering. Dit komt mede omdat het wetenschappelijk onderzoek over het onderwijs lang niet altijd bruikbaar is voor de praktijk. Van beide kanten zijn er dus tekortkomingen: leraren weten wetenschappelijke kennis niet te vinden en te gebruiken, onderzoekers bestuderen vaak onderwerpen die voor de praktijk niet interessant zijn of doen geen moeite hun bevindingen over te dragen aan de beroepspraktijk. Het gevolg van deze kloof tussen wetenschap en praktijk is dat in de onderwijspraktijk onbewezen praktijken de boventoon kunnen voeren. Hiermee wordt leerlingen tekort gedaan. Of, zoals de journalist Carly Chynoweth het in 2009 in het Dagblad de The Times omschreef: “Few patients would want doctors to make decisions based on their ideologies; when our health is at stake, we want to know that health professionals are drawing on evidence founded in rigorous scientific research”. According to Sir Jim Rose, the former director of inspection at Ofsted, the education watchdog, and author of a recent government review of the primary school curriculum, the same should be true in education. “Very often [educational practices] take off much more from an ideology about how children learn rather than research,” he says. “That needs to be held up to the light”.”[2] En dat is precies de missie die wij met al onze initiatieven hebben. Kennis over wat werkt en wat niet, houdt ideologieën en onbewezen aannames en overtuigingen buiten de deur. Het maakt het onderwijs minder kwetsbaar voor wat de Engelse socioloog Frank Furedi de ‘fetishization of change’ noemt: de bewering dat we in een tijdperk van ongekende verandering leven en dat daarom elke denkbare onderwijshervorming gerechtvaardigd is. Het is deze ‘fetishization of change’die door de parlementaire enquêtecommissie onderwijs – de commissie Dijsselbloem – enige jaren geleden aan de kaak is gesteld. Evidence based onderwijs biedt hier een tegenwicht tegen. Evidence based onderwijs legt niet alleen het primaat voor de innovatie van het onderwijs bij de professional, de leraar, maar biedt de professional ook de kennis en eventueel de vaardigheden om innovaties door te voeren die de kwaliteit van onderwijs echt verbeteren. The Economist besteedde afgelopen week – onder de titel The great schools revolution - aandacht aan onderwijshervorming. The Economist noemt vier factoren die bijdragen aan het succesvol hervormen en verbeteren van het onderwijs: decentralisatie (de macht terug geven aan scholen), extra aandacht voor leerlingen met leerachterstanden, een keuze uit verschillende schooltypen en hoge eisen aan leraren stellen. Ten minste drie van deze factoren komen samen in de ontwikkeling van evidence based onderwijs: evidence based onderwijs geeft de macht over onderwijsinrichting en onderwijsinnovatie aan de leraar en de school. Scholen die evidence based werken kunnen zich hierdoor onderscheiden van andere scholen en als leraren evidence based werken verbetert de kwaliteit van leraren. Dit wordt ook onderschreven door de Europese Commissie die al in 2006 benadrukte dat er een behoefte is aan een evaluatiecultuur en meer systematisch gebruik van evidence als een basis voor modernisering van onderwijs en training systemen. Evidence based werken in het onderwijs. Lezing gehouden op 23 september 2011. Teachers Academy Universiteit Maastricht.
Het Topinstituut Evidence Based Education Research (TIER) is drie jaar geleden opgericht om de hierboven beschreven kloof tussen wetenschap en praktijk te dichten. TIER verricht onderzoek naar ‘wat werkt’in het onderwijs en draagt kennis over wat werkt over aan het onderwijsbeleid en de onderwijspraktijk. De benadering van TIER betekent een radicale verandering in de manier van werken van onderzoekers. In de economische wetenschap en de onderwijswetenschappen zijn onderzoekers zich in toenemende mate gaan richten op publiceren in internationale wetenschappelijke tijdschriften. Hierdoor is de kwaliteit van het onderzoek sterk verbeterd. Echter, het is ten koste gegaan van de maatschappelijke relevantie en disseminatie van het onderzoek: wat onderzoekers doen is niet altijd relevant voor de praktijk en bereikt de praktijk meestal niet. De doelstelling van TIER is om wetenschappelijke kwaliteit en maatschappelijke relevantie te combineren. Dat betekent publiceren in internationale wetenschappelijke tijdschriften over onderzoek dat van belang is voor de onderwijspraktijk en het onderwijsbeleid. In betrekkelijk korte tijd is TIER uitgegroeid tot een fors instituut. Aan de drie deelnemende universiteiten in Maastricht, Amsterdam en Groningen zijn inmiddels zo’n 35 voltijdsequivalenten onderzoekers werkzaam. Meer dan 80 onderzoeksprojecten zijn gaande of al afgerond. Onderzoek doen vanuit de universiteit naar wat werkt in het onderwijs is evenwel niet voldoende. Om kennis over ‘wat werkt’in het onderwijs over te brengen aan de onderwijspraktijk, moeten leraren over de vaardigheden beschikken om onderzoeksresultaten te kunnen interpreteren en op waarde te schatten. Leraren die evidence based willen werken, moeten daarnaast ook zelf in staat zijn wetenschappelijk onderzoek op te zetten en uit te voeren, en de resultaten van deze wetenschappelijk geëvalueerde interventies te implementeren in de school. Hiervoor is twee jaar geleden de Master Evidence Based Innovation in Teaching (MEBIT) ontwikkeld, een onderzoeksgerichte academische masteropleiding die deelnemers de kennis en vaardigheden bijbrengt om evidence based te werken. Ook is er het afgelopen jaar gewerkt aan de Wat Werkt Website oftewel de BEE, de Best Evidence Encyclopedia, een website waarop het wetenschappelijk onderzoek toegankelijk wordt gemaakt voor docenten, leerlingen en ouders. Binnenkort zal de Dutch Teachers Academy worden gelanceerd (de Nederlandse Onderwijsacademie) waarin naast Academische Masters voor docenten in het primair, voortgezet en hoger beroepsonderwijs op maatgemaakte bij- en nascholingscursussen worden aangeboden. Daarnaast zal de eerste Academische Onderwijs Les volgend voorjaar worden gepresenteerd. Twee en half jaar geleden begonnen de eerste vijf MEBIT deelnemers in het gebouw hier tegenover in de straat aan hun opleiding. Inmiddels is het aantal nieuwe aanmeldingen gestegen tot 32 en telt MEBIT in totaal meer dan 60 deelnemers. Dat is in ruim twee jaar tijd een mooie groei te noemen. We zijn ook bijzonder blij met de samenwerking die we vanaf dit jaar aangaan met LVO, Limburgs Voortgezet Onderwijs. Samen met 18 LVO docenten gaan we werken aan het in kaart brengen van de kwaliteit van onderwijs van de verschillende LVO scholen en zullen innovaties worden ontwikkeld en geëvalueerd om de kwaliteit van onderwijs verder te verbeteren. Het uiteindelijke doel van de samenwerking is om door het creëren van evidence based scholen de kwaliteit van onderwijs in Limburg op een structureel hoger plan te brengen. We hopen ook met andere scholen elders in het land in de toekomst een dergelijke langdurige en structurele samenwerking te kunnen aangaan. De eerste deelnemers aan MEBIT hebben inmiddels bijna hun opleiding afgerond. Van de onderzoeksverslagen die de MEBIT deelnemers hebben gemaakt is een bundel gemaakt met als titel Evidence Based Verbeteren van Onderwijs. De bundel bevat de samenvattende verslagen van de onderzoeken die door zeven deelnemers aan MEBIT zijn uitgevoerd. De volledige onderzoeksverslagen zijn te vinden op de website van TIER: www.tierweb.nl. Een aantal onderzoeksverslagen worden inmiddels bewerkt tot artikelen voor (internationale) wetenschappelijke tijdschriften. Een aantal docenten is enthousiast geraakt en is bezig om een promotietraject te starten. Deze eerste collectie van onderzoeksartikelen zal hopelijk een eigen bijdrage leveren aan evidence based verbeteren van de kwaliteit van het onderwijs. Het is dan ook met grote voldoening dat wij vandaag ook deze eerste bundeling Evidence based werken in het onderwijs. Lezing gehouden op 23 september 2011. Teachers Academy Universiteit Maastricht.
van onderzoek van deelnemers van MEBIT presenteren. We denken dat de resultaten van de onderzoeken die hierin worden gepresenteerd niet alleen hun weg zullen vinden binnen de scholen waar de deelnemers als leraar werkzaam zijn, maar ook bruikbare kennis en inzichten opleveren voor andere scholen. De onderzoeken die in de bundel staan worden vandaag door de schrijvers gepresenteerd. Aan het eind van de middag zult u ook een exemplaar van het boekje ontvangen. Noot2: Op de eerste verdieping van het gebouw treft u de presentaties van onderzoeksdesigns van onze 2e jaars cursisten aan. Wij zijn bijzonder trots dat er deze week 30 nieuwe deelnemers aan de opleiding MEBIT zijn begonnen. Wij hopen dat u een leerzame dag heeft en dat u ons zult steunen in onze initiatieven, die alleen maar met en door u van de grond zullen komen. Wij hebben allen 1 doel het hooghouden van de kwaliteit van het onderwijs! Wim Groot & Henriette Maassen van den Brink Hoogleraren evidence based onderwijs Top Institute Evidence Based Education Research (Dutch) Teachers Academy Maastricht, 23 september 2011 Seminar Evidence based werken in het onderwijs. Teachers Academy Maastricht
1: Adrie Visscher & Melanie Ehren De eenvoud en complexiteit van Opbrengstgericht Werken. Analyse in opdracht van de Kenniskamer van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Vakgroep Onderwijsorganisatie en -management, Universiteit Twente, Juli 2011 2. Carly Chynoweth ; The Times December 10, 2009
Evidence based werken in het onderwijs. Lezing gehouden op 23 september 2011. Teachers Academy Universiteit Maastricht.
